Tài liệu Quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông trong các trường đại học ở vùng đồng bằng sông cửu long đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC ---------- TRƯƠNG TẤN ĐẠT QUẢN LÝ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC PHỔ THÔNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9.14.01.14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền 2. PGS.TS Nguyễn Văn Đệ HÀ NỘI - 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày trong Luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào khác. Trong quá trình nghiên cứu Luận án, tôi có tham khảo một số tư liệu trong các tác phẩm được ghi trong danh mục tài liệu tham khảo và đã được chú thích trích dẫn theo quy định. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Trương Tấn Đạt ii LỜI CẢM ƠN Luận án này được hoàn thành với sự cộng tác, giúp đỡ, hỗ trợ của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin chân thành tỏ lòng biết ơn đối với toàn thể các vị Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ đã có công giảng dạy, truyền thụ kiến thức khoa học cho tôi trong suốt thời gian tôi làm nghiên cứu sinh tại Học viện Quản lý giáo dục từ năm 2015 đến nay. Xin tri ân sự giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt của tập thể Lãnh đạo và cán bộ, viên chức của Trường Đại học Đồng Tháp để tôi hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu sinh. Cảm ơn sự giúp đỡ tích cực của các trường Đại học Cần Thơ, Đại học An Giang, Đại học Kiên Giang, Đại học Bạc Liêu, Đại học Trà Vinh, Đại học Tiền Giang; các Sở Giáo dục và Đào tạo; các trường Trung học phổ thông của các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong việc tổ chức khảo sát, điều tra, thử nghiệm một số giải pháp do luận án đề xuất và tư vấn khoa học cho tôi trong quá trình nghiên cứu. Tôi xin đặc biệt dành sự kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền và PGS.TS Nguyễn Văn Đệ đã tận tình chỉ dạy và hướng dẫn tôi hoàn thành luận án này. Tôi cũng dành lời cảm ơn đến những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã dành nhiều tình cảm, thời gian, lời động viên và tạo động lực cho tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập và nghiên cứu. Mặc dù đã rất nỗ lực nhưng luận án khó tránh khỏi thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý Thầy, Cô và tất cả những ai quan tâm đến công trình này để tôi hoàn thiện thêm luận án. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Trương Tấn Đạt iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ...........................................................................................................ii MỤC LỤC ............................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ............................................................vii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................... viii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ............................................... ix 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................... 4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 4 5. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................. 5 6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 5 7. Giả thuyết khoa học ............................................................................................ 6 8. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ....................................... 6 9. Luận điểm cần bảo vệ ......................................................................................... 8 10. Đóng góp mới của luận án ................................................................................ 9 11. Cấu trúc của luận án ......................................................................................... 9 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ..................................................... 10 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 10 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về mô hình đào tạo giáo viên ...................... 10 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về đào tạo giáo viên ..................................... 11 1.1.3. Các công trình nghiên cứu về quản lý đào tạo giáo viên ........................ 14 1.1.4. Đánh giá chung ....................................................................................... 16 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................. 18 1.2.1. Quản lý .................................................................................................... 18 1.2.2. Quản lý nhà trường ................................................................................. 19 1.2.3. Quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông ...................................... 20 1.3. Bối cảnh đổi mới giáo dục Việt Nam hiện nay và những vấn đề đặt ra trong đào tạo giáo viên trung học phổ thông .............................................. 23 1.3.1. Những quan điểm đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo ........ 23 1.3.2. Những quan điểm về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa ................................................................................................... 25 1.3.3. Định hướng về nội dung giáo dục cấp Trung học phổ thông trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể ....................................................... 