Tài liệu Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực tại trường thcs phương đông, uông bí, quảng ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM –––––––––––––––––––– ĐẶNG ÁNH TUYẾT QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI TRƢỜNG THCS PHƢƠNG ĐÔNG, UÔNG BÍ, QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM –––––––––––––––––––– ĐẶNG ÁNH TUYẾT QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI TRƢỜNG THCS PHƢƠNG ĐÔNG, UÔNG BÍ, QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN ĐỨC SƠN THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Uông Bí, tháng 11 năm 2015 Tác giả đề tài Đặng Ánh Tuyết Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với quý thầy, cô giáo Trƣờng Đại học sƣ phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy, hƣớng dẫn và tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và sự kính trọng tới PGS.TS. Nguyễn Đức Sơn, ngƣời thầy, Nhà giáo - Nhà khoa học đã tận tình cung cấp những kiến thức lý luận, thực tiễn cùng những kinh nghiệm quí báu và hƣớng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu và tập thể cán bộ, giáo viên Trƣờng THCS Phƣơng Đông, Uông Bí và các bạn bè đã cung cấp tài liệu, số liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài, song không tránh khỏi những sơ xuất, thiếu sót. Kính mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp và chỉ dẫn quí báu của quý thầy, cô và bạn bè đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Tháng 08 năm 2015 Tác giả đề tài Đặng Ánh Tuyết Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC BIỂU ĐỒ ..................................................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ................. 6 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài ................................................................ 6 1.1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc .................................................................... 8 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................... 9 1.2.1. Quản lý ..................................................................................................... 9 1.2.2. Kiểm tra, đánh giá ................................................................................. 12 1.2.3. Kết quả học tập của học sinh ................................................................... 14 1.2.4. Kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh.................................... 15 1.3. Một số vấn đề lý luận về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở THCS ........................................................ 16 1.3.1. Khái niệm kiểm tra đánh giá theo tiếp cận năng lực ............................... 16 1.3.2. Vai trò của kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở THCS .............................................................................. 19 1.3.3. Nội dung kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ............................................................................................. 20 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn 1.3.4. Nguyên tắc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ............................................................................................. 22 1.3.5. Các hình thức và phƣơng pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS theo tiếp cận năng lực .................................................... 23 1.3.6. Quy trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS theo tiếp cận năng lực ...................................................................................... 25 1.4. Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS theo tiếp cận năng lực................................................................... 27 1.4.1. Quan điểm chỉ đạo về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực .............................................................................. 27 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ............................................................... 28 1.4.3. Kiểm tra, đánh giá hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ............................................................... 32 1.5. Các yếu ảnh hƣởng đến hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ......................................................... 32 1.5.1. Yếu tố nhận thức...................................................................................... 33 1.5.2. Kỹ năng sử dụng phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá của giáo viên .......... 33 1.5.3. Kỹ năng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá ...................................... 34 1.5.4. Ý thức tuân thủ các nguyên tắc của kiểm tra - đánh giá ......................... 34 1.5.5. Chế độ, chính sách dành cho hoạt động kiểm tra - đánh giá ................... 34 1.5.6. Nhận thức của xã hội, của cha mẹ học sinh ............................................ 35 Kết luận chƣơng 1.............................................................................................. 36 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH TẠI TRƢỜNG THCS PHƢƠNG ĐÔNG, UÔNG BÍ, QUẢNG NINH .................................. 37 2.1. Khái quát về Trƣờng THCS Phƣơng Đông, Uông Bí, Quảng Ninh .......... 37 2.2. Thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực tại trƣờng THCS Phƣơng Đông, Uông Bí, Quảng Ninh .. 40 2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về vai trò của hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ...................... 40 2.2.2. Thực trạng việc thực hiện các nguyên tắc trong kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực học sinh ............................................ 41 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn 2.2.3. Thực trạng sử dụng các hình thức và phƣơng pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh .................................................................... 43 2.2.4. Thực trạng thực hiện quy trình kiểm tra dánh giá kết quả học tập của học sinh .................................................................................................... 48 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở trƣờng THCS Phƣơng Đông, thành phố Uông Bí ............................................................................................ 54 2.3.1. Thực trạng quản lý lập kế hoạch kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở trƣờng THCS Phƣơng Đông, thành phố Uông Bí................................................................................... 54 2.3.2. Thực trạng tổ chức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở Trƣờng THCS Phƣơng Đông, thành phố Uông Bí.................................................................................................... 55 2.3.3. Thực trạng việc sử dụng kết quả kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực vào điều chỉnh phƣơng pháp dạy học của giáo viên, phƣơng pháp học tập của học sinh và điều chỉnh mục tiêu dạy học và giáo dục .................................................................. 60 2.3.4. Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ............................................ 61 2.3.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực của Trƣờng THCS Phƣơng Đông, thành phố Uông Bí .......................................................... 62 2.4. Nguyên nhân của thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học theo tiếp cận năng lực tại trƣờng THCS Phƣơng Đông, Uông Bí, Quảng Ninh ............................................................................... 64 Kết luận chƣơng 2.............................................................................................. 66 Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI TRƢỜNG THCS PHƢƠNG ĐÔNG, THÀNH PHỐ UÔNG BÍ, TỈNH QUẢNG NINH .............................................. 67 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 67 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ......................................................... 67 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 68 3.1.3. Nguyên tắc kế thừa và phát triển ............................................................. 68 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 68 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực tại trƣờng THCS Phƣơng Đông, Thành phố Uông Bí ................................................................................. 69 3.2.1. Biện pháp 1: Tập huấn nâng cao nhận thức, năng lực và trách nhiệm đối với kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh ................................ 69 3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức xây dựng kế hoạch và quy trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực cho các môn học và quản lý các quy trình kiểm tra - đánh giá ............................ 72 3.2.3. Biện pháp 3: Tập huấn kỹ năng xây dựng cấu trúc đề, viết câu hỏi kiểm tra - đánh giá theo tiếp cận năng lực .............................................. 84 3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý công tác kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ...................... 86 3.2.5. Mối liên hệ giữa các biện pháp................................................................ 89 3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ................... 90 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 92 1. Kết luận .......................................................................................................... 92 2. Khuyến nghị................................................................................................... 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 94 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ý nghĩa Chữ viết tắt 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 CSVC Cơ sở vật chất 3 ĐG Đánh giá 4 ĐNGV Đội ngũ giáo viên 5 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 6 GV Giáo viên 7 HV Học viên 8 KN Kĩ năng 9 KT Kiểm tra 10 KT-XH Kinh tế xã hội 11 QL Quản lý 12 QLGD Quản lý giáo dục 13 THCS Trung học cơ sở 14 UBND Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Chỉ tiêu tuyển sinh các năm ............................................................ 37 Tổng hợp giải học sinh giỏi cấp Thành phố .................................... 38 Tỷ lệ học sinh thi đỗ vào các trƣờng THPT quốc lập ..................... 38 Thống kê sự phân bổ nhân sự của trƣờng THCS Phƣơng Đông .... 39 Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của hoạt động kiểm tra, đánh giá .................................................... 41 Bảng 2.6. Thực trạng thực hiện các nguyên tắc kiểm tra đánh giá theo tiếp cận năng lực.............................................................................. 42 Bảng 2.7. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ áp dụng hình thức, phƣơng pháp kiểm tra đánh giá theo tiếp cận năng lực của Trƣờng THCS Phƣơng Đông ............................................. 44 Bảng 2.7a. Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về mức độ sử dụng các phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá theo tiếp cận năng lực .......... 45 Bảng 2.7b. Đánh giá của học sinh về mức độ sử dụng các phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá theo tiếp cận năng lực ...................................... 47 Bảng 2.8. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về ngân hàng đề kiểm tra ....... 49 Bảng 2.9. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về công tác ra đề kiểm tra ...... 50 Bảng 2.10. Thực trạng tổ chức các kì kiểm tra, đánh giá qua ý kiến đánh giá của học sinh ............................................................................... 52 Bảng 2.11. Thực trạng công tác chấm và trả bài ............................................... 53 Bảng 2.12. Thực trạng quản lý lập kế hoạch kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực........................................... 54 Bảng 2.13. Thực trạng quản lý quy trình kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở trƣờng THCS Phƣơng Đông, thành phố Uông Bí .................................................. 55 Bảng 2.14. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của HS theo tiếp cận năng lực ở Trƣờng THCS Phƣơng Đông................................................................................... 57 Bảng 2.15. Thực hiện quản lý công tác chấm, trả bài và ghi điểm ................... 59 Bảng 2.16. Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ............................. 61 Bảng 2.1. Bảng 2.2. Bảng 2.3. Bảng 2.4. Bảng 2.5. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn Bảng 2.17. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về nguyên nhân ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực tại trƣờng THCS Phƣơng Đông, Uông Bí ................................................................................ 64 Bảng 3.1. Kế hoạch kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh ............ 74 Bảng 3.2. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp ....................................................................... 90 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ áp dụng hình thức, phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực (%) ....................... 44 Biểu đồ 2.2. So sánh ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về mức độ sử dụng các phƣơng pháp kiểm tra đánh giá ..................................................................................... 48 Biểu đồ 2.3. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về hiệu quả quản lý công tác tổ chức kiểm tra - đánh giá (%) .............................. 58 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Về lý luận: Kiểm tra đánh giá là hoạt động gắn liền với quá trình dạy học và giáo dục của nhà trƣờng. Bởi kiểm tra đánh giá vừa là thƣớc đo để xác định mức độ thực hiện mục tiêu giáo dục nhƣng cũng đồng thời là công cụ cơ bản để hoạch định chiến lƣợc và mục tiêu giáo dục cho giai đoạn tiếp theo. Chính vì vậy, Nghị quyết TƢ 8 về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đào tạo đã nhấn mạnh nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục là: “Đổi mới hình thức, phƣơng pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả GD&ĐT; Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý…”; Báo cáo chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI khẳng định: Đổi mới chƣơng trình, nội dung, phƣơng pháp dạy và học, phƣơng pháp thi, kiểm tra theo hƣớng hiện đại; nâng cao chất lƣợng toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lí tƣởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội; Nghị quyết số 44/NQ-CP, ngày 09/6/2014 Ban hành Chƣơng trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ƣơng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế xác định: Đổi mới hình thức, phƣơng pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục theo hƣớng đánh giá năng lực của ngƣời học; kết hợp đánh giá cả quá trình với đánh giá cuối kỳ học, cuối năm học theo mô hình của các nƣớc có nền giáo dục phát triển... Kiểm tra đánh giá KQHT của học sinh theo tiếp cận năng lực là một yêu cầu cấp thiết để nâng cao chất lƣợng giáo dục và đáp ứng yêu cầu đổi mới chƣơng trình giáo dục phổ thông sau năm 2015. Đổi mới KTĐG kết quả học tập của học sinh theo hƣớng tiếp cận năng lực sẽ tạo nên tính chủ động, tích cực và sáng tạo cả trong hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn sinh giúp “giải phóng” đƣợc các năng lực giáo dục bị lãng quên bởi các phƣơng pháp kiểm tra, đánh giá cứng nhắc, thiếu tính sáng tạo mà không có khả năng xác định đúng thực chất khả năng và tiềm năng phát triển của ngƣời học. Tuy nhiên, kiểm tra đánh giá KQHT của học sinh theo tiếp cận năng lực vẫn còn khá mới mẻ ở Việt Nam. Chính vì vậy, để hoạt động KTĐG theo tiếp cận năng lực phát huy đƣợc hiệu quả đòi hỏi sự hỗ trợ, quan tâm, động viên và giám sát chặt chẽ của các nhà quản lý. Về thực tiễn: Trong thời gian qua, vấn đề đổi mới kiểm tra đánh giá KQHT của HS đã thu hút đƣợc rất nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, của ngành giáo dục cũng nhƣ của cha mẹ và học sinh thể hiện trong Hội thảo “Quản lý dạy học chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực, vấn đề và giải pháp” (diễn ra tại Hà Nội ngày 5 tháng 12 năm 2014); Hội nghị tập huấn chuyên môn cấp thành phố Chủ đề Đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hướng năng lực học sinh, môn Địa lí, năm học 2014 - 2015 (ngày 29 tháng 9 năm 2015); Hội thảo về đổi mới kiểm tra đánh giá của Bộ GD-ĐT... Trong thực tiễn, mặc dù đã có những cải tiến, nhƣng công tác KTĐG theo tiếp cận năng lực vẫn bộc lộ nhiều yếu kém về phƣơng pháp, cách thức cũng nhƣ quản lý, chỉ đạo nhƣ: phƣơng pháp kiểm tra đánh giá nghèo nàn, áp đặt, quan niệm, hiểu biết, cách làm đánh giá của cán bộ quản lý GD và GV ít thay đổi, còn thiên về kinh nghiệm... Bởi vậy, hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT của học sinh theo tiếp cận năng lực đứng trƣớc yêu cầu đổi mới một cách toàn diện từ nhận thức đến hành động, từ CBQL đến GV và HS cũng nhƣ cha mẹ HS. Trƣờng THCS Phƣơng Đông Uông Bí, Quảng Ninh đã thực hiện các chỉ đạo về thực hiện KT ĐG KQHT của HS theo tiếp cận năng lực nhƣng còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, các nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn về quản lý KTĐG KQHT của học sinh THCS theo tiếp cận năng lực hiện nay chƣa phong phú. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực tại trường THCS Phương Đông, Uông Bí, Quảng Ninh”. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ở trƣờng THCS Phƣơng Đông, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý KQHT theo tiếp cận năng lực góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục của nhà trƣờng. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở Trƣờng THCS Phƣơng Đông. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS góp phần quan trọng vào thực hiện mục tiêu giáo dục - đào tạo. Tuy nhiên, hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT của HS ở Trƣờng THCS Phƣơng Đông còn tồn tại nhiều hạn chế, đặc biệt, hoạt động KTĐG theo tiếp cận năng lực còn nhiều khó khăn. Nếu đề xuất đƣợc các biện pháp quản lý phù hợp thì hiệu quả của hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT của HS theo tiếp cận năng lực sẽ đƣợc nâng cao, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục của nhà trƣờng. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Để hoàn thành mục tiêu nghiên cứu đã đặt ra, đề tài xác định các nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS theo tiếp cận năng lực. - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh Trƣờng THCS Phƣơng Đông - Uông Bí. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 3 http://www.lrc.tnu.edu.vn - Đề xuất một số biện pháp nhằm đổi mới quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh Trƣờng THCS Phƣơng Đông. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung làm sáng tỏ thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực và đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả của công tác kiểm tra đánh KQHT của học sinh. 6.2. Giới hạn về khách thể khảo sát: Đề tài khảo sát trên - Giáo viên: 50 ngƣời - Cán bộ quản lý: 10 ngƣời - Học sinh: 300 ngƣời 6.3. Giới hạn về địa bàn khảo sát: Đề tài đƣợc triển khai nghiên cứu tại trƣờng THCS Phƣơng Đông, Thành phố Uông Bí, Quảng Ninh 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Khái quát những tài liệu lý luận có liên quan đến đề tài, phân tích tổng hợp nhằm xây dựng những khái niệm công cụ và làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận có liên quan. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phƣơng pháp điều tra viết: Thông qua các phiếu trƣng cầu ý kiến, tìm hiểu nhận thức, nguyện vọng của CBQL, GV, HS để thu thập thông tin về thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT của học sinh theo tiếp cận năng lực và thực trạng quản lý hoạt động KTĐG kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở trƣờng THSC Phƣơng Đông, Uông Bí, Quảng Ninh. Phƣơng pháp chuyên gia: Lấy ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực kiểm tra đánh giá để làm sáng tỏ những thêm những những vấn đề lý luận và thực tiễn của đề tài. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 4 http://www.lrc.tnu.edu.vn Phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu hồ sơ, giáo án của giáo viên; nghiên cứu kế hoạch kiểm tra đánh giá KQHT HS , … từ đó, rút ra đƣợc những nhận xét về hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT HS của nhà trƣờng. Phƣơng pháp phỏng vấn, trao đổi: Trực tiếp phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên và những ngƣời có liên quan đến hoạt động ở trƣờng để thu thập thông tin phù hợp với nội dung nghiên cứu. Phƣơng pháp quan sát: nhằm thu thập những thông tin liên quan đến đề tài 7.3. Những phương pháp hỗ trợ khác Sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học trong việc xử lý các số liệu khảo sát. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung của luận văn chia thành ba chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh THCS theo tiếp cận năng lực. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT của học sinh theo tiếp cận năng lực ở trƣờng THCS Phƣơng Đông, Uông Bí, Quảng Ninh. Chƣơng 3: Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT của HS Trƣờng THCS Phƣơng Đông, Uông Bí, Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 5 http://www.lrc.tnu.edu.vn Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Ngay từ khi xuất hiện mô hình nhà trƣờng, các hình thức kiểm tra - đánh giá mức độ nhận thức của ngƣời học cũng ra đời. Tuy nhiên ở mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi quốc gia khác nhau có những hình thức kiểm tra - đánh giá khác nhau nhƣng đều đƣa ra những qui định chuẩn, phù hợp với yêu cầu của xã hội hiện tại. Chẳng hạn: Thời kì phong kiến sử dụng thi, kiểm tra để đánh giá kết quả của ngƣời học; Thời kì tiền công nghiệp thi, kiểm tra phải phù hợp với trình độ ngƣời học và coi đó là một cách thức dạy - học, có vai trò khuyến khích học sinh tích cực, tự giác học tập; Thời kì hậu công nghiệp kiểm tra đánh giá phát triển theo tiêu chí hƣớng vào mục đích, yêu cầu của chƣơng trình giảng dạy. Đầu thế kỷ XVI, nhà giáo dục vĩ đại ngƣời Sec Slovakia là J.A Comenxki (1592 - 1670) đã đƣa ra mô hình nhà trƣờng và đƣợc nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng. Đó là nhà trƣờng đƣợc phân theo cấp học, bậc học ở những lứa tuổi nhất định; các môn học trong nhà trƣờng đƣợc quy định chặt chẽ có chƣơng trình, có nội dung cụ thể thống nhất; thời gian đào tạo cũng đƣợc ấn định, đƣơng nhiên cách kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh cũng đƣợc quy định rõ ràng. Đến thế kỷ XVIII thì hệ đánh giá chất lƣợng giáo dục đầu tiên đƣợc áp dụng phổ biến trong các nhà trƣờng. Lúc đầu hệ đánh giá có 3 bậc chính: Tốt Trung bình - Kém; Sau đó chia nhỏ thành 5 bậc: Tốt - Khá - Trung bình - Yếu Kém. Tuy nhiên để có thể đánh giá đƣợc theo 5 bậc chất lƣợng học sinh thì kiểm tra phải nhƣ thế nào để đánh giá đƣợc chính xác, phù hợp với đối tƣợng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 6 http://www.lrc.tnu.edu.vn học sinh nhằm không ngừng nâng cao chất lƣợng dạy - học mới là vấn đề đƣợc các nhà giáo dục quan tâm. Từ những năm 1970 trở lại đây có rất nhiều những công trình nghiên cứu từng vấn đề cụ thể, trong đó xác định một cách khoa học nội dung đánh giá kết quả học tập của học sinh nhƣ: Những vấn đề lý luận dạy học của việc đánh giá tri thức (V.M.Palomxki); Con đƣờng hoàn thiện việc kiểm tra tri thức kỹ năng (X.V.Uxova). Cũng trong giai đoạn này nhiều tác giả cũng đã nghiên cứu các nguyên tắc của việc kiểm tra - đánh giá nhằm đảm bảo tính khách quan nhƣ: Các hƣớng nâng cao tính khách quan trong việc đánh giá tri thức học sinh (A.M.Levitor). Về kiểm tra đánh giá, các nƣớc trên thế giới không chỉ đạt đƣợc những thành tựu mới về lý luận mà đã thành công trong việc triển khai thực tiễn ở các trƣờng học. Cách thức đánh giá năng lực và đánh giá môn học. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập hoàn toàn giao cho giáo viên và học sinh chủ động, phƣơng pháp đánh giá đƣợc sử dụng đa dạng, sáng tạo và linh hoạt. Xu hƣớng đánh giá mới của thế giới là đánh giá dựa theo năng lực (Competence base assessment), tức là “đánh giá khả năng tiềm ẩn của học sinh dựa trên kết quả đầu ra cuối một giai đoạn học tập, là quá trình tìm kiếm minh chứng về việc HS đã thực hiện thành công các sản phẩm đó”. Đánh giá năng lực nhằm giúp GV có thông tin kết quả học tập của HS để điều chỉnh hoạt động giảng dạy; giúp HS điều chỉnh hoạt động học tập; giúp GV và nhà trƣờng xác nhận, xếp hạng kết quả học tập. Nhiều quốc gia đã đẩy mạnh đánh giá quá trình bằng các hình thức, phƣơng pháp đánh giá không truyền thống nhƣ quan sát, phỏng vấn, hồ sơ, dự án, trình diễn thực, nhiều ngƣời cùng tham gia, HS tự đánh giá... Đánh giá kết quả học tập thông qua dự án hoặc nghiên cứu nhóm đƣợc chú trọng. Chẳng hạn, ở Hoa Kỳ, để KTĐG mức độ tiếp nhận và cảm thụ văn học của HS về một tác phẩm nào đó, GV yêu cầu HS thành lập nhóm để phân tích nội dung, nghệ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 7 http://www.lrc.tnu.edu.vn thuật của tác phẩm đó và có thể lập dự án tham quan bảo tàng của nhà văn, nhà thơ. Qua phân tích tác phẩm và qua chuyến tham quan, HS viết thu hoạch, trình bày kết quả nghiên cứu của nhóm trƣớc lớp. Với cách này, HS có quyền tự do làm bài theo hiểu biết của mình, trao đổi, tƣơng tác với nhau, tìm hiểu từ thực tế, vận dụng nhiều kiến thức của nhiều môn học khác nhau, hợp tác nghiên cứu có thể đƣa ra nhiều nhận định sáng tạo. Đây là hình thức học tập mang tính tích hợp cao, GV và HS cùng tham gia ĐG kết quả của từng nhóm. 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước Kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh đã có từ thời nhà Lý thế kỷ XI - XIII thông qua các kì thi Hƣơng để chọn tú tài, cử nhân; thi Hội để chọn Thái học sinh, phó bảng, thi Đình để chọn Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa với 3 hình thức cơ bản là thi văn, thi võ, thi Lại viên. Trong các kì thi này đƣợc quy định rất chặt chẽ nhiệm vụ của các lực lƣợng, sự thƣởng phạt nghiêm minh. Tuy nhiên có nhiều phiền toái, gò bó, không phát huy hết khả năng sáng tạo của thí sinh. Cạnh đó kết quả của các kì thi thi này hoàn toàn phụ thuộc vào sự nhận xét chủ quan của giám khảo. Thời kỳ Pháp thuộc, nền giáo dục Việt Nam mang tính nô dịch thuộc địa với chủ trƣơng đào tạo một số ít ngƣời làm tay sai, còn đại đa số nhân dân là mù chữ (chính sách ngu dân để dễ cai trị). Thời kỳ này các kỳ thi tuyển đƣợc tổ chức rất nghiêm túc và đƣợc bảo đảm bằng pháp luật, trung tâm khảo thí là đơn vị độc lập với Bộ Giáo dục. Công tác kiểm tra - đánh giá chất lƣợng giáo dục luôn gắn liền với mục tiêu đào tạo của thực dân phong kiến. Từ sau cách mạng tháng 8/1945 đến nay kiểm tra - đánh giá đã có nhiều biến đổi căn bản so với chế độ xã hội cũ. Nền giáo dục Việt Nam đã trải qua 3 lần cải cách, với mỗi lần mục tiêu giáo dục đào tạo đƣợc điều chỉnh cho phù hợp với tình hình đất nƣớc. Đặc biệt là trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển giáo dục - đào tạo, hoạt động nghiên cứu kiểm tra - đánh giá; nghiên cứu công tác quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá có những phát triển mới. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 8 http://www.lrc.tnu.edu.vn