1
Danh môc tõ viÕt t¾t
KTTT
CNH, H§H
PHGN
BHNN
KT
CNXH
TN
CNTB
Kinh tÕ thÞ trêng
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
Ph©n ho¸ giµu nghÌo
B¶o hiÓm n«ng nghiÖp
Kinh tÕ
Chñ nghÜa x· héi
Thu nhËp
Chñ nghÜa t b¶n
Môc lôc
Më ®Çu
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo.
1.1
C¸c kh¸i niÖm vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo
1.1.1
Kh¸i niÖm "nghÌo", chuÈn mùc "nghÌo"
2
1.1.2
1.2
Ph©n ho¸ giµu nghÌo, kh¸i niÖm vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸
T¸c ®éng cña PHGN ®èi víi nÒn KT-XH ë ViÖt Nam
hiÖn nay
1.2.1
MÆt tÝch cùc
1.2.2
MÆt tiªu cùc
Ch¬ng II:Thùc tr¹ng cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë níc
Ta hiÖn nay.
2.1
Thùc tr¹ng cña sù PHGN ë ViÖt Nam hiÖn nay
2.2
Nguyªn nh©n cña sù PHGN
2.2.1
Nguyªn nh©n chñ quan
2.2.2
Nguyªn nh©n kh¸ch qua
2.3
Xu híng biÕn ®éng cña PHGN ë nø¬c ta hiÖn nay
2.3.1
Kho¶ng c¸ch PHGN ngµy cµng xa khi KTTT ngµy cµng ph¸t
triÓn
2.3.2
Kho¶ng c¸ch PHGN ®ang cã xu híng ®Èy tíi ph©n ho¸ x· héi
2.3.3
§Þnh híng XHCN víi kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt sù PHGN
2.3.4
Dù b¸o t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo ë ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo
3.1
Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong m« h×nh xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo nh»m gi¶m sù PHGN ë mét sè níc trªn thÕ giíi
3.1.1
ChÝnh s¸ch h¹n chÕ sù PHGN ë c¸c níc nãi chung vµ c¸c
vµ c¸c níc ë §«ng Nam ¸ nãi riªng
3.1.2
ChÝnh s¸ch h¹n chÕ sù PHGN ë Trung Quèc
3.1.3
ChÝnh s¸ch h¹n chÕ sù PHGN ë NhËt B¶n
3.1.4
Bµi häc kinh nghiÖm
3.2
Quan ®iÓm chñ yÕu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò PHGN ë níc ta hiÖn
nay
3.2.1
Quan ®iÓm ph¸t triÓn trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë níc ta
3.2.2
Quan ®iÓm c«ng b»ng trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë níc ta
3.2.3
Quan ®iÓm lîi Ých trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë níc ta
3.2.4
Quan ®iÓm giíi trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë níc ta
3.2.5
Quan ®iÓm x· héi ho¸ trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë níc ta
3.3
Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò PHGN ë níc ta
hiÖn nay
3.3.1
Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n, l©u dµi nh»m h¹n chÕ sù PHGN
3.3.2
Nh÷ng gi¶i ph¸p cÊp b¸ch nh»m h¹n chÕ sù PHGN
KÕt luËn
3
Më ®Çu
1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
ThÕ giíi ®ang bíc vµo thÕ kû míi víi kú väng mét cuéc sèng míi phån vinh
h¹nh phóc. Lµn sãng toµn cÇu ho¸ ®ang lan nhanh lµ ®éng lùc th«i thóc c¸c quuèc
gia d©n téc vµo mét cuéc ®ua tranh v× sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh v×
vËy nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· ®¹t tèc ®é t¨ng trëng nhanh chãng, nhng bªn c¹nh ®ã nã
còng t¹o ra hè ng¨n gi÷a c¸c quèc gia, c¸c tÇng líp trong x· héi ngµy cµng s©u .VÊn
®Ò nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt hÕt søc quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi ViÖt Nam trong
qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.Thùc tiÔn
®æi míi ë níc ta 20 n¨m qua cho thÊy, víi sù chuyÓn ®æi, x©y dùng, vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, cã sù qu¶n lý cña
nhµ níc, theo ®Þnh híng XHCN, cïng c¸c chÝnh s¸ch më cöa, héi nhËp, ®· ®em l¹i
nhiÒu thµnh tùu to lín vÒ kinh tÕ, x· héi, ®êi sèng cña mäi tÇng líp d©n c kh«ng
ngõng ®îc n©ng cao. §ång thêi qu¸ tr×nh nµy còng kÐo theo nh÷ng biÕn ®éng vÒ c¬
cÊu x· héi, trong ®ã ph©n ho¸ giµu nghÌo diÔn ra ngµy cµng râ nÐt, næi lªn nh mét
vÊn ®Ò thêi sù cÊp b¸ch. V× nã còng mang tÝnh hai mÆt: bªn c¹nh mÆt tÝch cùc lµ lµm
ngêi d©n giµu hîp ph¸p...cßn mÆt tiªu cùc lµ liªn quan ®Õn bÊt b×nh ®¼ng XH. NÕu
®Ó qu¸ tr×nh bÊt b×nh ®¼ng diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t th× nã dÉn ®Õn nh÷ng bÊt æn
®Þnh kh«ng chØ vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi mµ trªn c¶ lÜnh vùc chÝnh trÞ, thËm chÝ
dÉn ®Õn nguy c¬ chÖch híng XHCN.
ChÝnh v× vËy chóng ta ph¶i cã mét gi¶i quyÕt ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ó
ph©n hãa giµu nghÌo sao cho x©y dùng ®Êt níc c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh.
4
2. T×nh h×nh nghiªn cøu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tríc nh÷ng ®ßi hái bøc b¸ch cña thùc tiÔn, vÊn ®Ò vÒ
ph©n ho¸ giµu nghÌo ®îc rÊt nhiÒu nhµ häc gi¶, nhµ b¸o...quan t©m vµ ®· ®îc nhµ níc, chÝnh phñ, c¸c c¬ quan chøc n¨ng nghiªn cøu. Tuy nhiªn hÇu hÕt c¸c h×nh thøc
nghiªn cøu chØ dõng l¹i ë nh÷ng bµi b¸o, nh÷ng bµi nghiªn cøu nhng chØ ®Ò cËp tíi
mét sè mÆt cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo nh: xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶m bÊt b×nh ®¼ng
x· héi, hoÆc c¸c gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ sù PHGN...®îc ®¨ng trong b¸o Nh©n D©n,
X· héi häc...
Mét sè cuèn s¸ch ngiªn cøu vÒ sù PHGN ®· ®îc xuÊt b¶n nh: Ph©n ho¸ giµu
nghÌo ë mét quèc gia khu Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng- Vò V¨n Hµ, §ång tham gia
gi¶m nghÌo ®« thÞ- NguyÔn Minh Hoµ...
Theo híng ®ã, ®Ò tµi tiÕp tôc kh¶o s¸t sù ph©n ho¸ giµu nghÌo trong nÒn kinh tÕ níc
ta hiÖn nay trªn nh÷ng mÆt lý luËn, thùc tr¹ng, gi¶i ph¸p dùa trªn c¬ së kÕ thõa vµ
ph¸t triÓn c«ng tr×nh cña c¸c t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tríc.
3. Môc ®Ých nghiªn cøu
Trªn c¬ së ph©n tÝch lý luËn vµ thùc tiÔn,môc ®Ých ®Ò tµi lµm râ thùc tr¹ng vµ xu
híng ph©n ho¸ giµu nghÌo trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn
kinh tÕ níc ta, tõ ®ã ®Ò xuÊt ra nh÷ng gi¶i ph¸p, ph¬ng híng gi¶i quyÕt ph©n ho¸
giµu nghÌo nh»m ®¶m b¶o x©y dùng ®Êt níc c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh.
4. Giíi h¹n ®Ò tµi
Do thêi gian cã h¹n vµ kiÕn thøc cha ®ñ s©u ®Ó nghiªn cøu vÒ toµn bé sù ph©n
hãa giµu nghÌo ë ViÖt Nam nªn ®Ò tµi chØ ®Ò cËp ®Õn sù ph©n ho¸ giµu nghÌo chñ
yÕu ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ.
5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
§Ò tµi ®îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa
Mac-Lªnin, quan niÖm cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam vµ nhµ níc ta vÒ vÊn ®Ò nµy vµ
dùa trªn ph¬ng ph¸p logic, ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh ®èi chiÕu gi÷a c¸c sè liÖu cã
liªn quan.
6. §ãng gãp cña ®Ò tµi
- Ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ dù b¸o xu híng biÕn ®éng cña ph©n ho¸ giµu nghÌo
trong nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay, ®Ò xuÊt ra nh÷ng ph¬ng ¸n, gi¶i ph¸p chñ yÕu
nh»m h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo.
- Gãp phÇn lµm râ thªm c¬ së khoa häc cho viÖc ®a ra vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh
s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ Níc nh»m gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ vÊn ®Ò ph©n ho¸ giµu
nghÌo.
- Lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c«ng t¸c nghiªn cøu, gi¶ng d¹y cho nh÷ng ngêi
quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy.
5
7. KÕt cÊu ®Ò tµi
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, vµ tµi liÖu tham kh¶o, ®Ò ¸n gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo.
Ch¬ng II:Thùc tr¹ng cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë níc ta hiÖn nay.
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo
ch¬ng i
Lý luËn chung vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo
1.1. C¸c kh¸i niÖm vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo .
1.1.1.Kh¸i niÖm , "nghÌo" vµ chuÈn mùc "nghÌo"
Trong mét thêi gian dµi, c¸c nhµ kinh tÕ vµ nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®· ®iÞnh nghÜa
giµu nghÌo theo quan ®iÓm ®Þnh lîng, tøc lµ ®a ra mét chØ sè ®Ó ®o lêng chñ yÕu
nh»m ®¬n gi¶n ho¸ viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch.
6
Mét sè quan ®iÓm vÒ "nghÌo":
Héi nghÞ vÒ chèng nghÌo ë khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng do ESCAP tæ chøc
th¸ng 9-1993 t¹i Bangkok, Th¸i Lan ®· ®a ra ®Þnh nghÜa vÒ nghÌo nh sau : " NghÌo
lµ mét bé phËn d©n c kh«ng ®îc hëng vµ tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n cña con
ngêi, mµ nh÷ng nhu cÇu nµy ®· ®îc x· héi thõa nhËn tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi phong tôc tËp qu¸n cña ®Þa ph¬ng.
Nhµ kinh tÕ häc Mü Galbraith còng quan niÖm:"Con ngêi bÞ coi lµ nghÌo khæ
khi mµ thu nhËp cña hä, ngay dï thÝch ®¸ng ®Ó hä cã thÓ tån t¹i, r¬i xuèng râ rÖt d íi
møc thu nhËp céng ®ång. Khi ®ã hä kh«ng thÓ cã nh÷ng g× mµ ®a sè trong céng
®ång coi nh c¸i cÇn thiÕt tèi thiÓu ®Ó sèng mét c¸ch ®óng mùc."
Héi nghÞ thîng ®Ønh thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn x· héi tæ chøc n¨m 1995 ®a ®Þnh
nghÜa vÒ nghÌo:"Ngêi nghÌo lµ tÊt c¶ nh÷ng ai mµ thu nhËp thÊp h¬n díi mét ®« la
mçi ngµy cho mçi ngêi, sè tiÒn ®îc coi nh ®ñ ®Ó mua nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt ®Ó
tån t¹i."
Cßn nhãm nghiªn cøu cña UNDP, UNFPA, UNICEF trong c«ng tr×nh "Xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo ë ViÖt Nam-1995" ®· ®a ra ®Þnh nghÜa:"NghÌo lµ t×nh tr¹ng thiÕu kh¶
n¨ng trong viÖc tham gia vµo ®êi sèng quèc gia, nhÊt lµ tham gia vµo lÜnh vùc kinh
tÕ."
VËy tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh nghÌo ë níc ta lµ:
X¸c ®Þnh giµu nghÌo lµ mét viÖc khã v× nã g¾n víi tõng thêi ®iÓm, tõng quèc
gia, vµ ®îc xem xÐt ë nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau .ë níc ta, tõ khi cã chñ tr¬ng xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo, c¸c c¬ quan trong níc vµ quèc tÕ ®· ®a ra nh÷ng chuÈn mùc ®Ó x¸c
®Þnh t×nh h×nh ®ãi nghÌo.§ã lµ: chuÈn mùc cña bé lao ®éng th¬ng binh x· héi,
chuÈn mùc cña Tæng côc Thèng Kª, chuÈn mùc ®¸nh gi¸ cña Ng©n Hµng ThÕ Giíi
®Ó cã c¬ së x©y dùng ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo phï hîp víi tËp qu¸n vµ møc
sèng ë níc ta hiÖn nay.
C¸c møc nghÌo ë ViÖt Nam
(Nguån : Tæng côc Thèng kª 1994, 1996, UNDP 1999, Bé lao ®éng, th¬ng
binh vµ x· héi 1999)
C¬ quan
§Þnh nghÜa vÒ møc nghÌo
Lao ®éng
th¬ng binh
x· héi
Møc nghÌo tÝnh b»ng g¹o: Møc nghÌo ®îc x¸c ®Þnh lµ møc thu nhËp ®Ó mua ®îc
13 kg, 15 kg, 20 kg, hoÆc 25 kg g¹o mçi
th¸ng( theo gi¸ n¨m 1995)
Ph©n lo¹i ngêi
nghÌo
§ãi
NghÌo (n«ng
th«n miÒn nói)
Møc tèi thiÓu
( VN§/th¸ng)
45.000 (13 kg
g¹o)
55.000 (15 kg
g¹o)
7
NghÌo (n«ng
th«n ®ång
b»ng)
NghÌo ( thµnh
thÞ)
Ng©n Hµng
ThÕ
giíi/Tæng
côc thèng
kª
Ng©n hµng
thÕ giíi
UNDP
Møc nghÌo vÒ l¬ng thùc thùc phÈm: Dùa
vµo møc chi tiªu cÇn thiÕt ®Ó mua l¬ng
thùc( g¹o vµ l¬ng thùc, thùc phÈm kh¸c)
®Ó cã thÓ cÊp 2100 klo/ngêi mçi ngµy
Møc nghÌo chung: KÕt hîp møc nghÌo vÒ
l¬ng thùc, thùc phÈm nh trªn ( t¬ng ®¬ng
víi 70 % chØ tiªu vµ phÇn chi l¬ng thùc ®Ó
cã thÓ chi tiªu cho nh÷ng nhu cÇu phi l¬ng thùc c¬ b¶n (50%)
ChØ sè nghÌo vÒ con ngêi: NghÌo lµ t×nh
tr¹ng thiÕu thèn ë 3 khÝa c¹nh cña cuéc
sèng, tuæi thä, kiÕn thøc vµ møc sèng hîp
lÝ. ChØ sè nµy ®îc h×nh thµnh bëi 3 tiªu
chÝ: t×nh tr¹ng mï ch÷, tuæi thä, trÎ em
thiÕu c©n vµ møc ®é sö dông dÞch vô y tÕ
níc s¹ch
NghÌo vÒ l¬ng
thùc, thùc
phÈm
70.000 ( 20 kg
g¹o)
90.000 (25 kg
g¹o)
66.500
(1992/1993
-Ng©n Hµng thÕ
giíi)
107.000
(1997/98Ng©n hµng thÕ
giíi/ Tæng côc
thèng kª)
NghÌo
97.000
(1992/93)
149.000
( 1997/98)
NghÌo vÒ con
ngêi
ChØ sè tæng hîp
kh«ng qui thµnh
tiÒn
Trªn c¬ së ®ã, bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t ®Ò nghÞ thèng nhÊt dïng kh¸i niÖm nghÌo
®ãi theo nghÜa hÑp, vµ tû lÖ lµ 20% tæng sè hé cña c¶ nø¬c.
Hé ®ãi lµ hé c¬m kh«ng ®ñ ¨n, ¸o kh«ng ®ñ mÆc, con c¸i thÊt häc, èm ®au
kh«ng cã tiÒn ch÷a trÞ, nhµ ë r¸ch n¸t (nÕu theo thu nhËp th× c¸c hé nµy chØ cã thu
nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cña lo¹i hé nµy quy ra g¹o díi 25 kg/th¸ng ë thµnh thÞ, 20
kg/th¸ng ë n«ng th«n ®ång b»ng vµ trung du, díi 15 kg/th¸ng ë n«ng th«n miÒn
nói).
X· nghÌo lµ x· cã trªn 40% tæng sè hé nghÌo ®ãi, kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt nh÷ng
c¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu, tr×nh ®é d©n trÝ theo tØ lÖ mï ch÷ cao.
Cßn ®èi víi thÕ giíi, ®Ó ®¸nh gi¸ t¬ng ®èi ®óng ®¾n vÒ sù ph¸t triÓn, sù tiÕn bé
cña mçi quèc gia, Liªn Hîp Quèc ®a ra chØ tiªu tæng s¶n phÈm quèc néi(GDP) vµ
chØ sè ph¸t triÓn con ngêi (HDI).
