Tài liệu Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trung tâm giáo dục nghề nghiệp giáo dục thường xuyên tỉnh cao bằng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG QUANG TRUNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GDNN - GDTX TỈNH CAO BẰNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG QUANG TRUNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GDNN - GDTX TỈNH CAO BẰNG Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Văn Sơn THÁI NGUYÊN - 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam kết rằng nội dng của bản luận văn này chưa được nộp cho bất kì một chương trình cấp bằng cao học nào cũng như bất kì một chương trình đào tạo cấp bằng nào khác. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kì công trình nào khác. Thái nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả luận văn Hoàng Quang Trung i LỜI CẢM ƠN Thực hiện đề tài: “Quản lí bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng” tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám hiệu, Khoa Tâm lý - Giáo dục, Khoa sau đại học, Phòng đào tạo Trường Đại học Sư phạm Thái nguyên - Đại học Thái Nguyên, các quý thầy cô đã giúp tôi trang bị kiến thức, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn này. Với lòng kính trọng và biết ơn, tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn tới PGS.TS. Phạm Văn Sơn, đã khuyến khích, chỉ dẫn tôi trong thực hiện luận văn này. Xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, các đồng chí lãnh đạo, Phòng chuyên môn Sở GD&ĐT Cao Bằng, lãnh đạo các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng đã hỗ trợ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Dù đã rất cố gắng, xong luận văn cũng không tránh khỏi những khiếm khuyết, tác giả mong nhận được sự góp ý của các thầy, cô và các bạn. Tác giả Hoàng Quang Trung ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC VIẾT TẮT .................................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ................................................................ v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài: ...................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 7. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 5 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN ............................ 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài .................................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước .................................................................. 10 1.2. Một số khái niệm công cụ ....................................................................... 11 1.2.1. Năng lực, năng lực dạy học ..................................................................... 11 1.2.2. Giáo viên, giáo viên trung tâm GDNN - GDTX ..................................... 13 1.2.3. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ................................ 15 1.3. Bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở trung tâm GDNN-GDTX.... 16 1.3.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của giáo dục thường xuyên trong hệ thống giáo dục quốc dân .................................................................................... 16 iii 1.3.2. Đặc điểm của giáo viên trung tâm GDNN - GDTX ................................ 18 1.3.3. Yêu cầu cơ bản đối với giáo viên trung tâm GDNN - GDTX trong bối cảnh đổi mới giáo dục ....................................................................... 20 1.3.4. Sự cần thiết phải bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung tâm GDNN-GDTX .................................................................................. 20 1.3.5. Mục tiêu của bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung tâm GDNN - GDTX ....................................................................................... 22 1.3.6. Hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ............................ 23 1.3.7. Nguồn lực thực hiện bồi dưỡng ............................................................... 27 1.4. Nội dung quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên Trung tâm GDNN - GDTX ..................................................................... 29 1.4.1. Xác định nhu cầu bồi dưỡng năng lực dạy học của GV.......................... 29 1.4.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ...................... 30 1.4.3. Tổ chức lựa chọn nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ........................................................................ 32 1.4.4. Chỉ đạo lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ......... 32 1.4.5. Quản lý cơ sở vật chất, phương tiện và các điều kiện phục vụ hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV.............................................. 33 1.4.