Tài liệu Quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc ủy ban nhân dân thành phố bắc giang tỉnh bắc giang

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ĐỖ VĂN TÌNH QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ BẮC GIANG TỈNH BẮC GIANG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Minh Hiền NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cám ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Đỗ Văn Tình i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị Minh Hiền (người hướng dẫn khoa học) đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ môn Phát triển Nông thôn, Khoa Kinh tế và Phát triển Nông thôn - Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ công chức UBND thành phố Bắc Giang đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn thành luận văn./. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Đỗ Văn Tình ii MỤC LỤC Lời cam đoan ......................................................................................................................i Lời cảm ơn ........................................................................................................................ ii Mục lục ........................................................................................................................... iii Danh mục viết tắt ..............................................................................................................vi Danh mục bảng ............................................................................................................... vii Danh mục sơ đồ ................................................................................................................ix Danh mục hộp ...................................................................................................................ix Thesis abstract ................................................................................................................ xii Phần 1. Mở đầu ................................................................................................................ 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................ 2 1.2.1. Mục tiêu chung.................................................................................................... 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................... 2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................. 2 1.4. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 3 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................... 3 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................. 3 1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn............................................................................. 3 Phần 2. Tổng quan tài liệu .............................................................................................. 5 2.1. Cơ sở lý luận ....................................................................................................... 5 2.1.1. Khái niệm ............................................................................................................ 5 2.1.2. Đặc điểm của cơ quan hành chính Nhà nước ...................................................... 7 2.1.3. Đặc điểm của quản lý tài chính cơ quan hành chính ........................................... 8 2.1.4. Các nguyên tắc chủ yếu về quản lý tài chính cơ quan hành chính ........................ 10 2.1.5. Hình thức quản lý tài chính hành chính Nhà nước ........................................... 11 2.1.6. Nội dung của quản lý tài chính cơ quan hành chính ......................................... 12 2.1.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến vấn đề quản lý tài chính cơ quan hành chính Nhà nước ........................................................................................................... 20 2.2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................................. 23 2.2.1. Kinh nghiệm quản lý ngân sách tiên tiến tại một số quốc gia .......................... 23 2.2.2. Kinh nghiệm quản lý tài chính ở Việt Nam ...................................................... 26 2.2.3. Các tài liệu liên quan ......................................................................................... 29 iii 2.2.4. Bài học được rút ra ............................................................................................ 30 Phần 3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 32 3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ............................................................................ 32 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ............................................................................................. 