Tài liệu Skkn một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc phát âm chuẩn

Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt MỘT VÀI PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ PHÁT ÂM CHUẨN TIẾNG VIỆT PHẦN A. MỞ ĐẦU I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Tiểu học là cấp học đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành, phát triển toàn diện nhân cách con người. Giáo dục cấp Tiểu học là một giai đoạn giáo dục khó nhất, đặt nền móng cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Đây là cấp học quan trọng đối với sự phát triển của trẻ em, thời gian hình thành nhân cách và năng lực. Nghe, nói, đọc, viết là bốn kỹ năng hoạt động khác nhau của con người, trong đó đọc là một hoạt động quan trọng và có ý nghĩa đối với học sinh tiểu học và đặc biệt là đối với học sinh dân tộc thiểu số. Đối với mỗi người, giao tiếp bằng chữ viết chỉ được thực hiện khi bắt đầu biết đọc. Đó là yêu cầu cơ bản đầu tiên với mỗi học sinh bước vào trường tiểu học. Đọc giúp trẻ chiếm lĩnh được ngôn ngữ để dùng trong hoạt động học tập và giao tiếp. Nó là công cụ học tập các môn học khác. Nó tạo hứng thú, động cơ học tập, đồng thời nó tạo điều kiện để học sinh có khả năng tự học và tinh thần học tập cả đời. Đối với học sinh dân tộc thiểu số do ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ (tiếng dân tộc Vân kiều) nên khả năng tiếp nhận tiếng Việt, đặc biệt là khả năng phát âm chuẩn tiếng Việt đang gặp nhiều khó khăn. Vì vậy với ý nghĩa của việc dạy đọc thì việc dạy phát âm chuẩn tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số đóng vai trò hết sức quan trọng. Tập đọc là môn học khởi đầu, là phân môn chính có vị trí đặc biệt to lớn ở trường tiểu học bởi vì giai đoạn này là giai đoạn then chốt trong quá trình hình thành kỹ năng phát âm cho HS. Việc phát âm và luyện phát âm đúng với chuẩn quy tắc tiếng Việt góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt và giữ gìn bản sắc văn hóa Việt Nam. Vì vậy ngay từ đầu bậc tiểu học các em cần được học môn Tập đọc một cách khoa học, cẩn thận. Tôi đã giảng dạy tại trường hơn 7 năm nhưng do số lượng học sinh dân tộc chiếm tới 100%, khả năng phát âm tiếng Việt của các em chưa chuẩn nên chất lượng dạy và học đối với các môn học nói chung và đối với phân Tập đọc lớp 2 nói riêng chưa cao. Vậy nên, để giúp học sinh dân tộc tại chỗ phát âm đúng, chuẩn tiếng Việt tôi phải trải qua rất nhiều khó khăn, vất vả. Tôi thấy rằng công việc này cực kì quan trọng, nó là nhân tố giúp cho học sinh học tốt môn Tiếng Việt nói riêng và nâng cao chất lượng giáo dục nói chung. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài: “ Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt ”. Mong được chia sẻ và nhận được những đóng góp chân tình từ các bạn đồng nghiệp. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 1 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt Tìm hiểu cơ sở lý luận của dạy học phát âm chuẩn tiếng Việt và thực trạng của việc phát âm tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số ở Trường Tiểu học Hướng Phùng. Tìm hiểu thực trạng lỗi phát âm của học sinh lớp 2 dân tộc thiểu số. Đề xuất một số biện pháp sửa lỗi phát âm tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số. Được chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp trong công tác chuyên môn. Giúp tôi từng bước nâng cao hiệu quả trong giảng dạy phân môn Tập đọc, rèn cho học sinh đặc biệt là học sinh dân tộc tại chỗ (VK) kĩ năng đọc chuẩn tiếng Việt. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng môn tiếng Việt. Nhận được những lời góp ý của ban giám khảo, lãnh đạo nhà trường và từ các bạn đồng nghiệp để tôi phát huy những mặt mạnh, điều chỉnh, khắc phục những thiếu sót cho hoàn thiện hơn. III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU : Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt IV. ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT THỰC NGHIỆM: Học sinh lớp 2H trường Tiểu học Hướng Phùng Hướng Hoá Quảng Trị V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: - Nghiên cứu tài liệu : Đọc tài liệu liên quan đến một số phương pháp dạy học sinh dân tộc thiểu số phát âm chuẩn tiếng Việt. - Khảo sát tình hình thực tế học sinh trong lớp để nắm được tình hình phát âm chuẩn tiếng Việt của các em học sinh dân tộc thiểu số của năm học này và những năm học trước. So sánh đối chiếu để thấy được sự tiến bộ của học sinh trước và sau khi nghiên cứu (Phương pháp quan sát – điều tra - rút kinh nghiệm, phương pháp đối chứng – so sánh…). VI. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU: 1. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi chỉ hướng vào Nghiên cứu cách phát âm chuẩn tiếng Việt ở 25 học sinh dân tộc lớp 2H năm học 2016-2017 Trường Tiểu học Hướng Phùng. *Thời gian nghiên cứu: Trong thời gian 10 tháng . Bắt đầu từ tháng 8 năm 2016 cho tới tháng 5 năm 2017 *Kế hoạch nghiên cứu: + Tháng 8,9 ,10năm 2016: Thu thập số liệu. + Tháng 11,12 năm 2016: Hình thành đề cương. + Tháng 1 năm 2017: Lấy ý kiến của giáo viên và học sinh thông qua phiếu kháo sát. + Tháng 2,3 năm 2017: Viết sáng kiến kinh nghiệm. + Tháng 4,5 năm 2017: Hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm PHẦN B: NỘI DUNG Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 2 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt Chương 1: CƠ SỠ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN I. Cơ sở Lý luận Xuất phát từ thực tế cuộc sống và nhận thức của một bộ phận người dân tộc thiểu số chưa thực sự quan tâm và đề cao việc học tập của con em mình. Từ thực tế học sinh phát âm chưa chuẩn tiếng Việt vẫn diễn ra ở các cấp học có học sinh là người dân tộc thiểu số trong cả nước nói chung và trên địa bàn huyện HH. Hậu quả của việc học sinh phát âm chưa chuẩn tiếng Việt chúng ta không lường trước được. Nó tác động xấu đến sự phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội của cả nước nói chung và địa phương có học sinh dân tộc thiểu số nói riêng. Vì các em không đọc chuẩn Tiếng Việt thì sẽ không hiểu được nghĩa của tiếng Việt nên các em sẽ hiểu sai nghĩa dẫn tới các em sẽ làm sai. II. Cơ sở thực tiễn. Do đó, khi dạy tập đọc cho học sinh lớp 2 dân tộc thiểu số tôi cần giúp học sinh hình thành kỹ năng và thói quen phát âm chuẩn khi đọc. Muốn vậy cần cho các em luyện đọc nhiều. Ngoài ra trong quá trình luyện phát âm cho học sinh tôi cần phải phát âm mẫu chuẩn theo chính âm và chuẩn chính tả để luyện phát âm cho học sinh đạt hiệu quả. Cơ chế của việc phát âm khi đọc là cơ sở của việc dạy đọc. Tập đọc biểu thị mối quan hệ mật thiết giữa sự vận động của thị giác với lời nói âm thanh. Do đó, trong dạy học tập đọc tôi cần nắm được đặc điểm tâm sinh lý, ngôn ngữ, tư duy cụ thể của học sinh lớp 2 để xác định cho mình những phương pháp giảng dạy sao cho phù hợp với đối tượng học sinh. Chương 2: THỰC TRẠNG Để sửa lỗi phát âm và rèn kỹ năng phát âm chuẩn trong dạy học tập đọc cho học sinh lớp 2 dân tộc thiểu số ngoài việc nắm được các lỗi mà các em thường mắc dẫn đến việc phát âm sai, chưa chuẩn, nắm được bản chất hay nguyên nhân mắc lỗi phát âm tôi cần hiểu được đặc điểm tâm sinh lý các em học sinh. Việc sửa lỗi phát âm trong dạy học tập đọc cho học sinh lớp 2 dân tộc thiểu số phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố tâm lý của học sinh. Ở giai đoạn này các em đã có bước chuyển mới từ hoạt động chủ đạo là vui chơi sang hoạt động chủ đạo là học tập và hầu hết các em đã biết đọc, biết viết. Tuy nhiên, nhận thức của các em vẫn là nhận thức chưa có chủ định và đối tượng là học sinh dân tộc thiểu số có thói quen phát âm của ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ nên ảnh hưởng nhiều đến việc học tập đọc. Do đó tôi phải nắm được tâm lý học sinh, từ đó có những định hướng sửa lỗi phát âm trong dạy học phân môn Tập đọc cho thích hợp, để học sinh có kết quả học tập khả quan hơn. Thực trạng thứ 1: Khi ở nhà các em học sinh dân tộc thiểu số thường sử dụng tiếng mẹ đẻ để giao tiếp nên khả năng nói tiếng phổ thông còn gặp nhiều khó khăn. Thực trạng thứ 2: Học sinh chủ yếu là con em những gia đình làm nông nghiệp, hằng ngày bố mẹ thường đi làm rẫy ở xa nên khó có thể quan tâm đến việc học tập của con em mình. Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 3 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt Thực trạng thứ 3: Một số em ngoài giờ học trên lớp còn phải đi cải thiện bữa ăn, đi rẫy giúp đỡ gia đình nên không có nhiều thời gian dành cho việc học. Tình trạng học sinh trốn học, học sinh ham chơi hơn ham học diễn ra thường xuyên. Thực trạng thứ 4: Một số em học sinh dân tộc thiểu số còn có cảm giác mặc cảm, tự ti. Các em ngại giao tiếp bằng tiếng Việt, lo sợ cô giáo kiểm tra bài cũ, phải phát biểu xây dựng bài trong giờ học, “sợ” phải đến trường...