27 1.3.4. Tác động của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông ................................................................................................................. 28 iv 1.3.5. Những vấn đề đặt ra trong đào tạo giáo viên trung học phổ thông ........ 29 1.4. Nội dung quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông ................................................................. 29 1.4.1. Quản lý mục tiêu, nhiệm vụ đào tạo ....................................................... 29 1.4.2. Quản lý nội dung đào tạo ........................................................................ 31 1.4.3. Quản lý hoạt động dạy học của giảng viên ............................................. 33 1.4.4. Quản lý hoạt động học tập của sinh viên ................................................ 34 1.4.5. Quản lý phương pháp, phương tiện và hình thức đào tạo ...................... 35 1.4.6. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ........................... 37 1.4.7. Quản lý môi trường dạy - học và đảm bảo chất lượng đào tạo .............. 39 1.5. Đặc điểm mô hình quản lý đào tạo giáo viên trong trường đại học đa ngành .............................................................................................................. 42 1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông ............................................................................................................ 42 1.6.1. Nhóm các yếu tố bên ngoài cơ sở đào tạo giáo viên .............................. 42 1.6.2. Nhóm các yếu tố bên trong cơ sở đào tạo giáo viên ............................... 43 Kết luận chương 1 .................................................................................................. 46 Chương 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG ......................................................... 47 2.1. Tổng quan về vùng Đồng bằng sông Cửu Long ....................................... 47 2.1.1. Đặc điểm địa lý tự nhiên, kinh tế - xã hội .............................................. 47 2.1.2. Đặc điểm giáo dục - đào tạo vùng Đồng bằng sông Cửu Long.............. 48 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng .................................................................. 54 2.2.1. Hồi cứu tư liệu, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn ..................................... 54 2.2.2. Khảo sát thực tiễn ................................................................................... 54 2.3. Thực trạng đào tạo giáo viên trung học phổ thông của vùng Đồng bằng sông Cửu Long .......................................................................................... 56 2.3.1. Thực trạng xác định mục tiêu, nhiệm vụ đào tạo ................................... 56 2.3.2. Thực trạng xây dựng nội dung đào tạo ................................................... 57 2.3.3. Đánh giá thực trạng hoạt động giảng dạy của giảng viên ...................... 60 2.3.4. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động học tập của sinh viên ................ 63 2.3.5. Đánh giá thực trạng sử dụng phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức đào tạo .......................................................................................... 66 2.3.6. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ...................... 69 2.3.7. Thực trạng môi trường dạy - học và đảm bảo chất lượng ...................... 70 2.4. Thực trạng quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông của vùng Đồng bằng sông Cửu Long ................................................................................ 75 2.4.1. Thực trạng quản lý mục tiêu, nhiệm vụ đào tạo ..................................... 75 2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung đào tạo ...................................................... 78 v 2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ........................ 80 2.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động học tập của sinh viên .............................. 84 2.4.5. Quản lý phương pháp, phương tiện và hình thức đào tạo ...................... 87 2.4.6. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập .......... 88 2.4.7. Quản lý môi trường dạy - học và đảm bảo chất lượng ........................... 90 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông tại các trường đại học ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long ..................................................................................................................... 94 2.5.1. Tác động của Chính sách giáo dục ......................................................... 94 2.5.2. Tác động của cơ chế thị trường, toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế ........ 95 2.5.3. Sự phát triển của công nghệ thông tin và truyền thông .......................... 96 2.6. Đánh giá chung ............................................................................................ 97 2.6.1. Những điểm mạnh .................................................................................. 97 2.6.2. Những điểm yếu ...................................................................................... 98 2.6.3. Những cơ hội ........................................................................................ 