1.1.2 "Ph©n ho¸ giµu nghÌo" kh¸i niÖm vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸:
8
Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn sang nÒn kinh tÕ
thÞ trêng, xu híng biÕn ®éng cña c¬ cÊu x· héi ë níc ta hiÖn nay, ngµy cµng trë nªn
râ nÐt.Tõ thùc tr¹ng ®ã, ®· cã mét sè luËn ®iÓm cã quan hÖ ®Õn quan niÖm sù ph©n
ho¸ giµu nghÌo.
+ PHGN g¾n liÒn víi bÊt b×nh ®¼ng x· héi vµ ph©n c«ng lao ®éng
+ PHGN giµu nghÌo lµ sù ph©n cùc vÒ kinh tÕ.
+ PHGN lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®Õn
lît m×nh sù ph©n ho¸ ®ã l¹i trë thµnh nguyªn nh©n k×m h·m sù t¨ng trëng vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ.
+ PHGN lµ mét hiÖn tîng x· héi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ph©n chia x· héi thµnh c¸c
nhãm x· héi cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸c biÖt nhau. PHGN lµ ph©n tÇng x· héi vÒ mÆt
kinh tÕ, thÓ hiÖn trong x· héi cã nhãm giµu tÇng ®Ønh, nhãm nghÌo tÇng ®¸y. Gi÷a
nhãm giµu vµ nhãm nghÌo lµ kho¶ng c¸ch vÒ thu nhËp vµ møc sèng.
VËy PHGN lµ mét hiÖn tîng x· héi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ph©n chia x· héi thµnh
c¸c nhãm x· héi cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÊt lîng sèng kh¸c biÖt nhau; lµ sù ph©n
tÇng x· héi chñ yÕu vÒ mÆt kinh tÕ, thÓ hiÖn sù chªnh lÖch gi÷a c¸c nhãm nµy vÒ tµi
s¶n, thu nhËp, møc sèng.
VËy tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo lµ dùa trªn c¬ së nµo?
Trªn thÕ giíi ngêi ta thêng dïng 2 tiªu chÝ hay hai ph¬ng ph¸p ®Ó ®¸nh gi¸ sù
ph©n ho¸ giµu nghÌo:
. Theo c«ng thøc 1/n: trong ®ã n lµ % d©n c ®Ó so s¸nh. VÝ dô: nÕu theo cét däc
gi÷a ngêi giµu vµ ngêi nghÌo ta lÊy 5 % ngêi thu nhËp thÊp nhÊt ë cét thÊp nhÊt so
víi 5% ngêi thu nhËp cao nhÊt th× tû lÖ lµ 1/5, tøc chªnh lÖch nhau 20 lÇn.§©y lµ ®é
an toµn cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo.
. HÖ sè tËp trung Gini lµ hÖ sè thay ®æi tõ 0 ®Õn 1 cho biÕt møc ®é c«ng b»ng
ph©n chia trong thu nhËp thÊp. NÕu hÖ sè nµy cµng thÊp th× møc c«ng b»ng cµng
cao. HÖ sè Gini còng ®· ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ph©n tÇng, ph©n ho¸, ph©n
cùc gi÷a c¸c vïng, miÒn hay nhãm x· héi.
Theo hÖ sè Gini nµy (hay theo nhµ
kinh tÕ häc ngêi Mü Kuznet) trong thêi
kú nÒn kinh tÕ míi ®i vµo t¨ng trëng: Sù
bÊt b×nh ®¼ng sÏ t¨ng lªn lµ tÊt yÕu. Khi
nÒn kinh tÕ t¨ng trëng ®Õn møc ®é nhÊt
®Þnh sÏ gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò x· héi ®ã,
c«ng b»ng sÏ ®îc thùc hiÖn.
Tõ viÖc ph©n tÝch nh÷ng kh¸i niÖm "nghÌo","sù ph©n ho¸ giµu nghÌo" ta còng
thÊy ®îc tÝnh hai mÆt cña sù ph©n hãa giµu nghÌo ®èi víi nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã còng cã
thÓ thÊy sù t¸c ®éng nhÊt ®Þnh cña nã ®èi víi kinh tÕ- x· héi ViÖt Nam.
9
1.2. t¸c ®éng cña ph©n ho¸ giµu nghÌo ®èi víi nÒn kinh tÕ - x· héi ë
ViÖt Nam hiÖn nay.
1.2.1 MÆt tÝch cùc:
PHGN ®· gãp phÇn kh¬i dËy tÝnh n¨ng ®éng x· héi trong con ngêi ë nhiÒu
nhãm x· héi, kÝch thÝch hä t×m kiÕm vµ khai th¸c c¬ may, vËn héi ®Ó ph¸t triÓn vît
lªn. KÝch thÝch sù s¸ng t¹o cña con ngêi, nh»m t¹o m«i trêng c¹nh tranh quyÕt liÖt,
qua ®ã sµng läc vµ tuyÓn chän nh÷ng thµnh viªn vît tréi, t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t
triÓn cña mçi ngµnh nghÒ, mçi lÜnh vùc hay mçi ®Þa ph¬ng. §Æc biÖt lµ sè nhãm vµ
nhãm ngêi x· héi giµu lªn do lµm ¨n ®óng ph¸p luËt. Vµ nh÷ng hé ®· giµu híng dÉn
c¸ch lµm ¨n cho ngêi nghÌo lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi n¨ng suÊt lao ®éng
cao, t¨ng phóc lîi x· héi cho ngêi d©n ( y tÕ, gi¸o dôc ....) th«ng qua thuÕ thu nhËp
cña ngêi giµu...
1.2.2 MÆt tiªu cùc :
- Sù PHGN trªn thùc tÕ dÉn ®Õn lµm trÇm träng h¬n nh÷ng bÊt b×nh ®½ng x· héi.
§ã lµ:
Sù c¸ch biÖt gi÷a ngêi giµu vµ ngêi nghÌo ngµy cµng réng. Nh÷ng ngêi giµu
ngµy cµng cã c¬ héi ph¸t triÓn do cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ vèn vµ kü thuËt... cßn ngêi
nghÌo ph¶i lµm thuª vµ bÞ bãc lét. Hä rÊt Ýt cã c¬ héi tiÕp cËn vµ ®îc ®¶m b¶o nh÷ng
®iÒu kiÖn sèng c¬ b¶n ,tèi thiÓu. M«t mÆt v× hä qu¸ nghÌo kh«ng ®ñ tµi chÝnh trang
bÞ vèn, tri thøc, kÜ thuËt...mÆt kh¸c trong c¬ chÕ thÞ trêng ho¹t ®éng dÞch vô c¬ b¶n
cã xu híng phôc vô ngêi giµu lµ chÝnh. ë n«ng th«n ngêi nghÌo thêng thiÕu vèn lµm
¨n, muèn cã vèn hä ph¶i thÕ chÊp nhµ cöa ruéng vên nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¶m
b¶o tµi chÝnh nÕu thiªn tai x¶y ra, chÝnh v× vËy hä kh«ng d¸m ®Çu t nªn kh«ng tho¸t
khái t×nh tr¹ng nghÌo th©m niªn. ChÝnh v× vËy trong x· héi sù bÊt b×nh ®¼ng ngµy
cµng trÇm träng.
- Trong c¸c hé gia ®×nh nghÌo phô n÷, trÎ em, ngêi giµ l¹i lµ nh÷ng ngêi thiÖt
thßi nhÊt , ®Æc biÖt hé nghÌo thêng r¬i vµo nh÷ng gia ®×nh lµ ®èi tîng quan t©m cña
x· héi ( gia ®×nh liÖt sÜ, th¬ng binh, ngêi cã c«ng víi níc...) th× vÊn ®Ò nµy cµng trë
nªn phøc t¹p h¬n.
-Víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh hiÖn nay, th× ph©n phèi kh«ng thÓ c«ng b»ng:
§èi víi mét sè ngêi giµu, giµu lªn nhanh chãng nhê mét sè ho¹t ®éng siªu lîi
nhuËn nh kinh doanh ®Þa èc, bÊt ®éng s¶n, mét sè lo¹i h×nh ho¹t ®éng th¬ng
m¹i...nhng hä ph¶i cã vèn cã tri thøc...tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã cã mét sè ngêi lµm
giµu bÊt hîp ph¸p ( bu«n lËu, trèn thuÕ, tham nhòng...)§Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng tham
nhòng, quan liªu vµ c¸c tÖ n¹n x· héi lµm ¶nh hëng tíi sù æn ®Þnh chÝnh trÞ- x· héi
vµ kh«ng t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.
