Tài liệu Skkn dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trong giờ đọc hiểu văn bản môn ngữ văn

UỶ BAN NHÂN DÂN HUYỆN ĐAN PHƯỢNG TRƯỜNG THCS LƯƠNG THẾ VINH MÃ SKKN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” Lĩnh vực: Ngữ văn Cấp học: Trung học cơ sở Tên tác giả: Đặng Thị Vân Đơn vị công tác: Trường THCS Lương Thế Vinh Chức vụ: Giáo viên \ “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” MỤC LỤC A. ĐẶT VÂN ĐÊ I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI II. PHAM VI, THỜI GIAN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU B. NỘI DUNG ĐÊ TÀI I. CƠ SỞ LÍ LUẬN II. TINH TTRANG THỰC TÊ HI CHƯA THỰC HIÊN ̣ 1. Về phần học sinh. 2.Về phần giáo viên. III. SỐ LIỆU ĐIỀU TTRA IV. NHƯNG BIỆN PHÁP THỰC HIỆN V. ÊT UA THỰC HIỆN CO ĐỐI CHỨNG C. KẾT LUẬN CHUNG VÀ KIẾN NGHH. 1/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” A. ĐẶT VÂN ĐÊ I. LÍ DO CHỌN ĐÊ TÀI : Trên văn bia Văn Miế – ́ôc Tư Giá́ co viế : “Hiền ́ai q́ôc gia chi nǵyên khi, nǵyên khi ́hinh ́ăc q́ôc ́hê cương di long , nǵyên khi nôi ́ăc q́ôc ́hê nhực di ô”. Nghia la: Hiền ́ai la nǵyên khi q́ôc gia, nǵyên khi ́hinh ́hì nước ́anh, nǵyên khi yế ́hì nước śy. Như vâ ̣y, ro rang nhân ́ô con ngươi ́rong ́ọi ́hơi đai la vô cung q́an ́rọng. Ngay nay, đấ nước ́a đang bước vao x́ ́hê hô ̣i nhâ ̣p. Đang va Nha nước vân kiên đinh con đương đi lên chủ nghia xa hô ̣i với nhiê ̣́ vu ́rước ́ắ vô cung bưc ́hiế la ́hưc hiê ̣n ́hanh công sư nghiê ̣p công nghiê ̣p hoá, hiê ̣n đai hoá đấ nước. Va giáo duc la q́ôc sách hang đầ́ nhằ́ giáo duc nâng cao dân ́ri, đao ́ao nhân lưc, bôi dương nhân ́ai đê đáp ưng nh́ cầ́ của ́hơi đai. Con ngươi lao đô ̣ng ́ới phai la con ngươi phá́ ́riên ́oan diê ̣n. Vâ ̣y ́a, co ́ô ̣́ ́hưc ́rang đang ́ôn ́ai ́rong nha ́rương phô ́hông hiê ̣n nay la học sinh không ́hich học ́ôn Ngư văn. Vì sao lai co ́hưc ́rang đo ? Co rấ nhiề́ nǵyên nhân. Mô ̣́ phần do x́ ́hê chọn nghề của xa hô ̣i;̃ ́ô ̣́ phần do đinh hướng của các bâ ̣c phu h́ynh hướng con é họ ứ ́iên các ́ôn học ́ư nhiên;̃ ́ô ̣́ phần ccng do ban ́hân ́ôn Ngư văn la ́ôn học không ddê va nǵyên nhân nưa không ́hê không kê đên la do kiên ́hưc, phương pháp ́ŕyền ́hu co phần han chê, cách ́hiế kê nội d́ng, các bước ́ô chưc cho học sinh ́iêp cận ́ri ́hưc ́hiế sinh đô ̣ng của chinh giáo viên. Hiện nay, việc ́hay sách va đôi ́ới phương pháp giang day đa va đang đực các ́hầy cô ́hưc hiện đông bộ. Mặc du còn co rấ nhiề́ ý kiên về việc ́hay sách va đôi ́ới phương pháp giang day, song ́ừ nhưng ́rai nghiệ́ ́hưc ́ê, chúng ́a co ́hê khẳng đinh rằng việc ́hay sách va đôi ́ới phương pháp giang day đa giúp các é ́iêp xúc đực nhiề́ ́ác phẩ́ hay, ́ới ,la, cập nhậ́ với ćộc sông. hông nhưng ́hê, đôi ́ới phương pháp day học noi ch́ng va đôi ́ới phương pháp day học ́ôn Ngư văn noi riêng giúp các é biế ́ư d́y sáng ́ao, biế phá́ hiện va giai q́yế vân đề, biế noi lên nhưng śy nghi, cá nhận của riêng ́ình. Co nghia la học sinh đực rèn nhiề́ ki năng, đực phá́ ́riên nhiề́ năng lưc ́iề́ ẩn bên ́rong các é như : năng lưc giao ́iêp ́iêng Việ́;̃ năng lưc ḥp ́ác lá việc nhó;̃ năng lưc giai q́yế vân đề;̃ năng lưc cá ́hu ́hẩ́ ́i…Môi giơ học văn la ́ộ́ niề́ v́i bấ ngơ đôi với các é, như đai văn hao Nga M.Gor- ki đa ́ừng noi: “Giáo duc nhằ́ phá́ ́riên ́ai năng chư không ́ao ra ́ai năng”! 2/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” Đê học sinh yế ́hich ́ôn Ngư Văn ́hì ngươi ́hầy đong ́ô ̣́ vai ́rò cưc kì q́an ́rọng. Như Han Dc – ́ô ̣́ học gia Tŕng Hoa nôi ́iêng, đa ́ừng noi : “Thầy la ngươi ́ŕyền đao, ́rao nghiê ̣p, cơi giai ́ê hoă ̣c”. Đúng vâ ̣y, ́ô ̣́ giơ học Ngư văn ́hanh công la sư nô lưc song song giưa ́hầy va ́rò. Thầy đong vai ́rò dân dắ, chỉ đao, ́rò giư vai ́rò chủ đô ̣ng, ́ich cưc khá́ phá, ́ich ĺỹ ́ri ́hưc. Điề́ nay cang ́hê hiê ̣n ro ơ nhưng phần ĺyện ́ập giúp cho học sinh đực rèn ĺyện các ́hao ́ác, ki năng cho ́h́ần ́huc, ́a lai đực ́ư do sáng ́ao, đực bay ́ỏ nhưng gì ́a ́ình nghi. Đực yế – gh́́ hôn nhiên ́a í bi lê ̣ ́h́ô ̣c vao sư gò bo nghiế ngặ́. Ở nhưng ́iế học ây, kiên ́hưc về các bai học vân đực củng cô ́a không khi không còn căng ́hẳng, học sinh hao hưng với ́ấ ́hê chủ động, ́ich cưc, say ́ê sáng ́ao. ́a nhưng nắ ́hưc hiện chương ́rình ́hay sách va đôi ́ới phương pháp day học noi ch́ng va ́ôn Ngư văn noi riêng, với cương vi la Tô ́rương ch́yên ́ôn, ́ôi đa đực dư khá nhiề́ giơ của đông nghiệp ́rong ́rương ccng như ́rương ban, song điề́ ́ôi còn băn khoăn la ́ộ́ sô ́hầy cô vân ́h́yế ́rình nhiề́, việc ćng câp kiên ́hưc đôi khi còn ́ang ́inh áp đặ́, đặc biệ́ la khấ Đọc-Hiế văn ban;̃ các ́hầy í giao bai ́ập cho nhó, cá nhân ch́ẩn bi ́ừ lúc ơ nha;̃ ́rên lớp, không ́ao điề́ kiện cho các é đực ́hê hiện…Tôi ́hiế nghi co nhiề́ cách đê phá́ h́y ́inh ́ich cưc, chủ động , sáng ́ao va năng lưc của học ́rò như giáo sư Nǵydên hăc Phi khẳng đinh: “Trong q́á ́rình day học, không cho ph́p day học ́heo kiế ́áy ́oc rập kh́ôn, nhôi sọ ́a ĺôn ĺôn đòi hỏi sư năng động, vận dung linh hoá sáng ́ao của ngươi ́hầy”. Chinh vì vậy, ́ôi ́anh dan đưa ra sáng kiên “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” II. PHAM VII, THỜI GIAN TḤC HIỆN ĐÊ TÀI : - Các ́iế Ngư văn day phần văn ban - Học kì I - Nắ học : 2211-2217 III. ĐÔI TƯỢNG NGHIÊN CƯU: lớp: 9C IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƯU: Điề́ ́ra, khao sá́, q́an sá́, đôi chiế, phân ́ich, ́hưc nghiê ̣́ 3/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” B. NỘI DUNG ĐÊ TÀI I.CƠ SỞ LÍ LUẬN: Phai noi rằng, lưa ́́ôi học sinh THCS với đặc điế ́ấ sinh li hế sưc điên hình. Đây la ́hơi kì q́á độ ch́yên ́ừ giai đoan ́rẻ é sang ngươi lớn. Trong giai đoan nay, hưng ́hú của các é đa phá́ ́riên ơ ́ưc độ cao;̃ hưng ́hú về học ́ập đa phá́ ́riên va ngay cang đậ́ ń́. Đây la ́ộ́ đặc điế hế sưc ́h́ận ḷi đôi với việc giang day bộ ́ôn Ngư văn. Việc ́ò ́ò ́hich ́hú ́ôn Văn không phai la khoang cách xa đôi với các é. Bên canh đo, ý ́hưc ́ư lập va kha năng đao sấ khá́ phá nhưng ń́ đẹp ́rong ćộc sông va khá́ phá nhưng năng lưc ́iề́ ẩn ́rong ban ́hân khá cao- đo la ́ộ́ ứ điế điên hình của học sinh bậc THCS.Song song nhưng ứ điế ́rên la nhưng nhực điế ́a nhiề́ é ́ăc phai, đo la còn rú rè e ngai;̃ còn ́ư ́i ́rong việc nhận ́hưc, đánh giá về ban ́hân;̃ còn ngai kho, chưa chủ động ́rong học ́ập… nên chưa đánh ́hưc, phá́ h́y hế kha năng ́iề́ ẩn của ban ́hân ́ình. Vậy lá ́hê nao đê giai q́yế nhưng kho khăn đo? Lá ́hê nao đê giơ day va học ́ôn Ngư văn co hiệ́ q́a? Lá ́hê nao đê đánh ́hưc , khơi dậy kha năng của học ́rò? II.CƠ SỞ TḤC TIỄN: Như chúng ́a đa biế “Văn học la nhân học”;̃ “Văn học la nghệ ́h́ậ́ của ngôn ́ừ”. Chinh vì vậy, việc học Văn không phai đơn gian.Hơn nưa, ́rong ́hơi đai hiện nay, ́ôn Ngư văn không còn la “điế đên” hâp dân với các é học sinh như các ́ôn: Toán, Li, Hoa, Anh văn…́ặc du đo la ́ộ́ ́rong hai ́ôn chinh chiế sô lựng ́iế không nhỏ. Co nhiề́ học sinh rấ ngai học ́ôn Văn bơi li do la văn viế dai, kho học, kho ́h́ộc. Co nhưng ́ác phẩ́ ́ư sư dai học sinh lươi không đọc hế dân ́ới ́ình ́rang ́ơ ́ang về nội d́ng, cố ́ŕyện, nhân vậ́. Co nhưng bai ́hơ khi học xong, học sinh không nắ đực nghệ ́h́ậ́ ́iế biế, nội d́ng ý nghia của bai ́hơ. Các é không chủ động ́ì́ ́òi, nghiên cứ ́ác phẩ́ ơ nha, cộng với ́rên lớp ́hầy cô “lá hộ” các é nên học sinh không đực rèn ki năng …vì ́hê các năng lưc ́iề́ ẩn của học sinh không đực đánh ́hưc, khơi dậy dân đên kiế học nhôi sọ, rập kh́ôn ́áy ́oc không hiệ́ q́a. Nhưng li do ́rên khiên ́ấ li học sinh ngai va chán học ́ôn Văn. Vậy lá ́hê nao đê khăc phuc kho khăn đo? Lá ́hê nao đê ́iế day học ́ôn Ngư văn ́hậ́ sư co hiệ́ q́a đê ́h́ hú́ học sinh say ́ê học ́ập? Đê ́ra lơi cho cấ hỏi đo, ́ôi ngươi ́hầy giáo phai rèn cho ́ình ́rái ́í nhiệ́ h́yế, ́ri ́hưc phong phú sấ săc va ban linh vưng vang khi đưng ́rên buc giang. 4/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” Như chúng ́a đa biế, văn học x́ấ phá́ ́ừ đơi sông, chinh vì ́hê văn học rấ gần gci với ́ọi ngươi. Nhưng bai ́hơ hay, nhưng văn ban hâp dân đa giúp cho giơ Văn không chỉ la giơ học ́a còn la nhưng giơ giai ́ri, khá́ phá biế bao điề́ kì diệ́ của ćộc sông con ngươi. Ccng ́rong các giơ học đo ́a học sinh đực rèn nhiề́ ki năng, đực ́ư khá́ phá kha năng của ban ́hân như năng lưc giao ́iêp ́iêng Việ́;̃ năng lưc lá việc nhó;̃ năng lưc giai q́yế vân đề;̃ đặc biệ́ la năng lưc cá ́hu ́hẩ́ ́i…Đê co giơ Văn như ́hê ́hì học sinh đực rèn bằng cách giao bai ́ập nhó, cá nhân ch́ẩn bi bai ngay ́ừ ơ nha ́ừ khấ Đọc-Tìm hiểu chung đên khấ Đọc - Hiểu văn bản va ca phần Luyện tập, vận dụng của bai học. Đông ́hơi no ccng đòi hỏi ngươi ́hầy phai ch́ẩn bi ki cang, công ph́ va chủ động, sáng ́ao va linh hoá khi ́hiế kê bai giang. III. ĐIỂM MỚI CỦA ĐÊ TÀI: Day học ́ôn Ngư văn ́heo đinh hướng phá́ ́riên năng lưc của học sinh câp THCS. IV. TÌNH TRANG TḤC TẾ KHI CHƯA TḤC HIỆN. 1 .Về phần học sinh : - Ngai học do kiên ́hưc dan ́rai va co phần nhôi nh́́. - iên ́hưc hông nhiề́. Các ki năng còn non yế chưa đực rèn ĺyện cho nên khá lúng ́úng ́rong các khấ như cá hiế va phân ́ich ́ác phẩ́;̃ chưa nh́ần nh́ydên khi áp dung kiên ́hưc đa học vao lá bai ́ập, nhấ la q́á ́rình ́ao lập văn ban... -Thiế sư chủ động, sáng ́ao, còn ́hu động ́rong q́á ́rình ́iêp ́h́, linh hội ́ri ́hưc;̃ chưa biế lá việc ́heo nhó cho co hiệ́ q́a. - Học sinh ́hơ ơ, í ŕng đô ̣ng với vẻ đẹp của ́ác phẩ́ văn học;̃ chưa đực lá q́en nhiề́ về các kiên ́hưc li ĺận văn học . - Vôn ́ừ ngư í ỏi, cho nên dung ́ừ còn sai va ́hâ ̣́ chi dung ́a không hiế nghia của ́ừ. - Didên đá lủng củng, không ́hoá́ ý;̃ nhú́ nhá́ ngai ́rình bay ́rước ́ập ́hê. - Giơ học ́rầ́, b́ôn ́ẻ, không ́ich ḥp đực liên ́ôn, không biế vận dung kiên ́hưc bai học giai q́yế các vân đề ́ương ́ư hay liên q́an ngoai ćộc sông;̃ kế q́a ́hâp. 2. Về phần giáo viên: - Chưa ́hâ ̣́ sư chú ́rọng ́rong nhưng giơ học nay. - Ch́ẩn bi sơ sai, ́hiế đinh hướng ro rang. hông xác đinh ro ́rọng ́ấ kiên ́hưc, ki năng cần rèn cho học sinh. 5/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” - hông giao bai ́ập về nha va kiế ́ra sá́ sao sư ch́ẩn bi của các é. - Pho ́ă ̣c cho học sinh ́ư lá. - hông đầ́ ́ư nghiên cứ hệ ́hông cấ hỏi dân dắ cho khoa học nhấ la hệ thống câu hỏi mở va cách thức tổ chức các hoạt động ́rên lớp đê phá́ h́y năng lưc ća học sinh . Tấ ca các yế ́ô ́rên dân đên giơ day va học văn chưa ́hanh công. Các é không co hưng ́hú học Ngư văn;̃ vôn ́ừ í đực ́rá dôi cho phong phú;̃ ́ỏ ra vung về ́rong viê ̣c didên đá śy nghi, ́ình cá, cá xúc của ban ́hân. Từ đo, viê ̣c cá hiế các ́ác phẩ́ ́rên lớp ccng bi han chê do cá q́an không đực đánh ́hưc va rèn ĺyê ̣n. Nhiề́ ki năng yế ḱ́ không đực rèn gica. Chấ lựng giáo duc chưa đực cai ́hiện. V. SÔ LIỆU ĐIÊU TRA: LỚP/SĨ SÔ 9C/42 NĂNG ḶC HỌC VĂN GIỎI 2 (5%) HÁ 5 (12I,5%) T.BINH 17 (42I,5%) YÊU 6 (15%) ÉM 4 (10%) VI. CÁC GIẢI PHÁP TḤC HIỆN:1. Giáo viên trau dồi để có vốn kiến thức phong phú về môn học: - Giáo viên phai nắ vưng hệ ́hông kiên ́hưc cơ ban về văn học, bao gố : kiên ́hưc về lich sư văn học;̃ kiên ́hưc về li ĺận văn học;̃ kiên ́hưc về ́ác phẩ́ văn học cu ́hê. * Kiến thức về văn học sử : La co sư hiế biế về q́y ĺậ́ hình ́hanh va phá́ ́riên của các hiện ́ựng va q́á ́rình văn học didên ra ́rong nhưng điề́ kiện xa hội- lich sư nhấ đinh. Nắ chăc kiên ́hưc văn học sư co nghia la giáo viên ́rong q́á ́rình ĺyện ́ập ,sẽ giúp học sinh co cách nhìn hệ ́hông về ́iên ́rình phá́ ́riên nền văn học, ́ừ đo nắ ro hơn về nội d́ng, nghệ ́h́ậ́ của ́ác phẩ́. Các é hiế đực văn học Việ́ Ná co ́ây bộ phận? Co ́hê chia văn học Việ́ Ná ra ́ây giai đoan lớn? Môi giai đoan co ́ác gia va ́ác phẩ́ ́iế biế nao? Nhưng chủ đê lớn x́yên śố nền văn học dân ́ộc la gì? Tác phẩ́ đang học ra đơi ́rong hoan canh nao? Vi ́ri của nha văn ây ́rong nền văn học dân ́ộc?...Nắ vưng văn học sư, các é sẽ ́iêp nhận văn học ́ộ́ cách co hệ ́hông, không phiên diện, không lân lộn…đê ́ừ đo co cách nhìn nhận va đánh giá đúng đăn về ́ác gia va ́ác phẩ́. 1/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” TRo rang khi phân ́ich ́ộ́ ́ác phẩ́ nao đo, chúng ́a phai xé x́́ không chỉ nhưng yế ́ô ́rong văn ban ́a còn phai căn cư ́hế nhiề́ yế ́ô khác ngoai văn ban, như: hoan canh sáng ́ác , ćộc đơi nha văn, bôi canh lich sư xa hội, gia đình, ban bè…đa gop phần hình ́hanh ́ác phẩ́ đo như ́hê nao?...Nhưng kiên ́hưc ây chinh la do văn học sư ćng câp. hi phân ́ich bai ́hơ “Ngắ ́răng”( Hô Chi Minh-SG Ngư văn 8- Tập 2) chẳng han: “Trong ́u không rự́ ccng không hoa Canh đẹp đế nay kho hưng hơ. Ngươi ngắ ́răng soi ngoai cưa sô Trăng nhò́ khe cưa ngắ nha ́hơ.” (Trich “Nhậ́ ki ́rong ́u”). Ở đây, ngoai việc phân ́ich cái hay, cái đẹp của văn ban, ́ừ văn ban, ́rong ́ừng cấ chư, ý ́ư của bai ́hơ như nhiề́ ngươi đa chỉ ra, nế chúng ́a lai đặ́ bai ́hơ ́rong hoan canh sáng ́ác của ́oan ́ập ́hơ, soi rọi nội d́ng va nghệ ́h́ậ́ bai ́hơ ́ừ ánh sáng ch́ng, phong cách ch́ng của ́oan bộ ́ập “Nhậ́ ki ́rong ́u”;̃ rôi lai liên hệ với nhưng sáng ́ác của các nha ́hơ khác ơ cung ́ộ́ giai đoan, cung viế về ́răng nhưng ơ hoan canh khác nhá…chúng ́a sẽ ́hây bai ́hơ đẹp hơn nhiề́ lần, sấ săc hơn va ́hấ ́hia hơn. *Kiến thức tác phẩm văn học: Đây la ́ộ́ bộ phận q́an ́rọng nhấ của hệ ́hông kiên ́hưc cơ ban về văn.Vì ́ộ́ lẽ đơn gian la nế không nắ đực ́ác phẩ́ ́hì coi như ́ọi kiên ́hưc về văn đề́ ́rông rông. Trước hế cần nắ vưng nội d́ng ́ư ́ương va nghệ ́h́ậ́ của các ́ác phẩ́ đa đực đưa vao chương ́rình sách giáo khoa, sá đo ́há khao ́ơ rộng khác ngoai chương ́rình.Vi du, khi day bai ́hơ “Ngắ ́răng” (Hô Chi Minh-SG Ngư văn 8-́ập 2), giáo viên phai biế liên hệ, so sánh với nhiề́ bai ́hơ cung viế về ́răng ́rong va ngoai nước. Co ́hê dân ra trăng ́rong ́hơ Li Bach, Đô Phủ, ́răng ́rong ca dao dân ca, ́răng ́rong ́hơ Nǵydên Trai, ́rong Tŕyện iề́ của Nǵydên D́… Co ́hê dân ra nhưng vầng ́răng ́rong ́ộ́ sô ́hi phẩ́ cung ́hơi với bai “Ngắ ́răng” của Bác: ́răng ́rong ́hơ Han Mặc Tư, Chê Lan Viên… Co ́hê so sánh vầng ́răng của Bác ơ nhưng bai ́hơ Ngươi viế ́rong nhưng ́hơi điế va hoan canh khác nhá. Trăng lúc Bác ơ ́rong ́u, ́răng khi Ngươi ơ chiên kh́ Việ́ Băc… …Lá ́hê nao đê khi ban ́ộ́ vân đề hay viế về ́ộ́ ý nao đo, bình giang hay phân ́ich ́ộ́ cấ ́hơ, đoan ́hơ nao đo, giáo viên không nhưng hiế no ́ộ́ cách chinh xác, sấ săc ́a còn ́ới ́ẻ va didên đá, ́rình bay no ́ộ́ cách hâp dân , co ́hê đưa ra nhiề́ dân chưng văn ́hơ của nhiề́ ́ác gia khác 7/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” nhá ́́y cung viế về ́ộ́ đề ́ai, ́ộ́ ý, nhưng cách ́hê hiện phong phú, đa dang… Trước ́ộ́ ́ình h́ông hâp dân, hình anh đẹp, ́ừ ngư chưa đưng nhiề́ ́hông ́in…́rong ́ác phẩ́, giáo viên biế g̣i dân cho học sinh ́ì́ ́òi, giai ́a ́heo śy nghi của các é nhưng co đinh hướng của ngươi ́hầy ́rên lập ́rương , q́an điế đúng đăn…về ́ác gia, ́ác phẩ́. Như ́a đa biế, ́ôi ́ác phẩ́ văn học,về nội dungI, la ́ộ́ bưc ́ranh sinh động về ćộc sông va con ngươi. Va q́a bưc ́ranh đo, ngươi viế ĺôn gưi gắ nhưng ́ình cá, ́ư ́ương va ́hê hiện ́hái độ của ́ình ́rước ćộc sông. Nhưng nhưng ́ác phẩ́ văn học ́́ôn ́ôn ́ai đực không cho ph́p dập kh́ôn lặp lai giưa các ́ác gia, ́hậ́ chi cung ́ộ́ ́ác gia. Vì vậy, khi giúp học sinh khá́ phá ́ác phẩ́ văn học, giáo viên rèn cho học sinh ki năng phân ́ich , ́ông ḥp, biế so sánh, đôi chiế đê ́ì́ ra nhưng điế ́ương đông va nhưng ń́ đặc săc riêng đê ́ừ đo ́a co kiên ́hưc sấ săc về ́ôi ́ác phẩ́. Chẳng han khi day “Chiêc lực nga” (Nǵydên ́ang Sáng- SG Ngư văn 9), đê phân ́ich khia canh nội d́ng “ ́ình cá ́hiêng liêng cao đẹp của nhưng ngươi đông chi đực nôi dai ́rong kháng chiên” ́hê hiện q́a các nhân vậ́ ông Sá́, ông Ba, cô giao liên Th́ , giáo viên co ́hê so sánh, đôi chiế với nhưng ́ác gia khác cung đề ́ai: “Xưa ́idên chông đi rươi rựi ́oc xanh Nay lai ́idên con đi ŕng rinh đầ́ bac” ( Lứ Trọng Lư). Còn Tô Hứ ́hì: “Lớp cha ́rước, lớp con sá Đa ́hanh đông chi ch́ng cấ q́ân hanh”. Hoang Tŕng Thông lai viế: “Ta lai viế bai ́hơ ́rên báng súng Con lớn lên viế ́iêp ́hay cha Ngươi đưng dậy viế ́iêp ngươi nga x́ông Ngươi hố nay viế ́iêp ngươi hố q́a.” Va vân ý ây, Trinh Đương không ́́ôn lặp lai: “Cha còn đeo q́ân há Con đa ra nhập ngc. Mộ́ hòn đá Trương Sơn Cha con cung gôi ngủ”. Còn về phương diện nghệ thuật, giáo viên rèn cho học sinh ki năng nhận diện va phân ́ich giá ́ri ,ý nghia đê lá nôi bậ́ nội d́ng, ́ư ́ương của ́ác phẩ́. *Dấ cấ va cách ngắ nhip: 8/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” Nha văn Tô Hoai coi dấ cấ la ́ộ́ loai ́ừ, la hình ́hưc của chư ́rong ́ác phẩ́. Va ca cách ngắ nhip ccng vậy. No gop phần ́ao nên ý ́ai, ngôn ngoai, no co kha năng “g̣i ra nhưng điề́ ́a ́ừ không noi hế”, nhấ la ́rong ́hơ. Thậ́ kho ́a dung ngôn ́ừ đê didên ́a sư í lặng va xúc động ́hiêng liêng đên ́ận cung , giây phú́ Bác Hô ́rơ về Tô q́ôc sá 32 ́ươi nắ xa cách bằng ́ây dấ cấ ́rong đoan ́hơ sá: “Ôi! Sáng x́ân nay, x́ân 41 Trăng rừng biên giới nơ hoa ́ơ Bác về…Í lặng. Con chí hó Thánh ́hó bơ lá v́i ngẩn ngơ…” (Tô Hứ- Theo chân Bác) Hay ́a cung đọc đoan văn sá đây: “Hằng nắ cư vao ćôi ́h́, lá ngoai đương rung nhiề́ va ́rên không co nhưng đá́ ́ây bang bac, lòng ́ôi lai náo nưc nhưng kỉ niệ́ ́ơn ́an của b́ôi ́ứ ́rương. Tôi q́ên ́hê nao đực nhưng cá giác ́rong sáng ây nay nơ ́rong lòng ́ôi như ́ây canh hoa ́ươi ́ỉ́ cươi giưa bầ́ ́rơi q́ang đang.” (Thanh Tinh- Tôi đi học. SG Ngư văn 8- Tập 1) 2 Đoan văn của Thanh Tinh ́ôi đoan chỉ 1 cấ với 12 chư, 2 dấ chấ va 2 dấ phay. Nhip điệ́ cấ văn nhẩn nha, không gâp gáp vội vang. Ngư điệ́ cấ văn không co gì căng ́hẳng. Ca hai đoan văn la nhưng ́iêng noi ́hì ́hầ́, nhỏ nhẹ như lá rung ćôi ́h́, lang đang như ́ây bac lưng ́rơi…Tấ ca nhằ́ didên đá ́ộ́ ́ấ ́rang, ́ộ́ hôi ưc, ́ộ́ ́ấ lòng đang “náo nưc nhưng kỉ niệ́ ́ơn ́an của b́ôi ́ứ ́rương”. *Vần điệ́, ấ hương va nhac ́inh: Tiêng Việ́ rấ giá nhac ́inh. Hệ ́hông vần điệ́ va ́hanh điệ́ la nhưng yế ́ô cơ ban ́ao nên ́inh nhac của ́iêng Việ́ noi ch́ng va ngôn ́ừ văn học noi riêng, nhấ la ́hơ. Mộ́ ́rong nhưng ́ác dung q́an ́rọng của Vần la ́ao nên ấ hương vang ngân ́rong ́hơ, chẳng han bai ́hơ “Tưc canh Pac Bo” (Hô Chi Minh- SG Ngư văn 8-Tập 2). Bai ́hơ độc đáo ơ chô ca bai gieo ́ộ́ vần “ang” va đề́ nằ́ ơ ćôi đủ 4 cấ ́hơ (hang; sàng; Đảng; sang) của 1 bai ́hơ ́ư ́́yệ́! Ngươi đọc hiế rằng ,vao ́hơi điế đo, dấ Chủ ́ich Hô Chi Minh còn phai hoá động cách ́ang ́rong vòng bi ́ậ́ (́rong “hang”), dấ phai lây “cháo bẹ”,”rá ́ăng”, “ban đá chông chênh” đê sông, sinh hoá va lá việc…ây vậy ́a cái “hang” ây lai rơi ṛi ánh sáng h́y hoang;̃ ćộc sông va công việc hoá động cách ́ang ây lai rấ sang, bơi no lâp lánh lòng lac q́an ,niề́ ́in ́ương vao ́ương lai choi 9/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” ngơi của sư ́hanh công va ́hăng ḷi…Co lẽ ́ấ ca đề́ do ấ hương của vần “ang” rộng ́ơ, ngân nga ́ang lai… *Từ ngư , hình anh, các biện pháp ́́ ́ừ: Đây la yế ́ô cơ ban va q́an ́rọng nhấ của hình ́hưc chấ liệ́ ngôn ́ừ. Bơi vì ́ọi nội d́ng cần ́hê hiện của ́ác phẩ́ văn học không ́hê co cách nao khác la nhơ vao hệ ́hông ́ừ ngư nay. Các phương ́iện như dấ cấ, nhip điệ́, ngư ấ ơ ́rên ccng chỉ co ý nghia khi nằ́ ́rong ́ộ́ văn ban ́a ́ừ ngư lá nền ́ang. Nha văn ́́ôn ́ô ́a, ́ái hiện hiện ́hưc phai ́hông q́a ́ừ ngư. Ḿôn noi đên nôi lòng của ́ình, ́ình cá va ́ư ́ương của ́ình ccng phai ́hông q́a ́ừ ngư…”Văn học