Môc lôc
Lêi më ®Çu
Ch-¬ng I :T×nh h×nh thu hót FDI,vai trß cña
nã ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
1.
Sù cÇn thiÕt ph¶o thu hót FDI.
2. T×nh h×nh thu hót ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi
t¹i ViÖt Nam .
3. Vai trß t¸c ®éng cña ®Çu t- trùc tiÕp .
Ch-¬ng II
: §Æc ®iÓm FDI hiÖn nay vµ c¸c t¸c
®éng cña tù do ho¸ th-¬ng m¹i ASEAN ®Õn qu¸
tr×nh thu hót FDI t¹i ViÖt Nam
1. Qu¸ tr×nh tù do ho¸ th-¬ng m¹i quèc tÕ va ASEAN
2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm míi cña FDI trong sù t¸c ®éng
cña t- do ho¸ th-¬ng m¹i t¹i ViÖt Nam
3. Sù t¸c ®éng cña tù do ho¸ th-¬ng m¹i
ASEAN
®Õn dßng l-u chuyÓn FDI t¹i ViÖt Nam
Ch-¬ng III : §Þnh h-íng vµ c¸c gi¶i ph¸p t¨ng
c-êng thu hót FDI vµo ViÖt Nam trong ®iªï
kiÖn thùc hiÖn AFTA
1. §Þnh h-íng thu hót FDI vµo ViÖt Nam
2. Gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c-êng thu hót FDI vµo ViÖt
Nam trong ®iªï kiªn thùc hiªn AFTA
Lêi kÕt
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1
lêi më ®Çu
Ngµy nay, thÕ giíi ®· biÕt ®Õn ViÖt Nam vµ ViÖt
Nam còng b¾t ®Çu ®i ra thÕ giíi. §©y lµ xu h-íng
hoµn toµn phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn, lµ ®iÒu
kiÖn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ
khu
vùc
vµ
thÕ
giíi.
B¾t
nhÞp
®-îc
xu
thÕ
nµy
12/1987 Nhµ n-íc ta chÝnh thøc ban hµnh luËt ®Çu tn-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam.
§Çu t- trùc tiÕp ngoµi ®· ®ãng mét vai trß hÕt
søc quan träng trong sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ cña ViÖt Nam.
Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ
ViÖt Nam
hiÖn nay trong sù t¸c ®éng cña tù do hãa th-¬ng m¹i
ASEAN cã ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh tùu to lín nh-ng do
nh÷ng biÕn ®éng thÊt th-êng cña nÒn kinh tÕ
khu vùc
còng nh- thÕ giíi ViÖt Nam gÆp ph¶i nh÷ng biÕn ®éng
th¨ng trÇm, phøc t¹p t¸c ®éng kh«ng tèt tíi nÒn kinh
tÕ ViÖt Nam.
XuÊt ph¸t tõ ®ã t«i ®· chän nghiªn cøu ®Ò tµi
“Quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p thu hót ®Çu t- trùc tiÕp
n-íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh tù do hãa
th-¬ng m¹i trong ASEAN”.
2
Ch-¬ng 1
T×nh h×nh thu hót fdi ,vai trß cña nã ®èi víi
nÒn kinh tÕ viÖt nam
1.
Sù cÇn thiÕt ph¶i thu hót FDI
Ho¹t ®éng ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµI ngµy cµng
®-îc nhiªu f n-íc thõa nhËn lµ mét nh©n tè quan
träng ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn cña mçi quèc gia
,®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
N-íc ta ,kÓ tõ khi luËt ®Çu t- n-íc ngoµI ®-îc
ban hµnh vµ thùc
hiÖn, ho¹t ®éng ®Çu t- trùc tiÕp
n-íc ngoµI ®-îc §¶ng vµ Nhµ n-íc ta kh¼ng ®Þnh lµ bé
phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
theo ®Þnh h-íng x¨ héi chñ nghÜa, gãp phÇn thóc ®Èy
sù ph¸t triÓn cña c¸c nguån lùc trong n-íc. Sù xuÊt
hiÖn cña FDI t¹i ViÖt Nam thêi gian qua ®· ®em l¹i
cho chung ta nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vÒ kinh tÕ x·
héi thÓ hiÖn qua c¸c khÝa c¹nh sau :
• FDI ®ãng gãp ®èi víi tæng vèn ®Çu t- toµn x·
héi .
• FDI lµm t¨ng kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn
kh¸c
• FDI gãp phÇn lµm chuyÓn dich c¬ cÊu kinh tÕ
theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸ .
• T¨ng thu ng©n s¸ch nhµ n-íc .
• T¨ng viÖc lµm vµ thu nhËp cho ng-êi lao ®éng.
• T¨ng c-êng xuÊt khÈu.
• FDI gãp phÇn chuyÓn giao c«ng nghÖ mét c¸ch
thuËn lîi vµ nhanh chãng.
3
NgoµI c¸c ho¹t ®éng trªn ,FDI cßn gãp phÇn tÝch
cùc vµo ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt. FDI tËp
chung chñ yÕu vµo ngµnh c«ng nghiÖp vµ hiÖn chiÕm
35% gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp , tèc ®é t¨ng
tr-ëng kinh tÕ ®¹t trªn 20% ,gãp phÇn ®-a tèc ®é
t¨ng tr-ëng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp c¶ n-íc
b×nh qu©n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®¹t trªn 10%.
§Çu t- n-íc ngßai trong lÜnh vùc x©y dùng h¹ tÇng
,khu c«ng nghiÖp , b-u chÝnh viÔn th«ng , y tÕ ,
®µo t¹o nguån nh©n lùc t¨ng nhanh , §Çu t- n-íc
ngoµI ®· ®em l¹i nh-ng m« h×nh qu¶n lý tiªn tiÕn
nh-ng ph-¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i cho nÒn kinh
tÕ ,thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong n-íc ®æi míi
c«ng nghÖ , n©ng cao chÊt l-¬ng s¶n phÈm vµ søc
c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr-êng trong
vµ ngoµI n-íc .§Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµI ®· t¨ng
c-êng thÕ vµ lùc cña n-íc ta trong tiÕn tr×nh héi
nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.
2. T×nh h×nh thu hót ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi t¹i
ViÖt Nam
Sau n¨m 1975, n-íc ta ®· ban hµnh nh÷ng ®iÒu lÖ
quy ®Þnh vÒ ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®Ó ®iÒu
tiÕt ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t- chñ yÕu tõ c¸c
n-íc XHCN nh- Liªn X«, Trung Quèc. C¸c dù ¸n ®Çu tlóc bÊy giê dùa trªn nÒn t¶ng hîp t¸c gióp ®ì ViÖt
Nam kh«i phôc nÒn kinh tÕ
bÞ tµn ph¸ sau chiÕn
tranh.
Cïng víi chÝnh s¸ch ®æi míi ®Êt n-íc, th¸ng
12/1987, LuËt §Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· ®-îc
4
ban hµnh. TÝnh ®Õn ngµy 31/12/2003, c¶ n-íc thu hót
kho¶ng 5236 dù ¸n ®Çu t-, trong ®ã cßn kho¶ng 4324
dù ¸n ®ang ho¹t ®éng víi vèn ®¨ng ký 40,8 tû USD,
vèn thùc hiÖn kho¶ng 24,6 tû USD (b»ng 60,3% vèn
®¨ng ký), ®-a ViÖt Nam trë thµnh n-íc ®øng vÞ trÝ
thø 5 ë khu vùc §«ng Nam ¸, 11 ë Ch©u ¸ vµ 34 trªn
thÕ giíi vÒ thu hót ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi.
B¶ng 1: §Çu t- n-íc ngoµi ®-îc cÊp giÊy phÐp giai
®o¹n 1988-2003
Vèn ®¨ng
Vèn thùc
Vèn b×nh qu©n
ký (triÖu
hiÖn (triÖu
1 dù ¸n
USD)
USD)
(triªu USD)
1611
18477
8254
11,5
1996
325
8497,3
2914
26,1
1997
345
4649,1
3215
13,5
1998
275
3897,0
2369
14,2
1999
311
1568,0
2535
5,0
2000
371
2012,4
2450
5,4
2001
523
2535,5
2591
4,8
2002
754
1557,7
1250
2,1
2003
721
1915,8
2650
2,7
Sè dù
N¨m
¸n
19881998
Nguån: Tæng côc Thèng kª
* VÒ c¬ cÊu ngµnh: C¸c dù ¸n ®Çu t- trùc tiÕp
n-íc
ngoµi
nghiÖp
vµ
chñ
yÕu
x©ydùng
tËp
víi
trung
2885
dù
vµo
¸n,
lÜnh
vèn
vùc
c«ng
®¨ng
ký
23213,71 triÖu USD (chiÕm 66,7% sè dù ¸n, 56,9% tæng
sè vèn ®¨ng ký); n«ng nghiÖp 596 dù ¸n víi vèn ®¨ng
ký 2893,34 triÖu USD (chiÕm 13,8% dù ¸n; 7,1% vèn
5
®¨ng ký); dÞch vô 843 dù ¸n víi vèn ®¨ng ký 14682,7
triÖu USD (chiÕm 20,41% sè dù ¸n; 36% vèn ®¨ng ký.
B¶ng 2: §Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ph©n theo ngµnh
®èi víi nh÷ng
dù ¸n cßn hiÖu lùc giai ®o¹n 1988- 2003
Tæng vèn
Vèn ph¸p
Vèn thùc
®Çu t-
®Þnh
hiÖn
(tr.USD)
(tr.USD)
(tr.USD)
2885
23213,7
40583,2
16725,3
27
1891,6
1389,6
4420,9
C«ng nghiÖp nhÑ
1174
6105,8
2808,8
273,9
C«ng nghiÖp nÆng
1207
9499,0
3952,1
5890,4
C«ng nghiÖp thùc phÈm
212
2585,0
1228,0
1779,4
X©y dùng
265
3132,1
1204,6
1860,6
N«ng, l©m nghiÖp
596
2898,35
1282,4
1562,2
N«ng-l©m nghiÖp
500
2635,0
1159,7
1435,1
96
263,3
112,7
127,1
DÞch vô
843
14682,8
6687,5
6313,7
GTVT – B-u ®iÖn
118
2594,5
2034,5
1039,3
Kh¸ch s¹n – Du lÞch
143
3302,7
1120,8
2036,0
Tµi chÝnh – Ng©n hµng
46
596,0
577,0
598,1
V¨n hãa – Y tÕ – Gi¸o
147
628,0
278,9
230,2
3
2466,7
675,2
6294,6
99
3460,5
1205,8
1598,5
19
895,6
403,4
524,2
268
738,7
391,8
280,9
4324
40794,8
16553,1
24601,1
Sè dù
Ngµnh
¸n
C«ng nghiÖp
DÇu khÝ
Thuû s¶n
dôc
X©y dùng khu ®« thÞ
míi
X©y
dùng
v¨n
phßng,
c¨n hé
X©y dùng KCN, KCX
DÞch vô kh¸c
Tæng
Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t-
6
* VÒ ph©n bæ dù ¸n: hÇu hÕt c¸c tØnh, thµnh
trong c¶ n-íc ®Òu cã dù ¸n ®Çu t- trùc tiÕp n-íc
ngoµi, nh-ng tËp trung chñ yÕu vµo mét sè ®Þa ph-¬ng
cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh- Hµ Néi, H¶i Phßng, Thµnh
phè Hå ChÝ Minh, B×nh D-¬ng, §ång Nai, Bµ RÞa – Vòng
Tµu. Nh÷ng ®Þa ph-¬ng nµy chiÕm tíi 74,8% tæng sè
døan vµ 74,7% tæng sè vèn ®Çu t- cña c¶ n-íc.
B¶ng 3: Mét sè ®Þa ph-¬ng dÉn ®Çu vÒ thu hót FDI (tÝnh
®Õn ngµy31/12/2003)
Vèn
Vèn
Sè dù
®¨ng ký
§Þa
Sè dù
®¨ng ký
¸n
(tr.USD
ph-¬ng
¸n
(tr.USD
§Þa ph-¬ng
)
TP.Hå
ChÝ
1581
)
11208,4
Bµ RÞa-
Minh
140
3569,8
Vòng
Tµu
B×nh D-¬ng
748
3028,4
Hµ Néi
634
8223,7
§ång Nai
579
4617,9
H¶i
170
1659,2
Phßng
Nguån:
- Niªn gi¸m thèng kª 2002
- Kinh tÕ ViÖt Nam vµ thÕ giíi 2003-2004, Thêi b¸o kinh
tÕ ViÖt Nam
* VÒ ®èi t¸c ®Çu t-: §Õn nay ®· cã h¬n 75 n-íc
vµ vïng l·nh thæ ®Çu t- vµo ViÖt Nam, nh-ng c¸c nhµ
®Çu t- lín chñ yÕu ®Õn tõ c¸c n-íc Ch©u ¸ nh-: §µi
Loan, Hµn Quèc, Hång C«ng, NhËt B¶n, Singapo. Nh÷ng
n-íc nµy chiÕm tíi 60,12% sè dù ¸n vµ 58,41% sè vèn
®Çu t-.
* VÒ h×nh thøc ®Çu t-: h×nh thøc liªn doanh
chiÕm 51% vèn ®¨ng ký vµ 30% sè dù ¸n, h×nh thøc ®Çu
t- 100% vèn n-íc ngoµi chiÕm36% vèn ®¨ng ký vµ 66%
7
sè dù ¸n, h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh vµ
BOT chiÕm 13% vèn ®¨ng ký vµ 4% sè dù ¸n.
2.
Vai trß t¸c ®éng cña ®Çu t- trùc tiÕp
2.1 . T¸c ®éng tÝch cùc
8
B¶ng 4. Sè dù ¸n FDI vµo ViÖt Nam (1991-2002)
N¨m
Sè dù ¸n
Vèn ®¨ng
Quy m«(triÖu
ký(triÖu
USD/dù ¸n)
USD)
1991
151
132,0
80,79
1992
197
2165,0
10,0
1993
269
2900,0
10,78
1994
343
3765,6
10,98
1995
370
6530,8
17,65
1996
325
8497,3
26,15
1997
345
4649,1
13,48
1998
275
3897,0
14,17
1999
311
1568,0
5,04
2000
371
2012,4
5,42
2001
461
2436,0
5,28
2002
4447
43194
678,9
Tæng
7765
81747,2
878,64
Nguån
:
niªn
gi¸m
thèng
kª
2000,
NXB
thèng
kª,HN 2001 thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam,kinh tÕ 2001_
2002 ViÖt Nam ,thÕ giíi.
a. §èi víi n-íc nhËn giao vèn
• ChuyÓn giao vèn
Vèn cho ®Çu t- ph¸t triÓn kinh tÕ bao gåm
nguån
vèn
trong
vµ
ngoµI
n-íc.§èi
víi
n-íc
l¹c
hËu,s¶n xuÊt ë tr×nh ®é thËp , nguån vèn tÝch luü
cßn h¹n hÑp th× vèn §TNN ®Æc biÖt quan träng ®èi
víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ , ë c¸c n-íc nµy
cã nhiÒu tiÒm n¨ng lao ®éng vµ tµI nguyªn thiªn
nhiªn nh-ng tr×nh ®é s¶n xuÊt cßn thËp kÐm ,c¬ së
9
vËt chÊt kü thuËt cßn l¹c hËu nªn ch-a co ®iªï kiÖn
®Ó khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng ®ã . C¸c n-íc nµy muèn
tho¸t khái vßng luÈn quÈn cña sù ®ãi nghÌo nªn ®·
t¨ng c-êng ®Çu t- ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o ra møc
t¨ng tr-ëng kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh . §Ó thùc
viÖc
nµy c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cÇn ph¶i cã nhiÒu vèn
®Çu t-. Trong ®iªï kiÖn nµy ,khi mµ mét sè n-íc cÇn
n¾m gi÷ mét khèi l-îng lín vèn vµ cã nhu cÇu ®Çu tra nuãc ngoµi, th× ®ã lµ c¬ héi tèt nhÊt cho c¸c
n-íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ tranht hñ nguån vèn
§TNN vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ .
T¹i nhiÒu n-íc ®ang ph¸t triÓn ,vèn FDI chiÕm
tû lÖ ®¸ng kÓ trong tæng vèn ®Çu t-cña toµn bé nÒn
kinh tÕ, trong ®ã cã mét sè n-íc hoµn toµn dùa vµo
vèn §TNN ,®Æc biÖt lµ giai ®o¹n ®©u t- ph¸t triÓn
kinh tÕ . Mét sè n-íc ®· thùc hiÖn kh¸ thµnh c«ng
chiÕn l-îc thu hót FDI vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh
®Õn t¨ng tr-ëng kinh tÕ c¸c n-íc nµy nh- Indonexia
(FDI/GDP-2001
=10,9%);
Malaysia
(FDI/GDP
–2001
=26,6%) ; Singapore (FDI/GDP –2001 =65,3%).
T¹i ViÖt Nam , nh-ng con sè ë b¶ng 4 cho thÊy
chóng ta kh¸ thµnh c«ng trong viÖc thu hót FDI
,tuy nhiªn so víi c¸c n-íc trong khu vùc vÉn cßn
thËp (FDI/GDP-2001 =13,1%).
§èi víi c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn FDI vÉn
lµ nguån vèn bæ sung quan träng cã ý nghÜa lín
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. B»ng chøng lµ
c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· thu hót trªn
80% FDI toµn thÕ giíi vµo n-íc hä . Kh¸c v¬Ý c¸c
10
n-íc ®ang ph¸t triÓn ,kh«ng ph¶I lµ hä thiÕu vèn
®Çu t-, còng kh«ng ph¶I tr×nh ®é thËp kÐm mµ c¸c
n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cÇn thu hót ®Çu ttrùc tiÕp n-íc ngoµi. Thùc tÕ th× c¸c n-íc ph¸t
triÓn ®Çu t- ra n-íc ngoµI nhiÒu nhÊt ,nh-ng còng
thu
hót phÇn lín §TTTNN . Theo b¸o c¸o ®Çu t- cña
LIªn Hîp
Quèc 1994 c¸c n-¬cs ph¸t triÓn ®Çu t- ra
n-íc ngoµI kho¶ng 189 ty USD , chiÕm 85% tæng vèn
FDI trªn toµn cÇu , nh-ng ng-îc l¹i hä ®· thu hót
vµo 135 tû USD chiÕm 60% tæng vèn FDI toµn thÕ
giíi.
FDI
cã
vai
trß
quan
träng
trong
viÖc
khuÕn
khÝch tiÕt kiÖm trong n-íc ,®Iòu nµy cã thÓ gi¶I
thÝch nh- sau ; khi cã §TTTNN cã thÓ t¹o thªm
nhiÒu viÖc lµm ,t¨ng thu nh¹p quèc d©n do ®ã cã
thÓ t¨ng phÇn tiÕt kiÖm o n-íc nhËn vèn ®Çu t-.
Khi FDI nh¶y vµo mét n-íc ,nã cã thÓ lµm
gi¶m
c¸n c©n v·ng lai, nã còng cã thÓ lµm triÖt tiªu
kho¶n th©m hôt ®ã qua thêi gian ,khi c¸c c«ng ty
n-íc ngoµI thu ®-îc nh-ng kho¶n xuÊt khÊu rßng,
Thªm n÷a , khi nh÷ng lîi thÕ cña nÒn s¶n xuÊt n-íc
ngoµI ®-îc ®-a vµo n-íc chñ nhµ nh- c«ng nghÖ ,kü
n¨ng s¶n xuÊt … chóng lµm n©ng cao søc c¹nh tranh
quèc tÕ cña c¸c h·ng trong n-íc ,cã thÓ lµm t¨ng
xuÊt khÈu ,gãp phÇn t¹o ra ngo¹i tÖ c¶I thiÖn c¸n
c©n th-¬ng m¹i .
• ChuyÓn giao c«ng nghÖ
Khi ®Çu t- vµo mét n-íc nµo ®ã ,chñ ®Çu tkh«ng chØ mang vµo n-íc ®ã vèn b¨ng tiÒn ,ma cßn
11
chuyÓn
vèn
b¨ng
hiÖn
vËt
nh-
m¸y
mãc
thiÕt
bÞ,
nguyªn vËt liÖu ,c«ng nghÖ ,n¨ng lùc thÞ tr-êng.
Th«ng qua ho¹t ®éng FDI; qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng
nghÖ ®-îc thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng vµ thuËn
tiÖn cho c¶ hai bªn .
