Tài liệu Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông huyện duy tiên, tỉnh hà nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN ĐỨC THIỆN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN ĐỨC THIỆN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60. 14. 01. 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS Trần Thị Minh Hằng HÀ NỘI – 2016 LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ” đến nay tôi đã hoàn thành Luận văn. Với tình cảm và lòng biết ơn sâu sắc, tôi chân thành cảm ơn thầy giáo, cô giáo, cán bộ và nhân viên Trường Đại học giáo dục đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập cũng như nghiên cứu đề tài này. Tôi chân thành cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Nam, Ban giám hiệu, các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp và các em học sinh tại các trường THPT trên địa bàn huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam đã nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ tôi trong suốt quá trình thu thập thông tin, số liệu nghiên cứu đề tài luận văn. Đặc biệt tôi chân thành cảm ơn cô giáo PGS.TS Trần Thị Minh Hằng đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ để tôi hoàn thành Luận văn Thạc sĩ. Mặc dù đã rất cố gắng song Luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ bảo của các thầy, cô giáo và ý kiến đóng góp của các bạn đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 11 năm 2016 Tác giả Nguyễn Đức Thiện i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, luận văn: “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ” là công trình nghiên cứu của cá nhân, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, khảo sát tình hình thực tiễn và dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Trần Thị Minh Hằng. Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn này là trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi cũng xin cam đoan các thông tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, tháng 11 năm 2016 Tác giả Nguyễn Đức Thiện ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Cụm từ viết đầy đủ BGH Ban Giám hiệu BTVH Bổ túc văn hoá CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất GDCD Giáo dục công dân GDQP Giáo dục quốc phòng GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh HSG Học sinh giỏi HT Hiệu trưởng PHT Phó hiệu trưởng PPDH Phương pháp dạy học PP Phương pháp QLGD Quản lý giáo dục TCM Tổ chuyên môn TTCM Tổ trưởng chuyên môn TPCM Tổ phó chuyên môn TBDH Thiết bị dạy học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông iii MỤC LỤC Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục các chữ viết tắt ................................................................................ iii Danh mục bảng............................................................................................... viii Danh mục biểu đồ, sơ đồ .................................................................................. ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài.................................................................. 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam .................................................................... 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài.......................................................... 10 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường. .................................... 10 1.2.2. Trường trung học phổ thông ................................................................. 14 1.2.3. Tổ chuyên môn ở trường THPT ............................................................ 16 1.3. Hoạt hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT ................................ 18 1.3.1. Mục tiêu hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT ...................... 18 1.3.2. Nội dung hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT ..................... 18 1.4. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trường trường THPT .......... 20 1.4.1. Hiệu trường quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT ......................................................................................................................... 20 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT ......... 20 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT ............................................................................................................... 30 1.5.1. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý .................................................... 30 1.5.2. Năng lực và tinh thần làm việc của giáo viên ....................................... 31 1.5.3. Sự quản lý của cấp trên, các quy định của ngành ................................. 31 1.5.4. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động TCM .................. 32 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 33 iv CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM ........................................................................................................ 34 2.1. Khái quát về tình hình phát triển kinh tế - xã hội và giáo dục của huyện Duy Tiên .......................................................................................................... 34 2.1.1 Vài nét về đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Duy Tiên ..................... 34 2.1.2. Khái quát về giáo dục Duy Tiên ........................................................... 34 2.2. Giới thiệu về khảo sát............................................................................... 35 2.2.1. Mục đích khảo sát: ................................................................................ 