Tài liệu Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trường tiểu học chí linh quận phú nhuận, thành phố hồ chí minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC -------------------------------- CHÂU KIM THANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRƢỜNG TIỂU HỌC CHÍ LINH QUẬN PHÚ NHUẬN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2015 i ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ----------------------------------- CHÂU KIM THANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRƢỜNG TIỂU HỌC CHÍ LINH QUẬN PHÚ NHUẬN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Trần Thị Hoài HÀ NỘI – 2015 ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thiện đề tài luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô và các anh chị công tác tại Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Phú Nhuận, Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, giáo viên của trường tiểu học Chí Linh trong quá trình tiến hành khảo sát. Với tấm lòng biết ơn sâu sắc tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành của mình tới Cô giáo hướng dẫn, TS. Trần Thị Hoài đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành của mình tới các Thầy, Cô giáo đã trang bị cho chúng tôi những kiến thức quý giá trong hai năm học. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến tất cả bạn bè đồng nghiệp và người thân đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Hà Nội, tháng 10 năm 2015 Tác giả Châu Kim Thanh i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn là TS. Trần Thị Hoài. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả, cơ quan tổ chức khác và cũng được thể hiện trong phần tài liệu tham khảo. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về luận văn của mình. Hà Nội, tháng 10 năm 2015 Tác giả ii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN................................................................................................ii MỤC LỤC ......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................vii MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu............................................................................. 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................ 3 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .................................................... 4 5. Phạm vi nghiên cứu............................................................................... 4 6. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................... 4 7. Giả thuyết khoa học .............................................................................. 4 8. Phƣơng pháp.......................................................................................... 4 8.1. Phương pháp luận .............................................................................. 4 8.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................... 5 9. Những đóng góp của đề tài ................................................................... 6 10. Cấu trúc luận văn ................................................................................ 7 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH TIỂU HỌC ...................................................................................... 8 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................... 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản.................................................................. 12 1.2.1. Đạo đức và giáo dục đạo đức ........................................................ 12 1.2.2. Hoạt động giáo dục đạo đức ......................................................... 14 1.2.3. Quản lý và quản lý hoạt động giáo dục đạo đức .......................... 15 1.3. Cơ sở pháp lý của quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh ở trƣờng tiểu học ....................................................................................... 18 1.4. Hoạt động giáo dục đạo đức trong nhà trƣờng ............................. 22 1.4.1. Vị trí vai trò của giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học ........... 22 1.4.2. Mục tiêu, nhiệm vụ và các con đường giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học........................................................................................................ 23 1.4.3. Nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học........................................................................................................ 26 1.4.4. Đặc điểm học sinh tiểu học ........................................................... 28 1.5. Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh ở trƣờng tiểu học ....................................................................................................................... 