Tài liệu Sử dụng mô hình toán số telemac 2d kết hợp mô đun tính sóng tomawac nghiên cứu đánh giá tác dụng giảm sóng của rừng ngập mặn khu vực biển cần giờ và gò công đông

ĈҤI HӐC QUӔC GIA TP. HӖ CHÍ MINH 75ѬӠ1*ĈҤI HӐC BÁCH KHOA -------------------- ĈҺNG THӎ THUé HҴNG SӰ DӨNG MÔ HÌNH TOÁN SӔ TELEMAC 2D KӂT HӦP 0ÐĈ817ËNH SÏNG TOMAWAC NGHIÊN CӬ8ĈÈNH GIÈ TÈC DӨNG GIҦM SÏNG CӪA RӮNG NGҰP MҺN KHU VӴC BIӆN CҪN GIӠ V¬ GÑ &Ð1*ĈÐ1* USING A TELEMAC 2D MODEL COMBINED WITH TOMAWAC MODULE, STUDYING AND EVALUATING THE WAVE REDUCTION EFFECT OF COASTAL MANGROVE )25(67,1&$1*,2$1'*2&21*Ĉ21* Chuyên ngành: Kӻ Thuұt Xây Dӵng Công Trình Thӫy Mã sӕ: 8580202 LUҰ19Ă17+Ҥ&6Ƭ TP. HӖ CHÍ MINH, tháng 8 QăP021 i &{QJWUuQKÿѭӧc hoàn thành tҥi: 7UѭӡQJĈҥi hӑc Bách Khoa ± Ĉ+4*-HCM Cán bӝ Kѭӟng dүn khoa hӑc: PGS. TS. NguyӉn Thӕng Cán bӝ chҩm nhұn xét 1: TS. /rĈuQK+ӗng Cán bӝ chҩm nhұn xét 2: TS. /rĈӭF7Kѭӡng LuұQ YăQ 7KҥF Vƭ ÿѭӧc bҧo vӋ tҥL 7UѭӡQJ Ĉҥi hӑF %iFK .KRD Ĉ+4* 7S HCM ngày 20 WKiQJQăP. (Trӵc tuyӃn) Thành phҫn HӝLÿӗQJÿiQKJLiOXұQYăQ7KҥFVƭJӗm: 1. Chӫ tӏch hӝLÿӗng: TS. NguyӉQ4XDQJ7Uѭӣng 2. Phҧn biӋn 1: TS. /rĈuQK Hӗng 3. Phҧn biӋn 2: TS. /rĈӭF7Kѭӡng 4. 7KѭNê76Trҫn Hҧi YӃn 5. Ӫy viên: PGS. TS. NguyӉn Thӕng Xác nhұn cӫa Chӫ tӏch HӝLÿӗQJÿiQKJLi/XұQYăQYj7Uѭӣng Khoa quҧn lý chuyên ngành sau khi luұQYăQÿmÿѭӧc sӱa chӳa. CHӪ TӎCH HӜ,ĈӖNG TS. NGUYӈ148$1*75ѬӢNG T5ѬӢNG KHOA KӺ THUҰT XÂY DӴNG ii ĈҤI HӐC QUӔC GIA TP.HCM 75ѬӠ1*ĈҤI HӐC BÁCH KHOA CӜNG HÒA XÃ HӜI CHӪ 1*+Ƭ$9,ӊT NAM Ĉӝc lұp - Tӵ do - Hҥnh phúc NHIӊM VӨ LUҰ19Ă17+Ҥ&6Ƭ +ӑWrQKӑFYLrQ ĈҺ1G THӎ 7+Ò<+Ҵ1* MSHV: 1970301 1Jj\WKiQJQăPVLQK 1ѫLVLQK7KӯD7KLrQ+XӃ &KX\rQQJjQK.ӻTKXұWXây DӵQJCông Trình TKӫ\. MSHV: 8580202 I. 7Ç1Ĉӄ TÀI: Sӱ dөng mô hình toán sӕ TELEMAC 2D kӃt hӧp mô ÿXn ttnh syng TOMAWAC nghiên cӭXÿinh gii tic dөng giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһn khu vӵc biӇn Cҫn Giӡ vj Gz &{QJ Ĉ{QJ XVLQJ D 7(/(0$& ' PRGHO combined with TOMAWAC module, studying and evaluating the wave reduction effect of coastal manJURYHIRUHVWLQ&DQ*LRDQG*R&RQJĈRQJ II. NHIӊM VӨ VÀ NӜI DUNG: Sӱ dөng mô hình toán sӕ TELEMAC 2D kӃt hӧSP{ÿXQWtnh syng TOMAWAC nghiên cӭXÿinh gii ÿӏQKOѭӧng tic dөng giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһn khu vӵc biӇn Cҫn Giӡ vj Gz Công Ĉ{QJYӟi cic mұWÿӝ rӯng khiFQKDXÿӇ xây dӵng cic giҧi phip phit triӇn vj bҧo vӋ rӯng ngұp mһn nhҵm bҧo vӋ F{QJÿӗQJGkQFѭYHQELӇn, phit triӇn kinh tӃ bӅn vӳng thtch nghi vӟi biӃQÿәi khi hұXWURQJWѭѫQJlai. III. NGÀY GIAO NHIӊM VӨ : 21/9/2020 IV. NGÀY HOÀN THÀNH NHIӊM VӨ : 15/8/2021 V. CÁN BӜ +ѬӞNG DҮN : PGS. TS. NGUYӈN THӔNG Tp. HCM, ngày CÁN BӜ +ѬӞNG DҮN tháng 8 QăP21 CHӪ NHIӊM BӜ 0Ð1Ĉ¬27ҤO PGS.TS. NguyӉn Thӕng 75ѬӢNG KHOA KӺ THUҰT XÂY DӴNG iii LӠI CҦM Ѫ1 Lu̵QYăQWK̩c sͿ ³6͵ dͭng mô hình toán s͙ TELEMAC 2D k͇t hͫSP{ÿXQWtnh syng TOMAWAC nghiên cͱX ÿinh gii tic dͭng gi̫m syng cͯa rͳng ng̵p m̿n khu v͹c bi͋n C̯n Giͥ vj Gz &{QJĈ{QJ´ÿ˱ͫc hoàn thành t̩i B͡ môn KͿ thu̵t và Qu̫n lý 7jLQJX\rQ1˱ͣc thu͡FWU˱ͥQJĈ̩i H͕c Bách Khoa - Ĉ+4*73+&0YjRWKiQJ QăPG˱ͣi s͹ K˱ͣng d̳n tr͹c ti͇p cͯa PGS.TS. Nguy͍n Th͙ng. Tôi xin bày t͗ lòng bi͇W ˯Q FKkQ WKjQK Yj VkX V̷F ÿ͇n Th̯y Nguy͍n Th͙ng, Th̯\ÿmW̵QWuQKK˱ͣng d̳n tôi tͳ nhͷng ngày mͣi b̷Wÿ̯u tri͋n khai nghiên cͱu cho ÿ͇n khi hoàn thành lu̵QYăQ Xin chân thành c̫P ˯Q TXê Th̯y Cô thu͡c B͡ môn KͿ thu̵t và Qu̫n lý Tài QJX\rQ1˱ͣFÿmJL~Sÿͩ và h͟ trͫ tôi trong su͙t quá trình h͕c t̵p và nghiên cͱu lu̵n YăQ Xin c̫P ˯Q FiF E̩n h͕c viên cao h͕c khóa 2019- ÿm ÿ͛ng hành cùng tôi trong nhͷQJQăPK͕c vͳa qua. Xin g͵i lͥi c̫P˯Qÿ͇n anh