Tài liệu Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện bảo yên, tỉnh lào cai theo chuẩn nghề nghiệp

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VINH QUANG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BẢO YÊN, TỈNH LÀO CAI THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VINH QUANG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BẢO YÊN, TỈNH LÀO CAI THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN THÁI NGUYÊN - 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp” là công trình nghiên cứu của riêng tôi và chưa được công bố ở bất kì công trình nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về bản luận văn này. Thái Nguyên, ngày 18 tháng 9 năm 2019 Tác giả luận văn Hoàng Vinh Quang i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứubtriển khai đề tài: “Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp” tác giả đã nhận được sự động viên, khích lệ và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của các thầy giáo, cô giáo, anh chị em, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Với tình cảm chân thành tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục, bộ phận sau đại học Phòng Đào tạo - trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy và tư vấn giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu thực hiện luận văn. Tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền, cô giáo giáo trực tiếp hướng dẫn, đã tận tình định hướng, chỉ dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả vượt qua những khó khăn trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn lãnh đạo UBND huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, cán bộ chuyên viên Phòng GD huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai; Ban giám hiệu và giáo viên, học sinh các trường THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai; các bạn đồng nghiệp cùng gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ, đóng góp ý kiến và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã rất nỗ lực, cố gắng trong việc nghiên cứu, song đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của các thầy (cô), các bạn đồng nghiệp và các nhà khoa học để luận văn của tác giả được hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 18 tháng 9 năm 2019 Tác giả Hoàng Vinh Quang ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC BẢNG .................................................................................................... v DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................... vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 8. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ........................ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ........................................................................ 6 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam ........................................................................... 8 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ...................................................................... 10 1.2.1. Quản lý ............................................................................................................. 10 1.2.2. Phát triển, phát triển đội ngũ giáo viên ............................................................ 11 1.2.3. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên phổ thông ......................................................... 14 1.2.4. Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ....................... 16 1.3. Lý luận về quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................... 18 1.3.1. Trường Trung học cơ sở và giáo viên trung học cơ sở .................................... 18 1.3.2. Nội dung cơ bản của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học cơ sở .............. 20 1.3.3. Mục tiêu phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo Chuẩn nghề nghiệp ..... 21 iii 1.3.4. Nội dung quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo Chuẩn nghề nghiệp .......................................................................................... 22 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp ............................................................................... 29 1.4.1. Các yếu tố khách quan ..................................................................................... 29 1.4.2. Yếu tố chủ quan ............................................................................................... 30 Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 32 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BẢO YÊN, TỈNH LÀO CAI THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ................................................................. 33 2.1. Khái quát chung về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ............................................................................................. 