Tài liệu Ql thuế theo cơ chế tự khai, tự nộp tại vn

Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép Môc lôc Lêi më ®Çu........................................................................................................ 4 PhÇn I ThuÕ vµ qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép................................................... 5 I. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ......................................................................5 1. Kh¸i niÖm vÒ thuÕ...........................................................................................5 2. Ph©n lo¹i thuÕ..................................................................................................6 2.1 Ph©n lo¹i theo ®èi tîng chÞu thuÕ...............................................................6 2.1.1 ThuÕ thu nhËp ......................................................................................6 2.1.2 ThuÕ tiªu dïng.......................................................................................6 2.1.3 ThuÕ tµi s¶n..........................................................................................7 2.2 Ph©n lo¹i theo ph¬ng thøc ®¸nh thuÕ..........................................................7 2.2.1 ThuÕ trùc thu.........................................................................................7 2.2.2 ThuÕ gi¸n thu......................................................................................7 2.3 Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ ®èi víi kh¶ n¨ng nép thuÕ..............................7 2.3.1 ThuÕ thùc..............................................................................................7 2.3.2 ThuÕ c¸ nh©n.......................................................................................7 2.4 Ph©n lo¹i theo ph¹m vi thÈm quyÒn vÒ thuÕ..............................................7 2.4.1 ThuÕ trung ¬ng...................................................................................8 2.4.2 ThuÕ ®Þa ph¬ng...................................................................................8 3. §Æc ®iÓm cña thuÕ...........................................................................................8 3.1 TÝnh b¾t buéc............................................................................................8 3.2 TÝnh kh«ng hßan tr¶ trùc tiÕp...................................................................8 3.3 TÝnh ph¸p lý cao.......................................................................................8 4. Chøc n¨ng cña thuÕ.........................................................................................9 4.1 Chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cho nhµ níc..........................9 4.2 Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ.....................................................................9 5. HÖ thèng thuÕ ë ViÖt Nam...........................................................................10 II. Giíi thiÖu vÒ qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai tù nép............................... 11 1. Kh¸i niÖm vÒ c¬ chÕ tù khai tù nép vµ dÆc ®iÓm ...................................... 11 1.1. Kh¸i niÖm.................................................................................................11 1.2 §Æc ®iÓm..................................................................................................11 2. §iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ.................................... 12 2.1 HÖ thèng luËt thuÕ ph¶i thùc sù minh b¹ch, ngêi d©n cã thÓ dÔ dµng tiÕp cËn vµ t×m hiÓu chÝnh s¸ch thuÕ..............................................................12 2.2 Tr×nh ®é d©n trÝ cao, sù hiÓu biÕt vµ tu©n thñ ph¸p luËt cña ngêi d©n tèt, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn ph¸p luËt ®¹t hiÖu qu¶ thiÕt thùc..........12 Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 1 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép 2.3 C¸c c¬ quan hµnh ph¸p ph¶i cã n¨ng lùc cao vµ phèi hîp tèt víi c¬ quan thuÕ trong c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh..................................................12 2.4 C¸c thñ tôc nh ®¨ng ký thuÕ, kª khai, nép thuÕ, hoµn thuÕ…, ph¶i ®¬n gi¶n. C¸c ch¬ng tr×nh thanh tra thuÕ vµ cìng chÕ thuÕ ph¶i cã hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc....................................................................................................13 2.5 CÇn cã chÕ tµi ph¸p luËt ®ñ nghiªm ®Ó r¨n ®e c¸c hµnh vi, vi ph¹m.13 3. ¦u ®iÓm cña c¬ chÕ tù khai, tù nép........................................................13 3.1TiÕt kiÖm thêi gian, c«ng søc.................................................................13 3.2 TiÕt kiÖm chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh vÒ thuÕ.......................................14 3.3 N©ng cao tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña ®èi tîng nép thuÕ..........................14 3.4 T¹o tiÒn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c cña c¬ quan ThuÕ.................14 4. H¹n chÕ cña c¬ chÕ tù khai, tù nép................................................................15 4.1 Nguy c¬ trèn lËu thuÕ, thÊt tho¸t thuÕ lín nÕu tr×nh ®é d©n trÝ thÊp vµ kh«ng cã biÖn ph¸p qu¶n lý thuÕ phï hîp...........................................15 4.2 §ßi hái cao vÒ c¬ së vËt chÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c c¬ quan Nhµ níc.........................................................................................................15 5. §æi míi ho¹t ®éng thanh tra – dÞch vô tuyªn truyÒn, hç trî vµ híng dÉn nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña c¬ chÕ tù khai, tù nép……………………… 16 PHÇn II thùc tr¹ng thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¬ chÕ tù khai, tù nép ë viÖt nam.............................................18 I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép........................... 18 II. KÕt qu¶ ®¹t ®îc thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¬ chÕ tù khai, tù nép ë côc thuÕ Qu¶ng Ninh vµ Thµnh Phè Hå ChÝ Minh..............................................................19 1. KÕt qu¶ ®¹t ®îc........................................................................... 19 2. Më réng m« h×nh tù khai, tù nép t¹i Hµ Néi ,Bµ RÞa-Vòng Tµu vµ §ång Nai 21 III. Nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc khi ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép.............. 22 1. “ G¸nh nÆng” tõ dù to¸n thuÕ............................................................... 22 2. HÖ thèng ph¸p luËt cha ®ång bé, quyÒn h¹n cña c¬ quan ThuÕ cha ngang tÇm. C¸c thñ tôc vÒ kª khai thuÕ, chÝnh s¸ch thuÕ cha ®¬n gi¶n râ rµng 23 3. C«ng nghÖ qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ míi cßn h¹n chÕ........................... 23 4. C«ng t¸c hç trî ®èi tîng nép thuÕ, c«ng t¸c thanh, kiÓm tra, c«ng t¸c thu nî, vµ cìng chÕ thuÕ ®at hiÖu qu¶ cha cao........................................... 24 4.1. VÒ c«ng t¸c hç trî ®èi tîng nép thuÕ..............................................24 4.2. VÒ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra.......................................................25 4.3. VÒ c«ng t¸c thu nî vµ cìng chÕ thuÕ...............................................25 Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 2 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép 5. Tæ chøc bé m¸y ngµnh thuÕ cha hîp lý................................................ 26 IV. C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¬ chÕ tù khai, tù nép.......26 1. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vÒ thuÕ..................................26 2. §Èy m¹nh c«ng t¸c hìng dÉn, hç trî c¸c ®èi tîng nép thuÕ thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép.................................................................................. 27 3. T¨ng cêng c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra..................................................28 4. Th«ng tin tuyªn truyÒn tíi c¸c ®èi tîng nép thuÕ vÒ thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép.............................................................................................29 5. HiÖn ®¹i hãa c¬ së vËt chÊt cho ngµnh thuÕ.............................................29 C. KÕt luËn...................................................................................................30 D. Tµi liÖu tham kh¶o............................................................................31 Lêi më ®Çu HiÖn nay níc ta ®ang ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Héi nhËp t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho níc ta ph¸t triÓn, thu hót ®îc nhiÒu nguån ®Çu t tõ bªn ngoµi , më réng ®îc thÞ trêng, ®îc ®èi xö b×nh ®¼ng trªn trêng quèc tÕ. §Ó qu¸ tr×nh héi nhËp ®îc nhanh chãng §¶ng vµ Nhµ níc ta ®ang tiÕn hµnh söa ®æi, hoµn thiÖn vµ x©y dùng thªm nhiÒu hÖ thèng luËt míi , c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh nhµ níc… C¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ lµ mét néi dung quan träng cña c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ níc hiÖn nay. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Æc biÖt trong n¨m 2004 vµ nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2005 võa qua ngµnh thuÕ ®· cã nh÷ng bíc ®i ®ét ph¸ trong c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ víi viÖc ®îc tæ chøc l¹i bé m¸y c¬ quan thuÕ c¸c cÊp, triÓn khai ¸p dông thÝ ®iÓm c¬ chÕ c¬ së kinh doanh tù kª khai, tù nép thuÕ theo Q§ 197/2003/Q§ - TTg vµ triÓn khai s©u réng ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch vµ hiÖn ®¹i hãa ngµnh thuÕ. Víi môc ®Ých muèn t×m hiÓu s©u h¬n vÒ ngµnh thuÕ, nh÷ng c¸i c¸ch cña ngµnh thuÕ trong viÖc qu¶n lý thu thuÕ , mét nghÜa vô mµ mäi c«ng d©n ®Òu ph¶i thùc hiÖn. Nªn em ®· chän ®Ò tµi: “Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép ë ViÖt Nam" lµm ®Ò ¸n m«n häc cho m×nh. Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vµ thêi gian cã h¹n ch¾c r»ng ®Ò ¸n cña em cha thÓ ®Çy ®ñ vµ cßn nhiÒu sai sãt. Em mong nhËn ®îc nhiÒu sù gióp ®ì , gãp ý cña thÇy c« gi¸o vµ b¹n ®äc ®Ó ®Ò ¸n cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 3 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép Hµ néi ngµy 24 th¸ng 11 n¨m 2005 Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh PhÇn I ThuÕ vµ qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép. I. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ. 1. Kh¸i niÖm vÒ thuÕ. Cho ®Õn nay trong c¸c s¸ch b¸o kinh tÕ trªn thÕ giíi vÉn cha cã th«ng nhÊt tuyÖt ®èi vÒ kh¸i niÖm thuÕ. §øng trªn c¸c gãc ®é kh¸c nhau theo c¸c quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ kh¸c nhau th× cã ®Þnh nghÜa vÒ thuÕ kh¸c nhau. Theo nhµ kinh tÕ häc Gaston Jeze trong cuèn “Tµi chÝnh c«ng” ®a ra mét ®Þnh nghÜa t¬ng ®èi cæ ®iÓn vÒ thuÕ: “ ThuÕ lµ mét kho¶n trÝch nép b»ng tiÒn, cã tÝnh chÊt x¸c ®Þnh, kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp do c¸c c«ng d©n ®ãng gãp cho nhµ níc th«ng qua con ®êng quyÒn lùc nh»m bï ®¾p nh÷ng chi tiªu cña Nhµ Níc.”. Trªn gãc ®é ph©n phèi thu nhËp: “ ThuÕ lµ h×nh thøc ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i tæng s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n nh»m h×nh thµnh c¸c quý tiÒn tÖ tËp trung cña nhµ níc ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu chi tiªu cho viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña nhµ níc.” Trªn gãc ®é ngêi nép thuÕ: “ ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc mµ mçi tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp cho nhµ níc theo luËt ®Þnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cho viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng , nhiÖm vô cña nhµ níc.” Trªn gãc ®é kinh tÕ häc :” ThuÕ lµ mét biÖn ph¸p ®Æc biÖt, theo ®ã, nhµ níc sö dông quyÒn lùc cña m×nh ®Ó chuyÓn mét phÇn nguån lùc tõ khu vùc t sang khu vùc c«ng nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kinh tÕ – x· héi cña nhµ níc.” Theo tõ ®iÓn tiÕng viÖt :” ThuÕ lµ kho¶n tiÒn hay hiÖn vËt mµ ngêi d©n hoÆc c¸c tæ chøc kinh doanh, tuú theo tµi s¶n, thu nhËp, nghÒ nghiÖp … buéc ph¶i nép cho nhµ níc theo møc quy ®Þnh.” Tõ c¸c ®Þnh nghÜa trªn ta cã thÓ rót ra ®îc mét sè ®Æc trng chung cña thuÕ lµ: Thø nhÊt, néi dung kinh tÕ cña thuÕ ®îc ®Æc trng bëi c¸c mçi quan hÖ tiÒn tÖ ph¸t sinh díi nhµ níc vµ c¸c ph¸p nh©n, c¸c thÓ nh©n trong x· héi. Thø hai, nh÷ng mçi quan hÖ díi d¹ng tiÒn tÖ nµy ®îc n¶y sinh mét c¸ch kh¸ch quan vµ cã ü nghÜa x· héi ®Æc biÖt- viÖc chuyÓn giao thu nhËp cã tÝnh chÊt b¾t buéc theo mÖnh lÖnh cña nhµ níc. Thø ba, xÐt theo khÝa c¹nh ph¸p luËt, thuÕ lµ mét kho¶n nép cho nhµ níc ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh theo møc thu vµ thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 4 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép Tõ c¸c ®Æc trng trªn cña thuÕ , ta cã thÓ nªu lªn kh¸i niÖm tæng qu¸t vÒ thuÕ lµ: “ ThuÕ lµ mét kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc tõ c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n cho nhµ níc theo møc ®é vµ thêi h¹n ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh nh»m sö dông cho môc ®Ých c«ng céng.” 2. Ph©n lo¹i thuÕ. Ph©n lo¹i thuÕ lµ viÖc s¾p xÕp c¸c s¾c thuÕ trong hÖ thèng thuÕ thµnh nh÷ng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh. Cã nhiÒu tiªu thøc ph©n lo¹i kh¸c nhau, mçi tiªu thøc ph©n lo¹i cã nhiÒu lo¹i thuÕ kh¸c nhau: 2.1 Ph©n lo¹i theo ®èi tîng chÞu thuÕ. C¨n cø vµo ®èi tîng chÞu thuÕ cã thÓ chia hÖ thèng thuÕ thµnh ba lo¹i sau: 2.1.1 ThuÕ thu nhËp ThuÕ thu nhËp bao gåm c¸c s¾c thuÕ cã ®èi tîng chÞu thuÕ lµ thu nhËp nhËn ®îc, thu nhËp nµy ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau: thu nhËp tõ lao ®éng díi d¹ng tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh díi d¹ng lîi nhuËn, lîi tøc cæ phÇn… Do vËy thuÕ thu nhËp còng cã nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau : ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp do¹nh nghiÖp. 