35 2.2.2. Nội dung khảo sát.................................................................................. 35 2.2.3. Phương pháp khảo sát: Dùng phiếu hỏi; tiến hành phỏng vấn sâu một số đối tượng khảo sát; Quan sát hoạt động của các tổ chuyên môn, nghiên cứu các tài liệu báo cáo của các tổ chuyên môn các trường THPT trong huyện Duy Tiên. ... 36 2.2.4. Đối tượng khảo sát ................................................................................ 36 2.3. Khái quát về các trường THPT huyện Duy Tiên ..................................... 36 2.4. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên.................................................................................................................. 37 2.4.1. Cơ cấu tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên ............... 37 2.4.2. Thực trạng thực hiện các nội dung hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ........................................... 38 2.5. Thực trạng quản lý của HT đối với hoạt động của TCM ở các trường THPT huyện Duy Tiên. ................................................................................... 44 2.5.1. Thực trạng đội ngũ Hiệu trưởng, tổ trưởng CM tại các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ........................................................................ 44 2.5.2. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT ......................................... 45 2.5.3.Thực trạng nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn ........................ 46 2.5.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ................................. 54 v 2.6. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn và quản lý hoạt động của tổ chuyên môn tại các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam ................................................................................................................. 55 2.6.1.Những mặt tích cực ................................................................................ 55 2.6.2. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 57 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 58 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN DUY TIÊN, TỈNH HÀ NAM ......................... 59 3.1 Những Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động của TCM ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. ................................................ 59 3.1.1 Bảo đảm tính mục tiêu ........................................................................... 59 3.1.2. Bảo đảm tính khoa học.......................................................................... 59 3.1.3. Bảo đảm tính thực tiễn .......................................................................... 60 3.1.4. Bảo đảm tính khả thi ............................................................................. 61 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. ................................................ 61 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho CBQL và GV về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của tổ chuyên môn và quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT .......................................................................................... 61 3.2.2. Biện pháp 2: Chỉ đạo các tổ chuyên môn lập kế hoạch hoạt động của tổ hàng năm ......................................................................................................... 64 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng và phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn theo chuẩn quy định ........................................................................................ 65 3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo tổ chuyên môn tổ chức bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện của ngành GD&ĐT ........................................................................................................... 69 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường chỉ đạo các tổ chuyên môn tổ chức đổi mới phương pháp giảng dạy bộ môn ...................................................................... 71 vi 3.2.6. Biện pháp 6: Đảm bảo các điều kiện đáp ứng yêu cầu hoạt động cho tổ chuyên môn ..................................................................................................... 75 3.2.7. Biện pháp 7: Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động của tổ chuyên môn ..................................................................................................... 76 3.3. Mối quan hê giữa các biện pháp .............................................................. 78 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ................ 79 Tiểu kết chương 3............................................................................................ 85 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 86 1. Kết luận ....................................................................................................... 86 2. Kiến nghị ..................................................................................................... 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 90 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 93 vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Cơ sở vật chất của các trường THPT huyện Duy Tiên .................. 36 Bảng 2.2: Số liệu tuyển sinh đầu vào năm học 2015-2016 của các trường THPT huyện Duy Tiên .................................................................................... 37 Bảng 2.3: Cơ cấu TCM ở các trường THPT huyện Duy Tiên ........................ 37 Bảng 2.4. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về việc thực hiện các nội dung của hoạt động tổ chuyên môn trong các trường THPT ..... 39 Bảng 2.5. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về năng lực quản lý của hiệu trưởng đối với hoạt động tổ chuyên môn trong các trường THPT ............................................................................................................... 45 Bảng 2.6. Tổng hợp kết quả khảo sát về nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT ... 46 Bảng 2.7. Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ thực hiện các nội dung quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT ..................................... 47 Bảng 2.8. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về mức độ thực hiện các loại kế hoạch của tổ chuyên môn trong các trường THPT ............... 48 Bảng 2.9. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về mức độ thực hiện tổ chức hoạt động dạy học, giáo dục của tổ chuyên môn trong các trường THPT ............................................................................................................... 50 Bảng 2.10. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về mức độ thực hiện xây dựng và phát triển đội ngũ của tổ chuyên môn trong các trường THPT ............................................................................................................... 52 Bảng 2.11. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về mức độ thực hiện kiểm tra, đánh giá các hoạt động của TCM trong các trường THPT53 Bảng 2.12. Tổng hợp kết quả đánh giá về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. ....... 54 Bảng 3.1 Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất..................... 79 Bảng 3.2 Đánh giá mức đô ̣ khả thi của các biện pháp .................................... 80 Bảng 3.3 Tổng hợp kết quả đánh giá mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ...................................................................................... 82 viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 1-1 ...................................................................................................... 11 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. ..................... 79 Biểu đồ 3.1. Mức độ tính cấp thiết của các biện pháp ................................ 80 Biểu đồ 3.2. Mức độ tính khả thi của các biện pháp ................................... 82 Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp. ..................................................................................................... 83 ix DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Cơ sở vật chất của các trường THPT huyện Duy Tiên ................................... 36 Bảng 2.2: Số liệu tuyển sinh đầu vào năm học 2015-2016 của các trường THPT huyện Duy Tiên .............................................................................................................................. 37 Bảng 2.3: Cơ cấu TCM ở các trường THPT huyện Duy Tiên .......................................... 37 Bảng 2.4. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về việc thực hiện các nội dung của hoạt động tổ chuyên môn trong các trường THPT ........................................... 39 Bảng 2.5. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về năng lực quản lý của hiệu trưởng đối với hoạt động tổ chuyên môn trong các trường THPT .......................... 45 Bảng 2.6. Tổng hợp kết quả khảo sát về nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT ....................................... 46 Bảng 2.7. Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ thực hiện các nội dung quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT .................................................................. 47 Bảng 2.8. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về mức độ thực hiện các loại kế hoạch của tổ chuyên môn trong các trường THPT .............................................. 48 Bảng 2.9. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về mức độ thực hiện tổ chức hoạt động dạy học, giáo dục của tổ chuyên môn trong các trường THPT .............. 50 Bảng 2.10. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về mức độ thực hiện xây dựng và phát triển đội ngũ của tổ chuyên môn trong các trường THPT ......................... 52 Bảng 2.11. Tổng hợp kết quả đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về mức độ thực hiện kiểm tra, đánh giá các hoạt động của TCM trong các trường THPT ............................... 53 Bảng 2.12. Tổng hợp kết quả đánh giá về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. ................................... 54 Bảng 3.1 Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất...................................... 79 Bảng 3.2 Đánh giá mức đô ̣ khả thi của các biê ̣n pháp ..................................................... 80 Bảng 3.3 Tổng hợp kết quả đánh giá mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ..................................................................................................................... 82 x MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tổ chuyên môn là một bộ phận của nhà trường, gồm một nhóm giáo viên cùng giảng dạy về một môn học hay một nhóm môn học để được tổ chức lại để cùng nhau thực hiện các nhiệm vụ, chính sách, các phương pháp đổi mới giáo dục... đồng thời TCM cũng là nơi phản hồi một cách chính xác tính hiệu quả của phương pháp giáo dục của đơn vị cơ sở. Trong tổ chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn là người giữ vai tro quan trọng nhất, là người giúp Hiệu trưởng điều hành và tổ chức thực hiện các hoạt động sư phạm và nghiệp vụ, đồng thời chịu trách nhiệm trự tiếp về chất lượng giảng dạy của giáo viên và chất lượng học tập của học sinh. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn là trách nhiệm của Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng và TTCM với những nội dung và yêu cầu nhất định được phân cấp và thực hiện trong sự phối hợp. Về mặt quản lý, TTCM là chủ thể quản lý trong hệ thống tổ, là đối tượng quản lý trong hệ thống quản lý nhà trường. Nếu công công tác quản lý của Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng chủ yếu mang tính chất hành chính, chỉ thị, giao nhiệm vụ, kiểm tra, giám sát thì công tác quản lý của TTCM mang tính chất chuyên môn hóa, trực tiếp và phù hợp với nhiệm vụ của giáo viên. Năm học 2009 – 2010, các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam thực hiện chủ đề “đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục” do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động, hoạt động quản lý nhà trường đặc biệt là quản lý tổ chuyên môn đã đạt được một số kết quả nhất định, tuy nhiên so với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay thì nội dung hoạt động chưa phong phú, chất lượng và hiệu quả còn thấp. Công tác quản lý tổ còn mang tính chất hành chính, chưa có những đổi mới thiết thực để phát huy hết sức mạnh nội lực kết hợp với sự kế thừa học hỏi từ các trường khác để đưa nhà trường phát triển phù hợp với thực tế... 1 Do đó, để nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục phù hợp với quan điểm đổi mới của Đảng, Nhà nước và của ngành, quản lý hoạt động tổ chuyên môn của nhà trường phải có những cải tiến nhằm phát huy những nội lực sẵn có, khắc phục những hạn chế trong thời gian qua đưa nhà trường ngày càng phát triển. Với nhận thức đó, tác giả chọn đề tài: “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam” làm luận văn tố nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT. 3.2. Khảo sát, phân tích thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. 3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chuyên môn ở trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. 4. Khách thể và đối nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động của tổ chuyên môn và hoạt động quản lý ở trường THPT. 2 4.2. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động của tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 5.1. Giới hạn nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động tổ chuyên môn từ năm học 2013 - 2014 đến nay. 5.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu 3 trường: trường THPT A Duy Tiên, trường THPT B Duy Tiên, trường THPT Nguyễn Hữu Tiến. 6. Câu hỏi nghiên cứu 6.1. Vai trò quản lý hoạt động của tổ chuyên môn như thế nào? 6.2. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam có gì mạnh và yếu? 6.3. Những biện pháp quản lý nào để nâng cao hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam? 7. Giả thuyết khoa học Hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT huyện Duy Tiên đã thực hiện cơ bản theo quy định của Điều lệ trường học và đạt được những kết quả nhất định nhưng so với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay thì nội dung hoạt động chưa phong phú, chất lượng và hiệu quả còn thấp. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn đã được quan tâm nhưng việc quản lý mang tính chất hành chính là chủ yếu, chưa kịp cập nhật những phương thức quản lý mới để đảm bảo tốt tính khoa học trong các tổ chuyên môn. Nếu đề xuất được những biện pháp quản lý dựa trên cơ sở lý luận về quản lý hoạt động TCM sát với thực tiễn nhà trường, 3 tập trung khắc phục những mặt hạn chế này đảm bảo tính phù hợp và khả thi, kết quả quản lý hoạt động tổ chuyên môn của nhà trường sẽ được cải thiện, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, chất lượng giáo dục nhà trường. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1 Ý nghĩa lý luận: Khái quát công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn hiện nay ở các trường THPT huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số biện pháp quản lý hiệu quả cho hoạt động này. 8.2 Ý nghĩa thực tiễn: Xác định được thực trạng và phân tích rõ nguyên nhân thành công và hạn chế việc quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam làm căn cứ khoa học để điều chỉnh, đổi mới quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT. Đề xuất biện pháp quản lý nhằm góp phần tăng hiệu quả hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT trong cả nước. 9. Phƣơng pháp nghiên cứu 9.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận. Bao gồm các phương pháp phân tích, so sánh và tổng hợp các tài liệu khoa học (giáo dục học và quản lý giáo dục) về hoạt động tổ chuyên môn, quản lý trường phổ thông, quản lý tổ chuyên môn để xây dựng khung lý thuyết của quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT. 4 9.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn. + Phương pháp quan sát, điều tra bằng phiếu, phỏng vấn trực tiếp một số cán bộ quản lý, giáo viên về những vấn đề liên quan đến hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Ngoài ra còn trao đổi phỏng vấn CBQL của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nam. + Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong thực tiễn của các nhà trường đã triển khai để đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn phù hợp với điều kiện thực tế của trường THPT huyện Duy Tiên. + Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia về một số vấn đề khoa học liên quan đến vấn đề nghiên cứu và khảo nghiệm tính phù hợp, khả thi của các biện pháp quản lý được đề xuất. 10. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, luận văn gồm ba chương. Chương 1. Cơ sở lý luận của các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT. Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Chương 3. Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. 5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Hoạt động TCM là hoạt động quan trọng trong các hoạt động của nhà trường. Quản lý hoạt động TCM ở trường THPT đã và đang được nhiều nhà QLGD, nhiều tác giả trên thế giới và tổng kết thành những kinh nghiệm. Nhà nghiên cứu về quản lý giáo dục Xô Viết VAXukhomlin xiki cho rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên”. Với kinh nghiệm thực tiễn 26 năm làm hiệu trưởng, VAXukhomlin xiki đã tổng kết được những thành công cũng như thất bại của mình, cùng với nhiều tác giả khác ông đã đưa ra một biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn ở trường THPT” [24]. Cùng với nhiều tác giả khác ông đã đưa ra một số biện pháp quản lý của trường THCS như sau: Việc phân công công việc hợp lý qua các thành viên trong BGH, Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn; tổ trưởng chuyên môn. Các tác giả nhấn mạnh đến sự phối hợp chặt chẽ, sự thống nhất quản lý giữa Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn để đạt mục tiêu đề ra. Các tác giả đều khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của Hiệu trưởng. Trong những trang viết của mình, VAXukhomlin xiki cũng như các tác giả V.PXtrezicodin, Gigoocscaia, Zakhonôp... đều cho rằng một trong những chức năng của Hiệu trưởng nhà trường là phải xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng ngày càng hoàn thiện vì tay nghề sư phạm của mình. Muốn xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn, tâm huyết với nghề, người 6 hiệu trưởng phải có quyền lựa chọn đội ngũ giáo viên cho trường mình, đó là những người yêu trẻ, phải biết giao tiếp với trẻ, nắm vững chuyên môn giảng dạy, nắm vững các khoa học có liên quan các môn trong nhà trường, vận dụng linh hoạt lý luận dạy học, lý luận giao tiếp, tâm lý học... 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam Nâng cao chất lượng hoạt động TCM góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của các nhà trường. Trong đó, việc bồi dưỡng tăng cường năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn là vấn đề cần thiết, là một trong những giải pháp nâng cao chất lượng dạy - học ở các trường nói chung và trường trung học nói riêng. Nhận thức được tầm quan trọng đó, ngày 19 tháng 5 năm 2015, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Kế hoạch số 242/KH-BGDĐT triển khai tập huấn bồi dưỡng cốt cán các tỉnh, thành phố về công tác của tổ trưởng chuyên môn trong trường THCS, THPT và đã triển khai xây dựng tài liệu tập huấn với tiêu đề: “Tài liệu tập huấn tổ chuyên môn trong trường trung học cơ sở, trung học phổ thông – 2015”. Tài liệu được biên soạn bởi tập thể tác giả từ các cơ quan: Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, Học viện Quản lý Giáo dục, Trường ĐHSP Hà Nội và đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục của một số trường THCS, THPT trong toàn quốc. Tài liệu đã bao quát kiến thức kỹ năng quản lý chủ yếu của TTCM ở THCS, THPT. Năm 2013, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục triển khai: “Tài liệu tập huấn tổ trưởng chuyên môn trường THPT về đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá và tổ chức các hoạt động chuyên môn”. Tài liệu bao gồm các nội dung về: Đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo hướng tăng cường tính tích cực, chủ động tính sáng tao của học sinh; Đổi mới kiểm tra đánh giá theo hướng đánh giá quá trình học tập và phát triển năng lực vận dụng kiến thức liên môn vào giải quyết các vấn đề thực tế; Xây dựng kế hoạch, tổ chức, quản lý các hoạt động trong tổ/nhóm chuyên môn thông 7 qua nghiên cứu bài học. Hiện nay, việc nghiên cứu hoạt động của tổ chuyên môn và đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trong các trường THPT đã được nhiều tác giả quan tâm. Nghiên cứu sâu về vai trò, hoạt động đặc thù của của tổ chuyên môn trong cuốn: Phương pháp dạy học truyền thống và hiện đại tác giả Thái Duy Tuyên cho rằng: tổ chuyên môn là tế bào cơ bản, giữ vị trí quan trọng nhất trong việc triển khai công tác quản lý, đổi mới phương pháp dạy học, là đầu mối để thực hiện các quyết định, các chủ trương của Hiệu trưởng, là nơi tổ chức học tập, ứng dụng, thể nghiệm những phương pháp dạy học mới. Ông cũng đề xuất giải pháp “Để quản lý chất lượng của tổ bộ môn, trước hết cần cụ thể hoá các chủ trương đổi mới phương pháp dạy học của các cấp quản lý thành quy định nội bộ để tổ chức thực hiện. Hiệu trưởng cần giao trách nhiệm cho Hiệu phó hoặc trực tiếp hướng dẫn tổ trưởng bộ môn xây dựng kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học cho từng năm học. Đặc biệt cần đổi mới nội dung sinh hoạt tổ bộ môn, phải chú trọng bồi dưỡng cho giáo viên những vấn đề cụ thể của từng môn học. Đồng thời, Hiệu trưởng phải kiểm tra tất cả các khâu từ xây dựng kế hoạch đến tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch và tự kiểm tra đánh giá của tổ” [23]. Vấn đề được tác giả Thái Duy Tuyên quan tâm là vai trò của tổ chuyên môn trong việc đổi mới PPDH. Tuy đó chưa phải là tất cả nhưng từ khâu then chốt ấy ta có thể nhận thức được tầm quan trọng của tổ chuyên môn trong các hoạt động giáo dục của nhà trường. Thời gian qua, một số học viên cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục đã chọn các vấn đề ít nhiều liên quan đến việc quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông, để làm luận văn thạc sĩ. Nguyễn Văn Hai (2005) “Nghiên cứu các giải pháp tăng cường quản lý hoạt động dạy học ở các trường trung học phổ thông huyện Hoóc Môn thành phố Hồ Chí Minh” – Luận văn Thạc sỹ QLGD; 8