Nguy͍QĈͱc VNJ ÿmJL~SW{L trong nhͷng bu͝Lÿ̯XNKyNKăQQK̭t. Xin c̫P˯QJLDÿuQKÿmOjQJX͛Qÿ͡ng viên cho tôi trong su͙t thͥi gian vͳa qua. TELEMAC là mô hình toán mã ngu͛n mͧ r̭t m̩QKQK˱QJW˱˯QJÿ͙i khó, ngoài các ki͇n thͱF F˯ E̫n v͉ Ĉ͡ng l͹c h͕c sông, bi͋Q FzQ ÿzL K͗i ͧ QJ˱ͥi s͵ dͭng kh̫ QăQJO̵p trình ngôn ngͷ )RUWUDQ'RÿyWURQJTXiWUuQKWK͹c hi͏n lu̵QYăQK͕c viên không th͋ tránh kh͗i nhͷng thi͇u sót. Tôi r̭t mong nh̵Qÿ˱ͫc s͹ góp ý, phê bình cͯa Quý Th̯\&{ÿ͕c gi̫ và các b̩Qÿ͛ng môn. Xin chân thành c̫P˯Q 73+&0QJj\WKiQJQăP Hӑc viên Ĉһng Thӏ Thúy Hҵng iv TÓM TҲT Tunh hunh biӃQ ÿәi kht hұu ngjy cjng nghiêm trӑnJ Qѭӟc biӇn dâng vj sҥt lӣ, bmo, lNJ, thiên tai diӉn ra vӟi tҫn xuҩt vj FѭӡQJÿӝ phӭc tҥp, khu vӵc ven biӇn lj ÿӕi Wѭӧng chӏu tәQWKѭѫQJUҩt lӟn. Trong nghiên cӭXQj\ÿӇ ÿinh gii ÿӏQKOѭӧng tic dөng giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһn khu vӵc biӇn Cҫn Giӡ vj Gz &{QJĈ{QJYӟi cic mұWÿӝ rӯng khic nhau bҵng mô hunh toán sӕ TELEMAC 2D kӃt hӧS P{ ÿXQ Wtnh syng TOMAWAC. Mô huQK ÿѭӧc xây dӵQJWUrQFѫVӣ sӕ liӋu thu thұSÿRÿҥWQăPÿӇ ÿinh gii, so siQKÿӏQKOѭӧng giҧm syng ӭng vӟi cic mұWÿӝ cây khic nhau. Nghiên cӭXÿӇ ÿӏQKKѭӟng, xây dӵng cic giҧi phip phit triӇn vj bҧo vӋ rӯng ngұp mһn ph hӧp nhҵm bҧo vӋ F{QJÿӗng dân FѭYHQELӇn, phit triӇn kinh tӃ bӅn vӳng thtch nghi vӟi biӃQÿәi khi hұXWURQJWѭѫQJ lai. Tӯ khóa: TELEMAC 2D, TOMAWAC, rӯng ngұp mһn. v ABSTRACT SUMMARY Climate change is getting more and more serious, sea level rises and landslides, storms, floods, and natural disasters occur with complicated frequency and intensity, and the coastal area is very vulnerable. In this study, by using the TELEMAC 2D numerical model combined with the TOMAWAC wave calculation module to quantitatively evaluate the effect of wave reduction of mangrove forests which are in Can Gio and Go Cong Dong areas to compare with different forest densities. The model is built on the basic data collection and measured in 2014 to evaluate and compare the wave reduction with different plant densities. Research to orient and build an appropriate solution to develop and protect the mangrove forests and coastal communities, develop a sustainable economy to adapt to climate change in the future. Keywords: TELEMAC 2D, TOMAWAC, mangrove forest. vi LӠI CAM ĈOAN 7{L[LQFDPÿRDQ 1KӳQJQӝLGXQJWURQJOXұQYăQFDRKӑFQj\OjGRW{LWKӵFKLӋQGѭӟLVӵKѭӟQJ GүQWUӵFWLӃSFӫD3*6761JX\ӉQ7KӕQJ 0ӑLWKDPNKҧRGQJWURQJOXұQYăQFDRKӑFQj\ÿѭӧFWUtFKGүQU}UjQJWrQWiF JLҧWrQF{QJWUuQKWKӡLJLDQYjÿӏa ÿLӇm c{QJEӕ&iFVӕOLӋXFyQJXӗQJӕFU}UjQJ .ӃWTXҧFӫDÿӅWjLOjKRjQWRjQWUXQJWKӵF0ӑLVDRFKpSNK{QJKӧSOӋYj dӕi WUiW{L[LQFKӏXKRjQWRjQWUiFKQKLӋP Tp. H͛ Chí Minh, ngày « WKiQJQăP Hӑc viên Ĉһng Thӏ Thuê Hҵng vii MӨC LӨC &+ѬѪ1* .................................................................................................................... 1 MӢ ĈҪU ......................................................................................................................... 1 1.1. ĈҺT VҨ1Ĉӄ .......................................................................................................... 1 1.2. MӨC TIÊU NGHIÊN CӬU ................................................................................... 2 1.3. ĈӔ,7ѬӦNG V¬ PHҤM VI NGHIÊN CӬU ...................................................... 2 1.4. 3+ѬѪ1*3+È31*+,Ç1&ӬU.......................................................................... 3 1.5. é NGHƬA KHOA HӐC V¬ THӴC TIӈN ........................................................... 