Tài liệu Quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố cẩm phả

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ LÝ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CẨM PHẢ LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2018 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ LÝ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CẨM PHẢ Ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN VĂN ĐỨC THÁI NGUYÊN - 2018 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn với đề tài “Quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố Cẩm Phả” là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng cá nhân tôi. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, kết quả trong luận văn là trung thực và kết luận khoa học của luận văn chưa từng công bố bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây. Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018 Tác giả Nguyễn Thị Lý ii LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban Giám hiệu, các giảng viên Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức trong quá trình tác giả theo học tại Trường. Cảm ơn toàn thể cán bộ, nhân viên Trường đã tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tác giả trong thời gian học tập và nghiên cứu nhằm hoàn thành chương trình Cao học. Tác giả Luận văn xin bày tỏ tình cảm trân trọng, sự cảm ơn chân thành, sâu sắc tới TS. Trần Văn Đức vì sự tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, các cán bộ tại Cơ quan Tài chính tại thành phố Cẩm Phả đã tạo điều kiện để tác giả thu thập thông tin và hoàn thành bản luận văn được thuận lợi. Cảm ơn gia đình, những người bạn đã cùng đồng hành, hỗ trợ, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn thiện bản luận văn này. Sau cùng, xin được cảm ơn các Thầy, Cô trong Hội đồng bảo vệ và kính mong nhận được sự quan tâm, nhận xét của các Thầy, Cô để tác giả có điều kiện hoàn thiện tốt hơn những nội dung của luận văn nhằm đạt được tính hiệu quả, hữu ích khi áp dụng vào trong thực tiễn. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Nguyễn Thị Lý iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................... vii DANH MỤC CÁC HÌNH ...................................................................... viii MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................... 3 4. Đóng góp của luận văn .......................................................................... 3 5. Kết cấu của luận văn ............................................................................. 3 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC .......................................................... 5 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chi NSNN................................................. 5 1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ............................................. 5 1.1.2. Vai trò của quản lý chi NSNN ........................................................ 8 1.1.3. Nhiệm vụ chi NSNN ..................................................................... 10 1.1.4. Đặc điểm của quản lý chi NSNN .................................................. 11 1.1.5. Nội dung quản lý chi NSNN ......................................................... 12 1.1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN ............................ 21 1.2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................. 23 1.2.1. Kinh nghiệm về quản lý chi ngân sách tại một số địa phương trong nước ............................................................................................... 23 1.2.2. Kinh nghiệm quản lý chi NSNN tại một số địa phương thuộc tỉnh Quảng Ninh ................................................................................... 27 iv 1.2.3. Bài học kinh nghiệm về quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ........................................................................................ 29 Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................... 31 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................... 31 2.2. Phương pháp nghiên cứu .............................................................. 31 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin .................................................... 31 2.2.2. Phương pháp tổng hợp và phân tích thông tin .............................. 34 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ........................................................ 36 2.3.1. Các chỉ tiêu về chi ngân sách thành phố Cẩm Phả ....................... 36 2.3.2. Các chỉ tiêu phản ánh công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cẩm Phả ....................................................................... 37 Chương 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CẨM PHẢ ................................................. 40 3.1. Khái quát về thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ..................... 40 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................... 40 3.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội .............................................................. 42 3.1.3. Thuận lợi, khó khăn của thành phố tác động đến quản lý chi NSNN tại thành phố Cẩm Phả .................................................................. 44 3.2. Thực trạng quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ................................................................................................. 45 3.2.1. Hệ thống các văn văn liên quan về quản lý chi NSNN .................. 45 3.2.2. Phân cấp quản lý chi ngân sách nhà nước...................................... 46 3.2.3. Lập, duyệt và phân bổ dự toán chi ngân sách ............................... 49 3.2.4. Chấp hành dự toán chi ngân sách ................................................. 56 3.3.5. Kế toán, kiểm soát và quyết toán chi ngân sách ........................... 61 3.3.6. Kết quả quản lý chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ....... 70 3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN thành phố Cẩm Phả ................................................................................................. 73 v 3.3.1. Nhóm nhân tố khách quan ............................................................ 73 3.3.2. Nhóm nhân tố chủ quan ................................................................ 77 3.4. Đánh giá chung về quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ........................................................................................ 79 3.4.1. Kết quả đạt được ........................................................................... 79 3.4.2. Tồn tại, hạn chế ............................................................................. 80 3.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................. 81 Chương 4. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ CẨM PHẢ ................................................. 84 4.1. Căn cứ định ra giải pháp ............................................................... 84 4.1.1. Quan điểm ..................................................................................... 84 4.1.2. Mục tiêu ........................................................................................ 85 4.2. Các giải pháp quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ................................................................................................. 86 4.2.1. Tăng cường công tác lập dự toán chi ngân sách nhà nước ........... 86 4.2.2. Nâng cao công tác chi ngân sách nhà nước .................................. 87 4.2.3. Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán ..... 91 4.2.4. Nâng cao trình độ cán bộ quản lý chi ngân sách nhà nước .......... 92 4.2.5. Đổi mới cơ chế, chính sách quản lý .............................................. 93 4.2.6. Cải thiện tính công khai minh bạch trong chi NSNN ................... 95 4.3. Kiến nghị ....................................................................................... 97 4.3.1. Đối với Bộ Tài chính..................................................................... 97 4.3.2. Đối với UBND tỉnh Quảng Ninh .................................................. 97 4.3.3. Đối với UBND thành phố Cẩm Phả ............................................. 98 KẾT LUẬN .......................................................................................... 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 101 PHỤ LỤC ............................................................................................. 