Tài liệu Quản lý đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại trung tâm giáo dục nghề nghiệp giáo dục thường xuyên huyện ba bể, tỉnh bắc kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN DŨNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN DŨNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS NGUYỄN VĂN LÊ THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trích dẫn đều có nguồn gốc rõ ràng, các kết quả trong luận văn là trung thực và chưa được công bố ở bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Hoàng Văn Dũng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Luận văn này được hoàn thành với sự giúp đỡ nhiệt tình và trách nhiệm của các thầy cô giáo, các cơ quan và bè bạn. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành về những giúp đỡ to lớn của các thầy cô giáo Trường Đại học Sư phạm Đại học Thái Nguyên, các thầy cô giáo Khoa Quản lý Giáo dục, các đồng chí lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Lao động,Thương binh và Xã hội tỉnh Bắc Kạn, các đồng chí lãnh đạo và các phòng ban của Huyện ủy - UBND Huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn...đã cung cấp nhiều thông tin chính xác và những tư liệu quý giá. Ngoài ra, luận văn này còn nhờ sự giúp đỡ của các đồng chí lãnh đạo, các đồng chí giáo viên Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, các trường THPT và THCS huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn đã đóng góp nhiều ý kiến quí báu và đưa ra nhiều ý tưởng mới trong công tác quản lý, tạo cơ sở để tác giả hoàn thành luận văn. Cuối cùng, tác giả xin dành trọn tình cảm kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc của mình với PGS.TS. Nguyễn Văn Lê người hướng dẫn trực tiếp luận văn đã tận tình giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình chuẩn bị đề cương, viết, sửa chữa, hoàn chỉnh và bảo vệ đề tài này. Dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu, song luận văn chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả mong nhận được ý kiến góp ý của các thầy cô giáo cùng các đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019 TÁC GIẢ Hoàng Văn Dũng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Giới hạn phạm vi khảo sát ............................................................................... 4 7. Các phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP HUYỆN ........................................... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 7 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về quản lý đào tạo nghề ................................. 7 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn .................................................................................................... 9 1.1.3. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp cho Lao động nông thôn tại các Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện .................................................................... 9 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 10 1.2.1. Khái niệm nghề, nghề nghiệp .................................................................. 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 1.2.2. Khái nhiệm đào tạo, đào tạo nghề trình độ sơ cấp, quản lý đào tạo nghề trình độ sơ cấp ........................................................................................... 11 1.3. Khái quát về đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ...................................................... 14 1.3.1. Chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên trong đào tạo lao động trình độ sơ cấp ................................ 14 1.3.2. Nhu cầu xã hội về đào tạo nghề hiện nay ................................................ 15 1.3.3. Mục tiêu, nội dung, hình thức đào tạo nghề trình độ sơ cấp ................... 16 1.4. Quản lý hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp ở Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ............................................. 20 1.4.1. Lập kế hoạch đào tạo nghề trình độ sơ cấp ............................................. 20 1.4.2. Tổ chức đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện.................................................... 22 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện .......... 31 1.5.1. Tình hình kinh tế - xã hội, cơ cấu ngành nghề của địa phương .............. 31 1.5.2. Sự quan tâm lãnh đạo của chính quyền địa phương ................................ 