30 1.5.1. Nội dung và phương pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học.......................................................................................... 30 1.5.2. Chủ thể quản lý các hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học ................................................................................................................ 35 1.5.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học.......................................................................................... 36 iii Tiểu kết Chƣơng 1 ............................................................................................ 41 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRƢỜNG TIỂU HỌC CHÍ LINH QUẬN PHÚ NHUẬN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ......................................................... 43 2.1. Khái quát tình hình kinh tế-xã hội và giáo dục quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh .................................................................................. 43 2.1.1. Khái quát tình hình kinh tế- xã hội quận Phú Nhuận .............. 43 2.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục của quận Phú Nhuận............... 44 2.2. Khái quát về Trƣờng tiểu học Chí Linh và Quận Phú Nhuận thành phố Hồ Chí Minh .................................................................................... 46 2.2.1. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên ................................................ 46 2.2.2. Học sinh ......................................................................................... 47 2.2.3. Hoạt động giáo dục tư tưởng ........................................................ 47 2.2.4. Cơ sở vật chất ................................................................................ 47 2.2.5. Thuận lợi và khó khăn .................................................................. 47 2.3. Khảo sát vấn đề nghiên cứu ............................................................ 48 2.3.1. Phương pháp khảo sát ................................................................... 48 2.3.2. Nội dung khảo sát .......................................................................... 49 2.3.3. Đối tượng khảo sát ........................................................................ 49 2.3.4. Tiến hành khảo sát ........................................................................ 49 2.4. Thực trạng đạo đức và giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận-thành phố Hồ Chí Minh................................... 50 2.4.1 Thực trạng đạo đức của học sinh Trường tiểu học Chí Linh ...... 50 2.4.2. Thực trạng công tác giáo dục đạo đức cho học sinh Trường tiểu học Chí Linh ....................................................................................................... 59 2.5. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học Chí Linh ...................................................................................................... 65 2.5.1. Thực trạng kế hoạch hóa công tác giáo dục đạo đức .................. 65 2.5.2. Thực trạng về công tác tổ chức giáo dục đạo đức ....................... 65 2.5.3 Thực trạng về chỉ đạo kiểm tra, đánh giá công tác giáp dục đạo đức ....................................................................................................................... 66 2.5.4. Những lý do làm hạn chế hiệu quả của quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh của Trường tiểu học Chí Linh ............................... 68 2.5.5. Thực trạng đa dạng các hình thức phối kết hợp giữa nhà trường gia đình xã hội .................................................................................................... 69 2.5.6. Thực trạng về việc quản lý các hoạt động tự quản của các tập thể học sinh ............................................................................................................... 70 2.5.7. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh Trường tiểu học Chí Linh .................................................... 71 Tiểu kết Chƣơng 2 ............................................................................................ 74 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRƢỜNG TIỂU HỌC CHÍ LINH QUẬN PHÚ NHUẬN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................................... 76 3.1. Nguyên tắc để xác định biện pháp .................................................. 76 iv 3.1.1. Đảm bảo tính kế thừa .................................................................... 76 3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống .................................................................. 