Mét trë ng¹i lín trªn ®-êng ph¸t triÓn kinh tÕ
cña hÇu hÕt c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn lµ tr×nh ®é kü
thuËt ,c«ng nghÖ l¹c hËu .Trong thêi ®¹i khoa hoc
c«ng nghÖ ph¸t triÓn nh- hiÖn nay ,viÖc tù nghiªn
cøu khoa häc kü thuËt , c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é s¶n
xuÊt cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn lµ ph¶I biÕt tËn
dông nh÷ng thanh tùu khoa häc tiªn tiÕn cña n-íc
ngoµI th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ, TiÖp nhËn FDI
lµ mét ph-¬ng thøc cho phÐp c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn
cã thÓ tiªp thu ®-îc tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ
hiªn ®¹i trªn thª giíi , tuy nhiªn møc ®é hiÖn ®¹i
t¬I ®©u cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c, nh-ng
dï thÕ nµo ®©y còng lµ lîi Ých c¨n b¶n cña c¸c n-íc
khi tiÖp nh©n FDI. Trong ®Iòu kiÖn nµy , trªn thÕ
giíi cã nhiÒu c«ng ty cña nhiÒu quèc gia kh¸c nhau
cã nhu cÇu ®Çu t- ra n-íc ngoµI va thùc hien chuyÓn
giao c«ng nghÖ cho n-íc tiªp nhËn ®Çu t- . §©y lµ c¬
héi tèt cho c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ tiÖp
nhËn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i mµ kh«ng ph¶i tr¶ mét kho¶n
phÝ nµo .
C¸c n-íc ph¸t triÓn mÆc dï cã tr×nh ®é s¶n xuÊt
hiÖn ®¹i ,khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn nh-ng kh«ng
thÓ nµo toµn diÖn ®-îc, ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶ cao, mçi
n-íc chØ tËp chung vµo mét sè lÜnh vùc nµo ®ã mµ hä
12
cã lîi thÕ , ng-îc l¹i chÝnh
sù tËp trung ®ã cµng
cñng cè h¬n ®Þa vÞ vµ quyÒn lîi trªn thÕ giíi cña
n-íc ®ã . Xu h-íng ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng x·
héi còng la qu¸ tr×nh chuyªn
m«n ho¸ vµ liªn kÕt
chÆt chÏ v¬I nhau, phô thuéc lÉn nhau .Ho¹t ®éng FDI
lµ kÕt qu¶ cña qóa tr×nh trªn.
ChuyÓn giao c«ng nghÖ còng lµ yªu cÇu tÊt yÕu
cña sù ph¸t triÓn khoa häc . BÊt kú mét tæ chøc nµo
muèn thay thÕ kü thuËt ,c«ng nghÖ míi cÇn t×m cho
m×nh mét n¬I th¶I kü thuËt c«ng nghÖ cò . ViÖc th¶I
c«ng nghÖ cò dÔ dµng ®uîc nhiÒu n¬I ch©p nhËn ,®Æc
biÖt lad c¸c n-íc ®ang phat triÓn ,chÝnh sù lan to¶
nh-ng thµnh tùu khoa häc ,c«ng nghÖ , kü thuËt cña
nh©n lo¹i th-êng xuyªn nh- thÕ nµy , ®· t¹o ra m«I
tr-êng thuËn lîi cho sù tiÖp nhËn vµ ph¸t triÓn
nhanh chãng cña khoa häc kü thuËt.
• Thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ
Tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña n-íc ngoµI , c¸c
n-íc ®ang phat triÓn muèn sö dông nã vµo môc tiªu
quan träng hµng ®Çu lµ ®Èy m¹nh t¨ng tr-ëng kinh tÕ
. §©y còng lµ ®Ióm nót ®Ó c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn
tho¸t ra vßng luÈn quÈn ®ãi nghÌo . Thùc tiÔn vµ
kinh nghiÖm cña nhiÒu n-íc cho thÊy quèc gia nµo
thùc hiÖ chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ më víi bªn
ngoµI, biÕt tranh thñ vµ ph¸t huy c¸c nh©n tè bªn
ngoµI biÕn nã thµnh nh©n tè bªn trong , th× quçc gia
®ã cã tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ cao.
Møc t¨ng tr-ëng kinh tÕ ë nh÷ng n-í ®ang ph¸t
triÓn th-êng do nh©n tè ®Çu t- la chñ yÕu , nhê ®ã
13
c¸c nh©n tã kh¸c nh- lao ®éng ®-îc sö dông ,n¨ng
suÊt lao ®éng ®-îc t¨ng lªn . V× vËy , th«ng qua
®Çu t- cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch t-¬ng ®èi møc t¨ng
tr-ëng kinh tÕ cña mçi n-íc.
• Thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ
FDI lµ bé phËn quan träng cña ho¹t ®éng kinh tÕ
®èi ngo¹i ,th«ng qua ®ã c¸c quèc gia sÏ tham gia
ngµy cµng nhiÒu vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®Ó
h«Þ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ,®ßi hái mçi quèc
gia ph¶I thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cho phï hîp víi sù
ph©n c«ng lao ®éng cua quèc tÕ. Sù chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ cña mçi quèc gia phï hîp víi tr×nh ®ä
ph¸t triÓn chung trªn thÕ giíi sÏ t¹o ®iªï kiÖn
thuËn lîi cho ho¹t ®éng FDI .Ng-îc l¹i chÝnh FDI l¹i
gãp phÇn vµo ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ, bëi v×
:
+ Th«ng qua §TTTNN ®· lµm xuÊt hiÖn nhiÒu
lÜnh vùc ,ngµnh kinh tÕ míi ë n-íc nhËn ®Çu t-.
+ §TTTNN gióp cho sù ph¸t triÓn nhanh chãng
vÒ trnhf ®é kü thuËt céng nghÖ ë nhiÒu ngµnh
kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt vµ
lµm t¨ng tû phÇn ®ãng gãp cña nã cho nÒn kinh
tÕ.
+Mét sè
ngµnh
nghÒ
®-îc kÝch thÝch ph¸t
triÓn bëi §TTTNN , bªn c¹nh ®ã còng cã mét sè
ngµnh bÞ mai mét råi ®I ®Õn xo¸ sæ.
NgoµI nh÷ng t¸c ®éng trªn , FDI cßn cã mét
sè tac ®éng kh¸c nh- sau :
14
Gãp phÇn t¨ng thu ng©n s¸ch nhµ n-íc th«ng
qua viÖc nép thuÕ cña c¸c ®¬n vÞ §TNN vµ phÇn
thu tõ tiÒn cho thuª ®Êt … Cïng víi kh¶ n¨ng
s¶n xuÊt , nhËp khÈu hµng ho¸ , FDI cßn gióp më
réng thÞ tr-êng c¶ trong n-íc vµ quèc tÕ. §a sè
c¸c dù ¸n FDI ®Òu cã ph-¬ng ¸n bao tiªu s¶n
phÈm. §©y lµ hiÖ t-îng hai chiÒu ®ang trë nªn
kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu n-íc ®ang ph¸t triÓ hiÖn
nay. VÒ mÆt x· héi , FDI ®· t¹o ra nhiÒu chç
lµm míi ,thu hót ®¬n vÞ cã vèn §TNN. §IÒu nµy
gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc gi¶m bít n¹n thÊt
nghiÖp ,vèn lµ t×nh tr¹ng nan gi¶I cña nhiÒu
quèc gia, ®Æc biÖt ®èi víi nhiÒu quèc gia ®ang
ph¸t triÓn.
b. §èi víi n-íc ®i ®Çu tCã thÓ nãi ®Çu t- còng lµ h×nh thøc më réng
thôi tr-êng cho mét quèc gia hay mét tËp ®oµn
kinh tÕ. ViÖc më réng nµy cã ý nghÜa nhiÒu mÆt
®èi víi n-íc ®I ®Çu t-. §IÒu nµy ®-îc thÓ hiÖn
qua nh÷ng mÆt sau :
• §øng trªn gãc ®é vÜ m« :
Th«ng qua ho¹t ®éng FDI , c¸c n-íc cã thÓ
má réng vµ n©ng cao mèi quan hÖ víi nhau, ®«I
bªn cïng cã lîi .Ho¹t ®éng FDI còng lµm cho l-u
th«ng kinh tÕ gi÷a c¸c n-íc dÔ dµng h¬n , uy
tÝn cña c¸c n-íc ®ã còng ®-îc n©ng cao trªn thÞ
tr-êng quèc tÕ . Gi÷a c¸c quèc gia tån t¹i mét
vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ : cã nh÷ng n-íc thõa nhËn mÆt
hµng nµy, nh-ng còng mÆt hµng ®ã l¹i thiÕu ë
15
n-íc kh¸c. C¸c nhµ ®Çu t- chñ ®éng ®IÒu nµy vµ
hä cã thÓ tiªu thô nh÷ng mÆt hµng cò,l¹c hËu
hoÆc nhu cÇu ®· gi¶m ë n-íc hä .
NgoµI ra , ho¹t ®éng FDI cßn mang vÒ cho
n-íc ®I ®Çu t- nh÷ng kho¶n lîi nhuËn ,nh÷ng
nguyªn liÖu mµ trong n-íc hä kh«ng cã hoÆc ®·
c¹n kiÖt … c¸c n-íc ®I ®Çu t- dÔ dµng kiÕm lîi
nhuËn do ®-îc h-ëng nh÷ng -u ®·I vÒ thuÕ , khai
th¸c ®-îc nguån tµI nguyªn thiªn nhiªn vµ lao
®éng rÎ ,lîi dông ®-îc nh÷ng kÏ hë cña ph¸p
luËt vµ tr×nh ®é qu¶n lý kÐm ..
•
§øng trªn gãc ®é vi m« :
§èi víi bÊt kú doanh nghiªp nµo ,môc ®Ých
cuèi cïng
lµ tèi
®a
ho¸ lîi
nhuËn, khi
thÞ
tr-êng trong n-íc trë nªn nhá bÐ ,th× b¾t buéc
hä ph¶I ®Çu t- ra nuíc ngoµi, ®Ó më réng thÞ
tr-êng tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh . Th«ng qua
®Çu t- c¸c h·ng kh«ng chØ kiÕm ®-îc lîi nhuËn
,mµ hä cã thÓ thÊy nh÷ng nguån hµng ,nguång tµI
nguyªn …mµ n-íc m×nh khan hiÕm .
PhÇn lín nh-ng n-íc tiÖp nhËn ®Çu t- lµ c¸c
n-íc ®ang ph¸t triÓn ,nghÌo nµn vÒ mäi mÆt. V×
thÕ khi ®I ®Çu t- kh¶ n¨ng sö dông vèn cña c¸c
doanh nghiÖp sÏ linh ho¹t ,dÔ dµng h¬n. chi phÝ
®Çu t- nhá h¬n trong n-íc v× nh÷ng chÝnh s¸ch
-u ®·I ,hä cã thÓ sö dông l¹i nh÷ng m¸y mãc
thiÕt bÞ ®· l¹c hËu kh«ng cßn sö ®-îc ë n-íc hä
.
16
Còng nhê ho¹t ®éng ®©ï t- mµ mét c«ng ty cã
chi nh¸nh ë nhiÒu n-íc ,v× thÕ uy tÝn vµ søc
c¹nh tranh ®-îc n©ng cao trªn thÞ tr-êng quèc
tÕ.
2.2 . Mét ssè ¶nh h-ëng tiªu côc cña ho¹t
®éng FDI
Cïng víi nh÷ng g× gÆt h¸i ®-îc, ho¹t ®éng FDI
nãi riªng vµ chñ tr-¬ng më cöa nãi chung còng t¹o ra
nh÷ng mÆt tr¸I cho x· héi .
§TTTNN ®-îc thùc hiÖn chñ yÕu do c¸c c«ng ty ®a
quèc gia ,®· lµm n¶y sinh nçi lo r»ng c¸c c«ng ty
nµy sÏ lµm t¨ng sù phô thuéc cña nÒn kinh tÕ vµo
vèn,kü thuËt vµ m¹ng l-íi tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c
c«ng ty nµy . Vëy nÒn kinh tÕ cµng dùa vµo FDI th×
nÒn kinh tÕ cµng phô thuéc vµo nÒn kinh tÕ lín, do
v¹y sù ph¸t triÓn cña nã kh«ng bÒn v÷ng ,mçi sù
biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ lín ,®Òu cã t¸c ®éng m¹nh
mÏ ®Õn nÒn kinh tÕ. Trong vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng
nghÖ ho¹t ®éng
cña FDI,do tr×nh ®é c«ng nghÖ h¹n
chÕ mµ n-íc nhËn ®Çu t- cã thÓ tiÖp nhËn nh÷ng c«ng
nghÖ kh«ng phï hîp . C¸c c«ng ty n-íc ngoµI th-êng
chuyÓn vµo nh÷ng c«ng nghÖ l¹c hËu , nh-ng m¸y mãc
®· cò vµ ®¸nh gi¸ nã cao h¬n møc b×nh th-êng. Khi
tiÕn hµnh dù ¸n liªn doanh ,c¸c ®èi t¸c n-íc ngoµI
th-êng gãp vèn b»ng m¸y mãc ,thiÕt bÞ vËt t- , lîi
dông sù non yÕu vÒ kh¶ n¨ng
c«ng nghÖ cña ®èi t¸c,
hä cã thÎ chuyÓn vµo nh÷ng thiÕt bÞ m¸y mãc ®· ®Õn
thêi h¹n thanh lý . Hä chuyÓn vµo vµ tiÕp tôc khai
17
th¸c c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ nµy . Tuy r»ng nã cãthÓ
hiÖn ®¹i h¬n nh-ng thiÕt bÞ ®ang sö dông ,nh-ng l¹i
trë thµnh b·I th¶I lín cho c¸c c«ng ty ®a quèc gia
, ®©y lµ mét thiÖt h¹i lín cho c¸c n-íc nhËn ®Çu
t-.
Mét trong nh-ng lo ng¹i l¬n khi tiÖp nhËn FDI
lµ cã sù can thiÖp bÊt lîi cña phia n-íc ngoµI vµo
nÒn chÝnh trÞ th«ng qua nhiÒu thñ ®o¹n kh¸c nhau .
NhiÒu ý kiÕn kh¸c cßn cho r»ng khi tiÕp nhËn
FDI cã xu h-íng ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong n-íc ®i
®Õn ph¸ s¶n ,do c¸c c«ng ty ®a quèc gia co tiÒm lùc
tµI chÝnh, kü thuËt, ®«I khi cßn ®-îc h-ëng nh÷ng -u
®·I h¬n c¶ doanh nghiÖp trong n-íc .
Mét bé phËn trong x· héi bÞ tha ho¸ do bÞ kÝch
thÝch vÒ vËt chÊt ,lèi sèng ch¹y theo ®ång tiÒn ,coi
th-êng nh÷ng chu¶n mùc ®¹o ®øc trë nªn phá biÕn ,tÖ
n¹n x· héi t¨ng nhanh . Lîi dông chÝnh s¸ch më cöa
cña nhµ n-íc, c¸c thÕ lùc thï ®Þch t×m c¸ch chèng
ph¸. NÕu mÊt c¶nh gi¸c nh÷ng luång giã ®éc cã thÓ
trµ trén vµo kh«ng khÝ ®Çu t-.
§ã lµ nh÷ng mÆt tr¸i kh«ng thÓ tr¸nh khái , g©y
nhiÒu th¾c m¾c , nh÷ng d- luËn x· héi kh«ng tèt cho
hîp t¸c ®Çu t-, nhÊt lµ khi cã nh÷ng vÊp v¸p x¶y ra
. Do ®ã cÇn cã sù thèng nhÊt cña toµn
§¶ng ,toµn
d©n , gi÷a c¸c cÊp ,c¸c ngµnh gi÷ cho m«i tr-êng ®Çu
t- trong s¹ch, c-¬ng quyÕt bµI trõ tÖ n¹n x· héi, ®Ò
cao c¶nh gi¸c víi c¸c thÕ lùc thï ®Þch .
Ch-¬ng 2
18
®Æc ®IÓm fdi hiÖn nay vµ t¸c ®éng cña tù do ho¸
th-¬ng m¹i asean ®Õn qu¸ tr×nh thu hót fdi t¹i
viÖtnam
1. Qu¸ tr×nh tù do ho¸ th-¬ng m¹i quèc tÕ vµ ASEAN
NÒn th-¬ng m¹i thÕ giíi trong nhiÒu thËp kû qua
®· cã sù t¨ng tr-ëng rÊt lín vÒ quy m« trao ®æi,
ph¹m vi ho¹t ®éng, c¸c h×nh thøc tiÕn hµnh vµ sè
quèc gia tham gia vµo th-¬ng m¹i quèc tÕ còng ngµy
mét lín h¬n, theo chiÒu h-íng cëi më h¬n.
TÝnh ®Õn n¨m 1990, ®· cã tíi 127 quèc gia tham
gia vµo vßng ®µm ph¸ Uruguay so víi con sè 24 quèc
gia håi sau ®¹i chiÕn thÕ giíi thø 2. “Møc thuÕ quan
trung b×nh ®· gi¶m tõ 40% cßn 5% trong quan hÖ
th-¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn,
vµ trong t-¬ng lai, møc thuÕ suÊt nµy cßn tiÕp tôc
®-îc gi¶m h¬n n÷a.
Nhê nh÷ng thµnh c«ng cña GATT, vµ nhê vµo nh÷ng
thµnh c«ng trong ho¹t ®éng ®Çu t- quèc tÕ mµ møc
trao ®æi th-¬ng m¹i quèc tÕ ®· cã sù t¨ng tr-ëng
nh¶y vät tíi13 lÇn kÓ tõ n¨m 1950 ®Õn 1990.
Nh- vËy nÒn th-¬ng m¹i thÕ giíi ®ang ngµy cµng
cã nh÷ng b-íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ , nã ®-¬c coi lµ xu
thÕ kh«ng thÓ ®¶o ng-îc trong tiÕn tr×nh héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ . ThÕ kû 20 còng ch-ng kiÕn mét sù
phôc håi nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi tõ sau
sù tµn ph¸ khèc liÖt cña ®¹i chiÕn thÕ giíi thø 2,
sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc c«ng nghÖ vµ
®ång thêi ®ã lµ sù næi nªn cu¶ 3 trung t©m kinh tÕ
thÕ giíi ®ã lµ
tr×nh
®ã
Mü , NhËt va T©y ¢u. Cïng víi qu¸
, thÕ giíi còng ®-îc ch-ng kiÕn sù h×nh
19
thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh liªn kÕt kinh
tÕ quèc tÕ nh- mét xu thÕ tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh
héi nhËp vµ ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia.
Xu h-íng tù do hãa th-¬ng m¹i b¾t nguån tõ qóa
tr×nh quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi víi
nh÷ng cÊp ®é toµn cÇu hãa vµ khu vùc hãa, lùc l-îng
s¶n xuÊt ph¸t triÓn v-ît ra ngoµi ph¹m vi biªn giíi
cña mçi quèc gia, sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ph¸t
triÓn c¶ vÒ bÒ réng vµ bÒ s©u, vai trß cña c¸c C«ng
ty ®a quèc gia ®-îc t¨ng c-êng, hÇu hÕt c¸c quèc gia
chuyÓn sang x©y dùng m« h×nh “kinh tÕ më” víi viÖc
khai th¸c ngµy cµng triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh cña mçi
n-íc. ThÕ giíi ngµy nay lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt,
trong ®ã c¸c quèc gia lµ nh÷ng ®¬n vÞ ®éc lËp, tù
chñ nh-ng phô thuéc nhau vÒ kinh tÕ vµ khoa häc c«ng
nghÖ. Sù phô thuéc gi÷a c¸c quèc gia b¾t nguång tõ
nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan : do ®IÒu kiÖn ®Þa lý ,do sù
ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu tµI nguyªn thiªn nhiªn, do sù
ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, cña cuéc c¸ch
m¹ng khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ giíi …
LÞch sö thÕ giíi chøng minh r»ng kh«ng cã quèc
gia nµo cã thÓ ph¸t triÓn nÕu thùc hiÖn chÝnh s¸ch
tù cÊp tù tóc. Ng-îc l¹i, nh÷ng n-íc cã tèc ®é t¨ng
tr-ëng cao ®Òu lµ c¸c n-íc dùa vµo kinh tÕ
®èi
ngo¹i ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ trong n-íc ph¸t triÓn,
biÕt sö dông nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa
häc c«ng nghÖ ®Ó hiÖn ®¹i hãa nÒn s¶n xuÊt, biÕt
khai th¸c nh÷ng nguån lùc n-íc ngoµi ®Ó ph¸t huy c¸c
nguån lùc trong n-íc.
20
- Xem thêm -