32 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .................................................................................. 32 3.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội .................................... 38 3.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................... 39 3.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ................................................................. 39 3.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ........................................................................ 39 3.2.3. Phương pháp xử lý số liệu................................................................................. 41 3.2.4. Phương pháp phân tích ...................................................................................... 41 3.2.5. Chỉ tiêu nghiên cứu ........................................................................................... 42 Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận.................................................................... 43 4.1. Thực trạng quản lý tài chính các cơ quan hành chính nhà nước tại thành phố Bắc Giang ......................................................................................... 43 4.1.1. Hệ thống quản lý tài chính cơ quan hành chính trên địa bàn thành phố Bắc Giang .......................................................................................................... 43 4.1.2. Lập dự toán ....................................................................................................... 48 4.1.3. Đánh giá tổ chức thực hiện dự toán ngân sách ................................................. 55 4.1.4. Đánh giá thực trạng quyết toán ngân sách ........................................................ 66 4.1.5. Đánh giá công tác kiểm tra, giám sát quản lý tài chính cơ quan hành chính thành phố Bắc Giang ............................................................................... 68 4.2. Yếu tố tác động ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính thành phố Bắc Giang .......................................................................................................... 75 4.2.1. Chính sách tài chính theo quy định của Nhà nước ............................................ 75 4.2.2. Phân cấp quản lý tài chính thành phố Bắc Giang.............................................. 76 4.2.3. Bộ máy quản lý tài chính .................................................................................. 79 4.2.4. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý tài chính cơ quan hành chính. ................ 80 4.2.5. Công tác kiểm tra, giám sát tài chính trên địa bàn thành phố Bắc Giang.............. 82 4.3. Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính ở một số cơ quan hành chính tại thành phố Bắc Giang trong thời gian tới ...................... 84 4.3.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý tài chính ở một số cơ quan hành chính tại thành phố Bắc Giang đến năm 2020 ............................................... 84 iv 4.3.2. Các giải pháp tăng cường nâng cao chất lượng quản lý tài chính cơ quan hành chính thành phố Bắc Giang ............................................................. 88 Phần 5. Kết luận và kiến nghị....................................................................................... 97 5.1. Kết luận ............................................................................................................. 97 5.2. Kiến nghị ........................................................................................................... 98 Tài liệu tham khảo ........................................................................................................... 99 Phụ lục ......................................................................................................................... 103 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BQ Bình quân CN Công nghiệp CNH - HĐH Công nghiệp hoá - hiện đại hoá DT Dự toán HĐND Hội đồng nhân dân KBNN Kho bạc Nhà nước KT - XH Kinh tế - xã hội KH Kế hoạch LN Lâm nghiệp NLN Nông lâm nghiệp NN Nhà nước NQD Ngoài quốc doanh NS Ngân sách NSNN Ngân sách Nhà nước SS So sánh SXKD Sản xuất kinh doanh TC - KH Tài chính - Kế hoạch TCNN Tài chính Nhà nước TSCĐ Tài sản cố định UBND Uỷ ban nhân dân HCNN Hành chính Nhà nước XDCB Xây dựng cơ bản vi DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Tình hình dân số và lao động thành phố Bắc Giang giai đoạn 2013 – 2015................................................................................................... 34 Bảng 3.2. Kết quả sản xuất các ngành kinh tế của thành phố Bắc Giang giai đoạn 2013 - 2015 ................................................................................................... 37 Bảng 3.3. Phân loại thông tin số liệu thứ cấp về quản lý tài chính các đơn vị hành chính hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang ......................... 40 Bảng 3.4. Mô tả mẫu điều tra phỏng vấn công tác quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang ............................................ 40 Bảng 4.1. Tiêu chí để lập dự toán ngân sách thành phố Bắc Giang .............................. 51 Bảng 4.2. Dự toán thu ngân sách Nhà nước thành phố Bắc Giang ............................... 52 Bảng 4.3. Dự toán chi ngân sách Nhà nước thành phố Bắc Giang giai đoạn 2013 - 2015 ................................................................................................... 53 Bảng 4.4. Chất lượng lập dự toán ngân sách công tại thành phố Bắc Giang ................ 54 Bảng 4.5. Thực hiện thu ngân sách thành phố Bắc Giang so với dự toán ngân sách giai đoạn 2013 - 2015 ........................................................................... 57 Bảng 4.6. Tình hình thực hiện chi ngân sách thành phố giai đoạn 2013 - 2015 ........... 58 Bảng 4.7. Đánh giá chất lượng thực hiện thu ngân sách thành phố Bắc Giang ............ 59 Bảng 4.8. Tình hình thực hiện chi ngân sách Nhà nước tại thành phố Bắc Giang giai đoạn 2013 - 2015 ................................................................................... 61 Bảng 4.9. Đánh giá chất lượng thực hiện chi ngân sách thành phố .............................. 63 Bảng 4.10. Tình hình quyết toán ngân sách thành phố năm 2015 .................................. 66 Bảng 4.11. Đánh giá của cán bộ về công tác quyết toán ngân sách thành phố ............... 67 Bảng 4.12. Kết quả rà soát các cuộc thanh tra về kinh tế - xã hội tại thành phố Bắc Giang giai đoạn 2013 - 2015 ................................................................. 74 Bảng 4.13. Đánh giá của cán bộ quản lý về hệ thống chính sách tài chính .................... 76 Bảng 4.14. Đánh giá về chất lượng phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách thành phố Bắc Giang ..................................................................................... 77 Bảng 4.15. Kết quả thực hiện cơ chế tự chủ về biên chế và kinh phí quản lý hành chính thành phố Bắc Giang ........................................................................... 78 Bảng 4.16. Đánh giá bộ máy quản lý tài chính thành phố Bắc Giang ............................ 79 vii Bảng 4.17. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý tài chính cơ quan hành chính thành phố Bắc Giang ..................................................................................... 80 Bảng 4.18. Đánh giá về cán bộ tài chính thành phố Bắc Giang ...................................... 81 Bảng 4.19. Đánh giá của DN và hộ sản xuất kinh doanh về tình hình quản lý thu NSNN trên địa bàn thành phố Bắc Giang ..................................................... 81 Bảng 4.20. Đánh giá chất lượng kiểm tra, giám sát tài chính Tp. Bắc Giang ................. 82 Bảng 4.21. Tổng hợp bất cập và nguyên nhân trong quản lý tài chính cơ quan hành chính thành phố Bắc Giang ............................................................................. 83 viii DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 4.1. Nguồn NSNN của cơ quan hành chính tại thành phố Bắc Giang................... 43 Sơ đồ 4.2. Hệ thống quản lý tài chính hành chính tại thành phố Bắc Giang ................... 47 Sơ đồ 4.3. Quy trình lập dự toán ngân sách nhà nước các cơ quan hành chính thành phố Bắc Giang .................................................................................................. 49 Sơ đồ 4.4. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán nhật ký chung ....................... 69 Sơ đồ 4.5. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán Nhật ký - Sổ cái .................... 70 Sơ đồ 4.6. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán chứng từ ghi sổ ..................... 71 Sơ đồ 4.7. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức kế toán trên máy tính......................... 72 DANH MỤC HỘP Hộp 4.1. Đánh giá về việc quản lý tài chính tại buổi làm việc với UBND thành phố Bắc Giang ................................................................................................65 ix TRÍCH YẾU LUẬN VĂN 1. Tên tác giả: Đỗ Văn Tình 2. Tên luận văn: "Quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc Ủy ban nhân dân thành phố Bắc Giang". 3. Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 4. Cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính các cơ quan hành chính cấp cơ sở. Đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang những năm qua. Phân tích những yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý tài chính cơ quan hành chính thành phố Bắc Giang và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính cơ quan hành chính trên địa bàn thành phố góp phần sử dụng tài chính hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội theo đúng chương trình định hướng. Đề tài được tiến hành tại 12 phòng chuyên môn, 10 phường, 06 xã thuộc UBND thành phố Bắc Giang quản lý. Dữ liệu thứ cấp phục vụ nghiên cứu này bao gồm: Những nội dung qua sách báo, tạp chí, niên giám thống kê, báo cáo tổng kết, các tài liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, báo cáo kết quả thực hiện ngân sách của thành phố Bắc Giang, kết quả của các công trình nghiên cứu có liên quan đã được công bố. Thu thập tài liệu có sẵn tại Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước, Văn phòng HĐND - UBND thành phố, Chi cục thuế, các phòng chuyên môn và các phường, xã tại thành phố. Các bài báo, bản tin trên các phương tiện truyền thông, thông tin trên các trang website Cổng thông tin Điện tử của Chính phủ, Công thông tin Điện tử của Bộ Nội vụ, Cổng thông tin Điện tử Bộ Tài chính,... Dữ liệu sơ cấp phục vụ cho quá trình nghiên cứu gồm: Lấy ý kiến khảo sát cán bộ quản lý tài chính, kế toán, cán bộ chuyên môn các phòng ban, phường, xã trên địa bàn thành phố. Một số ý kiến đánh giá của Sở Tài chính, lãnh đạo thành phố, phòng ban, Chủ tịch (Phó chủ tịch) UBND phường, xã. Tổng hợp, xử lý số liệu bằng phần mềm excel. Phương pháp thống kê mô tả, phương pháp phân tích so sánh, phương pháp chuyên gia, phân tổ thống kê. Qua đánh giá thực trạng từng khâu về hệ thống quản lý tài chính; công tác lập dự toán; thực hiện dự toán; quyết toán; kiểm tra – giám sát trong quản lý tài chính cơ quan hành chính tại thành phố Bắc Giang đã bộc lộ những hạn chế về khâu giám sát việc lập x dự toán, thực hiện dự toán, quyết toán dẫn đến tình trạng thu, chi sai định mức quy định của Nhà nước ban hành, không đảm bảo quy định về thời gian chỉ đạo của cấp trên, chất lượng của đội ngũ quản lý thấp. Nguyên nhân do cơ chế chính sách của Nhà nước quy định về định mức thu, chi ngân sách; Phân cấp quản lý tài chính giản đơn đã ảnh hưởng thực hiện chế độ tự chủ về biên chế cho các cơ quan hành chính, đặc biệt là đảm bảo số lượng cán bộ có trình độ kế toán cho các phòng hành chính tại thành phố; Năng lực của cán bộ tài chính xuất hiện một bộ phận cán bộ thiếu chuyên môn nghiệp vụ, độ nhạy bén và đạo đức của cán bộ quản lý tài chính Nhà nước; Công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên và sự minh bạch, công khai xử lý các trường hợp vi phạm không nghiêm. Để thực hiện tốt công tác quản lý tài chính cơ quan hành chính thành phố Bắc Giang trong các năm tiếp theo, cần áp dụng đồng bộ các giải pháp sau: Tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính cơ quan hành chính; nâng cao chất lượng lập dự toán và chấp hành dự toán; nâng cao chất lượng kế toán và quyết toán ngân sách; tạo cơ chế tự chủ nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước; đổi mới bộ máy quản lý, nâng cao trình độ cán bộ quản lý; hoàn thiện cơ chế kiểm tra – giám sát tài chính; thực hiện chính sách xã hội hóa nguồn lực tài chính. Tuy nhiên, để thực hiện tốt các giải pháp trên đây cần phải có sự vào cuộc đồng bộ của nhiều cơ quan, ban ngành ở các cấp, đặc biệt là sự chỉ đạo sát sao của HĐNDUBND thành phố, Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước nhằm đổi mới, hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý tài chính cơ quan hành chính tại thành phố đô thị loại II, nhằm cụ thể hóa qui trình quản lý tài chính hiệu quả. xi THESIS ABSTRACT 1. Author name: Do Van Tinh 2. Thesis title: "Financial management of administrative agencies under the management of Bac Giang city People’s Committee ". 3. Major: Economic Management Code: 60.34.04.10 4. Educational institution: Vietnam National University of Agriculture (VNUA) The primary objectives of this study are to systemize theoretical and literature review of the financial management of administrative agencies on grassroots levels, to evaluate the current situation of financial management of administrative agencies under the management of Bac Giang People’s Committee over recent years, to analyze factors that have influence on financial management of administrative agencies in Bac Giang city, and finally to propose solutions for improving financial management of administrative agencies in the city, contributing to efficient use of financial resources for socio-economic development in accordance with state program orientation. The study was carried out at 12 specialized committee divisions, 10 wards, and 06 communes under the direct management of Bac Giang People’s Committee. The secondary data sources employed in this research consist of books, newspapers, magazines, statiscal yearbooks, final reports, and documents concerning natural, socio-economic conditions of Bac Giang, final reports of budget execution in Bac Giang city, and related published research. In addition, secondary data collection were also carried out at the Provincial Department of Finance, State Treasury, offices of the city People’s Council - People’s Committee, the Provincial Tax Department, various specialized divisions and the wards and communes of the city. Morever, other secondary data sources include articles, news in the mass media, the portal website of the Government, the portal website of the Ministry of Interior, and the portal website of the Ministry of Finance, etc. This study used several primary data sources, including surveys with financial managers, accountants, and officials of the committee divisions, communes and wards in the city as well as opinions and comments of the Provincial Department of Finance, city leaders, Committee Divisions and Boards, Chairmen (Vice Chairmen) of People’s Committees at ward or commune level. The obtained data was then processed and analyzed by Excel software. The main research methodologies conducted in this study are descriptive statistics, comparative statistics, expert consultation method and disaggregation method. xii By evaluating the current situtation of each stage in the financial management system such as developing budget estimation; implementing budget estimation; carrying out financial settlement; performing investigation – inspection of financial management at administrative agencies in Bac Giang city, there were several limitations in terms of inspecting budget estimation, the implementation of budget estimation, and financial settlement, resulting in the inappropriate collection and expenditure of state budgets and not meeting deadlines as directed ad low capabilities of the current financial managers. The main reasons behind that were as follows: The current state mechanisms and regulations on the levels of the collection and expediture of state budgets; The simple decentralization of financial management which negatively influenced the self-control over human resources of the administrative agencies, especially in ensuring the number of staff majored in accounting for various administrative offices in the city; Some financial officers who still lacked capabilities, flexibility and ethics; and The intransparent and irregular inspection and investigation, inappropriate handling of violations. To well implement financial management practice for administrative agencies in Bac Giang city in the coming years, it is of importance to apply all of the following solutions: Continue to improve the mechanisms and regulations of the financial management practice for administrative agencies; enhance the quality of budget estimation and budget implementation; improve the quality of state budget accounting and settlement; establish a self-control mechanism for enhancing the efficiency of state budget; innovate the management system, enhance the capabilities of managers; improve the mechanism for financial inspection and examination; implement the policies for financial socialization of the government. Nonetheless, in order to successfully apply the above mentioned solutions, it is important for various agencies and departments at different levels to implement those solutions and collaborate with each other in the implementation process, especially requiring the close guidance of the city People’s Council-People’s Committee, the Provincial Department of Finance, the State Treasury to adjust and improve legal mechanisms and regulations on financial management of administrative agencies at a type II city, and to establish an efficient procedure for financial management. xiii PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Trong lịch sử hình thành và phát triển của xã hội, dù ở trong hình thái chính trị, kinh tế nào, vấn đề về quản lý kinh tế, tài sản nói chung và tài chính nói riêng luôn luôn là nội dung được mọi đối tượng quan tâm, xem xét và được đặt trong những vị thế hết sức quan trọng, nhằm đảm bảo cho việc quản lý, thu, chi sao cho phù hợp, hiệu quả, thông qua đó ghi chép, phản ánh nhằm giúp cho công tác quản lý, giám sát được minh bạch, rõ ràng, giúp nhà quản lý đưa ra những quyết định nhanh, chính xác, hiệu quả nhất. Thực tiễn trong quá trình xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội thành phố Bắc Giang cho thấy công tác quản lý tài chính có vai trò rất quan trọng đối với sự duy trì ổn định và hoạt động của các cơ quan; qua đó đã góp phần lớn vào sự phát triển chung của cả nước. Nguồn lực tài chính đã đảm bảo cơ sở vật chất, phương tiện hoạt động; văn hóa - xã hội, bồi dưỡng, giáo dục, nâng cao trình độ, năng lực, kiến thức đáp ứng yêu cầu trong từng giai đoạn. Ngày nay, tài chính, đã được củng cố, hoàn thiện thành một hệ thống tổ chức thống nhất từ Trung ương đến cơ sở. Nằm trong hệ thống tài chính nói chung, Quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND (Ủy ban Nhân dân) thành phố Bắc Giang đã từng bước được củng cố, hoàn thiện, luôn bám sát nhiệm vụ chính trị của địa phương, bảo đảm kinh phí đáp ứng kịp thời các hoạt động phát triển kinh tế xã hội của địa phương và các đơn trực thuộc. Góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị chung của thành phố. Tuy nhiên, bên cạnh đó, công tác quản lý tài chính ở các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập như: Chất lượng công tác lập dự toán ở một số cơ quan còn hạn chế; Chấp hành dự toán tồn tại việc thực hiện chế độ, định mức chi tiêu ở một số mục chi chưa đảm bảo chế độ quy định; Kết quả thực hiện chế độ tự chủ về tài chính ở một số cơ quan dự toán ngân sách còn chưa cao; Vấn đề quyết toán ngân sách chậm, muộn và mắc sai phạm; Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc sử dụng kinh phí từ ngân sách chưa thường xuyên, do đó chậm phát hiện những thiếu sót, hạn chế trong quản lý, sử dụng tài chính, tài sản... của các cơ quan để chấn chỉnh, khắc phục. 1 Nhiệm vụ công tác quản lý tài chính trong giai đoạn mới hiện nay cần phải một mặt khắc phục những thiếu sót, hạn chế nêu trên trong quản lý tài chính ở thành phố Bắc Giang, mặt khác cần phải tăng cường hoàn thiện công tác quản lý tài chính để đáp ứng yêu cầu của thành phố trong giai đoạn mới (thành phố phấn đấu xây dựng các tiêu chí đô thị loại I vào năm 2020). Từ thực tiễn đó tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc Ủy ban Nhân dân Thành phố Bắc Giang tỉnh Bắc Giang”. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu chung Đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND Thành phố Bắc Giang, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang giai đoạn 2016 - 2020 góp phần sử dụng tài chính hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội theo đúng chương trình định hướng. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính trong các cơ quan hành chính cấp cơ sở. - Đánh giá thực trạng về hệ thống quản lý tài chính, thu và chi ngân sách tại các cơ quan hành chính thuộc UBND TP Bắc Giang. - Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính, thu và chi ngân sách tại các cơ quan hành chính thuộc UBND TP Bắc Giang. - Đề xuất định hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang góp phần sử dụng tài chính hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội theo đúng chương trình định hướng. 1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 1) Quản lý tài chính cơ quan hành chính là gì? Quản lý tài chính cơ quan hành chính bao gồm những nội dung gì? Đặc điểm và nguyên tắc sử dụng tài chính trong cơ quan hành chính? 2) Các yếu tố nào ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính cơ quan hành chính? 3) Những kinh nghiệm và bài học trong quản lý tài chính trên thế giới và một số tỉnh thành tại Việt Nam? 2 4) Hệ thống tổ chức quản lý tài chính cơ quan hành chính Nhà nước trên địa bàn thành phố Bắc Giang như thế nào? 5) Thực trạng quản lý tài chính các cơ quan hành chính trên địa bàn thành phố Bắc Giang những năm qua như thế nào? 6) Những nhân tố nào ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính cơ quan hành chính trên địa bàn thành phố Bắc Giang? 7) Những giải pháp nào cần nghiên cứu để tăng cường quản lý sử dụng hợp lý tài chính cơ quan hành chính góp phần phát triển kinh tế - xã hội theo đúng định hướng phát triển đô thị loại II? 1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu tập trung là vấn đề lý luận và thực tiễn công tác quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang. Đối tượng khảo sát của đề tài là trưởng phòng hoặc phó phòng phụ trách, cán bộ và kế toán trực tiếp quản lý tài chính tại các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang. 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu 1.4.2.1. Về nội dung - Nghiên cứu nội dung, cách thức quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. - Các văn bản pháp quy quy định quản lý tài chính cơ quan hành chính ở thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. 1.4.2.2. Về không gian Đề tài nghiên cứu được tiến hành trên địa bàn thành phố Bắc Giang. 1.4.2.3. Về thời gian - Đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang thuộc giai đoạn 2013-2015. - Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang giai đoạn 2016 – 2020. - Thời gian nghiên cứu từ tháng 10/2015 đến hết tháng 9/2016. 1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN - Nghiên cứu quản lý tài chính cơ quan hành chính đưa ra những luận cứ, luận điểm làm cơ sở cho quá trình thực hiện quản lý tài chính một cách hiệu quả: 3 - Nghiên cứu quản lý tài chính các cơ quan hành chính thuộc UBND thành phố Bắc Giang là cơ sở để HĐND, UBND thành phố đưa ra biện pháp quản lý nguồn thu, chi ngân sách một cách hợp lý tránh tình trạng lãng phí ngân sách và vi phạm quy định của Nhà nước. 4 PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 2.1.1. Khái niệm 2.1.1.1. Khái niệm về tài chính và tài chính nhà nước - Tài chính là quá trình phân phối các nguồn tài chính nhằm đáp ứng nhu cầu của các chủ thể kinh tế. Hoạt động tài chính luôn gắn liền với sự vận động độc lập tương đối của các luồng giá trị dưới hình thái tiền tệ thông qua việc hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ trong nền kinh tế. - Tài chính được thể hiện là sự vận động của các dòng vốn gắn với sự tạo lập và sử dụng những quỹ tiền tệ của các chủ thể khác nhau trong xã hội trong đó phản ánh các mối quan hệ kinh tế phát sinh giữa các chủ thể. - Tài chính Nhà nước là tổng thể các hoạt động thu, chi bằng tiền do Nhà nước tiến hành trong quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ của Nhà nước nhằm phục vụ các chức năng kinh tế - xã hội của Nhà nước. Tài chính Nhà nước phản ánh hệ thống các quan hệ kinh tế giữa Nhà nước với các chủ thể khác trong xã hội nảy sinh trong quá trình Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính (Dương Đăng Chinh và cs., 2014). 2.1.1.2. Khái niệm cơ quan hành chính Cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước, trực thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, có phương diện hoạt động chủ yếu là hoạt động chấp hành- điều hành, có cơ cấu tổ chức và phạm vi thẩm quyền do pháp luật quy định. Theo Nghị định số 37/2014/NĐ-CP ngày 05 tháng 5 năm 2014 của Chính phủ quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh: Cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện gồm có phòng và cơ quan tương đương phòng (gọi chung là phòng). 2.1.1.3. Quản lý tài chính trong cơ quan hành chính nhà nước (TCNN) a. Khái niệm quản lý tài chính trong cơ quan hành chính nhà nước Quản lý nói chung được quan niệm như một quy trình công nghệ mà chủ thể quản lý tiến hành thông qua việc sử dụng các công cụ và phương pháp thích hợp nhằm tác động và điều khiển đối tượng quản lý hoạt động phát triển phù hợp với quy luật khách quan và đạt tới các mục tiêu đã định (Bộ Nội vụ, 2014). 5 Tài chính trong cơ quan hành chính nhà nước được hiểu là các hoạt động thu và chi bằng tiền của các cơ quan nhà nước để đảm bảo hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ mà Nhà nước giao phó (Bộ Nội vụ, 2014). Quản lý tài chính trong các cơ quan HCNN là quá trình áp dụng các công cụ và phương pháp quản lý nhằm tạo lập và sử dụng các quỹ tài chính trong các cơ quan HCNN để đạt những mục tiêu đã định (Bộ Nội vụ, 2014). Nguồn tài chính phục vụ cho hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước có thể do ngân sách nhà nước (NSNN) cấp toàn bộ hoặc cấp một phần. Để duy trì các hoạt động cho sự tồn tại và phát triển của các cơ quan hành chính Nhà nước đòi hỏi phải có các nguồn tài chính đảm bảo. Trong khi đó, hoạt động của các cơ quan đơn vị này thực hiện mục đích phục vụ lợi ích công cho xã hội, không đòi hỏi người nhận những dịch vụ và hàng hóa do tổ chức mình cung cấp phải trả tiền. Kinh phí để duy trì hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước được cấp từ nguồn NSNN. Ngoài ra, các tổ chức công được phép thu một số khoản thu như phí, lệ phí và các khoản thu khác theo Luật pháp quy định nhằm bổ sung nguồn kinh phí hoạt động nhưng xét tổng thể thì nguồn kinh phí hoạt động chủ yếu vẫn do Nhà nước cấp (Bùi Tiến Hanh và cs., 2016). b. Mục đích quản lý Để quản lý tài chính trong các cơ quan, đơn vị sử dụng nhiều phương pháp cũng như nhiều công cụ quản lý khác nhau nhưng mục đích hướng đến của quản lý tài chính trong các cơ quan, đơn vị cũng là tính hiệu quả trong hoạt động tài chính để nhằm đạt đến những mục tiêu đã định. c. Chủ thể quản lý Đối tượng quản lý của Quản lý tài chính trong các cơ quan, đơn vị, đó chính là hoạt động tài chính của những cơ quan, đơn vị này. Đó là các mối quan hệ kinh tế trong phân phối gắn liền với quá trình hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ trong mỗi cơ quan, đơn vị. Cụ thể là việc quản lý các nguồn tài chính cũng như những khoản chi đầu tư hoặc các khoản chi thường xuyên của các cơ quan, đơn vị. d. Phương pháp quản lý Các chủ thể quản lý có thể sử dụng nhiều phương pháp quản lý khác nhau: i) Phương pháp tổ chức được sử dụng để thực hiện ý đồ của chủ thể quản lý trong việc bố trí, sắp xếp các mặt hoạt động của TCNN theo những khuôn mẫu 6