Tài liệu Quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố thái nguyên, tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN THỊ QUỲNH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN, NĂM 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN THỊ QUỲNH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐINH ĐỨC HỢI THÁI NGUYÊN, NĂM 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực, chưa được sử dụng và công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả Trần Thị Quỳnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Đầu tiên em xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo - TS Đinh Đức Hợi, người thầy đã tận tình giúp đỡ, định hướng khoa học và luôn động viên, khích lệ em hoàn thành luận văn. Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, tập thể các thầy, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục; Phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy, chỉ đạo trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng Giáo dục và Đào tạo TP Thái Nguyên, Ban Giám hiệu các trường mầm non, cán bộ quản lý, giáo viên trường mầm non trên địa bàn thành phố Thái Nguyên đã giúp đỡ, chia sẻ, cung cấp cho tôi nhiều tư liệu, thông tin cũng như đóng góp cho tôi nhiều ý kiến quý báu để hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, xin cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu, mặc dù bản thân đã có nhiều cố gắng, tâm huyết và trách nhiệm, song luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp chỉ dẫn, góp ý. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả Trần Thị Quỳnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC VIẾT TẮT .................................................................................... iv DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 4 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 6 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC TRẺ Ở TRƯỜNG MẦM NON ................................................................ 7 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................... 7 1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài ....................................................................... 7 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước........................................................................ 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 11 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý trường mầm non .............................. 11 1.2.2. Hoạt động chăm sóc trẻ mầm non ........................................................... 13 1.2.3. Quản lý hoạt động chăm sóc trẻ mầm non .............................................. 13 1.3. Hoạt động chăm sóc trẻ trong trường mầm non ......................................... 14 1.3.1. Mục tiêu chăm sóc trẻ mầm non............................................................. 14 1.3.2. Yêu cầu cơ bản của hoạt động chăm sóc trẻ ở trường mầm non ............ 14 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 1.3.3. Nội dung hoạt động chăm sóc trẻ trong trường mầm non ....................... 15 1.3.4. Phương pháp chăm sóc trẻ mầm non....................................................... 18 1.3.5. Hình thức tổ chức chăm sóc trẻ mầm non ............................................... 18 1.4. Quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở trường mầm non .................................. 18 1.4.1. Nguyên tắc quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở trường mầm non ............. 18 1.4.2. Quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở trường mầm non ............................... 19 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý chăm sóc trẻ ở trường mầm non ............................................................................................................ 26 1.5.1. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 26 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 26 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 .................................................................................... 28 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN TỈNH THÁI NGUYÊN ................................................................................... 29 2.1. Khái quát về khách thể nghiên cứu ............................................................ 29 2.1.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 29 2.1.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 29 2.1.3. Khách thể và địa bàn khảo sát ................................................................. 29 2.1.4. Phương pháp khảo sát và cách xử lý số liệu khảo sát ............................. 29 2.2. Thực trạng hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ........................................................................ 29 2.2.1. Nhận thức về hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ................................................................. 29 2.2.2. Thực trạng thực hiện nội dung chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ....................................................... 31 2.2.3. Thực trạng về sử dụng phương pháp trong hoạt động chăm sóc trẻ mầm non thành phố Thái Nguyên ..................................................................... 35 2.2.4. Thực trạng về các hình thức tổ chức hoạt động chăm sóc trẻ mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ................................................ 37 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 2.3. Thực trạng về quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ....................................................... 39 2.3.1. Thực trạng về việc xây dựng kế hoạch chăm sóc trẻ .............................. 39 2.3.2. Thực trạng về tổ chức thực hiện kế hoạch chăm sóc trẻ ở trường mầm non ............................................................................................................ 40 2.3.3. Thực trạng về chỉ đạo thực hiện kế hoạch chăm sóc trẻ ở trường mầm non ... 42 2.3.4. Thực trạng về kiểm tra, giám sát đánh giá việc quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ....................................................................................................... 44 2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý chăm sóc trẻ ở trường mầm non................................................................................................. 45 2.5. Đánh giá chung ........................................................................................... 46 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 .................................................................................... 48 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN TỈNH THÁI NGUYÊN ............................................................................................... 49 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 49 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 49 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 49 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 50 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 50 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 50 3.2. Một số biện pháp biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ........................... 50 3.2.1. Tổ chức tuyên truyền kiến thức, kỹ năng chăm sóc trẻ khoa học cho cha mẹ trẻ, cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và cộng đồng ........................ 50 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non cho đội ngũ cán bộ quản lý ..................................... 54 3.2.3. Xây dựng kế hoạch chăm sóc trẻ phù hợp với thực tiễn của trường mầm non ............................................................................................................ 57 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 3.2.4. Chỉ đạo bồi dưỡng, nâng cao năng lực chăm sóc trẻ cho giáo viên, nhân viên trường mầm non ................................................................................ 60 3.2.5. Chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động chăm sóc trẻ ................... 61 3.3. Khảo nghiệm sư phạm ................................................................................ 64 3.3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................ 65 3.3.2. Kết quả ..................................................................................................... 67 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 .................................................................................... 69 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 70 1. Kết luận .......................................................................................................... 70 2. Khuyến nghị................................................................................................... 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 73 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC VIẾT TẮT 1 BGDĐT Bộ giáo dục đào tạo 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CSTMN Chăm sóc trẻ mầm non 4 GD Giáo dục 5 GDĐT Giáo dục đào tạo 6 GDMN Giáo dục mầm non 7 GV Giáo viên 8 MN Mầm non 9 NV Nhân viên 10 PCGDMN Phổ cập giáo dục mầm non 11 QLGD 12 QLGDMN Quản lý giáo dục mầm non 13 QLNT Quản lý nhà trường 14 QLTMN Quản lý trường mầm non 15 TPTN Thành phố Thái Nguyên Quản lý giáo dục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Nhận thức của CBQL, GV, NV các trường mầm non thành phố Thái Nguyên về công tác chăm sóc trẻ ở các trường mầm non ...... 30 Bảng 2.2. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên ....................................... 32 Bảng 2.3. Tổng hợp kết quả đánh giá về thực trạng xây dựng kế hoạch chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên ........ 39 Bảng 2.4. Thực trạng về tổ chức thực hiện kế hoạch chăm sóc trẻ ở trường mầm non .......................................................................................... 41 Bảng 2.5. Bảng tổng hợp thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động chăm sóc trẻ tại các trường mầm non thành phố Thái Nguyên ...... 42 Bảng 2.6. Thực trạng công tác kiểm tra giám sát, đánh giá việc quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non TP Thái Nguyên........... 