76 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn .................................................................. 76 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trƣờng tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh ..... 77 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về hoạt động giáo dục đạo đức cho cán bộ, giáo viên, học sinh và phụ huynh trong bối cảnh hiện nay ......... 77 3.2.2. Biện pháp 2: Kế hoạch hóa công tác giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học........................................................................................................ 81 3.2.3. Biện pháp 3:Tổ chức lựa chọn và bồi dưỡng năng lực thực hiện đổi mới phương pháp giáo dục đạo đức cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm .... 86 3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng công tác tự quản của học sinh trong các hoạt động tập thể và vui chơi giải trí ................................................................. 89 3.2.5. Biện pháp 5: Quản lý công tác thi đua khen thưởng cho các tập thể và chuẩn hóa công tác đánh giá đạo đức cho học sinh ............................. 91 3.2.6. Biện pháp 6: Xây dựng và phát triển môi trường sư phạm nhằm thực hiện tốt quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ....................................... 95 3.2.7. Biện pháp 7: Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý giáo dục đạo đức học sinh.......................................................................................... 99 3.2.8. Biện pháp 8: Đa dạng các hình thức phối kết hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội ................................................................................... 101 3.2.9. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................. 104 3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý đƣợc đề xuất ..................................................................................................... 105 Tiểu kết Chƣơng 3 ................................................................................. 107 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................ 110 1. Kết luận .............................................................................................. 110 2. Kiến nghị ............................................................................................ 111 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 113 PHỤ LỤC ........................................................................................................ 116 v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Viết đầy đủ 1 BCHTW Ban chấp hành trung ương 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CNH-HĐH Công nghiệp hóa hiện đại hóa 4 CNXH Chủ nghĩa xã hội 5 GDĐĐ giáo dục đạo đức 6 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 7 GV Giáo viên 8 GVCN giáo viên chủ nhiệm 9 HS Học sinh 10 TH Tiểu học vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Bảng kết quả xếp loại học lực và hạnh kiểm của học sinh Trường tiểu học Chí Linh trong 2 năm ......................................... 48 Bảng 2.2: Bảng thăm dò ý kiến của học sinh về sự cần thiết của GDĐĐ..... 50 Bảng 2.3: Nhận thức của học sinh về các phẩm chất đạo đức cần giáo dục cho học sinh tiểu học hiện nay ............................................... 51 Bảng 2.4: Thái độ của học sinh với những quan niệm về đạo đức ............... 52 Bảng 2.5: Số học sinh vi phạm đạo đức trong hai năm học 2013-2014, 2014-2015 ..................................................................................... 55 Bảng 2.6: Những nguyên nhân ảnh hưởng đến hành vi tiêu cực đạo đức của học sinh................................................................................... 56 Bảng 2.7: Nhận thức của giáo viên chủ nhiệm về công tác giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học ............................................................ 59 Bảng 2.8: Nhận thức của giáo viên bộ môn về mức độ cần thiết của các hoạt động GDĐĐ cho học sinh ..................................................... 60 Bảng 2.9: Bảng tổng hợp đánh giá thực hiện mục tiêu giáo dục đạo đức..... 61 Bảng 2.10: Mức độ sử dụng các phương pháp giáo dục đạo đức chủ yếu...... 62 Bảng 2.11: Các hình thức giáo dục đạo đức cho học sinh .............................. 64 Bảng 2.12: Thực trạng kế hoạch hóa công tác giáo dục đạo đức.................... 65 Bảng 2.13: Thực trạng chỉ đạo kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh ....... 66 Bảng 2.14: Nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS .............................................................................. 68 Bảng 2.15: Mức độ phối hợp giữa ban giám hiệu với các lực lượng ngoài nhà trường ........................................................................... 