Tài liệu Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường ptdt nội trú thcs&thpt tiên yên tỉnh quảng ninh.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ̀N VI THI HUYÊ ̣ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TIÊN YÊN, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ̀N VI THI HUYÊ ̣ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TIÊN YÊN, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Dƣơng Thị Hoàng Yến HÀ NỘI – 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn tha ̣c si ̃ Quản lý giáo dục với đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên tỉnh Quảng Ninh” Là công trình nghiên cứu của tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Dƣơng Thị Hoàng Yến. Tác giả Vi Thi Huyề n ̣ i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh”, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo nhiệt tình của các thầy, cô giáo trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội để hoàn thành luận văn này. Với tình cảm chân thành, tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, phòng Sau Đại học, Khoa QLGD - Trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn đặc biệt đến PGS.TS Dƣơng Thị Hoàng Yến người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn: - Lãnh đạo, cán bộ, chuyên viên phòng Giáo dục trung học-Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Ninh. - Ban giám hiệu, các giáo viên, phụ huynh học sinh và học sinh trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh. - Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ, khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện đề tài, song có thể còn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp và sự chỉ dẫn của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Hà Nội, tháng năm 2016 TÁC GIẢ Vi Thi Huyề n ̣ ii DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT BCH TƯ : Ban chấp hành trung ương BSVHDT : Bản sắc văn hóa dân tộc CBQL : Cán bộ quản lý CNH-HĐH : Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa CBG : Chưa bao giờ CT : Cần thiết CTX : Chưa thường xuyên GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GDCD : Giáo dục công dân GV : Giáo viên HĐGD : Hoạt động giáo dục HĐGD NNLL : Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp KTH : Không thực hiện NXB : Nhà xuất bản PTDTNT : Phổ thông dân tộc nội trú RCT : Rất cần thiết RTX : Rất thường xuyên TB : Trung bình THPT : Trung học phổ thông TNCS : Thanh niên cộng sản TTVH : Truyền thống văn hóa TX : Thường xuyên XHCN : Xã hội chủ nghĩa iii MỤC LỤC Lời cam đoan ................................................................................................................ i Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii Danh mục các chữ cái viết tắt ................................................................................... iii Mục lục....................................................................................................................... iv Danh mu ̣c các bảng .................................................................................................... ix Danh mu ̣c cá c biể u đồ ................................................................................................ xi MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 2 3. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu ..................................................... 3 4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài................................................................. 3 5. Câu hỏi nghiên cứu và Giả thuyết khoa học ........................................................... 3 6. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 4 7. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn .................................................................................................... 5 CHƢƠNG 1:CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC TẠI TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ ............................................................................................................................ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường PTDT Nội trú ........................................................................................... 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................... 7 1.2.1. Quản lý .............................................................................................................. 7 1.2.2. Quản lý giáo dục ............................................................................................... 8 1.2.3. Quản lý trường học ........................................................................................... 9 1.2.4. Bản sắc văn hóa dân tộc ................................................................................. 10 1.2.5. Giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc .................................................................. 13 1.2.6. Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa cho học sinh PTDTNT ............ 14 iv 1.3. Đặc điểm giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh ở các trường PTDT Nội trú .............................................................................................................. 14 1.3.1. Trường PTDT Nội trú ..................................................................................... 14 1.3.2. Đặc điểm của học sinh trường PTDT Nội trú ................................................. 14 1.3.3. Giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh ở trường PTDT Nội trú ...... 16 1.4. Hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh ở trường PTDT Nội trú .............................................................................................................................. 17 1.4.1. Mục tiêu giáo dục bản sắc văn hóa ................................................................. 17 1.4.2. Nội dung giáo dục bản sắc văn hóa ................................................................ 18 1.4.3. Phương pháp giáo dục bản sắc văn hóa ......................................................... 21 1.4.4. Hình thức giáo dục bản sắc văn hóa ............................................................... 23 1.5. Nội dung quản lí hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT Nội trú ......................................................................................... 25 1.5.2. Quản lý việc thực hiện mục tiêu giáo dục bản sắc dân tộc trong trường PTDT nội trú ........................................................................................................................ 26 1.5.3. Quản lý việc thực hiện nội dung giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong trường PTDT nội trú ................................................................................................. 27 1.5.4. Quản lý việc thực hiện phương pháp, phương tiện và hình thức giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong trường PTDT nội trú ...................................................... 27 1.5.5. Quản lý việc thực hiện kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong trường PTDT nội trú .................................................................... 28 1.5.6. Quản lý các điều kiện thực hiện giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ............... 29 1.5.7. Quản lý việc phối hợp các lực lượng giáo dục trong tổ chức hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa cho học sinh ............................................................................. 30 1.6. Những yếu tố tác động tới quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong trường PTDT Nội trú ................................................................................ 32 1.6.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................................... 32 1.6.2. Yếu tố khách quan ........................................................................................... 34 Kết luận chƣơng 1 ................................................................................................... 35 v CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC TRƢỜNG PTDT NỘI TRÚ THCS&THPT TIÊN YÊN, TỈNH QUẢNG NINH ................................................................................... 37 2.1. Khái quát về các trường PTDT Nội trú tỉnh Quảng Ninh và trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên ............................................................................... 37 2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Ninh .................................................... 37 2.1.2. Sơ lược về các trường PTDT Nội trú tỉnh Quảng Ninh .................................. 38 2.1.3. Trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên............................................... 38 2.2. Tổ chức thực hiện khảo sát .......................................................................... 40 2.2.1 Mẫu nghiên cứu ................................................................................................ 40 2.2.2. Quy trình tổ chức khảo sát .............................................................................. 41 2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh ......................................................... 42 2.3.1. Thực trạng nhận thức về hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh ............................. 42 2.3.2. Thực trạng thực hiện hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh ......................................... 45 2.4. Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh ............................................. 53 2.4.1. Thực trạng quản lý việc lập kế hoạch hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên ............................... 53 2.4.2. Thực trạng quản lý mục tiêu giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên ............................................................................................. 54 2.4.3. Thực trạng quản lý nội dung giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên ............................................................................. 55 2.4.4. Thực trạng quản lý phương pháp, phương tiện và hình thức giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên ............................ 56 2.4.5. Thực trạng quản lý việc thực hiện hoạt động kiểm tra, đánh giá giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên ............................ 57 vi 2.4.6. Thực trạng quản lý các điều kiện thực hiện giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ..................................... 59 2.4.7. Thực trạng quản lý việc phối hợp các lực lượng giáo dục trong tổ chức hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ..................................................................................................................... 60 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên........................................... 62 2.6. Đánh giá chung về thực trạng giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên tỉnh Quảng Ninh ................................................... 63 2.6.1. Những ưu điểm ................................................................................................ 63 2.6.2. Những hạn chế ................................................................................................ 63 Kết luận chƣơng 2 ................................................................................................... 66 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH TRƢỜNG PTDT NỘI TRÚ THCS&THPT TIÊN YÊN, TỈNH QUẢNG NINH ................................................................................... 67 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................................ 67 3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống cấu trúc ...................................................................... 67 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn .................................................................................... 67 3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả .................................................................................... 67 3.1.4. Đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất ................................................................. 68 3.2. Đề xuất biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục BSVHDT ở trường PTDT Nội trú THCS&BSVHDT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh 68 3.2.1. Nâng cao nhận thức, kiến thức, kỹ năng về giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, phụ huynh và học sinh ............................................. 68 3.2.2. Đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục bản sắt văn hóa cho học sinh phổ thông dân tộc nội trú .............................................................. 71 3.2.3. Tăng cường giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh qua các môn học, các hoạt động ngoài giờ lên lớp, trải nghiệm sáng tạo ............................................ 75 vii 3.2.4. Xây dựng phát triển môi trường sư phạm lành mạnh nhằm thực hiện tốt công tác giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh .................................................. 78 3.2.5. Tổ chức phối hợp với các lực lượng giáo dục trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc .................................................................... 80 3.2.6. Quản lý cơ sở vật chất và tài chính cho hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ....................................................................................................................... 85 3.3. Mối quan hệ của các biện pháp .................................................................... 88 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề xuất .................. 89 3.4.1. Đối tượng khảo nghiệm ................................................................................... 89 3.4.2. Cách thức tiến hành khảo nghệm .................................................................... 89 3.4.3. Mục đích khảo nghệm ..................................................................................... 89 3.4.4. Nội dung khảo nghiệm .................................................................................... 89 3.4.5. Kết quả thăm dò .............................................................................................. 90 Kết luận chƣơng 3 ................................................................................................... 94 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 95 1. Kết luận ................................................................................................................. 95 2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 98 Phụ lục 1 .................................................................................................................. 101 Phụ lục 2 .................................................................................................................. 107 viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô trường lớp trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ........ 39 Bảng 2.2. Chất lượng đội ngũ CBQL, GV và NV trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên .......................................................................... 40 Bảng 2.3. Chất lượng học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ....... 40 Bảng 2.4. Đối tượng khảo sát thực trạng giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ................................ 41 Bảng 2.5. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ...... 42 Bảng 2.6. Thực trạng nhận thức về những BSVHDT cần giáo dục cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ........................................ 43 Bảng 2.7. Thực trạng nhận thức về các nội dung của hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên44 Bảng 2.8. Thực trạng thực hiện mục tiêu giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ................................................... 45 Bảng 2.9. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ................................................... 47 Bảng 2.10. Thực trạng thực hiện phương pháp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ............................................. 48 Bảng 2.11. Thực trạng thực hiện hình thức giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ................................................... 49 Bảng 2.12. Thực trạng thực hiện kết quả giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ................................................... 51 Bảng 2.13. Thực trạng nhận thức và thực hiện hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ........................ 52 Bảng 2.14. Thực trạng quản lý việc lập kế hoạch hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên ..... 53 ix Bảng 2.15. Thực trạng quản lý mục tiêu giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên .......................................................... 54 Bảng 2.16. Thực trạng quản lý nội dung giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên .......................................................... 55 Bảng 2.17. Thực trạng quản lý phương pháp, phương tiện và hình thức giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên ....... 56 Bảng 2.18. Thực trạng quản lý việc thực hiện hoạt động kiểm tra, đánh giá giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDTNT THCS&THPT Tiên Yên ....... 58 Bảng 2.19. Thực trạng quản lý các điều kiện thực hiện giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ................................ 59 Bảng 2.20. Thực trạng quản lý việc phối hợp các lực lượng giáo dục trong tổ chức hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên .......................................................................... 60 Bảng 2.21. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên61 Bảng 2.22. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục BSVHDT cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên . 62 Bảng 3.1. Định hướng hoạt động, HĐGS BSVHDT cho HS PTDTNT ................... 76 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biê ̣n pháp đề xuất ................ 90 Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất .................. 91 Bảng 3.4. Mối tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động GD BSVHDT cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh ............................................. 92 x DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thực trạng nhận thức và thực hiện hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên ........................ 52 Biểu đồ 2.2. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên62 Biểu đồ 3.1. Mối tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh ...................... 93 xi MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Trong bối cảnh của "thế giới phẳng", thì việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc là vấn đề sống còn của mỗi quốc gia, là vấn đề tồn tại hay không tồn tại của từng dân tộc. Bản sắc văn hóa dân tộc, giá trị truyền thống của các dân tộc là các vấn đề căn bản, cốt yếu và là nền tảng để làm nên nét riêng của mỗi dân tộc, tạo nên sự khác biệt giữa các dân tộc. Đối với nước ta, chưa bao giờ, việc giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc lại được đặt ra một cách cấp thiết như hiện nay. Bởi đây không chỉ là điều kiện để phát triển lành mạnh con người và xã hội mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển bền vững và tiến bộ của đất nước. Đại hội lần thứ XI (tháng 1/2011), Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh quan điểm, khẳng định đường lối phát triển văn hóa trong sự nghiệp xây dựng xã hội phát triển bền vững ở Việt Nam: "Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển toàn diện, thống nhất trong đa dạng, thấm nhuần sâu sắc tinh thần nhân văn, dân chủ, tiến bộ; làm cho văn hóa gắn kết chặt chẽ và thấm sâu vào đời sống xã hội, trở thành sức mạnh nội sinh quan trọng của phát triển. Kế thừa, phát huy những truyền thống văn hóa tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng một xã hội dân chủ, văn minh, vì lợi ích chân chính và phẩm giá con người, với trình độ tri thức, đạo đức, thể lực và thẩm mỹ cao". Nghị định 05/2011/NĐ-CP ngày 14/1/2011 về công tác dân tộc cũng khẳng định: "Các dân tộc thiểu số có trách nhiệm giữ gìn văn hóa truyền thống tốt đẹp, tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình phù hợp với quy định của pháp luật". 1.2. Việc giữ gìn bản sắc văn hóa nói chung là bổn phận của mỗi cá nhân, gia đình và cả xã hội, tuy nhiên môi trường giáo dục được kỳ vọng nhiều hơn cả là trường học, đặc biệt là các trường nội trú. Trường nội trú là mô hình trường học đặc biệt vì ở đây tập trung đông đủ các thành phần học sinh dân tộc thiểu số vì thế việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc sẽ đạt hiệu quả hơn các môi trường khác. Trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên là ngôi trường chuyên biệt, trường có nhiệm vụ đào tạo nguồn cán bộ người dân tộc thiểu số vùng biên giới, hải đảo và các khu vực đặc biệt khó khăn của tỉnh Quảng Ninh- một nguồn nhân lực vô 1 cùng quan trọng của một tỉnh có nền kinh tế phát triển, có đường biên giới dài giáp với Trung Quốc trên đất liền và trên biển. Hiện nay, nhà trường có số lượng học sinh không nhiều so với các trường THPT khác trong tỉnh, nhưng trường lại có số lượng học sinh đa dạng nhất. Sống trong môi trường nội trú, học sinh có điều kiện tiếp xúc với nhiều luồng văn hóa xã hội cả tích cưc và tiêu cực, nhiều loại văn hóa có sức hút mạnh mẽ với giới trẻ nói chung và với học sinh nói riêng và đặc biệt là học sinh người dân tộc thiểu số. Điều này khiến các em dễ bị xa rời nền văn hóa truyền thống, đặc biệt là văn hóa của dân tộc thiểu số của các em. Nhiều học sinh tự ti với văn hóa của chính dân tộc mình như ngại sử dụng ngôn ngữ dân tộc, ngại mặc trang phục dân tộc. Những lí do này, khiến cho một bộ phận không nhỏ học sinh người dân tộc thiểu số không còn yêu thích, quý trọng truyền thống văn hóa của dân tộc mình, thậm chí muốn rũ bỏ để tiếp cận văn hóa hiện đại. Với trách nhiệm đào tạo nguồn cán bộ người dân tộc thiểu số chất lượng cao cho tỉnh nhà, nhà trường đã xác định trọng trách: bên cạnh các nội dung giáo dục khác, còn cần giáo dục bản sắc văn hóa, khơi gợi lòng tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc, coi đây là yếu tố quan trọng giúp các em phát triển tình yêu quê hương, đất nước. Bản sắc văn hóa dân tộc là điều kiện thuận lợi trong công tác sau này, khi các em đã trưởng thành. Việc giáo dục bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong các trường nói chung và trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên nói riêng được chú trọng, nhưng chưa toàn diện, chưa hệ thống, chưa đáp ứng được yêu cầu của Đảng và Nhà nước. Vì vậy tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng và phân tích nguyên nhân của thực trạng, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc tại trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh; nhằm góp phần nâng cao kết quả hoạt động giáo dục của nhà trường trong bối cảnh hiện nay. 2 3. Đối tƣợng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc tại trường PTDT Nội trú. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lí hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc tại trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh. 4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu những biện pháp quản lý của hiệu trưởng trong quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh tại trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh. 4.2. Giới hạn khách thể khảo sát Đề tài tiến hành khảo sát 160 người, bao gồm: - Ban giám hiệu nhà trường: 5 người; - Giáo viên, nhân viên: 20 người + Giáo viên chủ nhiệm: 11 người; + Ban chấp hành đoàn trường: 03 người; + Ban quản sinh: 06 người. - Học sinh khối 10; 11; 12: 70 em; - Học sinh khối 6, 7, 8, 9: 50 em; - Ban đại diện cha mẹ học sinh: 15 người. 5. Câu hỏi nghiên cứu và Giả thuyết khoa học Câu hỏi nghiên cứu Giáo dục thái độ và hành vi tôn trọng những giá trị cốt lõi của bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam nói chung và của từng dân tộc nói riêng trong Nhà trường đa dân tộc sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục? Cần những biện pháp quản lý như thế nào để nâng cao hiệu quả của những hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh? 3 Giả thuyết khoa học Hiện nay, quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh ở trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh đã đạt được một số kết quả nhất định, nhưng vẫn còn những hạn chế do nhận thức của đội ngũ cán bộ giáo viên, nhân viên chưa đầy đủ, sự biến đổi tâm lý lứa tuổi học sinh trung học, sự thay đổi môi trường sống, sự phối hợp hoạt động giữa các lực lượng quản lý trong nhà trường còn chưa thống nhất... Nếu xây dựng được các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh tại trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên hợp lý và khả thi thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường, đồng thời đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục cũng như thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong thời kỳ hội nhập hiện nay. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lí hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc của Hiệu trưởng trường PTDT Nội trú; 6.2. Đánh giá thực trạng quản lí hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc tại trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng; 6.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc tại trường PTDT Nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, đặc biệt về quản lí các hoạt động giáo dục toàn diện, giáo dục bản sắc văn hóa của nhà trường; phân tích, phân loại, xác định các khái niệm cơ bản; đọc sách, tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2 . Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra viết; - Phương pháp quan sát; - Phương pháp phỏng vấn sâu; - Phương pháp chuyên gia; 4 - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động; - Kỹ thuật SWOT. 7.3. Phương pháp xử lý thông tin Sử dụng một số công thức toán thống kê để xử lý số liệu thống kê và điều tra thu được. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu; phần Kết luận - Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục; nội dung của Luận văn được thực hiện trong 3 chương: Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc tại trường Phổ thông dân tộc nội trú; Chƣơng 2. Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc tại trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh; Chƣơng 3. Biện pháp quản lí nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc tại trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh. 5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC TẠI TRƢỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ 1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trƣờng PTDT Nội trú Mỗi dân tộc trên thế giới không chỉ khác nhau về lãnh thổ, về thể chế nhà nước, trình độ sản xuất, khoa học kỹ thuật... mà còn khác nhau chủ yếu ở những giá trị văn hóa. Đối với nước ta, ngay từ những ngày đầu ra đời nước Việt Nam mới, công tác giáo dục văn hóa đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta chú trọng thực hiện. Trong chương trình GD&ĐT ở các cấp học, bậc học, những giá trị bản sắc văn hóa của dân tộc đã được lựa chọn, xây dựng thành các hoạt động hữu ích và tổ chức cho người học. Nội dung giáo dục BSVH nhấn mạnh vào các giá trị cốt lõi của văn hóa dân tộc như lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, đoàn kết, lòng yêu thương con người, cần cù trong lao động, kiên cường trong đấu tranh với thiên nhiên và các thế lực thù địch. Ngoài ra, những giá trị văn hóa bản sắc của từng dân tộc, tộc người, từng vùng văn hóa cũng được coi trọng, lựa chọn và giáo dục cho thanh thiếu niên. Song song với quá trình giáo dục về văn hóa, công tác nghiên cứu về giáo dục BSVH, bản sắc văn hóa dân tộc cũng được quan tâm. Có nhiều văn bản, nghị quyết, nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả đi trước đã đề cập đến vấn đề giáo dục truyền thống cho học sinh, sinh viên ở những mức độ khác nhau. Thể hiện trong các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng Cộng sản Việt Nam: [8], [10]; Chỉ thị của Đảng, Nhà nước về công tác tư tưởng, văn hóa, giáo dục và một số tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh [24], [25]…. Các nghiên cứu về giá trị, giá trị văn hóa, về các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam của các tác giả Trần Văn Giàu [13]; Phan Huy Lê - Vũ Minh Giang [23]; Huỳnh Khái Vinh [37]; Hoàng Vinh [36.]... Qua đó các tác giả đã đi sâu phân tích lịch sử quá trình hình thành, phát triển và nội dung các giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc Việt Nam trong mối quan hệ với bản sắc văn hóa dân tộc, chỉ rõ 6 những mặt tích cực cần kế thừa, phát huy và mặt hạn chế, lỗi thời cần khắc phục, xóa bỏ. Các nghiên cứu về bản sắc văn hóa trong bối cảnh đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước; phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế của Nguyễn Trọng Chuẩn - Nguyễn Văn Huyên [6]; Ngô Đức Thịnh [33]; Cù Huy Chử [7]; Nguyễn Duy Bắc [3]... Các tác giả đã phân tích sâu sắc các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, chỉ rõ các thời cơ, thách thức của nó trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN hiện nay. Các nghiên cứu về giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc nhằm xây dựng lối sống văn hóa cho thanh niên của tác giả Nguyễn Hồng Hà [14]; Lê Thị Hoài Thanh [30]; Nguyễn Thị Phương Hồng; Hà Nhật Thăng [31]; Phạm Hồng Quang [27]; Nguyễn Thị Tuất [34]; Trần Kiều và cộng sự [20]... Mặc dù các vấn đề liên quan đến đề tài khá phong phú. Tuy nhiên, việc nghiên cứu về quản lý HĐGD BSVH cho học sinh phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) chưa được chú ý, vẫn còn bỏ ngỏ. Chúng tôi hi vọng rằng, những đóng góp của đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh trường PTDT Nội trú THCS&PTDTNT Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh” góp phần nâng cao hiệu quả QL giáo dục BSDT cho HS PTDTNT nói chung và PTDTNT huyện Tiên Yên, Quảng Ninh nói riêng. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý Hoạt động của con người ngày càng đa dạng, phức tạp và phong phú. Chính vì sự phong phú đó nên khi nói đến QL đã có rất nhiều khái niệm khác nhau và tư tưởng QL cũng khác nhau. Theo Harold Koontz (nhà QL người Mỹ) cho rằng: “Quản lý là một yếu tố cần thiết để đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân”. Do vậy, QL với tư cách thực hành thì nó là một nghệ thuật, còn kiến thức có tổ chức làm cơ sở cho nó có thể coi như là một khoa học. [21] Theo quan điểm của lí thuyết hệ thống: “Quản lý là phương thức tác động có chủ định của chủ thể quản lý lên hệ thống, bao gồm hệ các quy tắc, các ràng buộc 7