44 Bảng 2.7. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc trẻ mầm non .......................................................................................... 45 Bảng 3.1. Đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất ...................... 66 Bảng 3.2. Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ......................... 67 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Tổng hợp kết quả khảo sát về thực trạng các phương pháp chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên ...... 35 Biểu đồ 2.2. Tổng hợp kết quả khảo sát về thực trạng các hình thức chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên ................ 37 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ... 65 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Về mặt lí luận Quyết định số 1677/QĐ-TTg ngày 03 tháng 12 năm 2018; Quyết định phê duyệt đề án phát triển Giáo dục mầm non giai đoạn 2018 - 2025 của thủ tướng chính phủ đã đưa ra mục tiêu chung: Củng cố, phát triển mạng lưới trường, lớp mầm non phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương, đáp ứng nhu cầu đến trường của trẻ em, theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế. Đa dạng hóa các phương thức, nâng cao chất lượng nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em theo hướng đạt chuẩn chất lượng giáo dục mầm non trong khu vực và quốc tế; củng cố, duy trì và nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi, chuẩn bị tốt cho trẻ em vào học lớp một; phát triển giáo dục mầm non cho trẻ em dưới 5 tuổi [33]. Thời gian trẻ ở trường mầm non chiếm tỷ lệ khá lớn so với thời gian trong ngày. Ở trường mầm non trẻ được tham gia các hoạt động trong ngày theo thời gian biểu của lứa tuổi như: Thể dục sáng, hoạt động học, vệ sinh, ăn, ngủ...Vì vậy sự kết hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong hoạt động chăm sóc trẻ là rất quan trọng, giúp trẻ phát triển cân đối, hài hòa mạnh khỏe so với yêu cầu của lứa tuổi trẻ. Để làm được như vậy, yêu cầu mỗi cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên (GV), nhân viên (NV) phải có những kiến thức về chăm sóc trẻ. Đồng thời áp dụng, thực hiện các kiến thức đó một cách linh hoạt sáng tạo để thúc đẩy sự phát triển của trẻ. 1.2. Về mặt thực tiễn Thành phố Thái Nguyên là đô thị loại I thuộc tỉnh Thái Nguyên, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật, y tế, du lịch, dịch vụ của tỉnh Thái Nguyên và vùng trung du miền núi, cách thủ đô Hà Nội 80 km. Thành phố Thái Nguyên hiện có 32 đơn vị hành chính gồm 21 phường, 11 xã, Dân số thành phố Thái Nguyên hiện nay khoảng hơn 430.000 nghìn người. Có 8 dân tộc anh em cùng sinh sống [6]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Thành phố Thái Nguyên là một trong 3 trung tâm Giáo dục và Đào tạo lớn trong cả nước với hơn 40 trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp. Giáo dục và Đào tạo thành phố hiện có: 137 trường [6]. Cấp học Mầm non có 57 trường, (47 trường mầm non Công lập; 10 trường ngoài Công lập) Cấp học Tiểu học có 44 trường (41 trường tiểu học Công lập; 01 trường tiểu học Tư thục; 02 trường tiểu học Dân lập). Cấp Trung học cơ sở có 36 trường công lập, 01 trường phổ thông dân lập có nhiều cấp học; 01 Trung tâm giáo dục thường xuyên, 01 Trung tâm hướng nghiệp và dạy nghề. Các trường lớp được phân bố hợp lý đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các em học sinh đến trường học [6]. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn có một số hạn chế trong công tác quản lý chất lượng, chăm sóc trẻ. Hiện nay, công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trong một số trường lớp mầm non đang xảy ra không ít những bức xúc trong xã hội, trẻ đến trường không được chăm sóc đúng khoa học, một số trường hợp còn mang tính chất bạo hành trẻ trong khi chăm sóc, nuôi dưỡng [6]. Trong thời gian gần đây đã xảy ra một số vụ bạo hành trẻ em ở nhiều địa phương như: Vụ Quảng Thị Kim Hoa, chủ cơ sở giữ trẻ ở Đồng Nai thẳng tay đánh đập, chửi bới các cháu bé mới ở lứa tuổi mầm non; Vụ dùng băng dính dán vào miệng gây nên cái chết của một cháu bé cũng ở thị xã Hồ Chí Minh; Vụ việc bảo mẫu tại trường mầm non tư thục Mầm Xanh đánh, đạp, đập can nhựa vào đầu các bé 2-5 tuổi đang gây bức xúc trong dư luận; Hay vụ việc tắm cho trẻ bằng chân xảy ra vào 20-11-2013 tại một cơ sở trông trẻ tư nhân ở Bình Dương…và rất nhiều vụ việc khác liên quan đến bạo hành trẻ em tại các trường mầm non trên cả nước, mà trong đó chủ yếu là tại các cơ sở, trường mầm non tư thục, ngoài công lập. Những thông tin trên chẳng những là một cú "sốc" mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho toàn xã hội trong việc chăm sóc và bảo vệ trẻ em [37, tr1]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Điều này chính tỏ việc quản lý hoạt động chăm sóc trẻ chưa được quan tâm đúng mực. Nó là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc trẻ trong trường mầm non chưa thực sự hiệu quả. Trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên, đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý có đóng góp tích cực trong quản lý hoạt động chăm sóc trẻ và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều yếu kém, bất cập trong công tác quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên. Đó là một trong những nguyên nhân hạn chế sự phát triển bền vững của hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên [6]. Việc nghiên cứu quản lí hoạt động chăm sóc trẻ lứa tuổi mầm non (MN) càng quan trọng và cấp bách hơn bao giờ hết: Đó là điều chỉnh chế độ ăn, uống phù hợp; phối kết hợp giữa chăm sóc và giáo dục để tạo ra các hoạt động khác nhau; kết hợp chăm sóc giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc chăm sóc trẻ. Mặt khác các nhà trường tuyên truyền để cha mẹ của trẻ cùng thấu hiểu công tác chăm sóc về sức khỏe, dinh dưỡng phù hợp cho trẻ MN để cùng phối hợp trong chế độ chăm sóc sức khỏe cho trẻ hiện nay ở tại gia đình cũng là việc làm cần thiết để các em khỏe mạnh về thể chất và tinh thần [6]. Từ những cơ sở trên, tác giả đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu với mong muốn tìm ra các biện pháp để quản lý tốt hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên (TPTN), tỉnh Thái Nguyên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục (GD) toàn diện. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng của việc quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên, đề xuất một số biện pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên thời gian qua đã được quan tâm thực hiện. Tuy nhiên, so với yêu cầu của thực tiễn vẫn còn bộc lộ những hạn chế, bất cập do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nếu nghiên cứu được cơ sở lý luận và khảo sát thực trạng của việc quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên sẽ là những căn cứ khoa học để đề xuất các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non thành phố Thái Nguyên. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở trường mầm non. - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. - Đề xuất, khảo nghiệm một số biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung nghiên cứu Đề tài đi sâu nghiên cứu thực trạng và đề xuất biện pháp “Quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên”. Chủ thể thực hiện các biện pháp là Hiệu trưởng; phó Hiệu trưởng phụ trách nuôi dưỡng chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 6.2. Về khách thể điều tra - Tổng số khách thể khảo sát: 5 trường mầm non. + Nhân viên dinh dưỡng: 30 nhân viên + Giáo viên: 50 giáo viên + CBQL (hiệu trưởng, phó hiệu trưởng): 10 người + Phụ huynh: 90 phụ huynh + Học sinh: 100 học sinh 7. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ của đề tài, tác giả sử dụng các nhóm phương pháp sau: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa các tài liệu và các văn bản để xây dựng cơ sở lý luận của biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn + Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi nhóm CBQL, GVMN, nhân viên; phiếu đánh giá chất lượng chăm sóc trẻ. + Phương pháp phỏng vấn CBQL, GV, NV. Tác giả phỏng để làm rõ thực trạng của việc sử dụng các hình thức, phương pháp chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên”. + Phương pháp quan sát: Quan sát cách thức tổ chức và quản lí chỉ đạo các hoạt động chăm sóc trẻ ở một số trường MN, quan sát hoạt động thực hiện chăm sóc trẻ của GVMN, nhân viên MN theo các yêu cầu của qui chế nuôi dạy trẻ, điều lệ trường MN, các thông tư về chăm sóc, sức khỏe và an toàn của trẻ MN. + Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu phân tích các sổ theo dõi sức khỏe của trẻ, biểu đồ tăng trưởng, sổ tính khẩu phần ăn cho trẻ, sổ ghi nhật kí hàng ngày, sổ theo dõi công tác y tế học đường…. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 7.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học Tác giả sử dụng phương pháp toán thống kê để xử lý, tổng hợp số liệu thu được kết quả bằng tỉ lệ %. 8. Cấu trúc của luận văn Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở trường mầm non. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc trẻ ở các trường mầm non thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Ngoài ra, luận văn còn có phần: Mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC TRẺ Ở TRƯỜNG MẦM NON 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài Đầu thế kỷ XX, vấn đề chăm sóc trẻ mầm non đã được sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà giáo dục. Năm 1907, Tiến sĩ Maria Montessori đã thành lập trường mẫu giáo đầu tiên tại Roma. Ngay từ những ngày đầu thành lập trường, hoạt động chăm sóc trẻ đã được bà hết sức chú trọng. Điều này được thể hiện qua hệ thống các quan điểm và phương pháp giáo dục (phương pháp Montessori). Montessori đặt nền tảng tự do, nhu cầu và hứng thú của trẻ lên trên hết. Khi các nhu cầu của trẻ được đáp ứng, trẻ phát triển cân đối về thể chất, trí tuệ, tâm lý. Đặc biệt, trẻ được tạo động lực để có hứng thú trong việc học cách cư xử hòa nhã lịch sự với mọi người. Phương pháp Montessori sau đó được phát triển và mở rộng ở các nước Châu Âu và Mỹ cho đến tận ngày nay. Hiện nay, phương pháp này được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi ở các trường mầm non, nhất là các trường mầm non tư thục và mầm non quốc tế ở các thành phố lớn của Việt Nam nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc trẻ [13]. Quan điểm “lấy trẻ làm trung tâm” và “tất cả dành cho trẻ em” được đặt lên đầu tiên của các nền giáo dục nước ngoài. Trong hoạt động quản lý của nhà trường, nhà quản lý và nhà giáo dục phối hợp chặt chẽ với nhau, cùng chung một tiếng nói. V.A. Xukhomlinxki , Với kinh nghiệm trong việc quản lý nhà trường, đã có tác phẩm của cuộc đời mình “Vấn đề quản lý và lãnh đạo của nhà trường” đã nói lên tầm quan trọng của một hiệu trưởng trong công tác quản lý nhà trường. Hiệu trưởng là người chỉ đạo các hoạt động quản lý, phối hợp với các phó hiệu trưởng và đội ngũ giáo viên, nhân viên. Tác giả nhấn mạnh tính quản Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn lý tập thể trong các hoạt động của trường mầm non. Theo tác giả cho rằng, để nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ giáo viên thì cần tổ chức các hội thảo khoa học, các buổi chuyên đề... Thông qua hội thảo, chuyên đề giáo viên có những điều kiện trao đổi kinh nghiệm về chuyên môn nghiệp vụ để nâng cao trình độ của mình [21]. Tác giả Nguyễn Thị Hòa (2007) đã nghiên cứu và mô tả khá sắc nét về phát triển giáo dục mầm non của đất nước phát triển như Nhật Bản. Nhật Bản là một nước có nền kinh tế lớn và phát triển trên thế giới. Một trong những yếu tố phát triển của Nhật Bản là quan tâm đầu tư cho giáo dục, trong đó có giáo dục mầm non. Giáo dục mầm non của Nhật Bản bắt đầu từ 11/1879 tại trường học Ochanomizu (trước đây còn gọi là trường Sư phạm nữ Nhật Bản cấp cao) đã mở trường mẫu giáo đầu tiên ở Nhật đánh dấu cho sự khởi đầu ngành giáo dục mầm non ở nước này [19]. Nhà giáo dục nổi tiếng Kurahashi Sôdô, người đặt nền tảng và được coi là “Ông tổ” của ngành giáo dục mầm non Nhật Bản. Ông cho rằng: “Hãy nuôi trẻ bằng tình cảm của mình”, “Dạy tâm trước khi dạy tính”, đặc biệt chú ý đến trò chơi giữ vai trò trung tâm trong giáo dục mầm non. Có thể thấy, giáo dục mầm non tại Nhật Bản với nguyên tắc là “Lấy trẻ làm trung tâm” là kết hợp giữa: đáp ứng và thỏa mãn nhu cầu bản năng của trẻ. Trong các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ thì đứa trẻ luôn được coi là trung tâm, trẻ chính là chủ thể tích cực trong các hoạt động của chúng ở trường mầm non [19]. Các nghiên cứu trên đã chỉ rõ hơn về tầm quan trọng của công tác chăm sóc trẻ ở các trường mầm non. Nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ được nói đến nhiều mặt khác nhau. Trong đó yêu cầu về biện pháp, chất lượng, về dịch vụ chăm sóc, giáo dục trẻ ở trường mầm non. 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước Trong lĩnh vực giáo dục mầm non, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cơ sở giáo dục đại học (đào tạo và bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục), các nhà nghiên cứu, nhà giáo dục, nhà quản lý đã có nhiều nghiên cứu thiết thực như: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Năm 1980, lần đầu tiên Nhà xuất bản giáo dục cho phát hành cuốn “Sổ tay người hiệu trưởng mẫu giáo” [9, tr27]. Tiếp đó, Ủy ban bảo vệ bà mẹ trẻ em Trung ương xây dựng Chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ chủ nhiệm nhà trẻ (năm 1988); cuốn “Tài liệu bồi dưỡng hiệu trưởng” được xuất bản năm 1989. Năm 1994, một số sách về mầm non được xuất bản như “Quản lý giáo dục mầm non” của tác giả Phạm Thị Minh Châu [11]. Tác giả Trần Thị Bích Liễu trong bài báo đăng ở Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng lập kế hoạch của Hiệu trưởng trường mầm non” đã mô tả các biện pháp lập kế hoạch trong quá trình quản lý nhà trường của hiệu trưởng các trường mầm non. Đây là cơ sở để Hiệu trưởng quản lý tốt hơn công tác chăm sóc trẻ tại các trường mầm non [25]. Tác giả Đặng Quốc Bảo có tham luận “Chiến lượng phát triển giáo dục mầm non - một số vấn đề nhìn từ bối cảnh kinh tế - xã hội nước ta hiện nay” (Những vấn đề về chiến lượng phát triển giáo dục trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa). Trong bài viết này, tác giả đã phân tích bối cảnh kinh tế - xã hội trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chiến lượng phát triển giáo dục mầm non [5]. Các tác giả đã luận bàn về nguyên tắc, phương pháp quản lý trường mầm non, cơ cấu, tổ chức, chức năng, quyền hạn của Hiệu trường. Các tác giả luận bàn về năng lực, phẩm chất của cán bộ quản lý, đặc biệt về người Hiệu trưởng mầm non. Bàn đến các nội dung chỉ đạo chuyên đề; Hướng dẫn thanh tra, cách viết báo cáo; quản lý giáo dục và quản lý trường mầm non cùng một số vấn đề tâm lý giáo dục học và chuyên đề chuyên biệt cho giáo dục mầm non [30, tr34]. Đây cũng chính là nội dung mà tác giả cho rằng cần phải bồi dưỡng cho cán bộ quản lý như: Các văn bản pháp quy, các kĩ năng quản lý cụ thể trong từng mảng nội dung công việc; các vấn đề về dinh dưỡng cho trẻ em, đánh giá tổ chức hoạt động vui chơi, công tác quản lý, chỉ đạo chất lượng chăm sóc và bảo vệ trẻ em tại các cơ sở giáo dục mầm non. Tài liệu bồi dưỡng cho Hiệu trưởng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn