Tài liệu Quản trị rủi ro thị trường tại ngân hàng tmcp công thương việt nam

BỘ G IÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG HOÀNG XUÂN PHONG CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM HÀ NỘI -2014 BỘ G IÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG HOÀNG XUÂN PHONG CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG Mà SỐ: 62.34 .02.01 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS. TÔ NGỌC HƯNG 2. TS. HOÀNG VIỆT TRUNG HÀ NỘI -2014 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công tr nh nghiên cứu của riêng t kết quả nghiên cứu trong c thông tin và là do tôi tự t m hiểu, đúc kết và phân tích một cách trung thực, phù hợp với t nh h nh thực tế. Nghiên cứu sinh ii MỤC LỤC ................................................................v ..................................................................................................... vii .................................................................................................... viii ................................................................................................. ix MỞ ĐẦU .................................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu...........................................................................................................2 3. Mục tiêu nghiên cứu của luận án ........................................................................................6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................................6 5. Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................................6 ...................................................................................................6 7. Kết cấu luận án....................................................................................................................7 CHƯƠNG 1: TRƯỜNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI............................................................8 1.1. .... 8 1.1.1. Khái niệm rủi ro thị trường....................................................................................................8 1.1.2. Các loại rủi ro thị trường.......................................................................................................9 ............................................................................................... 15 1.2. ....... 29 1.2.1. Khái niệm............................................................................................................................. 29 1.2.2. Mục tiêu 31 .............................................................................. ..................................................................................... 36 ......... 58 ii HÀNG NƯỚC NGOÀI VÀ BÀI HỌC ĐỐI VỚI NHTM VIỆT NAM....................... 61 1.3.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro thị trường tại một số Ngân hàng nước ngoài .................... 61 ..... 66 Kết luận chương 1..................................................................................................................67 3 4 CHƯƠNG 2: T ........68 .............................................................................................68 2.1.1. ..... 68 2.1.2. Tổ chức bộ máy............................................................................................... 69 2.1.3. Năng lực hoạt động ......................................................................................... 71 ...................................74 .................................................................... 75 .................................................................. 94 ......................... 117 2.3.1. Những kết quả đã đạt được .............................................................................................. 117 2.3.2. Các hạn chế trong việc quản trị rủi ro thị trường và nguyên nhân ............................... 119 Kết luận chương2............................................................................................................... 123 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO THỊ TRƯỜNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM ....................................................................................................................... 125 .................................................................................... 125 3.1.1. Định hướng chung ............................................................................................... 125 3.1.2. Đ ................................................................................................................ 128 3.2. ......... 130 ............ 130 3.2.2. Xây dựng, hoàn thiện chính sách quản trị rủi ro thị trường .......................................... 133 3.2.3. Hoàn thiện mô hình, quy trình, phương pháp và công cụ .. 135 3.2.4. Nâng cao trang thiết bị kỹ thuật hiện đại, thiết lập các phần mềm quản lý rủi ro .. 