điều này khó tạo ra một môi trường giáo dục thân thiện. Có những trường hợp giáo viên đến tận nhà khuyên bảo nhưng gia đình vẫn bất lực hoặc không để ý đến. Phiếu khảo sát đầu năm như sau: Tổng Cuối năm Đầu năm số HS Năm học Lớp T H C T H C 2016 – 2H 25 2 13 10 2017 Chương 3: NGUYÊN NHÂN Nguyên nhân thứ 1: Về giáo viên Tôi luôn ý thức quan tâm, chăm chút cho học sinh trong từng tiết học, với mỗi bài học tôi đã nghiên cứu kĩ để lựa chọn và tổ chức hình thức luyện đọc sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Đồng thời tôi luôn luôn động viên khuyến khích, khêu gợi cho học sinh lòng ham mê học tập, có thái độ tích cực, tự giác luyện đọc. Tôi thường xuyên phát âm tiếng Việt thật chuẩn xác để các em nói và đọc theo. Thường xuyên cho các em phát biểu trước lớp, trước nhóm, trước…để từng bước trau dồi cho các em về kĩ năng phát âm chuẩn tiếng Việt, kĩ năng giao tiếp từ đó các em vui chơi, hòa đồng với các bạn của lớp, của trường để cùng nhau học tập tốt môn Tập đọc. Trong quá trình truyền thụ kiến thức cho học sinh, tôi đã phân loại các đối tượng học sinh. Tìm hiểu hoàn cảnh của từng học sinh để có biện pháp hướng dẫn cho các em khả năng học tập phát âm chuẩn tiếng Việt cho tốt nhất. Đầu tư vào việc soạn giảng, gây hứng thú học tập cho học sinh. Việc tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa cho học sinh: tập tổ chức các trò chơi, thi Giao lưu tiếng Việt, các hoạt động văn nghệ…Tham gia các hoạt động của Đội như Trò chơi dân gian, Thi đố vui để học… nhằm phát triển khả năng giao tiếp, khả năng biểu cảm, khả năng nói lưu loát cho học sinh chưa được chú trọng đúng mức nên cũng ảnh hưởng ít nhiều đến việc phát âm chuẩn tiếng Việt của học sinh. Tôi phải luôn luôn đổi mới phương pháp dạy học, dạy lồng ghép các hoạt động, các trò chơi bổ ích để gây hứng thú cho các em không chán nản trong học tập, tạo cho các em cảm giác “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui”. Từ đó các em sẽ gây hứng thú trong học tập và thích đến trường, đến lớp để học tập. Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 4 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt Trong quá trình giảng dạy hoặc tiếp xúc nói chuyện với học sinh, với đồng nghiệp, với tất cả mọi người tôi cũng phải nói chuẩn tiếng Việt không được nói tiếng địa phương để các em bắt chước và học theo. Trong giờ dạy tôi phải quan tâm chú ý nhiều hơn đến học sinh đọc sai chính tả (dấu thanh, các phụ âm đầu, các vần khó) để uốn nắn các em đọc cho chính xác. Tôi là giáo viên chủ nhiệm tôi phối hợp với lãnh đạo, đoàn thể, hội cha mẹ học sinh trong nhà trường để cùng nhau nắm bắt tình hình, nguyên nhân những em phát âm sai tiếng Việt để có biện pháp phụ đạo, hỗ trợ, động viên các em đi học đầy đủ thì các em sẽ có tiến bộ về cách phát âm. Tôi không ngần ngại tiếp thu ý kiến của bạn bè đồng nghiệp, của phụ huynh học sinh, nghiên cứu tài liệu có liên quan để phục vụ công tác giảng dạy phát âm chuẩn tiếng Việt cho học sinh có hiệu quả hơn. Đặc biệt cần quan tâm nhiều hơn đến đối tượng học sinh yếu, học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn nhằm cảm hoá các em để các em coi thầy cô giáo là chỗ dựa tinh thần và tạo được mối quan hệ tình cảm thầy - trò, làm cho các em thích đến trường hơn ở nhà thì các em sẽ đi học chuyên cần và tích cực học tập do đó giảm thiểu được tối đa các em phát âm sai (dấu thanh, các phụ âm đầu, các vần khó). Nguyên nhân thứ 2: Về học sinh Nội dung môn Tiếng Việt nói chung và môn Tập đọc nói riêng rất phong phú, kênh hình ở sách giáo khoa được trình bày đẹp, phù hợp tâm sinh lí lứa tuổi các em. Học sinh lớp 2 đã được học về kĩ năng đọc, kĩ năng nói, kĩ năng kể chuyện. Đây là điều kiện để giúp các em học sinh nói chung và nhất là các em học sinh dân tộc tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt. Tuy nhiên một số học sinh chưa xác định động cơ học tập đúng đắn nên chưa chăm học. Chưa thực sự nắm được phương pháp học tập. Cha mẹ chưa quan tâm đúng mức đến việc học của các em, còn khoán trắng cho nhà trường, chưa tạo điều kiện cho các em học tập. Do bị chi phối bởi công việc gia đình nên thời gian tự học ở nhà quá ít không đảm bảo việc hoàn thành các bài tập, bài đọc và luyện đọc. Ngoài ra các trò chơi trên internet cũng như phim ảnh đã trực tiếp tác động làm ảnh hưởng không ít đến việc học tập của các em. Nguyên nhân thứ 3: Về phía Nhà trường và xã hội Như chúng ta đã biết thực trạng để “Học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt ” là một vấn đề nan giải của trường tiểu học HP nói riêng và của toàn ngành giáo dục nói chung. Vậy chúng ta muốn hạn chế được vấn đề này thì trước hết Đảng và nhà nước phải tiếp tục duy trì những chính sách thiết thực đã và đang thực hiện cho học sinh vùng núi cao, đầu tư xây dựng thêm phòng học, các Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 5 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt phòng chức năng cho trường tiểu học nói riêng và các trường học ở vùng khó khăn trên cả nước nói chung. Chưa tổ chức các hoạt động vui chơi bổ ích ngoài giờ lên lớp lành mạnh , giao lưu tiếng việt cho học sinh dân tộc để thu hút học sinh đến trường. Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHÍNH KHI THỰC HIỆN: Biện pháp 1: Tổ chức điều tra để nắm thông tin về học sinh nhằm phân loại đối tượng học sinh. Ngay từ đầu năm khi nhận lớp, tôi đã tiến hành điều tra các thông tin về học sinh từ đó hiểu được hoàn cảnh, sở thích của các em, các em thích học môn nào. Đặc biệt là về kĩ năng đọc tôi phân loại thành các đối tượng cụ thể. Thông qua đó, tôi đã lựa chọn các biện pháp kèm cặp, bồi dưỡng cho các em một cách hợp lí nhất. Đối với những học sinh đã đọc tốt: Động viên, khuyến khích các em phát huy hơn nữa thành tích học tập của mình. Đồng thời cho các em giúp đỡ, hỗ trợ thêm các em học yếu hơn để giúp nhau cùng tiến bộ. Đối với học sinh đọc yếu: giáo viên tìm hiểu nguyên nhân vì sao các em học chưa tốt: vì gia đình chưa quan tâm, chưa có điều kiện và thời gian học ở nhà, … Đối với các em này, giáo viên cần động viên các em tự giác, tích cực và chủ động hơn trong học tập. Sắp xếp chỗ ngồi sao cho các em có thể giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau, giúp nhau cùng tiến bộ. Tôi nêu tầm quan trọng, yêu cầu cơ bản về việc rèn luyện kĩ năng đọc, cách phát âm chuẩn dấu thanh ( dấu ngã / dấu sắc), (dấu hỏi/ dấu nặng); các âm dễ lẫn : l / n, tr / ch, s / x, … Hướng dẫn các em ghi lại những âm, vần, tiếng, từ, dấu thanh, … dễ lẫn để theo dõi và thường xuyên luyện đọc và ghi nhớ. Biện pháp 2: Xây dựng ý thức tự giác trong học tập của học sinh Trước khi học mỗi bài Tập đọc, tôi đã yêu cầu học sinh đọc nhiều lần ở nhà cho trôi chảy. Các em tự tìm các tiếng, từ có âm, vần và dấu thanh dễ lẫn, khó phát âm để luyện đọc nhiều lần. Sau đó, trả lời các câu hỏi và tìm hiểu trước nội dung của bài học. Tôi cần tập cho các em ý thức tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập. Yêu cầu học sinh phải làm đúng, đủ các yêu cầu mà giáo viên đã đưa ra. Nếu học sinh đọc tốt, phát âm chuẩn giáo viên tuyên dương, khen ngợi cho các em khác học tập và noi theo. Nếu học sinh đọc chưa tốt, chưa chuẩn giáo viên cần phải có biện pháp hỗ trợ (phân tích, hướng dẫn cho các em đọc đi đọc lại nhiều lần) để giúp các em đọc đúng, đọc chuẩn. Khi học sinh thường xuyên đọc sai, giáo viên cần bình tĩnh tìm hiểu rõ nguyên nhân, nhẹ nhàng nhắc nhở uốn nắn để học sinh có ý thức tự sửa chữa. Trong các giờ Tập đọc, khi học sinh đọc sai giáo viên cho các em dừng lại để đọc lại tiếng, từ đó. Nếu vẫn sai cần yêu cầu các em đọc chậm tiếng từ đó hoặc có thể cho các em đánh vần để ghi nhớ về âm, vần, dấu thanh trong tiếng đó rồi yêu cầu học sinh đọc lại cả câu một hoặc vài lần sau đó tuyên dương khích lệ các em. Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 6 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt Biện pháp 3: Rèn kỹ năng phát âm Để việc rèn kỹ năng phát âm cho học sinh dân tộc thiểu số đạt hiệu quả, trước hết tôi phải phát âm chuẩn về tiếng Việt, nếu tôi phát âm không chuẩn thì sẽ làm các em phát âm sai theo tôi. Việc sửa lỗi phát âm cho các em phải được chú trọng và thực hiện trong mọi lúc, mọi nơi, trong tất cả các giờ học, môn học. Tôi đứng lớp phải biết tạo không khí thân thiện trong lớp học, tạo môi trường giao tiếp thuận lợi để khuyến khích các em phát huy khả năng sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp. Tổ chức các hình thức dạy học phong phú cho các em như: trò chơi, hoạt động nhóm để các em có nhiều cơ hội được nói. Trong giờ học cần đặt những câu hỏi gợi mở, ngắn gọn, đưa ra các tình huống giao tiếp thuận lợi giúp các em chủ động phát triển vốn ngôn ngữ tiếng Việt. Đặc biệt tôi phải biết động viên, khuyến khích, đưa ra biện pháp hỗ trợ để các em nói khéo léo, biết chỉnh sửa khi nghe các bạn phát âm sai hoặc dùng từ, đặt câu chưa chuẩn. Biện pháp 4: Hướng dẫn học sinh phát âm Ở giai đoạn tiểu học, do các cơ quan cảm giác chưa phát triển hoàn thiện nên bộ máy phát âm của các em chưa chuẩn các em thường đọc lẫn l/n, b/v, l/đ…hoặc đọc các từ khó còn lệch lạc như khúc khuỷu, ngoằn ngoèo, đọc bỏ dấu thanh …hay những khiếm khuyết nào đấy trong bộ máy phát âm sẽ là nguyên nhân trực tiếp gây ra lỗi phát âm. Ví dụ người có lưỡi hơi ngắn sẽ khó phát âm chính xác các chữ như n, ch, r…người có lưỡi dài thường phát âm không tròn vành rõ tiếng, người hở hàm ếch, răng thưa, lưỡi gà ngắn thường