Tài liệu Skkn phương pháp tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong giảng dạy vật lí

Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN CAO LÃNH TRƯỜNG :THCS BÌNH THẠNH TỔ: TOÁN - LI ---  --- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM PH¦¥NG PH¸P TÝCH HîP GI¸O DôC b¶o vÖ M¤I tr-êng trong gi¶ng d¹y vËt lÝ HỌ VÀ TÊN GIÁO VIÊN : NGUYỄN NGỌC THANH 2 ăm 2012 Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 1 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm S¸NG KIÕN KINH NGHIÖM PH¦¥NG PH¸P TÝCH HîP GI¸O DôC b¶o vÖ M¤I tr-êng trong gi¶ng d¹y vËt lÝ A. phÇn më ®Çu I. LÝ do chän ®Ò tµi: Kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn vai trß ®Æc biÖt quan träng cña m«i tr-êng ®èi víi ®êi sèng con ng-êi. Bëi m«i tr-êng kh«ng chØ lµ n¬i tån t¹i, sinh tr-ëng vµ ph¸t triÓn mµ cßn lµ n¬i chøa ®ùng c¸c nguån tµi nguyªn, c¸c chÊt th¶i cña ®êi sèng vµ s¶n xuÊt, ®ång thêi lµ n¬i l-u tr÷ vµ cung cÊp th«ng tin cho con ng-êi. Nh-ng m«i tr-êng hiÖn nay ®ang xuèng cÊp, nhiÒu n¬i bÞ « nhiÔm nghiªm träng. V× vËy, m«i tr-êng cÇn ®-îc b¶o vÖ, b¶o vÖ m«i tr-êng hiÖn nay ®ang lµ vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu. ë n-íc ta, ®ã còng lµ vÊn ®Ò ®-îc quan t©m s©u s¾c cña tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp. N¨m 2005, ngµnh gi¸o dôc ®· cã ChØ thÞ vÒ viÖc t¨ng c-êng gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng, trong ®ã nhiÖm vô träng t©m lµ trang bÞ cho häc sinh kiÕn thøc, kÜ n¨ng vÒ m«i tr-êng vµ b¶o vÖ m«i tr-êng b»ng nhiÒu h×nh thøc phï hîp nh- th«ng qua c¸c m«n häc vµ ho¹t ®éng ngo¹i kho¸... V× vËy, ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ®Ò ra, cïng víi c¸c m«n häc kh¸c, trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y VËt lÝ viÖc lång ghÐp, tÝch hîp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng lµ vÊn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu. II. Môc ®Ých và ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: 1. Môc ®Ých nghiªn cøu: ViÖc gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng trong gi¶ng d¹y VËt lÝ nh»m môc ®Ých ®Ó tÊt c¶ c¸c em hiÓu ®-îc b¶n chÊt cña c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr-êng nh- tÝnh phøc t¹p, quan hÖ nhiÒu mÆt, tÝnh h÷u h¹n cña tµi nguyªn, thiªn nhiªn vµ kh¶ n¨ng chÞu t¶i cña m«i tr-êng, quan hÖ chÆt chÏ gi÷a m«i tr-êng vµ ph¸t triÓn. Bªn Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 2 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm c¹nh ®ã nhËn thøc ®-îc ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr-êng nh- mét nguån lùc ®Ó sinh sèng, lao ®éng vµ ph¸t triÓn. Tõ ®ã cã th¸i ®é, cã ý thøc tr¸ch nhiÖm, c¸ch øng xö ®óng ®¾n tr-íc c¸c vÊn ®Ò m«i tr-êng. 4. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: - Dùa vµo thùc tÕ gi¶ng d¹y, dù giê, trao ®æi kinh nghiÖm cña c¸c ®ång nghiÖp, th«ng qua tham kh¶o s¸ch b¸o, c¸c th«ng tin ®¹i chóng: - Dùa vµo c«ng t¸c ®iÒu tra, kh¶o s¸t, tham quan, nghiªn cøu t×nh h×nh m«i tr-êng ë ®Þa ph-¬ng, th¶o luËn ph-¬ng ¸n xö lÝ. - Ph-¬ng ph¸p khai th¸c kinh nghiÖm thùc tÕ ®Ó gi¸o dôc: Dùa vµo kinh nghiÖm thùc tÕ, c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn, tõ ®ã ph©n tÝch, tæng hîp ®Ó ®-a ra c¸c gi¶i ph¸p gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng. - Ph-¬ng ph¸p tiÕp cËn kÜ n¨ng sèng b¶o vÖ m«i tr-êng: lµ kh¶ n¨ng øng xö mét c¸ch tÝch cùc ®èi víi c¸c vÊn ®Ò cña m«i tr-êng. III. Giíi h¹n ®Ò tµi §Ò tµi “Ph-¬ng ph¸p tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng ®èi víi bé m«n VËt lÝ” ®-îc nghiªn cøu vµ viÕt dùa vµo ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña c¸c ®èi t-îng häc sinh c¸c khèi líp 8, 9 THCS vµ dùa vµo ho¹t ®éng d¹y cña thÇy vµ häc cña häc sinh THCS ®-îc ¸p dông cho häc sinh c¸c khèi líp 8,9. IV KÕ ho¹ch thùc hiÖn S¸ng kiÕn ®-îc øng dông trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ë häc k× II n¨m häc 20102011 m«n vËt lý 8 vµ häc k× I n¨m häc 2011-2012 m«n vËt lý 9. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÖc tÝch hîp b¶o vÖ m«i tr-êng sÏ ®-îc tiÕn hµnh theo c¸c b-íc nh- sau: Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 3 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm 1. ChuÈn bÞ néi dung tr-íc mçi bµi d¹y. 2. Thu thËp th«ng tin vµ h×nh ¶nh trªn m¹ng internet 3. Lùa chän thêi ®iÓm thÝch hîp trong tiÕn tr×nh gi¶ng d¹y ®Ó tÝch hîp B. NéI DUNG §Ò TµI: “ PH¦¥NG PH¸P TÝCH HîP GI¸O DôC b¶o vÖ M¤I tr­êng trong gi¶ng d¹y vËt Lý” I. C¬ së lÝ luËn: Sù ph¸t triÓn nhanh chãng vÒ Kinh tÕ- x· héi trong nh÷ng n¨m qua ®· lµm ®æi míi XHVN, chØ sè kinh tÕ kh«ng ngõng n©ng cao. Tuy nhiªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ ch-a ®¶m b¶o c©n b»ng víi viÖc b¶o vÖ m«i tr-êng, nh÷ng hiÓm häa suy tho¸i m«i tr-êng ngµy cµng ®e däa cuéc sèng cña loµi ng-êi. ChÝnh v× vËy b¶o vÖ m«i tr-êng lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña nh©n lo¹i vµ cña mçi quèc gia. ViÖc tÝch hîp néi dung gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng ®èi víi bé m«n VËt lÝ lµ viÖc lµm cÇn thiÕt gióp häc sinh hiÓu biÕt ®-îc mèi quan hÖ gi÷a m«i tr-êng tù nhiªn, m«i tr-êng x· héi vµ vai trß cña con ng-êi trong ®ã. Tõ ®ã sÏ cã th¸i ®é th©n thiÖn víi m«i tr-êng, yªu quý t«n träng thiªn nhiªn, t«n träng di s¶n v¨n hãa vµ ý thøc ®-îc hµnh ®éng tr-íc vÊn ®Ò m«i tr-êng n¶y sinh. II. C¬ së thùc tiÔn: HiÖn nay con ng-êi ®· khai th¸c qu¸ møc vµ sö dông kh«ng hîp lÝ c¸c nguån tµi nguyªn, dÉn ®Õn mÊt c©n b»ng sinh th¸i, m«i tr-êng sèng bÞ « nhiÔm nghiªm träng vµ ®ang ®e däa ®Õn cuéc sèng con ng-êi nh-: ¤ nhiÔm kh«ng khÝ, hiÖu øng nhµ kÝnh, nguån n-íc bÞ « nhiÔm, rõng bÞ suy gi¶m…. V× thÕ, viÖc lùa chän ®Þa chØ, néi dung, ®Ó tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng trong gi¶ng d¹y VËt lÝ lµ vÊn ®Ò quan träng vµ cÇn thiÕt nh»m trang bÞ cho häc sinh mét hÖ thèng kiÕn thøc ®Çy ®ñ vÒ m«i tr-êng vµ kÜ n¨ng b¶o vÖ m«i tr-êng phï hîp víi t©m lÝ løa tuæi. Bªn c¹nh ®ã tuyªn truyÒn gi¸o dôc n©ng cao ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ m«i tr-êng. Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 4 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm III. Thùc tr¹ng vµ nh÷ng m©u thuÈn cña ®Ò tµi 1. Thùc tr¹ng cña ®Ò tµi nghiªn cøu: B¶o vÖ m«i tr-êng hiÖn nay ®ang lµ nhiÖm vô cña toµn x· héi, trong ®ã cã häc sinh. Tuy nhiªn, rÊt nhiÒu häc sinh kh«ng mÊy quan t©m, thËm chÝ thê ¬ ®èi víi viÖc b¶o vÖ m«i tr-êng. V× vËy, trong qu¸ tr×nh d¹y häc gi¸o viªn cÇn gi¸o dôc häc sinh biÕt c¸ch b¶o vÖ m«i tr-êng, tr-íc hÕt lµ m«i tr-êng sèng xung quanh c¸c em. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc VËt lÝ, t«i ch¾c r»ng c¸c gi¸o viªn ®· ®Ò cËp ®Õn c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng. Tuy nhiªn viÖc lµm nµy cßn ch-a th-êng xuyªn, ®«i khi cßn mang tÝnh s¸ch vë, thiÕu sù gÇn gòi víi ®êi sèng thùc tÕ häc sinh. Trong khi ®ã, VËt lÝ lµ m«n khoa häc mang tÝnh thùc tiÔn cao, chóng ta hoµn toµn cã thÓ võa ®-a ra c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng liªn quan ®Õn tõng néi dung trong c¸c bµi häc cô thÓ l¹i võa gÇn gòi víi sù hiÓu biÕt cña häc sinh. ChÝnh ®iÒu nµy sÏ cã t¸c dông kÝch thÝch ãc tß mß, s¸ng t¹o, høng thó häc tËp, më réng sù hiÓu biÕt cña häc sinh, ®Æc biÖt lµ h-íng sù quan t©m cña c¸c em tíi m«i tr-êng ®Ó tõ ®ã biÕt c¸ch b¶o vÖ m«i tr-êng. 2. Nh÷ng m©u thuÈn cña ®Ò tµi - Thêi l-îng cña mét tiÕt häc cßn h¹n chÕ (45ph) do ®ã gi¸o viªn gi¶ng d¹y ng¹i ®i s©u vµo viÖc tÝch hîp néi dung b¶o vÖ m«i tr-êng. - Do ®iÒu kiÖn phôc vô d¹y häc, c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ cßn thiÕu, tµi liÖu, s¸ch b¸o cho GV vµ HS tham kh¶o ch-a ®-îc phong phó, ch-a ®¸p øng ®-îc nhu cÇu vµ hÊp dÉn häc sinh. - KÜ n¨ng sö dông c¸c ph-¬ng tiÖn phôc vô viÖc d¹y häc hiÖn ®¹i cña gi¸o viªn cßn h¹n chÕ. Nh- viÖc sö dông m¸y vi tÝnh ®Ó chuÈn bÞ bµi, cËp nhËt l-u tr÷ th«ng tin; sö dông m¸y chiÕu projecter ®Ó gi¶ng d¹y, s-u tÇm c¸c t- liÖu ®iÖn tö, tranh ¶nh, phim liªn quan ®Õn m«i tr-êng ... Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 5 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm IV. Gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng trong gi¶ng d¹y VËt lÝ. 1. C¬ së ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p: HiÖn nay chóng ta ®ang ®øng tr-íc t×nh tr¹ng m«i tr-êng bÞ suy tho¸i nghiªm träng. Nguyªn nh©n do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®· th¶i ra m«i tr-êng mét l-îng khÝ th¶i rÊt lín, lµm « nhiÔm nghiªm träng ®Õn m«i tr-êng sèng. Tuy nhiªn viÖc tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng nh- trªn sÏ kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶, häc sinh sÏ kh«ng hiÓu biÕt vÒ t¸c ®éng cña m«i tr-êng ®èi víi loµi ng-êi, nh- thÕ sÏ lµm m«i tr-êng ngµy cµng mÊt c©n b»ng vÒ sinh th¸i, ®e däa nghiªm träng ®Õn cuéc sèng con ng-êi. §Ó cho néi dung tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng cã hiÖu qu¶ t«i m¹nh d¹n tr×nh bµy mét sè ph-¬ng ph¸p tÝch hîp. 2. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu: 2.1. X©y dùng néi dung tÝch hîp phï hîp víi néi dung bµi häc §Ó häc sinh nhËn thøc ®óng vÒ vai trß cña m«i tr-êng ®èi víi cuéc sèng, tõ ®ã cã nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ phï hîp th× tr-íc hÕt cÇn ®-a häc sinh ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò gÇn gòi hoÆc phï hîp víi nhËn thøc cña c¸c em. §èi víi bé m«n VËt lÝ, viÖc gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng cho häc sinh cÇn th«ng qua c¸c néi dung cña tõng bµi häc cô thÓ trong ch-¬ng tr×nh häc. 2.2. Thu thËp tµi liÖu sinh ®éng vµ cã søc thuyÕt phôc. - HiÖn nay víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghÖ th«ng tin, viÖc t×m kiÕm bÊt cø t- liÖu nµo trªn m¹ng internet còng trë nªn dÔ dµng. §©y lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc nãi chung vµ viÖc tÝch hîp b¶o vÖ m«i tr-êng nãi riªng. Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 6 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm - Sau khi x©y dùng ®-îc néi dung tÝch hîp gi¸o viªn t×m vµ lùa chän nh÷ng h×nh ¶nh sinh ®éng, Ên t-îng phï hîp víi yªu cÇu ®Ó ®-a vµo bµi gi¶ng. 2.3. Sö dông m¸y chiÕu projecter ®Ó d¹y néi dung tÝch hîp. ViÖc sö dông m¸y vi tÝnh kÕt hîp víi m¸y chiÕu ®Ó d¹y häc sÏ ph¸t huy cao tÝnh trùc quan cña bµi d¹y. §Æc biÖt phÇn tÝch hîp b¶o vÖ m«i tr-êng ®ßi hái kh«ng chØ cung cÊp kiÕn thøc, kÜ n¨ng mµ quan träng lµ h×nh thµnh ë häc sinh th¸i ®é tr-íc c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr-êng, ®iÒu nµy sÏ ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao khi c¸c em ®-îc chøng kiÕn nh÷ng h×nh ¶nh vÒ thùc tr¹ng còng nh- hËu qu¶ cña « nhiÔm m«i tr-êng. 3. Tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn: 3.1. ChuÈn bÞ néi dung tr-íc mçi bµi d¹y Tr-íc hÕt gi¸o viªn t×m hiÓu vÊn ®Ò cÇn tÝch hîp, chän lùa chñ ®Ò thËt gÇn gòi, thiÕt thùc vµ s¸t víi néi dung bµi häc. VÝ dô: Trong bµi “ N¨ng suÊt to¶ nhiÖt cña nhiªn liÖu - VËt lÝ 8” . Gi¸o viªn chän chñ ®Ò khai th¸c, sö dông nguån nhiªn liÖu ho¸ th¹ch dÉn ®Õn nh÷ng th¶m ho¹ vÒ m«i tr-êng vµ nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc. * §èi víi mçi néi dung cÇn tÝch hîp, gi¸o viªn cã thÓ yªu cÇu häc sinh:  T×m hiÓu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr-êng.  Häc sinh tù ®-a ra biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr-êng hoÆc gi¸o viªn ®-a ra ®Ó häc sinh t×m hiÓu.  Gi¶i thÝch mét sè hiÖn t-îng th-êng gÆp trong cuéc sèng cña c¸c em. 3.2. Thu thËp th«ng tin vµ h×nh ¶nh trªn m¹ng internet C¸ch th«ng dông nhÊt ®Ó t×m kiÕm h×nh ¶nh trªn m¹ng lµ vµo trang web www.google.com.vn , gâ tõ kho¸ liªn quan ®Õn chñ ®Ò ta ®ang cÇn t×m. Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 7 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm Khi chän ®-îc h×nh ¶nh thÝch hîp nªn l-u l¹i trong mét tËp tin víi ®Þnh d¹ng cì ¶nh to nhÊt (khi ®-a vµo gi¸o ¸n ®iÖn tö h×nh ¶nh sÏ ®¹t chÊt l-îng cao h¬n). 3.3. Lùa chän thêi ®iÓm thÝch hîp trong tiÕn tr×nh gi¶ng d¹y ®Ó tÝch hîp ViÖc lùa chän thêi ®iÓm vµ néi dung ®Ó tÝch hîp hÕt søc quan träng. Mét mÆt nã lµm cho bµi d¹y trë nªn sinh ®éng vµ cã ý nghÜa, mÆt kh¸c nÕu lùa chän kh«ng phï hîp sÏ lµm cho bµi d¹y bÞ ®øt qu·ng vµ xa rêi träng t©m kiÕn thøc. ý thøc ®-îc ®iÒu nµy gi¸o viªn cÇn ph¶i nghiªn cøu kÜ l-ìng c¸c ph-¬ng ¸n tÝch hîp ®Ó võa ®¶m b¶o d¹y ®óng, d¹y ®ñ võa ®¹t ®-îc môc tiªu gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng. * VÝ dô: Khi d¹y bµi: Bµi 20: Nguyªn tö, ph©n tö chuyÓn ®éng hay ®øng yªn? - VËt lÝ 8 VÞ trÝ tÝch hîp: Sau khi häc sinh n¾m ®-îc kh¸i niÖm hiÖn t-îng khuÕch t¸n. HiÖn t-îng khuÕch t¸n lµ hiÖn t-îng c¸c chÊt tù hoµ lÉn vµo nhau. HiÖn t-îng khuÕch t¸n cã thÓ x¶y ra ë chÊt láng, chÊt khÝ, gi÷a chÊt láng vµ chÊt khÝ, thËm chÝ cßn x¶y ra ë chÊt r¾n. MÆc dï kh«ng khÝ nhÑ h¬n n-íc biÓn nh-ng ë trong n-íc biÓn vÉn cã kh«ng khÝ. NÕu thiÕu kh«ng khÝ, c¸c loµi sinh vËt trong lßng ®¹i d-¬ng kh«ng thÓ sèng ®-îc. Cã nhiÒu tµu chë dÇu bÞ tai n¹n lµm dÇu loang réng trªn mÆt biÓn (Ch¼ng h¹n: Tµu Prestige chë h¬n 77000 tÊn dÇu ch×m ngoµi kh¬i vïng biÓn T©y Ban Nha lµm trµn dÇu trªn biÓn trë thµnh sù cè trµn dÇu nguy h¹i nhÊt tõ tr-íc ®Õn nay; Tµu chë cÇn trôc ®©m ph¶i tµu chë dÇu ngoµi kh¬i phÝa T©y Hµn Quèc khiÕn 66000 thïng dÇu th« bÞ trµn ra biÓn...) lµm cho kh«ng khÝ kh«ng thÓ khuÕch t¸n vµo n-íc lµm chÕt rÊt nhiÒu sinh vËt sèng trong lßng ®¹i d-¬ng, ®ång thêi còng ¶nh h-ëng ®Õn nhiÒu loµi sinh vËt biÓn kh¸c n÷a. Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 8 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm * BiÖn ph¸p kh¾c phôc: C¸c ngµnh chøc n¨ng cÇn kiÓm tra tµu chë dÇu tr-íc khi l-u th«ng trªn biÓn vµ cÇn ®¶m b¶o c¸c quy t¾c an toµn trong suèt qu¸ tr×nh l-u th«ng. C¸c tµu th-êng xuyªn liªn l¹c víi trung t©m còng nh- víi c¸c tµu kh¸c trong khu vùc l-u th«ng, tr¸nh c¸c vô tai n¹n ®¸ng tiÕc x¶y ra, kh«ng nh÷ng g©y thiÖt h¹i cho ng-êi vµ tµi s¶n mµ cßn lµm « nhiÔm m«i tr-êng, rÊt l©u sau míi cã thÓ kh¾c phôc ®-îc. VÖt dÇu loang ®Ó l¹i trªn biÓn sau vô va ch¹m ë Hµn Quèc * VÝ dô: Khi d¹y bµi: Bµi 21: §èi l-u - Bøc x¹ nhiÖt VÞ trÝ tÝch hîp: Sau khi häc sinh ®· lµm c¸c bµi tËp vËn dông phÇn ®èi l-u * §èi l-u lµ sù truyÒn nhiÖt n¨ng b»ng c¸c dßng chÊt láng hoÆc chÊt khÝ. §ã lµ h×nh thøc truyÒn nhiÖt chñ yÕu cña chÊt láng vµ chÊt khÝ.  Trong phßng ngñ kÝn kh«ng cã ®èi l-u kh«ng khÝ sÏ rÊt ngét ng¹t, khã chÞu. BiÖn ph¸p kh¾c phôc: Nªn më cöa sæ tr-íc khi ®i ngñ kho¶ng 15 phót ®Ó kh«ng khÝ l-u th«ng dÔ dµng, gióp giÊc ngñ ngon h¬n, s©u h¬n.  Trong bÕp lß hay c¸c lß cao ë c¸c xÝ nghiÖp, nhµ m¸y khi kh«ng khÝ trong lß bÞ ®èt nãng sÏ rÊt ngét ng¹t. *BiÖn ph¸p kh¾c phôc: Ng-êi ta dïng nh÷ng èng khãi rÊt cao ®Ó th«ng giã (t¹o ra lùc hót khÝ) khi ®ã kh«ng khÝ trong lß bÞ ®èt nãng theo èng khãi bay lªn ®ång thêi kh«ng khÝ l¹nh ë bªn ngoµi lïa vµo cöa lß. Nhê ®ã lu«n cã ®ñ kh«ng khÝ ®Ó ®èt ch¸y nhiªn liÖu. MÆt kh¸c èng khãi cao lµm cho khãi th¶i ra bay lªn cao, chèng « nhiÔm m«i tr-êng.  Khi dïng r¬m, trÊu, m¹t c-a ®Ó nÊu bÕp, ta thÊy cã rÊt nhiÒu bôi lµm kh«ng gian bÕp ngét ng¹t. Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 9 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm *BiÖn ph¸p kh¾c phôc: Ng-êi ta ®· chÕ t¹o lo¹i bÕp cã èng khãi ®Ó khãi bôi cã thÓ tho¸t lªn cao. * VÝ dô: Khi d¹y bµi: Bµi 26: N¨ng suÊt to¶ nhiÖt cña nhiªn liÖu VÞ trÝ tÝch hîp: Sau khi häc sinh ®· t×m hiÓu nhiªn liÖu lµ g× vµ lÊy c¸c vÝ dô vÒ nhiªn liÖu th-êng gÆp. HiÖn nay, than ®¸, dÇu má, khÝ ®èt ®ang lµ c¸c nhiªn liÖu chñ yÕu cña con ng-êi. Tuy nhiªn, viÖc khai th¸c vµ sö dông c¸c nhiªn liÖu nµy ®· vµ ®ang g©y nh÷ng hËu qu¶ v« cïng nghiªm träng ¶nh h-ëng ®Õn m«i tr-êng sèng cña con ng-êi: H¹n h¸n, lò lôt, b·o, sãng thÇn, khÝ th¶i tõ nhµ m¸y, xe cé lµm « nhiÔm kh«ng khÝ, nguån n-íc, ®Êt g©y m-a axÝt, thñng tÇng «z«n... Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 10 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm HËu qu¶ cña viÖc khai th¸c vµ sö dông n¨ng l-îng ho¸ th¹ch VËy con ng-êi cÇn lµm g× ®Ó b¶o vÖ m«i tr-êng? Chóng ta biÕt r»ng, c¸c nguån n¨ng l-îng nãi trªn kh«ng ph¶i v« tËn mµ chØ trong vßng kho¶ng n¨m m-¬i n¨m n÷a c¸c nguån nhiªn liÖu nµy sÏ c¹n kiÖt. V× vËy, mét trong nh÷ng nhiÖm vô v« cïng cÊp b¸ch cña con ng-êi lµ ph¶i tiÕt kiÖm c¸c nhiªn liÖu s½n cã, ®ång thêi ph¶i nghiªn cøu t×m ra c¸c nhiªn liÖu míi thay thÕ. HiÖn nay con ng-êi ®· t×m ra nhiÒu nguån n¨ng l-îng s¹ch, dåi dµo phôc vô cho s¶n xuÊt vµ cuéc sèng:  N¨ng l-îng tõ ®¹i d-¬ng (n-íc biÓn): phong phó nhÊt lµ c¸c quèc gia cã biÓn lín. Sãng vµ thuû triÒu lµm quay tuabin m¸y ph¸t ®iÖn.  N¨ng l-îng MÆt Trêi: Dïng ch¹y pin MÆt Trêi B¾t ch-íc qu¸ tr×nh quang hîp cña thùc vËt, hiÖn nay c¸c nhµ khoa häc ®ang nghiªn cøu t×m c¸ch biÕn ®æi n¨ng l-îng cña ¸nh n¾ng (nguån nguyªn liÖu v« tËn) thµnh nguån nhiªn liÖu s¹ch vµ th©n thiÖn víi m«i tr-êng.  N¨ng l-îng giã: Sö dông søc giã ®Ó quay tuabin m¸y ph¸t ®iÖn. §©y lµ nguån n¨ng l-îng dåi dµo, cã ë mäi n¬i.  DÇu thùc vËt dïng ®Ó ch¹y xe, ch¼ng h¹n c¶i dÇu.  N¨ng l-îng tõ sù lªn men sinh häc: §-îc t¹o tõ sù lªn men sinh häc cña ®å phÕ th¶i sinh ho¹t nh»m t¹o khÝ mªtan. * Mét trong nh÷ng nhiªn liÖu cã triÓn väng thay thÕ cho dÇu vµ khÝ ®èt lµ hi®r«, v×: - Hi®r« cã n¨ng suÊt táa nhiÖt cao h¬n dÇu vµ khÝ ®èt. §©y lµ khÝ cã nhiÖt ch¸y cao nhÊt trong tÊt c¶ c¸c nhiªn liÖu cã trong thiªn nhiªn, ®· ®-îc sö dông lµm nhiªn liÖu phãng c¸c tµu vò trô. Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 11 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm - Hi®r« ®-îc ®iÒu chÕ b»ng c¸ch dïng n¨ng l-îng MÆt Trêi ®Ó ®iÖn ph©n n-íc biÓn. Nh- vËy, nguån nguyªn liÖu ®Ó ®iÒu chÕ hi®r« cã thÓ coi lµ v« tËn. - Hi®r« láng cã thÓ vËn chuyÓn dÔ dµng b»ng c¸c b×nh chøa hoÆc èng dÉn. - Hi®r« khi bÞ ®èt ch¸y kh«ng to¶ ra c¸c khÝ ®éc nh- c¸c nhiªn liÖu kh¸c. * VÝ dô: Khi d¹y bµi: Bµi 28: §éng c¬ nhiÖt VÞ trÝ tÝch hîp: Sau khi häc sinh tr¶ lêi C5 phÇn vËn dông §éng c¬ nhiÖt ®-îc sö dông rÊt réng r·i trong cuéc sèng. Tuy nhiªn, ®éng c¬ nhiÖt l¹i g©y ra nh÷ng t¸c h¹i rÊt lín ®èi víi m«i tr-êng sèng cña chóng ta: - G©y ra tiÕng ån - X¶ vµo m«i tr-êng sèng c¸c khÝ ®éc sinh ra tõ viÖc ®èt ch¸y nhiªn liÖu. *BiÖn ph¸p kh¾c phôc:  H¹n chÕ sö dông ®éng c¬ nhiÖt.  C¶i tiÕn ®éng c¬ nhiÖt th©n thiÖn víi m«i tr-êng.  Nghiªn cøu, thö nghiÖm ®Ó ®-a vµo sö dông réng r·i lo¹i x¨ng ethanol, ®©y lµ lo¹i nhiªn liÖu tiÕt kiÖm vµ gi¶m bít khÝ th¶i CO 2 ra m«i tr-êng. HiÖn ë ViÖt Nam míi thö nghiÖm cho xe Taxi.  Thay thÕ ®éng c¬ nhiÖt b»ng nh÷ng ®éng c¬ kh¸c kh«ng lµm hoÆc Ýt lµm « nhiÔm m«i tr-êng: Võa qua h·ng GM vµ Segway ®· phèi hîp s¶n xuÊt thµnh c«ng lo¹i «t« 2 b¸nh ®Çu tiªn trªn thÕ Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 12 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm giíi víi 2 chç ngåi. Lo¹i xe nµy sö dông mét bé pin ®Ó ho¹t ®éng, v× vËy rÊt th©n thiÖn víi m«i tr-êng. Lo¹i xe nµy cã thÓ ch¹y víi vËn tèc 56km/h. ChØ cÇn mÊt vµi phót cho mét lÇn s¹c pin, chiÕc xe cã thÓ ch¹y ®-îc tíi 56km. * VÝ dô: Khi d¹y bµi: Bµi 12: C«ng suÊt ®iÖn VÞ trÝ tÝch hîp: sau khi häc sinh tr¶ lêi xong c©u C3 Khi sö dông dông cô ®iÖn gia ®×nh cÇn sö dông ®óng c«ng suÊt ®Þnh møc. §Ó sö dông ®óng c«ng suÊt ®iÖn møc th× ta cÇn sö dông hiÖu ®iÖn thÕ ®óng b»ng víi hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc. - V× mét sè ®å dïng khi sö dông hiÖu ®iÖn thÕ nhá h¬n hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc cã thÓ lµm gi¶m tuæi thä cña chóng. - V× mét sè ®å dïng khi sö dông hiÖu ®iÖn thÕ lín h¬n hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc cã thÓ lµm gi¶m tuæi thä cña chóng hoÆc g©y ra ch¸y næ *BiÖn ph¸p kh¾c phôc:  Sö dông æn ¸p ®Ó bảo vÖ thiÕt bÞ vµ ®å dïng ®iÖn  Ta cÇn sö dông ®å dïng ®iÖn ®óng hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc cña chóng. * VÝ dô: Khi d¹y bµi: Bµi 19: Sö dông an toµn vµ tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng VÞ trÝ tÝch hîp 1: sau khi häc sinh n¾m ®-îc “ cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn khi sö dông ®iÖn, nhÊt lµ ®èi víi m¹ng ®iÖn d©n dông v× m¹ng ®iÖn nµy cã hiÖu ®iÖn thÕ 220V nªn cã thÓ g©y nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng.” * Sèng gÇn d©y ®iÖn cao ¸p rÊt nguy hiÓm, ng-êi sèng gÇn d©y ®iÖn cao ¸p th-êng dÔ bÞ suy gi¶m trÝ nhí, bÞ nhiÔn ®iÖn do h-ëng øng. MÆc dï ngµy cµng ®-îc n©ng c¸p ®«i lóc sù cè vÉn x¶y ra nh- lµ: chËp ®iÖn, rß ®iÖn, næ sø, ®øt ®-êng d©y, ch¸y næ tr¹m biÕn ¸p, . . . . *BiÖn ph¸p kh¾c phôc:  §Ó an toµn di dêi hé d©n sèng d-íi ®-êng d©y cao ¸p vµ tu©n thñ c¸c quy t¸c an toµn khi sö dông ®iÖn.  