Tài liệu Quan hệ kinh tế việt nam hoa kỳ trong tiến trình hội nhập và phát triển kinh tế của việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA KINH TÊ HÀ VĂN HỘI QUAN HỆ KINH TE VIỆĨ ỈNAM HOA KỲ trong tiến trình hội nhập và phát triển kinh tế của Việt Nam LUẬN VĂN THẠC SỶ KHOA HỌC KINH TÉ ■ ■ ■ Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã s ố : 50201. NGƯỜI HƯỚNG D ẪN KHOA HỌC: Tiến sỹ Lê Bộ Lỉnh, Viện hĩnh tế thế giói MỤC LỤC Nội dung Trang Bảng các chữ viết tắt tiếng Anh MỞ đầu CHƯƠNG 1. C ơ SỞ KINH TÊ' CHÍNH TRỊ CỦ A QUAN HỆ KINH T Ế 1 6 V IỆT NAM- HOA KỲ. 1.1. Xu hưóng phát triển chung của nền kinh tê thê giói. 6 1.2. Đường lối phát triển kinh tê và chính sách hội nhập quốc tế 10 của Việt Nam. 1.2.1. Tình hình phát triển kinh tế Việt Nam 1.2.2. Chính sách “mở cửa nền kinh tế” và "hội nhập quốc tế" của Việt Nam 1.3. Vai trò của Hoa Kỳ trong nền kinh tê thê giới. 11 14 17 1.3.1. Tầm quan trọng của thị trường Hoa Kỳ. 17 1.3.2.Chính sách kinh tế đối ngoại của Hoa Kỳ sau chiến tranh lạnh. 22 1.3.3. Các tổ chức hỗ trợ chính sách kinh tế đối ngoại của Hoa Kỳ. 31 CHƯƠNG 2. TIẾN TRIỂN VẢ T Á C ĐỘNG CỦ A QUAN HỆ KINH T Ế 34 V IỆT NAM-HOA K Ỳ ĐẾN TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP VÀ PH Á T TRIEN KINH T Ế V IỆ T NAM. 2.1. Quan hệ kinh tê Việt Nam - Hoa Kỳ từ sau 1975-1993. 35 2.2. Quan hệ kinh tẽ Việt Nam - Hoa Kỳ từ 1994- nay. 37 2.2.1. Quan hệ trong lĩnh vực thương mại. 37 2.2.2. Đầu tư trực tiếp của Hoa Kỳ vào Việt Nam . 49 2.2.3. Viện trợ của Hoa Kỳ cho Việt Nam . 57 2.3. Đánh giá những tác động của quan hệ kinh tê Việt Nam- Hoa Kỳ đến tiên trình hội nhập và phát triển kinh tê Việt Nam. 62 CHƯƠNG 3. TR IỂ N VỌNG VÀ C Á C GIẢI PH Á P Đ A Y m ạ n h q u a n hệ 71 KINH TẾ V IỆ T NAM - HOA KỶ . 3.1. Những yếu tố tác dộng đến quan hê kinh tê Việt Nam - Hoa Kỳ trong thời gian tới. 71 3.1.1. Triển vọng phát triển kinh tế thế giới và châu Á-TBD. 72 3.1.2. Sự phát triển kinh tế của Hoa Kỳ và Việt Nam. 73 3.1.3. Tác động của Hiệp định Thương mại Việt Mỹ. 75 3.1.4. Tác động của tiến trình đàm phán gia nhập WTO. 79 3.2. Triển vọng của quan hệ kinh tê Việt Nam - Hoa Kỳ . 81 3.2.1. Triển vọng quan hệ trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ. 81 3.2.2. Triển vọng đầu tư trực tiếp của Hoa Kỳ cho Việt Nam. 92 3.2.3. Triển vọng viện trợ của Hoa Kỳ cho Việt Nam và một số mặt trong quan hệ hợp tác khác . 94 3.3. Những giải pháp thúc đẩy quan hệ kinh tê Việt Nam - Hoa Kỳ trong tương lai. 95 3.3.1. Điều chỉnh hệ thống chính sách và pháp luật theo cơ chế thị trường, phù hợp với tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế. 95 3.3.2. Cải tiến cơ cấu kinh tế theo định hướng xuất khẩu. 101 3.3.3.Tăng cường nghiên cứu và phổ biến thông tin về thị trường Mỹ. 104 3.3.4. Xây dựng các tập đoàn kinh doanh mạnh, có khả năng cạnh tranh với các doanh nghiệp Mỹ. 106 K ết luận. 108 P hụ lục 114 Tài liệu tham khảo 119 BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TÁT TIẾNG ANH AAA : ( A m erican Aibitration Association)- Hiệp hội Trọng tài Mỹ. ADB : (Asian Development Bank)- Ngân hàng phát triển cliíui Á. A FTA : (Asian Free Trade Area) - Kim vực mậu dịch tự do châu Á. A PEC : (Asian- Pacilic Econom ic Cooperation) - Diễn dàn hợp tác kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương. ASEAN: (Association of Soutli East Asian Nations) - Hiệp hội các quốc gia Đ ông Nam Á. ATC : (A greem ent 011 Tcxtiles and C!othing)-Hiệp dịnli hàng dệt may. CEPT : (C om m on Effeclive Prelerential Tarriff): Chương trình ưu dãi thu ế quan có hiệu lực chung của các I1 ƯỚC ASEAN DSB : (Dispule Settlement Body) - Ban giải quyết tranh cliấp. EDI : ( Electronic Data Iiilerchange)- Trao dổi thông tin diện từ. EU : (European Union)" Liên minh Châu Âu. FDI : (Foreign Direcl Investmenl)- Đầu tư trực liếp nước ngoài. GATS : (General A gieem ent 011 Tiacle in Services)- Hiệp dịnh chung về thương mại trong các ngành dịch vụ GATT : (General Agreeincnt 011 TarilTs and Tiađe)- Hiệp định chung về thu ế quan và thương mại GDP : (Gross Donieclic h o c l u c t i o n s ) : 'lo n g sản phẩm quốc nội. GSP : (Generalized Systems Preíerence )- llệ thống ƯU dãi thuế quan phổ cập. HS : ( H arm onized Systems)- Danli mục th u ế quan hài lioà. HTS : ( H arm onized T a rilĩ Schedule)- Danh bạ lliuế quan thống nhất của Mỹ. IM F (International M onelary Fund)- Q uỹ tiền tệ quốc tế. LDCs ( Least Developed Countries)- Nlũm g nước kém phát triển nhất. MFA (M ultifibre Agrreinent)- H iệp dịnli da sợi. MFN (M ost Pavoured Nation )- Q uy c h ế Tối huệ quốc. N lC s : (New Industriazation C o unliics)- Các nước công nghiệp mới. NGOs : (N on-G ovenncnt Organizalions)- Tổ chức phi chính phù. NT : (National Treatm cnt)- Đãi ngộ quốc gia. N TR : (Norm al Tradc Relation)- Quan hệ thương mại bình thường. ODA : (Official Development Assitance)-Viện trự phát triển chính thức. ODF : (Official Development Pinacicil)- Tài trự phát triển . OECF : (Organization ol Econom ic CooỊieralion and Development)- r ỏ chức Hựp tác và phát triển kinh tế. OP1C : (O veisea Private Investment Corporation)- Còng ty dầu lư tư nhan hải ngoại. TPRM : (Trade Policy Revievv M echanism )- Cư chê là soát chínli sácli thưưng mại. TR IM S : (Agreeinenl 011 Trade related Aspects oí Invcstmciil Measurcs)- Hiệp clịnh về các biện pháp đáu lu' liên quan tiến thương mại. TR IPS : (Agreetĩient OI1 Trađe related Aspects of lntcllcclual Propeily Rights)- Hiệp định về các kliía cạnh licn quan tiến thương mại cùa quyền sở hữu trí tuệ. US1R : ( United Slalc Iradc Rcpcscnlaỉion)-CJcy quan dại diện tliưcíng mại Hoa Kỳ. WB : (W orld Bank)- Ngân hàng 11lé giới. W TO : ( World 'l iadc Organization)- r ổ chức Ihương mại th ế giới. MỞ ĐẨU 1. TÍNH CẤP TH IẾT CÚA ĐỂ TÀI Kể từ sau Đại hội Đáng Cộng sản Việt Nam lần thứ VI( 12-1986) ,Việt N am bắt đầu khởi động công cuộc dổi mới, phát triển kinh tê, thực hiện “dân giầu nước nước m ạnh, xã hội công bằng và văn m in h ” . Để thực hiện các mục đích này, Việt N a m đã thực hiện chính sách ngoại giao da phương "Việt Nam m uốn là bạn với tất cả các nước trong cộng đồng th ế giới". N hờ các hiện pháp đổi mới, Việt N a m đã đạt dược kết quả dáng m ừng trong phát triển kinh tế xã hội, quan hệ quốc tế... Quan hệ Việt N am -H oa Kỳ liên tục dược cài thiện trong thời gian qua là m ột chuyển biến tích cực, nằm trong định hướng dó. Việc tổng thống M ỹ Bin Clinton tuyên bố bãi bỏ Cấm vận đối với Việt Nam (3/2/1994), chính thức bình thường hoá quan hệ với Việt Nam (11/7/1995) dược đánh giá như là m ột quyết định quan trọng, pluin ánh nguyện vọng của dông đảo lầng lớp nhân dân hai nước Việl Nam và Hoa Kỳ m uốn khép lại quá khứ chiến (ranh, xây dựng q uan liệ hữu ngliị hợp tác, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau giữa các díìn tộc. Quyết định này phù họp với mong muốn hoà bình, ổn định và phát triển của các nước Châu Á - Thái Bình Dương và trên toàn th ế giới. Đặc biệt, đúng vào dịp kỷ niệm 5 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, Hiệp định Thương mại, một Hiệp định được ký kết trên nguyên tắc bình dẳng cùng có lợi, dã dược chính thức ký kết giữa Chính phủ hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ. Với sự kiện này, quá trình bình thường hoá quan hệ mội cách dầy CỈII giữa hai nước dã đưực hoàn tát. Đ ồng thời sự kiện này cũng là một m ốc quan trọng trong quá trình hụi nhập nền kinh tế th ế giới và khu vực cùa Việt N am , có lợi cho XII thế hợp tác ờ Đ ông N am Á và C hâu Á-Thái Bình Dương. Nghiên cứu quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và Hoa Kỳ là một vân dề tuy kliông còn m ới mẻ, nhưng m ang ý nghĩa lý luận và (hực tiễn làt lớn dổi với quá trình phát triển kinh tế của Việt Nam. Đặc biệt, trong bối cánh hiện nay, khi m à xu th ế toàn cầu hoá và hội Iìhập trở thành m ột xu th ế tất yếu cùa thời đại thì việc nghiên cứu sự vận dộng và phát triển của quan hệ kinh tê' giữa Việt N a m và H oa Kỳ lại càng có ý nghĩa quan trọng hơn bao giờ hếl. Vân dề trên, đã khích lệ và tạo điều kiện cho tôi chọn đề tài : “ Quan hệ kinh tế Việt N am và Hoa Kỳ trong tiến trình hội nhập và phát triển kinh tế Việt N a m ” 2. TÌNH HÌNH NGHIÊN cứu Quan hệ kinh tế giữa Việt N am và H oa Kỳ bắt đầu được khởi sắc từ sau khi Hoa Kỳ tuyên bố bãi bỏ lệnh cấm vận dối với Việt Nam( 3/2/1994). Đây là một sự kiện dược nhiều người quan tâm và thu hút nhiều n h à nghiên cứu trong và ngoài nước ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Thời gian qua, m ột số công trình của các nhà nghiên cứu Việl Nam dã đưực ấn hành, chẳng hạn cuốn sách “ tìm hiểu để hợp tác kinh doanh với M ỹ” của đồng tác giả : p r s . Đinli Văn Tiến, PTS. Phạm Quyền (Nhà xuất bản Thống kc ấn liànli 1997); cuốn sách Hoa Kỳ cam kết và m ở rộng cùa tác giả Lê Bá Thuyên, do nhà xuất bản Khoa học Xã hội ấn hành năm 1997, tuy nhiên đó chí là những tác phẩm dề cập đến khía cạnh này hay kliía cạnh khác trong chính sách dối ngoại Hoa Kỳ hoặc của Việt N am ,nhằm cung cấp cho người dọc những lliông tin cập nhạt về sự thay đổi trong chính sách dối ngoại của hai nước. Ngoài ra, do tính thời sự của vấn đề quan hệ giữa hai nước, trong thời gian gần đây đã có nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, hàng trăm bài báo của các tác giả trong và ngoài nước viết về quan hệ giữa hai nưức. Đặc biệt, tháng 8.1997, Trung tâm tư vấn và đào tạo kinh tế thưưng m ại(ICTC)-Bộ Thương mại Việt N am có đề tài 97-78- 060 : “p h á t triển quan hệ kinli t ế thương m ại V iệt N a m -H o a K ỳ" đã phân tích trên diện rộng mối quan hệ kinh tế-thương mại giữa Việt N am và Hoa Kỳ, nhung chỉ m ang tính báo cáo về thực trạng, triển vọng củ a quan hệ kinh tế Việt N am - Hoa Kỳ giai đoạn 1993-1996.Trong khi đó, từ năm 1997 đến nay, mối quan liệ kinh tế giũa hai nước Việt Nam và Hoa kỳ đã có rất nhiều biến dổi, các vòng đàm phán 6,7, 8 dã kêì thúc, các lĩnh vực hợp tác kinh tế giữa hai nước cũng được m ở rộng. Việt Nam và Hoa Kỳ đã chính thức ký kêì Hiệp định Thương mại vào ngày 13/7/2000. Bên cạnh đó, các công trình nghiên cứu củ a các tác giả cũng ít nhiều bàn đến những khía cạnh k hác nhau của mối quan hệ kinh tế Việt N a m -H o a Kỳ như Quy c h ế Tối huệ quốc (Quan hệ Thương mại bình thường),sự tiến triển của quan hệ hai nước sau bình thường hoá, sự tương d ồ n g và khác biệt trong 2 chính sách kinh tế thương mại của Việt Nam và Hoa Kỳ...Tuy nhiên, việc khảo sát và phân tích vấn đề này một cách có hệ thống, dặc biệt là gắn với tiến trình vận động và phát triển của mối quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và Hoa Kỳ từ sau khi Hoa Kỳ bãi bỏ lệnh câm vận đối với Việt N am đến nay, vẫn đòi hỏi nhiều công sức của các nhà nghiên cứu. Với hướng tiếp cạn trên, luận văn tiếp tục nghiên cứu tiến triển quan hộ kinh tế Việt N am và Hoa Kỳ dể làm nổi bật những tác dộng chú yếu của quan hệ hợp tác kinh tế giữa hai nước dôi với tiến trình hội nhập và phát triển kinh tế Việt Nam, từ đó đề xuất những giải pháp tiếp tục m ở rộng quan hệ kinh tế giữa hai nước. 3. MỤC ĐÍCH NGHIÊN c ứ u Dựa trên sự phân tích cơ sờ của quan lìệ kin!) tế Việt Nam-I loa Kỳ,làm nền tảng cho việc phân tích diễn biến của quá trình quan hệ hợp tác kinh tế giữa Việt N am và H oa Kỳ lừ sau khi Hoa Kỳ tuyên b ố bãi bỏ lệnh cấm vận đôi với Việt Nam , dề tài “ Quan hệ kinh tế Việt Natn I loa Kỳ trong tiến trình hội nhập và phát triển kinh tế Việt N a m ” nhằm mục đích đánh giá (lúng thực trạng quan hệ kinh lố của Việt Nam với Iloa Kỳ Irong tliời gian qua. tliấy được những tác đ ộng của mối quan hệ Iiàv dối với tiến trình hội nhập và phát triển kinli tế Việt Nam, từ dó (lưa la những giai nhằm hoàn thiện, m ở rộng và nâng cao hiệu quả quan hệ kinh tế củ a Việt Nam với Hoa Kỳ. 4. Đ Ó I TƯỢNCỈ VÀ P H Ạ M VI NC.ĨIIÊN c ú u C Ú A L U Ậ N VÁN Đối tượng nghiên cứu : Luận văn tập trung nghiên cứu quan hệ kinh lế Việt Nam- Hoa Kỳ , từ sau khi Hoa Kỳ bãi bỏ lệnh cam vận dối với Việt N am đến nay, dược dề cập dưới góc độ kinh tế chính trị. Phạm vi nghiên cứu của luận văn : - v ề m ặt thôi gian : nội dung của luận văn chú yếu phân tích vai trò cùa quan liệ kinh tế Việt N am - Hoa Kỳ thời kỳ từ sau khi H oa kỳ bỏ cấm vận dối với Việt nam (3 /2/1994) cho đến nay(có so sánh với giai đoạn 1975-1993). 3 lùa - v ề m ặt nộ i dung : Luân văn chỉ giới hạn ở việc phân tích những cơ sở kinh tế- chính trị của việc hình thành quan hệ kinh tế Việt N a m -H o a Kỳ, từ đó phân tích các quan hệ giữa hai nước về thương mại, đầu tư và viện trợ dể đánh giá những tác động tích cực quan hệ này tới quá trình hội nhập và phát triển kinh tế Việt Nam .Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp dể tăng cường quan hệ hợp tác kinh tế Việt N am -H oa Kỳ trong tương lai. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN c ứ u Xuất phát từ tình hình thực tiễn .hiện nay Việt Nam (lã đạt dược Hiệp định thương mại song phương với Hoa Kỳ ,clồng thời dang tiến hành đàm phán gia n hập tổ chức thương mại thế giới (W TO) ,do vậy tiến triển của quan hệ kinh tế Việt N am - Hoa Kỳ luôn tliay dổi theo ihời gian. Do ciổ,trong quá trình nghiên cứu, luận văn sử dụng phương pháp khoa học n o n g nghiên cứu môn kinh tế chính trị học, lấy phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử làm phương pháp luận CƯ ban. Ngoài ra ,phương pháp phân tích hệ thống, phương pháp lôgich kết hợp với lịch sử, phương pháp thống kê, phương pháp phân tích kết hợp với phương pháp tổng hợp , phương pháp dự báo cũng dược chú tiọng vện dụng dể làm rõ vấn đề nghiên cứu. 6. ĐÓNG GÓP CÙA LUẬN VẢN Quan hệ kinli lế giữa Việt N am và Hoa Kỳ tuy là m ột vấn đề dược nhiều người quan tâm ngay sau khi M ỹ tuyên bố bãi bỏ lệnh câm vận dối với Việt Nam, nhưng do sự vận động phát triển của nó, quan hệ kinh tế giữa hai nước cho đến nay vân là một vấn dề có thời sự. Việc Việt N am dạt dược quan l)ệ đầy đủ với Hoa Kỳ đã khẳng (lịnh quá trình cải cách kinh tế của Việt Nam đang đi đúng hướng. Trên cơ sở dó, với việc hệ lliôìig lioá tình hình quan hệ kinh tế Việt N am Hoa K ỳ trong thời gian qua, luận văn g iúp người dọc : - ITiứ nhai, ngh iên cứu làm nổi bậl những cơ sở lý luận và lliực tiễn cùa quan hệ kinh tế giữa Việt N am và Hoa Kỳ. - Thứ hai, phân tích, đánh giá làm sáng tỏ những tác d ộng của quan hệ kinh tế giữa Việt N am và Hoa Kỳ đối với tiến trình hội nhập và phát triển kinh tế của Việt Nam. 4 - Thứ ba, trên cơ sớ đó, dưa ra một số dề xuấl có lính tlutm khảo về các giải pháp dể m ở rộng mối quan