69 Bảng 3.1: Khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp quản lý được đề xuất ......................................................................................... 106 Bảng 3.2: Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .............................. 107 vii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những vị lãnh tụ thiên tài đã nhận ra rất sớm vai trò của giáo dục, vì vậy Người coi viê ̣c bồ i dưỡng thế hê ̣ cách ma ̣ng cho đời sau là công viê ̣c tro ̣ng đa ̣i của đấ t nước, của dân tộc, Người rất chú trọng đến công tác giáo dục đạo đức (GDĐĐ). Câu nói nổi tiếng của Người về đạo đức và tài năng: “Người có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó, có tài mà không có đức thì vô dụng”. Điều 2 Luật Giáo dục của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam 2005 có nêu: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện có đạo đức, có tri thức, sức khỏe thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” . Đảng và Nhà nước ta đã khẳng định yếu tố con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển. Đầu tư vào con người, cho con người để phát triển khoa học kỹ thuật tạo điều kiện phát triển kinh tế đất nước là vô cùng quan trọng và là vấn đề sống còn của mỗi quốc gia. Trong giai đoạn hiện nay, giáo dục được coi là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân đồng thời có trách nhiệm lớn lao đào tạo con người phát triển toàn diện vừa có đức vừa có tài. Hoạt động giáo dục trong nhà trường không chỉ có “dạy chữ” mà phải coi trọng việc “dạy người”. Người được đào tạo ra không những phải có tài năng mà cần có đạo đức. Mối liên hệ giữa Tài và Đức không thể xem nhẹ cái nào. Một người có Tài mà không có đạo đức, không hết lòng dùng tài năng của mình để phục vụ đất nước thì tài năng đó cũng chẳng để làm gì. Một người không tôn trọng thầy cô, yêu quý ông bà cha mẹ thì tài năng đó cũng chỉ phục vụ cho bản thân người đó. Điều này là nỗi trăn trở của ngành giáo dục, phụ huynh gửi con vào trường nhằm để đào tạo cho con em họ có tài năng và cả đạo đức. Hai cái 1 này không tách rời nhau, một học sinh ngoan thì không đánh nhau, tôn trọng thầy cô, tuân theo nội quy nhà trường. Vậy những học sinh còn lại thì chưa ngoan cần có sự quản lý dạy học sao cho đạo đức dễ dàng được các em tiếp thu và thực hiện một cách nghiêm túc. Đặc biệt chỉ thị số 06-CT/TW của Bộ chính trị ngày 07 tháng 11 năm 2006 về tổ chức cuộc vận động “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, chỉ thị số 1973/CT-TTg, ngày 7/11/2011 của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đã cho thấy việc quan tâm sâu sát của Đảng và nhà nước về GDĐĐ. Trong công cuộc đổi mới, giáo dục và đào tạo nước ta đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, như báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã nêu: “ Quản lý nhà nước về giáo dục còn bất cập. Xu hướng thương mại hóa và sa sút đạo đức trong giáo dục khắc phục còn chậm, hiệu quả thấp, đang trở thành nỗi bức xúc của xã hội” làm ảnh hưởng đến đạo đức truyền thống của dân tộc Việt nam. Trong xã hội hiện nay một bộ phận trong lứa tuổi học sinh có phần sa sút về đạo đức dẫn đến những hậu quả đáng tiếc khi các em còn đang ngồi trên ghế nhà trường. Nếu không được giáo dục tốt sẽ dẫn đến có những hành vi tự phát thiếu văn hóa, phi đạo đức, do ý thức không kiềm chế được bản năng. Trong nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII đã nêu: “ Đặc biệt đáng lo ngại là một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, chạy theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước”. Một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng chưa tốt này đó là công tác quản lý hoạt động GDĐĐ. Vì vậy, việc GDĐĐ cho học sinh trong nhà trường phải được coi trọng ngay từ những lớp học đầu tiên của tiểu học. GDĐĐ cho học sinh ở Tiểu học là một mặt của hoạt động giáo dục nhằm xây dựng và hình thành cho trẻ em về những quy tắc, nguyên tắc, chuẩn mức xã 2 hội về hành vi ứng xử thể hiện trong thái độ với bạn bè, gia đình, với những người xung quanh, cao hơn nữa là đối với Tổ quốc. Đạo đức của con người mới xã hội chủ nghĩa không chỉ là thành phần quan trọng cơ bản của giáo dục mà là mục đích của toàn bộ công tác giáo dục thế hệ trẻ. Trong giáo dục không chỉ trang bị những kiến thức cho học sinh mà còn phải trang bị cả mặt đạo đức cho các em. Vì vậy công tác giáo dục phải đặt chăm lo bồi dưỡng đạo đức cho học sinh, coi đó là căn bản, cái gốc cho sự phát triển nhân cách. Khi nói đến nhân cách của việc học trong chế độ mới chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Bây giờ phải học; học để yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, yêu đạo đức”. Xuất phát từ phân tích trên, với trách nhiệm của nhà giáo trong ngành giáo dục, tác giả luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để nâng cao chất lượng GDĐĐ cho học sinh. Là một người Hiệu trưởng tác giả phải có trách nhiệm quản lý hoạt động GDĐĐ nhằm giúp cho việc GDĐĐ cho học sinh được thực hiện một cách hiệu quả nhất. Nhằm tạo sự tin cậy và hài lòng của phụ huynh khi gửi con em vào học trưởng mình, vừa có kiến thức, vừa là người có đạo đức và tác giả đã chọn đề tài: “ Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trường tiểu học Chí Linh - Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh ” làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp thạc sỹ. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn công tác quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh các trường tiểu học quận Phú Nhuận để xây dựng một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, góp phần giáo dục toàn diện nhân cách học sinh. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động GDĐĐ cho học sinh các trường Tiểu học, công tác quản lý đối với hoạt động GDĐĐ cho học sinh ở trường Tiểu học. 3 3.2. Khảo sát thực trạng hoạt động GDĐĐ của học sinh trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận, công tác quản lý đối với hoạt động GDĐĐ cho học sinh ở trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận, đồng thời phân tích nguyên nhân của thực trạng. 3.3. Trên cơ sở thực trạng và nguyên nhân đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh ở trường tiểu học Chí Linh. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Đối tượng: Quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh Trường tiểu học Chí Linh,Trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận. 4.2. Khách thể: Hoạt động GDĐĐ cho học sinh trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận. 5. Phạm vi nghiên cứu - Không gian: trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, năm học 2013-2014 và 2014-2015 - Đối tượng khảo sát: Ban Giám hiệu, GV, cha mẹ học sinh, HS trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận. 6. Câu hỏi nghiên cứu 6.1. Quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh ở trường tiểu học Chí Linh có vấn đề gì cần phải cải tiến và bổ sung? 6.2. Chứng minh phương pháp quản lý làm nâng cao chất lượng đạo đức cho học sinh? 7. Giả thuyết khoa học Trong những năm qua, công tác quản lý hoạt động GDĐĐ ở trường tiểu học Chí Linh, quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh đã đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Nếu có những biện pháp quản lý đồng bộ, phù hợp và có tính khả thi sẽ khắc phục được các tồn tại và nâng cao hiệu quả GDĐĐ cho học sinh. 8. Phƣơng pháp 8.1. Phương pháp luận 4 8.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc - Quản lý hoạt động giáo dục cùng với các nội dung khác như : quản lý hoạt động dạy, quản lý hoạt động học, quản lý cơ sở vật chất, quản lý nhân sự.... là các thành tố của quản lý trường học. Các thành tố này có mối quan hệ chặt chẽ, tương hỗ lẫn nhau để đạt được mục tiêu quản lý nhà trường. - Quản lý hoạt động GDĐĐ cùng với quản lý hoạt động giáo dục trí tuệ, thẩm mỹ, thể dục là một thành tố của quản lý hoạt động giáo dục. - Bản thân, quản lý hoạt động GDĐĐ là một hệ thống hoàn chỉnh, gồm nhiều thành tố như mục tiêu quản lý, nội dung quản lý, biện pháp quản lý và kiểm tra, đánh giá. Chủ thể quản lý hoạt động GDĐĐ gồm nhiều lực lượng, trong đó có người Hiệu trưởng trường tiểu học. - Các biện pháp quản lý trong từng nội dung quản lý cũng được xây dựng theo một cấu trúc chỉnh thể từ mục đích, nội dung, điều kiện thực hiện, kiểm tra đánh giá. 8.1.2. Quan điểm thực tiễn Xuất phát từ kết quả khảo sát, đánh giá thực tiễn công tác quản lý hoạt động GDĐĐ tại các trường tiểu học quận Phú Nhuận, TP Hồ Chí Minh, những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ của Hiệu trưởng phù hợp, khả thi đối với các trường tiểu học trên địa bàn. 8.1.3.Quan điểm lịch sử - logic GDĐĐ và quản lý hoạt động GDĐĐ của Hiệu trưởng chịu sự ảnh hưởng lớn từ đặc điểm phát triển văn hóa – kinh tế - xã hội ở cả hiện tại và tương lai. Chính vì vậy, khi nghiên cứu cần xem xét vấn đề trong quá trình lịch sử với những điều kiện cụ thể của từng giai đoạn. Đồng thời, công tác chịu sự ảnh hưởng bởi nhiều lực lượng giáo dục nên các lực lượng này tác động bằng nhiều biện pháp, hình thức khác nhau nhưng phải cùng đi tới chung một mục đích giáo dục nhân cách toàn diện của người học sinh tiểu học. 8.2. Phương pháp nghiên cứu 5 8.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Thu thập, so sánh, phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá những nguồn tài liệu liên quan tới đề tài nghiên cứu (tài liệu, công trình nghiên cứu, sách báo, chính sách của Đảng và Nhà nước….) nhằm xác định các khái niệm công cụ và xây dựng khung lý thuyết, cơ sở lý luận của đề tài. 8.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 8.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu Mục đích: Thu thập ý kiến mô tả thực trạng nội dung quản lý hoạt động GDĐĐ các biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ của Hiệu trưởng Tiểu học Chí Linh Quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh. Nội dung: Khảo sát về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục; những nguyên nhân của ưu điểm và hạn chế; yếu tố ảnh hưởng tới công tác này; khảo nghiệm mức cần thiết và khả thi của các biện pháp đề tài đề xuất. Đối tượng: Ban giám hiệu và giáo viên trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh. Công cụ: 02 bộ phiếu hỏi, một bộ dành cho cán bộ quản lý và một bộ dành cho giáo viên. 8.2.2.2. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu các văn bản lập hướng dẫn, chỉ đạo hoạt động GDĐĐ những báo cáo tổng kết hàng năm và 5 năm của nhà trường về nội dung GDĐĐ nhằm minh họa cho các số liệu điều tra. 8.2.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học Sử dụng lý thuyết thống kê toán học để mô tả dữ liệu (%, điểm trung bình, độ lệch chuẩn) và phân tích, so sánh giữa 2 giá trị trung bình (kiểm chứng t-test) qua phần mềm SPSS 16.0. 9. Những đóng góp của đề tài Về mặt lý luận giúp cho nhà quản lý có cách nhìn nhận, thực hiện và đánh giá công tác quản lý GDĐĐ ở nhà trường phổ thông trên cơ sở khoa học giáo dục. 6 Về mặt thực tiễn đóng góp tích cực vào mục tiêu giáo dục hài hoà toàn diện ở trường tiểu học Chí Linh, nhất là vấn đề GDĐĐ. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động GDĐĐ của học sinh trường Tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh trường tiểu học Chí Linh, Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. 7 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề Theo quan điểm của học thuyết Mác – Lênin : Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội có nguồn gốc từ lao động sản xuất và đời sống cộng đồng xã hội, nó phản ảnh và chịu sự chi phối của tồn tại xã hội. Tồn tại xã hội thay đổi thì đạo đức cũng thay đổi theo. Đạo đức mang tính lịch sử, tính giai cấp và tính dân tộc. Đạo đức là tổng hợp những nguyên tắc, quy định, chuẩn mực nhằm hướng con người tới cái chân, cái thiện, cái mỹ, chống lại cái giả, cái ác, cái xấu … Các chuẩn mực đạo đức xuất hiện do nhu cầu của đời sống xã hội, là sản phẩm của lịch sử xã hội, do cơ sở kinh tế - xã hội quyết định. Bất kỳ trong thời đại nào, đạo đức con người cũng được đánh giá theo khuôn phép chuẩn mực và quy tắc đạo đức. Đạo đức là sản phẩm của xã hội, cùng với sự phát triển của sản xuất, các mối quan hệ xã hội, hệ thống các quan hệ đạo đức, ý thức đạo đức, hành vi đạo đức cũng theo đó ngày càng phát triển, ngày càng nâng cao, phong phú, đa dạng và phức tạp hơn. Ở phương Tây, thời cổ đại, nhà triết học Socrate (469-399 TCN) cho rằng cái gốc của đạo đức là tính thiện. Bản tính con người vốn thiện, nếu tính thiện ấy được lan tỏa thì con người sẽ có hạnh phúc. Muốn xác định được chuẩn mực đạo đức, theo Socrate, phải bằng nhận thức lý tính với phương pháp nhận thức khoa học [10, tr. 34]. Khổng Tử (551-478 TCN) là nhà hiền triết nổi tiếng của Trung Quốc. Ông xây dựng học thuyết “Nhân- Lễ- Chính danh”, trong đó, “Nhân”- Lòng thương người- là yếu tố hạt nhân, là yếu tố cơ bản nhất của con người. Đứng trên lập trường coi trọng GDĐĐ, Ông có câu nổi tiếng truyền lại đến ngày nay “Tiên học lễ, hậu học văn”[10, tr. 21]. 8 Thế kỷ XVII, Komemxky- Nhà giáo dục học vĩ đại Tiệp Khắc đã có nhiều đóng góp cho công tác GDĐĐ qua tác phẩm “Khoa sư phạm vĩ đại”. Komemxky đã chú trọng phối hợp môi trường bên trong và bên ngoài để GDĐĐ cho HS [23]. Thế kỷ XX, một số nhà giáo dục nổi tiếng của Xô Viết cũng nghiên cứu về GDĐĐ HS như: A.C. Macarenco, V.A Xukhomlinxky… Nghiên cứu cho việc GDĐĐ mới trong giai đoạn xây dựng CNXH ở Liên Xô. Ở Việt Nam Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đặc biệt quan tâm đến đạo đức và GDĐĐ cho cán bộ, HS. Bác cho rằng đạo đức cách mạng là gốc, là nền tảng của người cách mạng. Bác cũng căn dặn Đảng ta phải chăm lo GDĐĐ cách mạng cho đoàn viên và thanh niên, HS thành những người thừa kế xây dựng CNXH vừa “hồng’’ vừa “chuyên”. Từ sau cách mạng tháng 8/1945 và trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, nền GD nhà trường của chúng ta luôn thấu triệt tư tưởng GDĐĐ của Chủ Tịch Hồ Chí Minh, chính vì thế mà sản phẩm của nền GD Việt Nam giai đoạn này là những người có đức, có tài, hết lòng phục vụ nhân dân, phục vụ lý tưởng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Ngày nay trong công cuộc đổi mới, phát triển và hội nhập toàn cầu, thực hiện CNH- HĐH đất nước, Đảng