la nghệ ́h́ậ́ ngôn ́ừ” chinh la như vậy. ́a ́hậ́ ngôn ́ừ ́rong các ́ác phẩ́ văn học vừa co ́ác dung biế ý, vừa co ́ác dung biế cá, g̣i hình anh, hương vi, ấ ́hanh… Chẳng han như cấ ́hơ của Nǵydên D́ ́rong “ Tŕyện iề́”: “Cỏ non xanh ́ận chân ́rơi Canh lê trắng điế ́ộ́ vai bông hoa”. “Dưới ́răng q́yên đa gọi hè Đầ́ ́ương lửa lựu lập lòe đớ bông”. Hay đoan văn của Ná Cao khăc họa hình anh về lao Hac: “Mặ́ lao độ́ nhiên co rúm lai. Những vết nhăn xô lại với nhá, ́p cho nước mắt chảy ra. Cái đầ́ của lao ngoẹo về ́ộ́ bên va cái miệng móm mém của lao mếu như con ní. Lao hu hu khóc.” (Lão Hạc- SG Ngư văn 8- Tập 1). - Ngôn ́ừ văn học la loai ngôn ́ừ đa đực chắ lọc ́ừ ngôn ngư đơi ́hương, đực nâng câp, sưa sang, lá cho no cang ong a, giá đẹp hơn. Các biện pháp ́́ ́ừ chinh la nhưng phương ́iện q́an ́rọng đê ́hưc hiện nhiệ́ vu ́rang điế ngôn ́ừ văn học, đo la các biện pháp ́́ ́ừ : so sánh, ẩn du, nhân hoa, hoán du, điệp ngư…Giáo viên rèn ki năng phân ́ich các biện pháp ́́ ́ừ ́ưc la rèn cho học sinh biế chỉ ra hiệ́ q́a của cách viế, cách noi ây, vai ́rò va ́ác dung của chúng ́rong việc ́iế ́a, biế đá chư không phai đơn ́h́ần la chỉ gọi đực ́ên, liệ́ kê các biện pháp ́a nha văn đa dung. Chẳng han , ́rong bai ́hơ “Ông đô” (Vc Đình Liên- SG Ngư văn 8Tập 2) đa sư dung ph́p ́́ ́ừ nhân hoa rấ ́hanh công: “ Nhưng ́ôi nắ ́ôi văng Ngươi ́h́ê viế nay đấ Giây đỏ buồn không ́hắ Mưc đọng ́rong nghiên sầu”. “giây” va “́ưc” ,hai vậ́ vôn vô ́ri vô giác vậy ́a giơ đây ccng biế b́ôn ba, ́há sầ́. Phai chăng chúng ccng biế đông cá, sẻ chia cung chủ nhân la ông 12/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” đô- ́ộ́ ́hơi vang bong- giơ đây ́hấ ́hê, đang rơi vao ́ộ́ cung của cô đơn, sầ́ ́ủi giưa sư ́hơ ơ ghẻ lanh của ́hê ́hái nhân ́ình? Vc Đình Liên ́hậ́ ́ai ́ình , sư dung ph́p nhân hoa, ́ộ́ ́ci ́ên ́a ́rúng hai đich: vừa pha hôn vao vậ́ đê đông cá, sẻ chia, ńôi ́iêc, hoai cô về ́ộ́ ń́ đẹp văn hoa Việ́ đang bi ́ai ́ộ́;̃ đông ́hơi lai ́hach hoa nhưng ́ấ hôn vô cá, vô ́ri!?... *Cấ ́rong văn ban va ́hê loai văn ban: hi ́iêp xúc với ́ác phẩ́ văn học đực phân ́ich, bên canh việc chú ý khai ́hác các yế ́ô hình ́hưc nghệ ́h́ậ́ noi ́rên, ccng cần đê ý đên kiế cấ va ́hê loai văn ban. - Hiế biế về các kiế cấ ccng gop phần li giai ́ố ́ác phẩ́. Vi du như ́rong “Hich ́ướng si” (Trần ́ôc T́ân- SG Ngư văn 8 ́ập 2) đa sư dung chủ yế cấ văn biền ngấ( cấ văn co nhiề́ vê ,cân chỉnh, đăng đôi như nhưng con ngưa đi song đôi với nhá) khiên cho cấ văn co kế cấ ́rung điệp, lơi văn ćôn ćộn như ́riề́ dâng, ́ach văn liên ́uc, ́ấ ́ư va ́ình cá của ngươi viế suc sôi nơi đầ́ ngọn bú́ …gop phần không nhỏ đê lá nên áng thiên cổ hùng văn bấ hủ . *Thê loai văn ban: Bên canh việc chú ý đên đặc điế cú pháp, khi phân ́ich ́ác phẩ́ văn học, còn phai xé x́́ ́ộ́ câp độ cao hơn, đo la văn ban va ́hê loai của văn ban. Tác phẩ́ đực phân ́ich co ́hê la ́ộ́ ́ác phẩ́ ́rọn vẹn , nhưng ccng co ́hê chỉ la ́ộ́ đoan ́rich. Điề́ nay ccng chi phôi cách ́hưc va phương hướng phân ́ich, ́ì́ hiế. Tiêp ́heo la ́hê loai của văn ban( khá q́an ́rọng). Nế la ́ác phẩ́ ́hơ ́hì lá ́heo ́hê gì: luc bá́, Đương ĺậ́ hay ́ư do?...Nế la văn x́ôi ́hì la ́ŕyện ngăn hay ́iế ́h́yế, ki hay kich ban? …Thậ́ chi còn phai chú ý đên ́iế loai nế ́hây cần ́hiế. Vi du: ́rong ki còn co: bú́ ki, ́uy bú́, nhậ́ ki, phong sư… Trong ́iế ́h́yế ́hì co: ́iế ́h́yế chương hôi, ́iế ́h́yế hiện đai…Trong kich lai co : bi kich, hai kich, kich cô điên, kich hiện đai…Môi ́ộ́ ́hê loai lai co nhưng đặc điế về nội d́ng va nghệ ́h́ậ́ riêng biệ́. Chinh vì ́hê, nắ chăc đặc điế ́hê loai của ́ác phẩ́ văn học, sẽ phân ́ich đúng hướng. Vi du: Mộ́ ́rong nhưng đặc điế nôi bậ́ của ́ác phẩ́ ki la sư phong phú, sông động va chinh xác về sô liệ́ (ngươi va việc), ́ao nên ́inh chân ́hưc va sưc ́h́yế phuc. Trong khi đo, cái hay của ́ŕyện ngăn lai la ơ chô nha văn biế lưa chọn đực ́ộ́ ́ình h́ông ́ŕyện độc đáo, hâp dân, q́a ́ình h́ông ây ́a con ngươi va sư việc đực bộc lộ. Chinh vì ́hê, khi đọc “Ban án chê độ ́hưc dân Pháp” của Nǵydên Ái ́ôc, ́a ́hây Ngươi ĺôn dân ra rấ nhiề́ sô liệ́ về con ngươi, va sư việc: sô lựng, nơi chôn, ngay, ́háng, nǵôn ́in với nhưng chi 11/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” ́iế cu ́hê, sông động như đang chưng kiên. Đây la ćộc hanh hình kiế Ĺynch: “…Chúng ́roi ngươi da đen bi hanh hình vao ́ộ́ gôc cây ́o ́rong rừng, ́ưới dầ́ lưa vao ngươi. Trước khi chấ lưa, chúng bẻ dần ́ừng chiêc răng của nan nhân, rôi ́oc ́ắ, giậ́ ́ừng ́ớ ́oc xoăn, lộ́ ́heo nhưng ́ang da đấ ́á́… Ngươi da đen không kế đực nưa: lươi đa sưng phông lên vì ́ộ́ ́hanh sắ ńng đỏ gi vao. Toan ́hân ngươi ây q́ằn q́ai như ́ộ́ con răn bi đánh dập nưa ́ình, dơ sông, dơ chế”. Còn đây la “́h́ê ́á́” của ngươi ban xư: “Bay ́ươi van ngươi ban xư đa bước chân lên đấ Pháp va ́rong sô ây ́á́ van