hệ kinh tế Việt nam và Hoa kỳ .phát huy vai trò của mối quan hệ này dối với liến trình hội nhập và phát triển kinh tế Việt Nain trong tương lai. - Thứ tư, sau khi có dược mộl cách nhìn liệ thống và biện chúng về mối quan hệ kinh tê giữa Việl Nam và Hoa Kỳ, luận văn m uốn khảng định rằng việc m ở rộng quan hệ hợp tác kinh tế với Hoa Kỳ là một lất yếu khách quan, phù hợp với xu th ế chung của thời dại, m ang lại những lợi ích thiết thực nhât cho quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá và phát triển kinh tế theo định hướng Xã Hội Chủ Nghĩa cùa Việt Nam. 7. KẾT CÂU CỦA LUẬN VÃN Ngoài phần m ở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương, cluực bố cục như sau : Chương I : Cơ sở kinh tế- chính trị cua quan liệ kinh tế Việt Nam- Hoa Kỳ C hương 2: Tiến triển và tác dộng củ a quan hệ kinh tế Việt N am - Hoa Kỳ đới với quá trình hội nhập và phát triển kinh tế Việt Nam. C hương 3: Triển vọng và các giải pháp thúc đẩy quan hệ kinli tế Việt N am -H oa Kỳ. 5 CHƯƠNG 1 C ơ SỞ KINH TẾ - CIIÍNIi TRỊ CỦA MỐI QUAN IỈỆ KINH TẾ VIỆT NAM - IIOA KỲ T h ế kỷ XX sẽ đi vào lịch sử nlur một thế kỷ dem lại Iiliũìig chuyển biến lớn lao đối với toàn thể nhân loại nói chung và nhân dân Việt Natn nói riêng .Các nước đang pliál triển trong đó có Việt Nain đang đứng trước nhiều vận hội và thách thức đan xen nhau. Xu thế vận động của th ế giới và những thành tựu kỳ diệu về khoa học và cóng nghệ inở ra những khả năng vô tận cho sản xuất và cuộc sống con người , dồng thời cũng đặt các nước dang phát triển trước nguy cơ bị tụt hậu xa hơn so với các nước công nghiệp phát triển .Việt N am luy mới ở trong giai đoạn đầu của quá trình m ở cửa ,hội nhập vào nền kinh tế th ế giới và khu vực, nhưng qua thực tiễn có thể khẳng định rằng Việt Nam m ở cửa và hội nhập quốc lế là một xu thế tất yếu, phù hợp với xu thế chung của thời đại.Nghị quyếl Đại hội VIII( 1996) đã khẳng clịnli "d ẩ y lỉhatìh quá trình hội nhập kinh tế khu vực rà thế giới...củng cố mòi trườn(Ị lioà bình và tạo điểu kiện quốc t ế thuận lợi hon nữa đ ể đ ẩ y m ạnh p h á t triển kiiili t ế - x ã hội, công nghiệp hoá, hiện đại Ììtìá đất nưâc" ” 1(45),50Ị. Trong bối cảnh dó, quan hộ kinh tế ihương mại Việt N am -H o a Kỳ không nằm ngoài quy luật chung củ a th ế giới . Nội dung chương I phân tích Iihững cơ sở kinh tế- chính trị của việc hình thành mối quan hệ kinh tế thương mại giữa hai nước nh ằm làm nền tảng cho việc đánh giá tiến triển của mòi quan hệ giữa hai nước trong ihời kỳ qua. 1.1. XU HƯỚNG PH Á T TRIỂN CHUNG CỦ A NỀN KINH T Ê T H Ế GIỚI. Việt N am m ở rộng q uan hệ kinh tế với các nước trên th ế giới nói chung và với Hoa Kỳ nói riêng kliông thể tách rời khỏi xu th ế vận dộng và phát triển của nền kinh lế t h ế giới. Xu thế vận đ ộn g của nền kinh lê' thế giới dược coi là m ột đ ộng lực rất qu an trọng đối với Việt Nam trong q uá trình hội nhập, tự do hoá thương mại và đầu tư, d a phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ kinh tế đối ngoại với tất cả các quốc gia trên thế giới . Xu th ế này dược coi như một “lực đ ẩ y ” quan trọng tác động tới quan hệ kinh tế đối ngoại cùa Việt Nam. 6 Sự vận độn g của nền kinh tế thế giới hiện đại đã bộc lộ những xu hướng chính nh ư quá trình toàn cầu hoá nền kinh tế th ế giới và đi liền với xu hướng này là xu hướng hội nhập và tự do hoá mậu dịch, sự búng nổ của cuộc cách m ạng k hoa học kỹ thuật... Xu th ế vận động của nền kinh tế th ế giới dược coi là một chủ dề dược hầu hết các quốc gia quan tâm tló là toàn cầu hoá. Trong dó, quá trình toàn cầu hoá kinh tế đang diễn ra m ạnh m ẽ,một mặt m ở rộng thêm thị trường, tạo thêm đối tác để phát triển, m ặt khác cũng dặt các nền kinh tế yếu vào vị thế dễ bị chấn thương trong cuộc cạnh tranh không cân sức.Toàn cẩu hoá cũng ảnh hưởng rất lớn đến sự pliát triển tlico định hướng xã liọị chú nghĩa của Việt Nam. “T oàn cầu hoá được coi là một sự kiện phức hợp, được tạo nên bời nhiều nhân tố , trong đó nhân tố rất quan trọng là chính sách của mỗi quốc gia"[(37) ,21]. Xu hướng quốc tế hoá nền kinh tế thế giới liên hai cấp độ loàn cầu hoá và khu vực hoá đòi hỏi mỗi quốc gia phải IĨ1Ở cửa nền kinh tế và tham gia m ạnh m ẽ vào phân công lao động quốc tế, dưa tới những yêu cáu khách quan của việc hình thành các liên kết kinh tế và các tổ chức kinh tế quốc tế có tính chất khu vực và loàn cầii.Toàn cầu hoá kinh tê tạo ra những quan liộ gắn bó, sự tuỳ thuộc lẫn nhau và những tác động qua lại hết sức nhanh nhạy giữa các nền kinh tế. Thông qua quá trình lự do hoá, thuận lợi hoá llnrơng mại, dịch vụ và dầu tư, toàn cầu hoá tạo ra những lợi thế mới thúc dẩy lực lượng sản xuất phát triển, đẩy m ạnh giao lưu kinh tẽ giữa các nước, góp phần khai thác tối đa lợi th ế so sánh của các nước tham gia vào nền kinh tế toàn cầu. Xu thế toàn cáu hoá kinh tế được thể c h ế lioá liong nhiều định c h ế quốc tế và phát triển m ạnh về cả chiều rộng lần chiều Scìu, thông qua hoạt dộng của nhiều tổ chức kinh tế , tài chính và llnrưng mại quốc tế và khu vực.Trên bình diện th ế giới, klii tính tuỳ tluiộc lẫn nhau về kinh tế gia tăng tlìì sự hợp lác trên toàn cầu là cần thiết.Tựu chung lại, toàn cầu lioá và tự do hoá thương mại sẽ là những đ ộng lực quan trọng nhất llúic đẩy kinh tế thế giới phát triển m ạn h trong thê kỷ XXI. Các nước công nghiệp phát triển, đặc hiệt là Hoa Kỳ có vai trò to lớn Irong việc thúc đẩy quá trình đó phát triển. Tliực liễn cho Ihấy, đại dược m ối quan hệ đầy đủ với Hoa Kỳ dược coi như là có dược m ột thứ “giấy thô ng h à n h ” để quan liệ thuận lợi với c ộn g đồn g thương mại và tài chính q uốc tế.Trong bối cảnh nh ư vậy, Việt N am cần phải m ở rộng quan hệ 7 hợp tác với H oa Kỳ để dọn đường cho quá trình hội nhập của Việt Nam vào kinh tế khu vực và toàn CÀU. M ột trong những nội dung cúa toàn cầu lioá là vấn dề tự do lioá mậu dịch. Cơ sỏ k hách quan của xu hướng hội Iihạp và tự do lioá m ậu dịch bắt nguồn từ quá trình quốc tế hoá đời sống kinli tế thê' giới với những cấp độ là toàn cầu hoá và khu vực hoá, lực lượng sản xuất phát triển vượt ra ngoài phạm vi biên giới m ột quốc gia, sự phân công lao (lộng quốc tế phát triển cả về bề rộng và bề sâu, vai trò của các công ly da quốc gia dược tăng cường, hầu hết các quốc gia chuyển sang xây dựng "mô hình kinh tế mở" với việc khai thác ngày càng triệt để lợi th ế so sánh của nền kinh tế mỗi nước. Tự do lioá iliương mại đều dưa lại lợi ích cho mõi quốc gia, dù trình độ phát triển có khác nhau và nó phù hợp với xu th ế phát triển chung của nền văn minh nhân loại. Nội dung của tự do hoá thương mại là nhà nước áp dụng các biện pháp cần thiết dể từng bước giảm thiểu những trử ngại trong hàng rào th u ế quan và hàng rào phi th u ế quan trong quan hệ m ậu dịch quốc tế, nhằm tạo diều kiện ngày càng thuận lợi hơn cho việc phát triển các hoạt dộng thương mại quốc tế cả về bề rộng lẫn bề sâu. Đương nhiên tự do hoá trong thuơng mại trước hết nhằm vào việc thực hiện chủ trương inử rộng quy m ô xuất khẩu của mỗi nước cũng như dạt tới những điều kiện thuận lợi cho hoạt động nhập khẩu. Kết quả của tự do lioá thương mại là ngày càng m ở cửa dỗ dàng hơn thị trường nội địa cho hàng hóa, công nghệ nước ngoài cũng như các hoạt dộng dịch vụ quốc tế được nhập khẩu vào thị trường nội địa, đồng thời cũng đạt dược một sự thuận lợi hưn lừ phía các bạn hàng cho việc xuất khẩu hàng lioá và dịch vụ từ trong nước ra nước ngoài. Điều dó có nghĩa là phai dạt tới một sự hài lioà giữa tăng cường xuất khẩu với nới lỏng quán lý nhập khẩu. Các biện pháp để thực hiện tự do hoá thương mại chính là việc diều chỉnh theo chiều hướng nới lỏng dần quản lý nhập k hẩu với bước di phù liựp trên cơ sở các thoả thuận song phương và da phương giữa các quốc gia đối với các công cụ bảo hộ m ậu dịch đã và dang tồn tại trong thương mại quốc tế. Việc h ình thành các liên kết kinh tế q uốc tế và tổ chức kinh tế quốc tế cùng tạo thuận lợi cho tự do lioá thương mại Irước hếl trong khuôn khổ các tổ chức đ ó.Q uá trình tự do hoá gắn liền với những biện pháp có đi có lại trong khuôn 8 khổ pháp lý giữa các quốc gia. Việt Nam dã tliu được những kél quá quan trọng trong quá trình hội nhập. Đó là khai tliông đưực quan hộ với các tổ chức Tài chính tiền tệ quốc tế như Q uỹ tiền lệ quốc tế(IM F), Ngân hàng thế giới(WB), Ngan hàng phát triển châu Ả(ADB), gia nhập ASEAN( 1995), A PEC(1998) . Hiện nay, Việt N am đã đạt dược Hiệp định Thương mại với Hoa Kỳ và dang trong quá trình đàm phán gia nhập W TO, diều này hứa hẹn những kết quả đáp ứng lợi ích của cả hai bên và trước hết là của Việt Nam. Quá trình toàn cầu hoá hiện nay dang thúc đẩy m ạnh mẽ sự hội nhập của các nước vào nền kinh tế th ế giới và khu vực. Đ ồng Ihời xu hướng toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực dã và dang tạo ra mối liên hệ tuỳ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế của các quốc gia dân tộc. Hiện nay hầu như không m ột quốc gia nào dứng ngoài quá trình hội nhập quốc tê nếu không m uốn tự cô lập và rơi vào tụt hậu. Điều đó giải thích vì sao từ sau khi thànli lập đến nay, Tổ chức Thương mại thế giới (W TO) dã kết nạp 132 quốc gia và hiện nay đang có 30 nền kinh tế khác nộp đơn gia nhập trong dỏ có Việt Nam . Hội nhập quốc tế thành công sẽ đem lại cho Việt Nam những lợi ích như ngăn ngừa tình trạng bị phân biệt dối xử, bị chèn ép Irong thương mại quốc tế, được hưởng những ưu dãi dành cho các nước đang phát triển có nền kinli tế đang chuyển đổi, m ở rộng thị trường, tăng khả năng dầu tư và chuyển giao kỹ thuật, công nghệ, nâng cao vị trí quốc tế của Việt Nam. NhCrng lợi ích này sẽ giúp Việt N am khai thác tốt hơn các tiềm năng nối lực của mình. Do đó, có thể khảng định việc inở rộng quan hệ kinli tế giữa Việt Nam và các nước kliác trong nền kinh lê' thế giới, Irong đó có Hoa Kỳ Irớ thành một tất yếu kinh tế. Hơn nữa, trong bối cảnh nền kinh tế th ế giới hiện nay, sự phát triển m ạnh mẽ củ a cách m ạn g khoa học kỹ thuật và công nghệ, sự bùng nổ của cách m ạng tin học, làm cho việc lưu chuyển thông lin ngày càng da dạng và đáng tin cậy. Sự phát triển của cuộc cách m ạng công Iighệ di liền với sự xuất hiện của m ẫu h ình “nền kinh tế tri thức” mà Hoa Kỳ là quốc gia đi đầu trong lĩnh vực này, đã làm cho lực lượng sản xuất phát triển vượt ra khỏi biên giới quốc gia, thúc đ ẩy quá trình kinh lế quốc tế hoá và có tính toàn cầu. 'Tlurơng 9 mại quốc tế lăng trưởng nhanh cùng với vai trò ngày càng lăng của các công ty đa q uốc gia và xuyên quốc gia, hình thành các khối kinh tế khu vực, các thị trường khu vực. Mặt khác, sự tan rã của Liên Xô (cũ) và các nước XHC N ở Đ ông Âu, cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở châu Á, dã cho phép Việt N am lự soi vào mình, đòi hỏi Việt Nam phái chuyển hướng và m ớ rộng quan hệ liựp tác kinli tế với các nước khác ngoài khu vực như Hoa Kỳ. 1.2. ĐƯỜNG LỐ I PH ÁT TRIEN k in h t ẻ v à c h ín h s á c h hội nhập q uố c T Ế CỦA V IỆT NAM. 1.2.1. Tình hình phát triển kinh tê của Việt Nam. Tình hình phát triển kinh tế m ạnh mẽ của Việt N am lừ 'lầu những năm 90 đã khẳng định : m ở rộng quan hệ kinh tế thương mại với tất cả các nước nhằm sử dụng lợi th ế so sánh là một tất yếu. Mặt khác, sự phát triển ngày càng lớn m ạn h và vững chắc của nền kinh tế Việt N am cũng chính là liền dề quan trọng buộc Hoa Kỳ phải di vào lộ trình bình thường hóa quan hệ kinh tế thương mại với Việt Nam vì lợi ích của nền kinh tế Hoa Kỳ. Điều dó chứng tỏ rằng mọi quan hệ tốt đẹp về chính trị cũng như kinli lế m à các nước dành cho nhau sẽ không thể đạt được nếu như các bên không có m ột nền kinh tế phát triển m ạnh mẽ và ổn định. Sau ngày thống nhất dất nước, Việt Nam dứng trước một cơ hội mới dể xây dựng và phát triển kinh tế-xã hội với thuận lựi cơ bản là có h òa bình. Tuy nhiên, do xuất phát điểm của nền kinh tế quá thấp, hậu quá của chiên tranh dể lại khá nặng nề, cùng với những vấp váp sai lầm trong các chính sách kinh tế nên sản xuất phát triển ch ậm và bấp bênh trong klii dân số tăng với lốc (lọ cao. Sản xuất trong nước không đáp ứng đưực nhu cầu tiêu dìing tối thiểu cua dân cư. Thu n h ập quốc dân sán xuất Irong nước chỉ bằng 80-90% thu nhập quốc dàn sử dụng. Toàn bộ quỹ lích lũy và I11 ỘI phần quỹ tiêu (lùng phải dựa vào viện trợ của nước ngoài (chiếm 38,2% lổng thu ngân sách và bằng 61,9% tổng số thu trong nước). Hai chỉ tiêu tương ứng của những năm 1981 - 1985 là chiếm 22,4 % và bằng 28,9%. 10 Đại hội Đ ảng lần thứ VI tiến hành vào lliáng 12-1986 dã dưa ra đường lối đổi mới kinh lô' với nội dung cư bản là: phái triển sản xuất hàng hóa với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, dưới sự quản lý của N hà nước hằng pháp luật và các công cụ khác tlico định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong thời gian này với những nõ lực đáng khâm phục của Chính plni và nhân dân Việt Nam, nền kinh tế Việt Nam đã có bước phát triển tuy k hông cao nhung không bị chững lại hay di giật lùi trong hoàn cảnh chuyển từ nền kinh lế k ế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường. TI 111 nhập quốc dân giai đoạn 1975 - 1980 là 0,4% thì sang giai đoạn 1981-1985 tăng lên 6,4% gấp 16 lần. Giá trị sán lượng công nghiệp giai đoạn 1981-1985 tăng lên 9,5% so với giai đoạn 1975-1980 là 0,6% gấp 15,8 lần. Đại hội Đáng lần thứ VII lại tiếp tục khẳng định và hoàn thiện thêm dường lối dổi mới kinh tế của Đại hội VI. Hơn 10 năm triển khai đường lối đổi mới, tình hình kinh lế-xã hội nước ta dã có nhiều chuyển hiên tích cực nhưng dồng thời cũng CÒI1 không ít khó khăn. T h áng 12-1987 ,Việt Nam ban h ành Luật đầu tư nước ngoài với nhiều điều khoản uu dãi clio người bỏ vốn đầu tir vào Việt Nam . Để khuyến khích xuất khẩu, Việt N am dã thu hẹp việc quản lý xuất khẩu hằng hạn ngạch, chỉ giới hạn trong 12 mặt hàng chu yếu, diều chỉnh tỷ giá hối đoái cùa dồng dô la Mỹ phù hợp với cơ c h ế thị trường và nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế và khu vực. Do siêu iạm phát vào dầu năm 1989 lên tới hai C011 số, đổng ihời viện trợ của Liên Xô cũ dối với những vật tư quan trọng được sử dụng đê bao càp cho các doanh nghiệp Nhà Iiước bị cắt giám nhan h chón g buộc Chính phù phải dề ra các biện pháp cải cách giá cá toàn diện. Trong năm 1989, Nhà nước chính thức bãi bỏ kiểm soát giá gạo, lãi suất và tỷ giá hối đoái, Luật Đầu tư nước ngoài cũng chính thức có hiệu lực. Đ ồng tliừi, Việt Nam đã tham gia Q uỹ Tiền tệ Q uố c tế (IM F), Ngân hàng T h ế giới (W B) và đều dặn trả các khoản !1 Ợ q uá hạn do N gụy quyền Sài Gòn để lại cho IM F để khoanh các khoản nợ quá hạn vào cuối năm 1989 (100 triệu SDR). Cũng vào năm 1989, Việt N am bắl đầu tiến hành m ở cửa nền kinh tế, thực hiện tự do hóa thương mại, thả nổi giá cá và tỷ giá theo thị trường di kèm với việc hoàn thiện hệ 11 thống pháp luật, ngân liàng tài chính và hành chính. N h ờ niũrng quyết (lịnh đúng đắn như vậy, nền kinh tế Việl N am đã tránh được cơn khủng hoảng kinh tế trầm trọng do sự tan rã của Liên Xô cũ, các nước XHC N ở Đ óng Âu vốn là chỗ dựa chủ yếu của Việt N am trước dây. Đ ồng thời, Việt Nam ìnờ rộng quan hệ thương mại với nhiều nước kliác trên thế giới làm cho liền kinh tế Việt Nam vẫn tiếp tục tăng trưởng với nhịp dộ tuy có thấp hơn thời kỳ 1980 1985, nhưng chắc chắn. Điều quan trọng đối với kinh tế Việt Nam trong thời kỳ này là không bị sụp đổ như m ột số nước XHCN khác. Thời kỳ 1986-1990 Việt Nam bắt đầu chuyển dổi m ạnh về chùng loại mặt hàng xuất khẩu, tấn dầu thô dầu tiên dưực khai thác vào năm 1986 và cho đến năm 1989 dã xuất được hơn 1,5 triệu tấn dầu. Trước 1989, lượng gạo xuất không đáng kể , nhưng đến năm 1989 đã xuất gần 1,5 triệu tấn gạo nâng tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu của Việt N am lên tới gần 2 tỷ USD (1,946 tỷ USD), tăng gấp đôi so vứi năm 1988, trong khi dó, suốt hàng chục năm trước năm 1988 chưa bao giờ Việt Nam vượt qua được ngưỡng 1 tỷ USD giá trị kim ngạch xuất khẩu. Gạo và đầu thô luôn chiếm lỷ trọng khoảng 70% tổng kim ngạch xuất khẩu tất cả các mặt hàng thời kỳ 1989-1990. N h ờ thực hiện chiến lược hướng m ạnh về xuất khẩu, nên trong giai đoạn này Việt N am đạt được tốc độ tăng trưởng rất cao và liên tục với mức tăng G D P trung bình cho cả thời kỳ 1991-1995 là 8,77%, năm 1996: 9,3%; năm 1997: 9,0%. Trong khi lạm phát giữ được ở mức thấp, năm 1993: 5,2; năm 1995: 12,7% và luôn luôn ở mức hai con số vào năm 1996, 1997. GDP trên đầu người đã nâng lên dược từ 168 USD/người vào năm 1991 lên 301USD/ngưừi vào năm 1995 và 310 USD/người vào năm 1996, dự kiến đến năm 2000 đạt 4 00 U S D / người, v ề cơ câu kinh tế, đã có sự dịch chuyển mạnh theo hướng công nghiệp hóa, hiện dại hóa. Tý trọn^ khu vực nông ngliiệp (lã giảm từ 4 0 ,4 9 % n ăm 1991 xuống còn 27,55% vào năm 1995; tỷ trọng khu vực công ngh iệp lại tăng từ 2 3,79% năm 1991 lên 30,1% vào năm 1995 và tỷ trọng khu vực dịch vụ cũng được nâng từ 35,72% năm 1991 lên 42,65% vào năm 1998 .Bắt đầu từ n ăm 1991 các sản phẩm công nghiệp xuất khẩu của Việt N ain đã vươn lên giữ vị trí thứ nhất, nhì và ba trong bảng xếp hạng 10 m ặt hàng có giá trị kim ngạcli xuất khẩu lớn nhất. 12 Việt N am thực hiện dường lối m ở cửa và hội nhập với bên ngoài đúng vào thời kỳ th ế giới chuyển lừ đối đầu sang dối thoại ,sự giao lưu kinh tế dang liên kết các quốc gia có c h ế độ chính trị khác nhau thành m ột thị trường thống nhất. Công cuộc đổi mới nói chung và dổi mới kinh tế nói riêng cùa nước ta lại thu được những thành tựu quan trọng làm cho vị thế nước ta Irên trường quốc tế dược nâng lên rõ rệt. Tất cả những diều dó dã tạo môi trường thuận lợi để nước ta thực hiện dường lối m ở cửa, đa phương lioá, đa dạng lioá các quan hệ kinh tế đổi ngoại. Tính đến cuối năm 1999, Việt Nam dã là thành viên chính thức của hai tổ chức kinh lế khu vực là ASEAN và APEC, có quan hệ ngoại giao với 156 nước, quan hệ ngoại thương với trên 100 nước và lãnh thổ; trên 50 nước và lãnh thổ có quan hệ đầu tư trực tiếp; quan hệ đưa đón khách du lịch với 470 hãng cùa 45 nước và lãnh thổ. Từ Việt Nam có trên 20 dường bay quốc tế với sự tham gia của 30 hãng liàng không của các nước và lãnh thổ. N gành bưu điện năm 1986 chỉ có 9 kênh ra nước ngoài nhưng đến nay đã có hơn 1500 kênh. Ngoài ra còn nhiều tổ chức Kinh tế, Ng;ìn hàng, Tài chính quốc tế, tổ chức phi chính phủ đã có quan hệ kinli tế với Việt Nam. Mội khi nhận thấy rằng m ục tiêu ngăn can sự phát triển kinh lê' của Việt N am không đạt được như đã dự định, cùng với sự đòi hỏi tất yếu cùa xu thế hòa bình, Chính phú Hoa Kỳ đã xóa bỏ lệnh cấm vận và có chính sách linh hoạt hưn tránh cho Hoa Kỳ bị rơi vào tình trạng khó xử trước m ột sự thật rõ ràng là Việt N am đang vô hiệu hóa lệnh cấm vận của H oa Kỳ - một diều rất khó chấp nliạn dối với một nước lớn có vị trí siêu cường như Hoa Kỳ. Hơn nữa, nếu k hô ng tiến tới quan hệ bình thường với Việt N am , vô hình chung Hoa K ỳ đánh mất di m ột thị trường lớn, đầy tiềm năng và giữ m ột vị trí rất quan trọng ở khu vực Đ óng Nam Á, một khu vực phát triển n ăng động nhất trong lòng cliáo châu Á-Thái Bình Dương, nơi giữ vị trí h àng đầu trong chiến lược toàn cầu của Hoa Kỳ. Cho đến nay, m ặc dù H iệp định Thương mại Việt Mỹ còn phải ch ờ Q uốc hội của hai nước thông qua, nhưng, như Tổng thống M ỹ Bill Clinton phát biểu : "Việc ký kết H iệp định hôm nay s ẽ tạo ra nhiều cơ liội p h á t triển m ớ i clio các doanh nghiệp của cả hai nước trong nhiều lĩnli vực từ nông nghiệp, công nghiệp đến truyền th ô n g "[Thời báo kinh tế Việt Nam sô' 85,17/7/2000]. 