Tài liệu Skkn kinh nghiệm dạy học online môn tin học cho học sinh lớp 7

UỶ BAN NHÂN DÂN HUYỆN ĐAN PHƯỢNG TRƯỜNG THCS LƯƠNG THẾ VINH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM KINH NGHIỆM DẠY HỌC ONLINE MÔN TIN HỌC CHO HỌC SINH LỚP 7 Môn: Tin học Cấp học: THCS Tên Tác giả: Nguyễn Thị Thu Hiền Đơn vị công tác: THCS Lương Thế Vinh Chức vụ: giáo viên PHỤ LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................1 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.............................................................................2 I. Cơ sở lí luận............................................................................................2 II. Thực trạng của vấn đề.............................................................................2 III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................3 1. Đối tượng nghiên cứu.........................................................................3 2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................3 3. Thời gian thực hiện............................................................................3 IV. Các giải pháp.........................................................................................3 1. Trong quá trình truyền đạt kiến thức mới..........................................3 2. Trong các bài thực hành.....................................................................6 3. Trong đánh giá kiểm tra củng cố kiến thức........................................9 III. Kiểm nghiệm......................................................................................10 C. KẾT LUẬN VÀ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT......................................................11 I. Kết luận..................................................................................................11 II. Ý kiến đề xuất.......................................................................................11 1 / 11 ĐẶT VẤN ĐỀ Trong tình hình dịch bệnh Covit-19 gây khó khăn trong mọi mặt của đời sống thì ngành giáo dục cũng không nằm ngoại lệ. Khi gần như tất cả các trường trong cả nước nói chung và Hà Nội nói riêng phải đóng cửa, học sinh ngừng đến trường, chuyển qua hình thức học online thì việc duy trì đảm bảo chất lượng dạy và học ở tất cả các cấp học và bộ môn cũng gặp không ít thách thức. Chính vì lẽ đó, đội ngũ giáo viên cũng phải đổi mới thay đổi cách thức dạy học làm sao phù hợp với tình hình thực tế mà vẫn đảm bảo chất lượng dạy và học cho học sinh. Với môn Tin học ở bậc THCS cũng không nằm ngoài mục tiêu đó. Đặc biệt đây là một môn học mới, và là môn có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển trí tuệ, tư duy cho người lao động, góp phần hình thành học vấn phổ thông cho học sinh. Là một giáo viên giảng dạy bộ môn Tin học Tự chọn, với mong muốn đảm bảo tốt nhất việc truyền tải kiến thức lẫn kĩ năng thực hành cho học sinh trong quá trình học online, qua một thời gian công tác giảng dạy tôi xin đưa ra Sáng kiến kinh nghiệm: “Kinh nghiệm dạy học online môn Tin học cho Học sinh lớp 7” 2 / 11 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lí luận Hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học đã và đang được tiến hành ở tất cả các cấp trong ngành giáo dục theo các quan điểm “Tích cực hóa hoạt động học tập”, “Hoạt động hóa người học”, “Lấy người học làm trung tâm”... Những quan điểm trên đều bao hàm các yếu tố tích cực, có tác dụng thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục và đào tạo. Trong bối cảnh tình hình dịch bệnh phức tạp, để đảm bảo chất lượng dạy và học theo đúng định hướng trên, đòi hỏi người giáo viên phải nỗ lực hơn, tìm tòi sáng tạo hơn rất nhiều. II. Thực trạng của vấn đề Hà Nội là thành phố tỉnh thành có dịch bệnh Covit-19 diễn ra phức tạp, nặng nề và ở diện rộng. Chính vì thế, học sinh của Hà Nội nói chung và ở Trường THCS Lương Thế Vinh - huyện Đan Phượng nói riêng đã phải dừng đến trường chuyển qua học online suốt từ nhiều tháng qua. Với điều kiện kinh tế chưa đồng đều, việc đảm bảo thiết bị phục vụ học tập của học sinh còn gặp nhiều khó khăn như: học sinh không có thiết bị học kết nối Internet, phải sử dụng chung thiết bị với anh chị em, ... Đặc biệt đối với bộ môn Tin học 7 yêu cầu cần có máy tính để thực hành thì nhiều học sinh tại gia đình cũng chưa có. Thực trạng khảo sát thiết bị học tập online đầu năm học 2020-2021 của HS khối 7: Khối lớp 7 Sĩ số Máy tính Điện thoại 7A 46 45 1 7C 45 41 4 7D 38 21 17 Thực trạng khảo sát chất lượng đầu năm học 2020-2021 của HS khối 7: Môn Tin học: (Thời điểm trước khi vận dụng sáng kiến này) Khối Số Giỏi Khá TB Yếu Kém lớp 7 lượng 3 / 11 7A 7C 7D 46 30 65 % 10 22 % 6 13 % 0 0 0 45 12 27 % 22 49 % 11 24 % 0 0 0 38 10 26 % 12 32 % 11 29 % 5 13 % 0 III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1. Đối tượng nghiên cứu Học sinh lớp 7 - Các lớp thực nghiệm: 7A,7C,7D 2. Phạm vi nghiên cứu Chương 1: Chương trình bảng tính - Tin học 7 3. Thời gian thực hiện Năm học 2021 - 2022 IV. Các giải pháp Để khắc phục những khó khăn trên, tôi xin đưa ra một số giải pháp đã áp dụng trong thời gian qua như sau: 1. Trong quá trình truyền đạt kiến thức mới a, Khai thác phần kiến thức cũ để dễ dàng tìm hiểu phần kiến thức mới và khắc sâu được kiến thức mới. Ví dụ 1: Khi dạy bài “Chương trình bảng tính là gì?” Ở phần 2: Màn hình làm việc của Excel. Giáo viên chia sẻ màn hình chiếu giao diện 2 phần mềm Soạn thảo văn bản Word (đã học ở lớp 6- Tin học THCS quyển 1) và Chương trình bảng tính Excel. Giáo viên yêu cầu học sinh quan sát màn hình làm việc của Word và Excel, từ đó nêu sự khác biệt của màn hình làm việc Excel so với màn hình làm việc của Word. Giáo viên nên khai thác những gì học sinh đã biết để giới thiệu những đặc trưng của MS Excel 4 / 11 Hình 1: Màn hình làm việc của Microsoft Word Hình 2: Màn hình làm việc của chương trình Bảng tính Excel Ví dụ 2: Hoặc khi dạy bài “Định dạng trang tính” 5 / 11 Ở phần 1: Định dạng phông chữ, cỡ chữ, kiểu chữ và màu chữ. Ở chương trình lớp 6, học sinh cũng đã tìm hiểu định dạng văn bản; giáo viên có thể dựa vào phần kiến thức đó để hình thành kiến thức mới trong Excel. Cụ thể: Giáo viên có thể chia nhóm học sinh (5 nhóm trên phần mềm zoom), giao mỗi nhóm dựa trên kiến thức đã học về định dạng văn bản trong Word để định dạng phông chữ, cỡ chữ, kiểu chữ và màu chữ trong Excel. Sản phẩm của các nhóm là thao tác thực hiện định dạng sẽ được đại diện nhóm đó trình bày (tự chia sẻ màn hình của mình). b, Sử dụng những video bài giảng ngắn Trong quá trình học online, thông qua các phần mềm giảng dạy trực tuyến như zoom, google meet; giáo viên cũng đã phần nào truyền tải được lượng kiến thức nhất định. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố khách quan khác như: đường truyền mạng kém, thiết bị kết nối gặp sự cố (điện thoại hết pin) ... học sinh không thể theo dõi bài học liên tục; và đặc thù của môn Tin học 7, yêu cầu chủ yếu học sinh có thể sử dụng được bảng tính excel thì việc tạo các video bài học ngắn hướng dẫn học sinh thao tác với bảng tính excel sẽ phù hợp hơn để dễ dàng gửi cho học sinh xem và nắm được kiến thức trọng tâm. B2: Nhập dấu = Hình 3: Ảnh video hướng dẫn nhập công thức tính toán 2. Trong các bài thực hành a, Sử dụng Google Trang tính để dễ dàng tương tác thực hành giữa giáo viên và học sinh Trong quá trình hướng dẫn thực hành thao tác trên máy tính, thì sử dụng Google Trang tính sẽ đạt hiệu quả tốt hơn sử dụng MS Excel vì 6 / 11 Google Trang tính không những sử dụng trên máy tính còn hỗ trợ trên cả điện thoại thông minh nên những học sinh phải học trên điện thoại cũng không bị lép vế với học sinh học trên máy tính. Ngoài ra, giáo viên có thể hướng dẫn thực hành và nắm bắt được việc tiếp thu bài của học sinh ngay lập tức. Đồng thời giúp học sinh linh động hơn trong việc học: không những sử dụng được phần mềm offline mà còn có thể song song sử dụng phần mềm online. Cụ thể: Ví dụ 1: Khi dạy bài “ Bài 4: Sử dụng các hàm để tính toán” : Phần 3: Một số hàm thường dùng. Cụ thể phần a, Hàm tính tổng SUM(): Giáo viên dùng goole trang tính bảng Chi phí thường xuyên hàng tháng làm mẫu tính tổng chi phí tháng 10; sau đó gửi đường links trang tính này cho 2 học sinh, yêu cầu 2 học sinh sử dụng hàm sum() tính tiếp tháng 11 và 12. Như vậy, giáo viên vừa hướng dẫn vừa có thể đánh giá mức độ tiếp thu bài của học sinh cũng như “cầm tay chỉ việc” cho học sinh ngay nếu học sinh chưa làm được. Hình 4: Bảng Chi phí thường xuyên hàng tháng Ví dụ 2: Khi dạy bài “ Bài thực hành số 6: Định dạng trang tính” : Bài tập 2: Thực hành lập trang tính, sử dụng công thức, định dạng, căn chỉnh dữ liệu và tô màu bảng Các nước Đông Nam Á: 7 / 11 Hình 5: Bảng Các nước Đông Nam Á nhóm 7 lớp 7A Giáo viên chia nhóm và giao dự án cho các nhóm ở tiết thứ nhất, mỗi nhóm khoảng 4 thành viên. Các nhóm sẽ vào phòng zoom riêng của mình, nhóm trưởng tạo google trang tính rồi chia sẻ đường links trang tính cho các thành viên trong nhóm cùng hoàn thành bài. Giáo viên sẽ vào từng phòng kiểm tra quá trình làm cũng như hỗ trợ các nhóm. Sau quá trình làm bài, các nhóm gửi bài của mình cho giáo viên. Ở tiết thứ 2, giáo viên chia sẻ một số tiêu chí đánh giá sản phẩm, sau đó chia sẻ sản phẩm của từng nhóm để các nhóm khác đánh giá, nếu sản phẩm của nhóm nào có ý tưởng hay thì đại diện nhóm đó chia sẻ thêm cách làm cho cả lớp cùng biết, tham khảo. Hình 6: Bảng Các nước Đông Nam Á của nhóm 2 lớp 7D b, Sử dụng Google classroom, azota, zalo để giao nhận bài tập thực hành Vì không thể trực tiếp thực hành trên phòng máy tính của trường nên học sinh chỉ có thể thực hiện trên máy tính cá nhân của mình hoặc trên ứng 8 / 11 dụng Google Trang tính được cài đặt trên điện thoại. Phần mềm Google Classroom có hỗ trợ gửi file định dạng .xls của Excel nên học sinh có thể đính kèm tệp bài của mình gửi cho giáo viên, đồng thời giáo viên cũng dễ dàng quản lý số lượng bài giao và nhận của học sinh nên phần mềm này được ưu tiên hơn. Hình 7: Lớp học 7A trên Classroom – bài tập thực hành 6: Định dạng trang tính 3. Trong đánh giá kiểm tra củng cố kiến thức Ngoài việc sử dụng phần mềm kiểm tra trắc nghiệm online phổ biến Quizzi, tôi còn sử dụng phần mềm