103 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ANQP : An ninh quốc phòng CTMT : Chương trình mục tiêu CTMTQG : Chương trình mục tiêu quốc gia HĐND : Hội đồng nhân dân KBNN : Kho bạc nhà nước KT-XH : Kinh tế - xã hội NS : Ngân sách NSĐP : Ngân sách địa phương NSNN : Ngân sách nhà nước QLNN : Quản lý nhà nước QLNN : Quản lý nhà nước THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông UBND : Ủy ban nhân dân XDCB : Xây dựng cơ bản vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Bảng 2.2: Bảng 2.3: Bảng 3.1: Thông tin thứ cấp cho đề tài ............................................... 31 Thống kê mẫu điều tra ........................................................ 33 Thang đo Likert .................................................................. 36 Dự toán chi đầu tư phát triển tại địa bàn thành phố Cẩm Phả qua các năm 2015-2017 ...................................................... 50 Bảng 3.2: Dự toán chi thường xuyên tại địa bàn thành phố Cẩm Phả qua các năm 2015-2017 ............................................................. 52 Bảng 3.3: Dự toán chi chương trình mục tiêu quốc gia tại địa bàn thành phố Cẩm Phả qua các năm 2015-2017 ............................... 54 Bảng 3.4: Kết quả đánh giá về công tác lập dự toán chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ...................................................... 55 Bảng 3.5: Kết quả thực hiện chấp hành chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả qua các năm 2015-2017 ............................... 59 Bảng 3.6: Kết quả đánh giá về công tác chấp hành dự toán chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ......................................... 60 Bảng 3.7: Kết quả quyết toán chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả qua các năm 2015-2017 ............................................... 63 Bảng 3.8: Kết quả đánh giá về công tác quyết toán chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ...................................................... 64 Bảng 3.8: Kết quả công tác thanh tra, kiểm toán trong hoạt động chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ............................. 67 Bảng 3.9: Kết quả đánh giá về công tác thanh tra, kiểm tra chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ......................................... 69 Bảng 3.10: Cơ cấu chi cho đầu tư phát triển trên địa bàn thành phố Cẩm Phả qua một số năm ............................................................ 70 Bảng 3.11: Chi thường xuyên trên địa bàn thành phố Cẩm Phả qua một số năm ................................................................................. 71 viii Bảng 3.12: Thống kê chính sách khuyến khích nguồn lực tài chính trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ................................................ 76 Bảng 3.13: Thống kê trình độ đội ngũ thực hiện nhiệm vụ chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả qua các năm 2015-2017 . 78 Bảng 3.14: Bảng tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ......................................... 82 DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1: Bản đồ thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ................... 40 Hình 3.2: Sơ đồ quy trình lập và giao dự toán NS huyện, thành phố . 47 Hình 3.3: Quy trình quyết toán chi NSNN trên địa bàn thành phố Cẩm Phả.................................................................................................. 63 Hình 3.4: Cơ cấu kinh tế thành phố Cẩm Phả qua các năm 20152017..................................................................................... 73 ix 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, ngân sách nhà nước (NSNN) trở thành công cụ điều chỉnh nền kinh tế vĩ mô cực kỳ quan trọng của bất kỳ Nhà nước nào trên thế giới, giữ vai trò quan trọng, chủ yếu trong huy động và phân phối các nguồn lực của nền kinh tế nhằm đảm bảo hoạt động của Nhà nước, đồng thời phân phối nguồn lực hợp lý để thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh, ổn định và bền vững, bên cạnh đó còn giải quyết những vấn đề xã hội, đảm bảo thực hiện công bằng, ảnh hưởng trực tiếp đến mọi hoạt động xã hội. Chính từ vai trò đó và trong điều kiện đất nước ta hiện nay đang tích cực phấn đấu không còn là nước kém phát triển trở thành một nước công nghiệp. Với mục tiêu đó và nguồn lực cho sự phát triển của Việt Nam là có hạn nên yêu cầu huy động mọi nguồn lực và sử dụng hiệu quả là hết sức cần thiết đây chính là mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý NSNN; NSNN là một thể thống nhất nên yêu cầu nâng cao hiệu quả quản lý NSNN không chỉ là ở cấp quốc gia mà các địa phương phải thực hiện. Quản lý ngân sách Nhà nước là quá trình tác động của chủ thể quản lý ngân sách Nhà nước thông qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp quản lý và các công cụ quản lý để tác động và điều khiển hoạt động của ngân sách Nhà nước nhằm đạt được mục tiêu đã định. Nâng cao hiệu quả quản lý NSNN nhằm làm cho NSNN thực sự là công cụ của Nhà nước, sử dụng nó để thực hiện tốt hơn, hiệu quả cao hơn trong huy động và phân bổ các nguồn lực của xã hội thuộc phạm vi NSNN. Thành phố Cẩm Phả là một trong bốn thành phố rất phát triển của tỉnh Quảng Ninh, với đặc trưng là thành phố công nghiệp chủ lực trong khai thác than, công nghiệp đòng tàu và hoạt động xây dựng mạnh mẽ. Trong những năm qua, quản lý chi NSNN thành phố đã đạt được những thành tựu rất quan trọng 2 như triển khai đồng bộ công tác lập kế hoạch dự toán và phân bổ ngân sách hàng năm, tỷ lệ thực hiện ngân sách bám sát với dự toán ngân sách, ứng dụng hệ thống thông tin trong quản lý NSNN, cho nên nguồn thu NS hàng năm lớn nhưng đồng thời nguồn chi rất lớn, với mục tiêu nhằm sớm trở thành thành phố vệ tinh hiện đại của thủ đô Hà Nội. Bên cạnh kết quả đạt được công tác quản lý chi NSNN còn tồn tại bất cập như: tác lập dự toán tại các đơn vị xã, phường còn trông chờ vào cấp trên, chưa chủ động đưa ra kế hoạch dự kiến của thành phố; Quyết toán chi NSNN của một số cơ quan, đơn vị còn nhiều nội dung thực hiện không đúng quy định của Nhà nước; Số sai phạm còn nhiều, giá trị thu hồi và xử lý còn lớn, các cơ quan thanh tra, kiểm tra thường xuyên thanh tra, kiểm tra việc lập, chấp hành dự toán, quyết toán chi thường xuyên NSNN tại các đơn vị sử dụng NS nhưng kết quả thanh tra còn hạn chế…. Xuất phát từ tình hình thực tiễn đó, tác giả đã nghiên cứu đề tài: “Quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố Cẩm Phả” làm luận văn thạc sĩ, luận văn hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay và sắp tới, Ngân sách thành phố là một cấp ngân sách thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN, có vai trò quan trọng trong hệ thống NSNN. Việc tổ chức, quản lý ngân sách thành phố hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải quyết được những vấn đề bức thiết của xã hội trên địa bàn thành phố Cẩm Phả. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Nghiên cứu thực trạng công tác quản lý chi ngân sách thành phố Cẩm Phả, từ đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu lực quản lý chi ngân sách thành phố Cẩm Phả tốt hơn trong những năm tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nước - Phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố Cẩm Phả; 3 - Nhận diện và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố Cẩm Phả - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách trên địa bàn thành phố Cẩm Phả. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Cẩm Phả 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Luận văn được nghiên cứu tại thành phố Cẩm Phả, - Về thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu số liệu từ năm 2015-2017 - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Cẩm Phả và khuyến nghị giải pháp đến năm 2022. 4. Đóng góp của luận văn * Đóng góp về lý luận Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác nghiên cứu quản lý chi ngân sách nhà nước địa bàn thành phố Cẩm Phả. Góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu giải pháp quản lý chi ngân sách nhà nước. * Đóng góp về thực tiễn Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng về quản lý chi ngân sách nhà nước địa bàn thành phố Cẩm Phả, đồng thời chỉ ra những tồn tại và hạn chế trong quản lý chi ngân sách nhà nước địa bàn thành phố Cẩm Phả trong giai đoạn 2015-2017, đề xuất giải pháp quản lý chi ngân sách thành phố sao cho có hiệu quả trong những năm tới. 5. Kết cấu của luận văn 4 Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, luận văn được kết cấu thành 4 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nước Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Cẩm Phả Chương 4: Giải pháp quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Cẩm Phả. Chương 1 5 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý chi