ChuyÓn ®-êng d©y ®iÖn cao ¸p xuèng lßng ®Êt Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 13 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm VÞ trÝ tÝch hîp 2: Sau khi häc sinh n¾m ®-îc “ CÇn lùa chän sö dông c¸c dông cô vµ thiÕt bÞ ®iÖn cã c«ng suÊt phï hîp vµ chØ sö dông chóng trong thêi gian cÇn thiÕt.” - C¸c bãng ®Ìn sîi ®èt th«ng th-êng cã hiÖu qu¶ ph¸t quang rÊt thÊp: 3%, c¸c bãng ®Ìn neon cã hiÖu suÊt ph¸t quang cao h¬n:7%. - §Ó tiÕt kiÖm ®iÖn cÇn n©ng cao hiÖu suÊt ph¸t quang cña c¸c bãng ®Ìn ®iÖn. *BiÖn ph¸p kh¾c phôc:  Thay c¸c bãng ®Ìn th«ng th-êng b»ng c¸c bãng ®Ìn tiÕt kiÖm n¨ng l-îng nh- ®Ìn compac,....  ChØ sö dông trong thêi gian cÇn thiÕt. V. HiÖu qu¶ ¸p dông * Qua qu¸ tr×nh tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn chuyªn ®Ò trªn t«i nhËn thÊy r»ng häc sinh yªu thÝch m«n häc h¬n, chÊt l-îng bé m«n t¨ng lªn râ rÖt, sè häc sinh kh¸ giái t¨ng. Cô thÓ häc k× I n¨m häc 2011-2012 chÊt l-îng bé m«n VËt lÝ t¨ng lªn, häc sinh yÕu gi¶m, kh«ng cã häc sinh kÐm. Tuy nhiªn viÖc quan träng nhÊt lµ hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c häc sinh ®Òu cã ý thøc tù gi¸c b¶o vÖ m«i tr-êng xung quanh, lµm cho khu«ng viªn tr-êng trë nªn xanh, s¹ch, ®Ñp h¬n.Th«ng qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t nh- sau: C©u 1: Em thÝch häc m«n vËt lÝ kh«ng? RÊt thÝch ThÝch B×nh th-êng Kh«ng thÝch C©u 2: M«n vËt lÝ cã ®-îc øng dông nhiÒu trong cuéc sèng kh«ng? NhiÒu Ýt Kh«ng C©u 3: Häc vËt lÝ em biÕt nhiÒu vÒ m«i tr-êng xung quanh chóng ta kh«ng? NhiÒu Ýt Kh«ng biÕt C©u 4: M«i tr-êng cã cÇn ®-îc b¶o vÖ kh«ng? RÊt cÇn Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh CÇn Kh«ng cÇn 14 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm KÕt qu¶: Tr-íc khi ¸p dông ®Ò tµi: (th¸ng 2 n¨m 2011) Häc sinh líp 8A1, 8A2, 8A3, A4 : 146 häc sinh C©u 1: Em thÝch häc m«n vËt lÝ kh«ng? RÊt thÝch: 20 ThÝch: 52 B×nh th-êng: 50 Kh«ng thÝch:24 C©u 2: M«n vËt lÝ cã ®-îc øng dông nhiÒu trong cuéc sèng kh«ng? NhiÒu: 35 Ýt: 85 Kh«ng: 26 C©u 3: Häc vËt lÝ em biÕt nhiÒu vÒ m«i tr-êng xung quanh chóng ta kh«ng? NhiÒu: 41 Ýt : 75 Kh«ng : 30 C©u 4: M«i tr-êng cã cÇn ®-îc b¶o vÖ kh«ng? RÊt cÇn : 38 CÇn: 87 Kh«ng cÇn: 21 ¸p dông ë häc k× II n¨m häc 2010-2011 (th¸ng 5 n¨m 2011) Häc sinh líp 8A1, 8A2, 8A3, 8A4 : 137 häc sinh C©u 1: Em thÝch häc m«n vËt lÝ kh«ng? RÊt thÝch: 38 ThÝch : 65 B×nh th-êng: 30 Kh«ng thÝch: 4 C©u 2: M«n vËt lÝ cã ®-îc øng dông nhiÒu trong cuéc sèng kh«ng? NhiÒu: 55 Ýt: 73 Kh«ng: 9 C©u 3: Häc vËt lÝ em biÕt nhiÒu vÒ m«i tr-êng xung quanh chóng ta kh«ng? NhiÒu: 62 Ýt: 68 Kh«ng: 7 C©u 4: M«i tr-êng cã cÇn ®-îc b¶o vÖ kh«ng? RÊt cÇn: 60 CÇn: 72 Kh«ng cÇn: 5 Sau khi ¸p dông (th¸ng 01n¨m 2012) Häc sinh líp 8A1, 8A2, 8A3, 8A4 ®-îc lªn líp 9A1, 9A2, 9A3, 9A4: 129 häc sinh C©u 1: Em thÝch häc m«n vËt lÝ kh«ng? RÊt thÝch: 62 ThÝch: 42 B×nh th-êng: 25 Kh«ng thÝch: 0 C©u 2: M«n vËt lÝ cã ®-îc øng dông nhiÒu trong cuéc sèng kh«ng? NhiÒu: 76 Ýt: 53 Kh«ng: 0 C©u 3: Häc vËt lÝ em biÕt nhiÒu vÒ m«i tr-êng xung quanh chóng ta kh«ng? NhiÒu: 81 Ýt: 48 Kh«ng: 0 C©u 4: M«i tr-êng cã cÇn ®-îc b¶o vÖ kh«ng? RÊt cÇn: 89 Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh CÇn: 40 Kh«ng cÇn: 0 15 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm C. KÕT LUËN I. ý nghÜa Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, t«i rÊt chó träng tíi viÖc gi¸o dôc cho häc sinh c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr-êng. T«i nhËn thÊy, viÖc häc sinh ®-îc tiÕp cËn víi nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc gÇn gòi trong cuéc sèng ®· lµm cho c¸c em häc tËp s«i næi, chñ ®éng vµ tÝch cùc h¬n. C¸c em rÊt høng thó trong viÖc t×m hiÓu, ®-a ra nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i tr-êng, ®ång thêi ®-a ra c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng vµ mét ®iÒu quan träng mµ t«i nhËn thÊy lµ c¸c em ®· biÕt quan t©m ®Õn m«i tr-êng nhiÒu h¬n, cã ý thøc tham gia b¶o vÖ m«i tr-êng tèt h¬n. II. Kh¶ n¨ng ¸p dông §Ò tµi “Ph-¬ng ph¸p tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng ®èi víi bé m«n VËt lÝ” ®-îc nghiªn cøu vµ viÕt dùa vµo ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña c¸c ®èi t-îng häc sinh c¸c khèi líp 6, 7, 8, 9 THCS vµ dùa vµo ho¹t ®éng d¹y cña thÇy vµ häc cña häc sinh THCS nªn kh«ng nh÷ng ¸p dông cho häc sinh c¸c khèi líp 8,9 mµ cßn cã thÓ ¸p dông cho khèi 6 vµ 7. III. Bµi häc kinh nghiÖm vµ h-íng ph¸t triÓn Qua ®Ò tµi “ Ph-¬ng ph¸p tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng ®èi víi bé m«n VËt lÝ” sÏ gióp häc sinh cã ý thøc tù gi¸c, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, cã kÜ n¨ng nhËn thøc, cã c¸ch øng xö ®óng ®¾n, tÝch cùc víi c¸c vÊn ®Ò m«i tr-êng n¶y sinh. §ång thêi sÏ cã hµnh ®éng cô thÓ ®Ó b¶o vÖ m«i tr-êng, tuyªn truyÒn, vËn ®éng b¶o vÖ m«i tr-êng trong gia ®×nh, nhµ tr-êng vµ céng ®ång. §Ò tµi “ Ph-¬ng ph¸p tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng ®èi víi bé m«n VËt lÝ” kh«ng chØ ®-îc øng dông trong bé m«n vËt lÝ mµ cã thÓ øng dông cho c¸c bé m«n kh¸c trong nhµ tr-êng nh-: sinh häc, ®Þa lý, v¨n häc . . . . Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 16 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm V. §Ò xuÊt vµ kiÕn nghÞ: - C¸c cÊp l·nh ®¹o cã kÕ ho¹ch cÊp thªm cho tr-êng ®Çu chiÕu projecter ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho gi¸o viªn gi¶ng d¹y b»ng gi¸o ¸n ®iÖn tö. - Phßng Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· tæ chøc häc tËp chuyªn ®Ò “ Ph-¬ng ph¸p tÝch hîp gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr-êng” vµ nªn tæ chøc thªm chuyªn ®Ò “ Sö dông tiÕt kiÖm n¨ng l-îng cã hiÖu qu¶” ®èi víi bé m«n VËt lÝ. B×nh Th¹nh, ngµy 10 th¸ng 2 n¨m 2012 Ng-êi viÕt Nguyễn Ngäc Thanh Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 17 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc giaùo duïc ( Nhaø xuaát baûn giaùo duïc ) 2. Những vaán ñeà chung veà ñoåi môùi giaùo duïcTHCS moân vaät lí (Nhaø xuaát baûn giaùo duïc ) 3. Phaùt huy tính tích cöïc hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh ( Nhaø xuaát baûn giaùo duïc ) 4. Phöông phaùp daïy hoïc vaät lí ( Nhaø xuaát baûn giaùo duïc ) 5. Saùch giaùo khoa vaât lí 8, 9THCS ( Nhaø xuaát baûn giaùo duïc ) 6. Gia vệ ( Nhaø xuaát baûn giaùo duïc) Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 18 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm Trang A H NM U v G ớ ạ ủa Kế ạ ự B N I DUNG ự ự ạ v 2 2+3 3 3+4 ệ T I ữ ệ q yế vấ ệ q C KẾT LUẬN Ý ĩa K ă ủa B k ệ v ớ Đ x ấ –kế ị Tài liệu tham khảo Mục lục Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 4 4 5 6 ->14 14->15 ủa ể 16 16 16 17 18 19 19 Trường THCS Bình Thạnh Sáng kiến kinh nghiêm NhËn xÐt cña tæ chuyªn m«n ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------NhËn xÐt cña ban gi¸m hiÖu tr-êng --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------NhËn xÐt cña phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Giáo viên: Nguyễn Ngọc Thanh 20