ngươi đa không còn ́rông ́hây ́ặ́ ́rơi ́rên q́ê hương họ nưa”. Ở ́ŕyện ngăn ́hì lai khác. hi phân ́ich ́ŕyện ngăn, nên chú ý đên ́ình h́ông ́ŕyện, cách kê ch́yện va hình ́ựng nhân vậ́. Chẳng han, cái hay của ́ŕyện ngăn “Bưc ́ranh của é gái ́ôi” của Ta D́y Anh (SG Ngư văn 1-́ập 2) chinh la chô ́ác gia xây dưng đực ́ình h́ông bấ ngơ ơ ćôi ́ŕyện, cách chọn ngôi kê la nhân vậ́ ngươi anh xưng “́ôi” cung với bú́ pháp ́iế ́a nội ́ấ ́inh ́ê lá cho cấ ch́yện hâp dân, cá động, ́a lai chưa đưng ́ộ́ ́riế li sấ săc về ćộc sông. *Nhân vậ́ ́rong ́ác phẩ́ văn học: Nhân vậ́ ́rong ́ác phẩ́ văn học co ́hê la ngươi hoặc co ́hê la vậ́ (nhưng chưa đưng śy nghi, ́ình cá của con ngươi) . Nhân vậ́ ́rong ́hơ ́rư ́ình la nhân vậ́ ́rư ́ình ́hương xưng ́ôi, ́a, anh, é, ́ình… hoặc không ́hây xưng ai ca, vi du: -“Lang tôi ơ vôn lá nghề chai lưới Nước bao vây cách biên nưa ngay sông. hi ́rơi ́rong gio nhẹ sớ́ ́ai hông Dân ́rai ́ráng bơi ́h́yền đi đánh cá”. (Quê hương- Tê Hanh, SG -Ngư văn 8) - “Bông nhận ra hương ôi Pha vao ́rong gio se Sương chung chình q́a ngo Hình như ́h́ đa về”. ( Sang thu- Hứ Thỉnh ,SG Ngư văn 9 ) Nhân vậ́ ́rong ́ác phẩ́ văn x́ôi ( ́ư sư) la nhưng con ngươi cu ́hê đực ́ác gia ́iế ́a, co ́hê co ́ên hoặc không ́ên xưng “́ôi”. Nhiề́ khi học sinh nhầ́ lân đông nhấ nhân vậ́ xưng “́ôi” với ́ác gia như ơ ́ŕyện ngăn “Tôi đi học” của Thanh Tinh chẳng han. Vì vậy phai giúp học sinh lứ ý ́rong nhưng ́rương ḥp nay. 12/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” *Chú ý phong cách nghệ ́h́ậ́ của ́ác gia: Noi về phong cách ́hì không phai nha văn nao ccng đề́ xây dưng cho ́ình ́ộ́ phong cách nghệ ́h́ậ́ ro ń́. Phong cách nhìn ơ ́ộ́ phương diện nao đo, va noi ́ộ́ cách đơn gian nhấ, co ́hê gọi la chô hay nhấ, ́anh nhấ của ́ộ́ nha văn về ́ư ́ương va nghệ ́h́ậ́, ́hương ́rơ đi ́rơ lai ́rong sáng ́ác của ngươi đo. Phong cách ơ ́ôi nha văn la sư sáng ́ao ra ́ộ́ ́hê giới nghệ ́h́ậ́ riêng, co sưc hâp dân riêng của nha văn đo. Vi du nha văn Nǵyên Hông, với nhưng ́rang văn x́ôi sôi nôi ́rư ́ình, ́hê hiện ́ộ́ chủ nghia nhân đao ́hông ́hiế. Ông ́hương viế về nhưng kiêp ngươi đá khô, bấ hanh (đặc biệ́ la nhưng ngươi đan ba) bi nhưng ́ai họa dôn dập vui x́ông bun đen, nhưng vân q́yế vung vây đê vươn lên ánh sáng. Còn Ná Cao ĺôn đá đớn ́rước ́ình ́rang ngươi ́ri ́hưc phai sống mòn, ngươi nông dân phai vứ bỏ nhân ́inh vì ́iêng cớ ́anh áo, các nhân vậ́ ́rong ́ác phẩ́ ́hương đấ ́ranh, giằng x́ nội ́ấ gay gắ… Nắ chăc nhưng đặc điế nôi bậ́ về phong cách nghệ ́h́ậ́ của ́ôi nha văn, ́rong q́á ́rình cá ́hu , phân ́ich ́ác phẩ́ sẽ gop phần lá sáng ́ỏ hơn nhưng hiế biế va cá nhận của ́ình. *Kiến thức lí luận văn học: Ở câp THCS, học sinh chưa đực học li ĺận văn học ́hanh nhưng bai riêng va ccng không đực nhiề́ ́hầy cô chú ý đúng ́ưc. T́y nhiên vân cần ćng câp cho học sinh các khái niệ́, ́h́ậ́ ngư về li ĺận văn học như: đề ́ai, chủ đề, hình anh, hình ́ựng, ́ư sư, ́rư ́ình, hư cấ, ước lệ, ́ựng ́rưng, hiện ́hưc, lang ́an, phong cách, các ́hủ pháp nghệ ́h́ậ́…vì no co ́ặ́ hầ́ như ơ bấ kì bai giang văn nao ́rên lớp của ́hầy, hay các bai lá văn của ́rò. Trong nhưng giơ học Ngư văn ́rên lớp, giáo viên giúp các é li giai : Thê nao la đề ́ai? Thê nao la nhân vậ́ ́rong ́ác phẩ́ văn học? Đề ́ai khác chủ đề ơ chô nao? Nhân vậ́ ́rong ́ŕyện cô dân gian co nhưng đặc điế gì? Loai nhân vậ́ ây co gì khác so với các nhân vậ́ ́rong các ́ác phẩ́ văn học hiện đai? Tai sao loai nhân vậ́ nay ́hì đực ́iế ́a ́heo bú́ pháp nay còn loai nhân vậ́ kia lai ́iế ́a ́heo bú́ pháp khác? Đê hình ́hanh va củng cô kiên ́hưc li ĺận cho các é đực ́ộ́ cách vưng chăc, giáo viên phai găn các kiên ́hưc ây vao ́ác phẩ́ văn học cu ́hê, liên hệ, đôi chiế đê lá sáng ́ỏ q́a các hình ́ựng văn học cu ́hê, sinh động, ́ránh li ĺận ch́ng ch́ng, khô khan, ́rừ́ ́ựng va lá ́ộ́ cách ́hương x́yên . Tiế Đọc-hiế văn ban ccng la nhưng dip ́h́ận ḷi co ́hê đưa vao đê khăc sấ kiên ́hưc li ĺận văn học cho học sinh. Vi du: hi phân ́ich đên cấ ćôi “Mộ́ ́anh ́ình riêng ́a với ́a” (“ ́a Đèo Ngang”- Ba H́yện Thanh ́an 13/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” SG Ngư văn 7), ́ộ́ é HS (7D) viế: “Manh ́ình riêng đo, chỉ riêng ba va canh biế ́hôi, ba va canh ́́y hai ́a ́ộ́, bơi vì co ch́ng ́ấ ́rang. Trước canh, ba đa bộc lộ ́ấ sư của ́ình, ́ộ́ ́ấ sư hoai cô. Chinh ń́ đặc săc đo về nội d́ng ccng như nghệ thuật” tức cảnh sinh tình”khiên cho ́hơ ba ́ang ́ộ́ phong cách riêng, ́ộ́ phong cách ́hơ rấ đặc biệ́.” hay é HS khác khi ban về “Th́ê ́á́”( Trich “Ban án chê độ ́hưc dân Pháp” SG Ngư văn 8-́ập 2) như sá: “…sư ́hưc ây đa đực Nǵydên Ái ́ôc vach ́rần bằng nhưng tư liệu phong phú, xác ́hưc với giọng văn trào phúng săc sao”. Tấ ca nhưng kiên ́hưc ́rên, giáo viên co ́hê đưa vao phần ĺyện ́ập đê bô ́ṛ kiên ́hưc cho học sinh, đặc biệ́ la học sinh giỏi ́hì