Tài liệu Skkn giải pháp nâng cao chất lượng chủ nhiệm lớp ở cấp thcs

1 I. ĐẶT VẤN ĐỀ Tên đề tài: “Giải pháp nâng cao chất lượng chủ nhiệm lớp ở cấp THCS” 1. Cơ sở lí luận Khi bàn về vai trò yếu tố giáo dục trong sự phát triển nhân cách con người, Bác Hồ đã viết trong bài thơ “Nửa đêm” (trích “Nhật ký trong tù”): “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn Phần nhiều do giáo dục mà nên” Theo quan niệm của Hồ Chí Minh con người ta khi mới sinh ra vốn bản chất là tốt, nhưng do ảnh hưởng của giáo dục và môi trường sống cùng sự phấn đấu, rèn luyện của mỗi cá nhân mà hình thành những con người thiện, ác khác nhau. Câu nói của người xưa trong Tam Tự Kinh: “Nhân chi sơ, tính bản thiện” đó từng được Người nhắc lại nhiều lần trong các bài viết, bài nói chuyện. Cái ác, thiện có là do ảnh hưởng của xã hội và sự biến đổi của mỗi người. Do đó, giáo dục làm một nhiệm vụ vô cùng cần thiết là rèn luyện, biến đổi dần dần tính cách con người, hướng người ta đến sự hoàn thiện của một nhân cách tốt đẹp, xây dựng một xã hội với những con người có ích và hướng thiện. Chính vì lẽ đó, Đảng và Nhà nước ta đó xác định sự nghiệp trồng người không chỉ là sự nghiệp của toàn nhân loại nói chung mà của toàn Đảng, toàn dân ta nói riêng. “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Hơn thế, trong một thời đại hội nhập kinh tế, thời đại công nghệ thông tin phát triển như vũ bão hiện nay thì giáo dục lại vô cùng cần thiết. Làm thế nào để những người chủ tương lai của đất nước có đủ đức lẫn tài? Làm thế nào để sự nghiệp giáo dục mang lại hiệu quả tốt? Đây chính là trách nhiệm chung của toàn xã hội, của tất cả những người làm công tác giáo dục, đặc biệt là của người giáo viên chủ nhiệm lớp – người trực tiếp và thường xuyên nhất tiếp xúc với các em học sinh. Bởi vậy, người gần gũi nhiều nhất với các em học sinh, người luôn ở bên cạnh giải đáp mọi khó khăn thắc mắc của các em, người mà được các em xem như là cha là mẹ không ai khác chính là người giáo viên chủ nhiệm lớp. Là một giáo viên chủ nhiệm lớp tôi rất mong muốn học sinh của mình là những con ngoan, trò giỏi, tài đức vẹn toàn để sau này lớn lên các em tự tin, năng động, bản lĩnh bước vào đời, trở thành những người công dân có ích cho xã hội. Về bản thân, tôi rất mong muốn mình là người đồng nghiệp được tin yêu, được phụ huynh tin tưởng khi gửi gắm con em mình đến để giáo dục, dạy dỗ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường nói riêng của huyện nhà nói chung. 2 2. Cơ sở thực tiễn Trong xã hội hiện nay, nền kinh tế thị trường làm cho đời sống, ý thức của người dân được cải thiện hơn, nhiều phụ huynh có điều kiện quan tâm đến con em mình hơn; chính sách mở cửa, giao lưu kinh tế, văn hóa giữa các nước cũng rất đa dạng. Điều đó đó tác động ít nhiều đến sự nhận thức, hiểu biết phụ huynh cũng như của các học sinh chúng ta. Cho nên ta dễ dàng nhận thấy rằng học sinh ngày nay thông minh, nhanh nhẹn, sáng tạo và hiểu biết hơn. Tuy nhiên ta không thể không bàn tới mặt trái của xã hội ngày nay. Những cái xấu đã và đang len lỏi vào thế hệ trẻ. Nó làm lu mờ lí trí, bôi đen nhân cách khiến những người làm công tác giáo dục, các bậc phụ huynh phải băn khoăn, lo lắng. Qua thực tế, ta nhận thấy đạo đức học sinh đang trên đà đi xuống, truyền thống “Tôn sư trọng đạo” dường như bị xem nhẹ hơn. Đau lòng hơn nữa là có những học sinh xem thường, vô lễ, thậm chí chống đối lại thầy cô giáo đang dạy mình...mà đằng sau đó là một sự bao che, dung túng của gia đình. Mặt khác bạo lực học đường đang đến lúc báo động khi các em ngày càng có những hành động có tính côn đồ để xử lý nhau, gây ra những tổn thương về mặt tinh thần lẫn vật chất. Thực trạng này đang là vấn đề nhức nhối của xã hội. 3. Tính cấp thiết Trong nhà trường phổ thông, hai nhiệm vụ được coi là quan trọng nhất đó là truyền thụ tri thức và giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh. Nhiệm vụ truyền thụ tri thức là nhiệm vụ chung của toàn thể Hội đồng Sư phạm nhà trường nhưng nhiệm vụ giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh lại là trách nhiệm chính của người giáo viên làm công tác chủ nhiệm. Có thể nói, chưa bao giờ việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh lại được xã hội cũng như gia