2.1.2 ThuÕ tiªu dïng. ThuÕ tiªu dïng lµ c¸c lo¹i thuÕ cã ®èi tîng chÞu thuÕ lµ phÇn thu nhËp ®îc mang tiªu dïng trong hiÖn t¹i. Bao gåm: ThuÕ doanh thu , thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng… 2.1.3 ThuÕ tµi s¶n. ThuÕ tµi s¶n lµ c¸c lo¹i thuÕ cã ®èi tuîng chÞu thuÕ lµ gi¸ trÞ tµi s¶n.Bao gåm ,thuÕ bÊt ®éng s¶nlµ thuÕ tµi s¶n ®¸nh trªn gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh,thuÕ ®éng s¶n lµ thuÕ ®¸nh trªn tµi s¶n chÝnh . 2.2 Ph©n lo¹i theo ph¬ng thøc ®¸nh thuÕ. Theo ph¬ng thøc ®¸nh thuÕ th× hÖ thèng thuÕ gåm 2 lo¹i sau: 2.2.1 ThuÕ trùc thu. ThuÕ trùc thu lµ lo¹i thuÕ ®¸nh trùc tiÕp vµo thu nhËp hoÆc tµi s¶n cña ngêi nép thuÕ . ë thuÕ trùc thu bao gåm: ThuÕ thu nhËp ®èi víi ngêi cã thu nhËp cao,thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ,thuÕ nhµ ®Êt…. 2.2.2 ThuÕ gi¸n thu. ThuÕ gi¸n thu lµ lo¹i thuÕ kh«ng trùc tiÕp ®¸nh vµo thu nhËp vµ tµi s¶n cña ngêi nép thuÕ mµ ®¸nh mét c¸ch gi¸n tiÕp th«ng qua gi¸ c¶ hµng hãa vµ Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 5 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép dÞch vô .Bao gåm: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ,thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,thuÕ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. 2.3 Ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ ®èi víi kh¶ n¨ng nép thuÕ. C¨n cø vµo kh¶ n¨ng nép thuÕ cã thÓ chia hÖ thèng thuÕ thµnh 2 lo¹i: 2.3.1 ThuÕ thùc. ThuÕ thùc lµ lo¹i thuÕ kh«ng dùa vµo kh¶ n¨ng cña ngêi nép thuÕ .ThuÕ thùc bao gåm : ThuÕ ®iÒn thæ,thuÕ nhµ cöa,thuÕ tµi s¶n. 2.3.2 ThuÕ c¸ nh©n. ThuÕ c¸ nh©n lµ lo¹i thuÕ dùa trªn kh¶ n¨ng cña ngêi nép thuÕ, lµ thuÕ ®¸nh vµo thu nhËp cña ngêi nép thuÕ vµ ®îc thu ngay tõ kh©u ph¸t sinh thu nhËp hoÆc do khai b¸o. C¸c lo¹i thuÕ c¸ nh©n bao gåm: ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ lîi tøc, thuÕ thu nhËp c«ng ty, thuÕ doanh nghiÖp, thuÕ lîi nhuËn siªu ng¹ch… 2.4 Ph©n lo¹i theo ph¹m vi thÈm quyÒn vÒ thuÕ Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nay th× hÖ thèng thuÕ cã thÓ ®îc chia thµnh hai lo¹i: 2.4.1 ThuÕ trung ¬ng. Lµ c¸c h×nh thøc thuÕ do c¸c c¬ quan ®¹i diÖn chÝnh quyÒn nhµ níc ë trung ¬ng ban hµnh. 2.4.2 ThuÕ ®Þa ph¬ng. Lµ c¸c h×nh thøc thuÕ do chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ban hµnh. 3. §Æc ®iÓm cña thuÕ. ThuÕ cã nh÷ng thuéc tÝnh t¬ng ®èi æn ®Þnh qua tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn vµ biÓu hiÖn thµnh nh÷ng ®Æc trng riªng cã cña nã, qua ®ã gióp ta ph©n biÖt thuÕ víi c¸c c«ng cô kh¸c. Nh÷ng ®Æc trng ®ã lµ: 3.1 TÝnh b¾t buéc. TÝnh b¾t buéc lµ thuéc tÝnh c¬ b¶n vèn cã cña thuÕ ®Ó ph©n biÖt gi÷a thuÕ víi c¸c h×nh thøc ®éng viªn tµi chÝnh kh¸c cña ng©n s¸ch nhµ níc. §Æc ®iÓm nµy cho ta thÊy râ néi dung kinh tÕ cña thuÕ lµ nh÷ng quan hª tiÒn tÖ ®îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan vµ cã mét ý nghÜa x· héi ®Æc biÖt- viÖc ®éng viªn mang tÝnh chÊt b¾t buéc cña nhµ níc.Ph©n phèi mang tÝnh chÊt b¾t buéc díi h×nh thøc thuÕ lµ mét ph¬ng thøc ph©n phèi cña nhµ níc, theo ®ã mét bé ph©n thu nhËp cña ngêi nép thuÕ ®îc chuyÓn giao cho nhµ níc mµ kh«ng kÌm theo mét sù cÊp ph¸t hoÆc nh÷ng quyÒn lîi nµo kh¸c cho ngêi nép thuÕ, mµ hµnh ®éng ®ãng thuÕ lµ hµnh ®éng thùc hiÖn nghÜa vô cña ngêi c«ng d©n. 3.2 TÝnh kh«ng hßan tr¶ trùc tiÕp. Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 6 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép TÝnh chÊt kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp cña thuÕ ®îc thÓ hiÖn ë chç: thuÕ ®îc hoµn tr¶ gi¸n tiÕp cho ngêi nép thuÕ th«ng qua viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng céng cña nhµ níc. Sù kh«ng hoµn h¶o tr¶ trùc tiÕp ®îc thÓ hiÖn kÓ c¶ tríc vµ sau thu thuÕ. Tríc khi thu thuÕ, nhµ níc kh«ng hÒ cung øng trùc tiÕp mét dÞch vô c«ng céng nµo cho ngêi nép thuÕ. Sau khi nép thuÕ, nhµ níc còng kh«ng cã sù båi hoµn trùc tiÕp nµo cho ngêi nép thuÕ. 3.3 TÝnh ph¸p lý cao. ThuÕ lµ mét c«ng cô tµi chÝnh cã tÝnh ph¸p lý cao, ®îc quyÕt ®Þnh bëi quyÒn lùc chÝnh trÞ cña nhµ níc vµ quyÒn lùc Êy ®îc thÓ hiÖn b»ng ph¸p luËt. 4. Chøc n¨ng cña thuÕ. Chøc n¨ng cña thuÕ lµ sù thÓ hiÖn c«ng dông vèn cã cña thuÕ, vµ nã cã tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi. Trong suèt thêi gian tån t¹i vµ ph¸t triÓn thuÕ lu«n lu«n thùc hiÖn hai chøc n¨ng c¬ b¶n sau. 4.1 Chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cho nhµ níc. Ngay tõ lóc ph¸t sinh, thuÕ lu«n lu«n cã c«ng dông lµ ph¬ng tiÖn ®«ng viªn nguån tµi chÝnh cho nhµ níc, lµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña thuÕ. Nhê chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh mµ quü tiÒn tÖ tËp trung cña nhµ níc ®îc h×nh thµnh, qua ®ã ®¶m b¶o c¬ së vËt chÊt cho sù tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña nhµ níc. Chøc n¨ng nµy ®· t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó nhµ níc tiÕn hµnh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i tæng s¶n phÈm cña x· héi vµ thu nhËp quèc d©n trong x· héi. ThuÕ lµ mét nguån chiÕm tû träng lín nhÊt cho ng©n s¸ch nhµ níc. 4.2 Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ. Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña thuÕ ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc quy ®Þnh c¸c h×nh thøc thu thuÕ kh¸c nhau, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng nép thuÕ, x©y dùng chÝnh x¸c c¸c møc thuÕ ph¶i nép cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng cña ngêi nép thuÕ, sö dông linh häat c¸c u ®·i vµ miÔn gi¶m thuÕ. Trªn c¬ së ®ã, nhµ níc kÝch thÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®i vµo quü ®¹o chung, phï hîp lîi Ých cña x· héi. Nh vËy, b»ng c¸ch ®iÒu tiÕt vµ kÝch thÝch, chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña thuÕ ®· ®îc thùc hiÖn. Gi÷a chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh vµ chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ cã mçi quan hÖ g¾n bã mËt thiÕt víi nhau. Chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh quy ®Þnh sù t¸c ®éng vµ sù ph¸t triÓn cña chøc n¨ng ®iÒu tiÕt. Ngîc l¹i, nhê sù vËn dông ®óng ®¾n chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®· lµm cho chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cña thuÕ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. Chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh cµng t¨ng lªn nh»m ®¶m b¶o nguån thu nhËp cho nhµ níc ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó nhµ níc t¸c ®éng mét c¸ch s©u réng ®Õn c¸c qu¸ Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 7 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép tr×nh kinh tÕ vµ x· héi. §iÒu nµy t¹o ra tiÒn ®Ò t¨ng thªm thu nhËp cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tÇng líp d©n c, do ®ã më réng c¬ së thùc hiÖn chøc n¨ng huy ®éng nguån lùc tµi chÝnh. Cïng víi sù thèng nhÊt ®ã, th× gi÷a hai chøc n¨ng nµy cña thuÕ còng kh«ng lo¹i trõ nh÷ng mÆt m©u thuÉn. Sù t¨ng cêng chøc n¨ng huy ®éng tËp trung tµi chÝnh lµm cho møc thu nhËp cña nhµ níc t¨ng lªn. §iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc më réng kh¶ n¨ng cña nhµ níc trong viÖc thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ- x· héi. MÆt kh¸c, viÖc t¨ng cêng chøc n¨ng huy ®éng mét c¸ch qu¸ møc sÏ lµm t¨ng g¸nh nÆng thuÕ vµ hËu qu¶ cña nã lµ gi¶m ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ lµm xãi mßn vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ. Do vËy, trong qu¸ tr×nh qu¶n lý thuÕ, ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch thuÕ ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau cÇn ph¶i chó ý ®Õn mçi quan hÖ gi÷a chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kinh tÕ vµ chøc n¨ng huy ®éng nguån tµi chÝnh cña thuÕ. 5. HÖ thèng thuÕ ë ViÖt Nam. HÖ thèng thuÕ lµ tæng hîp c¸c h×nh thøc thuÕ kh¸c nhau mµ gi÷a chóng cã mçi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô nhÊt ®Þnh cña nhµ níc trong tõng thêi kú. HÖ thèng thuÕ ThuÕ trùc thu ThuÕ thu nhËp DN ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n ThuÕ sù dông ®Êt n«ng nghiÖp ThuÕ gi¸n thu ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ThuÕ Tiªu thô ®Æc biÖt ThuÕ XuÊt khÈu, NhËp khÈu ThuÕ nhµ ®Êt II. Giíi thiÖu vÒ qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai tù nép 1. Kh¸i niÖm vÒ c¬ chÕ tù khai tù nép vµ dÆc ®iÓm 1.1 Kh¸i niÖm Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 8 ThuÕ tµi nguyªn ThuÕ m«n bµi Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép C¬ chÕ tù khai t nép thuÕ lµ c¬ chÕ qu¶n lý thuÕ trong ®ã c¸c ®èi tîng nép thuÕ tù gi¸c c¨n cø vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong k× kª khai cña m×nh vµ c¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt tù x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ cña m×nh, kª khai, nép thuÕ vµo ng©n s¸ch Nhµ níc, vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ tÝnh trung thùc, chÝnh x¸c cña viÖc kª khai. 1.2 §Æc ®iÓm. C¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ lµ mét ph¬ng thøc qu¶n lý thuÕ ®îc x©y dùng dùa trªn nÒn t¶ng lµ sù tu©n thñ tù nguyÖn cña ®èi tîng nép thuÕ, qu¶n lý thuÕ dùa trªn kÜ thuËt qu¶n lý rñi ro. C¬ chÕ tù khai tù nép thuÕ ®ßi hái c¸c tæ chøc, c¸ nh©n nép thuÕ ph¶i n©ng cao tr¸ch nhiÖm v× tê khai lµ do tæ chøc, c¸ nh©n nép thuÕ tù lËp trªn c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh vµ chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ thuÕ mµ kh«ng cÇn cã sù x¸c nhËn cña c¬ quan thuÕ. Tæ chøc, c¸ nh©n nép thuÕ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ cña viÖc tÝnh thuÕ, kª khai thuÕ cña m×nh tríc ph¸p luËt. Theo c¬ chÕ nµy c¬ quan thuÕ kh«ng can thiÖp vµo qu¸ tr×nh kª khai , nép thuÕ cña tæ chøc, c¸ nh©n kinh doanh nhng c¬ quan thuÕ sÏ tiÕn hµnh thanh tra, kiÓm tra vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p xö ph¹t, cìng chÕ theo luËt ®Þnh ®èi víi nh÷ng trêng hîp cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ thÕ nh kh«ng nép thuÕ, trèn thuÕ, gian lËn vÒ thuÕ … ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép, c¬ quan ThuÕ ph¶i t¨ng cßng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn vµ gi¶i ®¸p c¸c víng m¾c vÒ chÝnh s¸ch, chÕ ®é thñ tôc vÒ thuÕ mµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thêng gÆp trong qu¸ tr×nh kª khai nép thuÕ ®Ó ®èi tîng nép thuÕ thùc hiÖn tèt nghÜa vô thuÕ cña m×nh ®èi víi Nhµ níc. C¬ chÕ tù khai, tù nép lµ c¬ chÕ qu¶n lý thuÕ hiÖn ®¹i, hiÖu qu¶, ®îc hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi ¸p dông, nã cho phÐp c¸c c¬ quan thuÕ ph©n bæ nguån lùc theo híng chuyªn m«n hãa, chuyªn s©u trong qu¶n lý c¶i tiÕn c¸c quy tr×nh qu¶n lý râ rµng lµm t¨ng sù minh b¹ch trong qu¶n lý thuÕ, ®ång thêi gi¶m bít chi phÝ qu¶n lý, thóc ®Èy c¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ. 2. §iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ. ViÖc thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ ®ßi hái c¸c ®iÒu kiÖn sau: 2.1 HÖ thèng luËt thuÕ ph¶i thùc sù minh b¹ch, ngêi d©n cã thÓ dÔ dµngtiÕp cËn vµ t×m hiÓu chÝnh s¸ch thuÕ. §Ó ¸p dông c¬ chÕ qu¶n ký thuÕ tiªn tiÕn ®ßi hái ®èi tîng nép thuÕ ph¶i n¾m ch¾c c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ ®Ó tù m×nh kª khai, tÝnh to¸n ®óng sè thuÕ ph¶i nép cho Nhµ níc. Muèn vËy, c¸c luËt thuÕ ph¶i ®¬n gi¶n , dÔ hiÓu, minh Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 9 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép b¹ch, tõng quy ®Þnh trong c¸c luËt thuÕ ph¶i ®îc râ rµng, kh«ng m¬ hå, kh«ng lµm cho ngêi d©n muèn hiÓu thÕ nµo còng ®îc. 2.2 Tr×nh ®é d©n trÝ cao, sù hiÓu biÕt vµ tu©n thñ ph¸p luËt cña ngêi d©n tèt, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn ph¸p luËt ®¹t hiÖu qu¶ thiÕt thùc. V× ®èi tîng nép thuÕ lµ ngêi trùc tiÕp tÝnh to¸n sè thuÕ mµ m×nh ph¶i nép cho ng©n s¸ch nhµ níc, do ®ã ®ßi hái hä ph¶i cã mét kiÕn thøc c¬ b¶n ®Ó hiÓu ®îc c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ. MÆt kh¸c , c¬ chÕ tù khai, tù n«p ®ßi hái sù tù gi¸c cao cña ®èi tîng nép thuÕ do vËy mµ ngêi d©n cÇn ph¶i cã ý thøc tu©n thñ ph¸p luËt tèt. ®Ó ®¹t ®îc ®iÒu kiÖn nµy th× c¬ quan qu¶n lý thuÕ ph¶i ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¸o dôc, tuyªn truyÒn, phæ biÕn c¸c chÝnh s¸ch thuÕ. 2.3 C¸c c¬ quan hµnh ph¸p ph¶i cã n¨ng lùc cao vµ phèi hîp tèt víi c¬ quan thuÕ trong c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh Trong khi c¬ chÕ tù khai, t nép thuÕ ®ßi hái ®èi tîng nép thuÕ ph¶i cã sù tùc gi¸c tu©n thñ cao th× cã mét bé phËn kh«ng nhá d©n chóng cã ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt cha tèt. V× vËy, ®ßi hái c¸c c¬ quan hµnh ph¸p nãi chung vµ c¬ quan thuÕ nãi riªng ph¶i cã tr×nh ®é qu¶n lý cao ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 2.4 C¸c thñ tôc nh ®¨ng ký thuÕ, kª khai, nép thuÕ, hoµn thuÕ …, ph¶i ®¬n gi¶n. C¸c ch¬ng tr×nh thanh tra thuÕ vµ cìng chÕ thuÕ ph¶i cã hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc. C¸c thñ tôc vÒ thuÕ ph¶i ®¬n gi¶n ®Ó gióp c¸c tæ chøc, c¸ nh©n dÔ dµng hoµn thµnh nghÜa vô cña m×nh ®èi víi Nhµ níc. §ång thêi c¬ quan thuÕ ph¶i lu«n lu«n thanh tra, kiÓm tra viÑc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ cña c¸c ®èi tîng nép thuÕ v× gian lËn, trèn lËu thuÕ lµ mét c¨n bªnh kinh niªn tån t¹i song song cïng víi viÖc thu thuÕ cña Nhµ níc. 2.5 CÇn cã chÕ tµi ph¸p luËt ®ñ nghiªm ®Ó r¨n ®e c¸c hµnh vi vi ph¹m. Khi ¸p dông m« h×nh qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép th× c¸c chÕ tµi ph¸p luËt nghiªm minh lµ rÊt cÇn thiÕt, rÊt quan träng trong bèi c¸nh kh¶ n¨ng lîi dông sù cho phÐp tù gi¸c cña Nhµ níc ®Ó trèn lËu thuÕ lµ kh¸ cao, nhÊt lµ ®èi víi níc ta- mét níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cha cao vÒ mäi mÆt. 3 ¦u ®iÓm cña c¬ chÕ tù khai, tù nép. Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 10 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép C¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ ®· ®îc ¸p dông ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, ®©y lµ c¬ chÕ hµnh thu tiªn tiÕn ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¶ c¬ quan thu thuÕ vµ tæ chøc , c¸ nh©n nép thuÕ. C¬ chÕ nµy cã nh÷ng u ®iÓm sau: 3.1 TiÕt kiÖm thêi gian,c«ng søc. Khi ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép th× hµng th¸ng c¸n bé qu¶n lý thu thuÕ sÏ kh«ng ph¶i mÊt thêi gian ®Ó tÝnh to¸n l¹i sè thuÕ ph¶i nép cña ®èi tîng nép thuÕ, kh«ng ph¶i mÊt thêi gian ®i göi th«ng b¸o thuÕ cho ®èi tîng nép thuÕ. H¬n n÷a, trong c¬ chÕ ‘’ Th«ng b¸o thuÕ” trêng hîp ®èi tîng nép thuÕ ®· thùc hiÖn nghiªm tóc luËt thuÕ, kª khai vµ tÝnh to¸n chÝnh x¸c sè thuÕ ph¶i nép th× râ rµng viÖc ph¶i tÝnh to¸n l¹i cña c¬ quan thuÕ lµ thõa vµ l·ng phÝ thêi gian, c«ng søc. Víi sè lîng c¸c ®èi tîng nép thuÕ hiªn lªn ®Õn gÇn 100 ngµn doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ h¬n 1,4 triÖu tæ chøc hé kinh doanh c¸ thÓ th× viÖc kh«ng ph¶i tÝnh to¸n l¹i sè thuÕ ph¶i nép sÏ tiÕt kiÖm ®îc rÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc cho c¸n bé qu¶n lý thu thuÕ. Cßn ®èi víi c¸c ®èi tîng nép thuÕ th× víi viÖc c¬ chÕ tù khai, tù nép sÏ lµm gi¶m ®îc c¸c thñ tôc hµnh chÝnh trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô kª khai vµ nép thuÕ cña m×nh, do ®ã còng sÏ tiÕt kiÖm ®îc nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc. 3.2 TiÕt kiÖm chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh vÒ thuÕ. Khi ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép th× hµng th¸ng c¬ quan ThuÕ kh«ng ph¶i göi hµng triÖu th«ng b¸o thuÕ nªn ngµnh thuÕ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ giÊy mùc, in Ên, cíc phÝ bu ®iÖn… ®em l¹i mét hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng nhá, bëi chi phÝ hµnh thu cµng thÊp th× hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ cµng ®îc n©ng cao.Ngoµi ra, khi thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép c¬ cÊu tæ chøc cña c¬ quan ThuÕ ®îc tæ chøc theo chøc n¨ng nªn bé m¸y qu¶n lý sÏ gän nhÑ h¬n bít cång kÒnh ,do ®ã gi¶m ®îc mét phÇn lín chi phÝ qu¶n lý mµ hiÖu qu¶ qu¶n lý vÉn cao. 3.3 N©ng cao tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña ®èi tîng nép thuÕ. Víi c¬ chÕ ‘’ Th«ng b¸o thuÕ “ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña ®èi tîng nép thóe ®èi víi tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc tÝnh to¸n sè thuÕ ph¶i nép kh«ng cao bëi v× sè thuÕ hä ph¶i nép ®îc x¸c ®Þnh theo th«ng b¸o cña c¬ quan ThuÕ. V× vËy, cã thÓ cã t×nh tr¹ng c¸c c¬ së kinh doanh tÝnh to¸n sè liÖu mét c¸ch qua loa, ®¹i kh¸i vµ nÕu c¸n bé thuÕ kiÓm tra kh«ng kü th× cã thÓ dÉn ®Õn sai sè thuÕ ph¶i nép mµ c¸c c¬ së kinh doanh ®ã kh«ng hÒ cã lçi. Nhng khi ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép th× ®èi tîng nép thuÕ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn vÒ tÝnh trung thùc cña sè liÖu kª khai vµ c¶ tÝnh chÝnh x¸c cña viÑc tÝnh to¸n sè thuÕ ph¶i nép. Tøc lµ, ®èi tîng nép thuÕ ®îc n©ng cao tr¸ch nhiÖm ph¸p lý trong viÖc kª Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 11 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép khai thuÕ víi Nhµ níc, t¨ng sù tù gi¸c ,®îc chñ ®éng trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh.H¬n n÷a,cßn thiÕt lËp ®îc niÒm tin gi÷a c¬ quan ThuÕ vµ ngêi nép thuÕ. 3.4 T¹o tiÒn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c cña c¬ quan ThuÕ . Thùc hiÖn ¸p dông c¬ chÕ tù kª khai, tù nép thuÕ c¬ quan ThuÕ cã ®iÒu kiÖn ®Ó c¶i tiÕn c¬ cÊu tæ chøc nh»m sö dông hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån lùc hiÖn cã ,c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ®îc tæ chøc theo híng ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ chuyªn m«n hãa . Nhê viÖc kh«ng mÊt thêi gian tÝnh to¸n l¹i sè thuÕ ph¶i nép cña ®èi tîng nép thuÕ vµ ph¸t hµnh th«ng b¸o thuÕ mµ c¸n bé ThuÕ cã ®iÒu kiÖn tËp trung thêi gian vµ c«ng søc cho c¸c c«ng viÖc qu¶n lý kh¸c nh: c«ng t¸c phôc vô , hç trî c¸c tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh hiÓu vµ tù gi¸c thùc hiÖn c¸c nghÜa vô thuÕ cña m×nh ®èi víi Ng©n s¸ch nhµ níc, c«ng t¸c thanh tra ,kiÓm tra,c«ng t¸c ®«n ®èc thu nép vµ cìng chÕ thuÕ…TriÓn khai thùc hiÖn c¬ chÕ nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh thuÕ ®Èy m¹nh hiÖn ®¹i hãa c«ng t¸c qu¶n lý mµ cô thÓ lµ ®Èy m¹nh viÖc øng dông c«ng nghÖ tin häc trong c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ.§ã lµ tiÒn ®Ò ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ. 4 H¹n chÕ cña c¬ chÕ tù khai, tù nép. Khi ¸p dông mét c¬ chÕ chÝnh s¸ch míi bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých to lín th× còng cã nhiÒu ®iÓm h¹n chÕ. Do ®ã, viÖc ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ nÕu kh«ng ®¸p óng ®ùîc nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh th× sÏ cã nh÷ng h¹n chÕ sau: 4.1 Nguy c¬ trèn lËu thuÕ, thÊt tho¸t thuÕ lín nÕu tr×nh ®é d©n trÝ thÊp vµ kh«ng cã biÖn ph¸p qu¶n lý thuÕ phï hîp. NÕu kh«ng cã biÖn ph¸p qu¶n lý phï hîp, ch¼ng h¹n c«ng t¸c kiÓm tra kh«ng kÞp thêi, viÖc phæ biÕn c¸c luËt thuÕ kÐm hiÖu qu¶, c«ng t¸c híng dÉn c¸c ®èi tîng nép thuÕ kh«ng ®Çy ®ñ, chu ®¸o … Cã thÓ dÉn ®Õn c¸c t×nh tr¹ng ®èi tîng nép thuÕ lîi dông viÖc kh«ng kiÓm tra tÝnh to¸n l¹i sè thu thêng k× cña c¬ quan ThuÕ ®Ó cè t×nh kª khai sai nh»m trèn lËu thuÕ. Trong trêng hîp do hiÓu biÕt c¸c luËt thuÕ cña ®èi tîng nép thuÕ kÐm vµ c«ng t¸c híng dÉn cña c¬ quan ThuÕ kh«ng hiÖu qu¶ th× cã thÓ cã t×nh tr¹ng kª khai sai sè thuÕ ph¶i nép mét c¸ch v« ý. Vãi tr×nh ®é d©n trÝ cña níc ta cßn thÊp ,ý thøc tù gi¸c vµ tu©n thñ ph¸p luËt cña ngêi d©n cha cao th× nguy c¬ thÊt tho¸t thuÕ lµ rÊt lín. 4.2 §ßi hái cao vÒ c¬ së vËt chÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c c¬ quan Nhµ Níc §Ó ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép mét c¸ch hiÖu qu¶ ®ßi hái c¬ së vËt chÊt cña ngµnh thuÕ ph¶i ®îc hiÖn ®¹i hãa, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng c¬ së vËt chÊt phôc vô cho c«ng t¸c th«ng tin, liªn l¹c sao cho viÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu sè liÖu cã thÓ Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 12 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép phôc vô nhanh chãng vµ chÝnh x¸c. Do ®ã, cÇn ph¶i cã sù ®Çu t ban ®Çu rÊt lín trong khi ng©n s¸ch nhµ níc cßn h¹n hÑp. MÆt kh¸c, tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c quan hµnh ph¸p hiÖn nay cßn thÊp, nÕu kh«ng cã sù chuÈn bÞ kÜ cµng cã thÓ x¶y ra t×nh tr¹ng bu«ng láng c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ. 5. §æi míi ho¹t ®éng thanh tra – dÞch vô tuyªn truyÒn, hç trî vµ h íng dÉn nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña c¬ chÕ tù khai, tù nép. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép, c¬ quan ThuÕ ®· tiÕn hµnh c¶i c¸ch c¸c quy tr×nh qu¶n lý thuÕ theo híng hiÖn ®¹i víi sù hç trî lín cña c«ng nghÖ th«ng tin. C¸c quy tr×nh qu¶n lý thuÕ ®îc x©y dùng phï hîp víi bé m¸y tæ chøc theo m« h×nh chøc n¨ng vµ thÓ hiÖn nguyªn t¾c qu¶n lý theo rñi ro .§ång bé víi viÖc x©y dùng c¸c qui tr×nh míi lµ c¸c viÖc ®Èy m¹nh c¸c nghiÖp vô qu¶n lý theo tõng chøc n¨ng qu¶n lý: Trong nghiÖp vô hç trî c¬ së kinh doanh:c¬ quan ThuÕ chñ ®éng n¾m b¾t vµ tæ chøc tuyªn truyÒn ,hç trî ®èi tîng nép thuÕ s¸t víi yªu cÇu ,®Æc ®iÓm cña tõng nhãm ®èi tîng nép thuÕ víi nh÷ng h×nh thøc phï hîp vµ chÊt lîng tèt .C¬ quan ThuÕ ph¶i biÕt ®îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng cña m×nh,®ã lµ ®èi tîng nép thuÕ vµ cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp ®îc nh÷ng dÞch vô hç trî ®óng víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng . Trong nghiÖp vô xö lý tê khai thuÕ: c¬ quan ThuÕ theo dâi tê khai thuÕ cña c¬ së kinh doanh tõ tê khai ®Çu tiªn, qua ®ã tê khai ®iÒu chØnh (nÕu cã) ®Õn tê khai cuèi cïng, c¸c lçi c¬ së kinh doanh ®· m¾c. Qua ®ã, c¬ quan ThuÕ cã thÓ cã biÖn ph¸p xö lý phï hîp nh: híng dÉn c¬ së kinh doanh ®Ó tr¸nh c¸c lçi ®· m¾c trong kª khai nÕu viÖc m¾c lçi lµ do cha hiÓu râ;hoÆc xem xÐt söa ®æi mÉu tê khai nÕu tê khai cha phï hîp; hoÆc ®ã lµ dÊu hiÖu ®Ó xem xÐt, lùa chän c¸c trêng hîp thanh tra nÕu viÖc m¾c lçi mang tÝnh lÆp ®i, lÆp l¹i mét c¸ch cè ý … Trong nghiÖp vô ®«n ®èc vµ thu nî thuÕ: c¬ quan ThuÕ ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®«n ®èc vµ thu nî thuÕ. Víi sù hç trî cña c¸c ch¬ng tr×nh tin häc, c¬ quan ThuÕ theo dâi chÆt chÏ c¸c trêng hîp chËm nép tê khai, chËm nép thuÕ, ph¸t hµnh c¸c th«ng b¸o nh¾c nhë, c¸c th«ng b¸o ph¹t ®èi víi c¸c c¬ së kinh doanh kh«ng nép tê khai, nép thuÕ. C¬ quan ThuÕ theo dâi ®îc sè nép cho sè thuÕ ph¸t sinh vµ sè nép cho nî tån ®äng cña c¬ së kinh doanh theo tõng lo¹i thuÕ. Qua ®ã x¸c ®Þnh ®îc tÝnh chÊt cña nî thuÕ, møc nî, tuæi nî cña tõng mãn nî thuÕ ®Ó cã biÖn ph¸p thu nî phï hîp theo híng nh»m gi¶m c¸ kho¶n nî cã møc nî vµ tuæi nî cao. Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 13 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép Trong nghiÖp vô thanh tra, kiÓm tra: c¬ quan ThuÕ tiÕn hµnh thanh tra kiÓm tra trªn c¬ së thu nhËp ®îc ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ c¬ së kinh doanh( tõ tê khai, b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c th«ng tin tõ c¸c nguån kh¸c) ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ x¸c ®Þnh theo c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ rñi ro, dù b¸o nh÷ng vÊn ®Ò nghi ngê cã gian lËn trèn thuÕ nh»m lùa chän trêng hîp, chuÈn bÞ néi dung, c¸ch thøc thanh tra phï hîp. Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 14 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép PHÇn II thùc tr¹ng thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¬ chÕ tù khai, tù nép ë viÖt nam. I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép. C¬ chÕ tù khai, tù nép lµ c¬ chÕ qu¶n lý thuÕ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, dùa trªn ý thøc tu©n thñ tù gi¸c cña ngêi nép thuÕ. Víi viÖc ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép th× c¬ quan ThuÕ sÏ kh«ng ph¶i can thiÖp vµo viÖc thùc hiÖn nghÜa vô cña doanh nghiÖp mµ tËp trung nguån lùc cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn, hç trî, híng dÉn ®Ó ngêi nép thuÕ cã ®ñ n¨ng lùc thùc hiÖn nghÜa vô ng©n s¸ch nhµ níc. §ång thêi còng t¨ng cêng c¸c biÖn ph¸p theo dâi gi¸m s¸t, kiÓm tra ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn, chÊn chØnh c¸c hµnh vi ph¹m ph¸p luËt thuÕ, tr¸nh g©y thÊt thu ng©n s¸ch nhµ níc. ViÖc chuyÓn sang thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép lµ phï hîp víi xu thÕ c¶i c¸ch qu¶n lý hµnh chÝnh cña nhµ n¬c theo híng d©n chñ, t«n träng vµ ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, tù chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt cña ngêi d©n. Ngêi nép thuÕ ®îc gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, ®îc chñ ®éng trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ cña m×nh ®èi víi nhµ níc. Cßn vÒ phÝa c¬ quan ThuÕ, c¬ chÕ míi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó s¾p xÕp l¹i bé m¸y qu¶n lý chuyªn s©u theo chøc n¨ng, chuyªn m«n hãa tíi tõng c¸n bé. Khi ¸p dông c¬ chÕ nµy, c¬ quan ThuÕ cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý khi sè lîng doanh nghiÖp t¨ng lªn nhanh chãng, c¸c giao dÞch kinh tÕ diÔn ra ngµy mét phøc t¹p vµ ®¶m b¶o yªu cÇu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. H¬n n÷a, nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, luËt doanh nghiÖp míi cã mét sè quyÕt ®Þnh th«ng tho¸ng h¬n nªn sè lîng c¸c doanh nghiÖp, ®èi tîng s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng t¨ng lªn nhiÒu. Trong khi ®ã sè c¸n bé thuÕ cßn thiÕu nhiÒu vÒ c¶ sè lîng vµ chÊt lîng. Do vËy c¬ quan ThuÕ ph¶i ®æi míi ph¬ng thøc qu¶n lý thuÕ th× míi cã thÓ theo kÞp ®îc yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh. Nh vËy thùc hiÖn qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ ngêi nép thuÕ tù khai, tù nép thuÕ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, phï hîp víi xu thÕ thêi ®¹i, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay nhµ níc ta ®ang ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh ®Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. H¬n n÷a, trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu níc ®· ¸p dông c¬ chÕ nµy vµ ®· thu ®îc kÕt qu¶ rÊt cao trong viÖc thu thuÕ cho ng©n s¸ch nhµ níc. II. KÕt qu¶ ®¹t ®îc thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¬ chÕ tù khai, tù nép ë côc thuÕ Qu¶ng Ninh vµ Thµnh Phè Hå ChÝ Minh. 1. KÕt qu¶ ®¹t ®îc. Thùc hiÖn quyÕt ®Þnh sè 197/2003/QD-TTg cña Thñ tíng chÝnh phñ vµ th«ng t sè 127/2003TT-BTC cña Bé tµi chÝnh, tõ ngµy 1 - 1 – 2004 côc thuÕ TPHCM vµ côc thuÕ Qu¶ng Ninh ®· tiÕn hµnh thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¬ chÕ doanh Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 15 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép nghiÖp tù kª khai tù tÝnh thuÕ , tù nép thuÕ vµo Ng©n s¸ch nhµ níc ®èi víi hai lo¹i thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ thu nhËp doanh nghiÖp cho mét sè ®èi tîng. Côc thuÕ TPHCM vµ Qu¶ng Ninh ®· tæ chøc tËp huÊn cho c¸c doanh nghiÖp thÝ ®iÓm vÒ kª khai thuÕ, mét sè chÝnh s¸ch , chÕ ®é nh kª khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, chÕ ®é hoµn thuÕ, viÖc sö dông qu¶n lý hãa ®¬n chøng tõ, chÝnh s¸ch u ®·i miÔn gi¶m thuÕ. So¹n th¶o,in tµi liÖu vÒ c¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ, gi¶i ®¸p víng m¾c cña c¸c doanh nghiÖp lµm thÝ ®iÓm. Riªng kÕ to¸n trëng cña c¸c doanh nghiÖp thÝ ®iÓm ®îc c¸n bé nghiÖp vô híng dÉn quy tr×nh qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép. … Tõ ngµy 5 ®Õn ngµy 10 h»ng th¸ng phßng tù khai nép göi doanh nghiÖp tê khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®Ó kª khai vµ nép l¹i cho c¬ quan ThuÕ trùc tiÕp hoÆc qua bu ®iÖn. Trong th¸ng 12 –2003 c¶ hai côc thuÕ còng ®· thµnh lËp phßng tù khai nép víi c¸c bé phËn thùc hiÖn bèn chøc n¨ng: bé phËn tuyªn truyÒn hç trî ®èi tîng nép thuÕ; bé phËn xö lý tê khai thuÕ; bé phËn ®«n ®èc thu nî vµ cìng chÕ thuÕ , bé phËn thanh tra vµ kiÓm tra thuÕ. Nh÷ng th¸ng ®Çu do bì ngì, mét sè doanh nghiÖp sè tê khai chËm nhng ®Õn nay 100% sè doanh nghiÖp ®· nép ®óng h¹n, kÞp thêi , ®Çy ®ñ cho c¬ quan ThuÕ. Côc thuÕ TPHCM ®· lùa chän 337 doanh nghiÖp lµm thÝ ®iÓm, tÝnh ®Õn ngµy 31-12-2004 kÕt qu¶ 337 doanh nghiÖp ®· nép 11912 tû ®ång trªn 21421 tû ®ång chiÕm 55,6% sè thu cña côc vµ ®¹t 135% so víi dù to¸n n¨m. song víi viÖc vËn hµnh c¬ chÕ doanh nghiÖp tù khai, tù nép, côc thuÕ ®· tËp trung lùc lîng ®Èy m¹nh c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra thuÕ. H»ng th¸ng bé phËn thanh tra cña phßng tù khai nép ®· lªn ch¬ng tr×nh kiÓm tra quyÕt to¸n thuÕ, ®· kiÓm tra quyÕt to¸n thuÕ n¨m 2003 cña 61/337 doanh nghiÖp víi sè thuÕ truy thu vµ ph¹t 17281 triÖu ®ång. Khi doanh nghiÖp thùc hiÖn tù khai, tù nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan ThuÕ tËp trung lùc lîng xö lý nh÷ng vÊn ®Ò lín h¬n nh gióp doanh nghiÖp lµnh m¹nh hãa tµi chÝnh, kiÓm tra hoµn thuÕ nhanh chãng kÞp thêi cho 112 doanh nghiÖp lµm ®iÓm víi sè thuÕ ®· hoµn 143tû.Dù kiÕn n¨m 2005 bæ sung tõ 50 ®Õn 100 doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµo diÖn tù khai, tù nép. Côc thuÕ Qu¶ng Ninh còng ®· l¹ chän 112 doanh nghiÖp nhµ níc lµm thÝ ®iÓm.trong n¨m 2004,12 doanh nghiÖp nµy ®· nép ng©n s¸ch nhµ níc h¬n 660 tû ®ång ,chiÕm 40% sè thu toµn ngµnh vµ ®¹t 125% so víi dù to¸n n¨m.C¸c doanh nghiÖp ®Òu n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm ,chñ ®éng nép thuÕ ®óng h¹n ,hiÖn tîng tån ®äng thuÕ ®· chÊm døt.Trªn c¬ së nh÷ng thµnh c«ng cña n¨m Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 16 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép ®Çu thùc thiÖn chÝnh s¸ch tù kª khai, tù nép thuÕ ,trong n¨m 2005 côc thuÕ Qu¶ng Ninh sÏ më réng ra 100% sè doanh nghiÖp nhµ níc trªn ®Þa bµn ;doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ doanh nghiÖp quèc doanh lµm tèt c«ng t¸c kÕ to¸n sÏ ®a vµo thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ. Nh vËy ,viÖc ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép ®¶m b¶o sù th«ng tho¸ng ,gi¶m c¸c thñ tôc kª khai ,b¸o c¸o ,gióp doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian ®Ó chuÈn bÞ chu ®¸o c¸c thñ tôc nép thuÕ v× theo c¬ chÕ míi ®Õn ngµy 25 h»ng th¸ng c¸c doanh nghiÖp míi ph¶i nép tê khai thuÕ chø kh«ng ph¶i lµ vµo ngµy 10 hµng th¸ng nh tríc ®©y.Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc ,viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ míi vÉn cßn nh÷ng mÆt tån t¹i .VÒ phÝa c¬ quan ThuÕ ,viÖc thc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý chuyªn s©u cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do bíc ®Çu cßn thiÕu kinh nghiÖm.§èi víi c¸c doanh nghiÖp lµm thÝ ®iÓm møc ®é tu©n thñ ph¸p luËt thuÕ cha ®ång ®Òu.Mét sè doanh nghiÖp cha chñ ®éng nghiªn cøu thùc hiÖn chÝnh s¸ch còng nh nh÷ng víng m¾c cßn thô ®éng chê c¬ quan ThuÕ híng dÉn. 2. Më réng m« h×nh tù khai, tù nép t¹i Hµ Néi ,Bµ RÞa-Vòng Tµu vµ §ång Nai. Trªn c¬ së s¬ kÕt t×nh h×nh thùc hiÖn thÝ ®iÓm t¹i côc thuÕ Qu¶ng Ninh va TPHCM,tõ ngµy1/1/2005 Tæng côc thuÕ ®· cho më réng thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép thªm t¹i 3 ®Þa ph¬ng Hµ Néi,Bµ RÞa-Vòng Tµu,§ång Nai. T¹i Hµ Néi ®· triÓn khai m« h×nh thÝ ®iÓm thc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ ®èi víi 750 doanh nghiÖp ,víi tÊt c¶ c¸c s¾c thuÕ ,Trong ®ã ,608 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ,142 doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc kinh doanh dÞch vô tµi chÝnh ,kiÓm to¸n .b¶o hiÓm ,dÇu khÝ vµ c¸c ngµnh nghÒ kh¸c .Nh×n chung, viÖc thùc hiÖn thÝ ®iÓm bíc ®Çu ®· thu ®îc kÕt qu¶ kh¶ quan ,c¸c bé phËn ®îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ . Ys thøc chÊp hµnh luËt thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn thÝ ®iÓm ®îc n©ng lªn .6 th¸ng ®Çu n¨m ,thu ng©n s¸ch tõ c¸c ®èi tîng thc hiÖn thÝ ®iÓm ®¹t 57% dù to¸n t¨ng 68%so víi cïng kú n¨m tríc .Sè lîng kª khai thuÕ ®¹t tû lÖ cao,tõ khi thùc hiÖn thÝ ®iÓm ®Õn nay ,tû lÖ kª khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®¹t tõ 98% ®Õn 99,7% ,cßn ®èi víi thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tû lÖ kª khai t¨ng tõ 56% lªn ®Õn 84% sau khi thùc hiÖn thÝ ®iÓm .ChÊt lîng kª khai còng cã sù t¨ng trëng .Cô thÓ,sè ®èi tîng nép thuÕ sau khi ®îc híng dÉn ®· gi¶m sai sãt trong khi kª khai c¸c s¾c thuÕ tõ h¬n 40% cña th¸ng ®Çu thùc hiÖn thÝ diÓm c¬ chÕ xuèng cßn h¬n 4%.Sè nî thuÕ ph¸t sinh gi¶m ,®ång thêi sè thuÕqua ®«n ®èc cìng chÕ ®· chuyÓn biiÕn tÝch cùc vµ ngµy cµng cã hiÖu qña,tÝnh ®Õn ngµy31/5/2005 sè nî ph¶i thu ®· gi¶m chØ cßn 40,6%.Bé phËn thanh tra ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ vÞÖc Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 17 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép ph©n tÝch rñi ro trªn c¬ së khai th¸c d÷ liÖu qu¶n lý thuÕ ,tõ ®ã lËp kÕ ho¹ch thanh tra ,kiÓm tra n¨m 2005 cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c¬ chÕ tù khai, tù nép. 6 th¸ng ®Çu n¨m ,tæ nµy ®· tiÕn hµnh thanh tra ®èi víi 67 doanh nghiÖp ,sè thuÕ truy thu kho¶ng h¬n 19tû ®ång .KÕ ho¹ch 6 th¸ng cuèi n¨m sÏ tiÕp tôc thanh tra ®èi víi 70 doanh nghiÖp .Qua thêi gian thùc hiÖn ,côc thuÕ Hµ Néi dù kiÕn më réng thùc hiÖn c¬ chÕ míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®¸p øng yªu cÇu nh thùc hiÖn tèt c¸c luËt thuÕ nhiÒu n¨m liªn tôc ,®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thùc thanh to¸n vµ x¸c ®Þnh c¸c kho¶n thu nhËp thuéc niªn ®é tµi chÝnh th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n cña ®«i tîng nép thuÕ ®¨ng ký më t¹i ng©n hµng,cã hÖ thèng tµi chÝnh –kÕ to¸n ®îc ®¨ng ký chuÈn mùc theo ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª… Côc thuÕ §ång Nai,Bµ RÞa-Vòng Tµu còng ®· lùa chän 100 doanh nghiÖp vµ 135 doanh nghiÖp lµm thÝ ®iÓm .KÕt qu¶ cã 90% doanh nghiÖp ®· nép tê khai thuÕ ®óng thêi gian qui ®Þnh .Tû lÖ tê khai gi¶m dÇn ,nh÷ng sai sãt trªn tê khai chñ yÕu vÒ sè häc ,ngêi kª khai kh«ng ghi ®ñ c¸c chØ tiªu ,x¸c ®Þnh cha ®óng sè thuÕ cßn ®îc khÊu trõ …Sè thu thuÕ t¹i c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn thÝ ®iÓm ®Òu t¨ng so víi dù to¸n cña nhµ níc,t¨ng so víi n¨m ngo¸i,®ång thêi sè nî thuÕ cña c¸c th¸ng ®· gi¶m dÇn .HiÖu qu¶ qu¶n lý cña c¬ quan ThuÕ ®îc n©ng cao ,gi¶m ®îc chi phÝ qu¶n lý. Víi nh÷ng kÐt qu¶ kh¶ quan ®· ®¹t ®îc t¹i c¸c côc thuÕ thùc hiÖn thÝ ®iÓm ,Bé tµi chÝnh vµ Tæng côc thuÕ ®· cho phÐp c¸c ®Þa ph¬ng thùc hiÖn thÝ ®iÓm nh©n réng sè doanh nghiÖp thùc hiÖn vµ tiÕp tôc më réng diÑn thùc hiÖn ë mét sè ®Þa ph¬ng kh¸c .Dù kiÕn ®Õn n¨m 2007,vÒ c¬ b¶n c¸c doanh nghiÖp ®Òu ®îc qu¶n lý theo c¬ chÕ tù khai, tù nép ,sè thu tõ c¸c doanh nghiÖp nµy chiÕm 80%sè thu tõ khèi doanh nghiÖp trªn toµn quèc. III. Nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc khi ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép. §æi míi qu¶n lý thuÕ, ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép theo tæng kÕt cña c¸c côc thuÕ ®Þa ph¬ng thùc hiÖn thÝ ®iÓm ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, tæng sè thu vît so víi dù to¸n, tû lÖ tê khai thuÕ lçi gi¶m, c¬ quan ThuÕ ®îc ph©n bæ nguån lùc theo híng chuyªn m«n hãa nªn tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸c c¸n bé thuÕ ®îc ®¸p øng n©ng cao, ®¸p øng yªu cÇu cña c¬ chÕ míi, c¶i tiÕn c¸c quy tr×nh qu¶n lý thuÕ râ rµng lµm t¨ng sù minh b¹ch, gi¶m ®îc lçi qu¶n lý… Tuy nhiªn, khi ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép th× chóng ta cßn gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc sau: 1. “ G¸nh nÆng” tõ dù to¸n thuÕ. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta t¨ng trëng cha thËt sù v÷ng ch¾c th× dù to¸n thu thuÕ mµ ngµnh thuÕ ®îc Quèc héi vµ chÝnh phñ giao thùc hiÖn hµng Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 18 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép n¨m liªn tôc t¨ng, n¨m sau cao h¬n n¨m tríc Ýt nhÊt lµ 10%, lµ mét nhiÖm vô rÊt nÆng nÒ bëi v× thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu ®Ó bï ®¾p cho Ng©n s¸ch nhµ níc. §i cïng víi viÖc c¶i tiÕn c¸ch hµnh thu theo híng hiÖn ®¹i, ngµnh thuÕ lu«n ph¶i ®èi mÆt vµ b¸m s¸t nhiÖm vô lµ hoµn thµnh dù to¸n thu ®îc giao. §iÒu nµy lµm cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c bíc c¶i c¸ch quy tr×nh thu thuÕ nãi chung, ¸p dông c¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ nãi riªng diÔn ra dÌ dÆt, tõng bíc ®Ó tr¸nh g©y ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ thu. 2. HÖ thèng ph¸p luÖt cha ®ång bé, quyÒn h¹n cña c¬ quan ThuÕ cha ngang tÇm. C¸c thñ tôc vÒ kª khai thuÕ, chÝnh s¸ch thuÕ cha râ rµng v× ®¬n gi¶n. HiÖn nay, mÆc dï chÝnh s¸ch thuÕ liªn tôc ®îc söa ®æi, bæ sung, cho phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, nhng nh×n chung hÖ thèng chÝnh s¸ch vÉn cßn phøc t¹p, cßn nhiÒu quy ®Þnh vÒ u ®·i, miÔn gi¶m thuÕ, cha ®¶m b¶o sù trung lËp cña thuÕ. C¸c thñ tôc kª khai nép thuÕ mÆc dï ®· ®îc ®¬n gi¶n hãa, gi¶m bít ®îc nh÷ng giÊy tê kh«ng cÇn thiÕt… nhng vÉn cßn nhiÒu ®iÓm cha t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¬ së kinh doanh vµ cha phï hîp víi yªu cÇu cña hÖ thèng tù khai, tù nép thuÕ. C¸c mÉu tê khai thuÕ hoÆc ®¬n gi¶n qu¸ hoÆc phøc t¹p qu¸ vµ cßn nhiÒu biÓn mÉu kÌm theo tê khai nªn cha phï hîp vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ®èi tîng nép thuÕ dÔ kª khai, c¬ quan ThuÕ dÔ thanh tra, kiÓm tra. VÒ quyÒn h¹n cña c¬ quan ThuÕ th× ngµnh thuÕ cßn thiÕu chøc n¨ng quan träng cña qu¶n lý thuÕ ®ã lµ khëi tè c¸c hµnh vi, thñ ®o¹n gian lËn thuÕ, chiÕm ®o¹t tiÒn hoµn thuÕ. C¸c c«ng viÖc nµy ®iÒu ph¶i chuyÓn sang c¬ quan ph¸p luËt kh¸c nªn hiÖu qu¶ rÊt h¹n chÕ, xö lý vi ph¹m vÒ thuÕ kh«ng kÞp thêi.Nh÷ng chÕ tµi ®Ó gi¸m s¸t còng nh xö lý vi ph¹m hiÖn nay cha ®ñ m¹nh nªn viÖc thÊt thu khi c¬ quan qu¶n lý thuÕ kh«ng tiÕp cËn thêng xuyªn víi ®èi tîng nép thuÕ lµ ®iÒu dÔ x¶y ra.Ngoµi ra,khung h×nh ph¹t cho hµnh vi gian lËn ,trèn thuÕ vÉn cßn thÊp cha ®ñ m¹nh ®Ó r¨n ®e c¸c ®èi tîng nép thuÕ vi ph¹m ,hiÖn nay møc h×nh ph¹t tèi ®a lµ 7 n¨m tï giam cho téi trèn thuÕ. 3. C«ng nghÖ qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ míi cßn h¹n chÕ. C¬ chÕ tù khai, tù nép thuÕ ®ßi hái c¬ quan qu¶n lý thuÕ vµ ®èi tîng nép thuÕ ph¶i cã sù trao ®æi th«ng tin chÆt chÏ víi nhau, ph¶i cËp nhËt kÞp thêi nh÷ng thay ®æi vÒ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cïng víi sù tiÕn bé cña c«ng nghÖ th«ng tin, hiÖn nay viÖc tin häc hãa qu¸ t×nh qu¶n lý tuy ®· cã nh÷ng tiÕn bé so víi tríc nhng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c¬ chÕ míi. HÖ thèng øng dông ®· tham gia hç trî trong mét sè c¸c quy tr×nh nghiÖp Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 19 Qu¶n lý thuÕ theo c¬ chÕ tù khai, tù nép vô, nhng hÖ thèng chØ míi dõng ë møc ®é tÝnh thuÕ vµ theo dâi thèng kª chø cha hç trî tèi ®a cho yªu cÇu qu¶n lý thuÕ nh thanh tra, kiÓm tra, thu nî, cung cÊp th«ng tin vÒ ®èi tîng nép thuÕ… c¸c th«ng tin vÒ sè thu cßn chËm, ch a phôc vô t«t cho viÖc chØ ®¹o ®iÒu hµnh thu, cha kÕt nèi th«ng tin víi c¬ quan qu¶n lý nhµ níc ®Ó cã th«ng tin vÒ ®èi tîng nép thuÕ, øng dông tin häc trong c«ng t¸c hç trî ®èi tîng nép thuÕ cha nhiÒu. MÆt kh¸c, viÖc nép thuÕ th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn tù ®éng cha ®îc trang bÞ ®ång bé ¶nh hëng nhiÒu ®Õn thêi gian còng nh hiÖu qu¶ qu¶n lý. Tr×nh ®é vÒ c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c c¸n bé qu¶n lý thuÕ cßn thÊp nªn viÖc øng dông tin häc trong qu¶n lý cßn h¹n chÕ. 4. C«ng t¸c hç trî ®èi tîng nép thuÕ, c«ng t¸c thanh, kiÓm tra, c«ng t¸c thu nî, vµ cìng chÕ thuÕ ®at hiÖu qu¶ cha cao. 4.1 VÒ c«ng t¸c hç trî ®èi tîng nép thuÕ. HiÖn nay, c«ng t¸c tuyªn truyÒn hç trî ®èi tîng nép thuÕ cña ngµnh thuÕ ®· ®îc tæ chøc thµnh hÖ thèng tõ Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, song hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ. C¬ quan ThuÕ chñ yÕu míi tËp trung vµo c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ thuÕ, cßn c«ng t¸c hç trî ®èi tîng nép thuÕ cßn nghÌo nµn, rêi r¹c, ph©n t¸n vµ bÞ ®éng. Chøc n¨ng hç trî híng dÉn ®èi tîng nép thuÕ cßn cha ®îc ph©n ®Þnh râ rµng gi÷a c¸c phßng trong c¬ quan ThuÕ: Phßng hç trì vµ c¸c phßng qu¶n lý. Néi dung hç trî míi chØ dõng l¹i ë viÖc cung cÊp mét sè lîng rÊt h¹n chÕ c¸c v¨n b¶n híng dÉn, cha co ®iÒu tra, kh¶o s¸t, ph©n tÝch nhu cÇu cña ®èi tîng nép thuÕ theo nhu cÇu cña ®èi tîng. C¸n bé lµm c«ng t¸c hç trî cßn cha co kinh nghiÖm, cha ®îc ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ c¸c kü n¨ng hç trî ®èi tîng nép thuÕ. Bé phËn hç trî t¹i tæng côc thuÕ cha ®¶m nhiÖm ®îc vai trß trung t©m chØ ®¹o thèng nhÊt vÒ c¸c ho¹t ®éng hç trî, cha lËp ®îc ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¹t ®éng, cha biªn so¹n ®îc c¸c tµi liÖu hç trî ®Ó híng dÉn thùc hiÖn thèng nhÊt trong níc. 4.2 VÒ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra. HiÖn nay, c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra cña c¬ quan ThuÕ cha ®îc ®Æt ®óng vÞ trÝ, chÊt lîng cßn h¹n chÕ, ph¬ng ph¸p, kü thuËt thanh tra , kiÓm tra cßn l¹c hËu. ViÖc thanh tra, kiÓm tra cña c¬ quan ThuÕ chñ yÕu ®îc thÓ hiÖn díi c¸c h×nh thøc thanh kiÓm tra quyÕt to¸n thuÕ, c¸c néi dung thanh tra, kiÓm tra theo chuyªn ®Ò, kiÓm tra thèng nhÊt thu thuÕ qua chuyÓn gi¸ vµ gian lËn th¬ng m¹i hÇu nh cha ®ùoc thùc hiÖn. C¬ quan ThuÕ cha cã chøc n¨ng ®iÒu tra, khëi tè nªn khi thanh tra, kiÓm tra ph¸t hiÖn dÊu hiÖu vi ph¹m th× c¬ quan ThuÕ kh«ng thÓ tiÕp tôc tiÕn hµnh trªn c¬ së sæ s¸ch, chøng tõ , tµi liÖu do doanh nghiÖp cung cÊp nªn h¹n chÕ ®Õn kÕt qu¶ thanh tra, kiÓm tra. Sinh viªn : TrÇn B×nh Minh 20