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ........... 33 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ở trung tâm GDNN - GDTX ............................................................. 34 1.5.1. Các yếu tố chủ quan ................................................................................ 34 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 35 Kết luận chương 1.............................................................................................. 36 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GDNN GDTX TỈNH CAO BẰNG .................................................................... 37 2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình hoạt động của các trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ................................. 37 iv 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, dân cư ...................................................................... 37 2.1.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội .......................................................................... 38 2.1.3. Tình hình hoạt động của các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng .. 39 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng .................................................................... 42 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 42 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 42 2.2.3. Phương pháp tiến hành ............................................................................ 43 2.2.4. Đối tượng khảo sát .................................................................................. 44 2.2.5. Xử lý số liệu khảo sát .............................................................................. 44 2.3. Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ........................................................ 45 2.3.1. Nhận thức của CBQL, GV về bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên .. 45 2.3.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ..................................................................................................... 50 2.3.3. Thực trạng nội dung chương trình, phương pháp và hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên .................................................... 53 2.3.4. Thực trạng các lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV .... 54 2.3.5. Thực trạng cơ sở vật chất, thiết bị và các điều kiện cho bồi dường năng lực dạy học cho GV ........................................................................ 54 2.3.6. Thực trạng giáo viên tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng ..................... 55 2.3.7. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên............................................................................................ 55 2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ............................................. 56 2.4.1. Thực trạng quản lý xác định nhu cầu bồi dưỡng năng lực dạy học của GV để đánh giá thực trạng năng lực dạy học .......................................... 56 2.4.2. Thực trạng quản lý xây dựng và thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ................................................................................. 57 v 2.4.3. Thực trạng quản lý đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên .................................................... 59 2.4.4. Thực trạng quản lý các lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV .............................................................................................. 60 2.4.5. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, thiết bị và các điều kiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ........................................................................ 60 2.4.6. Thực trạng quản lý giáo viên tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng năng lực dạy học ...................................................................................... 61 2.4.7. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên .............................................................................. 61 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ở các trung tâm GDNN-GDTX tỉnh Cao Bằng ................................ 63 2.5.1. Các yếu tố chủ quan ................................................................................ 63 2.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 64 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ............. 65 2.6.1. Những điểm mạnh và nguyên nhân ......................................................... 65 2.6.2. Những điểm yếu và nguyên nhân ............................................................ 66 Kết luận chương 2.............................................................................................. 