- VÒ hµnh vi, lèi sèng:
10
PHGN gãp phÇn t¹o sù ®a d¹ng trong c¸c h×nh mÉu lèi sèng. Sù ph¸t triÓn cña
lèi sèng tiªu dïng xa hoa, l·ng phÝ trong bé phËn d©n c kh¸ gi¶ cã ¶nh hëng xÊu tíi
c¸c nhãm d©n c kh¸c. §Æc biÖt mét sè bé phËn gia ®×nh míi phÊt lªn ( nhê gÆp may,
hoÆc do kÕ thõa...) sö dông tiÒn theo lèi sèng bu«ng th¶, bÊt chÊp c¸c chuÈn mùc gi¸
trÞ, ®¹o ®øc, hoÆc kh«ng quan t©m ®Õn con c¸i, ®Ó chóng h háng víi cuéc sèng xa
®o¹, ®åi truþ mµ kh«ng biÕt. §©y lµ mét trong nh÷ng nguån gèc cña tÖ n¹n ma tuý
x· héi m¹i d©m...vµ t×nh tr¹ng téi ph¹m gia t¨ng nh hiÖn nay. Vµ chÝnh sù tiªu xµi
hoang phÝ nµy còng lµm ¶nh hëng tíi nh÷ng ngêi nghÌo, hoÆc nh÷ng ngßi thuéc
tÇng líp trung lu. Nh÷ng ngêi nghÌo th× hä c¶m thÊy kh«ng cßn g× ®Ó mÊt v× vËy hä
hµnh ®éng kh«ng nh x· héi mong ®îi lµ ¨n c¾p, trung gian trong nh÷ng con ®êng
bu«n lËu, vËn chuyÓn ma tuý, b¸n d©m... nh»m môc ®Ých giµu lªn nhanh chãng, cßn
ngêi kh¸ gi¶, trung lu dùa trªn c¬ së s½n cã cña m×nh ( cña c¶i, vèn,mèi quan hÖ...)
mo¾c ngoÆc víi nhau lµm ¨n phi ph¸p.
-¶nh hëng cña PHGN cßn lÖch l¹c c¸c ®Þnh híng gi¸ trÞ vµ chuÈn mùc ®¹o ®øc,
lèi sèng cña x· héi nhÊt lµ ®èi víi thÕ hÖ trÎ:
PHGN g©y t×nh tr¹ng thiÕu hôt v¨n ho¸ trong ph¸t triÓn. Nh÷ng thanh niªn ®îc
sinh ra trong nh÷ng gia ®×nh kh¸ gi¶, cã quyÒn lùc thêng cã t tëng " con «ng ch¸u
cha" coi thêng lu©n lý, ®¹o ®øc x· héi, kh«ng chÞu cñng cè kiÕn thøc. Cßn nh÷ng
gia ®×nh nghÌo l¹i kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cho con ¨n häc chÝnh v× vËy nã g©y nªn
t×nh tr¹ng thiÕu hôt v¨n ho¸ trong x· héi. NÕu kh«ng sím ph¸t hiÖn vµ nhËn thøc
®Çy ®ñ t¸c ®éng tiªu cùc cña xu híng nµy ®Ó sím cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc th× x· héi
kh«ng thÓ ®¹t ®îc sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
Nh vËy, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay, kho¶ng c¸ch chªnh lÖch giµu nghÌo
cã xu híng ngµy cµng t¨ng lªn vµ nã cã ¶nh hëng tÝch cùc vµ tiªu cùc ®èi víi x·
héi. V× vËy chóng ta ph¶i nhËn diÖn râ ¶nh hëng cña nã ®Ó ph¸t huy mÆt tÝch cùc, vµ
gi¶i quyÕt mÆt tiªu cùc cña sù PHGN. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®îc mÆt tiªu cùc th× nã
sÏ lµm lÖch híng ®êng lèi x©y dùng ®Êt níc theo ®Þnh híng XHCN ë níc ta vµ l©y
nhiÔm nÆng dÇn bÖnh "nan y" cña CNTB.
11
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë níc ta hiÖn nay
2.1. Thùc tr¹ng sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë ViÖt Nam hiÖn nay
B¶ng thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi mét th¸ng n¨m 2001- 2002 theo gi¸ thùc tÕ
ph©n theo 5 nhãm thu nhËp, ph©n theo thµnh thÞ, n«ng th«n, ph©n theo giíi tÝnh chñ
hé vµ ph©n theo vïng( ngh×n ®ång )
B×nh nhãm1 nhãm2 nhãm3 nhãm4
qu©n
( mçi nhãm 20% sè hé)
chung
C¶ níc
Ph©n theo thµnh thÞ
n«ng th«n
Thµnh thÞ
N«ng th«n
Ph©n theo giíi tÝnh chñ hé
Nam
N÷
Ph©n theo vïng
356,1 107,7
178,3
251,0
370,5
nhãm5
872,9
622,1 184,2 324,1
275,1 100,2 159,8
459,8
217,7
663,6
299,4
332,6 104,9
446,2 123,3
237,9
317,0
345,4 803,4
473,9 1101, 5
171,4
215,8
1479,2
598,6
12
§ång b»ng s«ng Hång
353,1 120,7 190,5 258,4
368,1 828,3
§«ng B¾c
268,8 95,1 151,1
211,9
297,4 588,0
T©y B¾c
197,0 75,0
110,9
145,9
206,6 446,6
B¾c Trung Bé
235,4 88,9 135,7
183,5
250,4 518,7
Duyªn H¶i Nam Trung Bé
305,9 112,9 182,1
244,2
333,4 656,9
T©y Nguyªn
244,0 85,5 140,4 185,6
262,1 546,7
§«ng Nam Bé
619,7 165,4 303,0 452,3
684,6 1493,2
§ång B»ng s«ng Cöu Long
371,3 126,2 203,8 277,3
389,3 860,1
nguån: Tæng côc thèng kª- 2005
Nh vËy dùa theo b¶ng thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi mét th¸ng n¨m 2001-2005
trªn ta cã thÊy thùc tr¹ng PHGN ë níc ta hiÖn nay ®îc xem xÐt trªn nhiÒu mÆt:
* XÐt theo møc sèng vµ c¬ cÊu chi tiªu:
Theo cuèn "Kû yÕu héi th¶o vÊn ®Ò ph©n phèi vµ ph©n ho¸ giµu nghÌo trong ®iÒu
kiÖn ph¸t triÓn KTTT theo ®Þnh híng XHCN ë níc ta" ta cã nh÷ng nhËn xÐt sau:
Theo vïng, chi tiªu cho ®êi sèng b×nh qu©n 1 ngêi 1 th¸ng cña nhãm hé giµu
cao nhÊt lµ §«ng Nam Bé ( 910 ngh×n ®ång), tiÕp ®Õn lµ §ång b»ng s«ng Hång
( 554,6 ngh×n ) , Duyªn h¶i Nam Trung Bé (459,4 ngh×n),§ång b»ng s«ng Cöu Long
( 434,2 ngh×n ), §«ng B¾c (403 ngh×n), T©y Nguyªn (373,8 ngh×n), T©y B¾c (353,8
ngh×n), vµ thÊp nhÊt lµ B¾c Trung Bé (344,7 ngh×n). NÕu coi B¾c Trung Bé b»ng
100% th× T©y B¾c b»ng 102,6%, T©y Nguyªn b»ng 108,4%, §«ng B¾c b»ng 116,4%,
§ång b»ng s«ng Cöu Long b»ng 126%, Duyªn h¶i Nam Trung bé b»ng 133,3%,
§ång b»ng s«ng Hång b»ng 160,9%, §«ng Nam bé b»ng 264%.
C¬ cÊu chi tiªu cña nhãm hé giµu
Kho¶n chi
Sè tiÒn ( ngh×n ®ång ) Tû träng (%)
I. Chi cho ¨n uèng, hót
271,0
49,5
1. L¬ng thùc
40,8
7,5
2. Thùc phÈm
141,9
25,9
3. ChÊt ®èt
11,8
2,2
4. ¡n uèng ngoµi gia ®×nh
55,1
10,1
5. Uèng vµ hót
21,5
3,9
II. Chi kh«ng ph¶i ¨n uèng, hót
276,0
50,5
1.May mÆc, mò nãn, giµy dÐp
24,9
2,5
2. Nhµ ë, ®iÖn níc, vÖ sinh
29,4
5,4
3. ThiÕt bÞ vµ ®å dïng gia ®×nh
52,2
9,5
4. Y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ
28,5
5,3
5. §i l¹i vµ bu ®iÖn
72,6
13,3
6. Gi¸o dôc
36,0
6,6
7. V¨n ho¸, thÓ thao, gi¶i trÝ
11,4
2,1
13
8. §å dïng vµ dÞch vô kh¸c
20,7
3,8
C¬ cÊu chi tiªu cho ®êi sèng cña nhãm nghÌo
Kho¶n chi
Sè tiÒn(ngh×n ®ång)
Tû träng( %)
Tæng sè
112,5
100,0
I. Chi cho ¨n uèng, hót
85,9
70,1
1. L¬ng thùc
37,7
30,8
2. Thùc phÈm
36,5
29,8
3. ChÊt ®èt
6,1
49,8
4. ¡n uèng ngoµi gia ®×nh
2,1
1,7
5. Uèng vµ hót
3,6
2,9
II. Chi kh«ng ph¶i ¨n uèng, hót
36,6
29,9
1.May mÆc, mò nãn, giµy dÐp
6,8
5,5
2. Nhµ ë, ®iÖn níc, vÖ sinh
2,8
2,3
3. ThiÕt bÞ vµ ®å dïng gia ®×nh
6,7
5,5
4. Y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ
7,1
5,8
5. §i l¹i vµ bu ®iÖn
4,5
3,7
6. Gi¸o dôc
6,0
4,9
7. V¨n ho¸, thÓ thao, gi¶i trÝ
0,1
0,1
8. §å dïng vµ dÞch vô kh¸c
2,6
2,1
Tõ hai b¶ng c¬ cÊu chi tiªu trªn ta thÊy cã sù chªnh lÖch kh¸ lín vÒ møc thu chi
gi÷a nhãm hé giµu vµ hé nghÌo. Nh vËy chi tiªu cho ®êi sèng cao hay thÊp phô
thuéc kh«ng nh÷ng vµo thu nhËp, vµo møc sèng, møc ®¾t ®á mµ cßn phô thuéc vµo
tÝnh tiÕt kiÖm cña ngêi d©n ë c¸c vïng.
* XÐt theo gãc ®é c¸c vïng kinh tÕ:
Dùa vµo b¶ng thu nhËp b×nh qu©n hµng th¸ng cña lao ®éng ph©n theo nghµnh
kinh tÕ díi ®©y ta còng thÊy sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ gi÷a c¸c vïng kinh tÕ: nhãm s¶n
xuÊt vµ ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ níc cã thu nhËp cao nhÊt ( VD: n¨m 2003-thu
nhËp b×nh qu©n cu¶ nhãm nµy lµ 2022,2 VN§/th¸ng ) cßn nhãm n«ng l©m- ng-thuû
s¶n th× thu nhËp bao giê còng thÊp nhÊt (VD: n¨m 2003 thu nhËp b×nh qu©n cña
nhãm n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp lµ 795,4 VN§/th¸ng vµ thu nhËp b×nh qu©n cña
nhãm thuû s¶n lµ 765,7 VN§/th¸ng).Nh vËy thu nhËp cña nhãm s¶n xuÊt vµ ph©n
phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ níc gÊp 3-4 lÇn thu nhËp cña nhãm n«ng- l©m- thuû s¶n, ®iÒu
nµy chøng tá r»ng níc ta ®ang chó träng vµo ngµnh s¶n xuÊt n¨ng lîng v× trong qu¸
tr×nh CNH, H§H th× yÕu tè n¨ng lîng rÊt cÇn thiÕt vµ rÊt quan träng, nã ®ãng gãp
®¸ng kÓ trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc theo ®Þnh híng XHCN ë níc ta.
Thu nhËp b×nh qu©n hµng th¸ng cña lao ®éng trong khu vùc Nhµ níc theo gi¸
thùc tÕ ph©n theo ngµnh kinh tÕ (ngh×n ®ång)
14
2000
2001
2002
2003
Tæng sè
849,6 954,3 1068,8 1190,9
N«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp
680,0 589,8
740,2 795,4
Thuû s¶n
669.3 661,2
765,1 765,7
C«ng nghiÖp khai th¸c má
1397,0 1745,5 1931,4 1890,8
C«ng nghiÖp chÕ biÕn
955,0 1050,3 1172,7 1211,6
S¶n xuÊt vµ ph©n phèi ®iÖn, khÝ ®èt vµ níc
1613,6 1847,5 2005,7 2022,2
X©y dùng
860,8 961,2 1104,0 1194,2
Th¬ng nghiÖp, söa ch÷a xe cã ®éng c¬, m«t«
xe m¸y, vµ ®å dïng c¸ nh©n vµ gia ®×nh.
884,0 961,8 1127,4 1178,8
Kh¸ch s¹n vµ nhµ hµng
856,1 965,3 1110,4 1171,3
VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c
1525,3 1667,1 1910,1 1957,7
Tµi chÝnh, tÝn dông
1454,4 1804,3 1935,0 1986,8
Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ
692,7 778,2 895,4 1217,6
C¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn KD tµi s¶n
vµ dÞch vô t vÊn
1329,3 1532,4 1838,7 1860,2
QLNN vµ ANQP, ®¶m b¶o x· héi b¾t buéc
584,3 681,3 713,9 917,5
Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
615,1 725,2 783,4 1020,6
Y tÕ vµ ho¹t ®éng cøu trî x· héi
622,5 725,4 796,5 981,9
Ho¹t ®éng v¨n ho¸ vµ thÓ thao
607,2 718,3 814,7 990,9
C¸c ho¹t ®éng §¶ng, ®oµn thÓ vµ hiÖp héi
580,3 658,5 691,3 880,9
Ho¹t ®éng phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång
884,3 947,0 1036 1158,4
nguån: niªn gi¸m thèng kª-2005
* XÐt vÒ gãc ®é d©n téc:
Tû lÖ hé nghÌo ë c¸c vïng l·nh thæ tËp trung ngêi d©n téc thiÓu sè trong t¬ng
quan víi tû lÖ hé nghÌo ë c¸c vïng l·nh thæ kh¸c
Tªn vïng l·nh thæ
Tû lÖ hé nghÌo (%)
MiÒn nói §«ng B¾c
22,35
MiÒn nói T©y B¾c
33,95
T©y Nguyªn
24,90
B¾c Trung Bé
35,64
§ång B»ng S«ng Hång
9,76
Duyªn H¶i miÒn Trung
22,24
§«ng Nam Bé
8,88
§ång B»ng s«ng Cöu Long
14,18
C¶ níc
17,18
( Nguån : Bé Lao §éng Th¬ng Binh - X· Héi-2001)
KÕt qu¶ ®iÒu tra mÉu t¹i Yªn B¸i th¸ng 11/2001 do Bé Lao §éng Th¬ng BinhX· héi cho kÕt qu¶ tû lÖ hé nghÌo: Nïng 33,55%, Dao 51,27%, d©n téc Ýt ngêi kh¸c
15
35,22%.Theo Ch¬ng tr×nh Quèc Gia xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ viÖc lµm 2002 th×: tû lÖ
hé nghÌo ë c¸c d©n téc thiÓu sè so víi ngêi kinh cao h¬n tõ 6-10%.Vµ ®Æc biÖt theo
b¸o Nh©n d©n ra ngµy 20-6-1996: Vµo thêi ®iÓm 1995 , c¸c d©n téc ®Æc biÖt khã
kh¨n cã thu nhËp b×nh qu©n díi60 USD/ngêi/n¨m, th× c¸c d©n téc kh¸c cã thu nhËp
cã b×nh qu©n gÊp 3 lÇn ( 180 USD/ngêi/n¨m) "H¬n 9 triÖu ®ång bµo c¸c d©n téc
thiÓu sè ë níc ta chØ chiÕm 13.1% d©n sè, l¹i sinh sèng trªn 2/3 diÖn tÝch l·nh thæ c¶
níc. Mét sè d©n téc biÕt lµm lóa níc, biÕt lµm ®å thñ c«ng, lµm nghÒ rõng, song
nhiÒu d©n téc, nhÊt lµ d©n téc vïng cao, vïng s©u, vïng xa vÉn cßn trong c¶nh
nghÌo nµn l¹c hËu. Qua ®iÒu tra trong 43 d©n téc thiÓu sè cã 29 d©n téc cã møc thu
nhËp b×nh qu©n díi 50.000 VN§/th¸ng/ngêi, 90% sè hé cã gi¸ trÞ tµi s¶n díi 1 triÖu
®ång. RÊt hiÕm cã hé cã gi¸ trÞ tµi s¶n trªn 5 triÖu ®ång. Cã d©n téc chØ vÎn vÑn cã
vµi tr¨m ngêi sèng b»ng h¸i lîm, s¨n b¾t, vµ cã nguy c¬ suy tho¸i. Kh«ng Ýt d©n téc
vÉn cßn sè ngêi mï ch÷ ®Õn 90% vµ m¾c n¹n dÞch kinh niªn nh sèt rÐt, th¬ng hµn, bíu cæ...Nh vËy tuy §¶ng vµ Nhµ níc ta cã nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m h¹n chÕ sù ®ãi
nghÌo ë c¸c d©n téc Ýt ngêi vµ t×nh h×nh ®· ®îc c¶i thiÖn Ýt nhiÒu nhng chóng ta cÇn
ph¶i cã mét biÖn ph¸p cô thÓ vµ triÖt ®Ó h¬n n÷a ®Ó tr¸nh r¬i vµo t×nh tr¹ng t¸i
nghÌo....
