Tài liệu Phương pháo giáo dục môn tư tưởng hồ chí minh cho sinh viên đại học sư phạm hà nội trong điều kiện ngày nay

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ KIM TUYẾN GIÁO DỤC MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI TRONG ĐIỀU KIỆN HIỆN NAY Chuyên ngành: Chính trị học Mã số: 60 31 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS PHẠM NGỌC ANH HÀ NỘI, 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, luận văn “Phương pháo giáo dục môn Tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội trong điều kiện ngày nay ” là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của PGS. TS. Phạm Ngọc Anh. Tôi đã nghiên cứu, tìm hiểu và hoàn thiện luận văn trong đó có sự kế thừa kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trước với những trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng, được sử dụng trong phạm vi cho phép. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung của luận văn. Luận văn này không trùng với với bất cứ luận văn nào ở thời điểm hiện tại. Hà Nội, tháng 08 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Kim Tuyến LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn đầu tiên, chân thành và sâu sắc nhất tới PGS. TS. Phạm Ngọc Anh - Thầy đã tận tình quan tâm, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Thầy đã giúp cho tôi tiếp cận được nhiều kiến thức về Phương pháo giáo dục môn Tư tưởng Hồ Chí Minh, đặc biệt là các giải phấp nâng cao chất lượng giáo dục môn Tư tưởng Hồ Chí Minh. Thầy còn chỉ bảo, giúp tôi rèn luyện kỹ năng trong nghiên cứu khoa học. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo trường Học viện Khoa học xã hội Việt Nam, cùng các thầy, cô giáo khoa Triết học đã quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành tốt khóa học. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến những người thân trong gia đình và bạn bè đã luôn động viên, giúp đỡ tôi có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập và nghiên cứu trong suốt thời gian qua. Hà Nội, tháng 08 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Kim Tuyến MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1. GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI – NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG ................................................................................................ 8 1.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh là gì? ................................................................. 8 1.2. Tổng quan trường Đại học Sư phạm Hà Nội .......................................... 9 1.3. Vị trí và ý nghĩa của việc giáo dục môn tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội ..................................................................... 14 1.4. Mục tiêu dạy học môn tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội ................................................................................................ 19 Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC GIÁO DỤC MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH CHO SINH VIÊN ĐHSP HN TRONG ĐIỀU KIỆN HIỆN NAY ..................................................................................................... 23 2.1. Thực trạng công tác giáo dục tư tưởng Hồ Chi Minh cho SV ĐHSP HN trong điều kiện hiện nay ............................................................................... 23 2.2. Nội dung và hình thức công tác giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho SV ĐHSP HN trong điều kiện hiện nay............................................................. 27 2.3. Một số nhân tố tác động đến giáo dục môn Tư tưởng Hồ Chí Minh cho Sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội trong thời đại ngày nay. ..................... 60 2.4. Các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục môn Tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội ............................................. 