67 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TỈNH CAO BẰNG .......... 68 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ........................................................... 68 3.1.1. Quán triệt những yêu cầu đổi mới giáo dục ............................................ 68 3.1.2. Đảm bảo tính khoa học và hệ thống ........................................................ 68 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi và hiệu quả ............................................................ 68 3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp ......................................................... 69 vi 3.2. Các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ........................................ 69 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho CBQL, GV về bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ........................................................................................... 69 3.2.2. Kế hoạch hóa các hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên phù hợp với nhu cầu của GV và điều kiện thực tế của trung tâm ... 70 3.2.3. Tổ chức và chỉ đạo các hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên ..................................................................................... 72 3.2.4. Tạo dựng môi trường thuận lợi để giáo viên tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng năng lực dạy học ................................................................ 76 3.2.5. Nâng cao hiệu quả quản lý trong khai thác hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và các điều kiện phục vụ bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ..................................................................................................... 78 3.2.6. Thường xuyên tổ chức kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ........................................................................ 80 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 81 3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ... 82 Kết luận chương 3.............................................................................................. 86 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 87 1. Kết luận .......................................................................................................... 87 2. Khuyến nghị................................................................................................... 88 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ .............................................................................................. 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 91 PHỤ LỤC vii DANH MỤC VIẾT TẮT Viết tắt Nghĩa đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDNN - GDTX Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên GDTX Giáo dục thường xuyên GV Giáo viên THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân iv DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng: Bảng 2.1. Số lượng học viên và trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ........ 39 Bảng 2.2. Số lượng giáo viên các trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ..... 40 Bảng 2.3. Kết quả hai mặt giáo dục của các trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ................................................................................ 40 Bảng 2.4. Đánh giá sự cần thiết của bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ... 45 Bảng 2.5. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ quan trọng của các thành phần năng lực dạy học ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ....................................................................................... 46 Bảng 2.6. Ý kiến đánh giá của học viên về thực trạng tổ chức dạy học ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ............................ 49 Bảng 2.7. Ý kiến đánh giá của CBQL, giáo viên về công tác lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ..................................................... 50 Bảng 2.8. Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về công tác tổ chức bộ máy thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ................................... 51 Bảng 2.9. Ý kiến đánh giá của CBQL, GV về công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ................................... 52 Bảng 2.10. Tình hình tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ............................ 53 Bảng 2.11. Ý kiến đánh giá thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực cho giáo viên trung tâm ở các GDNN-GDTX tỉnh Cao Bằng................................................................................. 56 Bảng 2.12. Ý kiến đánh giá về công tác quản lý xây dựng và thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV .................................. 57 Bảng 2.13. Ý kiến đánh giá về công tác quản lý thực hiện triển khai bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV................................................... 59 v Bảng 2.13. Ý kiến đánh giá về công tác quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên .......................... 62 Bảng 3.1. Thống kê kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ......... 83 Bảng 3.2. Thống kê kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng ................. 84 Biểu đồ: Biểu đồ 2.1. Kết quả đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV ở các trung tâm GDNN-GDTX tỉnh Cao Bằng ....................................................................................... 63 vi MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Luật Giáo dục năm 2005 và sửa đổi năm 2009 khẳng định “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục” [19]. Giáo viên nói chung và giáo viên GDNN - GDTX nói riêng có vị trí, vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, là yếu tố quyết định chất lượng và hiệu quả giáo dục. Trong trung tâm GDNN - GDTX, giáo viên là người trực tiếp tổ chức và điều khiển các hoạt động giáo dục và dạy học; là người quản lý lớp học, chịu trách nhiệm về chất lượng môn học mà mình được phân công đảm nhiệm, tham gia quá trình giáo dục và phản ánh tinh thần học tập, rèn luyện của học sinh với giáo viên chủ nhiệm lớp, với lãnh đạo nhà trường. Trong hoạt động giảng dạy, giáo viên là người thiết kế bài giảng, truyền thụ kiến thức, hình thành và rèn luyện kỹ năng cho người học, dạy cho học sinh cách học, cách thu nhận và xử lý các kiến thức, các tình huống trong thực tiễn đời sống đa dạng. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của giáo viên GDNN-GDTX, mục đích của dạy học là cùng với các bậc học khác hình thành nhân cách con người, đáp ứng những yêu cầu của xã hội trong từng giai đoạn phát triển cụ thể. Nghị quyết số 29/NQ-TW tại Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương Ðảng khóa XI về "Ðổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" đã khẳng định vai trò "quyết định chất lượng giáo dục" của đội ngũ nhà giáo. Ðiều này vừa thể hiện niềm tin vừa thể hiện sự mong đợi của Ðảng và Nhà nước đối với đội ngũ nhà giáo các cấp học trong công cuộc đổi mới giáo dục đã và đang diễn ra [2]. Nhiệm vụ "Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục" đang đặt lên vai đội ngũ nhà giáo Việt Nam những yêu cầu mới với trách nhiệm lớn hơn trong dạy học và giáo dục. Mỗi thầy giáo, cô giáo theo yêu cầu đổi mới không những là người giỏi về kiến thức môn học mà còn phải là người có năng lực sư phạm. 1 “Dạy cái gì?” và “Dạy như thế nào?” là hai câu hỏi lớn thể hiện năng lực dạy học mà mỗi giáo viên trong trung tâm GDNN - GDTX phải đáp ứng. Hiện nay, chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo tinh thần Nghị quyết số 29 - NQ/TW, đã tác động sâu sắc đến mọi yếu tố, trong đó giáo viên là yếu tố đặc biệt quan trọng quyết định phần lớn thành công trong thực hiện nội dung đổi mới giáo dục. Trong những năm qua đội ngũ giáo viên các trung tâm GDNN - GDTX đã được tham gia bồi dưỡng chuyên môn để nâng cao năng lực dạy học và đã đạt được những kết quả nhất định. Việc bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên GDTX đã góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lí về phẩm chất đạo đức và trình độ chuyên môn. Tuy nhiên, do đặc thù của các Trung tâm GDNN - GDTX, mỗi môn học chỉ có 01 hoặc 02 giáo viên, việc trao đổi chuyên môn với đồng môn khó khăn. Mặt khác, sau khi được bồi dưỡng chuyên môn, việc kiểm tra, đánh giá sau bồi dưỡng cũng là khó với các nhà quản lí, bởi mỗi môn đều được tập huấn riêng. Đội ngũ giáo viên các GDTX cấp THPT nhiều bất cập, trình độ chuyên môn không đồng đều, chất lượng giảng dạy còn thấp, nhiều giáo viên chuyển trường, có giáo viên mới được tuyển dụng, có giáo viên hợp đồng, tạo nên sự mất cân đối về chất lượng trong đội ngũ giáo viên, đặc biệt các giáo viên mới, giáo viên hợp đồng chưa được bồi dưỡng chuyên môn trong những năm học đã qua. Cao Bằng là một tỉnh miền núi, còn gặp nhiều khó khăn về phát triển kinh tế - xã hội trong đó có Giáo dục - đào tạo nói chung và GDTX nói riêng. Về cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng dạy học; đối với các giáo viên để đổi mới phương pháp giảng dạy cũng phần nào khó khăn, đòi hỏi các giáo viên phải năng động, sáng tạo, khắc phục những khó khăn, cố gắng áp dụng phương pháp dạy học tích cực, các phương pháp, kĩ thuật dạy học đã được bồi dưỡng để hoàn thành các hoạt động dạy học, từ đó đòi hỏi nhà quản lí phải quản lí tốt các hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên, có sự giám sát về thực hiện và có sự đánh giá kết quả một cách khách quan. 2 Để đáp ứng yêu cầu về mặt chuyên môn, phù hợp với thực tế của địa