LiveWorkSheets.com để tạo các bài trắc nghiệm ngắn củng cố kiến thức cho học sinh, hoặc phần mềm thi trực tuyến Study.vn để làm bài kiểm tra ôn tập định kì. Ưu điểm các phần mềm này là tạo bài trắc nghiệm nhanh, đa dạng bài trắc nghiệm; học sinh dễ dàng tham gia thi; học sinh biết ngay kết quả sau khi làm bài xong. 9 / 11 Hình 8: Một bài trắc nghiệm củng cố kiến thức trên trang LiveWorkSheets.com Hình 9: Kiểm tra định kì trên Study.vn III. Kiểm nghiệm Với việc áp dụng cách dạy học như đã nêu trên kết hợp những giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học, kết quả chất lượng bộ môn Tin học 7 mà tôi phụ trách trong học kì I năm học 2021-2022 đạt được như sau: Về chất lượng: Đã được nâng cao so với đầu năm học. Khối Số Giỏi Khá TB Yếu Kém 10 / 11 lớp 7 lượng 7A 46 33 72 % 12 26 % 1 2% 0 0 0 7C 45 17 38 % 25 56 % 13 6 % 0 0 0 7D 38 16 42 % 11 29 % 9 24 % 2 5% 0 Về thái độ: Qua quá trình dạy học cho thấy việc vận dụng phương pháp phù hợp với thực tiễn, các phần mềm tương tác hiệu quả có tác dụng thiết thực phát huy tính tích cực hoạt động của học sinh, học sinh tham gia vào các tiết học sôi nổi, hào hứng, chủ động và tự tin với kiến thức đã lĩnh hội được giúp cho việc học tập của các em đạt kết quả tốt. C. KẾT LUẬN VÀ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT I. Kết luận Trong bối cảnh dịch bệnh diễn ra phức tạp, vẫn chưa có chiều hướng tích cực, thì việc chủ động linh hoạt trong dạy và học phù hợp với thực tiễn 11 / 11 địa phương là vô cùng cần thiết. Để học sinh không những tránh được nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh mà vẫn đảm bảo được chất lượng học tập, đòi hỏi giáo viên phải nỗi lực tìm tòi sáng tạo xây dựng các bài giảng hay có chất lượng phù hợp với tình hình thực tiễn. Mỗi người giáo viên cần nghiên cứu kĩ về tính chất, đặc điểm của bài học và có sự cân nhắc, chọn lựa kĩ lưỡng để có phương pháp giảng dạy phù hợp và hiệu quả cao nhất. Mỗi người đều cần phát huy tính sáng tạo của mình trong việc truyền thụ tri thức, đồng thời cũng luôn biết tiếp thu, rút kinh nghiệm từ phương pháp dạy của các đồng nghiệp, tìm tòi học hỏi phần mềm mới để tạo hiệu quả cao nhất trong giảng dạy. Tin học là môn học có tính chất đặc thù: Việc dạy bộ môn tin học cần phải linh hoạt, không nhất thiết lấy sách giáo khoa làm chuẩn. Trong quá trình dạy học có thể đưa ra thêm một số ví dụ ngoài sách giáo khoa, các phần mềm hữu ích hỗ trợ học tập cho các em tạo hứng thú trong học tập; đồng thời giúp các em bắt kịp đà phát triển nhanh mạnh mẽ của công nghệ. Từ đó phát huy tính chủ động trong thời đại công nghệ mới - thời đại số hóa. II. Ý kiến đề xuất - Đề nghị các cấp Uỷ Đảng - UBND - các ban ngành, phụ huynh học sinh toàn trường quan tâm ủng hộ hơn nữa để hỗ trợ thêm cơ sở vật chất, thiết bị học tập để các em có điều kiện tiếp cận với máy tính nhiều hơn. - Đề nghị Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đan Phượng hàng năm tổ chức cho Giáo viên dạy môn Tin học nhiều khóa học tập huấn nâng cao trình độ hơn nữa, giới thiệu nhiều phần mềm hỗ trợ học tập hơn nữa để giáo viên Tin học có nhiều ứng dụng cho việc nâng cao chất lượng giảng dạy. Vì thời gian có hạn, và kinh nghiệm giảng dạy thực tế của tôi còn ít nên không thể tránh khỏi sự thiếu sót, rất mong các đồng chí đồng nghiệp đóng góp để hoàn thiện sáng kiến kinh nghiệm này hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! 12 / 11 13 / 11