4 &+ѬѪ1* .................................................................................................................... 5 TӘNG QUAN NGHIÊN CӬU ..................................................................................... 5 2.1. CÁC NGHIÊN CӬ87521*9¬1*2¬,1ѬӞC ............................................ 5 2.1.1. Nghiên cӭXWURQJQѭӟc....................................................................................... 5 2.1.2. Nghiên cӭu ngoài Qѭӟc....................................................................................... 6 2.2. TӘNG QUAN KHU VӴC NGHIÊN CӬU ........................................................... 8 2.3. ĈҺ&Ĉ,ӆ0.+Ë7ѬӦNG THӪ<9Ă1 ............................................................... 9 2.4. Ĉӎ$+Î1+ĈӎA MҤO .......................................................................................... 14 &+ѬѪ1* .................................................................................................................. 15 &Ѫ6Ӣ LÝ THUYӂT .................................................................................................. 15 3.1. *,Ӟ,7+,ӊ80Ӝ76Ӕ0Ð+Î1+7+Ӫ</Ӵ& .............................................. 15 3.2. &Ѫ6Ӣ LÝ THUYӂT TELEMAC 2D ................................................................. 19 3.2.1. Giӟi thiӋu mô hình Telemac: ........................................................................... 19 3.2.2. Phҥm vi ӭng dөng Telemac 2D: ...................................................................... 20 3.2.3. &ѫVӣ lý thuyӃt cӫa mô hình Telemac 2D ....................................................... 21 &+ѬѪ1*4 .................................................................................................................. 30 viii XÂY DӴNG BÀI TOÁN GIҦM SÏNG CHO KHU VӴC NGHIÊN CӬU .......... 30 4.1. MIӄN TÍNH TOÁN .............................................................................................. 30 4.2. DӲ LIӊ8ĈҪU VÀO CHO MÔ HÌNH .............................................................. 31 &+ѬѪ1* .................................................................................................................. 40 MÔ PHӒNG CÁC KӎCH BҦN .................................................................................. 40 5.1. CÁC KӎCH BҦN TÍNH TOÁN ........................................................................... 40 5.2. 1+Ұ1;e79¬ĈÈ1+*,È&+81* ............................................................... 53 &+ѬѪ1* .................................................................................................................. 54 KӂT LUҰN .................................................................................................................. 54 6.1. KӂT LUҰN ............................................................................................................ 54 6.2. KIӂN NGHӎ ........................................................................................................... 54 6.3. +ѬӞ1*1*+,Ç1&Ӭ87,ӂ3 THEO ............................................................... 57 TÀI LIӊU THAM KHҦO........................................................................................... 58 ix DANH MӨC HÌNH ҦNH Hình 1.1: Ph̩m vi vùng nghiên cͱu ................................................................................3 Hình 2.1: Công b͙ 8 vQJQJX\F˯EmRQ˱ͣc bi͋n dâng vj vng giy ͧ ÿ̭t li͉n..........11 Hình 2.2'L͍QEL͇QP͹FQ˱ͣFWUL͉X WU̩m Nhj Bq Wͳ-2020 ................................ 14 Hình 3.1&iFWKjQKSK̯QFͯDK͏SK˱˯QJWUuQK6DLQW± Venant ...................................24 Hình 4.1: T͝ng quan v͉ mi͉n ttnh .................................................................................30 Hình 4.2: L˱ͣi 2D phi c̭u tr~c ÿ˱ͫc xây d͹ng b̹ng ph̯n m͉m BLUE KENUE ........31 Hình 4.3: Cao ÿ͡ ÿ͓a hunh v͉ mi͉n ttnh ........................................................................32 Hình 4.4: V͓ trí các tr̩m quan tr̷c m͹FQ˱ͣc trong vùng nghiên cͱu ........................34 Hình 4.5/˱XO˱ͫng t̩i MͿ Thu̵n, Vjm C͗ vj Soji R̩p thing 1 QăP ..............35 Hình 4.6/˱XO˱ͫng t̩i MͿ Thu̵n, Vjm C͗ vj Soji R̩p thiQJQăP ..............35 Hình 4.7: Chi͉u cao m͹FQ˱ͣc t̩i cic v͓ trt ÿL͋n hunh trên biên hͧ ngoji NK˯i ..........36 Hình 4.8: M͹FQ˱ͣc so sinh giͷa mô ph͗ng vj th͹FÿRWͳ ngj\ÿ͇n ngjy 15/8/2014 t̩i v͓ trt H1 ...................................................................................................36 Hình 4.9: Chi͉u cao sóng HM0 t̩i v͓ trí S1 vj v͓ trt &{Q Ĉ̫o tͳ 1/1/2014 ÿ͇n 28/2/2014 .......................................................................................................................37 Hình 4.10: M͹FQ˱ͣc so sánh giͷa mô ph͗ng và th͹FÿR ............................................38 Hình 5.1: Khu v͹c rͳng ng̵p m̿n gi̫ ÿ͓nh .................................................................41 Hình 5.2: M̿t c̷t xpt chi͉u cao syng ............................................................................41 Hình 5.3: 1ăQJO˱ͫng syng mô ph͗ng ngjy 5 thiQJQăPFͯa khu v͹c nghiên cͱu .......................................................................................................................................42 Hình 5.4: 1ăQJO˱ͫng syng trung bunh trong thͥi kǤ mô ph͗ng cͯa khu v͹c nghiên cͱu .......................................................................................................................................42 Hình 5.5: Gii tr͓ HM0 trung bunh t̩i m̿t c̷t 1-1 ........................................................43 Hình 5.6: &DRÿ͡ ÿiy bi͋n t̩i m̿t c̷t 1-1 ....................................................................43 Hình 5.7: Gii tr͓ HM0 trung bunh t̩i m̿t c̷t 2-2 ........................................................44 Hình 5.8: &DRÿ͡ ÿiy bi͋n t̩i m̿t c̷t 2-2 ....................................................................44 Hình 5.9: Gii tr͓ HM0 trung bunh t̩i m̿t c̷t 3-3 ........................................................45 Hình 5.10: &DRÿ͡ ÿiy bi͋n t̩i m̿t c̷t 3-3 ..................................................................45 Hình 5.11: Gii tr͓ HM0 trung bunh t̩i m̿t c̷t 4-4 ......................................................46 Hình 5.12: &DRÿ͡ ÿiy bi͋n t̩i m̿t c̷t 4-4 ..................................................................46 x Hình 5.13: 1ăQJ O˱ͫng syng mô ph͗ng ngjy 09 thing 01 QăP 2014 cͯa khu v͹c nghiên cͱu .....................................................................................................................47 Hình 5.14: 1ăQJO˱ͫng syng trung bunh trong thͥi kǤ mô ph͗ng cͯa khu v͹c nghiên cͱu .......................................................................................................................................48 Hình 5.15: Gii tr͓ HM0 trung bunh t̩i m̿t c̷t 1-1 ......................................................48 Hình 5.16: &DRÿ͡ ÿiy bi͋n t̩i m̿t c̷t 1-1 ..................................................................49 Hình 5.17: Gii tr͓ HM0 trung bunh t̩i m̿t c̷t 2-2 ......................................................49 