* XÐt vÒ gãc ®é giíi:
Cïng cã sù chªch lÖch ®¸ng kÓ vµ bé phËn kh«ng nhá phô n÷ nghÌo ph¶i chÞu
hËu qu¶ cña sù chªnh lÖch nµy, ®Æc biÖt lµ phô n÷ nghÌo ë n«ng th«n vµ vïng nói
cao. N¹n thiÕu viÖc lµm cña lao ®éng n÷ ë n«ng th«n rÊt nghiªn träng, 1/3 thêi gian
lao ®éng cha ®îc sö dông, dÉn ®Õn mét bé phËn ®¸ng kÓ lao ®éng n÷ ë n«ng th«n ra
thµnh phè kiÕm sèng (b¸n b¸nh m×, b¸n rau, gióp viÖc....) thËm chÝ hä cßn lµm
nh÷ng nghÒ x· héi cÊm( m¹i d©m, vËn chuyÓn ma tuý...). Sè ë n«ng th«n tuy cã viÖc
lµm, nhng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lao ®éng thÊp, thu nhËp kÐm, mét bé phËn
kh«ng nhá r¬i vµo t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo ( 20% chñ hé ®ãi lµ n÷). Cßn mét sè phô n÷
ë thµnh thÞ, do tai n¹n lao ®éng, hoÆc chång mÊt sím ph¶i nu«i nhiÒu con còng r¬i
vµo t×nh tr¹ng t¬ng tù. Vµ t¹i thµnh thÞ, mét sè xÝ nghiÖp vÉn cßn r¬i vµo t×nh tr¹ng
ph©n biÖt giíi ( l¬ng c«ng nh©n n÷ thÊp h¬n l¬ng c«ng nh©n nam).
* XÐt theo vïng ®Þa lÝ:
Chªnh lÖch thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi mét th¸ng n¨m 2001-2002 gi÷a nhãm
thu nhËp cao nhÊt vµ nhãm thu nhËp thÊp nhÊt theo gi¸ thùc tÕ ph©n theo thµnh thÞ,
n«ng th«n, vµ ph©n theo vïng.
C¶ níc
Nhãm TN cao Nhãm TN thÊp Nhãm TN cao
nhÊt
nhÊt
nhÊt so víi nhãm
cã TN thÊp nhÊt
107,7
872,9
8,1
16
Ph©n theo thµnh thÞ vµ n«ng th«n
Thµnh thÞ
184,2
1479,2
N«ng th«n
100,2
598,6
Ph©n theo vïng
§ång b»ng s«ng Hång
120,7
828,3
§«ng B¾c
95,1
588,0
T©y B¾c
75,0
446,6
B¾c Trung Bé
88,9
518,7
Duyªn h¶i Nam Trung Bé
112,9
656,9
T©y Nguyªn
85,5
546,7
§«ng Nam Bé
165,4
1493,2
§ång b»ng s«ng Cöu Long
126,2
860,1
Nguån: Tæng côc thèng kª- 2005
8,0
6,0
7,7
6,2
6,0
5,8
5,8
6,4
9,0
6,8
vµ theo møc chi tiªu theo c¸c vïng nh ë trªn, ta thÊy phÇn lín c¸c vïng nghÌo
r¬i vµo c¸c huyÖn miÒn nói phÝa B¾c, miÒn B¾c Trung Bé, duyªn h¶i miÒn Trung,
T©y Nguyªn vµ ®ång b»ng S«ng Cöu Long. Sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë thµnh phè næi
bËt h¬n ë n«ng th«n.ë T©y Nguyªn sù ph©n ho¸ chØ biÓu hiÖn ë thÞ x·, cßn ë vïng
s©u, vïng cao th× biÓu hiÖn cßn mê nh¹t( chØ chªnh lÖch kh«ng ®¸ng kÓ gi÷a trëng
b¶nm ngêi lo ma chay cho lµng víi ngêi d©n ).ë vïng nµy møc ®é nghÌo chñ yÕu
cßn dùa vµo sè lîng tr©u bß, voi, cång chiªng. ThËm chÝ cã n¬i dùa vµo uy tÝn x·
héi nh b»ng khen, hu©n ch¬ng...
Nh vËy sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë níc ta ®Òu diÔn ra trªn mäi gãc ®é, ph¬ng
diÖn kinh tÕ vµ x· héi. Chóng ta cÇn ph¶i biÕt nguyªn nh©n g©y ra nã ®Ó gi¶i quyÕt
mét c¸ch triÖt ®Ó nh»m x©y dùng ®Êt nø¬c theo con ®êng XHCN.
2.2. Nguyªn nh©n cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo
Vèn
C¸c nguyªn nh©n
Cã lao Cã
®éng
viÖc
lµm
Cã ®Êt Cã kÕ Nguyªn
®ai,TL ho¹ch nh©n
SX
kh¸c
Nguyªn nh©n giµu
§B s«ng Hång
90,98
53,69
42,62
15,57
72,95
10,25
§Bs«ng Cöu Long
94,44
23,46
25,00
81,48
56,48
8,33
Nguyªn nh©n nghÌo
§B s«ng Hång
88,93
32,38
49,18
16,80
47,13
21,31
§B s«ng Cöu Long
88,89
9,88
51,54
82,10
20,37
19,44
( Nguån: tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 1994 cña Tæng côc thèng kª-1994, ®¬n vÞ %)
17
Dùa theo b¶ng " tû lÖ tr¶ lêi cña x·, phêng, thÞ trÊn vÒ nguyªn nh©n giµu nghÌo
cña hé" nh ë trªn, ta cã thÓ thÊy ®îc c¬ b¶n nguyªn nh©n cña sù ph©n ho¸ giµu
nghÌo.
2.2.1.Nguyªn nh©n chñ quan
Cã thÓ nãi r»ng vÊn ®Ò giµu cô thÓ ë níc ta thÕ nµo vÉn cha ®îc râ v× thiÕu sè
liÖu chÝnh thøc. §ã lµ do chóng ta cha cã chñ tr¬ng kª khai tµi s¶n vµ thu nhËp. KÕt
qu¶ do c«ng chóng tù khai b¸o, nhng thùc tÕ th× Ýt ngêi khai b¸o ®óng thu nhËp cña
m×nh, ngêi giµu khai b¸o Ýt ®i ®Ó trèn thuÕ thu nhËp, ngêi nghÌo khai b¸o Ýt h¬n ®Ó
®îc hëng trî cÊp tõ chÝnh s¸ch nhµ níc...Tuy nhiªn qua ®iÒu tra còng thÊy ®îc
nguyªn nh©n c¬ b¶n ®Ó kh«ng Ýt hé giµu lªn ®ã lµ:
+ ë n«ng th«n, ngêi giµu hiÖn nay chñ yÕu do kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh víi s¶n
xuÊt kinh doanh. Hä kh«ng chØ lµm n«ng nghiÖp mµ cßn lµm thªm c¸c nghÒ kh¸c
( lµm dÞch vô, lµm thñ c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhá, chÕ biÕn, xay x¸t...) §èi víi
c¸c hé giµu, phÇn thu tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thêng dïng cho chi tiªu sinh ho¹t
hµng ngµy, cßn phÇn thu tõ c¸c ngµnh nghÒ kh¸c th× dïng cho viÖc mua s¾m tµi s¶n
cè ®Þnh ®Ó n©ng cao møc sèng hoÆc ®Ó tÝch luü më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Mét
bé phËn nhá c¸c gia ®×nh giµu lªn nhê cã ngêi th©n sèng vµ lµm viÖc ë níc ngoµi.
B»ng nguån tµi trî kh«ng Ýt gia ®×nh cã ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao møc sèng hoÆc ®Çu t
cho s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng thªm thu nhËp. Ngoµi ra cã mét sè hé giµu v× cã ngêi
th©n tham gia c«ng t¸c qu¶n lý, l·nh ®¹o c¸c cÊp. Trong sè hé nµy, kh«ng lo¹i trõ
nh÷ng hé giµu lªn nhê kh«n khÐo hîp thøc ho¸ nh÷ng ngêi thu nhËp bÊt chÝnh díi
®ñ lo¹i bæng léc.
+ ë thµnh phè, phÇn lín ngêi giµu lµ ë lÜnh vùc bu«n b¸n vµ dÞch vô trong lÜnh
vùc s¶n xuÊt, sè hé giµu rÊt Ýt. Trong sè hé giµu lªn nhê bu«n b¸n, cã kh«ng Ýt ngêi
®· lîi dông c¸c kÏ hë cña ph¸p luËt ®Ó trèn thuÕ hoÆc lÈn tr¸nh c¸c kho¶n nép kh¸c.
ë ®©y ph¶i kÓ ®Õn trèn thuÕ hoÆc lÈn tr¸nh c¸c kho¶n nép kh¸c. ë ®©y ph¶i kÓ ®Õn
mét bé phËn kh«ng nhá c¸c viªn chøc Nhµ níc lµm" dÞch vô tæng hîp" t¹i c¸c c«ng
ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c¸c trung t©m t vÊn...Ngoµi ra lµ c¸c hµnh vi bu«n lËu, trèn
thuÕ, lµm hµng gi¶, tham nhòng cùc kú nguy hiÓm còng t¹o nªn mét bé phËn c¸n bé,
viªn chøc giµu lªn rÊt nhanh.
+ VÒ tay nghÒ, tÝnh chÊt c«ng viÖc, vÞ trÝ quyÒn lùc:
Tay nghÒ cao, quyÒn lùc cµng lín th× thu nhËp cµng lín. TÊt nhiªn tay nghÒ vµ
tÝnh chÊt c«ng viÖc ( ®ßi hái lµ lao ®éng ch©n tay, trÝ ãc nhiÒu, hay ®é phøc t¹p cña
c«ng viÖc...) ®Òu ®ßi hái tr×nh ®é, tri thøc cña ngêi lao ®éng ®îc tÝch luü l©u dµi míi
cã ®îc vµ nh÷ng ngêi së h÷u chóng cã thu nhËp cao lµ ®óng. Tuy nhiªn ®Þa vÞ x· héi
hay uy tÝn cã thÓ xuÊt ph¸t tõ tiÒm lùc kinh tÕ vµ hiÖn tîng ngêi l¹m dông ®Ó lµm
giµu mét c¸ch bÊt chÝnh th× sÏ lµm cho sù ph©n hãa giµu nghÌo ngµy cµng t¨ng v×
18
thùc sù dùa trªn dùa trªn quyÒn lùc vµ ®Þa vÞ x· héi, tiÒm lùc kinh tÕ ®Ó lµm giµu
chÝnh lµ bãc lét gi¸ trÞ cña nh÷ng ngêi kh¸c.
Cßn nguyªn nh©n c¬ b¶n cña nghÌo lµ: thiÕu kiÕn thøc lµm ¨n, thiÕu vèn hoÆc kh«ng
cã vèn, ®«ng con, neo ®¬n thiÕu søc lao ®éng.Bªn c¹nh ®ã th×:
+ §èi víi thµnh thÞ: nguyªn nh©n nghÌo lµ do cã thÓ bÞ ph¸ s¶n, ®«ng con, thiÕu
søc lao ®éng, èm ®au, lêi nh¸c, m¾c c¸c tÖ n¹n x· héi, thiÕu tri thøc, tr×nh ®é d©n trÝ
thÊp...
+ §èi víi n«ng th«n: ngoµi thiÕu kiÕn thøc lµm ¨n, kh«ng cã vèn, nghÌo cßn do
®«ng con, kh«ng cã ®iÒu kiÖn lµm viÖc (thiÕu ruéng, vuên, kh«ng ®ñ ph¬ng tiÖn s¶n
xuÊt...), kh«ng cã kinh nghiÖm....
TÊt c¶ nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan trªn ®· lµm nh÷ng ngêi nghÌo ngµy cµng
nghÌo thªm vµ nh÷ng ngêi giµu th× giµu thªm vµ t¹o ra hè ng¨n gi÷a ngêi giµu vµ
ngêi nghÌo ngµy cµng réng. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan cµng lµm
cho sù PHGN ngµy cµng t¨ng thªm vµ con ngêi muèn ®iÒu chØnh còng khã ®îc
2.2.2. Nguyªn nh©n kh¸ch quan
+ Nguyªn nh©n næi bËt lµ do nÒn kinh tÕ níc ta ®ang trong t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn,
thu nhËp b×nh qu©n theo ®Çu ngêi qu¸ thÊp, l¹i bÞ ¶nh hëng bëi nh÷ng hËu qu¶ nÆng
nÒ cña mÊy chôc n¨m chiÕn tranh liªn miªn tµn ph¸ ®Êt níc. VÞ trÝ ®Þa lÝ cña níc ta
bªn c¹nh mÆt thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ còng g©y nhiÒu khã kh¨n do h×nh thÕ
tr¶i dµi, g©y nªn sù c¸ch biÖt chªnh lÖch vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng l·nh thæ
trong lÞch sö. Níc ta l¹i bÞ ¶nh hëng lín bëi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¾c nghiÖt: thiªn tai,
lò lôt, h¹n h¸n, s©u bÖnh, mÊt mïa, ®Êt ®ai c»n cçi, diÖn tÝch canh t¸c Ýt, ®Þa h×nh
phøc t¹p ( së h÷u ruéng chua, mÆn...) xa x«i hÎo l¸nh, giao th«ng ®i l¹i kh«ng thuËn
tiÖn, c¬ së h¹ tÇng kÐm.lu«n ®e däa vµ tíc ®i nh÷ng thµnh qu¶ lao ®éng, ®Æc biÖt lµ
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
+ MÆt kh¸c, trong c¸c yÕu tè mang tÝnh tÝnh lÞch sö, truyÒn thèng th× còng cã
mÆt tiªu cùc, vµ tÝch cùc ¶nh hëng ®Õn sù ph©n ho¸ giµu nghÌo. §ã chÝnh lµ sù ®Ì
nÆng cña nh÷ng truyÒn thèng cæ hñ, l¹c hËu, c¸ nh©n bÞ hoµ lÉn vµo céng ®ång ® îc
duy tr× theo céng ®ång cïng víi quan niÖm nh "ai giµu ba hä, ai khã ba ®êi","an bÇn
l¹c ®¹o" hay c©u "con vua råi l¹i lµm vua, con s·i ë chïa l¹i quÐt l¸ ®a..." lµ triÕt lÝ
mét thêi ®Ó an ñi ngêi ta cam chÞu ®ãi nghÌo, coi ®ã lµ sù thËt hiÓn nhiªn kh«ng thÓ
thay ®æi ®îc. ChÝnh v× vËy nã lµm ngêi d©n trë nªn nhôt trÝ, cam chÞu tríc sè phËn
cña m×nh, vµ lµm k×m h·m sù ph¸t triÓn cña ®Êt nø¬c. Nã t¹o ra sù tr× trÖ nghÌo nµn
l¹c hËu cña níc ta nãi chung, ®Æc biÖt lµ ngêi nghÌo nãi riªng.
+ Nguyªn nh©n thø ba lµ khi chóng ta chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu
bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng th× nh÷ng di chøng cña chÕ ®é bao cÊp nh: b×nh qu©n,
võa ®Æc quyÒn, võa ®Æc lîi vÉn sãt l¹i trong ý thøc con ngêi, lµm cho con ngêi trë
nªn lêi lao ®éng, suy nghÜ kh«ng s¸ng t¹o, n¨ng ®éng trong s¶n xuÊt.
19
+ M«i trêng ph¸p lý: hiÖn nay nhµ níc ta ®ang trong giai ®o¹n hoµn thiÖn hÖ
thèng ph¸p luËt theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa chÝnh v× vËy dÔ nhËn thÊy sù bÊt æn
®Þnh vµ nhiÒu khiÕm khuyÕt. NhiÒu ®¹o luËt cßn thiÕu ®ang ®îc bæ sung. Nh÷ng c¸i
®ã còng cÇn ®îc söa ®æi, hoµn thiÖn. TÝnh kh¶ thi cña nhiÒu ®¹o luËt vµ v¨n kiÖn díi
luËt vÉn cßn yÕu. §iÒu nµy dÉn ®Õn cßn nhiÒu khe hë t¹o ra c¬ héi, lµ m¶nh ®Êt cho
c¸c hµnh ®éng theo ®óng ph¸p luËt, lµm giµu bÊt chÝnh. §©y lµ mét trong nh÷ng vÊn
®Ò gay cÊn nhÊt, cã t¸c dông tiªu cùc, ®Èy hiÖn tîng ph©n ho¸ giµu nghÌo ®«i khi trë
thµnh kh«ng b×nh thêng, th¸i qu¸ trong giai ®o¹n hiÖn nay.
+
Bªn c¹nh ®ã, ®èi víi c¶ ë n«ng th«n hay thµnh thÞ, cã mét sè hé gia ®×nh giµu lªn
nhê ®îc thõa kÕ mét sè vèn lín, hay cã ®Êt n»m trong khu quy ho¹ch, gÇn ®êng x¸...