100 2.6.4. Những thách thức.................................................................................. 100 2.7. Kinh nghiệm quốc tế và trong nước về quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông ......................................................................................... 101 2.7.1. Kinh nghiệm quốc tế ............................................................................. 101 2.7.2. Kinh nghiệm đào tạo giáo viên trung học phổ thông ở một số vùng của Việt Nam .................................................................................................. 108 2.7.3. Một số khuyến nghị .............................................................................. 110 Kết luận chương 2 ................................................................................................ 111 Chương 3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỐI MỚI GIÁO DỤC PHỔ THÔNG .................................................................................................................. 112 3.1. Định hướng phát triển giáo dục vùng Đồng bằng sông Cửu Long ....... 112 3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội .................................................. 112 3.1.2. Định hướng phát triển về giáo dục trung học phổ thông ...................... 113 3.2. Một số nguyên tắc xây dựng các giải pháp ............................................. 114 3.2.1. Nguyên tắc đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông ................... 114 3.2.2. Nguyên tắc đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và giáo dục đào tạo của vùng Đồng bằng sông Cửu Long ................................................. 116 3.2.3. Nguyên tắc tính thực tiễn, khả thi .......................................................... 117 3.3. Các giải pháp quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông trong các trường đại học ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông ............................................................................. 117 3.3.1. Giải pháp 1. Quy hoạch mạng lưới các cơ sở đào tạo giáo viên trung học phổ thông tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long ............................. 117 vi 3.3.2. Giải pháp 2. Xây dựng quy trình và nội dung tổ chức các hoạt động bồi dưỡng cho giảng viên sư phạm ................................................................. 123 3.3.3. Giải pháp 3. Xây dựng và triển khai dạy học “Nội dung giáo dục của địa phương” trong chương trình đào tạo giáo viên trung học phổ thông ............................................................................................................... 129 3.3.4. Giải pháp 4. Quản lý phát triển chương trình đào tạo giáo viên trung học phổ thông theo định hướng nghề nghiệp ứng dụng ........................ 132 3.3.5. Giải pháp 5. Đổi mới nội dung, hình thức tổ chức rèn luyện kỹ năng, nghiệp vụ sư phạm và thực tập nghề nghiệp trong đào tạo giáo viên trung học phổ thông ........................................................................................ 137 3.3.6. Giải pháp 6. Phát triển các nguồn lực của cơ sở đào tạo giáo viên trung học phổ thông ........................................................................................ 145 3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của hệ thống các giải pháp ...... 151 3.4.1. Mục đích ............................................................................................... 151 3.4.2. Nội dung xin ý kiến chuyên gia ............................................................ 152 3.4.3. Đối tượng xin ý kiến chuyên gia .......................................................... 152 3.4.4. Phương pháp tiến hành ......................................................................... 152 3.4.5. Kết quả khảo sát .................................................................................... 153 3.5. Thực nghiệm giải pháp ............................................................................. 155 3.5.1. Mục đích thực nghiệm .......................................................................... 156 3.5.2. Nội dung thực nghiệm .......................................................................... 156 3.5.3. Giới hạn thực nghiệm ........................................................................... 156 3.5.4. Quy trình tiến hành thực nghiệm .......................................................... 156 3.5.5. Thời gian thực nghiệm .......................................................................... 156 3.5.6. Phương pháp đánh giá thực nghiệm ..................................................... 157 3.5.7. Tiêu chí và thang đánh giá thực nghiệm ............................................... 157 3.5.8. Kết quả thực nghiệm ............................................................................. 158 Kết luận chương 3 ................................................................................................ 160 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 161 1. Kết luận ......................................................................................................... 161 2. Khuyến nghị .................................................................................................. 162 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 164 DANH MỤC CÁC BÀI VIẾT, CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ............................. 171 PHỤ LỤC vii DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT BCHTW Ban chấp hành Trung ương BM Bộ môn CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CBQL Cán bộ quản lý CTĐT Chương trình đào tạo CSVC Cơ sở vật chất ĐH Đại học ĐHSP Đại học Sư phạm ĐH&CĐ Đại học và Cao đẳng ĐTGV Đào tạo giáo viên ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long GS, PGS Giáo sư, Phó giáo sư GV Giáo viên GDĐH Giáo dục đại học GDPT Giáo dục phổ thông GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo KH&CN Khoa học và Công nghệ KT - XH Kinh tế - Xã hội HS Học sinh QLGD Quản lý giáo dục NCKH Nghiên cứu khoa học NVSP Nghiệp vụ sư phạm NXB Nhà xuất bản PPDH Phương pháp dạy học SV Sinh viên THPT Trung học phổ thông viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Diện tích và dân số của vùng Đồng bằng sông Cửu Long ................. 48 Bảng 2.2. Tổng hợp ý nhận xét của các nội dung đánh giá của việc xác định mục tiêu, nhiệm vụ đào tạo tại các cơ sở ĐTGV ....................... 56 Bảng 2.3. Bảng 2.4. Chương trình khung ngành ĐH sư phạm Toán tại một số trường ..... 58 Tổng hợp ý kiến đánh giá mức độ tác động của các thành tố liên Bảng 2.5. quan đến chương trình đào tạo ........................................................... 59 Thống kê mức đội sử dụng ngoại ngữ và tin học của giảng viên trong công việc tại một số cơ sở đào tạo ............................................ 61 Bảng 2.6. Bảng 2.7. Bảng 2.8. Bảng 2.9. Bảng 2.10. Bảng 2.11. Bảng 2.12. Bảng 2.13. Bảng 2.14. Bảng 3.1. Bảng 3.2. Bảng 3.3. Bảng 3.4. Bảng 3.5. Tổng hợp ý kiến của SV tốt nghiệp đánh giá năng lực sư phạm của đội ngũ giảng viên Trường Đại học Đồng Tháp .......................... 62 Tỉ lệ trung bình SV tham gia NCKH năm học 2016 - 2017 .............. 64 Tỉ lệ trung bình SV tốt nghiệp so với tỉ lệ tuyển vào (Năm học 2016 - 2017) ....................................................................................... 65 Thống kê đội ngũ giảng viên cơ hữu của các cơ sở ĐTGV ............... 71 Đánh giá việc xác định mục tiêu, nhiệm vụ đào tạo và tính phù hợp ...................................................................................................... 76 Thống kê số lượng đánh giá về chuẩn đầu ra trong CTĐT ................ 77 Thống kê tình trạng tốt nghiệp của SV sư phạm được nhà trường khảo sát ............................................................................................... 78 Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động thực hành, thực tập nghề nghiệp trong các cơ sở ĐTGV THPT ................................................ 80 Đánh giá mức độ thực hiện hoạt động bồi dưỡng phương pháp dạy học cho giảng viên sư phạm của khoa, trường ............................ 88 Mức độ cấp thiết của các giải pháp quản lý ĐTGV THPT ở các trường ĐH trong vùng ĐBSCL đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT .... 153 Mức độ khả thi của các giải pháp quản lý ĐTGV THPT ở các trường ĐH trong vùng ĐBSCL đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT .... 154 Kết quả trung bình thực nghiệm theo từng tiêu chí đánh giá 158 Kết quả mức độ ảnh hưởng của mẫu thực nghiệm theo từng nhóm tiêu chí đánh giá ..................................................................... 159 Kết quả kiểm định T của mẫu trước và sau thực nghiệm ................. 159 ix DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1. Biểu hiện số HS THPT trung bình trên một lớp của vùng Đồng Biểu đồ 2.2. bằng sông Cửu Long ........................................................................ 49 Thống kê số GV THPT trung bình trên một lớp của vùng Biểu đồ 2.3. ĐBSCL ............................................................................................ 50 Đánh giá các hình thức tổ chức dạy học của giảng viên sư phạm ................................................................................................ 60 Biểu đồ 2.4. Thống kê kết quả rèn luyện của SV sư phạm các trường trong năm học 2016 - 2017 ....................................................................... 64 Biểu đồ 2.5. Tỉ lệ SV tốt nghiệp sau 12 tháng có việc làm đúng chuyên ngành đào tạo (năm học 2015 - 2016) ............................................. 66 Biểu đồ 2.6. Mức độ sử dụng phương pháp giảng dạy của giảng viên ................ 67 Biểu đồ 2.7. Đánh giá tỉ lệ đầu tư phương tiện hỗ trợ dạy học ............................ 67 Biểu đồ 2.8. Mục đích kiểm tra, đánh giá kết quả môn học của giảng viên ........ 70 Biểu đồ 2.9. Thống kê tỉ lệ thực trạng các nguồn lực của cơ sở ĐTGV THPT ............................................................................................... 73 Biểu đồ 2.10. Một số nội dung đánh giá về môi trường đào tạo của các cơ sở đào tạo GV THPT vùng ĐBSCL ..................................................... 74 Biểu đồ 2.11. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ giảng dạy của giảng viên ..... 81 Biểu đồ 2.12. Tỷ số đề tài NCKH và chuyển giao khoa học công nghệ (quy đổi) trên giảng viên cơ hữu của các trường năm học 2015 2016 ................................................................................................. 82 Biểu đồ 2.13. Tổng số sách xuất bản (chuyên khảo, giáo trình, tham khảo) trong 05 năm của các cơ sở đào tạo ................................................. 83 Biểu đồ 2.14. Thống kê tỉ số bài đăng báo trên các tạp chí (quy đổi) trên giảng viên sư phạm các trường, năm học 2015 - 2016 .................... 83 Biểu đồ 2.15. Đánh giá những nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn môn học của sinh viên .................................................................................... 86 Biểu đồ 2.16. Đánh giá những khó khăn trong quá trình lựa chọn môn học của sinh viên ........................................................................................... 87 Biểu đồ 2.17. Thống kê thực hiện hoạt động kiểm tra, đánh giá quá trình học tập SV .............................................................................................. 89 Hình 3.1. Quy trình tổ chức dạy học hoạt động trải nghiệm ......................... 127 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong GDĐH, chất lượng đào tạo được coi là yếu tố quyết định cho sự tồn tại và phát triển của các trường ĐH, trong đó có các cơ sở ĐTGV THPT. Nâng cao chất lượng, đào tạo ra được các thế hệ người học đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội, đảm nhận tốt vị trí công tác theo Chuẩn nghề nghiệp chính là bản cam kết của cơ sở GDĐH đối với người học, gia đình, đơn vị sử dụng lao động và toàn xã hội. Đối với các cơ sở ĐTGV THPT trong thời kỳ CNH, HĐH và hội nhập quốc tế, việc đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT trở nên bức thiết hơn bao giờ hết bởi “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục”, là sản phẩm của quá trình đào tạo. Hoạt động bao trùm, then chốt, quyết định chất lượng sản phẩm của các cơ sở ĐTGV chính là CTĐT (chuẩn đầu ra, chương trình dạy học). Đào tạo đáp ứng theo yêu cầu của xã hội và Chuẩn năng lực nghề nghiệp là xu thế tất yếu của mỗi cơ sở GDĐH. Với người học, sau tốt nghiệp sẽ có đủ năng lực để đạt được chuẩn nghề nghiệp và thành thạo các kỹ năng, nghiệp vụ chuyên môn; với các cơ sở tuyển dụng lao động, những “sản phẩm của quá trình đào tạo” đáp ứng được yêu cầu thực tiễn công việc sẽ là yếu tố quyết định đến sự tồn tại, phát triển của đơn vị tuyển dụng lao động đó và các cơ sở ĐTGV cũng không ngoại lệ. Trong nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của BCH Trung ương, Đảng ta đã xác định GD&ĐT là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện đảm bảo thực hiện; hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục - đào tạo; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học. Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục, muốn phát triển GD&ĐT phải chăm lo xây dựng và phát triển đội ngũ GV [35]. Trong Chỉ thị năm học 2017 - 2018 của Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo, hướng dẫn bằng những văn bản, việc làm cụ thể, thiết thực nhằm đổi mới toàn diện GD&ĐT, trong đó có một số nội dung: Xây dựng hệ thống chuẩn trường sư phạm phục vụ công tác quy hoạch, hoàn thiện quy hoạch mạng lưới các cơ sở GDĐH và ĐTGV; Nâng cao chất lượng đội ngũ GV và cán bộ QLGD các cấp; Đổi mới chương trình giáo dục mầm non, phổ thông, đẩy mạnh định hướng nghề nghiệp và phân luồng trong GDPT. Từ thực tế đó, đòi hỏi bản thân mỗi cơ sở ĐTGV phải 2 có chiến lược phát triển khả thi, phù hợp với thực tiễn, lựa chọn hướng đi đúng đắn đồng thời tận dụng, tranh thủ và phát huy tối đa các nguồn lực. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục THPT có vị trí quan trọng góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Mục tiêu của giáo dục THPT là hình thành cho học sinh học vấn phổ thông, những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật, công nghệ và hướng nghiệp làm nền tảng để tiếp tục học lên cao hơn hoặc đi vào cuộc sống; đào tạo nên những người lao động có sức khỏe, kỹ năng, lý tưởng, hoài bão và động lực học tập suốt đời. Ở các trường THPT, việc phát triển đội ngũ GV THPT đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, chất lượng phải được coi là giải pháp quan trọng hàng đầu để nâng cao chất lượng giáo dục. Đặc biệt, mục tiêu đổi mới được Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội nêu rõ: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả GDPT; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mỹ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh”. Trong thời kỳ CNH, HĐH đất nước và hội nhập quốc tế, việc đổi mới căn bản chương trình GDPT theo định hướng nghề nghiệp, phân luồng học sinh, tăng cường thực hành, trải nghiệm sáng tạo là điều tất yếu. Các cơ sở giáo dục - đào tạo giáo viên THPT bắt buộc phải có những thay đổi trong quản trị ĐH, lựa chọn phương thức đào tạo phù hợp, chuyển phát triển GD&ĐT từ chủ yếu theo số lượng sang chú trọng chất lượng và hiệu quả [87]. Vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện có 17 trường ĐH, trong đó có 06 trường ngoài công cập; 03 trường công lập trực thuộc Bộ GD&ĐT, 08 trường trực thuộc tỉnh và các bộ, ngành khác. Toàn vùng có 06 cơ sở ĐTGV THPT với quy mô tuyển sinh hàng năm gần 2.000 SV với tổng cộng 17 ngành đào tạo trình độ ĐH sư phạm, tất cả các cơ sở ĐTGV hiện nay của vùng đang áp dụng hình thức đào tạo tín chỉ, CTĐT chung cho các ngành sư phạm là trung bình 04 năm đào tạo. Tuyển sinh theo hai hình thức: xét tuyển học bạ và xét tuyển từ kết quả thi THPT Quốc gia. Mô hình đào tạo hiện tại được các trường vận dụng khá lâu là mô hình đào tạo song song (mô hình ĐTGV liên tục trong các trường, khoa sư phạm), sinh viên sau khi ra trường chỉ dạy một môn duy nhất. 3 Trong nhiều năm qua các trường ĐH trong vùng ĐBSCL nói chung, các cơ sở ĐTGV THPT nói riêng đã tích cực đổi mới trong công tác đào tạo, quản trị đại học, bước đầu đã có những thành quả nhất định, được người học và xã hội ghi nhận như: Quan tâm phát triển đội ngũ; Xây dựng Chuẩn đầu ra với sự tham gia của các bên liên quan; Phát triển CTĐT; Áp dụng hình thức đào tạo theo học chế tín chỉ; Kết hợp đào tạo với NCKH, hợp tác quốc tế trong đào tạo, nghiên cứu; Hoạt động kiểm tra, đánh giá đã được chú trọng; Ban hành và định kỳ rà soát hệ thống văn bản chỉ đạo, điều hành; Tăng cường, đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị, phương tiện dạy học, hệ thống học liệu; Kết nối với các doanh nghiệp, đơn vị khác trong dạy học, thực hành, thực tập; Dịch vụ đào tạo và phục vụ cộng đồng được chú trọng, đề cao; Một số Trường đã được công nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng Kiểm định... Bên cạnh đó, công tác giáo dục, đào tạo giáo viên THPT vùng ĐBSCL vẫn còn gặp nhiều khó khăn, kết quả chưa đạt như mong muốn, bộc lộ nhiều bất cập liên quan đến Chất lượng, hiệu quả GD&ĐT; Quản lý GD&ĐT; Đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD; Cơ sở vật chất; Chính sách chế độ cho giáo dục, đào tạo. Thực tế cho thấy, chất lượng giáo dục của khu vực ĐBSCL còn thấp hơn so với mặt bằng chung cả nước, điểm đầu vào của các cơ sở ĐTGV chưa cao, chưa thu hút được học sinh giỏi vào học, tỷ lệ SV sư phạm có việc làm chưa cao, một số chưa đáp ứng được yêu cầu của cơ sở tuyển dụng... Phát triển GD&ĐT chưa tương xứng với tiềm năng về tự nhiên, kinh tế của khu vực cũng như sự quan tâm, chỉ đạo của Đảng, sự đầu tư của Nhà nước và địa phương. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, chủ quan và khách quan, nhưng chủ yếu có thể là do một, một vài hoặc đồng thời các nguyên nhân như sau: Các trường chưa đổi mới nội dung và hình thức quản lý đào tạo; Chưa tìm ra mô hình mới trong ĐTGV, vẫn lấy quản lý hành chính áp đặt vào quá trình đào tạo nên dẫn đến sự vận hành rời rạc, thiếu đồng bộ trong từng bộ phận và toàn bộ hệ thống quản lý đào tạo; Quản lý tuyển sinh thiếu tính hệ thống và đa dạng; Quản lý xây dựng Chuẩn đầu ra, phát triển CTĐT chưa sát với yêu cầu của thực tế nghề nghiệp; quản lý các điều kiện đảm bảo chất lượng xuất phát từ khả năng đáp ứng của nhà trường; quản lý quá trình dạy học triển khai theo kiểu truyền thống; quản lý đầu ra chưa theo chuẩn năng lực; chưa triển khai quản lý thông tin đầu ra cho ngành nghề... 4 Dưới áp lực và sức nóng của sự thay đổi trong tình hình mới, đặc biệt là triển khai các công đoạn để áp dụng chương trình, sách giáo khoa phổ thông mới, các cơ sở ĐTGV đã có những động thái tích cực để khắc phục tình trạng bất cập, tồn tại đã nêu ở trên. Tuy nhiên, việc phân tích thực trạng, xác định nguyên nhân và tìm ra các giải pháp hiệu quả phù hợp với thực tế của trường, nhằm phát huy những mặt tích cực đồng thời hạn chế, khắc phục những thiếu sót là vấn đề không đơn giản. Để giải quyết tốt các vấn đề nêu trên, cần có sự đầu tư, chuẩn bị kỹ càng về nhân lực, tài lực, thời gian và sự phối hợp giữa các cơ sở ĐTGV trong khu vực ĐBSCL cũng như sự hỗ trợ từ bên ngoài. Xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn đã phân tích, trình bày ở trên, chúng tôi chọn đề tài “Quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông trong các trường đại học ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý ĐTGV THPT của các trường ĐH ở vùng ĐBSCL, đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo phù hợp với thực tiễn ở vùng ĐBSCL nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: ĐTGV THPT trong các trường ĐH; - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý ĐTGV THPT của các trường ĐH công lập ở vùng ĐBSCL đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu lý luận về quản lý ĐTGV THPT của các trường ĐH; - Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và trong nước về quản lý ĐTGV; - Đánh giá thực trạng quản lý ĐTGV THPT tại các trường ĐH ở vùng ĐBSCL thông qua điều tra, khảo sát các đối tượng là nhà QLGD, giảng viên và SV của các trường ĐH trực thuộc Bộ và Tỉnh có ĐTGV THPT; GV THPT tại vùng ĐBSCL; bằng dữ liệu của các tỉnh thành và thông tin từ các buổi làm việc, trao đổi, phỏng vấn tập thể và cá nhân về các vấn đề có liên quan đến luận án. Phân tích nguyên nhân, xác định nguyên nhân chính, điều kiện cụ thể ở các trường ĐH công lập có ĐTGV THPT; 5 - Xây dựng các giải pháp quản lý ĐTGV THPT trên cơ sở thực tế của các trường vùng ĐBSCL, đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT; - Thử nghiệm một số giải pháp quản lý ĐTGV THPT tại Trường Đại học Đồng Tháp, đánh giá sự cần thiết, phù hợp, khả thi và hiệu quả của giải pháp. 5. Câu hỏi nghiên cứu - Đào tạo GV THPT và quản lý ĐTGV THPT ở các trường đại học vùng ĐBSCL đang đặt ra cho các nhà quản lý những vấn đề gì? Có thể phân tích quản lý quá trình đào tạo GV THPT bằng sử dụng tiếp cận các nội dung quản lý đào tạo để xác định các giải pháp quản lý cho các vấn đề đó được không? - Thực trạng thực hiện nội dung quản lý đào tạo GV THPT của các chủ thể quản lí trực tiếp và gián tiếp đối với quá trình đào tạo trong các trường ĐH của vùng ĐBSCL hiện nay như thế nào? Nguyên nhân của những bất cập, hạn chế trong quản lí quá trình đào tạo GV THPT trong các trường ĐH của vùng ĐBSCL là gì? - Những giải pháp quản lí đào tạo nào sẽ giúp khắc phục được những bất cập, hạn chế đó để nâng cao chất lượng đào tạo GV THPT trong các trường ĐH của vùng ĐBSCL, đáp ứng yêu cầu thực hiện chương trình GDPT mới? 6. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung nghiên cứu bao gồm: Mục tiêu, nhiệm vụ đào tạo; Nội dung đào tạo; Hoạt động giảng dạy của giảng viên; Hoạt động học tập của SV; Phương pháp, phương tiện và hình thức đào tạo; Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập; Môi trường dạy - học và hoạt động đảm bảo chất lượng. - Nội dung nghiên cứu giải pháp quản lý ĐTGV THPT của chủ thể: Các cơ sở ĐTGV THPT. - Không gian, quy mô: quản lý ĐTGV THPT ở các trường ĐH công lập có ĐTGV THPT như: Trường Đại học Đồng Tháp, Đại học Cần Thơ, Đại học An Giang, Đại học Kiên Giang, Đại học Trà Vinh, Đại học Bạc Liêu. Nghiên cứu điển hình, tập trung thử nghiệm tại Trường ĐH Đồng Tháp. - Thời gian nghiên cứu: Kết quả đánh giá, khảo sát thực trạng trong giai đoạn 2012 - 2017; Kết quả đề xuất các giải pháp phù hợp cho giai đoạn 2018 - 2025. - Khách thể khảo sát: CBQL cơ sở ĐTGV THPT; CBQL Sở GD&ĐT; CBQL trường THPT; GV THPT; giảng viên; sinh viên ĐHSP. Kết quả điều tra, phỏng vấn và xin ý kiến 1.165 người. 6 7. Giả thuyết khoa học Đào tạo GV THPT và quản lý đào tạo GV THPT trong các trường, khoa sư phạm của vùng ĐBSCL còn nhiều hạn chế, như: mục tiêu đào tạo chưa cụ thể; nội dung và chương trình đào tạo chưa theo kịp những đổi mới của chương trình GDPT; hoạt động giảng dạy của GV chậm được đổi mới và sáng tạo; hoạt động học tập của SV còn thụ động, yếu về năng lực nghề nghiệp; hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập chưa theo tiếp cận năng lực người học; hoạt động rèn luyện NVSP của SV chưa chuyên sâu và toàn diện; quản lý đào tạo GV THPT mặc dù đã thực hiện được những nôi dung cơ bản và đạt được một số kết quả nhất định nhưng quản lý đầu vào thiếu tính hệ thống và chưa bám sát vào yêu cầu của thực tiễn; quản lý quá trình đào tạo cũng còn những bất cập chưa theo kịp yêu cầu đổi mới. Nếu xây dựng được các giải pháp quản lý đào tạo đồng bộ, phù hợp với điều kiện thực tế các trường, khoa sư phạm vùng ĐBSCL, khắc phục được những hạn chế nêu trên thì chất lượng đào tạo đội ngũ GV THPT của vùng sẽ được nâng lên, đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình GDPT mới. 8. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 8.1. Cơ sở phương pháp luận 8.1.1. Phương pháp tiếp cận hệ thống Luận án xem GV THPT là một nhân tố quan trọng của quá trình đào tạo và quá trình giáo dục. Vì vậy, quản lý các nội dung ĐTGV THPT phải gắn liền với quá trình đào tạo. Việc quản lý nội dung ĐTGV THPT là một hệ thống gồm nhiều yếu tố có liên hệ mật thiết với nhau và có mối quan hệ với việc quản lý các hoạt động của GD&ĐT. 8.1.2. Phương pháp tiếp cận năng lực Vấn đề năng lực của con người có liên quan tới những năng lực nghề nghiệp. Trong đó năng lực nghề nghiệp được hiểu là sự tương ứng giữa những đặc điểm tâm sinh lý của con người với những yêu cầu do nghề đặt ra. Tiếp cận năng lực trong nghiên cứu hoạt động tác nghiệp của người GV THPT là xác định năng lực cần có, xác định các tiêu chuẩn năng lực đối với GV THPT để giúp họ có thể thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ theo yêu cầu. Từ đó tổ chức hoạt động đào tạo để hình 7 thành ở người GV THPT những năng lực nghề nghiệp phù hợp với yêu cầu thực tế của nghề GV. 8.1.3. Phương pháp tiếp cận phân tích thực tiễn Theo cách tiếp cận này, khi nghiên cứu về quá trình đào tạo GV THPT, luận án cần phải lưu ý đến yếu tố vùng miền, điều kiện kinh tế - xã hội của giáo dục đào tạo, đặc biệt là đặc thù vùng miền về trình độ văn hóa HS, năng lực nghề nghiệp của GV để làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp quản lý. Để nghiên cứu hoạt động quản lý ĐTGV THPT trong bối cảnh đổi mới GDPT, luận án dựa vào những quan điểm đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT của Đảng, Nhà nước và của Ngành Giáo dục, tiếp cận nội dung trong chương trình GDPT tổng thể, tiếp cận nội dung chương trình các môn học mới và quan điểm xây dựng sách giáo khoa mới đối với từng cấp học để làm cơ sở khoa học cho việc xây dựng các giải pháp quản lý ĐTGV THPT nhằm nâng cao chất lượng ĐTGV THPT. 8.2. Phương pháp nghiên cứu 8.2.1. Phương pháp nghiên cứu định tính - Các phương pháp chung Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa trong nghiên cứu các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến hoạt động quản lý ĐTGV THPT, bao gồm: + Các tác phẩm về tâm lý học, giáo dục học... trong và ngoài nước. + Các công trình NCKH quản lý giáo dục của các nhà lý luận, các nhà quản lý giáo dục, các nhà giáo... có liên quan đến đề tài như luận án, các báo cáo khoa học, các chuyên khảo, các bài báo. Các tài liệu trên được phân tích, nhận xét, tóm tắt và trích dẫn phục vụ trực tiếp cho việc giải quyết các nhiệm vụ của đề tài. - Phương pháp phỏng vấn, thảo luận + Phỏng vấn SV, GV phổ thông, CBQL giáo dục ở các trường phổ thông và Sở GD&ĐT về ĐTGV THPT theo quan điểm đổi mới GD&ĐT. + Tổ chức thảo luận với giảng viên, Trưởng bộ môn, CBQL về đào tạo và quản lý ĐTGV THPT. - Phương pháp hội thảo Tham dự các hội thảo có liên quan đến luận án. 8 8.2.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng Chúng tôi sử dụng các phương pháp sau: - Phương pháp 3600 (1) Tiến hành khảo sát bằng phiếu hỏi về các nội dung: + Năng lực của cơ sở ĐTGV THPT (năng lực quản trị nhà trường; các điều kiện đảm bảo hoạt động nhà trường); + Đánh giá về chương trình ĐTGV THPT; + Năng lực giảng viên trong các cơ sở ĐTGV THPT; + Năng lực GV THPT (2) Đối tượng điều tra, khảo sát là: CBQL trường/khoa; CBQL Sở GD&ĐT; CBQL trường/tổ bộ môn ở trường THPT; giảng viên; GV THPT. (3) Kết quả điều tra, khảo sát được phân tích, so sánh, đối chiếu để tìm ra những thông tin cần thiết theo hướng nghiên cứu của luận án. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục: + Điều tra thực trạng quản lý ĐTGV THPT ở vùng ĐBSCL; + Điều tra năng lực và chuẩn đầu ra của SV tốt nghiệp ĐHSP; - Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các chuyên gia bằng hình thức phiếu hỏi, về các nội dung: (1) Về số lượng, cơ cấu, trình độ đội ngũ giảng viên; năng lực đào tạo của các trường/khoa sư phạm; năng lực giảng viên; chương trình đào tạo; các điều kiện đảm bảo hoạt động nhà trường; (2) Về số lượng, cơ cấu, trình độ đào tạo, năng lực của GV THPT; (3) Sự bất cập giữa năng lực đào tạo (chuẩn đầu ra) so với Chuẩn nghề GV THPT và năng lực nghề nghiệp thực tiễn. 7.2.3. Nhóm các phương pháp xử lý thông tin - Sử dụng phần mềm nghiên cứu định lượng R; - Sử dụng sơ đồ, bảng biểu, đồ thị... 9. Luận điểm cần bảo vệ Luận án tập trung làm rõ các luận điểm khoa học cơ bản sau: (1) Trong bối cảnh đổi mới GD&ĐT, vai trò cũng như phẩm chất, năng lực của người GV nói chung và GV THPT nói riêng sẽ có những thay đổi để thích ứng với sự thay đổi của bối cảnh KT-XH và yêu cầu của nghề nhà giáo. (2) Yêu cầu cấp thiết đổi mới quản lý ĐTGV THPT ở các trường ĐH trong khu vực ĐBSCL hiện nay: điểm yếu cần khắc phục là chương trình đào tạo còn nhiều bất cập, quy trình đào tạo chưa đồng bộ, còn khép kín trong trường từ đầu vào đến đầu ra và kết quả đào tạo còn chưa đáp ứng theo yêu cầu đổi mới GDPT. 9 (3) Để hoạt động quản lý ĐTGV THPT đạt được hiệu quả, thực hiện tốt các nội dung quản lý ĐTGV THPT gắn với các chủ thể quản lý. (4) Quản lý ĐTGV đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông không chỉ là nhiệm vụ của các cơ sở ĐTGV mà là của nhiều chủ thể liên quan theo cấp quản lý về GD&ĐT. (5) Các giải pháp quản lý đào tạo đội ngũ GV THPT tại các cơ sở giáo dục vùng ĐBSCL là khả thi và đủ sức giải quyết các vấn đề đang tồn tại . 10. Đóng góp mới của luận án 10.1. Về mặt lý luận - Luận án đã hệ thống hóa và làm sáng tỏ các vấn đề lý luận quan trọng liên quan đến quản lý ĐTGV THPT theo quan điểm “đào tạo đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông” từ cách tiếp cận đến các nguyên tắc, nội dung và phương pháp quản lý. - Đã chỉ ra các nội dung quản lý ĐTGV THPT và chỉ ra các nhóm yếu tố ảnh hưởng tới việc quản lý ĐTGV THPT tại các cơ sở ĐTGV. - Làm rõ vai trò, trách nhiệm của chủ thể quản lý và các chủ thể có liên quan trong quá trình quản lý ĐTGV THPT. 10.2. Về mặt thực tiễn - Đã chỉ ra thực trạng đào tạo và quản lý ĐTGV THPT của các trường ĐH trong vùng ĐBSCL, xác định được các hạn chế trong đào tạo cũng như quản lý ĐTGV THPT của các trường, và phân tích nguyên nhân của các hạn chế đó, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp để giải quyết hạn chế trong ĐTGV THPT của vùng. - Luận án được nghiên cứu sẽ có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ CBQL các trường ĐH ở vùng ĐBSCL nói riêng và các trường ĐH nói chung. 11. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục nghiên cứu, luận án gồm có 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông tại các cơ sở giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông Chương 2: Cơ sở thực tiễn về quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông trong các trường đại học ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long Chương 3: Các giải pháp quản lý đào tạo giáo viên trung học phổ thông trong các trường đại học ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. 10 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về mô hình đào tạo giáo viên Nhóm tác giả Tạ Ngọc Tấn và cộng sự [88], Lâm Quang Thiệp và cộng sự [91], đã tổng quan và giới thiệu rất chi tiết về mô hình ĐTGV THPT và trung cấp chuyên nghiệp của một số quốc gia như: Hoa Kì; CHLB Đức; Vương quốc Anh; Australia; Nhật Bản; Philippines; Pháp và Cộng hòa nhân dân Trung Hoa. Các tác giả đã đi sâu phân tích và giới thiệu có hệ thống về các mặt: hệ thống giáo dục của các nước; công tác đào tạo và mô hình ĐTGV; chính trị và quản trị trường học; tuyển dụng GV; chính sách phát triển GV; kiểm định chất lượng giáo dục… Đặc biệt, tiếp thu kinh nghiệm của các nước, nhóm nghiên cứu trong nước đã đúc kết được nhiều bài học cho Việt Nam về mô hình ĐTGV THPT và TCCN; vấn đề lương và các hình thức khuyến khích khác; bản chất của việc đào tạo; kiến nghị những giải pháp phát triển hệ thống chuẩn; đổi mới nội dung, CTĐT... Nguyễn Thị Kim Dung (ĐHSP Hà Nội) đã tổng hợp các nghiên cứu của thế giới về đào tạo NVSP cho GV tương lai, như: Theo nghiên cứu của Jordan (2006) trên các đối tượng GV, HS và hiệu trưởng được lựa chọn ngẫu nhiên của các trường phổ thông ở Jordan về ba nội dung so sánh: sử dụng phương pháp dạy học phù hợp, đa dạng; sử dụng các phương pháp giáo dục và các phương pháp đánh giá HS đối với các loại hình GV: Giáo viên có bằng cử nhân sư phạm; Giáo viên có bằng cử nhân khoa học cơ bản; Giáo viên có bằng cử nhân khoa học cơ bản + chứng chỉ giáo dục. Theo kết quả nghiên cứu đó, nhóm đối tượng GV 1 và 3 đều vượt trội hơn nhóm đối tượng GV 2 về ba nội dung được phỏng vấn. Điều này cho thấy, vấn đề đào tạo NVSP cho giáo sinh tương lai là vô cùng quan trọng [32]. Ở Việt Nam, có thể xác định 2 mô hình sau đây đang tồn tại trong thực tiễn giáo dục [6], [94]: 1) Mô hình đào tạo giáo viên liên tục 4 năm trong các trường sư phạm Mô hình này đã tồn tại hơn 60 năm phát triển có những lợi thế cơ bản như sau: i) Là một môi trường sư phạm thuận lợi trong hình thành nhân cách chuyên gia giáo