13 4 1.2.2. Chính sách “ mỏ cửa kinli tê” và iiộ i nhập” quốc tê của Việt Nam. Sự thống nhất về quan điểm và chính sách về quan hệ dối ngoại của Việt N a m trong thời kỳ đổi mới là những cơ sở rất quan trọng dể Việl Nam tiến hành dường lối m ở cửa, tự do hóa tlnrưng mại, tiến hànti quá trình công nghiệp hóa hướng về xuất khẩu, hội nhập với các nước trong khu vực và các nước trên thế giới, trong dó có Hoa Kỳ. N ăm 1989, là m ốc thời gian đáng nhớ của tiến trình cải cách kinh tế. Tại Hội nghị trung ương Đàng 6 klioá VI dã thể hiện sự chuyển hướng cư bản trong tư duy và quan điểm kinh tế, xem thị trường cà nước là mộl thực thể thông nhất và các môi quan hệ thị trường được xem xét khi dề ra các cliínli sách. Hàng loạt các văn bản tiếp theo của chính phủ đã cụ lliể quan điểm này bằng sự ra đời bộ luậl doanh nghiệp, khảng định lính chất pháp lý của ncn kinh tế thị Irường dựa liên sự da dạng các hình thức sở hữu.N hững hiện pháp cải cách lớn dược áp dụng trên thực tế tự do giá cả, áp dụng cơ c h ế một tỷ giá, cải tổ hệ thống ngân hàng, cải cách khu vực kinh tế quốc doanh, phát triển kinh tế hộ trong nông nghiệp, xoá bỏ độc quyền nhà nước trong hoạt dộng kinh tế dã tạo ra mức tăng trưởng cao của nền kinh tế Việt Nam và những dường nét cơ bản của m ột nền kinh tế thị trường. Đại hội VIII( 1996) đã khẳng định việc tiếp lục pliál Iriến dường lối Đổi mới của Đại hội V I,VII là đa dạng hoá, đa phương hoá các quan hệ kinh tế dối ngoại iheo tinh thần : “V iệt N am m uốn là bạn của tài cá các nước trong cộng đồng t h ế giới, p h â n đấu vì htìờ bình , dộc lộp và pliál lrié ’n " 1(45), 120], nhằm đẩy m ạnh quan hệ kinh tế đối ngoại, phá thê' bao vây cấm v ậ iu h a m gia tích cực vào dời sống cộng dồng quốc tế. Chủ trương này dã tạo diều kiện thúc đẩy tiến trình hội nhập quốc tế của Việt Nam. Ngliị q uyết Mội nghị lẩn thứ Tư, Ban chấp hành Trung ương khoá V 1II(29-12-1997) dã thong nhất nguyên tắc hội nhập của Việt nam là “trên cơ s ỏ p h á t h u y nội lực, thực lìiện nhất q u a n , lâu dà i chính sách thu hút các nguồn lực bên ngoài ”(l), trong dó những biện pháp quan trọng hàng dầu lá “tiếp tục lạo diếu kiện thuận lợi hơn nữa cho các nhà dầu tư nước ngoài, tích cực, chủ động thâm nhập và m ở rộng 1Sácli đã dần trang 120 14 thị trường q u ố c t ế ”(V. Chương trình công tác của Chính phủ năm 1998 cũng chỉ rõ: “liến trình đổ i m ới trong nước p h ả i đi kịp và gắn với tiến trình hội nhập quốc: tê'n h ầ m p h ụ c VII lối m ục tiêu pliát triển đất nước, g iữ vững độc lập tự chủ "[(27), 124]. Với việc lliống nhất về dường lối đối ngoại độc lập, tự chù, da phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ kinh tế đối ngoại, chúng ta dã 11Ỗ lực thúc đẩy hợp tác kinh tế với tất cả các nước và thể c h ế chính Irị khác nhau, phá được th ế bao vây, cô lập về chính trị, cấm vận về kinh tế, thiết lập quan hệ ngoại giao với 167 nước trong đó có tất cả các nước lớn, phát triển quan hệ thương mại với 130 nước và lãnh thổ. Trong m ột thập kỷ vừa qua, bối cảnh quốc tế có những thay dổi hết sức nhanh chóng. Xu hướng toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới đang diễn ra mạnh mẽ đã tác động đến chính sách kinh tế dối ngoại của mỗi quốc gia. Trong bới cảnh đó, và đặc biệt là xuất phát từ niiu cầu, mục tiêu phát triển nền kinh tế đất nước, Việt N am kliông thể không thay dổi chính sách kinh tế của mình, trước hết là dể đáp ứng kịp thời yêu cầu của dát nước, của xã hội, sau đó là để hội nhập với xu thế phát triển chung của toàn cầu và đồng thời cung là dể theo kịp các nước trên th ế giới. Kinh nghiệm phát triển kinh tế của nhiều nước đ ã rút ra bài học: ổn định chính trị là tiền đề của sự phát triển kinh tế. N ền kinh tế thị trường có thể đem lại mức tăng trưởng và hiệu quả cao, nhưng để cho quá trình phát triển này ổn định và bền vũng về lâu dài cẩn có sự q uản lý và chí dạo của Nhà nước, sửa chữa n hũng khiếm khuyết của cơ c h ế thị trường. Đổi mới kinh tế đi trước m ột bước tạo tiền clề bảo đảm ổn định chính trị. Trong quá trình dổi mới này, Đảng, N hà nưức và nhân dân Việt Nam chấp nhận n h ũn g thừ thách khắc nghiệt và tìm cách khắc phục những vấn dề còn yếu kém do trình độ và nhận ihức chưa thật đầy đủ, chuẩn xác. Với m ục tiêu thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, kinh tế đối ngoại đã dược xác định ưu tiên cho các ngành công nghiệp mũi nhọn nh ư năng lượng, điện tử , tin học, viễn thông, cô n g nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, cải thiện cơ sở hạ tâng, đổi mới m áy m óc thiết bị. Đồng thời kh u y ến khích sản xuất hàng hóa xuất khẩu nh ằm ch iếm lĩnh từng 2 . Sáclì đã dần trang 62 15