khó phát âm các âm gió, âm sát, âm họng. Ngoài ra cấu tạo vòm họng, dây thanh ảnh hưởng rất lớn đến việc phát âm. Ảnh hưởng của cách phát âm tiếng mẹ đã trở thành thói quen với học sinh dân tộc thiểu số nói chung và học sinh lớp 2 dân tộc thiểu số trường Tiểu học HP nói riêng, khi học một ngôn ngữ mới các em khó làm quen với thao tác phát âm mới, nhất là những âm khó, những âm không có trong tiếng mẹ đẻ, bởi vậy khi các em sử dụng tiếng Việt vẫn còn mang dấu ấn của tiếng mẹ đẻ ở đâu đó trong âm sắc ngữ điệu. Cụ thể: Dân tộc VK không phân biệt được 6 loại dấu than và những vần khó đọc ênh/êênh, ôc/ôôc, vần ong/oong, ong/ông, uân/oanh, ia/uya, ương/ươn,…học sinh lớp 2 dân tộc thiểu số của Trường Tiểu học HP có điều kiện sống và hoàn cảnh khác nhau, nhưng đa phần môi trường sống của các em chủ yếu là người dân tộc thiểu số nên thời gian sử dụng tiếng Việt của các em rất ít, bị bó hẹp. Chính vì vậy khi dạy tập đọc cho học sinh dân tộc thiểu số lớp 2, tôi cần phải chú ý đến cách phát âm, chú ý sửa lỗi phát âm cho học sinh một cách có định hướng, toàn diện nhằm giúp các em sử dụng tiếng Việt hiệu quả trong học tập cũng như trong giao tiếp. Học sinh dân tộc không phải bao giờ cũng phát âm chuẩn, chính xác, hiểu những từ mình phát âm (tiếng mẹ đẻ, yếu tố sinh lý, yếu tố xã hội) nên hầu như toàn bộ sự chú ý của các em tập trung vào việc nhận mặt chữ, đánh vần để phát thành âm. Mặt khác học sinh dân tộc thiểu số thường phát âm sai nhưng các em không thể phân biệt được Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 7 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt lỗi sai của mình khi phát ra lời nói, do đó nó có ảnh hưởng đến khả năng phát âm của các em. Trong việc trang bị kiến thức cho học sinh, tôi không nên áp đặt cho học sinh theo một khuôn mẫu nhất định mà tùy vào từng bài cụ thể để giáo viên tìm ra phương pháp và hình thức phù hợp nhất giúp cho học sinh ngày càng yêu thích phân môn Tập đọc, từ đó nâng cao kĩ năng đọc cho các em. Trong quá trình hướng dẫn luyện đọc, nếu các em chưa thực hiện được yêu cầu giáo viên đề ra thì giáo viên phải đưa ra biện pháp hỗ trợ các em đọc cho đúng hoặc gần đúng theo yêu cầu và có nhận xét tuyên dương khích lệ kịp thời để các em cố gắng học tập. Biện pháp 5: Tăng cường các hoạt động tập thể ngoài giờ học trên lớp nhằm tạo môi trường giao tiếp tự nhiên cho học sinh Ngoài giờ học trên lớp, khi ra chơi hoặc ở nhà các em học sinh dân tộc tại chỗ thường không sử dụng tiếng phổ thông trong giao tiếp mà thường sử dụng tiếng mẹ đẻ nên cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc phát âm không chuẩn trong khi học. Vì thế, tôi cần tổ chức các hoạt động tập thể, có thể tham gia chơi cùng học sinh, hướng dẫn các em các chơi trò chơi sân trường để các em nói với nhau bằng tiếng Việt cho chuẩn. Ví dụ như: Tổ chức giao lưu “ Tiếng Việt của chúng em”, chơi trò chơi “ Đoán chữ ”, thi “Đố vui để học”, trò chơi dân gian… để giúp các em luyện phát âm đúng, nói chuẩn tiếng Việt. Tham gia biểu diễn văn nghệ, thi kể chuyện, hoạt động thể dục thể thao. Các buổi sinh hoạt tập thể theo chủ đề, chủ điểm tôi tổ chức cho học sinh thi đọc thơ, kể chuyện, thi đọc diễn cảm, thi văn nghệ… trong giờ sinh hoạt tập thể để các em nói tiếng Việt nhiều hơn thì các em sẽ phát âm chuẩn tiếng Việt. Thông qua các hoạt động trên mà tạo ra các tình huống thực cho học sinh được giao tiếp bằng Tiếng Việt với nhiều người, học sinh với học sinh, của nhóm này với nhóm khác hoặc tập thể của lớp này với lớp khác dưới sự hướng dẫn tích cực của tôi và anh Tổng phụ trách Đội. Từ các hoạt động này làm cho học sinh tự tin trong giao tiếp và có nhiều cơ hội nói tiếng Việt thật chuẩn xác. Biện pháp 6: Tạo hứng thú học tập cho học sinh Học sinh tiểu học là lứa tuổi thích tìm tòi, học hỏi, các em rất hiếu động song cũng rất nhanh chán. Vì vậy, trong giờ Tập đọc giáo viên phải tổ chức điều khiển khéo léo, gây bầu không khí sôi nổi, kích thích hứng thú học tập và nâng cao ý thức tự giác của học sinh. Muốn thực hiện được điều này, trước hết giáo viên phải có nghiệp vụ sư phạm tốt, phát hiện kịp thời khi học sinh đọc sai, giáo viên phải kiên trì uốn nắn sửa cho học một cách tận tình. Cho các em đọc tốt đọc trước sau đó cho học sinh đọc chưa tốt đọc lại, có thể cho các em đọc nhiều lần một từ, một câu để các em ghi nhớ cách đọc. Tổ chức cho học sinh đọc theo cặp, theo nhóm để tự các em sửa lỗi cho nhau để khi đọc trước lớp các em đọc yếu có thể ít mắc lỗi và tự tin Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 8 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt hơn. Giáo viên và lớp cần động viên, khen ngợi các em thường xuyên dù đó chỉ là một tiến bộ nhỏ. Biện pháp 7: Xây dựng mối quan hệ bạn bè Trong học tập, mối quan hệ bạn bè rất cần thiết, nó là động lực để giúp các em cùng thi đua nhau học tập. Ở mỗi tiết học, tôi thường chia nhóm ngẫu nhiên để tạo điều kiện cho các em được giao tiếp bằng tiếng Việt, được luyện đọc với đa số các bạn trong lớp. Các em thay nhau làm nhóm trưởng để em nào cũng được điều hành hoạt động của nhóm. Đồng thời những em phát âm tốt hay chưa tốt đều phải cùng giúp nhau hoàn thành nhiệm vụ của nhóm mình. Khi nhận xét, đánh giá các nhóm, tôi thường nhận xét tuyên dương chung cho cả nhóm làm tốt và đưa ra biện pháp hỗ trợ cho các nhóm đọc (viết) sai chính tả chưa chuẩn tiếng Việt hoặc chưa hoàn thành. Có như vậy các em mới có ý thức giúp các bạn phát âm chưa chuẩn, đọc chưa tốt trong nhóm mình. Ngoài ra, tôi còn xây dựng những đôi bạn cùng tiến những em đọc tốt giúp đỡ những em đọc yếu (phát âm chưa chuẩn) trong các giờ ra chơi, trong các buổi tự học, hoặc những em nhà ở gần nhau sẽ giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Biện pháp 8: Kết hợp với giáo viên Tổng phụ trách Đội và các giáo viên bộ môn. Kết hợp với giáo viên Tổng phụ trách Đội và các giáo viên bộ môn để Tạo môi trường Tiếng Việt thông qua các buổi sinh hoạt tập thể, phương tiện bổ trợ Ví dụ như: Tranh ảnh, sách báo ở thư viện. Chương trình phát thanh, bản tin của liên đội hàng tuần. Thông qua đồ dùng dạy học, trang trí lớp học. Thông qua ti vi, vi tính, đài phát thanh. Tổ chức cho các em chơi các trò chơi như: trò chơi phóng viên, đóng vai xử lí tình huống, múa hát tập thể, chơi trò chơi “ Đoán chữ ”, thi “Đố vui để học”, trò chơi dân gian, “ học mà chơi, chơi mà học”... Từ đó giúp các em trở nên tự tin, năng động và sáng tạo nhằm củng cố cho học sinh về kĩ năng sống, kĩ năng đọc phát âm chuẩn tiếng Việt. Tạo hứng thú học tập để các em cảm thấy ‘Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, các em tự nhìn nhận ra những hạn chế của bản thân so với bạn bè trong lớp, trong khối để có ý thức sửa chữa, uốn nắn. Có như vậy sẽ từng bước giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt. c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp Để làm tốt việc giúp học sinh dân tộc tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt là một việc làm khó khăn, vất vả, đòi hỏi người giáo viên phải tìm hiểu kĩ nội dung cơ bản của chương trình, hướng dẫn cụ thể, rõ ràng cách đọc của đoạn văn, đoạn thơ cho học sinh hiểu. Giáo viên phải đọc mẫu chuẩn, hay, có sức cuốn hút học sinh, vì trong khâu rèn đọc thì việc đọc mẫu của giáo viên là chuẩn mực để học sinh bắt trước và so sánh, đánh giá với giọng đọc của mình. Đồng thời, giáo viên phải nhiệt tình, tâm huyết, coi học sinh như con em của mình. Bên cạnh đó, giáo viên cũng là Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 9 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt một người bạn sẵn sàng tâm sự, chia sẻ những khó khăn, vướng mắc của học sinh trong học tập, lao động và trong cuộc sống hằng ngày. Giáo viên cần kiên trì, tỉ mỉ giúp đỡ học sinh mọi lúc trong giờ học, giờ chơi và đưa ra các biện pháp hỗ trợ để các em cảm thấy tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp. Làm tốt những giải pháp, biện pháp hỗ trợ nêu ở trên vừa góp phần tăng cường khả năng Tiếng Việt của học sinh đồng thời góp phần tích cực vào thực hiện cuộc vận động “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” do Bộ GD&ĐT đã phát động. d. Mối liên hệ giữa giải pháp, biện pháp - Không có giải pháp nào là bất biến, mỗi giải pháp, biện pháp phù hợp với một đối tượng học sinh khác nhau. Tất cả các giải pháp và biện pháp đều có sự quan hệ và hỗ trợ qua lại trong toàn bộ tiến trình giáo dục. - Môn Tiếng Việt ở tiểu học có vai trò nền tảng cho học sinh trau dồi vốn ngôn ngữ, rèn cho học sinh sử dụng thành thạo tiếng Việt. Vì vậy môn tiếng Việt rèn cho học sinh cả bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết. Ngày nay, nhiệm vụ giáo dục đòi hỏi nâng cao về chất lượng, đáp ứng yêu cầu về nguồn nhân lực phát triển toàn diện về “Đức – trí – thể - mĩ”. Theo tôi, những biện pháp và giải pháp trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại với nhau, hỗ trợ cho nhau để góp phần làm thành công các mục tiêu đã đề ra. Chương 4. KẾT QUẢ Sau khi khảo nghiệm các giải pháp, biện pháp trên tôi đã thu được những kết quả khả quan như học sinh tích cực tự giác hơn trong học tập cũng như các hoạt động phong trào khác, các em đọc tốt hơn, mạnh dạn hơn trong giao tiếp. Trong giờ Tập đọc các em say mê học và lớp học sôi nổi hơn, kĩ năng đọc được nâng cao rõ rệt, học sinh đọc to, đúng hơn, chuẩn hơn. Có nhiều em đầu năm học đọc đánh vần, đọc chậm và rất nhỏ, chưa trôi chảy sai nhiều ( dấu thanh, âm và phụ âm đầu, vần ) thì đến cuối học kì I các em đã đọc to, rõ ràng, lưu loát hơn và đọc chuẩn hơn ( dấu thanh, âm và phụ âm đầu, vần )… Với những em học khá hơn đã đọc đúng chuẩn âm và bước đầu đã biết ngắt nghỉ câu đúng chỗ, đọc diễn cảm được đoạn văn, bài văn. Vì vậy số học sinh khá, giỏi được nâng cao, tỷ lệ học sinh yếu kém giảm đáng kể. Mặc dù kết quả chưa được cao như mong muốn song đó cũng là thành công bước đầu trong công tác dạy học của tôi. Qua học kỳ I giảng dạy tôi đạt được kết quả như sau: Tổng Cuối Kỳ I Đầu năm số HS Năm học Lớp T H C T H C 2016 – 2017 2H 25 2 13 10 6 15 4 PHẦN C: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 10 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt I. BÀI HỌC KINH NGHIỆM Trong nhiều năm làm công tác giảng dạy, với đặc điểm của nhà trường tỷ lệ học sinh dân tộc tại chỗ tương đối cao chiếm tới 97%, và đặc biệt lớp 2H tôi chủ nhiệm là 100% học sinh dân tộc nên việc tiếp thu bài của các em không đồng đều. Thông qua thực tế giảng dạy trên lớp tôi thấy muốn rèn luyện cho học sinh đọc đúng chuẩn âm tiếng Việt và đọc diễn cảm thì vai trò của người giáo viên đặc biệt quan trọng. Giáo viên phải luôn là tấm gương sáng, mẫu mực trong cách phát âm chuẩn tiếng Việt và đọc diễn cảm, để học sinh bắt trước. Trong mỗi giờ Tập đọc, giáo viên phải hướng dẫn, phân tích cách đọc cho học sinh thật tỉ mỉ từng từ ngữ, từng câu văn, từng đoạn văn, phải kiên trì uốn nắn, sửa chữa kịp thời tuỳ theo từng đối tượng học sinh. Giáo viên cần thật tận tình chu đáo, mềm dẻo để các em cảm thấy thích thú, tự giác vươn lên. Theo dõi, động viên khen ngợi học sinh dù chỉ là một sự tiến bộ nhỏ để tạo hứng thú cho các em học tập tốt hơn, đồng thời đưa ra những biện pháp hỗ trợ tối ưu nhất cho các em đọc chưa tốt, chưa chuẩn để các em tiến bộ rõ rệt hơn. Từ đó các em cảm thấy thích học và được học. Đây là một việc làm khó khăn, đòi hỏi mỗi giáo viên phải thực sự yêu nghề mến trẻ, nhiệt tình trong giảng dạy, sáng tạo trong mỗi tiết học, luôn có ý thức tự học, tự bồi dưỡng, thường xuyên học hỏi kinh nghiêm của các đồng nghiệp, để từng bước nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng môn Tập đọc nói riêng. II. KIẾN NGHỊ a. Đối với cấp lãnh đạo - Quan tâm hơn nữa về đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học đáp ứng được nhu cầu học tập của học sinh trong thời kì hiện nay. - Thường xuyên bồi dưỡng chuyên đề cho giáo viên về phát âm chuẩn tiếng Việt, trong đó đó có phân môn Tập đọc. - Thường xuyên tổ chức các hội thi, các trò chơi, các buổi sinh hoạt ngoại khóa, … để giúp học sinh “ học mà chơi, chơi mà học” từ đó lĩnh hội kiến thức và rèn luyện kĩ năng nói, kĩ năng phát âm chuẩn tiếng Việt một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, thoải mái cho các em. b. Đối với giáo viên - Giáo viên luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình trong công tác giảng dạy, luôn gần gũi, phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. - Trong quá trình giảng dạy môn Tập đọc đặc biệt về phần rèn đọc phát âm chuẩn cho học sinh, tôi phải kiên trì nhẫn nại, phải phát âm chuẩn tiếng Việt và nhẹ nhàng, động viên khen ngợi và đưa ra những biện pháp hỗ trợ cho học sinh kịp thời. - Luôn đối xử công bằng, tôn trọng và lắng nghe ý kiến của học sinh. - Không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn của bản thân, tích cực dự giờ thăm lớp, chuyên đề học hỏi kinh nghiệm về phát âm chuẩn tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số của đồng nghiệp, tự nghiên cứu tài liệu tìm tòi các kiến Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 11 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt thức mới có liên quan đến phát âm chuẩn tiếng Việt để bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ của bản thân. - Tìm ra nhiều biện pháp để khuyến khích các em tích cực, có ý thức tự học, tự rèn ở lớp, ở nhà, trong giờ học, giờ chơi,….