Tài liệu Quản lý hoạt động dạy học môn toán ở trường trung học phổ thông trưng vương quận 1 thành phố hồ chí minh theo tiếp cận phát triển ăng lực người học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC THẠCH HÙNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRƢNG VƢƠNG QUẬN 1 – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƢỜI HỌC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC THẠCH HÙNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRƢNG VƢƠNG QUẬN 1 – THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƢỜI HỌC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành : QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số : 60 14 01 14 HÀ NỘI – 2015 Lời cảm ơn Với tình cảm chân thành, tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn đến Hội đồng Khoa học Chuyên ngành Quản lý giáo dục của Trƣờng Đại học Giáo dục Đại học Quốc gia Hà Nội, Phòng Đào tạo, Khoa Sau đại học, các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, không ngại đƣờng xa, tạo mọi điều kiện tối ƣu cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các đồng nghiệp Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin cho tôi trong suốt thời gian nghiên cứu. Xin hết sức tri ân gia đình, đồng nghiệp và bạn bè đã động viên giúp đỡ để tôi hoàn toàn chuyên tâm vào luận án. Đặc biệt, tôi xin đƣợc bày tỏ lòng kính trọng và sự biết ơn sâu sắc tới GS.TS. Nguyễn Hữu Châu - ngƣời đã tận tâm, nhiệt tình hƣớng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo ân cần cho tôi trong việc nghiên cứu và hoàn tất luận văn. Mặc dù đã tận tâm cố gắng, bài luận văn này vẫn khó tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tôi kính mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp, chỉ bảo của các Thầy, Cô giáo trong Hội đồng Khoa học, bạn bè đồng nghiệp và những ngƣời quan tâm để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn. Hà Nội, ngày.....tháng......năm 2015 Tác giả Thạch Hùng i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BGD & ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo CBQL Cán bộ quản lý CSVC - TBDH Cơ sở vật chất - Thiết bị dạy học DH Dạy học DHMT - DHPH Dạy học môn toán - Dạy học phân hóa ĐHQG Đại học Quốc gia ĐH - CĐ Đại học - Cao đẳng GVCN Giáo viên chủ nhiệm GVBM Giáo viên bộ môn GV - HS Giáo viên - Học sinh HĐHT- HĐDH Hoạt động học tập - Hoạt động dạy học HT TCDH Hình thức tổ chức dạy học KT - ĐG Kiểm tra - đánh giá KTKN Kiến thức kỹ năng NXB Nhà xuất bản PPDH Phƣơng pháp dạy học PTNL Phát triển năng lực PTDH Phƣơng tiện dạy học QLGD Quản lý giáo dục QL Quản lý QLNT Quản lý nhà trƣờng SL Số lƣợng THPT Trung học phổ thômg TN Tốt nghiệp TTCM Tổ trƣởng chuyên môn ii MỤC LỤC Lời cảm ơn ......................................................................................................... i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. ii DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ HÌNH VẼ .................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƢỜI HỌC ...................................................... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nƣớc ..................................................................... 7 1.1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc ..................................................................... 7 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài................................................................. 9 1.2.1. Quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng ..................................................... 9 1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học ................................................................... 10 1.3. Hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học. ......................................................................................... 15 1.3.1. Nhà trƣờng THPT ................................................................................ 15 1.3.2. Vị trí, vai trò của môn Toán trong trƣờng THPT.................................. 15 1.3.3. Mục tiêu của môn Toán trong trƣờng THPT ........................................ 16 1.3.4. Xu hƣớng dạy học môn Toán ................................................................ 17 1.3.5. Năng lực và năng lực toán học của học sinh THPT ............................. 20 1.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trƣờng THPT theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học. .................................................................. 26 1.4.1. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên .................................................... 26 1.4.2. Quản lý hoạt động học của học sinh ..................................................... 34 1.4.3. Xây dựng “môi trƣờng sƣ phạm” cho HĐDH môn Toán tạo điều kiện cho HS phát triển năng lực .............................................................................. 36 1.5. Những thách thức của hoạt động dạy học môn Toán THPT hiện nay ..... 38 iii Tiể u kế t chƣơng 1 ............................................................................................ 38 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN .............................................................................................................. 40 Ở TRƢỜNG THPT TRƢNG VƢƠNG - QUẬN 1, TP. HỒ CHÍ MINH THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƢỜI HỌC ..................... 40 2.1. Khái quát về tình hình k inh tế - xã hội và giáo dục tại Thành phố Hồ Chí Minh ................................................................................................................ 40 2.1.1. Khái quát về lịch sử - vị trí địa lý ......................................................... 40 2.1.2. Về kinh tế - xã hội ................................................................................. 41 2.1.3. Về giáo dục............................................................................................ 42 2.2. Khái quát chung về Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh ................................................................................................................ 43 2.2.1. Quy mô trƣờng, lớp ............................................................................... 43 2.2.2. Số lƣơ ̣ng, chất lƣơ ̣ng đội ngũ cán bộ QLGD , GV Toán và HS Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh ............................................ 45 2.2.3. Đội ngũ giáo viên .................................................................................. 45 2.2.4. Cơ sở vâ ̣t chất phục vụ hoạt động dạy học môn Toán .......................... 47 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh. .............................................................................. 49 2.3.1. Thực trạng về hoạt động dạy của giáo viên .......................................... 49 2.3.2 Thực trạng về hoạt động học môn Toán của học sinh ........................... 56 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh. ................................................................ 62 2.4.1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên Toán ......................... 62 2.4.2. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trường THPT Trưng Vương - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh. .............................. 71 2.4.2.1. Điểm mạnh ......................................................................................... 71 2.4.2.2 Điểm yếu ............................................................................................. 71 2.4.2.3. Nguyên nhân ...................................................................................... 72 iv Tiể u kế t Chƣơng 2 ........................................................................................... 74 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRƢNG VƢƠNG QUẬN 1, TP HỒ CHÍ MINH THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƢỜI HỌC .................................................................................................. 75 3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................... 75 3.1.1. Nguyên tắc đồng bộ .............................................................................. 75 3.1.2. Nguyên tắc thực tiễn ............................................................................. 75 3.1.3. Nguyên tắc khả thi ................................................................................ 76 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học ......................................................................................................................... 76 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức và tầm quan trọng về việc dạy học môn Toán theo phát triển năng lực ngƣời học cho CBQL và GV Toán ......... 76 3.2.2. Biện pháp 2: Nâng cao năng lực dạy học cho đội ngũ GV Toán ......... 78 3.2.3. Biện pháp 3. Tăng cƣờng quản lý nề nếp học môn Toán của HS......... 82 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cƣờng quản lý học tập môn Toán cho HS THPT ... 