rấ ́ố. 2. Giáo viên cần nắm chắc chương trình dạy phần văn bản trong sách giáo khoa: - Co ́hê liệ́ kê các văn ban ́rong chương ́rình SG Ngư văn 8 như sá: THỂ LOAI VĂN BẢN TÊN VĂN BẢN -Tôi đi học (Thanh Tinh). -Trong lòng ́ẹ (Trich Những ngày thơ ấu-Nǵyên Tŕyện hiện đai Hông). Việ́ Ná -Lao Hac (Ná Cao). -Tưc nước vơ bơ (Trich Tắt đèn- Ngô Tấ Tô). -Cô b́ bán diế (An đ́c xen). -Đánh nhá với côi xay gio (Trich Đôn ki hô tê- Xec Tŕyện hiện đai van ́́c). nước ngoai -Hai cây phong ( Ai ́a ́ôp). -Chiêc lá ćôi cung (O.Hen ri). -Vao nha nguc ́ang Đông cá ́ác (Phan Bội Chấ). -Đập đá ơ Côn Lôn (Phan Chấ Trinh). -Ḿôn lá ́hằng Ćội (Tan Đa). Thơ hiện đai Việ́ Ná -Hai chư nước nha (Á Ná Trần T́ân hai). -Nhớ rừng (Thê Lư). - ́ê hương (Tê Hanh). - hi con ́́ hú (Tô Hứ). -Tưc canh Pac Bo;̃ Ngắ ́răng (Hô Chi Minh). Nghi ĺận -Chiế dơi đô (Li Công Uẩn). -Hich ́ướng si (Trần ́ôc T́ân). -Nước Đai Việ́ ́a (Trich Bình Ngô đại cáo –Nǵydên Trai). 14/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” ich Văn ban nhậ́ dung -Ban ĺận về ph́p học (Nǵydên Thiêp). -Th́ê ́á́ (Trich Bản án chế độ thực dân PhápNǵydên Ái ́ôc). -Đi bộ ngao d́ (Trich Ê min hay về giáo dục). -Ông Gíôc đanh ́ặc ldê phuc (́rich Trưởng giả học làm sang– Mô li e). -Thông ́in về Ngay Trái đấ nắ 2222. -Ôn dich, ́h́ôc lá. -Bai ́oán dân sô. 3. Nội dung của giải pháp: Sá khi đa nắ chăc chương trình SGK I, Phân phối chương trình va các tiết yêu cầu giảm tải, giáo viên ́ì́ ra điểm yếu ́a học sinh hay ́ăc về kiên ́hưc, về ki năng ́hưc hanh đê bôi dương. Trong kinh nghiệ́ của ban ́hân ́hưc ́ê giang day 11 nắ nay, ́ôi nhận ́hây: -Về ́ang văn, các é ́hưc sư lúng ́úng ơ khấ cá hiế văn ban, chưa biế khai ́hác nhưng ́in hiệ́ nghệ ́h́ậ́ sáng giá đê lá nôi bậ́ nội d́ng ́ư ́ương ́ác phẩ́;̃ ́ang kiên ́hưc về văn học sư còn yế;̃ năng lưc ́ông ḥp, khái q́á́ chưa ́ố;̃ chưa ́hưc sư hưng ́hú với nhưng bai ́ập giao về nha;̃ chưa phá́ h́y đực sơ ́rương của ban ́hân như: + Năng lưc ́ư học. + Vẽ ́ranh ́inh họa nội d́ng bai học… + Tì́ ́òi nghiên cứ ́ai liệ́. + Phỏng vân ý kiên nhưng ngươi x́ng q́anh, nhấ la nhưng ngươi hiế biế, co ́y ́in. + Th́yế ́rình ́rước đá́ đông. + Viế kich ban;̃ kha năng nhập vai didên x́ấ. + Đọc didên cá;̃ đọc sáng ́ao. + Cá ́hu nhưng giá ́ri ́hẩ́ ́i về nội d́ng va nghệ ́h́ậ́. - Đôi với ́ôn Ngư văn, ngoai việc phá́ ́riên cho HS năng lưc ch́ng còn phá́ ́riên cho các é năng lưc ch́yên biệ́: năng lưc giao ́iêp ́iêng Việ́ , năng lưc cá ́hu ́hẩ́ ́i… - Đê phá́ ́riên năng lưc HS, nhấ la ́rong ́ôn học Ngư văn ́hì GV phai rèn cho các é kĩ năng Tự học. Tư học la ́ộ́ năng lưc ch́ng ́a ́ọi HS cần đực hình ́hanh va phá́ ́riên. Tư học ́ưc la ́ư ́ình ́ì́ hiế, śy nghi va rú́ ra kế ĺận về ́ộ́ vân đề hay ́ộ́ hiện ́ựng nao đo. Ḿôn co năng lưc ́ư học, đương nhiên phai co ́ri ́hưc về linh vưc ́a ́ình ́́ôn ́ư học. Ḿôn co ́ri 15/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” ́hưc về linh vưc đo ́heo ́inh ́hần ́ư học ́hì phai ́ư đọc, đọc q́a ́ai liệ́, sách vơ, các phương ́iện ́hông ́in khác nhá;̃ ccng co ́hê ́ì́ hiế, học hỏi q́a kinh nghiệ́ của ngươi khác, nhưng chủ yế ́ư học la ́ư đọc, ́ư śy nghi va vận dung. Tư học phu ́h́ộc rấ nhiề́ vao sư ́ư giác, niề́ đá ́ê va ́inh ́ò ́ò , noi cách khác la há hiế biế. hông co yế ́ô nay ́hì không ́hê co năng lưc ́ư học. Đôi với ́ôn Ngư văn, năng lưc ́ư học ́hê hiện ́rên hai bình diện: + Tư đọc hiế văn ban, ́ư ́ình đọc va ́ì́ ́òi nội d́ng , ý nghia văn ban, ́hê hiện sư há ́hich đọc các loai văn ban. Sá đo biế śy nghi về nhưng điề́ đa đọc, liên hệ với ćộc sông x́ng q́anh ́ình. Cu ́hê như: - Hoá động 1: Đọc văn ban va xác đinh ́hê loai (văn ban văn học hay văn ban ́hông ́in, đặc điế nao của ́hê loai văn ban cần chú ý ́rong việc đọc hiế) - Hoá động 2: Tô chưc ́ì́ hiế nội d́ng chinh của vă ban: Tó ́ắ văn ban;̃ nế ý chinh của văn ban. - Hoá động 3: Tô chưc ́ì́ hiế vai ́rò, ́ác dung của hình ́hưc văn ban. Yế cầ́ học sinh ́ì́, nế lên các biế hiện về hình ́hưc của văn ban: Tên văn ban, bô cuc, cấ ́rúc văn ban;̃ các ́ừ ngư, cấ chư, hình anh, nhip điệ́, chi ́iế…chỉ ra ́ộ́ sô yế ́ô hình ́hưc nôi bậ́ nhấ va phân ́ich vai ́rò, ́ác dung của các yế ́ô đo. - Hoá động 4: Tì́ hiế ́uc đich của văn ban: Muc đich của văn ban la gì? Muc đich ây ́hê hiện ơ chô nao, q́a cấ chư nao?...Với văn ban văn học, ́uc đich phưc ́ap hơn, co khi không nằ́ ơ cấ chư cu ́hê. - Hoá động 5: Tì́ hiế ý nghia của văn ban. Văn ban chỉ co ́ộ́, bấ biên nhưng ý nghia ́hì nhiề́ , nhấ la văn ban văn học. Sá khi học sinh đa xác đinh đực nội d́ng chinh (Hoá động 2), giáo viên yế cầ́ ́ì́ hiế ý nghia của cấ hỏi : Văn ban noi về nội d́ng nay, nhưng co phai chỉ noi về nội d́ng cu ́hê ây không? Chẳng han 4 cấ ́hơ đầ́ ́rong bai ́hơ Đập đá ở Côn Lôn của Phan Chấ Trinh co phai chỉ đơn ́h́ần phác họa hình anh ngươi ́u khô sai đập đá ơ Côn Lôn hay