phương, đội ngũ giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng cần phải được bồi dưỡng thường xuyên về năng lực dạy học để đáp ứng nhiệm vụ mới về đổi mới trong giáo dục và đào tạo, tiếp tục phát huy những thành quả đã đạt được. Công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo viên Giáo dục thường xuyên cấp THPT là một nhiệm vụ hết sức quan trọng của các nhà quản lý giáo dục tỉnh Cao Bằng. Từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Quản lí bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng” để nghiên cứu luận văn góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ở các trung tâm GDNN- GDTX tỉnh Cao Bằng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng, tác giả luận văn đề xuất các giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Xác định cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Trung tâm GDNN - GDTX. 3 4.2. Điều tra, khảo sát làm rõ thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng. 4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng. 5. Giả thuyết khoa học Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Trung tâm GDNN GDTX hiện nay là rất quan trọng và cần thiết. Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm thì còn nhiều yếu kém, bất cập nên chất lượng bồi dưỡng chưa cao, vì thế năng lực dạy học của giáo viên chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. Nếu linh hoạt áp dụng một cách khoa học biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX phù hợp và khả thi thì sẽ nâng cao năng lực dạy học cho giáo viên góp phần nâng cao chất lượng dạy học của các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng trong thời gian tới. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết (các văn bản chỉ đạo của nhà nước và pháp luật): Phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa để xây dựng khung lí thuyết và cơ sở lí luận cho đề tài. Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa những vấn đề lý luận trong các công trình khoa học, trong văn kiện của Đảng, luật pháp của Chính Phủ, các chỉ đạo của ngành giáo dục, sách và tạp chí chuyên ngành giáo dục, các văn bản pháp quy, những quy định của ngành giáo dục về tổ chuyên môn,… nhằm xác lập cơ sở lý luận của đề tài nghiên cứu. 6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra bằng phiếu hỏi, tọa đàm, phỏng vấn sâu, chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm, khảo nghiệm * Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi - Xây dựng các phiếu điều tra bằng hệ thống câu hỏi để khảo sát các đối tượng liên quan đến nội dung nghiên cứu. 4 - Các số liệu điều tra sẽ là những thông tin quan trọng để đề xuất những giải pháp khoa học có tính thực tiễn. * Phương pháp phỏng vấn: Tác giả phỏng vấn trực tiếp các nhóm đối tượng. * Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Mục đích phương pháp là xin ý kiến của một số nhà quản lý giáo dục có kinh nghiệm, nhà lãnh đạo giáo dục và các chuyên viên, nhằm hiểu rõ thực trạng và một số đề xuất hợp lý. 6.3. Phương pháp bổ trợ: thống kê toán học Phương pháp này nhằm xử lý kết quả nghiên cứu thực trạng và nguyên nhân của thực trạng, làm cơ sở đề xuất các biện pháp. Để xử lý số liệu điều tra tác giả sử dụng một số công thức toán học để xử lý các kết quả nghiên cứu, từ đó phân tích, đánh giá nhằm đưa ra những kết luận phù hợp. 7. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX - Phạm vi địa bàn: Tại các Trung tâm GDNN - GDTX ở tỉnh Cao Bằng. - Nghiên cứu số liệu thống kế và hoạt động bồi dưỡng của các Trung tâm trong 3 năm học gần đây: 2015 - 2016, 2016 - 2017, 2017 - 2018. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục. Nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Trung tâm GDNN - GDTX. Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng. Chương 3: Các biện quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các Trung tâm GDNN - GDTX tỉnh Cao Bằng. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Thực tế cho thấy, bồi dưỡng giáo viên là vấn đề cơ bản trong phát triển giáo dục. Việc tạo điều kiện để mọi giáo viên có cơ hội học tập, học tập thường xuyên, học tập suốt đời; kịp thời bổ sung kiến thức và đổi mới phương pháp dạy học để phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội là phương châm của các cấp quản lý giáo dục. Chính vì vậy có khá nhiều công trình nghiên cứu về hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên theo các hướng nghiên cứu sau đây: - Những công trình bàn về bồi dưỡng giáo viên: Về nội dung bồi dưỡng thường được các tác giả đề cập trong các công trình về bồi dưỡng, phát triển chuyên môn, bồi dưỡng năng lực của đội ngũ giáo viên thể hiện trong nghiên cứu của tác giả Susan Sclafani với nghiên cứu “Teachers and trainers”, trong báo cáo chuyên đề “Teacher Professional Development”. Đặc biệt với nghiên cứu của Jacques Delors với đề tài “Learning: The treasure within”, đã đề cập đến vấn đề bồi dưỡng và phát triển chuyên môn giảng viên trong bối cảnh mới. Các công trình này tập trung vào những vấn đề về bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ giảng viên (dẫn theo [17]). Nội dung bồi dưỡng giáo viên phải đổi mới, bổ sung và cập nhật kịp thời tri thức khoa học của các ngành chủ chốt hoặc các ngành có liên quan đáp ứng với tiến độ phát triển của khoa học công nghệ (điện tử, tin học...) hoặc với những biến đổi sâu sắc về kinh tế, chính trị, xã hội, triết học, kinh tế chính trị học, xã hội học và các môn khoa học khác. Nội dung bồi dưỡng giáo viên kiến thức bổ trợ và phục vụ các môn tự chọn như: tin học, ngoại ngữ, phương pháp nghiên cứu khoa học cơ bản và tổ chức nghiên cứu khoa học, phong tục tập quán địa phương,... 6 Nội dung bồi dưỡng GV cần phải tập trung bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng, giá trị, thái độ,... Đây là nội dung hết sức cần thiết góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ GV. Về hình thức bồi dưỡng, cơ quan giáo dục khu vực châu Á của UNESCO (ROEAP) đã tổ chức một Hội nghị về đào tạo, bồi dưỡng giáo viên 18 nước trong khu vực. Kết quả, Hội nghị tổng kết một số kinh nghiệm về bồi dưỡng giáo viên như sau: Hoạt động bồi dưỡng và đào tạo lại đội ngũ nhà giáo ở các nước trên thế giới được tổ chức độc lập như các Viện nghiên cứu, các Trung tâm bồi dưỡng và đào tạo sư phạm tiến hành như mô hình của các nước xã hội chủ nghĩa trước đây. Ở đa số quốc gia đã giao Trường Sư phạm có nhiệm vụ thực hiện hoạt động bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo rất phong phú, đa dạng phù hợp với từng đối tượng cụ thể (dẫn theo [23]). Thái Lan là một trong những nước có chính sách rất thiết thực về bồi dưỡng và đào tạo lại đội ngũ giáo viên. Tất cả giáo viên đều phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung, chương trình về nghiệp vụ quản lý chuyên môn theo quy định. Nhà nước đã đưa ra chương trình lớn được thực thi trong thập kỷ vừa qua, đó là: “Chương trình bồi dưỡng giáo viên mới” để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên trong 10 năm và chương trình trao đổi, chương trình đào tạo trong nước. Việc bồi dưỡng năng lực giáo viên được tiến hành ở các Trung tâm học tập cộng đồng, nhằm thực hiện giáo dục cơ bản, huấn luyện kỹ năng nghề nghiệp ngắn ngày và thông tin tư vấn cho mọi người dân trong xã hội. Tại Pakistan, Nhà nước đã xây dựng chương trình bồi dưỡng về sư phạm cho đội ngũ giáo viên và quy định trong thời gian 3 tháng, cần bồi dưỡng những nội dung gồm: giáo dục nghiệp vụ dạy học; cơ sở tâm lý giáo viên; phương pháp nghiên cứu, đánh giá và nhận xét học sinh... (dẫn theo [30]). Tại Liên bang Nga, các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục rất quan tâm tới việc nâng cao chất lượng dạy học thông qua các biện pháp quản lý có hiệu quả. 7 Muốn nâng cao chất lượng dạy học phải có đội ngũ giáo viên có năng lực chuyên môn. Họ cho rằng, kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên. Bàn về bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên, một số tác giả cho rằng giáo viên là những người biết nắm bắt cơ hội học hỏi trong nghiên cứu "What Makes A Good Teacher?" của tác giả Marie F.Hasse, Ph.D. Trao [26] đổi các hoạt động giữa các trường với nhau, các GV với nhau đồng thời tổ chức chương trình phát triển giáo dục chung cho các cụm trường, các vùng miền... Trong nghiên cứu "Teacher's Professional development - Eueope in Internasional comparison", của nhóm nghiên cứu từ Đại học Twente, Hà Lan. Các quốc gia Châu Âu đã thay đổi chính sách cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy của GV bằng cách tạo điều kiện tốt nhất cho giáo viên và học sinh, không ngừng đào tạo, bồi dưỡng và phát triển GV chuyên nghiệp, nhấn mạnh sự cần thiết phải cung cấp cơ hội cho việc bồi dưỡng và phát triển chuyên môn GV cần được thực hiện liên tục. Như vậy, chương trình bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ bao gồm nội dung, hình thức phương pháp giảng dạy mới, đánh giá xếp loại học sinh, trình độ nhận thức, ý thức nghề nghiệp... Những kết quả nghiên cứu trên đây có giá trị tốt khi áp dụng vào những quốc gia có điều kiện phù hợp. Việc áp dụng những kết quả đó vào thực tiễn của Việt Nam vấn còn là vấn đề cần nghiên cứu và phát triển cho phù hợp. - Những công trình bàn về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên. Về nội dung quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV, một số tác giả đã quan tâm nghiên cứu, tuy nhiên số công trình nghiên cứu liên quan đến về vấn đề này không nhiều, nội dung quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên được cập nhật ở các mức độ khác nhau. Kế hoạch bồi dưỡng GV được đề cập trong kết luận Hội nghị của Ủy ban Châu Âu về phát triển kỹ năng nghề nghiệp theo cách đánh giá học tập “VET 8