83 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cƣờng DHPH môn Toán hƣớng đến từng nhóm học sinh với năng lực Toán khác nhau. ................................................................. 84 3.2.6 Biệp pháp 6: Tăng cƣờng đổi mới cách đánh giá giáo viên Toán thông qua đánh giá chất lƣơ ̣ng môn Toán của học sinh. ........................................... 85 3.2.7. Biện pháp 7: Tăng cƣờng, phát huy tạo điều kiện cho HĐDH môn Toán ......................................................................................................................... 88 3.2.8. Biện pháp 8: Đẩy mạnh phát triển năng lực Toán cho học sinh thông qua các HĐDH môn Toán ............................................................................... 90 3.2.9. Biện pháp 9: Tăng cƣờng xử dụng CNTT trong quản lý HĐDH môn Toán ................................................................................................................. 92 3.3. Mố i quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 93 3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiế t và khả thi của các biện pháp .................. 94 v 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................... 94 3.4.2. Đối tƣợng khảo nghiệm......................................................................... 94 3.4.3. Nô ̣i dung và kết quả khảo nghiệm ........................................................ 94 Tiể u kế t chƣơng 3 ............................................................................................ 96 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 98 1. Kế t luận ....................................................................................................... 98 2. Khuyế n nghị .............................................................................................. 100 2.1. Đối với Bộ GD&ĐT............................................................................... 100 2.2. Đối với Sở GD&ĐT, Tp Hồ Chí Minh .................................................. 101 2.3. Đối với Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh ....... 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................... 103 vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1. 1: Bảng khảo sát năng lực theo PISA qua các năm ........................... 25 Bảng 1. 2: Các cấp độ của năng lực ................................................................ 32 Bảng 1. 3: Bảng mô tả 6 mức độ đánh giá năng lực Toán học ....................... 32 Bảng 2. 1: Số lớp và số học sinh của nhà trƣờng theo năm học ..................... 43 Bảng 2. 2: Kết quả xếp loại 2 mặt của HS và tỉ lệ tốt nghiệp THPT .............. 43 Bảng 2. 3: Bảng tổng hợp số liệu HS Khối 12 môn Toán Đại học 2014 THPT Quốc gia 2015 ...................................................................................... 44 Bảng 2. 4: Thực trạng đội ngũ GV Toán của trƣờng THPT Trƣng Vƣơng .... 45 Bảng 2. 5: Thực trạng thanh tra chuyên môn các môn học theo định kỳ của trƣờng THPT Trƣng Vƣơng ............................................................................ 46 Bảng 2. 6: Kết quả thanh tra chuyên môn theo định kỳ của trƣờng THPT Trƣng Vƣơng ( môn Toán )............................................................................. 46 Bảng 2. 7: Thống kê CSVC- TBDH (năm học 2015 - 2016) ......................... 47 Bảng 2. 8: Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động giảng dạy môn Toán của GV ................................................................................................................... 51 Bảng 2. 9: Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng PP và HT TCDH môn Toán 55 Bảng 2. 10: Thực trạng quản lý tình hình học tập môn Toán của HS ............ 57 Bảng 2. 11: Thực trạng QL hoạt động học tập của HS môn Toán ................. 60 Bảng 2. 12: Kết quả khảo sát về mức độ thực hiện các HĐHT môn Toán .... 61 Bảng 2. 14: Thực trạng QL việc thực hiện chƣơng trình giảng dạy của GV Toán ................................................................................................................. 65 Bảng 2. 17: Thực trạng QL đổi mới phƣơng pháp DHPH hƣớng tới từng nhóm HS có năng lực khác nhau..................................................................... 69 Bảng 2. 18: Đánh giá về quản lý kiểm tra đánh giá năng lực Toán học cho từng học sinh dựa trên các phƣơng pháp đánh giá đổi mới. ........................... 70 Bảng 3. 1: Tổng hợp kết quả về tính hợp lý và tính khả thi của các biện pháp QL.................................................................................................................... 95 vii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ HÌNH VẼ Sơ đồ 1. 1: Mô hình quá trình dạy học ............................................................ 10 Sơ đồ 1. 2: Mô hình năng lực theo các định nghĩa chung............................... 21 Hình 2. 1: Hình vẽ của đáp án ......................................................................... 53 viii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục có vai trò rất to lớn trong đời sống xã hội, là nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhanh và bền vững của mỗi quốc gia. Hiện nay, thế giới có sự phát triển nhảy vọt của khoa học và công nghệ; toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng mạnh mẽ và diễn biến hết sức phức tạp đặt ra nhiều cơ hội và thách thức cho mỗi quốc gia. Để hội nhập thành công và khẳng định đƣợc vị thế trên trƣờng quốc tế thì nguồn lực con ngƣời đóng vai trò quan trọng. Nhiệm vụ cấp thiết hiện nay ở Việt Nam là phải thúc đẩy phát triển sự nghiệp giáo dục thực hiện mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dƣỡng nhân tài. Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam toàn quốc lần thứ IX đã xác định: “Tiếp tục nâng cao chất lƣợng toàn diện, đổi mới nội dung, phƣơng pháp dạy và học, hệ thống trƣờng lớp và hệ thống quản lý giáo dục và đào tạo, thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa giáo dục”. Song, với cái nhìn thẳng thắn và khách quan, chúng ta phải thừa nhận rằng: giáo dục của chúng ta phát triển chƣa đồng bộ, còn lạc hậu, có đổi mới nhƣng vẫn còn chậm, chƣa thực sự thích ứng với sự tiến bộ nhanh của khoa học và công nghệ. Để khắc phục đƣợc tình trạng trên, giáo dục phải đƣợc đổi mới trên tất cả các mặt nhƣ: mục tiêu đào tạo, nội dung chƣơng trình, phƣơng pháp giảng dạy mà trong đó đổi mới công tác quản lý giáo dục có ý nghĩa rất quan trọng. Đánh giá về tình hình đổi mới giáo dục những năm qua, văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã chỉ rõ: “Chất lƣợng giáo dục còn nhiều yếu kém, khả năng chủ động của học sinh, sinh viên ít đƣợc bồi dƣỡng, năng lực thực hành của học sinh còn yếu. Chƣơng trình, phƣơng pháp dạy và học còn lạc hậu, nặng nề, chƣa thật phù hợp…Công tác quản lý quá trình dạy học, giáo dục đào tạo chậm đổi mới và có nhiều bất cập”. Môn Toán trong trƣờng THPT có vai trò, vị trí hết sức quan trọng trong 1 việc phát triển năng lực, trí tuệ, sự tƣởng tƣợng, rèn luyện tính cẩn thận, chính xác, tác phong làm việc khoa học…, góp phần hình thành, phát triển nhân cách cho HS. Thực tế cho thấy, HS nào học tốt môn Toán thì cũng học tốt các môn học khác và thực hiện các hoạt động giáo dục ở nhà trƣờng rất hiệu quả. Toán học có ứng dụng rất lớn trong thực tế cuộc sống của HS sau này. Chất lƣợng môn Toán còn thấp chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu, điểm thi môn Toán của HS trong kỳ thi tuyển sinh đại học 2013-2014 trên 5 điểm đạt từ 20% đến 30% và kỳ thi Quốc gia 2014-2015 điểm Toán trên 7 điểm đạt từ 25 % đến 30%. Nguyên nhân chính là PPDH của GV chƣa phù hợp nên chƣa phát huy đƣợc tính chủ động, sáng tạo và tích cực học tập nhằm phát triển năng lực của HS. CBQL các nhà trƣờng chƣa chú trọng đến việc quản lý HĐDH của từng môn chuyên biệt trong đó có môn Toán. Đặc biệt nên dạy học theo chuyên đề chuẩn của đề thi tuyển sinh đại học hàng năm của Bộ GD&ĐT. Điều cần quan tâm là năm 2015 Bộ lại nhập hai kỳ thi trong một gọi là kỳ thi quốc gia, cộng thêm là Bộ bổ quyền tuyển sinh riêng cho một số trƣờng Đại học nhìn chung là không đồng bộ và đây là một thách thức không nhỏ đối với đội ngủ giáo viên giảng dạy ở bậc THPT, HS sẽ học lệch rất nhiều và giáo viên dạy hết sức khó khăn, khó khăn lớn nhất là lệch nhau giữa các vùng miền về HS lẫn GV và môi trƣờng giáo dục. Hiện nay, Bộ lại muốn thay đổi SGK và tập huấn GV dạy theo hƣớng phát triển năng lực ngƣời học cùng với việc dạy học tích hợp cũng là một thay đổi và thách thức lớn mà Bộ phải tiến hành trong thời gian tới nhằm theo kịp các nƣớc có nền giáo dục tiên tiến hƣớng đến đào tạo cho thế hệ trẻ có đầy đủ năng lực phục vụ đất nƣớc. Thực tiễn dạy học cho thấy việc dạy học môn Toán đặt ra nhiều thách thức cho cán bộ quản lý và giáo viên, việc nâng cao chất lƣợng môn Toán trong trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh là nhu cầu cấp thiết. Xuất phát từ các lý do trên, là ngƣời trực tiếp giảng dạy và quản lý môn Toán ở trƣờng THPT và chƣa có đề tài nào nghiên cứu vấn đề này cho nên 2 tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trường Trung học phổ thông Trưng Vương - Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh theo tiếp cận phát triển năng lực người học” để nghiên cứu với mong muốn tìm ra đƣợc những điểm mạnh, hạn chế trong công tác quản lý hoạt động dạy học môn Toán nhằm đề xuất những biện pháp phù hợp, hữu hiệu nhất đáp ứng nhu cầu phát triển năng lực ngƣời học, nâng cao năng lực chuyên môn của ngƣời dạy. 2. Câu hỏi nghiên cứu Những biện pháp quản lý HĐDH môn Toán nào sẽ làm phát triển năng lực cho ngƣời học? 3. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề nghị các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học nhằm nâng cao chấ t lƣơ ̣ng môn Toán ở tr ƣờng trƣờng THPT Trƣng Vƣơng  Quận 1, Tp Hồ Chí Minh. 4. Nhiêm ̣ vu ̣ nghiên cứu Bài luận văn này nghiên cƣ́u cơ sở lý luâ ̣n về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT ; khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng và đề xuất thăm dò tính cần thiết và tính khả thi một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh, theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học. 5. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý HĐDH môn Toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh. 5.2. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý HĐDH môn toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng Quận 1, Tp Hồ Chí Minh. 3 6. Phạm vi nghiên cứu Quản lý HĐDH môn Toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh từ năm học 2013- 2014 đến năm học 2014 -2015. 7. Giả thuyế t khoa học Nếu đề xuất đƣợc những biện pháp có cơ sở khoa học và có tính khả thi thì sẽ nâng cao chất lƣợng công tác quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học và góp phần nâng cao chấ t lƣơ ̣ng da ̣y và ho ̣c môn Toán của các nhà trƣờng. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu các văn kiện, nghị quyết của Đảng, Nhà nƣớc, các tài liệu của Bộ GD&ĐT các tài liệu có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu. 8.2. Nhóm phương pháp thực tiễn: Điều tra, khảo sát, phân tích các số liệu thống kê, tổng kết phân tích tình hình thực tiễn, điều tra bằng phiếu câu hỏi, nhằm xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài và thăm dò tính cần thiết và tính khả thi một số biện pháp đổi mới về công tác quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học. 8.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ Phƣơng pháp thống kê toán học để xử lý các dữ liệu thu đƣợc về mặt định lƣợng. 9. Cấ u trúc luâ ̣n văn Ngoài phần mở đầu, kế t luâ ̣n và khuyế n nghi ̣, tài liệu tham khảo và phụ lục, nô ̣i dung luâ ̣n văn đƣơ ̣c trình bày trong 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học. 4 Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp.Hồ Chí Minh theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học. Chƣơng 3: Biện pháp Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở Trƣờng THPT Trƣng Vƣơng - Quận 1, Tp Hồ Chí Minh theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học. 5 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO TIẾP CẬN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƢỜI HỌC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Giáo dục là quốc sách hàng đầu, đầu tƣ cho giáo dục là đầu tƣ cho sự phát triển của đất nƣớc. Giáo dục là một chức năng của xã hội loài ngƣời đƣợc thực hiện một cách tự giác, mà ở bất cứ thời đại nào, quốc gia nào cũng dành đƣợc nhiều sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà khoa học. Từ hơn hai nghìn năm trƣớc đây, trên thế giới đã có nhiều nhà chính trị, nhà tƣ tƣởng nghiên cứu về giáo dục, đặc biệt là quản lý giáo dục và đƣa ra nhiều những ý kiến, luận điểm khoa học đƣợc áp dụng vào thực tế và có những thành công lớn về quản lý giáo dục. Để đáp ứng những thay đổi to lớn và nhanh chóng trong kỷ nguyên quá độ lên nền kinh tế tri thức, kỷ nguyên thông tin, triết lý giáo dục trong thế kỷ XXI cũng có những thay đổi mạnh mẽ, hƣớng tới “một xã hội học tập”, “học thường xuyên, suốt đời” dựa trên 4 trụ cột “học để biết, học để làm, học để thành người, học để chung sống”. Giáo dục không còn chủ yếu là đào tạo kiến thức và kỹ năng mà chủ yếu là rèn luyện năng lực - năng lực nhận thức, năng lực hành động, năng lực giao tiếp và truyền thông, năng lực quản lý và lãnh đạo. Giáo dục của thế giới đang phát triển nhanh chóng theo những xu hƣớng rõ rệt: đại chúng hóa, thị trƣờng hoá, đa dạng hoá và quốc tế hoá cùng những quan niệm mới, yêu cầu mới về vấn đề có tính sống còn đối với bất kì mô hình cải cách giáo dục nào - đó là chất lƣợng giáo dục. Vì thế, hiện nay, hơn bao giờ hết, tất cả các quốc gia đang đứng trƣớc những thách thức to lớn là lựa chọn các biện pháp phát triển giáo dục, nâng cao chất lƣợng giáo dục ở tất cả các cấp học, bậc học - nơi cung cấp nguồn nhân lực đáp ứng những đổi thay to lớn trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. 6 Đối với các nƣớc đang phát triển giáo dục càng trở lên quan trọng hơn. Việc không quan tâm đến giáo dục và chất lƣợng của nó đồng nghĩa với việc tự tƣớc bỏ một phƣơng tiện cốt yếu nhất để phát triển quốc gia. Chính vì vậy, các quốc gia đang hết sức quan tâm đến mục tiêu, mô hình, quy mô, chất lƣợng của giáo dục. Dạy và học là hai mặt không thể tách rời của phƣơng thức tồn tại và phát triển của xã hội và cá nhân. Đó là sự tiếp nhận và chuyển hóa những kinh nghiệm đã có của xã hội thành kinh nghiệm của cá nhân hay nói cách khác là sự chuyển giao những kinh nghiệm từ thế hệ trƣớc sang thế hệ sau. Dạy học là một hoạt động lao động xã hội. Để dạy học đạt kết quả, cả thầy và trò cần phải có cách thức truyền đạt và chiếm lĩnh tri thức đúng đắn. Nói đúng hơn là phải có PPDH phù hợp vì nó là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định chất lƣợng của quá trình dạy học. Quản lý DH là quản lý một quá trình xã hội đặc thù, có vai trò quan trọng và cần thiết. Thực tiễn và lý luận về quản lý DH đƣợc hình thành và phát triển cùng với sự hình thành và phát triển của xã hội loài ngƣời. Do tầm quan trọng của việc DH đối với sự phát triển của các vấn đề lý thuyết và thực tiễn sƣ phạm, nên DH luôn luôn là trung tâm chú ý của các nhà GD trong và ngoài nƣớc. 1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nước Giữa thế kỷ XVII, nhà tƣ tƣởng và GD vĩ đại ngƣời Tiệp Khắc, Jan Amos Komensky (1592-1670) đã đặt nền móng cho PPDH trực quan mà sau đó đã đƣợc các nhà GD lỗi lạc kế thừa và phát triển nhƣ G.Pestalossi (17461827), V.G.Bêlinski (1811-1848), K.Đ.Usinski (1824-1870). 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước Ở Việt Nam, giáo dục cũng đang đứng trƣớc những xu thế mới và những thách thức mới. Vì vậy, nhiều nhà khoa học Việt Nam thời kỳ hiện đại cũng đã có những công trình nghiên cứu về chân dung ngƣời cán bộ quản lý nhà trƣờng trong hoạt động dạy học, hoạt động QLGD đã đạt đƣợc những 7 thành tựu nhất định nhƣ: các nhà nghiên cứu, các nhà QLGD nhƣ: Đặng Quốc Bảo, Đặng Bá Lãm, Phạm Minh Hạc, Nguyễn Hữu Châu, Nguyễn Đức Chính, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Xuân Hải, Nguyễn Thị Phƣơng Hoa, Vũ Thị Lan Hƣơng…Nghiên cứu về vấn đề quản lý hoạt động dạy học có nhiều tác giả có những nghiên cứu thành công nhƣ: Phan Tiềm (2002), Giang Lê Nho (2006), Đỗ Văn Tải (2006)… Đặc biệt, những năm gần đây dƣới sự hƣớng dẫn của nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học, đã có rất nhiều thạc sĩ chuyên ngành QLGD - Trƣờng Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội làm luận văn về đề tài khoa học: Quản lý hoạt động dạy học trong nhà trƣờng. Song việc nghiên cứu hoạt động dạy học môn Toán của nhà quản lý nhằm thực hiện quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hƣớng phát triển năng lực ngƣời học tại một trƣờng THPT thì chƣa có đề tài quản lý giáo dục nào đề cập đến. Việc QL HĐDH trong nhà trƣờng là vô cùng quan trọng để nâng cao chất lƣợng dạy và học trong nhà trƣờng và vận dụng các kiến thức đã tiếp thu đƣợc trong quá trình học chuyên ngành QLGD ở trƣờng Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả sẽ dựa vào cơ sở lý luận của công tác quản lý hoạt động dạy học, để tìm hiểu thực trạng của QL HĐDH môn Toán và chỉ ra một số biện pháp QL hoạt động DHMT theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học trong trƣờng THPT Trƣng Vƣơng, Thành phố Hồ Chí Minh. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của hoạt động quản lý nhà trƣờng, đặc biệt QL quá trình dạy học, nên nhiều luận văn Thạc sĩ, luận án Tiến sĩ GD học đã tập trung nghiên cứu vấn đề này. Tuy nhiên vấn đề quản lý việc DH môn Toán theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học còn quá mới và ít tác giả nghiên cứu. Vào tháng 06 năm 2015 mới đây vụ THPT của Bộ giáo dục đào tạo cũng đã tổ chức “Hội thảo khoa học Phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên Toán phổ thông” trong chƣơng trình phát triển giáo dục trung học cũng đề cập rất nhiều về tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học. Trong thực tiễn quản lý dạy học ở các trƣờng phổ thông, đặc biệt là các trƣờng tiên tiến, các đơn vị điển hình, các hiệu trƣởng giỏi đã có nhiều sáng 8