63 KẾT LUẬN .................................................................................................... 69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 71 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT SV Sinh viên ĐHSP Đại học Sư phạm HN Hà Nội Nxb Nhà Xuất Bản GS Giáo sư PGS Phó giáo sư TS Tiến sĩ Ths Thạc sĩ TSKH Tiến sĩ khoa học CNH Công nghiệp hóa HĐH Hiện đại hóa MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thực tiễn ngày càng chứng minh, cùng với chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh có giá trị to lớn, dẫn đường cho mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong hơn tám mươi năm qua, là tài sản to lớn của Đảng và dân tộc ta. Bởi vậy, nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh một cách sâu sắc, khoa học là nhiệm vụ cấp thiết của Đảng và toàn dân, đặc biệt trong giai đoạn đổi mới hiện nay, nhằm mục đích nâng cao trình độ lý luận, trình độ lãnh đạo. Bảo vệ, phát triển và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh vào công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước theo định hướng Xã hội chủ nghĩa một cách thành công nhất, thắng lợi nhất. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII năm 1991 đã khẳng định rằng: “Chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của Đảng” [17]. Văn kiện đại hội toàn quốc lần thứ XII tiếp tục khẳng định “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Đó là tư tưởng về giải phong dân tộc với sức mạnh thời đại; về sức mạnh của nhân dân, của khối đại đoàn kết dân tộc” [18] Đối với Đảng và thực tiễn cách mạng nước ta, kiên trì, vận dụng, sáng tạo và phát triển Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là vấn đề có tính nguyên tắc số một. Mọi chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước ta đều dựa trên chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Nghiên cứu, học tập, thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm nâng cao lòng yêu nước, tinh thần phục vụ nhân dân, đạo đức cách mạng của mỗi người, hiểu thấu đáo đường lối cách mạng Việt Nam. 1 Tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành trong thực tiễn đấu tranh cách mạng, có tác động to lớn đến đến công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, góp phần cổ vũ các dân tộc trên toàn thế giới đấu tranh vì những mục tiêu cao cả, vì một xã hội độc lập, văn minh, tiến bộ. Vì lẽ đó, đưa tư tưởng Hồ Chí Minh vào cuộc sống là một yêu cầu quan trọng bậc nhất của việc học tập, quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh với mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt, việc đưa tư tưởng Hồ Chí Minh vào nhà trường càng có ý nghĩa quan trọng, vì đào tạo thế hệ cách mạng cho đời sau, kế tục và phát triển sự nghiệp của ông cha đã đấu tranh gian khổ, anh dũng trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Tư tưởng Hồ Chí Minh là sản phẩm của thời đại, trường tồn, là sản phẩm vô giá của dân tộc Việt Nam. Tư tưởng Hồ Chí Minh là tổng hợp tinh hoa văn hóa nhân loại, trung thành với những nguyên lý phổ biến của chủ nghĩa Mác – Lênin. Ngày nay, tư tưởng Hồ Chí Minh bao gồm một hệ thống những quan điểm lý luận, tư tưởng về chiến lược, sách lược cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, về đạo đức, phong cách, phương pháp Hồ Chí Minh, về việc hiện thực hóa các tư tưởng ấy trong đời sống xã hội... hệ thống này tổng hợp thành một chuyên ngành khoa học – Hồ Chí Minh học. Tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mác – Lênin là nguyên tắc phương pháp luận cho việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập các bộ môn khoa học xã hội và nhân văn, làm tăng chất lượng giáo dục lý luận chính trị và hoạt động thực tiễn của các môn khoa học này. Tổng hợp những lý do trên, tác giả nhận thấy việc nghiên cứu, giáo dục, học tập môn Tư tưởng Hồ Chí Minh trong trường Đại học Sư phạm Trường sư phạm đứng đầu cả nước, cái nôi đào tạo ra đội ngũ giáo viên chất lượng cao cho đất nước, để đáp ứng được “làm thế nào để nhà trường này chẳng những là trường sư phạm mà còn là trường mô phạm của cả nước” (Hồ Chí Minh,1964) là vô cùng cần thiết và hữu ích, liên quan trực tiếp đến việc 2 kiên định con đường và nền tảng tư tưởng của Đảng, cách mạng nước ta. Đây sẽ trở thành kênh tuyên truyền góp phần phổ cập lý luận chính trị, đường lối của Đảng cho các nhà giáo tương lai nhằm khẳng định, bảo vệ và phát triển nền tảng tư tưởng chung của toàn xã hội. Chính vì vậy, tác giả chọn đề tài “Phương pháp giáo dục môn tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội trong điều kiện hiện nay” làm đề tài luận văn tốt nghiệp khóa học cao học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Các quốc gia trên thế giới và Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu, các bài viết của các nhà khoa học xung quanh hiện tượng này, bao gồm: Trên thế giới Marzano Robert (GT. TS. Nguyễn Hữu Châu dịch, 2015), Nghệ thuật và khoa học dạy học, Nxb Giáo dục Việt Nam. Luận cứ toàn diện về dạy học hiệu quả. Tài liệu giới thiệu điều tốt nhất mà các nhà nghiên cứu có thể mang lại cho chúng ta biết phương pháp dạy học nào có nhiều khả năng nhất để thực sự có hiệu quả với các học sinh. Mỗi giáo viên phải tự xây dựng phương pháp dạy học cụ thể cho học sinh của mình tại thời điểm thích hợp. Quan trọng của việc dạy học có hiệu quả phải là nghệ thuật và đó là tên gọi của tài liệu. Tsuboi Yoshiharu (2008), Một góc nhìn khác, Hội thảo Quốc tế về Việt Nam học lần thứ 3. Bài viết là góc nhìn vô cùng chính xác về Chủ tịch Hồ Chí Minh của một nhà học giả nước ngoài. Con người Hồ Chí Minh được phản ảnh sắc nét trong Hiến pháp là một người theo chủ nghĩa cộng hòa và chủ nghĩa hòa bình hơn là một người theo chủ nghĩa cộng sản. Tại Việt Nam PGS.TS Vũ Hồng Tiến (2015), Một số phương pháp dạy học tích cực, www.tailieu.vn. Bài viết tập trung làm rõ bản chất của phương pháp dạy học 3 tích cực, vai trò và nội dung cơ bản của một số phương pháp dạy học tích cực. Khẳng định sự cần thiết và có ý thức tự giác, sáng tạo áp dụng PPDH tích cực. Nguyễn Thị Minh Phương (2015), Cẩm nang phương pháp Sư phạm, Nxb Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. Cuốn sách đưa ra các chỉ dẫn thiết thực, dễ hiểu và dễ áp dụng. Hướng dẫn người dạy biết cách mở đầu bài giảng thu hút được sự chú ý của người học ngay từ những giây phút đầu tiên của giờ học, cách nhấn mạnh, chốt kiến thức giúp người học nhớ được bài lâu hơn, cách lập kế hoạch bài giảng chi tiết sao cho phù hợp giữa nội dung - phương pháp - phương tiện và thời gian cho một tiết giảng, bài giảng, cách trực quan hóa bài giảng để cho giờ học trở nên sinh động hơn, hiệu quả hơn. Ứng xử sư phạm và giáo dục kỹ năng sống trong nền giáo dục hiện nay, Nxb Hồng Đức (2012). Tác phẩm tập trung làm sáng tỏ bản chất của ứng xử trong giao tiếp giữa người dạy và người học theo quan điểm hoạt động và giáo dục, đồng thời chỉ ra một số khó khăn mà giáo viên thường gặp phải khi giải quyết các tình huống sư phạm trong hoạt động ứng xử. Bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh (2016), Tài liệu hướng dẫn ôn tập môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Đại học Quốc gia Hồ Chí Minh. Tài liệu được chia làm ba phần. Phần tóm tắt nội dung; phần hỏi và gợi ý trả lời; phần câu hỏi trắc nghiệm. Tài liệu giúp cho sinh viên dễ dàng nắm bắt những nội dung cốt lõi của môn học làm quen với các dạng câu hỏi, cách thức làm bài thi tự luận cũng như trắc nghiệm. Tài liệu được biên soạn dựa trên giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh của Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội. Hoàng Trung (2002), Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, Nxb Đại học Quốc gia Hồ Chí Minh. Cuốn sách chỉ ra những phạm trù đạo đức cơ bản mà Hồ Chí Minh đã sử dụng, làm rõ nội dung của chúng và lý giải vì sao Hồ Chí Minh lại sử dụng các phạm trù ấy với những nội dung đó. Chỉ ra giá trị tư 4 tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong thực tiễn cách mạng nước ta. Làm rõ ý nghĩa lý luận và thực tiễn của việc kế thừa, vận dụng và phát triển tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay. Thùy Anh (2015), Dạy và học tư tưởng Hồ Chí Minh tại các trường đại học, cao đẳng, www.xaydungdang.org. Tác giả tập trung làm rõ thực trạng dạy và học bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh tại các trường Đại học, Cao đẳng. Đội ngũ giáo viên dạy bộ môn tư tưởng hồ Chí Minh còn thiếu và chất lượng chưa cao. Giáo viên chưa nhận được sự quan tâm kịp thời của các cấp chính quyền. Phần lớn sinh viên không hứng thú với môn học và chưa thực sự thấy được tầm quan trọng của bộ môn tư tưởng Hồ Chí Minh. Tác giả cũng đưa ra một số biện pháp để cải thiện chất lượng giáo viên và sinh viên. Tăng cường tập huấn, đào tạo, quan tâm đến đời sống giáo viên, kết hợp nhiều phương pháp dạy học, lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp để gây hứng thú với sinh viên. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng chất lượng giáo dục môn tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội trong điều kiện hiện nay, từ đó đề xuất các giải pháp áp dụng các phương pháp dạy học nâng cao chất lượng môn học. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ các lý luận về phương pháp dạy học môn tư tưởng Hồ Chí Minh, nâng cao chất lượng dạy học môn tư tưởng Hồ Chí Minh, các yếu tố tác động đến công tác dạy học môn Tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội trong điều kiện hiện nay; 5 - Phân tích, đánh giá thực trạng dạy học môn Tư tưởng Hồ Chí Minh tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội trong điều kiện hiện nay. Từ đó, chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng đó. - Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội trong điều kiện hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Các phương pháp dạy học môn Tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội trong điều kiện hiện nay. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận văn tập trung làm rõ những nội dung sau: Tình hình giáo dục môn Tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên trường Đại học sư phạm Hà Nội. Các phương pháp dạy học đang được áp dụng trong dạy học môn Tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội trong những năm gần đây Về không gian: Nghiên cứu, khảo sát, phỏng vấn tại trường Đại học Sư Phạm Hà Nội trong thời gian 5 năm trở lại đây (2012 – 2017) 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Về mặt phương pháp luận Phương pháp dạy học môn tư tưởng Hồ Chí Minh được xây dựng trên cơ sở thế giới quan của chủ nghĩa vô sản. Điều này thể hiện tính đảng, nội dung chủ yếu xoay quanh chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong luận văn của tác giả có sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 6 + Phương pháp thu thập tài liệu: nguồn tài liệu được thu thập từ các báo cáo tổng kết năm học của phòng Đào tạo, chương trình dạy học từ tổ Tư tưởng Hồ Chí Minh tổ Phương pháp của khoa Lý luận chính trị và giáo dục công dân trường Đại học Sư phạm Hà Nội. + Phương pháp thống kê: chủ yếu là thống kê so sánh để đánh giá ưu và nhược điểm của từng phương pháp. + Phương pháp xử lý và phân tích: Phân tích các phương pháp và so sánh các kết quả nhận được để đưa ra nhận định, đánh giá. + Điều tra, khảo sát bằng cách phát phiếu điều tra, đưa bảng câu hỏi. Đối tượng được điều tra gồm có các giảng viên hiện đang giảng dạy và các sinh viên đang học tập tại trường. Tác giả lựa chọn khảo sát, điều tra hai đối tượng này vì giảng viên là người trực tiếp giảng dạy, đánh giá chất lượng học tập của sinh viên. Sinh viên với vai trò là người học, trực tiếp lĩnh hội kiến thức từ giáo viên truyền đạt, sinh viên sẽ có đánh giá khách quan chính xác nhất về ưu nhược điểm của các phương pháp dạy học thông qua các tiết học. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Ý nghĩa về mặt khoa học Đề tài luận văn góp phần cụ thể hóa lý thuyết phương pháp dạy học môn Tư tưởng Hồ Chí Minh Ý nghĩa về mặt thực tiễn Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục môn Tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học sư phạm Hà Nội trong điều kiện hiện nay. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn gồm có 2 chương 7 Chương 1 GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI – NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG 1.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh là gì? Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên Chủ nghĩa xã hội có viết “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại; là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành thắng lợi”. [16]. Tựu trung lại: Thứ nhất, tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống các quan điểm lý luận toàn diện và sâu sắc, phản ánh những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, mang bản chất khoa học và cách mạng. Thứ hai, tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại. Sinh thời, Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhấn mạnh chủ nghĩa Mác - Lênin là chân chính nhất, vững chắc nhất, cách mạng nhất; là cẩm nang thần kỳ; là mặt trời soi sáng con đường cách mạng của các dân tộc; là vũ khí về tư tưởng quan trọng nhất, không thể thay thế được... Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định chúng ta giành được thắng lợi là do nhiều nguyên nhân, trong đó cần phải nhấn mạnh là "do cố gắng vận dụng những lời dạy của Lê-nin, nhưng vận dụng một cách sáng tạo phù hợp với thực tế Việt Nam" [54,tr. 479] 8 Thứ ba, tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, soi đường cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành thắng lợi. Tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với đường lối đúng đắn của Ðảng là ngọn cờ thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong hơn 7 thập kỉ qua, là tài sản tinh thần vô giá tiếp tục soi sáng sự nghiệp đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, tiến lên ngọn cờ Chủ nghĩa Xã hội. Dù “Thế giới còn đổi thay, nhưng chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh còn sống mãi” [25, tr. 112]. Tóm lại, Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả của hoạt động thực tiễn và tư duy lý luận của Người, là sự kế thừa truyền thống dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể nước ta và thời đại… Tư tưởng Hồ Chí Minh là một môn khoa học có đối tượng nghiên cứu, chức năng, nhiệm vụ, phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu. Tư tưởng Hồ Chí Minh là kim chỉ nam soi sang con đường của dân tộc Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tiến lên chủ nghĩa xã hội, góp phần vào sự phát triển của lịch sử thế giới. 1.2. Tổng quan trường Đại học Sư phạm Hà Nội 1.2.1. Vị trí, vai trò của nhà trường Hình 1.1. Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội Nguồn: Internet 9 Hình 1.2. Logo Trường đại học Sư Phạm Hà Nội Nguồn: Internet Trường Đại học Sư phạm Hà Nội chính thức được thành lập ngày 11/10/1951 theo Nghị định của Bộ Quốc gia Giáo dục. Song quá trình hình thành và phát triển của Nhà trường lại được bắt đầu từ một sự kiện quan trọng, đó là ngày 10 tháng 10 năm 1945, tức là chỉ hơn một tháng sau khi đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh thành lập Ban Đại học Văn khoa tại Hà Nội, trong đó nhiệm vụ đầu tiên là đào tạo giáo viên Văn khoa Trung học. Một một năm sau đó, ngày 8 tháng 10 năm 1946, Chủ tịch Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra Sắc lệnh số 194/SL thành lập ngành học Sư phạm, đào tạo giáo viên cho các bậc học cơ bản, trung học phổ thông, trung học chuyên khoa, thực nghiệm và chuyên nghiệp trong toàn quốc. Trong quá trình phát triển, dù đã nhiều lần đổi tên: Trường Sư phạm Cao cấp, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 1, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Quốc gia Hà Nội và Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Hà Nội như hiện nay, Nhà trường vẫn luôn đứng ở vị trí là trường Đại học Sư phạm đầu ngành trong cả nước. Hàng chục vạn giáo viên các cấp, các chuyên gia giáo dục, trong đó, có nhiều nhà hoạt động chính trị có uy tín, nhà khoa học, nhà văn, nhà thơ nổi tiếng, mà tên tuổi của họ mãi làm rạng danh nền học vấn nước 10 nhà. Đó là các giáo sư Đặng Thai Mai, Đào Duy Anh, Trần Đức Thảo, Phạm Huy Thông, Lê Văn Thiêm, Nguyễn Lân hay nhà văn Nguyễn Khoa Điềm, nhà thơ Phạm Tiến Duật … tất cả đều trưởng thành từ mái trường này. Theo số liệu tính đến 16 – 12 -2014, trường có 1262 công chức, viên chức. Trong đó, có 3 GS.TSKH, 10 GS.TS, 1 PGS.TSKH, 121 PGS.TS, 252 TS. Với 23 khoa và 2 bộ môn trực thuộc. Trải qua hơn 60 năm xây dựng và phát triển, trường Đại học Sư phạm Hà Nội không ngừng nỗ lực vươn lên, hoàn thành nhiệm vụ, mục tiêu đào tạo ra đội ngũ giáo viên chất lượng cao phục vụ cho nền giáo dục nước nhà. Không những cải cách, nâng cao trình độ đội ngũ giảng viên, nhà trường còn chú trọng cải thiện, nâng cấp cơ sở vật chất phục vụ học tập, nghiên cứu cho sinh viên. Trường đại học Sư phạm Hà Nội tự hào là ngôi trường kịp thời ứng dụng các phương pháp dạy học công nghệ cao vào giáo dục thông qua các phương tiện như máy tính, máy chiếu, phòng học nghiệp vụ... 1.2.2. Đặc điểm của sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội Hình 1.3. Sinh viên trường Đại học Sư Phạm Hà Nội Nguồn: Internet 11 Sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội cũng có những đặc điểm tâm lý tương tự sinh viên các trường Đại học, cao đẳng trên toàn quốc khác. Sinh viên là một nhóm xã hội đặc biệt, đang tiếp thu những kiến thức, kỹ năng chuyên môn ở các trường cao đẳng, đại học để chuẩn bị cho hoạt động nghề nghiệp sau khi ra trường Mỗi một lứa tuổi khác nhau đều có những đặc điểm tâm lý nổi bật, chịu sự chi phối của hoạt động chủ đạo. Ở đây, tác giả quan tâm đến sinh viên, những người có hoạt động chủ đạo là học tập để tiếp thu kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp ở các trường cao đẳng, đại học. Một trong những đặc điểm tâm lý quan trọng nhất ở lứa tuổi thanh niên - sinh viên là sự phát triển tự ý thức. Nhờ có tự ý thức phát triển, sinh viên có những hiểu biết, thái độ, có khả năng đánh giá bản thân để chủ động điều chỉnh sự phát triển bản thân theo hướng phù hợp với xu thế xã hội. Chẳng hạn sinh viên đang học ở các trường cao đẳng, đại học sư phạm, họ nhận thức rõ ràng về những năng lực, phẩm chất của mình, mức độ phù hợp của những đặc điểm đó với yêu cầu của nghề nghiệp, qua đó họ sẽ xác định rõ ràng mục tiêu học tập, rèn luyện và thể hiện bằng hành động học tập hàng ngày trong giờ lên lớp, thực tập nghề hay nghiên cứu khoa học. Nhờ khả năng tự đánh giá phát triển mà sinh viên có thể nhìn nhận, xem xét năng lực học tập của mình, kết quả học tập cao hay thấp phụ thuộc vào ý thức, thái độ, vào phương pháp học tập của họ. Ở SV đã bước đầu hình thành thế giới quan để nhìn nhận, đánh giá vấn đề cuộc sống, học tập, sinh hoạt hàng ngày. Sinh viên là những trí thức tương lai, ở các em sớm nảy sinh nhu cầu, khát vọng thành đạt. Học tập ở đại học là cơ hội tốt để SV được trải nghiệm bản thân, vì thế, sinh viên rất thích khám phá, tìm tòi cái mới, đồng thời, họ thích bộc lộ những thế mạnh của bản thân, thích 12 học hỏi, trau dồi, trang bị vốn sống, hiểu biết cho mình, dám đối mặt với thử thách để khẳng định mình. Một đặc điểm tâm lý nổi bật nữa ở lứa tuổi này là tình cảm ổn định của sinh viên, trong đó, phải đề cập đến tình cảm nghề nghiệp - một động lực giúp họ học tập một cách chăm chỉ, sáng tạo, khi họ thực sự yêu thích và đam mê với nghề lựa chọn. Sinh viên là lứa tuổi từng bước đạt đến độ phát triển sung mãn của đời người. Họ là lớp người giàu nghị lực, giàu ước mơ và hoài bão. Tuy nhiên, do quy luật phát triển không đồng đều về mặt tâm lý, do những điều kiện, hoàn cảnh sống và cách thức giáo dục khác nhau, không phải bất cứ sinh viên nào cũng được phát triển tối ưu, độ chín muồi trong suy nghĩ và hành động còn hạn chế. Điều này phụ thuộc rất nhiều vào tính tích cực hoạt động của bản thân mỗi sinh viên. Bên cạnh đó, sự quan tâm đúng mực của gia đình, phương pháp giáo dục phù hợp từ nhà trường sẽ góp phần phát huy ưu điểm và khắc phục những hạn chế về mặt tâm lý của sinh viên. Bên cạnh những mặt tích cực trên đây, mặc dù là những người có trình độ nhất định, sinh viên không tránh khỏi những hạn chế chung của lứa tuổi thanh niên. Đó là sự thiếu chín chắn trong suy nghĩ, hành động, đặc biệt, trong việc tiếp thu, học hỏi những cái mới. Ngày nay, trong xu thế mở cửa, hội nhập quốc tế, trong điều kiện phát triển công nghệ thông tin, nền văn hoá của chúng ta có nhiều điều kiện giao lưu, tiếp xúc với các nền văn hoá trên thế giới, kể cả văn hoá phương Đông và phương Tây. Việc học tập, tiếp thu những tinh hoa, văn hoá của các nền văn hoá khác là cần thiết. Tuy nhiên, do đặc điểm nhạy cảm, ham thích những điều mới lạ kết hợp với sự bồng bột, thiếu kinh nghiệm của thanh niên, do đó, sinh viên dễ dàng tiếp nhận cả những nét văn hoá không phù hợp với chuẩn mực xã hội, với truyền thống tốt đẹp của dân tộc và không có lợi cho bản thân họ. 13 Lứa tuổi sinh viên có những nét tâm lý điển hình, đây là thế mạnh của họ so với các lứa tuổi khác như: tự ý thức cao, có tình cảm nghề nghiệp, có năng lực và tình cảm trí tuệ phát triển (khao khát đi tìm cái mới, thích tìm tòi, khám phá), có nhu cầu, khát vọng thành đạt, nhiều mơ ước và thích trải nghiệm, dám đối mặt với thử thách. Song, do hạn chế của kinh nghiệm sống, sinh viên cũng có hạn chế trong việc chọn lọc, tiếp thu cái mới. Những yếu tố tâm lý này có tác động chi phối hoạt động học tập, rèn luyện và phấn đấu của sinh viên. Bên cạnh những đặc điểm về độ tuổi, trình độ, tâm sinh lý giống như đội ngũ SV các trường ĐH, CĐ khác thì chất sư phạm là nét đặc thù của SV ĐHSP HN. Là những giáo viên tương lai – những người nghệ sĩ trên bục giảng trong tương lai, SV ĐHSP HN nói riêng và sinh viên sư phạm nói chung không chỉ được đào tạo để giỏi về kiến thức chuyên môn mà còn đòi hỏi phẩm chất đạo đức, tư cách tốt. Việc chọn một nghề để theo đuổi, ngoài sự yêu thích của bản thân, xét ở một góc độ nào đó còn là nghề chọn người. Tác giả cho rằng, làm nghề giáo là một công việc không đơn giản, nhất là trong bối cảnh hiện nay. Thiết nghĩ việc chọn một công việc từng được xem là “ chuột chạy cùng sao mới vào sư phạm” hay “ăn sư ở phạm” như bao thế hệ vẫn truyền miệng về SV Sư phạm chính là cách lột tả bản lĩnh của SV sư phạm. Và rõ ràng, SV ĐHSP HN có những nét rất riêng, riêng trong cách nghĩ, riêng trong cách làm, riêng trong cách ứng xử. Tất cả đề toát lên phong thái sư phạm mẫu mực, đạo đức. 1.3. Vị trí và ý nghĩa của việc giáo dục môn tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội 1.3.1. Vị trí của việc giáo dục môn tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Sư phạm Hà Nội 14 Hình 1.4. Bác Hồ thăm trường đại học Sư Phạm Hà Nội 4/3/1960 Nguồn: Internet Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm chăm lo đến thế hệ trẻ, trong đó sinh viên là những “người lao động trí óc trẻ” được Bác chú trọng nhiều. Người thường xuyên thăm hỏi, động viên họ, khuyến khích họ miệt mài học tập và không ngừng tu dưỡng đạo đức cách mạng, để trở thành những người có đức, có tài, đóng góp sức mình vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Người coi sinh viên là nhân tố hàng đầu, nhân tố quyết định vận mệnh của đất nước sau này. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nêu cho sinh viên tấm gương sáng về tinh thần độc lập, tự chủ, đổi mới, sáng tạo. Suốt đời mình, Hồ Chí Minh là con người của độc lập dân tộc, tự chủ, đổi mới và sáng tạo. Luôn luôn xuất phát từ thực tiễn, hết sức tránh lặp lại những lối cũ, đường mòn, không ngừng đổi mới và sáng tạo, đó là nét đặc sắc của tinh thần Hồ Chí Minh, phong cách Hồ Chí Minh. 15