để các em có nhiều cơ hội phát âm chuẩn tiếng Việt. Trên đây là một vài kinh nghiệm của bản thân góp phần giúp cho học sinh dân tộc tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Rất mong tiếp tục nhận được những đóng góp, chia sẻ của các đồng nghiệp để thời gian tiếp theo tôi thực hiện đạt kết quả cao hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Hướng Phùng, ngày 2 tháng 4 năm 2017 Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết Hồ Văn Tăng Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 12 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt TÀI LIỆU THAM KHẢO STT TÊN TÀI LIỆU Phương pháp dạy học tiếng Việt 1 2 3 4 5 6 7 Những phương án tăng cường tiếng Việt cho HSDT thiểu số tại Đăk Lăk Dạy học Tập đọc ở tiểu học Phương pháp dạy học tiếng Việt cho học sinh dân tộc cấp tiểu học Đổi mới phương pháp dạy học tiểu học Rèn kỹ năng sử dụng tiếng Việt Phát triển lời nói cho học sinh tiểu học Người thực hiện: Hồ Văn Tăng TÁC GIẢ Lê A, Thành Thị Yên Mỹ, Lê Phương Nga, Nguyễn Trí, Cao Đức Tiến (1996) - NXBGD Thạc sĩ. Lê Thị Thơm - Phó ban nghiên cứu GDHSDT Lê Phương Nga (2003) - NXBGD Dự án phát triển GV tiểu học – Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006) NXBGD Dự án phát triển GV tiểu học (2005) - NXBGD Hà Nội Nguyễn Quang Ninh (1996) NXBGD Lê Thị Xuân Yến, Lê Thị Thanh Nhàn (2007) - NXBGD 13 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt MỤC LỤC Mục lục ........ .............................................................................. Trang phụ bìa I. PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................ .1 1.1. Lí do chọn đề tài ........................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài .................................................................. 2 1.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu................................................................. 2 1.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ................................................................... 2 1.5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 3 II. PHẦN NỘI DUNG .................................................................................... 3 II.1.Cơ sở lí luận .............................................................................................. 3 II.2. Thực trạng ................................................................................................. 3 a. Những thuận lợi-khó khăn............................................................................ 4 b. Thành công-hạn chế ..................................................................................... 5 c. Mặt mạnh-mặt yếu ....................................................................................... 5 d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động ......................................................... 6 e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra………6 II.3. Giải pháp, biện pháp ................................................................................. 7 a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp ................................................................ 7 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp.................................8 c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp .................................. … .….…. 12 d. Mối liên hệ giữa giải pháp, biện pháp............................................. ...........12 e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu...................12 II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị KH của vấn đề nghiên cứu..13 III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................13 III.1. Kết luận... ..............................................................................................13 III.2. Kiến nghị................................................................................................14 Tài liệu tham khảo...........................................................................................15 Mục lục............................................................................................................16 Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 14 Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt ĐÁNH GIÁ, NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CẤP TRƯỜNG ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ....…….......................................................................................................................... ...................................................................................................................................... CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ, NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CẤP HUYỆN ..................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Người thực hiện: Hồ Văn Tăng 15