Hình 5.18: &DRÿ͡ ÿiy bi͋n t̩i m̿t c̷t 2-2 ..................................................................50 Hình 5.19: Gii tr͓ HM0 trung bunh t̩i m̿t c̷t 3-3 ......................................................50 Hình 5.20: &DRÿ͡ ÿiy bi͋n t̩i m̿t c̷t 3-3 ..................................................................51 Hình 5.21: Gii tr͓ HM0 trung bunh t̩i m̿t c̷t 4-4 ......................................................51 Hình 5.22: &DRÿ͡ ÿiy bi͋n t̩i m̿t c̷t 4-4 ..................................................................52 Hình 6.1: +͏VLQKWKiLUͳQJQJ̵SP̿Q..........................................................................55 Hình 6.2: 7HWUD3RW.͇WKͫSWUͭFK̷QVyQJYjUͳQJQJ̵SP̿QWKjQKP͡WK͏VLQKWKiL E͉QFK̷F .........................................................................................................................56 xi DANH MӨC BҦNG BIӆU B̫ng 4.1: Các thông s͙ cͯa mô hình ............................................................................33 B̫ng 4:2: T͝ng hͫSSKkQWtFKÿL͉u hòa ........................................................................37 B̫ng 4:3: T͝ng hͫSSKkQWtFKÿL͉u hòa ........................................................................39 B̫ng 5.1: T͝ng hͫp giá tr͓ gi̫m HM0 max (%) so vͣLWU˱ͥng hͫp không có rͳng ng̵p m̿n (Thͥi gian tͳ ÿ͇n ngjy 11 thiQJQăP .................................................47 B̫ng 5.2: T͝ng hͫp giá tr͓ gi̫m HM0 max (%) so vͣi tr˱ͥng hͫp không có rͳng ng̵p m̿n (Thͥi gian tͳ ÿ͇n ngjy 13 thiQJQăP .................................................52 xii DANH MӨC TӮ VIӂT TҲT %Ĉ.+%LӃQÿәi khí hұu RNM: Rӯng ngұp mһn KB: Kӏch bҧn TP. HCM: Thjnh phӕ Hӗ Cht Minh 7+7Uѭӡng hӧp 1 7+7Uѭӡng hӧp 1 CCTL: Chi cөc Thӫy lӧi MHTL: Mô hình thӫy lӵc Ĉ1-6*Ĉӗng Nai ± Sji Gzn 1 &+ѬѪ1* MӢ ĈҪU 1.1. ĈҺT VҨ1Ĉӄ ViӋt Nam là quӕc gia ven biӇn nҵm bên bӡ Tây cӫa BiӇQĈ{QJYӟi bӡ biӇn dài trên 3.260km trҧi dài tӯ Bҳc xuӕng Nam, tӯ Móng Cái ӣ phía BҳFÿӃn Hà Tiên ӣ phía Tây Nam. Trong 64 tӍnh, thành phӕ cӫa cҧ Qѭӟc thì 28 tӍnh, thành phӕ có biӇn và gҫn mӝt nӱa dân sӕ sinh sӕng tҥi các tӍnh, thành ven biӇn. Dân sӕ ven biӇQÿDQJJLDWăQJ QKDQK FKyQJ FNJQJ QKѭ FiF Fѫ Vӣ hҥ tҫng liên quan, công nghiӋp và nông nghiӋp. Nhӳng quҫn thӇ YjYQJÿҩt ven biӇn này có thӇ gһp rӫLURGRFiFQJX\FѫQKѭ sóng, bão và sóng thҫn ngjy cjQJJLDWăQJ sӕ QJѭӡLFyQJX\FѫÿDQJWăQJOrQYӟi sӵ mӣ rӝng dân sӕ cӫDFRQQJѭӡi và rӫi ro có thӇ sӁ trӣ nên trҫm trӑQJKѫQGRҧQKKѭӣng cӫa biӃQÿәi khí hұXYjQѭӟc biӇn dâng. ViӋc thích ӭng ӣ vùng ven biӇQÿDQJÿѭӧc WăQJFѭӡng chú ý. Mӝt loҥt các biӋn pháp có thӇ giúp giҧm tính dӉ bӏ tәQWKѭѫQJFӫa các quҫn thӇ ven biӇn, bao gӗPWKD\ÿәi quy hoҥch và mô hình phát triӇn ӣ các vùng gҫn bӡ; phát triӇn hӋ thӕng cҧnh báo sӟm và các biӋn pháp phòng thӫ ven biӇn làm giҧm nguy FѫWiFÿӝQJÿӃn các quҫn thӇ YjYQJÿҩt ven biӇn. Bên cҥQKÿy, trong nhӳQJQăPJҫQÿk\TXiWUuQKVҥt lӣ bӡ biӇQÿDQJGLӉn ra hӃt sӭc nghiêm trӑng ӣ dҧi ven biӇn khu vӵc phía Nam, theo nghiên cӭu cӫa ViӋn khoa hӑc Thӫy lӧi miӅn Nam (SIWRR) xói lӣ bӡ biӇn ÿm[ҧ\UDWUrQNPÿѭӡng bӡ vӟi tӕFÿӝ xói lӣ tӯ 1-PQăP Trong bӕi cҧQK ÿy QJj\ FjQJ Fy QKLӅu lӡi kêu gӑi xem xét vai trò cӫa các hӋ sinh thái tӵ nhiên ven biӇn. Rӯng ngұp mһQ ÿDQJ QJj\ FjQJ ÿѭӧc sӱ dөng hoһc khuyӃn khích sӱ dөQJQKѭPӝt phҫQÿӇ bҧo vӋ vùng ven biӇn rӝng lӟn. 1KLӅXFѫQEmR OӟQÿәEӝYjRQѭӟFWDQKӳQJQăPTXDQѫLQjRUӯQJQJұSPһQÿѭӧFWUӗQJYjEҧRYӋ WӕWWKuFiF ÿrELӇQ YQJÿyYүQYӳQJYjQJWUѭӟFVyQJJLyOӟQGOjÿrELӇQÿѭӧFÿҳS WӯÿҩWWURQJNKLQKӳQJWX\ӃQÿrELӇQÿѭӧF[k\GӵQJNLrQFӕEҵQJErW{QJKRһFNqÿi QKѭQJUӯQJQJұSPһQEӏFKһWSKiÿӇFKX\ӇQVDQJQX{LW{PWKuEӏSKi Yӥ 7X\QKLrQÿӃn nay vүn czn cҫn nhiӅX KѫQQӳa nhӳng nghiên cӭu khoa hӑF ÿӇ hiӇXU}KѫQYӅ các vai trò Rӯng ngұp mһn có thӇ ÿyQJYDLWUò bҧo vӋ bӡ biӇn khӓi các mӕi nguy hiӇm, chҷng hҥQQKѭJLyYjVyQJbiӇn. 