ta luôn quan tâm đến vấn đề GDĐĐ. Trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ V ban chấp hành TW khóa VIII (07/1998). Đảng ta đã xác đinh chiến lược xây dựng con người Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới. Đến Nghị quyết Hội nghị lần thứ X ban chấp hành trung ương TW khóa 9 (07/2004). Đảng ta tiếp tục xác định nhiệm vụ cụ thể của thời kỳ mới đó là: “Đẩy mạnh giáo dục xã hội chủ nghĩa, bồi dưỡng lòng yêu nước, tạo sự chuyển biến rõ rệt về bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực trí tuệ con người Việt Nam, đủ sức thực hiện thành công sự nghiệp CNH- HĐH đất nước”. [11, tr. 60]. Đồng thời Hội nghị còn nhấn mạnh 2 trong 3 nhiệm vụ trọng tâm đó là: “tiếp tục đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng tư tưởng, đạo đức, lối sống và đời 9 sống văn hóa lành mạnh trong xã hội…” và “nâng cao chất lượng, hiệu quả nhiệm vụ xây dựng con người Việt Nam theo 5 đức tính được xác định trong nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII)” [8,tr. 65]. Đặc biệt là gần đây nhất, Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã phát động cuộc vận động: “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh”; Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã kịp thời phát động cuộc vận động “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”; Hai cuộc vận động lớn này đã và đang có những tác động sâu sắc đến đời sống văn hóa, tinh thần của toàn xã hội, đến nền GD nước nhà, đặc biệt là công tác GDĐĐ cho học sinh. Từ vấn đề lí luận cũng như thực tiễn, GDĐĐ và quản lý hoạt động GDĐĐ trong nhà trường đã rất được quan tâm. Trong những năm gần đây ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu về GDĐĐ và quản lý hoạt động GDĐĐ trong nhà trường đã rất được quan tâm. Trong đó có những công trình tiêu biểu như: Đề tài: “Về phát triển toàn diện con người thời kỳ CNH, HĐH” của tác giả Phạm Minh Hạc. Nghiên cứu của giáo sư đã nêu lên các định hướng giá trị đạo đức con người Việt Nam trong thời kỳ CNH- HĐH; đồng thời đưa ra các giải pháp về GDĐĐ cho học sinh. Nhìn chung các công trình nghiên cứu của các học giả trên đã đưa ra những vấn đề lý luận, hướng nghiên cứu và những định hướng rất cơ bản, quan trọng cho công tác GDĐĐ công dân và GDĐĐ cho HS. Trong những năm gần đây, nhiều giáo trình đạo đức được biên soạn khá công phu. Tiêu biểu như giáo trình của Trần Hậu Kiểm (Nxb Chính trị Quốc gia, 1997); Phạm Khắc Chương - Hà Nhật Thăng (Nxb Giáo dục, 2001); Giáo trình đạo đức học… Khi nghiên cứu về vấn đề GDĐĐ các tác giả đã đề cập đến mục tiêu, nội dung, phương pháp GDĐĐ và một số vấn đề về quản lý công tác GDĐĐ. Về mục tiêu GDĐĐ, Phạm Minh Hạc đã nêu rõ: “Trang bị cho mọi người 10 những tri thức cần thiết về tư tưởng chính trị, đạo đức nhân văn, kiến thức pháp luật và văn hóa xã hội. Hình thành ở mọi công dân thái độ đúng đắn, tình cảm, niềm tin đạo đức trong sáng đối với bản thân, mọi người, với sự nghiệp cách mạng của Đảng, dân tộc và với mọi hiện tượng xẩy ra xung quanh. Tổ chức tốt giáo dục giới trẻ; rèn luyện để mọi người tự giác thực hiện những chuẩn mực đạo đức xã hội, có thói quen chấp hành qui định của pháp luật, nỗ lực học tập và rèn luyện, tích cực cống hiến sức lực, trí tuệ vào sự nghiệp CNH-HĐH đất nước” [ 18,tr.168]. Để nâng cao chất lượng đạo đức trong thời kỳ đổi mới đó có một số nhà khoa học nghiên cứu về quản lý công tác GDĐĐ. Tuy còn ít ỏi nhưng có thể kể đến: - Luận văn “Một số biện pháp quản lý của hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh các trường trung học phổ thông Thành phố Hải Phòng” Trần Thị Quang (Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, 2003). - Luận văn “Biện pháp tổ chức phối hợp giữa gia đình với nhà trường và xã hội trong công tác GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông Huyện Mỹ Đức (Hà Tây) hiện nay” Bùi Đức Thảo (Khoa Sư phạm Đại học quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, 2008). - Luận văn “Các biện pháp quản lý công tác giáo dục của hiệu trưởng trường trung học phổ thông Tỉnh Hưng Yên” Đỗ Quang Hợp (Khoa Sư phạm, Đại học quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, 2007). Nhìn chung các đề tài nghiên cứu trên đi sâu vào việc xác định các nội dung GDĐĐ, định hướng các giá trị đạo đức, các biện pháp GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông. Đặc biệt, hiện nay chưa có đề tài nào nghiên cứu về những biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh tiểu học nói chung và học sinh Tiểu học Chí Linh nói riêng. Vì vậy tác giả chọn đề tài “Quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh trường tiểu học Chí Linh - Quận phú nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh” với hy vọng đây là sự kế thừa cần thiết các nghiên cứu đi trước và cùng góp phần 11