NSNN 1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài 1.1.1.1. Khái niệm NSNN Ngân sách Nhà nước ra đời cùng với sự xuất hiện của Nhà nước. Nhà nước bằng quyền lực chính trị và xuất phát từ nhu cầu về tài chính để đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình đã đặt ra những khoản thu, chi ngân sách Nhà nước. Điều này cho thấy chính sự tồn tại của Nhà nước, vai trò của Nhà nước đối với đời sống kinh tế - xã hội là những yếu tố cơ bản quyết định sự tồn tại và tính chất hoạt động của ngân sách Nhà nước. Hiện nay, khái niệm ngân sách Nhà nước được phổ biến rộng rãi ở mọi Quốc gia, tuy nhiên chưa có một khái niệm thống nhất cho ngân sách Nhà nước. Hiện nay có 2 quan điểm phổ biến về ngân sách Nhà nước là: “Ngân sách Nhà nước là bản dự toán thu - chi tài chính của Nhà nước trong một khoảng thời gian xác định, thường là một năm” “Ngân sách Nhà nước là quỹ tiền tệ của Nhà nước”. Ở Việt Nam, theo Luật ngân sách Nhà nước ngày 16/12/ 2002, ngân sách Nhà nước được đề cập như sau: "Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước".[7] NS là quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước. Quỹ này thể hiện lượng tiền huy động từ thu nhập quốc dân để đáp ứng cho các khoản chi tiêu của Nhà nước, có hai mặt đó là: mặt tĩnh và mặt động. Mặt tĩnh thể hiện các nguồn tài chính được tập trung vào NS mà chúng ta có thể xác định được vào bất kỳ thời điểm nào. Mặt động thể hiện các quan hệ phân phối dưới hình thức giá trị gắn liền với quỹ tiền tệ tập trung vào NS và từ đó phân bổ các nguồn tài chính cho 6 các ngành, các lĩnh vực, các địa phương của nền kinh tế quốc dân. Hệ thống NS là tổng thể các cấp ngân sách có quan hệ hữu cơ với nhau trong quá trình tổ chức huy động, quản lý các nguồn thu và thực hiện nhiệm vụ chi của mỗi cấp ngân sách. Ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, hệ thống NS được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức của bộ máy quản lý nhà nước. Ở nước ta, bộ máy quản lý hành chính Nhà nước được tổ chức 4 cấp: Trung ương; Tỉnh; thành phố trực thuộc Trung ương, quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và xã, phường, thị trấn. Mỗi cấp chính quyền đều phải có ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao theo quy định của pháp luật và phù hợp với khả năng quản lý của cấp chính quyền đó. Quan hệ giữa các cấp ngân sách được thực hiện theo những nguyên tắc cơ bản sau: - Ngân sách Trung ương và ngân sách mỗi cấp chính quyền được phân cấp nguồn thu và nhiệm vụ chi cụ thể. - Ngân sách Trung ương đóng vai trò chủ đạo, bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ chiến lược, quan trọng của quốc gia và hỗ trợ các địa phương chưa cân đối được ngân sách. - Ngân sách địa phương được phân cấp nguồn thu để chủ động thực hiện những nhiệm vụ được giao. - Nhiệm vụ chi thuộc cấp ngân sách nào do cấp ngân sách đó cân đối. Trường hợp cơ quan quản lý nhà nước cấp trên cho cơ quan quản lý nhà nước cấp dưới thực hiện nhiệm vụ chi thuộc chức năng của mình thì phải chuyển kinh phí từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới để thực hiện nhiệm vụ đó. - Thực hiện phân chia theo tỷ lệ % đối với các khoản thu phân chia giữa ngân sách các cấp và bổ sung ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới để đảm bảo công bằng, phát triển cân đối giữa các địa phương, các vùng. Tỷ lệ % phân chia các khoản thu và số bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới được ổn định khoảng từ 3-5 năm. Số bổ sung từ ngân sách cấp trên được 7 coi là khoản thu của ngân sách cấp dưới. - Ngoài cơ chế bổ sung nguồn thu và cơ chế ủy quyền không được dùng ngân sách của cấp này đề chi cho nhiệm vụ của cấp khác. NS được quản lý theo nguyên tác tập trung dân chủ, công khai minh bạch, có sự phân công, phân cấp quản lý, gắn quyền hạn với trách nhiệm, nguyên tắc cân đối. 1.1.1.2. Quản lý NSNN Quản lý ngân sách Nhà nước là quá trình tác động của chủ thể quản lý ngân sách Nhà nước thông qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp quản lý và các công cụ quản lý để tác động và điều khiển hoạt động của ngân sách Nhà nước nhằm đạt được mục tiêu đã định. [7] 1.1.1.3. Quản lý chi NSNN Quản lý là quá trình chỉ đạo, lãnh đạo, tổ chức, tác động, kiểm tra, điều chỉnh của chủ thể quản lý đến đối tượng, khách thể quản lý nhằm làm cho đối tượng quản lý vận động theo ý đồ của chủ thể quản lý. Quan hệ chủ thể và đối tượng quản lý được xác định: - Nhà nước là chủ thể quản lý. Tuỳ theo tổ chức bộ máy của nền hành chính từng quốc gia, mỗi nước có các cơ quan nhà nước trực tiếp quản lý ngân sách nhà nước phù hợp. - Đối tượng quản lý chi NSNN là toàn bộ các khoản chi ngân sách trong năm tài khoá được bố trí để phục vụ cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước trong từng giai đoạn lịch sử nhất định. Như vậy, quản lý chi NSNN là quá trình Nhà nước vận dụng các quy luật khách quan, sử dụng hệ thống các phương pháp tác động, điều chỉnh đến các hoạt động chi NSNN như hình thành, tập trung, phân phối và sử dụng các nguồn tài chính nhằm phục vụ cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Quản lý chi ngân sách là việc tổ chức quản lý, giám sát quá trình phân phối lại quỹ tiền tệ tập trung một cách có hiệu quả nhằm thực hiện chức năng 8 của nhà nước trên cơ sở sử dụng hệ thống chính sách, pháp luật. Chi ngân sách mới chỉ thể hiện ở khâu phân bổ ngân sách còn hiệu quả sử dụng ngân sách như thế nào thì phải thông qua các biện pháp quản lý. Rõ ràng, quản lý ngân sách sẽ quyết định hiệu quả sử dụng vốn ngân sách. Quản lý chi NS là qúa trình thực hiện có hệ thống các biện pháp phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung nhằm phục vụ chi tiêu cho bộ máy và thực hiện các chức năng của Nhà nước. Thực chất quản lý chi NS là quá trình sử dụng các nguồn vốn chi tiêu của nhà nước từ khâu lập kế hoạch đến khâu sử dụng ngân sách đó nhằm đảm bảo quá trình chi tiết kiệm và hiệu quả, phù hợp với yêu cầu của thực tế đang đặ ra theo đúng chính sách chế độ của nhà nước phục vụ các mục tiêu KT-XH.[7] 1.1.1.4. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả quản lý chi NSNN cấp huyện Tổng số thu NSNN (từng kỳ và lũy kế) và phân tổ theo các tiêu thức: theo cấp ngân sách được hưởng; theo lĩnh vực; theo ngành; theo nội dung; Theo mục lục ngân sách. - Số điểm thu NSNN. - Số món thu NSNN (từng kỳ và lũy kế). - Tỷ lệ hoàn thành dự toán thu NSNN theo từng kỳ. - Tỷ lệ hoàn thành dự toán thu NSNN lũy kế. - Số thu NSNN bình quân trên một cán bộ công chức, viên chức KBNN (từng kỳ và lũy kế). - Số món thu bình quân trên một cán bộ công chức, viên chức KBNN (từng kỳ và lũy kế). - Số thu NSNN bình quân trên một nghìn/triệu đồng tiền lương.[7] 1.1.2. Vai trò của quản lý chi NSNN 9 Thứ nhất, thúc đẩy nâng cao hiệu quả sử dụng các khoản chi NSNN nhằm tăng hiệu quả sử dụng vốn ngân sách, đảm bảo tiết kiệm, có hiệu quả. Thông qua quản lý các khoản cấp phát của chi NSNN sẽ có tác động khác nhau đến đời sống Kinh tế - Xã hội, giữ vững ổn định, đặc biệt là giải quyết các vấn đề bức xúc của xã hội như: Xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm, các hoạt động mang tính cộng đồng. Quản lý chi tiêu của NSNN có hiệu quả sẽ tác động vào kích cầu khi nền kinh tế bị giảm sút hoặc cắt giảm chi tiêu chính phủ để bình ổn giá cả thúc đẩy sản xuất phát triển, hình thành quỹ dự phòng trong NSNN để ứng phó với những biến động của thị trường. Thứ hai, thông qua quản lý các dự án đầu tư phát triển nhằm phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế có hiệu quả. Quản lý chi ngân sách góp phần điều tiết thu nhập dân cư thực hiện công bằng xã hội. Trong tình hình phân hóa giàu nghèo ngày càng gia tăng, chính sách chi NSNN và quản lý chi NSNN sẽ giảm bớt khoảng cách phân hóa giàu nghèo giữa các vùng, các khu vực, các tầng lớp dân cư, góp phần khắc phục những khiếm khuyết kinh tế tập trung. Có thể nói quản lý chi ngân sách có hiệu quả là yếu tố góp phần thúc đẩy phát triển bền vững. Thứ ba, quản lý chi NSNN có vai trò điều tiết giá cả, chống suy thoái và chống lạm phát. Khi nền kinh tế lạm phát và suy thoái nhà nước phải sử dụng công cụ chi ngân sách để khắc phục tình trạng này. Sự mất cân đối giữa cung cầu sẽ tác động đến giá cả tăng hoặc giảm. Để đảm bảo lợi ích của người tiêu dùng, nhà nước sử dụng công cụ chi ngân sách để điều tiết, can thiệp vào thị trường dưới hình thức cắt giảm chi tiêu, cắt giảm đầu tư hoặc tăng đầu tư, tăng chi tiêu cho bộ máy QLNN, cũng như trợ vốn, trợ giá và sử dụng quỹ dự trữ của nhà nước. Quản lý chi NSNN có vai trò rất lớn đến trong việc chống lạm phát và suy thoái, kích cầu nền kinh tế. Thứ tư, để duy trì sự ổn định của môi trường kinh tế, Nhà nước sử dụng công cụ chi ngân sách. Thông qua quản lý các khoản chi thường xuyên, chi đầu