33 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội của huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .......................... 33 2.1.2. Khái quát giáo dục Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................ 34 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ............................................................................. 35 2.2.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................ 35 2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................ 35 2.2.3. Đối tượng khảo sát ........................................................................................... 35 2.2.4. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu ....................................... 35 2.3. Thực trạng về đội ngũ giáo viên các trường Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ............................................................................................. 36 2.3.1. Tình hình đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ..........36 2.3.2. Trình độ của đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .....39 2.3.3. Độ tuổi của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên các trường Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................................. 41 2.3.4. Thâm niên giảng dạy đội ngũ giáo viên các trường Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai........................................................................... 43 2.3.5. Kết quả đánh giá, xếp loại đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp trong 3 năm học 2016-2017, 2017-2018, 2018-2019 ...................................... 44 2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Bảo Yên theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................... 44 2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở về vai trò của Chuẩn nghề nghiệp đối với sự phát triển giáo viên ......... 44 iv 2.4.2. Thực trạng về nội dung phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Bảo Yên theo Chuẩn nghề nghiệp......................................................... 46 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp ................ 57 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp ................................... 59 2.6.1. Những ưu điểm ................................................................................................ 59 2.6.2. Những hạn chế ................................................................................................. 60 2.6.3. Nguyên nhân .................................................................................................... 60 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 63 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BẢO YÊN, TỈNH LÀO CAI THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ............................................................................. 64 3.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp ........ 64 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học .................................................................. 64 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................................. 64 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ, hệ thống, toàn diện .................................. 64 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .................................................................... 65 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................... 65 3.2. Biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp .............................................. 65 3.2.1. Biện pháp 1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các lực lượng giáo dục về tầm quan trọng của quản lý phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp ................................. 65 3.2.2. Biện pháp 2. Chỉ đạo áp dụng các yêu cầu đổi mới giáo dục vào căn cứ xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên ........................... 68 3.2.3. Biện pháp 3. Chỉ đạo cải tiến tuyển chọn và sử dụng đội ngũ giáo viên các trường Trung học cơ sở theo yêu cầu chuẩn nghề nghiệp ......................... 71 3.2.4. Biện pháp 4. Tổ chức quản lý các hoạt động sư phạm của giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học ........................................................... 74 3.2.5. Biện pháp 5. Chỉ đạo đẩy mạnh ứng dụng ICT trong quản lý phát triển đội ngũ giáo viên các trường Trung học cơ sở trên địa bàn ............................ 76 v 3.2.6. Biện pháp 6. Xây dựng môi trường thuận lợi và chính sách đãi ngộ phù hợp để thu hút giáo viên giỏi, tạo động lực cho đội ngũ giáo viên phát triển ............. 79 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 83 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ........... 84 3.4.1. Quy trình tiến hành khảo nghiệm ..................................................................... 84 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................................ 85 Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 90 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 91 1. Kết luận ................................................................................................................... 91 2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 93 PHỤ LỤC vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Nguyên nghĩa BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CSVC Co sở vật chất DH Dạy học ĐNGV Đội ngũ giáo viên GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HĐQL Hoạt động quản lý HS Học sinh ND Nội dung PTDTBT Phổ thông dân tộc bán trú QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục SL, TL Số lượng, tỉ lệ TB Trung bình THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông iv DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Số lượng giáo viên các trường Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai từ năm học 2016 - 2017 đến năm học 2018 - 2019 ....................37 Bảng 2.2. Trình độ chuyên môn được đào tạo của đội ngũ giáo viên ......................39 Bảng 2.3. Trình độ ngoại ngữ, tin học của đội ngũ giáo viên ..................................40 Bảng 2.4. Thống kê độ tuổi của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên các trường Trung học cơ sở huyện Bảo Yên đến 31/5/2019 ......................................41 Bảng 2.5. Thống kê thâm niên đội ngũ giáo viên các trường Trung học cơ sở huyện Bảo Yên đến 31/5/2019 .................................................................43 Bảng 2.6. Kết quả đánh giá, xếp loại đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ...44 Bảng 2.7. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở về vai trò của Chuẩn nghề nghiệp đối với sự phát triển đội ngũ giáo viên ............................................................................................45 Bảng 2.8. Thực trạng lập kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở theo Chuẩn nghề nghiệp ...........................................................................47 Bảng 2.9. Thực trạng mức độ thực hiện và mức độ đáp ứng việc tuyển chọn, sử dụng và bố trí giáo viên Trung học cơ sở ................................................49 Bảng 2.10. Thực trạng mức độ thực hiện và mức độ đáp ứng việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở theo Chuẩn nghề nghiệp .......51 Bảng 2.12. Thực trạng đánh giá đội ngũ GV THCS theo chuẩn nghề nghiệp ..........54 Bảng 2.13. Thực trạng xây dựng môi trường làm việc và tạo động lực để phát triển đội ngũ giáo viên .............................................................................56 Bảng 2.14. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS theo Chuẩn nghề nghiệp ................................................58 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ............................86 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ..............................88 v DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Trình độ chuyên môn được đào tạo của đội ngũ giáo viên tính đến 31/5/2019 ............................................................................................ 40 Biểu đồ 2.2. Trình độ tin học và ngoại ngữ của đội ngũ giáo viên tính đến 31/5/2019 (Tỉ lệ so với tổng số giáo viên) .......................................... 41 Biểu đồ 2.3. Tỉ lệ độ tuổi của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên các trường Trung học cơ sở huyện Bảo Yên ........................................................ 43 Biểu đồ 2.4. Tỉ lệ thâm niên của đội ngũ giáo viên các trường Trung học cơ sở huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ............................................................. 43 Biểu đồ 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý phát triển đội ngũ giáo viên ....................................................................................... 59 Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ...................... 87 Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ......................... 89 vi MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thực tiễn giáo dục cũng như lý luận về quản lý giáo dục đã khẳng định đội ngũ giáo viên là lực lượng quyết định chất lượng giáo dục của nhà trường. Do đó, trong chiến lược phát triển giáo dục nói chung và chiến lược phát triển của nhà trường nói riêng, phát triển đội ngũ giáo viên luôn là nhiệm vụ trọng tâm. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên là giải pháp quan trọng, cốt yếu để nâng cao chất lượng giáo dục. Quan điểm này thể hiện rất rõ trong Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư trung ương Đảng cộng sản Việt Nam về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Chỉ thị nêu rõ: “Mục tiêu của chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo là xây dựng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo, thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” [1]. Điều 15 của Luật Giáo dục 2009 (sửa đổi 2014) ghi rõ giáo viên giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục. Vì vậy, xây dựng phát triển đội ngũ giáo viên là nhiệm vụ cấp thiết của ngành giáo dục và của tất cả các nhà trường. Giáo dục phổ thông giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo dựng mặt bằng dân trí đáp ứng những yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Muốn thực hiện được trọng trách của mình, người giáo viên ngoài tri thức, kĩ năng đã được đào tạo, phải luôn được bồi dưỡng và tự bồi dưỡng về mọi mặt phẩm chất đạo đức, tri thức, kĩ năng sư phạm nhằm bổ sung, cập nhật kiến thức, nắm bắt được phương pháp giảng dạy mới, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, quản lý đội ngũ GV và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt và giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam. 1 Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 đã nêu mục tiêu tổng quát đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế tri thức; đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thành xã hội học tập. Để hoàn thành được sứ mệnh đó phải cần có một đội ngũ GV được chuẩn hóa. Hiện tại, đội ngũ GV THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai đã tương đối đủ về số lượng, nhưng còn nhiều hạn chế: Chất lượng đội ngũ chưa cao, mất cân đối bộ môn, tỷ lệ GV có trình độ trên chuẩn đạt thấp, năng lực công tác của một số GV còn yếu, chất lượng giáo dục THCS của huyện còn thấp so với các huyện có cùng điều kiện kinh tế - xã hội của tỉnh, những điều kiện khách quan về cơ chế chưa tạo điều kiện cho các GV phát huy hết khả năng và sở trường của mình, công tác quản lý đội ngũ GV THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp mới chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Từ những lý do nêu trên, tôi muốn đề cập vấn đề: Làm thế nào đội ngũ GV THCS huyện Bảo Yên đáp ứng yêu cầu thực tế, có chất lượng ngày càng cao, được quản lý tốt theo khoa học quản lý và các yêu cầu nghề nghiệp theo chuẩn nghề nghiệp mới ban hành, đội ngũ GV tâm huyết với nghề, tích cực học tập nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp” làm đề tài luận văn để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng đội ngũ GV THCS và quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp nhằm góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS của huyện, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý phát triển đội ngũ GV THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp. 4. Giả thuyết khoa học Đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai những năm gần đây đã được quan tâm phát triển, tuy nhiên theo Chuẩn nghề nghiệp mới ban hành thì còn có những hạn chế nhất định. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý phát triển đội ngũ trên cơ sở tác động vào tất cả các khâu của quá trình quản lý đội ngũ GV THCS và lấy chuẩn nghề nghiệp GV để làm cơ sở thì sẽ khắc phục được những hạn chế trong công tác quản lý phát triển đội ngũ GV và góp phần nâng cao chất đội ngũ GV THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp. 5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên và quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài 6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp của Hiệu trưởng các trường THCS huyên Bảo Yên tỉnh Lào Cai. Quản lý phát triển đội ngũ GVTHCS trong đề tài được tiếp cận theo lý thuyết quản lý nguồn nhân lực, kết hợp với việc phát triển theo Chuẩn nghề nghiệp được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành theo Thông tư số 30/2009/TTBGDĐT ngày 22/10/2009 và Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT ngày 22/8/2018. 3 6.2. Giới hạn về khách thể điều tra và địa bàn nghiên cứu Đề tài khảo sát tại 11 trường THCS thuộc địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai: Trường PTDTBT THCS Tân Tiến, THCS Nghĩa Đô, THCS Việt Tiến, THCS Điện Quan, THCS số 1 Cam Cọn, THCS số 1 Bảo Hà, THCS số 1 Phố Ràng, THCS số 1 Long Khánh, THCS Tân Dương, PTDTBT THCS Xuân Hoà, PTDTBT THCS Kim Sơn. Khách thể điều tra gồm 25 cán bộ quản lý (gồm BGH, Tổ trưởng chuyên môn), 165 giáo viên thuộc các trường Trung học cơ sở trên địa bàn. 7. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu nêu trên, chúng tôi sử dụng phối hợp các phương pháp sau: 7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa để nghiên cứu các tài liệu lý luận, các văn bản, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước có liên quan đến GD&ĐT, quản lý chuẩn hoá phát triển đội ngũ giáo viên và quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS nói riêng để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thông qua việc nghiên cứu, phân tích Văn kiện, Nghị quyết của Đảng; các bản của Chính phủ, Bộ ngành có liên quan; các tư liệu Luật pháp về lĩnh vực giáo dục và giáo dục nghề nghiệp; các tài liệu lý luận về đào tạo nghề, phát triển chương trình đào tạo; các đề tài nghiên cứu khoa học trước đây… từ đó hình thành cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu của đề tài. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát, điều tra, khảo sát (thiết kế các phiếu điều tra, đánh giá về chất lượng ĐNGV, công tác quản lý phát triển ĐNGV từ đó phân tích đánh giá được thực trạng phát triển ĐNGV THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai trong những năm qua). Phương pháp chuyên gia (thu thập xin ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực phát triển đội ngũ GV). Phương pháp tổng kết kinh nghiệm (thông qua các báo cáo của nhà trường về lĩnh vực phát triển ĐNGV trong các năm để từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm). 4 7.3. Phương pháp xử lý số liệu Sử dụng toán thống kê để xử lý kết quả điều tra, xử lý thông tin. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu; Kết luận, Khuyến nghị; Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp. Chương 2: Thực trạng quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp. Chương 3: Biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai theo chuẩn nghề nghiệp. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Trong những thập niên cuối của thế kỷ XX, các nghiên cứu về ĐNGV thường gắn với nghiên cứu tổng thể giáo dục, cải cách giáo dục ở các nước phát triển như Mỹ, Anh, Đức, Nhật Bản và Australia, cụ thể: - Diễn đàn giáo dục và kinh tế Carnergie (Mỹ) đã đề xuất việc “Chính phủ chuẩn bị cho việc đào tạo GV thế kỷ XXI” [40]. Trong đó, có các nội dung cơ bản liên quan đến ĐNGV như: + Khái quát về thời đại của sự biến động, những thử thách và thời cơ đối với người GV. + Nhà trường của thế kỷ XXI với các nội dung: Ý tưởng mới; Mục tiêu dạy học chuyên nghiệp; Các tiêu chuẩn mới về dạy học chất lượng cao; Cải cách cơ cấu giáo dục sư phạm; GV dân tộc ít người; Khuyến khích, thành tích và hiệu ích kinh tế; Tiền lương và phúc lợi GV. - Báo cáo nghiên cứu “Thực trạng giáo dục Nhật Bản” do nhóm công tác nghiên cứu giáo dục Nhật Bản thuộc Văn phòng nghiên cứu và cải cách giáo dục, Bộ Giáo dục Mỹ, thực hiện từ 1983 đến 1987. Trong nội dung, báo cáo nghiên cứu ghi nhận một trong sáu thành công của giáo dục Nhật Bản là “Bồi dưỡng một đội ngũ GV chuyên nghiệp hợp thức, có tinh thần hiến thân, được mọi người tôn kính, được ưu đãi” [39]. Trong báo cáo có đề cập đến “Nghề giáo viên” với các nội dung: +Thành phần và tư cách đội ngũ GV; + GV tiền nhậm chức; + Đào tạo tại chức; + Công hội GV Nhật Bản; + Địa vị xã hội và kinh tế. Báo cáo nghiên cứu cũng đề cập đến cải cách giáo dục quốc gia Nhật Bản với các nội dung: Chẩn đoán của Hội đồng cải cách giáo dục với các vấn đề giáo dục, kiến nghị và kết luận của Hội đồng. Hội đồng cải cách giáo dục khẳng định một trong tám nhiệm vụ chủ yếu của cải cách giáo dục là “Nâng cao chất lượng nguồn GV”. 6 Kết thúc buổi báo cáo, Thứ trưởng Bộ Giáo dục Mỹ W.J. Bennett đã liên hệ “Gợi mở cho giáo dục Mỹ”, với đề xuất 12 nguyên tắc, trong đó có 2 nguyên tắc: + Môi trường nhà trường và lớp học phải phản ảnh mục đích cần đạt được. + Một trường học tốt cần có GV hợp thức, có tinh thần hiến thân. Nếu một xã hội có thể trả cho GV thù lao hợp lý, trong xã hội GV được kính trọng, môi trường dạy học trật tự nghiêm chỉnh, quan hệ và trách nhiệm bình đẳng và có cơ hội để họ bổ túc nghiệp vụ, thì xã hội đó không những có thể thu hút mà còn có thể giữ chân được rất nhiều GV có năng lực. Kinh nghiệm của Nhật Bản cho thấy không phải chỉ thông qua Học viện giáo dục để đào tạo nguồn GV, có nhiều cách thức khác nhau để họ nắm tri thức cho chuyên ngành của mình và có năng lực truyền thụ tri thức cho học sinh. Trong nhà trường ở Nhật Bản, mỗi lớp khi mở chương trình đều có trên 5 người xin làm GV điều đó thể hiện cần có hệ thống chính sách tạo động lực thu hút giáo viên cho nhà trường [39]. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu phục vụ đào tạo nguồn nhân lực ở các nước phát triển thể hiện quan điểm: + Chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố quyết định tăng trưởng kinh tế; + Đội ngũ GV là yếu tố quyết định chất lượng đào tạo nguồn nhân lực của mỗi quốc gia. Kinh nghiệm của các nước phát triển cho thấy: Một hệ thống đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu nhân lực có chất lượng của thị trường lao động cần phải dựa trên hệ thống chính sách phát triển ĐNGV hiệu quả. Đó là kinh nghiệm quý báu và thực tiễn để Việt Nam nghiên cứu vận dụng. Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi hoạt động quản lý ĐNGV là vấn đề cơ bản trong phát triển giáo dục. Việc tạo mọi điều kiện để ĐNGV có cơ hội học tập, học tập thường xuyên, học tập suốt đời để kịp thời bổ sung kiến thức và đổi mới phương pháp giảng dạy phù hợp với sự phát triển kinh tế, xã hội là phương châm hành động của các cấp QLGD. Đại đa số các trường sư phạm ở Úc, New Zealand, Canada,... đã thành lập các cơ sở chuyên bồi dưỡng GV để tạo điều kiện thuận lợi cho GV tham gia học tập nhằm không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Triều Tiên là một trong những nước có chính sách rất thiết thực trong quản lý ĐNGV, chú trọng công tác bồi dưỡng và đào tạo GV với yêu cầu tất cả ĐNGV phải 7 tham gia học tập đầy đủ các nội dung, chương trình về nâng cao trình độ và chuyên môn, nghiệp vụ theo quy định. Tại Thái Lan, từ năm 1998, việc bồi dưỡng GV được tiến hành ở các trung tâm học tập cộng đồng nhằm thực hiện giáo dục cơ bản, huấn luyện kỹ năng ngôn ngữ và thông tin tư vấn giáo dục cho mọi người dân trong xã hội. Tại Liên Xô (cũ), các nhà nghiên cứu QLGD như M.I.Konđacop, A.V. Xukhomlinxki,... đã rất quan tâm tới việc nâng cao chất lượng dạy học thông qua các biện pháp quản lý có hiệu quả. Muốn nâng cao chất lượng dạy học phải có ĐNGV có năng lực chuyên môn. Họ cho rằng, kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác quản lý ĐNGV [22], [38]. 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam Tại Hội thảo khoa học chất lượng giáo dục và vấn đề đào tạo GV do khoa Sư phạm, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức vào tháng 4 năm 2004, nhiều báo cáo tham luận của các tác giả như Đặng Xuân Hải, Trần Bá Hoành, Đặng Bá Lãm, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Mai Trọng Nhuận,... đã đề cập đến công tác quản lý ĐNGV trước yêu cầu mới . Các công trình nghiên cứu giáo dục như “Giải pháp đổi mới phương thức đào tạo nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên” của tác giả Đinh Quang Báo năm 2005 [3], “Cẩm nang nâng cao năng lực và phẩm chất đội ngũ giáo viên” của nhóm tác giả Đặng Quốc Bảo, Đỗ Quốc Anh, Đinh Thị Kim Thoa năm 2007 cũng đã đưa ra nhiều giải pháp hữu hiệu trong công tác quản lý ĐNGV [2]. Báo cáo nghiên cứu, đánh giá thực trạng đội ngũ nhà giáo Việt Nam do Viện chiến lược và chương trình giáo dục tiến hành đã đề cập đến số lượng, chất lượng GV, việc thực hiện chế độ, chính sách đối với GV, từ đó đưa ra các giải pháp quản lý ĐNGV đạt hiệu quả. Thời gian qua, việc nghiên cứu về ĐNGV, quản lý và bồi dưỡng ĐNGV ở các cấp học, bậc học khác nhau với các quan điểm tiếp cận khá đa dạng ở một số đề tài, công trình nghiên cứu, luận án, luận văn thạc sỹ như: Đề án “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục giai đoạn 2005 - 2010” [35] nhằm triển khai thực hiện chỉ thị 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Đề án đã làm rõ hiện trạng, phân tích 8 các thành tựu, yếu kém và nguyên nhân; trên cơ sở đó xác định mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp và các bước đi để tạo chuyển biến cơ bản và toàn diện trong công tác phát triển nhà giáo và cán bộ QLGD theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa. Tác giả Vũ Đình Chuẩn (2007) nghiên cứu về “Phát triển đội ngũ giáo viên tin học trường THPT theo quan điểm chuẩn hóa và xã hội hóa” đã chỉ ra cơ sở lý luận về phát triển GV nói chung và phát triển đội ngũ GV tin học THPT nói riêng, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ GV tin học THPT [15]. Tác giả Lã Thị Oanh (2007) nghiên cứu đề tài “Các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng trường THPT đạt Chuẩn Quốc gia ở tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu” đã đề xuất một số biện pháp quản lý ĐNGV đáp ứng yêu cầu của trường THPT đạt Chuẩn Quốc gia [26]. Tác giả Phùng Văn Thời (2010) viết đề tài về “Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên THPT huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn” đã nghiên cứu cơ sở lý luận về ĐNGV, đánh giá thực trạng công tác quản lý đội ngũ và đề xuất một số biện pháp nâng cao năng lực nghề nghiệp cho ĐNGV THPT [34]. Tác giả Lê Trung Chinh (2015) với đề tài “Phát triển đội ngũ giáo viên THPT thành phố Đà Nẵng trong bối cảnh hiện nay” tác giả đã nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng về phát triển ĐNGV đồng thời đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ trước những yêu cầu đổi mới giáo dục [14]. Tác giả Nguyễn Thanh Dân (2010) nghiên cứu về “Thực trạng và biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên THCS ở huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau” đã tổng kết lý luận và đánh giá thực trạng ĐNGV, đề xuất một số biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ [16]. Tác giả Nguyễn Thị Thu Hà (2015) viết đề tài “Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ở trường THCS Nguyễn Huy Tưởng, Đông Anh, Hà Nội” Luận văn đã nghiên cứu lý luận về Chuẩn nghề nghiệp GV và đề xuất các biện pháp bồi dưỡng ĐNGV đáp ứng các tiêu chuẩn, tiêu chí nghề nghiệp trong giai đoạn thực hiện đổi mới giáo dục hiện nay [19]. Nhìn chung, các đề tài, luận án, luận văn đã đề cập đến nhiều góc độ khác nhau về quản lý ĐNGV ở các loại hình và ở các vùng miền khác nhau. Tuy nhiên, chưa có công trình nghiên cứu nào đi sâu nghiên cứu hoạt động quản lý ĐNGV trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay ở cấp học THCS. 9