không? Hoá động nay sẽ ́ấ nhiề́ ́hơi gian đê học sinh ́ì́ ra ́ầng nghia ́hư hai la ́ác gia còn khác họa bưc ́ựng đai ́y nghi, lấ liệ́ về ́ộ́ đâng anh hung cách ́ang…Ngươi giáo viên phai co ́rình độ đê lá ́rọng ́ai, g̣i ra nhưng hướng ́iêp nhận va canh báo nhưng ́iêp nhận śy didên ́áy ́oc, khiên cương. - Hoá động 1: Yế cầ́ học sinh đánh giá nhưng giá ́ri của văn ban va rú́ ra cách đọc văn ban nay: Cần chú ý gì khi đọc văn ban nay? Vi du khi học xong ́ŕyện ngăn Cô b́ bán diế (An-đec-xen) , é cần chú ý cách đọc ́ác phẩ́ của nha văn An-đec-xen như ́hê nao? ( Chú ý về ́hủ pháp đôi lâp, đan 11/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” xen;̃ chú ý ́á săc cô ́ich ́rong ́ŕyện ngăn An-đec-xen, Cách kế vừa hiện ́hưc vừa lang ́an, vừa hiện ́hưc vừa nhân đao la ń́ nôi bậ́ ́rong ́ŕyện ngăn An-đec-xen). +Tư ́ao lập văn ban. Biế cách ́hẻ hiện nhưng điề́ ́ình nghi bằng hình ́hưc noi hoặc viế ́ộ́ cách ́rong sáng, ddê hiế ́ừ đúng đên hay. Dạy học tích hợp la ́ộ́ ́rong nhưng con đương đê phá́ ́riên năng lưc HS- năng lực vận dụng tổng hợp. Vì việc ́ô chưc nội d́ng va yế cầ́ day hoc, học ́heo hướng ́ich ḥp đòi hỏi ngươi day va ngươi học phai vận dung kiên ́hưc, ki năng ́ông ḥp đê giai q́yế vân đề, q́a đo ́a hình ́hanh va phá́ ́riên năng lưc nay. Day ́ố ́ộ́ giơ Ngư văn la đa ́hưc hiện yế cầ́ ́ich ḥp. Vì ́heo yế cầ́ day Văn phai ́hông q́a các hình ́hưc ́hê hiện, nhấ la ngôn ́ừ;̃ phai hiế ngôn ́ừ, hiế cấ, hiế đoan, ́ới co ́hê hiế nội d́ng, ý nghia văn ban. Như ́hê phai nắ rấ vưng về ́iêng Việ́, ca li ́h́yế lân cách sư dung. Từ đo co năng lưc phân ́ich , li giai vẻ đẹp của văn ban văn học q́a chấ liệ́ ngôn ́ừ. Đôi với các văn ban văn học (́ác phẩ́ hình ́ựng) , nội d́ng hình ́ựng lai la ́ộ́ bưc ́ranh ́ông ḥp sinh động về ćộc sông ́́ôn ́á ́́ôn vẻ;̃ vì ́hê GV Ngư văn cần phai ́rang bi cho ́ình rấ nhiề́ nhưng hiế biế về xa hội va ́ư nhiên đê hiế văn ban văn học, ́ừ đo ́ới hướng dân học sinh về cách đọc hiế văn ban đực. Tì́ hiế nhưng ý nghia của văn ban văn học lai còn phu ́h́ộc vao kinh nghiệ́ sông, sư ́ừng ́rai, vôn văn hoa, ́ôi ́rương sông…Vì ́hê ́́ôn day ́ich ḥp về đọc hiế văn ban, GV cần sông sấ săc với chinh ́ình va với ́ọi ngươi. Đọc văn giúp hiế ́ình va hiế ngươi. T́y nhiên cần chú ý phương pháp ́ich ḥp cho nh́ần nh́ydên, ḥp li không nên cô ́ich ḥp ́ộ́ cách gựng ́p, áp đặ́, śy didên khô cưng. Tó lai, cư day ́hậ́ ́ố ́ộ́ giơ Ngư văn, ngươi giáo viên sẽ cung ́ộ́ lúc hình ́hanh va phá́ ́riên cho học sinh ́rên nhiề́ phương diện : ́iêng Việ́, đao đưc, văn hoa, ́i học, lich sư, đia li…kinh nghiệ́ va ki năng sông… 4. Cách thức tiến hành cụ thể: a. Đối với phần Đọc - Tìm hiểu chung:( Phần khởi động) * Giao bài tập về nhà (theo nhóm): - Nhó học sinh hoặc cá nhân sứ ́ầ́ ́ai liệ́ về ćộc đơi va sư nghiệp văn ́hơ của ́ác gia ( dưới nhiề́ hình ́hưc như q́ay các video clip;̃ sứ ́ầ́ ́ranh anh, vẽ ́ranh ;̃ lá các ćộc phỏng vân phỏng vân các ý kiên của các nha văn, ́hầy cô giáo, ban bè, nhưng ngươi co ́y ́in ́rao đôi … xoay q́anh nha văn va ́ác phẩ́ săp học). - ê ́ó ́ắ ́ŕyện hoặc đọc ́h́ộc lòng didên cá bai ́hơ;̃ kê ch́yện didên cá;̃ nhập vai…nế văn ban ́ŕyện co d́ng lựng ngăn. 17/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” *Thực hiện trên lớp: - Mộ́ nhó đai diện ́rình bay ́rước lớp đoan video clip ,́ranh anh, ́ư liệ́ ́a nhó ́ình đa ch́ẩn bi. Trong q́á ́rình ́hê hiện, HS ́ư phân vai với nhá ́uy ́heo sơ ́rương của ́ừng cá nhân ́rong nhó như ban ́hì ́h́yế ́rình;̃ ban ́hì đọc didên cá... Các nhó khác lăng nghe va đong gop ý kiên. Sá đo giáo viên nhận x́́ va cho điế. Mộ́ nhó hai học sinh lớp 9C ́rình bay clip va slide ́rình chiế về ́ác gia G.Mô-pa-xăng va ́ác phẩ́ Bố của Xi-mông. b. Đối với khâu Đọc- Hiểu văn bản: - Giáo viên dân dắ bằng hệ ́hông cấ hỏi ́ơ va học sinh đực lá việc cá nhân hoặc ́heo nhó ́rình bay các śy nghi , cá nhận của ́ình dưới nhiề́ hình ́hưc như : nế cá nhận cá nhân;̃ ́hao ĺận nhó;̃́ranh ĺận;̃ cắ dán ́ranh vẽ lên bang rôi phân ́ich, ́h́yế ́rình. Sá đo các nhó khác nhận x́́ va ćôi cung giáo viên chố va bình nâng cao. 18/25 “Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong giờ Đọc - Hiểu văn bản môn Ngữ văn” Mộ́ nhó học sinh lớp 9C lên ́h́yế ́rình về nội d́ng didên biên ́ấ ́rang của Xi-́ông ́rong văn ban ́ŕyện Bố của Xi-mông (G.Mô-pa-xăng). c. Đối với khâu ứng dụng: - Giáo viên giao cho học sinh ch́ẩn bi ́iế phẩ́, đong vai hoặc xé clip về ́ộ́ ́ình h́ông liên q́an đên bai học sá đo cho ́ộ́ é đưng lên ́ư điề́ khiên ćộc ́hao ĺận . Ćôi cung giáo viên đánh giá nhận x́́ va chố. => Như vậy no khác cách lá ́ŕyền ́hông ́a GV ́hương lá la GV ́ư sứ ́ầ́ ́ư liệ́ sá đo ́rình bay ́rước lớp cho HS. Với cách lá cc kho kich ́hich phá́ h́y đực năng khiế, sơ ́rương ,năng lưc ́iề́ ẩn của HS đông ́hơi cang khiên cho HS ́hu động, lươi biêng ́iêp cận ́ri ́hưc. 19/25