2 Vӟi tәng diӋn ttch rӯng ngұp mһn cӫa Thjnh phӕ Hӗ Cht Minh lj 24.592 ha vj TiӅn Giang lj 560 ha. ViӋc phit triӇn vj duy trì rӯng ngұp mһn này là rҩt quan trӑng ÿӕi vӟi các cӝQJÿӗng ven biӇn. Vu vұ\ÿӇ ÿiQKJLiÿҫ\ÿӫ tác dөng cӫa rӯng ngұp mһn nhҵm gi~p cho chtnh quyӅQÿӏDSKѭѫQJÿѭDUDFic quyӃWÿӏnh, lұp quy hoҥch vj kӃ hoҥFKÿҫXWѭFѫVӣ hҥ tҫQJÿһc biӋWWURQJ[XKѭӟQJKѭӟng ra biӇn cӫa Thjnh phӕ Hӗ Cht 0LQKWURQJÿӅ tji njy sӱ dөng mô hình tính toin TELEMAC 2D kӃt hӧp vӟi P{ÿXQWtQKVyQJ720$:$&ÿӇ mô phӓng các ÿһFÿLӇm thӫ\ÿӝng lӵc, lan truyӅn VyQJYjWѭѫQJWiFFӫa các quá trình nhҵPÿiQKJLiÿӏQKOѭӧng vai trò cӫa rӯng ngұp mһn trong viӋc làm giҧPWiFÿӝng cӫa sóng, dòng chҧy ӣ vùng ven bӡ biӇn Cҫn Giӡ *z&{QJĈ{QJ 1.2. MӨC TIÊU NGHIÊN CӬU 1.2.1. Mөc tiêu chung Nghiên cӭXÿinh gii tic dөng giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһn theo cic kӏch bҧn vӅ mұWÿӝ rӯng ngұp mһn cӫa khu vӵc Cҫn Giӡ - Gz &{QJĈ{QJ QKҵPÿӅ xuҩt cic giҧi phip bҧo vӋ, khôi phөc rӯng ngұp mһn. 1.2.2. Mөc tiêu cө thӇ - Nghiên cӭu ӭng dөng mô hình toán hai chiӅu TELEMAC 2D kӃt hӧSP{ÿXQ WtQKVyQJ720$:$&ÿӇ mô phӓQJFѫFKӃ và hiӋQWѭӧng lan truyӅn sóng trong khu vӵc rӯng ngұp mһn theo các kӏch bҧn vӅ thӫy lӵF[HP[pWÿӃn yӃu tӕ NKLFyQѭӟc biӇn dâng nhҵP[iFÿӏQKÿѭӧc nhӳng yӃu tӕ có ҧQKKѭӣQJYjWiFÿӝng nhiӅu nhҩWÿӃn hiӋu quҧ giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһn. - ĈiQKJLiKLӋu quҧ bҧo vӋ bӡ biӇn bӣi hӋ thӕng rӯng ngұp mһQÿLӇn hình tҥi khu vӵc Cҫn Giӡ - *z&{QJĈ{QJWKHRFiFNӏch bҧn vӅ thӫy lӵF[HP[pWÿӃn yӃu tӕ khi có Qѭӟc biӇn dâng. - ĈӏQKKѭӟng khôi phөc, bҧo vӅ rӯng ngұp mһQÿӇ bҧo vӋ ÿrELӇn, hҥn chӃ sҥt lӣ, xâm thӵc bӡ biӇn tURQJ ÿLӅu kiӋQ JLD WăQJ PӵF Qѭӟc biӇn và các giҧi pháp kӃt hӧp công trình tӕLѭX 1.3. ĈӔ,7ѬӦNG V¬ PHҤM VI NGHIÊN CӬU 1.3.1. ĈӕLWѭӧng nghiên cӭu 3 ĈiQK giá tic dөng giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһQÿLӇn hình tҥi khu vӵc Cҫn Giӡ *z&{QJĈ{QJWKHRFiFNӏch bҧn vӅ mұWÿӝ rӯng ngұp mһn cӫa khu vӵc. 1.3.2. 3KҥPYLQJKLrQFӭu Vng nghiên cӭX ÿѭӧc giӟi hҥn nҵm trong phҥm vi cic sông chtnh, gӗm sông Soji Rҥp, sông Vjm Cӓ vj sông Mê Công. Hình 1.1: Ph̩m vi vùng nghiên cͱu 1.4. 3+ѬѪ1*3+È31*+,Ç1&ӬU - 3KѭѫQJSKiSNӃ thӯD3KѭѫQJSKiSQj\ÿѭӧc thӵc hiӋQWUrQFѫVӣ nghiên cӭu, xem xpWÿiQKJLiYjWұn dөng các kӃt quҧ nghiên cӭXÿmFyWUѭӟFÿy - 3KѭѫQJSKiSWKXWKұp dӳ liӋu: Thu thұp thông tin, dӳ liӋu vӅ ÿһFÿLӇm tӵ nhiên, hiӋn trҥng rӯng ngұp mһQWUrQÿӏa bàn Thjnh phӕ Hӗ Cht Minh, tӍnh TiӅn Giang. - 3KѭѫQJSKiSWKӕng kê và xӱ lý sӕ liӋX3KѭѫQJSKiSQj\ ÿѭӧc thӵc hiӋn sau NKLFyÿѭӧc sӕ liӋu tӯ quá trình thu thұp các thông tin, dӳ liӋu thӭ cҩp. 4 - 3KѭѫQJ SKiS ӭng dөng mô hình toán: Ӭng dөng mô hình toán thӫy lӵc Telemac 2D kӃt hӧp P{ÿXQWtQKVyQJ720$:$&ÿӇ mô phӓng diӉn biӃn lan truyӅn syng, nghiên cӭu sӵ WKD\ÿәLWUrQSKѭѫQJGLӋQFѭӡQJÿӝ, mӭFÿӝ, chiӅu cao syng bӏ ҧQKKѭӣng trong khu vӵc rӯng ngұp vӟi ӭng vӟi các kӏch bҧn thuӹ lӵc khic nhau. - 3KѭѫQJSKiSFKX\rQJLa: Tham khҧo ý kiӃn cӫa các chuyên gia, các nhà khoa hӑFFyWUuQKÿӝ chuyên môn cao, có kinh nghiӋm thuӝFOƭQKYӵc nghiên cӭu cӫDÿӅ tài ÿӇ thӵc hiӋQÿӅ tài. 1.5. é1*+ƬA KHOA HӐC V¬ THӴC TIӈN 1.5.1. éQJKƭDNKRDKӑc - ĈiQKJLiPӝWFiFKWѭѫQJÿӕi tic dөng giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһn theo cic kӏch bҧn vӅ mұW ÿӝ cây rӯng ngұp mһn nhҵP [iF ÿӏQK ÿѭӧc nhӳng yӃu tӕ có ҧnh KѭӣQJYjWiFÿӝng nhiӅu nhҩWÿӃn hiӋu quҧ giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһn. - ĈӏQKKѭӟng khôi phөc, bҧo vӅ rӯng ngұp mһQÿӇ bҧo vӋ ÿê biӇn, hҥn chӃ sҥt lӣ, xâm thӵc bӡ biӇQWURQJÿLӅu kiӋn biӃQÿәi kht hұu, Qѭӟc biӇn dâng ngjy cjng nghiêm trӑng. 