đình của học sinh quan tâm như hiện nay. Quả thật, xã hội càng phát triển, trí tuệ và tư duy của con người ngày càng hoàn thiện thì nhân cách con người càng được xem trọng. Chính vì điều đó, công tác giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh của người giáo viên chủ nhiệm cần được đề cao trong nhà trường phổ thông ở mỗi năm học. Xuất phát từ quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước với những kinh nghiệm qua một số năm làm công tác chủ nhiệm lại được trang bị thêm lý luận và nghiệp vụ quản lý. Tôi mạnh dạn chọn tìm hiểu “Giải pháp nâng cao chất lượng chủ nhiệm lớp ở cấp THCS” làm đề tài nghiên cứu khoa học trong năm học 2020 - 2021 để nâng cao nghiệp vụ cho bản thân và góp phần nhỏ bé vào sự nghiệp đổi mới giáo dục của nước nhà. 4. Đối tượng và mục đích nghiên cứu a. Mục đích Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức học sinh để đề ra những giải pháp hợp lý nhằm 3 nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh và góp phần hoàn thiện nhân cách học sinh ở trường trung học cơ sở. Từ đó đề xuất một số biện pháp cải tiến công tác này tại đơn vị, góp phần đạt được mục tiêu giáo dục trong thời gian tới. b. Đối tượng Đối tượng nghiên cứu và thực nghiệm là học sinh lớp 9A trường THCS Thái Hòa năm học 2020-2021 5. Phương pháp nghiên cứu. a. Phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập những thông tin lý luận của vai trò của người giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức học sinh trên các tập san giáo dục, các bài tham luận trên Internet… b. Phương pháp quan sát Quan sát hoạt động học và sinh hoạt tập thể của học sinh. c. Phương pháp điều tra + Trò chuyện, trao đổi với các giáo viên bộ môn, học sinh, hội cha mẹ học sinh, bạn bè và hàng xóm của học sinh. d. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm + Tham khảo những bản báo cáo, tổng kết hàng năm của nhà trường. + Tham khảo những kinh nghiệm của các giáo viên chủ nhiệm lớp khác trong trường mình. e. Phương pháp thử nghiệm + Thử áp dụng các giải pháp vào công tác giáo dục đạo đức và ý thức học tập của học sinh ở lớp 9A năm học 2020 – 2021 6. Thời gian và phạm vi nghiên cứu - Phạm vi: Đề tài được áp dụng với học sinh lớp 9A trường THCS Thái Hòa năm học 2020 – 2021 - Thời gian: +Bắt đầu : 05/ 9/ 2020 + Kết thúc : 19 /5 / 2021 7. Khảo sát chất lượng năm học 2019-2020 a. Học lực: Giỏi TS 38 Khá Yếu Trung bình Kém SL % SL % SL % SL % SL 6 15,9 15 39,4 16 42,1 1 2,6 0 % 0 b. Hạnh kiểm Tốt TS 38 SL Khá % SL Yếu Trung bình % SL % SL % 4 31 81,6 03 7,9 03 7,9 1 2,6 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lí luận Thứ nhất, người giáo viên chủ nhiệm lớp phải có lòng yêu nghề mến trẻ, phải am hiểu, nắm bắt sâu sắc chủ trương đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước trong thời kỳ đổi mới, phải có niềm tin ở các em. Chính niềm tin ấy sẽ tiếp thêm nghị lực để giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Thứ hai là người giáo viên chủ nhiệm phải có “chữ tín” với phụ huynh và học sinh, phải khéo léo đối xử sư phạm, mà biểu hiện cụ thể là phải tôn trọng và yêu mến học sinh. Khi yêu mến và tôn trọng học sinh thì ta mới thực sự cảm hóa được các em, bởi chỉ có dùng “trái tim” ta mới có thể chạm tới “trái tim”. Thứ ba, người giáo viên chủ nhiệm lớp phải là người có chuyên môn vững vàng có tay nghề cao. Có dạy tốt, có kiến thức sâu thì học sinh mới phục và chấp nhận sự giáo dục của mình. Thứ tư là giáo viên chủ nhiệm phải là tấm gương sáng cho các em noi theo, phải là ngọn đèn soi đường dẫn lối cho các em. Vậy muốn làm được điều đó thì từng lời nói cử chỉ, điệu bộ đến thái độ ứng xử phải có chuẩn mực, đúng đắn tránh để học sinh “Coi nhẹ, xem thường” thực tế cho thấy giáo viên được sự tôn trọng kính yêu của học sinh thì công tác giáo dục sẽ dễ dàng đạt hiệu quả. Nói tóm lại, giáo viên chủ nhiệm phải là một công dân gương mẫu có lối sống lành mạnh, biết sống vì mọi người, không chỉ cần có cái “Tài” mà còn phải có một cái “Tâm” rất lớn. Chỉ có như thế ta mới đáp ứng và thực hiện tốt yêu cầu mà xã hội đã tín nhiệm giao phó. 2. Thực trạng vấn đề a. Thuận lợi: - Giáo viên chủ nhiệm nhận được sự chỉ đạo, quan tâm sâu sát của chi bộ Đảng, của Ban giám hiệu, của Công đoàn giáo dục cơ sở cùng sự giúp đỡ của tất cả các ban ngành trong HĐSP nhà trường. - Giáo viên chủ nhiệm nhiệt tình, có ý thức học hỏi, tìm tòi sáng tạo là người địa phương nên dễ có thể tìm hiểu về hoàn cảnh của các em bằng việc trực tiếp đến thăm nhà các em, thuận tiện cho việc phối kết hợp với PHHS trong việc giáo dục các em. - Đội ngũ các thầy cô giáo bộ môn nhiệt tình, yêu nghề và trách nhiệm cao, chuyên môn vững vàng. - Một số học sinh ý thức học tương đối tốt, được gia đình quan tâm. 5 - Đội ngũ cán sự lớp tập trung những thành viên tích cực, ham hoạt động. - Có một học sinh năm trước đã bị lưu ban lại lớp 8 bởi kết quả 2 mặt giáo dục đều yếu đã làm gương cho các học sinh khác rút kinh nghiệm. - Các em là học sinh cuối cấp nên cũng phần nào trưởng thành hơn, có ý thức hơn về những hành vi của mình. b. Khó khăn: - Lớp 9A là lớp mà có nhiều học sinh có hoàn cảnh éo le, có 4 em là con của mẹ đơn thân, có 5 em thuộc gia đình hộ cận nghèo; có em thì bố phạm tội, mẹ đi làm xa, ở với bà ngoại, em luôn mặc cảm với hoàn cảnh của mình; có em thì mẹ đi lấy chồng, ở với ông ngoại nên việc học không được quan tâm, thiếu thốn tình cảm, em thì mẹ đi nước ngoài ở với cậu mợ và bà ngoại; có em thì hoàn cảnh quá khó khăn, mẹ đơn thân lại bị ung thư phải chạy xạ hàng tháng, bản thân em cũng luôn tự ti vì hoàn cảnh... - Theo đặc điểm tâm lý lứa tuổi thì các em ở lứa tuổi mới lớn nên khả năng tiếp thu nhanh, nhạy bén nhưng cũng rất khó bảo thường hay làm theo ý thích của mình. - Một số em phải phụ giúp gia đình, ít dành thời gian cho việc học. Một số phụ huynh học sinh phải bươn chải cuộc sống, ít có điều kiện để quan tâm chăm sóc con cái. - Một số em thì ở với ông bà từ bé, được nuông chiều, bố mẹ bất lực trong việc giáo dục con. 3. Các biện pháp đã tiến hành a. Nắm rõ, nắm vững tình hình lớp chủ nhiệm Muốn giáo dục học sinh thì phải hiểu được tâm tư tình cảm nguyện vọng của các em. Nhưng làm thế nào để hiểu được những đều ấy một cách tường tận? Theo tôi ta phải tiếp xúc gần gũi trò chuyện tìm hiểu về hoàn cảnh, đặc điểm tâm sinh lí, tính tình sở thích…của các em. Vì vậy trước tiên khi phụ trách một lớp tôi đã tìm hiểu học sinh qua các mặt. *Thành phần gia đình: + Con của mẹ đơn thân: (4 em): Chu Thùy Linh; Nguyễn Đức Mạnh, Trịnh Tuấn Minh, Phùng Văn Tâm. + Học sinh có hoàn cảnh khó khăn về kinh tế: (5 em) Chu Thùy Linh, Phùng Văn Tâm, Chu Thị Thanh Thảo, Phùng Văn Quân, Chu Minh Hướng, + Học sinh có bố, mẹ đi làm xa, ở với bà ngoại: Triệu Tuấn Tú, Chu Phương Linh. *Địa bàn cư trú : + Thôn Chu Mật: 01 em; Thôn Phú Hữu – Phú Sơn: 01 em 6 + Thôn Đông Đoài ( Phú Nghĩa) – Phú Đông: 01 em + Thôn Thuận An: 09 em; Thôn Cộng Hòa: 25 em * Học lực và hạnh kiểm năm học 2019 – 2020 + Học lực: Giỏi: 6 em ; Khá: 15 em; Trung bình: 16 em; Yếu: 01 em. +Hạnh Kiểm: Tốt: 31 em; Khá: 03 em; Trung bình: 03 em; Yếu: 01 em * Năng khiếu : + Vẽ đẹp: 03 em (Hồng Ngọc, Nhung, Chu Duyên) +Thông minh, nhanh trí: 03 em ( Minh Ngọc, Hiếu, Tráng) + Thể dục thể thao: 04 em ( Hiếu, Tú, Thủy, Quân) b. Các bước thực hiện trong công tác chủ nhiệm: Bước 1: Điều tra lí lịch học sinh Tôi thực hiện điều tra lí lịch học sinh qua phiếu Sơ yếu lí lịch vào tuần đầu tiên của năm học mới với các nội dung như ở phụ lục 1. GVCN cũng có thể tạo phiếu điện tử trên Google form với các nội dung như phụ lục 1 rồi chia sẻ vào nhóm Zalo phụ huynh ( Năm học 20192020 mỗi lớp của trường THCS Thái Hòa đều có nhóm Zalo PHHS để thuận tiện liên lạc trong giai đoạn học online do dịch Covid nên khi tiếp nhận chủ nhiệm lớp 9A tôi đã được GVCN lớp 8A cũ mời vào nhóm và chuyển quyền trưởng nhóm nên ngay từ đầu năm học tôi đã có nhóm Zalo PHHS của lớp mình chủ nhiệm) Bước 2: Kiểm tra thông tin Sơ yếu lí lịch học sinh + Ngay từ đầu năm tôi mượn BGH học bạ của học sinh lớp mình chủ nhiệm, rà soát đối chiếu lại các thông tin trong học bạ, giấy khai sinh, bìa hộ khẩu so với thông tin trên phần mềm điện tử, với phiếu điều tra. + Tôi cũng cố gắng tìm hiểu thông qua nhiều kênh khác nhau như từ bạn bè, người quen, chính quyền địa phương, đến thăm gia đình một số học sinh, qua mạng xã hội ( Facebook của một số HS), … Qua đó sẽ hiểu biết cụ thể hơn, chi tiết hơn hoàn cảnh gia đình các em. từ đó tôi có những hình thức, những biện pháp giáo dục linh hoạt phù hợp với từng em và tổ chức các hoạt động phù hợp. Bước 3: Cung cấp thông tin số điện thoại của giáo viên cho phụ huynh Đây là bước tiến hành thường xuyên ở từng giai đoạn. Tôi cung cấp số điện thoại của bản thân, của giáo viên bộ môn đến từng học sinh, liên hệ với gia đình học sinh qua điện thoại. Hướng dẫn PH cài đặt và sử dụng phần mềm eNetViet, hướng dẫn PH cách tra số điện thoại của GV trên phần mềm để PH có thể liên lạc trao đổi với GV khi cần thiết, GV cập nhật điểm danh hàng ngày qua phần mềm eNetViet. 7 Bước 4: Tiến hành làm sổ chủ nhiệm: Sổ chủ nhiệm được xem là nhật kí của lớp. Nó ghi lại kết quả học tập, những diễn biến trong lớp trong suốt một năm học vì vậy khi làm sổ chủ nhiệm tôi thật thận trọng, tôi ghi đầy đủ các chi tiết theo mẫu: Trong đó tôi chú ý nhất là: - Sơ đồ chỗ ngồi, danh sách cán bộ lớp. - Tên giáo viên bộ môn (Địa chỉ – số điện thoại). - Nội quy trường lớp. - Theo dõi kết quả thi đua, theo dõi học sinh cá biệt. - Theo dõi mọi mặt từng học sinh theo định kỳ. - Kiểm diện phụ huynh đi họp. Bước 5: Ổn định nề nếp, xây dựng ban cán sự lớp: - Ổn định nề nếp: Ở lứa tuổi THCS, thiết nghĩ các em có thể phát huy khả năng tự quản, phát huy trách nhiệm của bản thân, trong mọi công việc trên tinh thần dân chủ, tôi luôn tôn trọng tin tưởng và giáo dục cho các em ý thức tự giác, tích cực phê bình và tự phê bình. Kích thích tính tự trọng và tình đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ ở mỗi học sinh. Để xây dựng một tập thể tự quản tốt, muốn ổn định nề nếp học tập thì cần có đội ngũ cán bộ, cán sự lớp năng động sáng tạo, trách nhiệm. Vì lẽ đó bầu ban cán sự lớp là một việc cần phải suy nghĩ tính toán không phải học sinh nào cũng đảm nhiệm được. Trong buổi sinh hoạt lớp đầu năm tôi đã làm các công việc sau: * Bầu ban cán sự lớp: Lớp trưởng: Phùng Thị Minh Ngọc; Lớp Phó học tập: Phùng Văn Tráng. Lớp phó Lao động : Chu Đức Hiếu; Lớp phó Văn thể mỹ: Chu Thị Duyên. Sao đỏ: Chu Thị Hồng Ngọc * Bầu tổ trưởng: Tổ 1: Phùng Thị Ngọc Ánh; Tổ 2: Chu Quang Hưng Tổ 3: Phùng Thị Kiều Oanh; Tổ 4: Chu Thị Thanh Thủy * Bầu Ban Cán sự phụ trách bộ môn: Cán sự môn Văn: Chu Duyên; Cán sự môn Toán: Văn Tráng. Cán sự môn Anh: Quang Hà; Cán sự môn Lý – Hóa – Sinh: Đức Hiếu Cán sự môn Địa – Sử - GDCD: Minh Ngọc - Phân công nhiệm vụ cụ thể: 8 + Lớp Trưởng: Theo dõi mọi hoạt động của lớp điều khiển các tiết sinh hoạt hàng tuần, tổng hợp và báo cáo kết quả thi đua về mọi mặt của lớp hàng tuần, hàng tháng, học kỳ, năm học và có báo cáo cho giáo viên chủ nhiệm. + Lớp phó HT: theo dõi về mặt học tập của lớp, giải đáp mọi thắc mắc của các bạn về học tập, lập kế hoạch giúp đỡ các bạn học sinh yếu kém vươn lên, bảo quản sổ ghi đầu bài và báo cáo cho lớp trưởng kết quả học tập của lớp hàng tuần, hàng tháng. + Lớp phó Lao động : Chịu trách nhiệm về mặt lao động vệ sinh của lớp, phân công trực nhật, kết hợp với lớp trưởng quản lí lớp lao động và báo cáo kết quả cho giáo viên chủ nhiệm. + Lớp phó Văn - Thể - Mỹ: Tổ chức theo dõi, tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao do liên Đội, do trường tổ chức. + Sao đỏ: Giám sát việc thực hiện nội quy của lớp bạn cũng như của lớp mình, chấm điểm, tổng hợp điểm, báo cáo kết quả cho liên đội trưởng kết quả của lớp bạn, cho giáo viên chủ nhiệm về tình hình, kết quả của lớp mình. + Tổ trưởng: Theo dõi các hoạt động của tổ, nắm kết quả học tập của từng tổ viên, xếp loại đánh giá tổ viên và báo cáo cho lớp trưởng tổng hợp. Bước 6: Xây dựng nề nếp thi đua. Cùng với việc xây dựng đội ngũ cán bộ lớp vững vàng, tôi rất quan tâm tổ chức thi đua cho các em. Vì tôi thấy ở bất cứ hoạt động nào, ở lứa tuổi nào cũng phải thi đua. Nhất là ở lứa tuổi các em, thi đua là một trong các biện pháp tích cực nhắc nhở các em phấn đấu, rèn luyện tu dưỡng tốt. Để giúp các em có cơ sở thi đua tốt, tôi đó chủ động họp ban trung tâm lớp cùng bàn bạc để đưa ra những nội quy, quy định riêng của lớp trên cơ sở những nội quy của trường. * Về đạo đức: - Không đánh chửi nhau, không nói tục chửi bậy, không chia bè phái. - Không gian dối, không ăn quà trong trường, lớp. - Không vô lễ với thầy cô với người lớn tuổi. - Xếp xe đúng vị trí của lớp mình, xếp gọn gàng. - Thực hiện tốt quy tắc an toàn giao thông, đội mũ bảo hiểm khi đi xe điện - Dắt xe xuống cổng trường khi ra về, không đứng tụ tập trước cổng trường. - Phải tự giác nhận sửa chữa khuyết điểm. 9 * Về học tập: - Phải có ý thức tự giác học tập, chăm học chú ý nghe giảng, đi học đều, nghỉ học phải có giấy phép. - Phải ghi chép bài đầy đủ, học bài và làm bài cũ, có ý thức trong giờ truy bài, giờ tự quản, có tinh thần khiêm tốn học hỏi, không dấu dốt, nghiêm túc trong giờ kiểm tra. - Không gục mặt xuống bàn, nói chuyện, nói leo trong giờ học * Văn- Thể- Mỹ - Phải có ý thức tập thể dục, vệ sinh lớp, vệ sinh cá nhân, xếp hàng tập thể dục đúng giờ, không xô đẩy không đứng lộn xộn. - Tham gia học và hát những bài hát theo quy định. * Về lao động. - Phải đi đầy đủ, có ý thức tự giác trong lao động, tôn trọng kỹ thuật an toàn lao động, mang đầy đủ dụng cụ, có ý thức tương trợ nhau. * Đẩy mạnh nâng cao chất lượng học tập. - Có lẽ đây cũng chính là vấn đề tôi băn khoăn, lo lắng nhất khi các em đang chuẩn bị vào ngưỡng cửa cấp 3. Vì vậy ngoài việc cho học sinh thực hiện tốt nội quy, quy định về mọi mặt, tôi lưu ý đến vấn đề khuyến khích học sinh thi đua học tập. Ngoài ra tôi còn phân công tổ nhóm học tập, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh trong lớp dễ dàng phối hợp với nhau trong học tập cũng như hoạt động khác. Tôi chia làm 6 nhóm và có san đều học sinh giỏi các môn. Mỗi nhóm có kế hoạch học nhóm hàng tuần, trong các nhóm lại thành lập đôi bạn cùng tiến và các nhóm báo cáo hoạt động vào cuối tuần. Nhóm nào có tiến bộ trong học tập nhóm đó được thưởng điểm. * Xây dựng các nề nếp lớp học: + Tư thế ngồi học, nề nếp trong lớp, ngoài lớp. + Nề nếp ra vào lớp, nề nếp truy bài đầu giờ. + Nề nếp kiểm tra lẫn nhau: Bài cũ, bài mới, sách vở đồ dùng học tập ý thức tham gia các phong trào và các nề nếp khác… * Một số yêu cầu khác: - Học nội quy nhà trường, thảo luận và đề ra nội quy của lớp. - Các em chép nội quy nhà trường và về nhà theo dõi xin ý kiến của PHHS. Giáo viên chủ nhiệm cho ban cán sự lớp họp bàn và đưa ra tiêu chí thưởng (điểm cộng) và phạt (điểm trừ) sau đó đưa ra cho lớp ý kiến và thống nhất thực hiện ( phụ lục 2) 10 Những điểm thưởng phạt được theo dõi đánh giá từng buổi, từng tuần, tháng và ghi vào sổ theo dõi của tổ trưởng, lớp trưởng theo mẫu ở phụ lục 3, 4. Cuối tuần các em tổng kết thi đua giữa các tổ, tìm ra những đội viên tích cực và tổ nhất, nhì, ba để thưởng phạt kịp thời. Chính vì vậy những em được điểm tốt được khích lệ, những em bị điểm xấu sẽ nhắc nhở, uốn nắn kịp thời. Giáo viên chủ nhiệm kết hợp theo dõi, xếp loại đánh giá thi đua cho từng em trong mỗi tuần, thông qua các buổi sinh hoạt của lớp. Cuối mỗi tháng, bất kỳ học sinh nào có ý thức vươn lên, phấn đấu trong học tập, rèn luyện đạt kết quả tốt nhất có thể được khen thưởng 2 cuốn vở/ HS (trích từ quỹ lớp). Chú ý: Những qui định này được đặt ra trên tinh thần dân chủ, phải lấy ý kiến của số đông tránh việc áp đặt. Khi đặt ra những qui định nội quy của lớp thì phải cố gắng thực hiện tránh tình trạng “đánh trống bỏ dùi”. Khi có sự thay đổi cũng phải lấy ý kiến của học sinh. Bước 7: Trao đổi với phụ huynh học sinh . * Qua nhóm Zalo PHHS của lớp: Tôi cập nhật thông tin tổng điểm của học sinh hàng tuần trên nhóm PHHS của lớp để PHHS nắm bắt kịp thời tình hình học tập và rèn luyện của con em mình. * Qua các buổi họp phụ huynh: + Thông qua báo cáo chung của nhà trường. + Báo cáo tình hình học tập, rèn luyện của các em ở lớp. + Tổng hợp ý kiến đóng góp, tâm tư nguyện vọng của cha mẹ học sinh. Tư vấn một số biện pháp giáo dục. *Trao đổi gặp gỡ, trực tiếp hàng ngày với PH của những học sinh có biểu hiện đặc biệt để nắm được tình hình học tập và rèn luyện các em ở nhà và tâm tư của cha mẹ. Bước 8: Sinh hoạt lớp chủ nhiệm hàng tuần. Theo cách làm cũ trước đây thì tiết sinh hoạt lớp chủ yếu là giáo viên phê bình, chỉ trích những học sinh mắc lỗi, làm như vậy giờ sinh hoạt sẽ trở lên căng thẳng mệt mỏi cho cả giáo viện và học sinh mà kết quả giáo dục thì không thể tốt hơn được Theo tôi, Giáo viên chủ nhiệm là chỗ dựa tin cậy nhất cho các em khi gặp các khó khăn trong quá trình học tập cũng như trong cuộc sống, vì vậy buổi sinh hoạt lớp phải đạt được các mục tiêu sau: 11 - Tạo cho học sinh một tâm lý thoải mái gần gũi sẵn sàng chia sẻ với giáo viên những vướng mắc khó khăn của mình trong quá trình học tập cũng như trong cuộc sống. - Khích lệ động viên học sinh và chuẩn bị một tâm thế sẵn sàng học tập, sẵn sàng tiến bộ. - Hướng dẫn thêm kỹ năng sống, kỹ năng học tập. - Tự nhận ra các lý do nguyên nhân yếu kém của mình và sẵn sàng khắc phục sửa chữa. Vì vậy, ở tiết sinh hoạt tôi không nặng nề phê bình mà khuyến khích các em chia sẻ khó khăn tâm tư cho các em cảm nhận được sự thân thiện, gần gũi. Cho nên tôi thực hiện nghiêm túc các hoạt động sau: + Hoạt động 1: Các tổ trưởng nhận xét tổ mà mình được phân công theo dõi xếp loại và thông báo điểm số của từng thành viên, các lớp phó nhận xét từng mảng mà mình phụ trách, lớp trưởng nhận xét chung và tổng hợp điểm, xếp loại cho cả lớp . + Hoạt động 2: Nhận xét của giáo viên chủ nhiệm . Nêu ưu điểm, khuyết điểm, nhắc nhở học sinh vi phạm khuyết điểm. Giáo viên chủ nhiệm giải đáp những thắc mắc, xem xét những yêu cầu của học sinh và có thể giải quyết nhu cầu cho các em nếu nhu cầu đó là chính đáng. + Hoạt động 3: Xây dựng kế hoạch cho tuần tới . ▪ Nêu kế hoạch của nhà trường, của Đoàn – Đội. ▪ Phân công cụ thể (có ghi chép cẩn thận). + Hoạt động 4: Mỗi tuần nói theo một chủ đề : ▪ Kết hợp với nhân viên y tế Tham vấn tâm lý học đường cho các em. ▪ Trao đổi, tâm tình về tâm sinh lý lứa tuổi, định hướng nghề nghiệp, ước mơ, kể chuyện, sinh hoạt văn nghệ …. ▪ Lồng ghép tổ chức sinh nhật cho các em theo quý vào giờ sinh hoạt đầu quý, thi làm đồ hand - made tặng bạn nhân ngày sinh nhật để tạo đoàn kết gắn bó giữa các em trong lớp. Bước 9: Công tác phối hợp giữa GVCN và các tổ chức, đoàn thể, gia đình, xã hội * Phối hợp với gia đình học sinh Thông thường, ở bất kỳ một học sinh nào khi bị điểm xấu hoặc vi phạm nội qui trường lớp thường về nhà sợ bị la rầy, thậm chí bị đánh đập nên các em thường giấu cha, giấu mẹ. Vì vậy tôi có kế hoạch thông báo cho gia đình học sinh biết kết quả học tập, rèn luyện đạo đức, lao động,… sau mỗi tháng trong học kỳ, cuối HKI và cuối HKII cũng như cả năm. Và khi nhận được kết 12 quả từ giáo viên chủ nhiệm thì gia đình cũng kịp thời nắm bắt được tinh thần học tập, hành vi của con em mình. Từ đó có biện pháp giáo dục kịp thời. Ví dụ: Em Chu Long Hải và một số học sinh trong lớp có sử dụng thuốc lá điện tử. Tôi đã liên lạc ngay với gia đình các em cùng đưa ra biện pháp giáo dục. Đặc biệt là em Chu Long Hải – người trực tiếp mua thuốc lá điện tử đem đến lớp để các bạn cùng hút, tôi đã kịp thời thông báo với phụ huynh em Hải để có biện pháp quản lý tiền, quản lý giáo dục con. Đồng thời gặp gỡ riêng các em có sử dụng thuốc lá điện để phân tích cho các em hiểu tác hại của thuốc lá điện tử. Tôi cũng đã kịp thời thực hiện ngay chuyên đề: “ Thuốc lá điện tử và những mối nguy hại cho học sinh THCS” với phương pháp giao dự án cho chính những học sinh đã sử dụng thuốc lá điện tử tham gia thực hiện. Để qua việc tìm hiểu các em biết được tác hại của thuốc lá điện tử và phòng tránh. Và sau đó chính các em lại là những cộng tác viên tích cực cho việc tuyên truyền về tác hại của thuốc lá cũng như thuốc lá điện tử trong toàn trường. Một ví dụ khác là hoàn cảnh của em Chu Thùy Linh có mẹ là phụ nữ đơn thân, bị bệnh hiểm nghèo. Tôi thấy em thường rất ít nói, hay mặc cảm tự ti. Tôi thường gần gũi động viên, hỏi han em về tình hình sức khỏe của mẹ, động viên em cố gắng học tập, và luôn có sự quan tâm đặc biệt đến em, trong phong trào ủng hộ “ Tết vì bạn nghèo” tôi cũng đã vận động lớp ủng hộ và đề nghị liên đội tặng em một xuất quà tết. Dù là món quà nhỏ nhưng thể hiện sự quan tâm của giáo viên và các bạn đối với em. Được sự quan tâm và luôn lắng nghe của giáo viên chủ nhiệm, em Linh đã rất cố gắng trong học tập, từ một học sinh có học lực khá, em đã vượt lên đạt danh hiệu học sinh giỏi cả hai học kỳ năm học 2020-2021. Em đã được chọn là tấm gương học sinh nghèo vượt khó học giỏi, được BGH nhà trường lập danh sách đề nghị huyện khen thưởng. Qua ví dụ trên tôi thấy rằng giáo viên chủ nhiệm phải huy động tiềm năng trí tuệ và khả năng của các bậc phụ huynh vào việc giáo dục toàn diện học sinh đặc biệt là vấn đề tư tưởng đạo đức, ý thức học tập cũng như là việc phòng chống các tệ nạn xã hội * Phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường. Tôi chia sẻ với Ban giám hiệu về thuận lợi, khó khăn trong công tác chủ nhiệm hoặc có ý kiến đề xuất nào tôi trực tiếp gặp ban giám hiệu để kịp thời điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp. *Phối hợp với các giáo viên bộ môn. 13 - Khác với cấp tiểu học, ở bậc trung học cơ sở các em được học rất nhiều môn, mà mỗi môn học là một giáo viên phụ trách. Do đó kết quả học tập cũng như từng hành vi cử chỉ thái độ của các em, giáo viên chủ nhiệm khi mà tự mình nắm bắt, rất cần sự phối hợp, hỗ trợ của với các giáo viên bộ môn. Đây là một hoạt động liên tục, thường xuyên gắn bó thống nhất giữa dạy học và giáo dục. Bản thân người giáo viên giảng dạy trên lớp cũng là người giáo dục tốt nhất. Để sự phối hợp này được nhịp nhàng đồng bộ tôi đó làm các công việc sau: + Thường xuyên thông báo trao đổi với giáo viên bộ môn về tình hình học tập của lớp, cũng như của từng học sinh, để giáo viên nắm bắt được khả năng trình độ của các em mà có phương pháp giảng dạy thích hợp. Ví dụ: Tôi xin dự giờ tiết Toán cô Chu Thị Huệ, hỏi thăm cô Nguyễn Thị Thúy về việc học môn Văn, Cô Nguyễn Thị Duyên về môn Anh văn, Cô Phùng Thị Ngọc Hoa về môn Lý ...để nắm bắt kịp thời lực học và có kế hoạch giúp đỡ các em, trong đó có một số em như: Triệu Tuấn Tú, Chu Thùy Linh, Chu Thị Hồng Ngọc,... có tiến bộ rõ rệt trong học tập. + Tôi thường xuyên kiểm tra sổ đầu bài của lớp rồi trao đổi cùng giáo viên bộ môn về những nhận xét các tiết học. + Nhằm nắm bắt kịp thời tình hình học của các em tôi thường xuyên xem và theo dõi sổ điểm của giáo viên bộ môn để xem qua điểm số các bài kiểm tra thường xuyên của các em.Với cách làm này tôi sẽ nắm bắt được kết quả học tập của từng em và thông báo về gia đình để gia đình cùng nhà trường có biện pháp giáo dục tích cực. *Phối hợp với Đội TNTP HCM. Ngoài việc các em học tập kiến thức văn hóa thì việc các em tham gia các hoạt động của Đội là điều tất nhiên. Thông qua những hoạt động của Đội, các em sẽ được rèn luyện thêm nhiều phẩm chất của người học sinh cần có như là: tình đoàn kết, lòng nhân ái, tinh thần cầu tiến,… phối hợp với Đội thiếu niên tiền phong là giáo viên chủ nhiệm, hiểu biết về hoạt động Đội của các em, luôn động viên nhắc nhở uốn nắn các em trong các hoạt động của Đội. 4. Hiệu quả đạt được. Bằng tất cả sự nỗ lực của bản thân tôi cùng với sự quan tâm của Ban giám hiệu, hội đồng Đội và tất cả các thầy cô trong nhà trường cũng như sự cộng tác nhịp nhàng ăn ý của phụ huynh học sinh. Tôi đã đạt được kết quả khả quan, các em đều có sự tiến bố rõ rệt so với năm trước. Kết quả đạt được như sau ( có sự đối chiếu với năm trước) 14 a. Học lực: Năm học 2019-2020 TS Giỏi 38 SL 6 Trung bình SL % 16 42,1 Yếu SL 1 Khá SL % Trung bình SL % Yếu SL % Kém SL % 14 16 0 0 Khá SL 15 % 15,9 % 39,4 % 2,6 Kém SL 0 % 0 Năm học 2020-2021 TS Giỏi 37 SL % 7 18,9 37,8 43,3 0 0 b. Hạnh kiểm Năm học 2019-2020 Tốt TS 38 Khá Yếu Trung bình SL % SL % SL % SL % 31 81,6 03 7,9 03 7,9 1 2,6 Năm học 2020-2021 Tốt TS 37 Khá Yếu Trung bình SL % SL % SL % SL % 33 89,1 03 8,1 01 2,8 0 0 c. Các phong trào khác: - Đạt lớp Tiên tiến học kỳ I năm học 2020 - 2021 - Giải Nhất kéo co hoạt động tập thể ngày 20/11 - Giải Khuyến khích hội thi văn nghệ chào mừng ngày 20/11 - Giải Nhất Hội trại 26/3 - Được khen lớp tự quản “phân loại rác” của trường tốt. - Các em đỗ học sinh giỏi cấp huyện, thành phố: + Em Chu Đức Hiếu giải Nhì cấp thành phố môn Khoa học, Giải Ba cấp thành phố, Nhì cấp huyện môn Vật lý + Em Phùng Văn Tráng: Giải Ba môn Hóa cấp huyện + Em Chu Thị Duyên giải Ba cấp Huyện môn Ngữ Văn, Giải Khuyến khích cấp Huyên môn Sinh học + Em Chu Thị Hồng Ngọc giải Khuyến Khích môn Sinh cấp huyện + Em Phùng Thị Minh Ngọc giải Khuyến khích môn Địa lý cấp huyện + Em Chu Đức Hiếu giải Nhì cấp huyện TDTT môn Điền kinh. Từ kết quả trên tôi nhận thấy việc áp dụng SKKN vào công tác chủ nhiệm lớp 9A đã có hiệu quả rõ rệt, kết quả hai mặt giáo dục đều tăng so với năm trước, các hoạt động phong trào của lớp cũng thay đổi rõ rệt. 15 III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Kinh nghiệm chủ nhiệm lớp đóng vai trò hết sức quan trọng và cần thiết. Trong giai đoạn hiện nay, với sự phát triển của xã hội có ảnh hưởng trực tiếp đến công tác giảng dạy và giáo dục của giáo viên mà đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm. Sau khi thực hiện đề tài tôi rút ra được một số kết luận sau: - Giáo viên chủ nhiệm cần có lòng nhiệt tình tính chịu khó, năng động sáng tạo nhất là thực sự yêu mến quan tâm đến học sinh như chính con em mình. - Người giáo viên cần phải nắm và am hiểu sự phát triển tâm sinh lí của học sinh trung học cơ sở để để có biện pháp giáo dục phù hợp. - Người giáo viên phải thực sự mẫu mực, phải là tấm gương sáng toàn vẹn từ nhận thức đến hành động thực tiễn, từ lời nói cử chỉ điệu bộ đến thái độ ứng xử hằng ngày. - Giáo viên chủ nhiệm cần phải có lí tưởng nghề nghiệp đúng đắn, phải thực sự am hiểu, nắm bắt sâu sát, chủ trương đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước trong thời kỳ đổi mới. Giáo viên cần phải không ngừng học tập, trau dồi chuyên môn, phải có tay nghề cao. Tóm lại, để làm tốt công tác chủ nhiệm, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm không chỉ có “cái tài” mà còn phải có “cái tâm” của một nhà giáo dục. Khi kết hợp nhuần nhuyễn, hoà quyện hai yếu tố này thì người giáo viên nói chung, người giáo viên chủ nhiệm lớp nói riêng đã có thể làm tốt trách nhiệm của mình trong thời đại mới ngày nay. 2. Khuyến nghị: - Hàng năm PGD tổ chức những buổi hội thảo, toạ đàm dành cho GVCN giúp GVCN trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau để công tác chủ nhiệm lớp ngày càng đạt hiệu quả tốt hơn. - Nhà trường điều kiện tổ chức nhiều sân chơi bổ ích cho các em để các em không những trưởng thành về trí tuệ mà còn về nhân cách. Trên đây là một số kinh nghiệm mà bản thân tôi đó thực hiện và rút ra trong quá trình làm công tác chủ nhiệm và đã thực hiện ở lớp 9A trong năm học vừa qua, rất mong được sự góp ý chân thành của đồng nghiệp và cấp trên để đề tài này hoàn thiện hơn. Tôi xin cảm ơn và ghi nhận những góp ý quý báu của đồng nghiệp. Thái Hòa, ngày 20 tháng 5 năm 2021 Người viết 16 MỤC LỤC Trang I. ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................... 1 1. Cơ sở lí luận ............................................................................................... 1 2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................... 2 3. Tính cấp thiết ............................................................................................. 2 4. Đối tượng và mục đích nghiên cứu............................................................... 2 5. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................. 3 6. Thời gian và phạm vi nghiên cứu .............................................................. 3 7. Khảo sát chất lượng năm học 2019-2020 .................................................. 3 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ............................................................................... 4 1. Cơ sở lí luận ............................................................................................... 4 2. Thực trạng vấn đề ...................................................................................... 4 3. Các biện pháp đã tiến hành ........................................................................ 5 4. Hiệu quả đạt được. ................................................................................... 13 III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................... 15 1. Kết luận .................................................................................................... 15 2. Khuyến nghị: ............................................................................................ 15 17 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sổ tay công tác chủ nhiệm lớp dành cho giáo viên trung học cơ sở, PGSPTS Hà Nhật Thăng, NXB Giáo dục 1998 2. A.X Makerenco, Giáo dục trong thực tiễn (Thiên Giang dịch) NXB trẻ 2002. 3. Tình huống sư phạm trong công tác giáo dục học sinh phổ thông , Bùi Thị Mùi, NXB Đại học sư phạm 2005. 4. Đổi mới công tác chủ nhiệm, Báo Giáo dục và Thời Đại, 2014. 5. Một số chia sẻ của giáo viên chủ nhiệm có kinh nghiệm và tâm huyết với nghề trên trang mạng xã hội.