157 3.2.5. Tăng cường khả năng dự báo biến động của thị trường.................................. 160 3.2.6 chuyên môn ................................................................................................................................ 163 ........................................................................................... 166 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ .................................................................................................. 166 ............................................................................... 166 3.3.3. Kiến nghị với Hiệp hội Ngân hàng.................................................................................. 172 Kết luận chương 3............................................................................................................... 173 KẾT LUẬN CHUNG....................................................................................................... 174 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN Đà ĐƯỢC CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1 PHỤ LỤC 2 ALCO Ủy ban quản lý tài sản Nợ và Có ALM BĐH Ban điều hành BH&PTKD BLĐ Ban Lãnh đạo BO (Back office) BTKTS Bảng tổng kết tài sản CSTT Chính sách tiền tệ ĐCTC ECB Ngân hàng trung ương Châu Âu FED Cục dự trữ liên bang Hoa kỳ FO (Front office) FRAs Hợp đồng lãi suất kỳ hạn FTP GAP/MISMATCH Khe hở nhạy cảm lãi suất HĐKD Hoạt động kinh doanh HĐQT Hội đồng Quản trị IRS Hợp đồng hoán đổi lãi suất KDNT KDV LNH MBNT MHMP Mô hình mô phỏng MO (Middle office) NHNNVN Ngân hàng Nhà nước Việt nam NHTM Ngân hàng Thương mại NHTMCP Ngân hàng Thương mại Cổ phần NHTMQD Ngân hàng Thương mại Quốc doanh NHTMVN Ngân hàng Thương mại Việt nam QLCĐV QLRRLS Quản lý rủi ro lãi suất QTRR Quản RRLS Rủi ro lãi suất rủi ro RRTT TCKT Tổ chức Kinh tế TCTD n dụng TQTVKD TSC - Tài sản TSN Tài sản Nợ - Nguồn vốn TTQT Vietinbank NHTMCP WTO vii 1.1: Khe hở nhạy cảm lãi suất...................................................................18 1.2: Biểu đồ độ lệch vốn và biểu đồ độ lệch của độ nhạy cảm ................21 1.3: Giá trị chịu rủi ro – Value at Risk .................................................26 2.1: Mô hình hoạt động mục tiêu giai đoạn 2013 - 2015..........................70 2.2: Các lãi suất cơ bản 2008-6/2013 .......................................................75 2.3: Đường cong lợi suất VND .................................................................78 2.4: 2011, năm 2012 ..........80 2.5: Tỷ lệ khe hở nhạy cảm lũy kế............................................................92 2.6: Tỷ giá USD NHTM và thị trường tự do 2009-6/2013.......................95 2.7: 6/2013.............................98 2.8: ....................................115 3.1: ................................................................................127 3.2: ................................................................................128 3.3: .................................................................................128 8 1.1: 1.2: .........................................................................36 Cơ .................................................36 1.3: ........................................................61 1.4: ................................................................62 1.5: ..................................................................63 2.1: M« h×nh qu¶n trÞ rñi ro l·i suÊt cña Vietinbank ...................................82 2.2: ..................................99 3.1: ..................................................129 3.2: ........132 3.3. ................................................159 9 1.1: ......................................15 1.2: Khe hở nhạy cảm lãi suất .......................................................................17 1.3: Khe hở nhạy cảm lãi suất và rủi ro ........................................................19 1.4: Bảng tổng kết Tài sản/Nguồn vốn của ngân hàng được sắp xếp theo độ nhạy cảm lãi suất giảm dần ....................................................................20 1.5: ........................................34 1.6: Loại trừ khe hở nhạy cảm lãi suất ..........................................................35 1.7: Nghĩa vụ của người mua và bán.............................................................54 2.1: Hoạt động tín dụng của Vietinbank .......................................................73 2.2: Diễn biến các mức lãi suất điều hành của NHNN 2010-6/2013 ............79 2.3: C 2.4: ..................................................89 .............................................91 2.5: 12.11.2012 ...........93 2.6: Các lần điều chỉnh biên độ tỷ giá ...........................................................98 2.7: .....................................107 2.8: Trạng thái ngoại tệ và các hạn mức giao dịch, hạn mức lỗ..................109 2.9: 23/12/2012 .................................111 2.10: .....................................113 3.1: Tốc độ tăng trư TMCP công thương VN đến năm 2015 ...............................................127 3.2: Hạn mức về độ nhạy cảm của giá trị kinh tế ròng của tài sản .............153 3.3. Hạn mức của độ nhạy cảm thu nhập ròng và sự thay đổi lãi suất........154 1 MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài H ,đ . Sau khi gia nhập vào tổ chức thương mại thế giới (WTO), mức độ hội nhập của Việt Nam vào nền kinh tế toàn cầu ngày càng sâu và rộng. Hội nhập có thể mang đến cho các ngân hàng Việt Nam cơ hội trong việc học hỏi, tiếp thu kinh nghiệm cũng như tận dụng công nghệ tiên tiến, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ từ những quốc gia có nền kinh tế phát triển. Tuy nhiên, hội nhập cũng làm nảy sinh ngày càng nhiều những khó khăn và thách thức, mà thách thức khôn lường đối với NHTM là những rủi ro trong kinh doanh . Bởi lẽ: Sự đa dạng hóa sản phẩm tài chính ngân hàng thì mức độ rủi ro ngày càng lớn; môi trường tài chính biến động không ngừng và khó kiểm soát, rất dễ xảy ra phản ứng dây chuyền. Trong khi đó, các NHTM Việt Nam lại thiếu kinh nghiệm thực tế, lúng túng trong cách điều hành và kiểm soát các hoạt động kinh doanh tiền tệ. Vì vậy, song song với mục tiêu phát triển toàn diện thì tốt rủi ro thị trường để tạo ra một môi trường kinh doanh ổn định đang là áp lực lớn của tất cả các NHTM Việt Nam hiện nay. Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứ ị trường nhằm giảm thiểu những mất mát cho NHTM là vấn đề hết sức quan trọng, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn bức xúc, cả trên bình diện toàn cầu cũng như ở từng quốc gia. Từ cuối năm 2002, để tăng cường hơn nữa khả năng chịu đựng của ngân hàng thương mại bởi tình huống xấu trong động kinh doanh, cũng như để đảm bảo tính an của cả hệ thống, Ủy ban giám sát họat động ngân hàng có trụ sở tại Basel đã ban hành các qui định để chuẩn hóa rủi ro thị trường. Từ đó đến nay, các công cụ và phương pháp lượng hóa các giá trị chịu rủi ro thị trường đã và đang được cải 2 tiến và đầu tư liên tục. Ở Việt Nam, đã có nhiều nhà nghiên cứu, nhà kinh doanh và đề tài khoa học đề cập đến chủ đề QTRRTT và lý giải nó từ nhiều giác độ khác nhau. Có những ý kiến đề xuất mang giá trị khoa học cao, cần được nghiên cứu và vận dụng vào cuộc sống. Song thực tiễn kinh doanh tiền tệ là một dòng chảy đầy biến động, có nhiều sóng dữ, khôn lường. Những bấp bênh về tỷ giá, lãi suất, đối tác kinh doanh, thị trường…,những chấn động của nền kinh tế thế giới ngày nay đang đòi hỏi chúng ta phải nhạy cảm, tiếp tục đổi mới phương thức kinh doanh của NHTM trên nền tảng tư duy và trình độ công nghệ ngân hàng hiện đại để hạn chế rủi ro, thu được lợi nhuận cao trong kinh doanh tiền tệ. Những năm qua, NHTMCP CT VN đã áp dụng một số chính sách nhằm giảm thiểu RRTT để có thể đứng vững trong cạnh tranh và quyết tâm chiến lược của mình là xây dựng NHTMCP CT VN thành một tập đoàn tài chính h ng mạnh của quốc gia, khu vực và toàn cầu. , liên t , do vẫn còn thiếu kinh nghiệm, cái nhìn toàn diện, do điều kiện kinh tế, xã hội, việc áp dụng các chuẩn mực rủi ro thị trường đúng theo tiêu chuẩn quốc tế hiện hành vào hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và của Ngân hàng công thương Việt Nam nói riêng là vấn đề rất khó khăn, cần được tiếp tục trao đổi, làm sáng tỏ. Từ những vấn đề lý luận và thực tiễn trên, tôi chọn chủ đề: “Quản trị rủi ro thị trường tại NHTMCPCông thương Việt Nam”để nghiên cứu và bảo vệ luận án tiến sỹ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu . 3 4 , những rủi ro trong kinh doanh . Trên thế giới đã có một số tác giả nghiên cứu về vấn đề RRTT và QTRRTT, có thể kể đến tác giả sau: -Hennie van Greuing và Sonia Brajovic Bratanovic, với nghiên cứu mang tên” ANALYZING AND MANAGING BANKING RISK ” khác có liên quan. Quản RRTT trong ngân hàng là một đề tài mang tính chất thực tế cao nên ít có các giả thuyết lý luận trong các nghiên cứu của các tác giả đi trước, tuy nhiên khi nghiên cứu định lượng về rủi ro thị trường bằng phương pháp giá trị có thể tổn thất (Value at Risk), các tác giả nghiên cứu trước đã giả thiết l động trong tương lai là một biến ngẫu nhiên có hàm phân phối xác suất là hàm phân phối chuẩn. Từ giả thiết này đã dẫn tới phương pháp tính giá trị có thể tổn thất (VaR) của một danh mục đầu tư từ các giá trị độ lệch chuẩn (Standard D . : Phương ph ). Các nghiên cứu trong nước: Tại Việt Nam, tính đến thời điểm h Quản trị rủi ro trong kinh doanh ngân hàng” ng kê, Hà Nội, 2010. hoặc được đăng tải trên nhiều bài báo và bài nghiên cứu được đăng trên Tạp chí ngân hàng (NHNNVN), Tạp chí Thị trường tài chính tiền tệ (Hiệp hội ngân hàng Việt Nam)…. Chưa có công trình nào nghiên cứu sâu về vấn đề này tại Việt nam, tuy nhiên có thể nêu Luận văn thạc sĩ: Dư Thị Minh, “ - . - . . Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành “ số: KNH2008-02, 2010 là một công trình nghiên cứu hoàn chỉnh nhất từ trước tới ệ thống NHTM Việt Nam. . . Do vậy, có thể khẳng định là luận án tiến sỹ kinh tế đầu tiên nghiên cứu một cách hệ thống và toàn diện về các nội dung của C .