1.5.2. éQJKƭDWKӵc tiӉn Các kӃt quҧ nghiên cӭu có thӇ ÿyQJ JySFѫVӣ khoa hӑc cho viӋc xây dӵng và triӇn khai các kӃ hoҥFKKjQKÿӝQJQKѭcic quyӃWÿӏnh, lұp quy hoҥch vj kӃ hoҥFKÿҫu WѭFѫVӣ hҥ tҫngÿһc biӋt trong viӋFÿӅ ra cic giҧi phip phit triӇn vj khôi phөc rӯng ngұp mһn ph hӧSÿӇ ӭng phy vӟi tunh hunh biӃQÿәi kht hұu vj Qѭӟc biӇn dâng trong WѭѫQJODL 5 &+ѬѪ1* TӘNG QUAN NGHIÊN CӬU 2.1. CÁC NGHIÊN CӬU TRONG VÀ NGOÀI NѬӞC 2.1.1. Nghiên cӭXWURQJQѭӟc DĈӅ tji nghiên cӭu vai trò làm giҧPWiFÿӝng cӫa dòng chҧy, sóng do rӯng ngұp mһn ӣ khu vӵc ven bӡ Bàng La - Ĉҥi Hӧp (Hҧi Phòng) cӫD9NJ'X\9ƭQKTrҫn Anh Tú, TrҫQĈӭc ThҥQK9NJĈRjQ7KiLWҥi TuyӇn tұp Hӝi nghӏ KH&CN BiӇn Toàn quӕc lҫn thӭ 9QăPĈӅ tji ӭng dөng mô hình toán hӑF'HOIWGÿӇ mô phӓQJFiFÿһc ÿLӇm thӫ\ ÿӝng lӵc, lan truyӅQ VyQJ Yj WѭѫQJ WiF Fӫa các quá trình này ӣ ÿLӅu kiӋn kK{QJ Fy Yj ÿLӅu kiӋn có rӯng ngұp mһn (RNM) bҵng các công thӭc cӫa Baptist (2005) và Collins (1972) nhҵPÿiQKJLiÿӏQKOѭӧng vai trò cӫa RNM trong viӋc làm giҧPWiFÿӝng cӫa sóng, dòng chҧy ӣ vùng ven bӡ Bàng La- Ĉҥi Hӧp. Các kӃt quҧ cho thҩ\510ÿmOjPJiҧm mҥnh tӕFÿӝ dòng chҧ\WURQJFiFÿLӅu kiӋQEuQKWKѭӡng và bão vӟi giá trӏ suy giҧm 40-70%. Khu vӵc RNM mӟi trӗng mӭFÿӝ suy giҧm vұn tӕc do dòng chҧ\WURQJFiFÿLӅu kiӋQEuQKWKѭӡng và bão khoҧng 40-50%. Vұn tӕc dòng chҧy ӣ ÿLӅu kiӋQEuQKWKѭӡng và bão nhӓ trong RNM hҫu hӃt có giá trӏ Gѭӟi 0,15m/s YjGѭӟLPVÿӕi vӟi bão lӟnĈӝ cao sóng lӟn nhҩWVDX510WURQJFiFÿLӅu kiӋn EuQKWKѭӡng chӍ còn khoҧng 0,1-0,15m. HӋ sӕ suy giҧPÿӝ cao sóng không biӃQÿӝng nhiӅu giӳa các mһt cҳt khác nhau ӣ khu vӵc này và có giá trӏ khoҧng 0,2-0,45m (mùa khô) và 30-YjRPDPѭD7URQJÿLӅu kiӋn bão nhӓÿӝ cao sóng lӟn nhҩt sau RNM có giá trӏ khoҧng 0,6-0,8m, hӋ sӕ suy giҧPÿӝ cao sóng trung bình khoҧng 0.4. Ĉӕi vӟi bão lӟQÿӝ cao sóng sau RNM lӟn nhҩt chӍ còn 0,8-1,1m, vӟi hӋ sӕ suy giҧm ÿӝ cao sóng trung bình khoҧng 0.28. b) ĈӅ tài Nghiên cӭXSKѭѫQJSKiSÿinh gii khҧ QăQJFKҳn syng cӫa rӯng ngұp mһn tҥi 3 tӍnh Quҧng Ninh, Hҧi Phzng vj 1DPĈӏnh cӫa Lê Sӻ Doanh, Mai Thӏ Thanh Nhàn trong Tҥp cht khoa hӑc vj công nghӋ lâm nghiӋp sӕ 4-2013ÿӅ tji sӱ dөQJWѭ liӋu viӉn thiPÿӇ ÿinh gii khҧ QăQJFKҳn syng cӫa rӯng ngұp mһn, tic giҧ Kѭӟng vào xây dӵQJSKѭѫQJSKiSÿiQKJLiQKDQKWUrQTX\P{Uӝng khҧ QăQJFKҳn sóng cӫa rӯng ngұp mһn ӣ ViӋt Nam JySSKҫQ[k\GӵQJFѫVӣNKRDKӑFFKR nhӳQJ SKѭѫQJ pháSÿiQKJLiKLӋu quҧ chҳn sóng cӫa rӯng ngұp mһn khic. .ӃWTXҧQJKLrQFӭX 6 FKӍUDUҵQJFKLӅXFDRVyQJELӇQNKLYjRVkXWURQJFiFÿDL UӯQJJLҧPÿLU}UӋWTX\OXұW JLҧP FKLӅX FDR VyQJ WҥL FiF NKX YӵF QJKLrQ FӭX ÿӅX WKHR TX\ OXұW KjP Vӕ PNJ Hs=a*e(b*d)3KѭѫQJWUuQKWәQJKӧS[iFÿӏQKFKLӅXFDRVyQJYjRVkXÿDLUӯQJÿѭӧF[iF ÿӏQK +V  KV H[S^>6+0,0017076*Hvn±0,0000016*N- 0,0160889*ln(TC)]*d. +Ӌ Vӕ FҩX WU~F WәQJ KӧS & &JG 3 SKҧQ ҧQK NKҧ QăQJ FKҳQ VyQJ FӫD UӯQJ QJұSPһQFyOLên KӋU}UӋWQKҩWYӟLFiFJLiWUӏFiFNrQKSKәVӕYjVӕ Cgd=0,0985056+0,0017212*Band4+0,0012511*Band5+0,0264415*LN(Band4*Band YӟLKӋVӕWѭѫQJTXDQ5 ӬQJGөQJSKѭѫQJWUuQKFyWKӇVӱGөQJJLiWUӏFiF NrQKSKәWUrQҧQK/DQVDW70ÿӇ xác ÿӏQKKӋVӕFҩXWU~FWәQJKӧS&KD\FKӍVӕSKҧQ ҧQKNKҧQăQJFKҳQVyQJFӫDUӯQJQJұSPһQ9ӟLKӋVӕFҩXWU~FWәQJKӧS&YjEҧQJ SKkQFҩSNKҧQăQJFKҳQVyQJFӫDUӯQJQJұSPһQWKHRKӋVӕ&QJKLrQFӭXÿmWKLӃWOұS ÿѭӧFEӝNKyDJLҧLÿRiQNKҧQăQJFKҳQVyQJFӫDUӯQJQJұSPһQWӯҧQK/DQVDW70YӟL VDLVӕ[ҩS[Ӎ6ӱGөQJNKRiJLҧLÿRiQNKҧQăQJFKҳQVyQJFӫDUӯQJQJұS PһQ QJKLrQ FӭX ÿm [k\ GӵQJ ÿѭӧF SKѭѫQJ SKiS JLҧL ÿRiQ NKҧ QăQJ FKҳQ VyQJ FӫD UӯQJ QJұSPһQTXDEDEѭӟFWURQJÿyNӃWKӧSWѭOLӋXҧQK/DQVDW TM YӟLKӋWKӕQJWK{QJWLQ YӅEҧQÿӗQӅQ FĈӅ tji nghiên cӭXFѫFKӃ tiFÿӝng giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһn khu vӵc Hҧi Phzng cӫa NguyӉn Anh Tuҩn vj NguyӉn Thӏ PhѭѫQJ7Kҧo trong tұp cht Khoa hӑc Kӻ thuұt Thuӹ lӧi vj 0{LWUѭӡng ÿăQg ngj\ĈӅ tji nghiên cӭXFѫFKӃ WiFÿӝng giҧm sóng cӫa rӯng cây Trang và cây Bҫn ӣ khu vӵc Hҧi Phòng bҵng mô hình toán Swan, theo kӃt quҧ nghiên cӭu cӫa tic giҧ hӋ sӕ cҧn sóng cӫa cây Cd phө thuӝc chһt chӁ vào cҩu trúc rӯQJYjÿһFWUѭng cӫDFk\ÿӝ VkXQѭӟFYjÿӝ lӟn cӫDVyQJQKѭQJ không phө thuӝc nhiӅu vào chu kǤ VyQJĈѭӡng quá trình biӃQÿәi sóng ngang bӡ khi qua rӯng ngұp mһn có dҥQJKjPPNJ%Ӆ rӝQJÿDLUӯng chӍ cҫn khoҧng 300m là có thӇ giҧPÿѭӧc 85% chiӅu cao sóng tӟi, rӝng thêm 350m nӳDFNJQJFKӍ giҧPWKrPÿѭӧc 67%. Quá trình giҧm sóng phө thuӝc chһt chӁ YjRÿһFÿLӇm các yӃu tӕ thӫy lӵFYjÿһc WUѭQJFӫa cây rӯng. NӃXWKD\ÿәi các yӃu tӕ ÿyWKuNKҧ QăQJJLҧm VyQJFNJQJFyQKӳng WKD\ÿәi theo. 2.1.2. Nghiên cӭu ngoài Qѭӟc 7 DĈӅ WjLÿiQKJiá tiFÿӝng cӫa sóng thҫQQăPÿӕi vӟi rӯng ngұp mһn bҵng kӻ thuұt viӉn thám và GIS cӫa Poonthip Sirikulchayanon, Wanxiao Sun & Tonny J. Oyana. Nghiên cӭX Qj\ÿӅ xuҩt mӝt cách tiӃp cұn sáng tҥRÿӇ ÿLӅXWUDWiFÿӝng cӫa sóng thҫQQăPÿӕi vӟi thҧm thӵc vұt rӯng ngұp mһn. Cách tiӃp cұn này bao gӗm sӵ kӃt hӧp cӫa các phân tích lân cұn HӋ thӕQJWK{QJWLQÿӏa lý (GI6YjFiFSKѭѫQJ pháp phát hiӋQWKD\ÿәi trong viӉQWKiPÿӇ SKkQÿӏnh nhiӅu khoҧQJFiFKÿӋm tӯ bӡ biӇn thành bӕn tiӇX YQJ ÿӗng nhҩt. Nhӳng thay ÿәL WURQJ ÿӝ che phӫ rӯQJ VDX ÿy ÿѭӧF ÿiQK JLi ӣ các tiӇX YQJ Qj\ WUѭӟc và sau sӵ kiӋn sóng thҫQ 3KѭѫQJSKiS ÿӅ xuҩt cung cҩp mӝWSKѭѫQJWLӋQÿiQJWLQFұ\YjFKtQK[iFKѫQVRvӟLFiFSKѭѫQJSKiS WK{QJWKѭӡQJÿӇ ÿiQKJLiFiFP{KuQKNK{QJJLDQFӫa các khu vӵc bӏ thiӋt hҥi thông TXDFiFÿһFÿLӇm rӯng khác nhau dӑc theo bӡ biӇn. Có nhӳng thiӋt hҥi lӟQÿӕi vӟLÿӝ che phӫ cӫa rӯQJÿҥi diӋn cho sӵ WKD\ÿәi trung bình 26,87%, ӣ nhӳng vӏ WUtÿӏa lý có ÿӝ che phӫ rӯng ngұp mһn thҩp gҫn vӟi bӡ biӇn ӣ cҧ bӕn tiӇu vùng, trong khi nhӳng thiӋt hҥLtWU}UjQJKѫQӣ nhӳng vӏ WUtFyÿӝ che phӫ rӯng ngұp mһQFDRÿҥi diӋn trung bình chӍ WKD\ÿәi 2,77%. Khoҧng cách tӕLѭXJLӳa 1000 và 1500 m cӫa rӯng ngұp mһn sӁ thuұn lӧi và hiӋu quҧ nhҩWÿӇ giҧm thiӋt hҥi do sóng thҫn tiӅm ҭn. Nhӳng phát hiӋn này hӛ trӧ nhu cҫu tái canh và quҧn lý rӯng ngұp mһQWURQJWѭѫQJODLYjFyWKӇ ÿyQJ vai trò là nguyên mүX ÿӇ nghiên cӭX WiF ÿӝng cӫa sóng thҫn ӣ các quӕc gia bӏ ҧnh Kѭӣng khác. b) ĈӅ tji nghiên cӭu thӵc nghiӋm vӅ suy giҧm sóng thҫn bӣi rӯng ngұp mһn cӫa Semeidi Husrin, Agnieszka Strusinska & Hocine Oumeraci. Các thí nghiӋPÿѭӧc thӵc hiӋn trong phòng thí nghiӋm vӅ hiӋu quҧ cӫa rӯng ngұp mһQÿӇ giҧPQăQJOѭӧng sóng thҫn. Mӝt cҩu trúc cây phӭc tҥp cӫD5KL]RSKRUDVSÿmÿѭӧc tham sӕ hóa bҵng cách sӱ dөng giҧ ÿӏnh cҩu trúc cӭng (hӋ thӕng gӕc và thân cây) cho các tӹ lӋ thӇ tích gӕc ngұp Qѭӟc khác nhau và các khu vӵFFk\SKtDWUѭӟFĈLӋn trӣ thӫy lӵc cӫa nguyên mүu và FiFP{KuQKÿѭӧc tham sӕ KyDWURQJÿLӅu kiӋn dòng chҧy әQÿӏQKÿѭӧc so sánh và mô hình tham sӕ hóa phù hӧp nhҩt vӅ cҧ khҧ QăQJFKӕng dòng chҧ\WѭѫQJÿѭѫQJYjWtQK khҧ thi thӵc tӃ ÿmÿѭӧc chӑQÿӇ nghiên cӭu thêm. HiӋu suҩt giҧm syng cӫa rӯng ngұp mһQÿѭӧF[iFÿӏnh tӯ các thӱ nghiӋm trong phòng thí nghiӋPÿѭӧc thӵc hiӋn ÿӗng bӝ trong các làn sóng hai sóng (có và không có mô hình rӯng trong các làn sóng rӝng 1 và PWѭѫQJӭQJÿӇ tKD\ÿәLÿӝ cao sӵ cӕ cӫDVyQJÿѫQÿӝFÿӝ sâu cӫDQѭӟc và chiӅu rӝng rӯng. Vai trò cӫa các loҥi chӃ ÿӝ VyQJ NKiFQKDXÿӕi vӟi giҧPVyQJ ÿѭӧc thҧo