+ Do c¬ chÕ chÝnh s¸ch cha tho¶ ®¸ng: trung ¬ng còng nh ®Þa ph¬ng cha cã
chÝnh s¸ch ®Çu t c¬ së h¹ tÇng tho¶ ®¸ng, nhÊt lµ c¸c vïng nói cao, vïng s©u, vïng
c¨n cø kh¸ng chiÕn cò, thiÕu c¸c chÝnh s¸ch ®ång bé nh: chÝnh s¸ch u ®·i, khuyÕn
khÝch s¶n xuÊt, t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, cung cÊp dÞch vô y tÕ, gi¸o dôc ®µo t¹o,
v¨n ho¸ còng nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, tæ chøc cha tèt viÖc ch¨m lo cña céng ®ång
x· héi ®èi víi ngêi nghÌo.
C¸c nguyªn nh©n trªn t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau lµm cho t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi
trong tõng vïng thªm trÇm träng, gay g¾t khiÕn cho c¸c hé nghÌo khã khã cã thÓ vît
qua ®îc nÕu kh«ng cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p riªng ®èi víi c¸c hé nghÌo vµ
vïng nghÌo.
Tãm l¹i, qua thùc tr¹ng ViÖt Nam nh hiÖn nay ta cã thÓ thÊy hµng lo¹t nh÷ng
nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù ph©n hãa giµu nghÌo. Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n trùc tiÕp,
gi¸n tiÕp, nguyªn nh©n chñ quan, kh¸ch quan...vµ chóng t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau
vµ t¹o nªn vËn may, c¬ héi cña mçi c¸ nh©n, do vËy t¹o nªn sù kh¸c biÖt chªnh lÖch
trong thu nhËp, tµi s¶n vµ hµng lo¹t c¸c mÆt kh¸c cña cuéc sèng t¹o nªn sù ph©n ho¸
giµu nghÌo trong x· héi.
2.3.Xu híng biÕn ®éng cña ph©n ho¸ giµu nghÌo ë níc ta hiÖn nay.
2.3.1 Kho¶ng c¸ch ph©n hãa giµu nghÌo ngµy cµng xa nhau khi kinh tÕ thÞ
trêng ngµy cµng ph¸t triÓn:
Cïng víi ®µ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng, kho¶ng c¸ch giµu nghÌo t¨ng
nhanh, ®Æt mèi quan hÖ gi÷a c¸c tÇng líp d©n c, c¸c vïng l·nh thæ gi÷a c¸c nhãm x·
héi vµo t×nh tr¹ng chøa ®ùng nhiÒu c¸ch biÖt, bÊt b×nh ®¼ng. Kho¶ng c¸ch giµu
nghÌo ngµy cµng gia t¨ng, tØ lÖ nghÌo ®ãi cã xu híng gi¶m, tû lª hé cã sè thu nhËp
cao ngµy cµng nhiÒu lªn nhng chªnh lÖch gi÷a sè hé cã thu nhËp cao nhÊt so víi sè
hé cã thu nhËp ngµy cµng thÊp ngµy cµng gia t¨ng. Sù PHGN ngµy cµng ®Ëm nÐt vµ
dÔ nhËn thÊy ë nh÷ng n¬i KTTT ph¸t triÓn nh ë c¸c ®« thÞ, c¸c thµnh phè vµ ®Æc biÖt
râ nÐt lµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. Theo t¸c gi¶" §ç Thiªn KÝnh-T¸c ®éng cña sù
chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng nghÒ nghiÖp x· héi ®Õn ph©n tÇng møc sèng qua kh¶o
20
s¸t mÉu 3 x· ë vïng n«ng th«n ®ång b»ng s«ng Hång th× "Theo chiÒu kh«ng gian tõ
Nam ra B¾c, tõ ®ång b»ng lªn miÒn nói th× sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë c¸c tØnh phÝa
Nam râ h¬n phÝa B¾c, ®ång b»ng râ h¬n miÒn nói. NÕu lÊy c¸c ®å thÞ lµm t©m vµ
theo chiÒu tõ ®« thÞ vÒ n«ng th«n, vÒ tiÕp c¸c vïng s©u, vïng xa th× sù ph©n hãa ®«
thÞ diÔn ra m¹nh nhÊt, cµng lan to¶ ra c¸c vïng n«ng th«n xung quanh, sù ph©n ho¸
cµng yÕu dÇn vµ hÇu nh ph¼ng lÆng ë miÒn nói.
Nh vËy xu híng nµy ph¶n ¸nh quy luËt ph¸t triÓn kh«ng ®Òu trong nÒn KTTT do
®ã t¹o nªn nh÷ng kh¸c biÖt vÒ kinh tÕ-x· héi, chªnh lÖch vÒ ph¸t triÓn gi÷a c¸c tÇng
líp x· héi, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Mét mÆt, xu híng nµy ph¶n ¸nh tÝnh tÝch
cùc cña sù ph¸t triÓn KTTT, kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng x· héi cña tõng nhãm x· héi,
cña tõng vïng l·nh thæ còng nh cña toµn x· héi vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt níc. MÆt
kh¸c, nã còng ph¶n ¸nh mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng.
2.3.2 Ph©n ho¸ giµu nghÌo ®ang cã xu híng ®Èy tíi ph©n ho¸ x· héi .
Ph©n ho¸ giµu nghÌo thêng ®i kÌm víi bÊt b×nh ®¼ng x· héi, ph©n tÇng x· héi,
ph©n ho¸ giai cÊp, chÝnh v× vËy nã sÏ dÉn tíi xu híng ph©n hãa x· ho¸. Xu híng
ph©n ho¸ x· héi cã biÓu hiÖn vÒ kinh tÕ vµ biÓu hiÖn trùc tiÕp ë ph©n hãa thu nhËp,
PHGN vÒ kinh tÕ. Díi t¸c ®éng cña KTTT , khuynh híng cña qu¸ tr×nh ph©n ho¸ sÏ
diÔn ra mang tÝnh hai mÆt: tÝch cùc, tiªu cùc.
- MÆt tÝch cùc: díi t¸c ®éng cña KTTT, mét sè nhãm x· héi víi sù cëi më cña
c¬ chÕ míi, nhanh nh¹y n¾m b¾t ®îc vËn may, c¬ héi, tranh thñ ®îc lîi thÕ do thÞ trêng ®em l¹i biÕt thÝch øng vµ n¾m b¾t nhu cÇu thÞ trêng ®· v¬n lªn chiÕm lÜnh vÞ thÕ
míi... t¹o thµnh tÇng líp u tó cña x· héi, ®ã lµ c¸c nhµ qu¶n lÝ, kinh doanh giái...
- MÆt tiªu cùc: cïng víi ®µ ph¸t triÓn cña KTTT, PHGN diÔn ra ngµy cµng s©u
s¾c g©y nªn sù bÊt b×nh ®¼ng, bÊt c«ng b»ng, c¸c hiÖn tîng ®ã cã xu híng ngµy cµng
gia t¨ng, ph¸t sinh tiÒm tµng c¸c tÖ n¹n x· héi. Xu híng nµy ®îc biÓu hiÖn ë mét sè
hiÖn tîng sau:
. Xu híng ngêi n«ng d©n chuyÓn vµo thµnh phè vµ nh÷ng vïng cßn ®Êt canh t¸c
nh T©y Nguyªn...Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra th× mét sè hiÖn tîng ®i kÌm víi chóng lµ mÊt
®Êt, ph¸ rõng, bãc lét,ph©n c«ng lao ®éng theo giíi...trong x· héi ngµy cµng xuÊt
hiÖn nhiÒu nh÷ng ngêi kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm, mét sè trong ®ã trë thµnh nh÷ng
ngêi lang thang, c¬ nhì, tÖ n¹n x· héi t¨ng nhanh, n¹n nghiÖn hót, m¹i d©m, cê b¹c,
bãi to¸n ... trë thµnh nh÷ng vÊn ®Ò nhøc nhèi trong x· héi hiÖn nay.
. Trong ®éi ngò c«ng nh©n còng cã sù PHGN vµ còng cã hiÖn tîng c«ng nh©n
lµnh nghÒ chuyÓn dÞch tõ khu vùc kinh tÕ quèc doanh sang khu vùc kinh tÕ t nh©n.
C«ng nh©n cã tay nghÒ cao dÔ kiÕm viÖc lµm vµ thu nhËp cao, c«ng nh©n tay nghÒ
thÊp hoÆc cha ®µo t¹o th× thÊt nghiÖp hoÆc l¬ng thÊp, kh«ng cã b¶o hiÓm dÉn ®Õn
nghÌo khæ....
- Xem thêm -
.DOC 
49 
54080 
162 