31 1.5.3. Năng lực quản lý của Giám đốc, Ban giám đốc và đội ngũ Cán bộ giáo viên tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên .... 32 1.5.4. Nội dung chương trình và tổ chức thực hiện chương trình đào tạo ........ 33 1.5.5. Cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp ............................................................................................................ 34 Kết luận chương 1 ............................................................................................. 34 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN ......................................................................................................... 36 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 2.1. Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế của huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................................. 36 2.2. Khái quát về Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ............................................................................... 36 2.3. Tổ chức khảo sát thực trạng ....................................................................... 37 2.3.1. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 37 2.3.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 38 2.3.3. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu khảo sát...................................... 38 2.4. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 39 2.4.1. Thực trạng đào tạo nghề trình độ sơ cấp ở Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn .......................... 39 2.4.2. Thực trạng quản lý đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn........... 40 2.4.2. Đánh giá chung ........................................................................................ 58 Kết luận chương 2.............................................................................................. 63 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÀO TẠO NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN ...... 64 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 64 3.1.1. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................... 64 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................ 64 3.1.3. Đảm bảo tính toàn diện và hệ thống ........................................................ 64 3.1.4. Đảm bảo tính kế thừa............................................................................... 65 3.1.5. Đảm bảo tính đồng bộ ............................................................................. 65 3.1.6. Đảm bảo quy luật cung cầu ..................................................................... 66 3.2. Các biện pháp đề xuất................................................................................. 66 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ quản lý và giáo viên dạy nghề ........................................................................... 66 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 3.2.2. Biện pháp 2: Rà soát xây dựng nội dung, chương trình đào tạo nghề trình độ sơ cấp gắn với yêu cầu của thị trường lao động .................................. 68 3.2.3. Biện pháp 3: Phối hợp đào tạo nghề trình độ sơ cấp giữa Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện và các đơn vị sử dụng lao động tại địa phương ............................................................................ 70 3.2.4. Biện pháp 4: Đa dạng hóa hình thức đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ........... 71 3.2.5. Biện pháp 5: Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động đào tạo nghề tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ........... 73 3.2.6. Biện pháp 6: Quản lý công tác tuyển sinh tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên .............................................................. 74 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 76 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ..... 76 3.4.1. Tổ chức khảo nghiệm .............................................................................. 76 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 76 Kết luận chương 3.............................................................................................. 81 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 87 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Cụm từ viết đầy đủ Chữ viết tắt 1 BGĐ Ban giám đốc 2 CB Cán bộ 3 CBQL Cán bộ quản lý 4 CSSX Cơ sở sản xuất 5 CSVC Cơ sở vật chất 6 DN Doanh nghiệp 7 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 8 GDNN-GDTX Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên 9 GV Giáo viên 10 HV/HS Học viên, học sinh 11 LĐTB&XH Lao động , Thương binh và Xã hội 12 NV Nhân viên 13 THCS Trung học cơ sở 14 THPT Trung học phổ thông 15 UBND Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng khảo sát nhu cầu đào tạo nghề của người lao động ở huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ....................................................... 40 Bảng 2.2. Thực trạng lập kế hoạch đào tạo nghề trình độ sơ cấp ................. 42 Bảng 2.3. Thực trạng thực hiện công tác tuyển sinh đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên ............................................................................................. 44 Bảng 2.4. Thực trạng tổ chức thực hiện chương trình đào tạo nghề trình độ sơ cấp qua đánh giá của cán bộ quản lý - giáo viên ................ 47 Bảng 2.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động đào tạo nghề ................ 51 Bảng 2.6. Thực trạng quản lý chứng chỉ sơ cấp, chứng nhậnkết quả học tập của người học qua đánh giá của cán bộ quản lý - giáo viên ............... 53 Bảng 2.7. Đánh giá của cán bộ quản lý - giáo viên về thực trạng yếu tốảnh hưởng đến hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiêp - Giáo dục thường xuyên Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ........................................................................... 55 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ................ 76 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ................... 78 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đối với nền kinh tế Việt Nam thì chất lượng nguồn nhân lực tốt là điều kiện hàng đầu đáp ứng nhu cầu nhân lực phục vụ cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Giáo dục nghề nghiệp có một vai trò quan trọng trong việc cung cấp nhân lực cho thị trường lao động. Tuy nhiên đào tạo nghề phải đáp ứng được chất lượng, số lượng và cơ cấu trình độ ngành nghề phù hợp với thị trường lao động. Do vậy trong công tác đào tào nghề, để trung tâm GDNN-GDTX tồn tại và phát triển thì các trung tâm phải chuyển từ day nghề "hướng cung" sang dạy nghề theo "hướng cầu" đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Cả nước hiện có khoảng 17 triệu thanh niên nông thôn có độ tuổi từ 1530, chiếm 70% số thanh niên và 60% lao động nông thôn. Tuy nhiên, 80% trong số này chưa qua đào tạo chuyên môn. Đặc điểm này là trở ngại lớn cho lao động nông thôn trong tìm kiếm việc làm. Tính đến năm 2017, dân số trong độ tuổi lao động của Việt Nam là hơn 72,04 triệu người (chiếm khoảng 75% tổng dân số cả nước), trong đó, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động đạt 75,5%, với 54,4 triệu người. So với năm 2010 (tỷ lệ tham gia lực lượng lao động là 75%), lực lượng lao động tính đến năm 2017 tăng cả về tỷ lệ và số lượng tuyệt đối. Ngoài ra hằng năm lại có thêm gần 1 triệu người đến tuổi lao động bổ sung vào đội ngũ lực lượng lao động. Trong khi đó, vấn đề đào tạo nghề và sử dụng lao động đã được đào tạo đang còn nhiều bất cập như: Các trường đào tạo nghề mở ra ồ ạt, nhưng hầu hết trang thiết bị của các trường nghề đều rơi vào tình trạng lạc hậu. Có những trường nghề hiện nay còn dùng các loại máy móc những năm 60 - 70 của thế kỷ 20 được nhập từ các nước Ðông Âu; đội ngũ giáo viên cũng chưa thật sự đủ mạnh để có thể truyền nghề cho học sinh của mình. Từ thực tiễn công tác đào Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn tạo nói chung và đào tạo nghề nói riêng, chúng ta có thể nhận thấy một nghịch lý tồn tại là "thừa thầy thiếu thợ". Chủ trương của Đảng và Nhà nước ta là đào tạo lao động gắn với thị trường lao động và gắn với phát triển kinh tế xã hội ở địa phương. Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI đánh giá "Chất lượng giáo dục đào tạo chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, nhất là đào tao nguồn nhân lực trình độ cao vẫn còn hạn chế; Chưa chuyển mạnh sang đào tạo theo nhu cầu xã hội".[1] Đồng thời đề ra nhiệm vụ: "Đẩy mạnh đào tạo nghề theo hướng nhu cầu phát triển của xã hội; có cơ chế và chính sách thiết lập mỗi liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp với cơ sở đào tạo".[1] Và mới nhất trong Nghị quyết số 08/NQ-CP ngày 24/1/2018 của Chính phủ về chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW đưa ra yêu cầu giải pháp: "Xây dựng đề án sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở và linh hoạt đáp ứng nhu cầu nhân lực của thị trường lao động, đảm bảo quy mô, cơ cấu và hợp lý về ngành nghề, trình độ đào tạo, chuẩn hóa, hiện đại hóa và có phân tầng chất lượng";[27] Ngày 27/11/2009 Chính phủ ban hành Quyết định số 1956/QĐ-TTg về phê duyệt đề án "Đào tạo nghề cho Lao động nông thôn đến năm 2020".[53] Tại huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn có Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể được thành lập vào tháng 12/2016 trên cơ sở sát nhập Trung tâm GDNN và Trung tâm GDTX huyện, có nhiệm vụ tổ chức đào tạo nhân lực trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh và dịch vụ ở trình độ sơ cấp, đào tạo nghề nghiệp dưới 03 tháng; đào tạo theo hình thức kèm cặp nghề, truyền nghề, tập nghề; đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng nghề cho người lao động trong doanh nghiệp; bồi dưỡng hoàn thiện kỹ năng nghề nghiệp cho người lao động; đào tạo nghề cho lao động nông thôn và tổ chức thực hiện các chính sách hỗ trợ đào tạo trình độ sơ cấp và đào tạo dưới 03 tháng. Sau nhiều năm xây dựng và phát triển Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể đã có nhiều đóng góp trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo của huyện nhà. Hiện nay trên địa bàn huyện có nhiều tiềm năng, lợi thế trong phát triển nông, lâm nghiệp, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn du lịch vì vậy cần có người lao động qua đào tạo để áp dụng khoa học kỹ thuật nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế của địa phương. Tuy nhiên, hiện nay đội ngũ giáo viên dạy nghề và cơ sở vật chất cho đào tạo nghề ở Trung tâm còn thiếu; hoạt động đào tạo nghề còn quá nhiều khó khăn, bất cập, chưa đáp ứng được mục tiêu phát triển khoa học công nghệ.... cơ cấu nghề đào tạo chưa phù hợp với nhu cầu xã hội, chất lượng đào tạo nghề chưa cao, các chương trình đào tạo nghề mới chưa được bổ sung kịp thời. Từ trước đến nay đã có nhiều đề tài nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy nghề nhưng các công trình nghiên cứu về quản lý tào tạo nghề trình độ sơ cấp tại cơ sở GDNNGDTX theo hướng đáp ứng nhu cầu thị trường lao động còn ít được đề cập. Xuất phát từ những lý do trên, đề tài "Quản lý đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn" cần được đặt ra và nghiên cứu có hệ thống. 2. Mục đích nghiên cứu Tìm hiểu thực trạng đào tạo quản lý đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn trong thời gian qua; phân tích, đánh giá những yếu tố ảnh hưởng, từ đó đề xuất biện pháp quản lý đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn trong thời gian tới. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý đào tạo nghề tại Trung tâm GDNN-GDTX cấp huyện. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. 4. Giả thuyết khoa học Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Hiện nay Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể đang tổ chức đào tạo nghề trình độ sơ cấp. Việc đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại trung tâm GDNN GDTX huyện Ba Bể còn hạn chế, chất lượng chưa cao đặc biệt cơ cấu ngành nghề chưa đáp ứng nhu cầu thị trường lao động, các ngành nghề mới chưa được bổ sung, cập nhật. Nếu nghiên cứu được cơ sở lý luận và khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên sẽ đề xuất được các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao số lượng và chất lượng lao động thúc đấy phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN-GDTX cấp huyện. 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. 6. Giới hạn phạm vi khảo sát 6.1. Giới hạn về khách thể khảo sát - 2 CBQL cấp huyện và Sở (Lãnh đạo phòng Lao động, thương binh và xã hội huyện Ba Bể; Lãnh đạo phòng Quản lý việc làm - Sở LĐTBXH) - 3 CBQL Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể (1 Giám đốc, 2 phó giám đốc) - 10 Giáo viên các lớp nghề. - 100 học viên học nghề. - Khảo sát nhu cầu lao động của huyện. 6.2. Giới hạn về địa bàn và thời gian khảo sát Đề tài sử dụng số liệu của Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể trong thời gian năm học 2014 đến 2019. 7. Các phương pháp nghiên cứu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng phương pháp tổng hợp - phân tích, hệ thống hóa, khái quát hóa các văn bản của Đảng và Nhà nước và của tỉnh như: văn kiện, chỉ thị, nghị quyết, thông tư, quyết định; các quy định, quy chế, thông tư do Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ lao động thương binh và xã hội, tổng cục dạy nghề ban hành; nghị quyết, chương trình, kế hoạch của tỉnh....và các tài liệu có liên quan tới các vấn đề lý luận về hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp và quản lý hoạt động đào tạo nghề. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp phỏng vấn Trực tiếp phỏng vấn CBQL sở, huyện, chuyên gia, GV, học viên, và các phòng, ban liên quan của huyện.... nhằm kiểm tra, làm rõ thêm một số thông tin để bổ sung, củng cố những kết luận khoa học. 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Lấy ý kiến cán bộ quản lý phòng chuyên môn thuộc Sở Lao động, thương binh và xã hội, CBQL phòng Lao động, thương binh và xã hội huyện, Giám đốc và các phó giám đốc Trung tâm GĐNN-GDTX huyện Ba Bể và các cơ sở sử dụng lao động, giáo viên và người học nghề tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể để đánh giá thực trạng công tác quản lý các hoạt động đào tạo nghề, chất lượng đào tạo nghề, nhu cầu nguồn lao động phục vụ định hướng phát triển KTXH của địa phương và các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề.... 7.2.3. Phương pháp quan sát Quan sát có chủ định hoạt động quản lý, đào tạo nghề ở một số cơ sở đào tạo có chất lượng, quan sát hoạt động thực tiến của học viên sau khi được đào tạo nghề, hiệu quả của các chương trình đào tạo nghề đối với sự phát triển kinh tế hộ gia đình và tác động của nó tới sự phát triển kinh tế xã hội ở địa phương 7.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục thông qua các buổi hội thảo, tọa đàm ở các cơ sở đào tạo nghề hoạt động lâu năm và có chất lượng, các sáng kiến kinh nghiệm quản lý giỏi.... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 7.2.5. Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm của học viên Nghiên cứu sản phẩm, chất lượng sản phẩm, kết quả đào tạo của học viên nhằm làm sáng tỏ thêm quá trình đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của địa phương. 7.3. Phương pháp xử lý thông tin Sử dụng các phương pháp thống kê toán học để xử lý và phân tích các số liệu, kết quả nghiên cứu, đồng thời xác định mức độ tin cậy của việc điều tra và kết quả nghiên cứu, củng cố cho các cơ sở và nhận định của đề tài. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục. Luận văn bao gồm 3 chương sau: Chương 1.Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN-GDTX cấp huyện; Chương 2.Thực trạng đào tạo vàquản lý tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể; Chương 3.Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN-GDTX huyện Ba Bể. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP HUYỆN 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về quản lý đào tạo nghề Có rất nhiều công trình nghiên cứu về đào tạo nghề cũng như quản lý đào tạo nghề trên thế giới, như:Công trình nghiên cứu về quản lý đào tạo: “Chiến lược quản lý đào tạo ở các nước phát triển” của John E.Kerrigan and Jeff S. Luke; “Quản lý đào tạo và phát triển hệ thống” của William R.Tracey; Trên tạp chí của Viện hoạch định quốc tế số 4, tháng 10-12/2007, trong bài: “Vocational education and trainingforyouth” (tạm dịch: giáo dục và đào tạo nghề cho thanh niên) - của tác giả David Atchoarene đã nêu ra thực trạng những khó khăn của thanh niên trong việc hội nhập thị trường lao động.... Riêng ở Việt Nam, Đào tạo nghề ở Việt Nam có lịch sử khá lâu đời, gắn liền với sự phát triển của các làng nghề, của sản xuất nông nghiệp và cũng chịu sự ảnh hưởng của nền văn minh thế giới. Rất nhiều các nhà nghiên cứu của Việt Nam cũng có nhiều những công trình về quản lý đào tạo nghề có ý nghĩa thiết thực, đáng để học hỏi và áp dụng như: Tác giả Phan Chính Thức đã đi sâu nghiên cứu những khái niệm, cơ sở lý luận mới của đào tạo nghề về lịch sử đào tạo nghề và giải pháp phát triển đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta [55]. Tác giả Nguyễn Văn Tuấn có phân tích mối quan hệ giữa quản lý và chất lượng đào tạo nghề [59]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn Tác giả Nguyễn Viết Sự đã có một nghiên cứu khá công phu về "Giáo dục nghề nghiệp - những vấn đề và giải pháp".Trong nghiên cứu này tác giả đã nhận diện những vấn đề tồn tại, phổ biến trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam từ chương trình, nội dung, phương pháp, đội ngũ giáo viên, chất lượng giảng dạy, khả năng thích ứng với môi trường làm việc, tác phong nghề nghiệp, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của hệ thống giáo dục nghề nghiệp [51]. Tác giả Lại Thị Duyên [37] cũng đánh giá được những mặt còn tồn tại trong quản lý dạy nghề cũ và tính cần thiết, khả thi khi quản lý dạy nghề theo tiếp cận năng lực thực hiện. Các tác giả Đỗ Minh Cương và Mạc Văn Tiến đã có nghiên cứu về "Phát triển lao động kỹ thuật ở Việt Nam -Lý luận và thực tiễn. Trong nghiên cứu này tác giả đã đề cập đến nhu cầu đào tạo lao động kỹ thuật ở Việt Nam nhằm đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Những nội dung đổi mới về chương trình giảng dạy, tăng cường đầu tư thiết bị phù hợp, nâng cao chất lượng chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, đổi mới phương pháp đánh giá, kiểm tra chất lượng các trường nghề, đáp ứng chất lượng, số lượng, cơ cấu lao động của nền kinh tế và hiệu quả công tác dạy nghề[29]. Tác giả Trần Trung đã chỉ ra một số điểm tồn tại của các mô hình nhà trường và của quản lý chất lượng nhà trường trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam và một số điểm tương đồng trong giáo dục nghề nghiệp ở các nước [56; Tr 89]. Tác giả Bùi Đức Tùng đã làm rõ sự cần thiết và nội dung quản lý Nhà nước trong lĩnh vực đào tạo nghề. Tuy nhiên bài viết chưa nói đến vai trò cụ thể của quản lý Nhà nước về đào tạo nghề của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp như các công trình nghiên cứu ở dưới đây [61]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn Tác giả Phan Văn Bình đã làm rõ xu hướng xã hội hóa đào tạo nghề theo quy luật của thị trường lao động để làm cơ sở tham mưu cho các lãnh đạo địa phương chỉ đạo công tác đào tạo nghề phù hợp với điều kiện cụ thể của huyện góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội tại địa phương; luận văn cũng nêu lên những yêu cầu cơ bản của công tác đào tạo nghề, đã làm rõ thêm việc đào tạo nghề cho lao động nông thôn là một trong những điều kiện quan trọng phát triển kinh tế tri thức [6]. - Tác giả Nguyễn Tiến Dũng đã nêu ra một số kết quả bước đầu trong công tác đào tạo nghề cho lao động nước ta và đề cập đến một số hướng giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo nghề cho lao động. Những giải pháp mà tác giả đưa ra còn mang tính khái quát và chung chung. Bài viết có tính tham khảo hữu hiệu cho những nghiên cứu về đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở những địa phương cụ thể [35]. - Trong "Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn đến năm 2010" của Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn xây dựng năm 2000, vấn đề đào tạo nghề cho lao động nông thôn cũng được đề cập, với các nội dung như: Sự cần thiết, nhu cầu đào tạo, một số giải pháp chủ yếu cần triển khai để thực thi chiến lược. 1.1.3. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp cho Lao động nông thôn tại các Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp Giáo dục thường xuyên cấp huyện Đã có nhiều công trình nghiên cứu về hoạt động đào tạo nghề trình độ sơ cấp như: đề tài của các tác giả Bùi Hồng Đăng - Đinh Văn Đãn - Nguyễn Phúc Thọ - Lại Hà Nam: “Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề nông thôn tỉnh Nam Định” đã nói về đào tạo nghề sơ cấp cho lao động nông thôn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn nhưng chưa nói về quản lý như thế nào? Có đáp ứng nhu cầu lao động của xã hội từng địa phương cụ thể không? [31] Tác giả Đoàn Thị Nga với đề tài "Tổ chức dạy nghề cho học sinh phổ thông tại TT GDNN - GDTX quận Hải An, thành phố Hải Phòng theo yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương" [48] Tác giả Nguyễn Viết Dũng với đề tài Quản lý hoạt động đào tạo nghề tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ. Có thể nói rằng các công trình nghiên cứu về quản lý đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại các Trung tâm GDNN-GDTX ít đề cập đến và chưa được phân tích sâu đến yếu tố đáp ứng được nhu cầu lao động của xã hội và địa phương hay không. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã chọn đề tài: “Quản lý đào tạo nghề trình độ sơ cấp tại Trung tâm GDNN - GDTX Huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn” để nghiên cứu. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Khái niệm nghề, nghề nghiệp Có nhiều diễn đạt khác nhau về khái niệm nghề: Theo tác giả Lương Văn Úc “Nghề là một hình thức phân công lao động, nó được biểu thị bằng những kiến thức lý thuyết tổng hợp và thói quen thực hành để hoàn thành những công việc nhất định. Những công việc được sắp xếp vào một nghề là những công việc đòi hỏi kiến thức lý thuyết tổng hợp như nhau, thực hiện trên những máy móc, thiết bị, dụng cụ tương ứng như nhau, tạo ra sản phẩm thuộc về cùng một dạng”. [62] Bên cạnh đó cũng có thể hiểu, "Nghề là một dạng xác định của hoạt độngtrong hệ thống phân công lao động của xã hội, là toàn bộ kiến thức (hiểu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn