Tài liệu Phõng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ƣơng thông qua công tác kiểm tra của đảng cộng sản việt nam tt

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH TRẦN VĂN TĨNH PHÕNG, CHỐNG THAM NHŨNG TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TRUNG ƢƠNG THÔNG QUA CÔNG TÁC KIỂM TRA CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ LỊCH SỬ NHÀ NƢỚC VÀ PHÁP LUẬT M số: 62 38 01 01 HÀ NỘI - 2020 Công trình đƣợc hoàn thành tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Người hướng dẫn khoa học: PGS,TS Lê Minh Thông Phản biện 1: ...................................................... ...................................................... Phản biện 2: ...................................................... ...................................................... Phản biện 3: ...................................................... ...................................................... Luận án sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Vào hồi ...... giờ ...... ngày ...... tháng ....... năm 20........ Có thể tìm hiểu luận án tại: Thƣ viện Quốc gia và Thƣ viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tham nhũng là một hiện tượng xã hội tồn tại khách quan trong bộ máy nhà nước, là một trong những căn bệnh gắn liền với quyền lực nhà nước, luôn ăn sâu bám rễ trong mọi chế độ xã hội. Phòng, chống tham nhũng (PCTN) là công việc khó khăn, phức tạp, cần có sự quyết liệt và kiên trì, là chính sách ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia và sự nỗ lực của cả cộng đồng quốc tế. Trong những năm gần đây, tệ nạn tham nhũng đã nổi lên một cách tràn lan, xâm phạm kỷ cương phép nước, làm mất lành mạnh của cơ quan, tổ chức, gây thiệt hại cho lợi ích tài sản nhà nước, tập thể và cá nhân, làm tăng thêm sự phân hóa giàu nghèo bất chính, nẩy sinh mâu thuẫn xã hội, ảnh hưởng tiêu cực đến khối đại đoàn kết dân tộc, xói mòn truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc, đảo lộn các giá trị xã hội, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Trong các cơ quan hành chính nhà nước nói chung và đặc biệt là cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương nói riêng tham nhũng đang diễn ra phổ biến và có nhiều biểu hiện tinh vi, nguy hiểm. Để phòng, chống tham nhũng có hiệu quả, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều quyết sách, chiến lược và giải pháp đột phá, kể cả tăng cường công tác kiểm tra của Đảng để siết chặt kỷ luật, kỷ cương. Tuy nhiên, hiệu quả công tác PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp Trung ương chưa cao. Có nhiều lý do, song một trong những lý do cơ bản là thiếu sự nghiên cứu thấu đáo, toàn diện về vai trò của công tác kiểm tra của Đảng đối với PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp Trung ương. Do đó, cần thiết phải có sự nghiên cứu sâu sắc về lý luận và thực tiễn để vai trò công tác kiểm tra của Đảng trong 2 PCTN đối với các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương. Xuất phát từ những phân tích trên đây, nghiên cứu sinh đã lựa chọn vấn đề “Phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng Cộng sản Việt Nam” để làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sỹ luật học. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cở sở nghiên cứu về lý luận và đánh giá thực trạng, luận án có mục đích xây dựng quan điểm và đề xuất giải pháp khoa học nâng cao vai trò, hiệu quả công tác PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua hoạt động kiểm tra của Đảng. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Thứ nhất, phân tích, làm rõ tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, tìm ra những nội dung đã nghiên cứu và xác định những vấn đề cần tập trung nghiên cứu. Thứ hai, phânt tích, làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về khái niệm, đặc điểm, nội dung, phương thức kiểm tra của Đảng đối với PCTN trong cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương; điều kiện bảo đảm PCTN trong cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương; phân tích kinh nghiệm phòng, chống tham nhũng của Trung Quốc thông qua công tác kiểm tra của Đảng. Thứ ba, đánh giá thực trạng PCTN trong cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua hoạt động kiểm tra của Đảng: ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Thứ tư, phân tích rõ quan điểm và đề xuất các nhóm giải pháp nâng cao vai trò, hiệu quả PCTN đối với các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng. 3 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương; hoạt động kiểm tra của Ủy ban Kiểm tra (UBKT) Trung ương; Ban cán sự đảng, tổ chức đảng cấp Trung ương. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Luận án giới hạn ở những vấn đề về PCTN công tác kiểm tra của Đảng trong PCTN đối với các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương. - Phạm vi thời gian: Mốc thời gian nghiên cứu của đề tài luận từ Đại hội X của Đảng năm 2006 đến thực Đại hội lần thứ XII của Đảng năm 2019. 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Luận án nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận là quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về Nhà nước và pháp luật, về vai trò của Đảng - hạt nhân của hệ thống chính trị trong đấu tranh PCTN trong bộ máy nhà nước nói chung và các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương nói riêng trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa có Đảng cộng sản lãnh đạo... 4.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử để nghiên cứu chức năng quản lý kinh tế của nhà nước theo quan điểm biện chứng, lịch sử - cụ thể, hệ thống, phân tích, tổng hợp, thống kê, lôgic và lịch sử, so sánh. 5. Những đóng góp mới của Luận án Một là, làm rõ khái niệm, đặc điểm, chủ thể, đối tượng, nội dung, phương thức; cũng như sự cần thiết về cơ sở chính trị và cơ sở pháp lý trong 4 việc xác lập vai trò công tác kiểm tra của Đảng trong PCTN của các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương trong điều kiện chính trị do một Đảng duy nhất cầm quyền ở nước ta hiện nay. Hai là, luận án đánh giá chính xác ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua hoạt động kiểm tra của Đảng. Ba là, đề xuất các quan điểm và giải pháp đột phá, khả thi, khoa học nhằm bảo đảm công tác kiểm tra của Đảng trong đấu tranh PCTN tại các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ góp phần bổ sung, phát triển và làm phong phú thêm các vấn đề lý luận về PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng; góp phần làm sáng tỏ quan điểm của Đảng về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của UBKT Trung ương, UBKT các cấp trong cuộc đấu PCTN thông qua công tác kiểm tra của Đảng. Luận án là công trình khoa học có thể làm tài liệu tham khảo cho các nhà khoa học, nhà nghiên cứu giảng dạy những nội dung liên quan đến PCTN trong các Trường Đại học chuyên luật và không chuyên luật, trong hệ thống các Trường chính trị từ Trung ương đến địa phương. Đặc biệt Luận án góp phần cung cấp cơ sở khoa học về PCTN thông qua công tác kiểm tra của Đảng cho những người trực tiếp tham gia hoạt động PCTN trong bộ máy nhà nước và các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương. 7. Nội dung và kết cấu của Luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các công trình của tác giả đã công bố liên quan đến Luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung Luận án gồm 4 chương, 10 tiết. 5 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU 1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài được các nhà nghiên cứu trong nước và nước ngoài công bố trên các sách, đề tài nghiên cứu cấp nhà nước, cấp bộ, cấp cơ sở do các cơ quan nghiên cứu lớn của Nhà nước như Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Học viện hành chính quốc gia, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Uỷ ban kiểm tra Trung ương, Ban Nội chính Trung ương, các trường đại học và đặc biệt là Thanh tra Chính phủ…cụ thể gồm các nhóm nội dung như sau: (1) Nhóm công trình nghiên cứu về phòng, chống tham nhũng; (2) Nhóm công trình nghiên cứu về phòng, chống tham nhũng trong bộ máy nhà nước và cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương; (3) Nhóm các công tình nghiên cứu về phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng. Trên cơ sở nghiên cứu những công trình khoa học đã được công bố ở trong và ngoài nước cho thấy chủ yếu tập trung phân tích lý luận về PCTN, đánh giá thực trạng công tác PCTN trong từng giai đoạn từ đó xác định nhu cầu cần thiết phải tăng cường hợp tác quốc tế trong trao đổi thông tin, học hỏi kinh nghiệm, phối hợp áp dụng các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm tham nhũng giữa các quốc gia, dân tộc với nhau. 6 Các công trình nghiên cứu do các tác giả nước ngoài thực hiện chủ yếu xem xét nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, trong việc giải quyết khiếu nại, bảo vệ quyền con người, quyền công dân; trong PCTN và trong việc kiểm tra, giám sát bộ máy nhà nước. Do vậy đấu tranh PCTN phải xây dựng những tổ chức chống tham nhũng đủ mạnh, độc lập trong điều tra và khách quan trong xử lý. Đồng thời, phát huy vai trò của các cơ quan chức năng, nhất là cơ quan kiểm tra của Đảng, cơ quan thanh tra và thực hiện chức năng giám sát trong việc phát hiện và xử lý tham nhũng. 1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU, GIẢ THUYẾT VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 1.2.1. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu - Về mặt lý luận: làm rõ khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung, phương thức và các điều kiện bảo đảm của PCTN tron g các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng. - Về mặt thực tiễn, đánh giá toàn diện công tác PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng: những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân. 1.2.2. Giả thuyết nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu 1.2.2.1. Giả thuyết nghiên cứu Hoạt động PCTN thông qua công tác kiểm tra của Đảng một cách đúng đắn và là yếu tố quyết định bảo đảm chất lượng công tác PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng. 1.2.2.2. Câu hỏi nghiên cứu 1. Phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng Cộng sản 7 Việt Nam là gì, có đặc điểm nổi bật nào để đạt được mục đích ngăn chặn, đẩy lùi và xử lý các hành vi tham nhũng trong các cơ quan hành chính cấp trung ương. 2. Nội dung của PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng là gì? Phương thức và mối quan hệ trong PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng là gì? 3. Các yếu tố tác động nào ảnh hưởng tới hiệu quả của công tác PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng Cộng sản Việt Nam? 4. Thực tiễn PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng có những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân nào? 5. Cần các giải pháp hữu hiệu nào để bảo đảm nâng cao chất lượng hoạt động PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng? Chƣơng 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TRUNG ƢƠNG THÔNG QUA CÔNG TÁC KIỂM TRA CỦA ĐẢNG 2.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TRUNG ƢƠNG THÔNG QUA CÔNG TÁC KIỂM TRA CỦA ĐẢNG 2.1.1. Khái niệm cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng Cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương: là hệ thống cơ quan nhà nước có cơ cấu tổ chức chặt chẽ, thống nhất thực hiện chức 8 năng của cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp và các công tác quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực. Cơ cấu tổ chức của cơ quan hành chính nhà nước cấp Trung ương có (1) Chính phủ gồm có: Thủ tướng Chính phủ, các phó thủ tướng và các bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan ngang bộ. (2) Các bộ, cơ quan ngang bộ. Khái niệm tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương: là hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng do người có chức vụ, quyền hạn trong bộ máy các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình thực hiện gây hậu quả xấu cho xã hội, xâm phạm đến tài sản, lợi ích, hoạt động đúng đắn của các cơ quan hành chính nhà nước, người dân và xã hội. 2.1.2. Khái niệm, đặc điểm tham nhũng và phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng thông qua công tác kiểm tra của Đảng Khái niệm công tác phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng là việc Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và cấp ủy đảng, ban cán sự đảng của Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ, cùng với UBKT trung ương, UBKT cấp ủy đảng của các bộ, cơ quan ngang bộ dựa vào các quan điểm, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, căn cứ pháp luật của nhà nước thông qua hoạt động công tác kiểm tra thực hiện các biện pháp phòng ngừa hữu hiệu, phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm minh các hành vi tham nhũng của các cán bộ, công chức là đảng viên trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương. 9 Đặc điểm của phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng thông qua công tác kiểm tra của Đảng: Thứ nhất, kiểm tra dựa trên quy định của Đảng về công tác kiểm tra và phòng, chống tham nhũng; Thứ hai, giáo dục, rèn luyện, làm cho tổ chức đảng, đảng viên trong cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thực sự trong sạch, vững mạnh. Thứ ba, chủ thể tham gia PCTN là cấp ủy ở trung ương và các bộ, ngành; Thứ tư, đối tượng PCTN là tổ chức đảng, đảng viên là những người có chức vụ, quyền hạn làm việc trong bộ máy hành chính nhà nước ở các cơ quan trung ương; Thứ năm, vai trò kiểm tra của Đảng giữ gìn sự trong sạch và uy tín của Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa; Thứ sáu, lĩnh vực PCTN là rất rộng... Thứ bảy, tiến hành theo phương pháp kiểm tra của Đảng, không gây không khí nặng nề, căng thẳng, phải tạo ra động lực cho các hoạt động đúng pháp luật, tạo môi trường lành mạnh và ổn định chính trị - xã hội để phát triển đất nước. 2.1.3. Khái niệm công tác kiểm tra của Đảng Cộng sản Việt Nam và tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Kiểm tra, cơ quan Ủy ban Kiểm tra 2.1.3.1. Khái niệm công tác kiểm tra của Đảng Cộng sản Việt Nam là việc các tổ chức đảng xem xét, đánh giá, kết luận những ưu điểm, khuyết điểm của tổ chức đảng và đảng viên trong việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, điều lệ đảng, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhằm bảo đảm cho các quyết định, quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được thực hiện nghiêm túc, có kết quả, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng đảng. 10 2.1.3.2. Khái niệm công tác kiểm tra của Đảng đối với các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương là hoạt động do Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và cấp ủy, ban cán sự đảng, UBKT Trung ương, UBKT cấp ủy các bộ, cơ quan ngang bộ xem xét, đánh giá, kết luận những ưu điểm, khuyết điểm của tổ chức đảng và đảng viên trong việc chấp hành Cương lĩnh chính trị, điều lệ đảng, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhằm ngăn chặn, phòng ngừa và phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh những hành vi tham nhũng theo quy định của Đảng. 2.1.3.3. Tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Kiểm tra và Cơ quan Ủy ban Kiểm tra Ủy ban Kiểm tra Trung ương và UBKT các cấp ủy trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương: thành viên UBKT Trung ương có 21 do Ban Chấp hành Trung ương bầu ra, gồm 01 chủ nhiệm, một số phó chủ nhiệm và uỷ viên Uỷ ban. Thường trực Uỷ ban gồm đồng chí Chủ nhiệm và 07 Phó Chủ nhiệm. Ủy ban Kiểm tra các cấp ủy trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương: là UBKT của Đảng bộ Văn phòng Chính phủ và các bộ, cơ quan ngang bộ chủ yếu được xác định tổ chức đảng cấp trên trực tiếp cơ sở (cấp huyện và tương đương), do vậy chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy được quy định theo mô hình UBKT cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở. 2.1.3.4. Vai trò công tác kiểm tra của Đảng đối với phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương Thứ nhất, tham nhũng, tiêu cực sẽ được ngăn chặn, đẩy lùi; Thứ hai, là một trong những phương thức phòng ngừa tham nhũng hiệu quả trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp Trung ương; Thứ ba, tăng 11 cường ý thức trách nhiệm tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương, quyết tâm PCTN. 2.1.4. Khái niệm, đặc điểm phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng thông qua công tác kiểm tra của Đảng Khái niệm phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm của Đảng là việc Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và cấp ủy đảng, ban cán sự đảng của Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ, cùng với UBKT trung ương, UBKT cấp ủy đảng của các bộ, cơ quan ngang bộ dựa vào các quan điểm, chủ trương, Điều lệ, Cương lĩnh, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, căn cứ pháp luật của nhà nước thông qua hoạt động công tác kiểm tra thực hiện các biện pháp phòng ngừa hữu hiệu, phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm minh các hành vi tham nhũng của các cán bộ, công chức là đảng viên trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương. Phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng có 7 đặc điểm cơ bản. 2.2. NỘI DUNG, PHƢƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG PHÕNG, CHỐNG THAM NHŨNG VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÔNG TÁC KIỂM TRA CỦA ĐẢNG VỚI CÁC CƠ QUAN CHỨC NĂNG LIÊN QUAN TRONG PHÕNG, CHỐNG THAM NHỮNG ĐỐI VỚI CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TRUNG ƢƠNG 2.2.1. Nội dung phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng thông qua công tác kiểm tra của Đảng Thông qua việc kiểm tra, giám sát kiểm soát quyền lực Nhà nước; Thông qua hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng trong 12 việc thực hiện công tác kiểm tra về PCTN; Đẩy mạnh và hoàn thiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương; Tăng cường các biện pháp phát hiện, xử lý tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương 2.2.2. Phƣơng thức phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng thông qua công tác kiểm tra của Đảng - Thực hiện hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra của cấp ủy, tổ chức đảng đối với phòng, chống tham nhũng - Tổ chức thực hiện các biện pháp phòng ngừa; các biện pháp phát hiện, xử lý tham nhũng thông qua hoạt động kiểm tra của Đảng 2.2.3. Mối quan hệ giữa công tác kiểm tra của Đảng với các cơ quan liên quan trong phòng, chống tham nhũng đối với các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng Mối quan hệ giữa UBKT Trung ương và Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước có mối quan hệ nhân quả với nhau; mối quan hệ giữa UBKT đảng ủy các bộ, ngành với thanh tra bộ, ngành là quan phối hợp; mối quan hệ giữa công tác kiểm tra Đảng và công tác điều tra, xét xử trong lĩnh vực tham nhũng là mối quan hệ mang tính quyết định đến hiệu quả nhiệm vụ công tác của mỗi ngành, lĩnh vực trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ. 2.3. ĐIỀU KIỆN BẢO ĐẢM CÔNG TÁC KIỂM TRA CỦA ĐẢNG TRONG PHÕNG, CHỐNG THAM NHŨNG ĐỐI VỚI CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TRUNG ƢƠNG - Điều kiện chính trị - Điều kiện pháp lý và cơ chế, chính sách - Điều kiện về cơ sở vật chất. 13 2.4. KINH NGHIỆM PHÕNG, CHỐNG THAM NHŨNG CỦA TRUNG QUỐC VÀ NHỮNG GIÁ TRỊ THAM KHẢO Ở VIỆT NAM Thứ nhất, công tác PCTN cần đặt dước sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng Cộng sản. Thứ hai, lấy UBKT của Đảng làm trung tâm và điều phối các lực lượng PCTN. Những giá trị tham khảo vận dụng vào việc phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương thông qua công tác kiểm tra của Đảng: Một là, công tác PCTN cần đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam, trực tiếp là Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua Ban Chỉ đạo PCTN. Hai là, nghiên cứu xây dựng đề án UBKT do đại hội đảng cùng cấp bầu và là trung tâm và điều phối các lực lượng PCTN; Ba là, tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, kể cả pháp luật về PCTN; Bốn là, thông qua chính sách truyền thông không khoan nhượng với tham nhũng. Năm là, đề cao quyết tâm chính trị của người đứng đầu chính trị. Sáu là, tập trung xử lý thông tin do nhân dân thông báo về hiện tượng tham nhũng. Bẩy là, thu hút các cán bộ xuất sắc và tăng cường công tác bảo vệ hợp lý cán bộ và nhân dân tham gia chống tham nhũng. Tám là, tăng cường phối hợp hoạt động giữa Ban Chỉ đạo PCTN của Trung ương với các cơ quan chống tham nhũng của địa phương. Chín là, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong đấu tranh PCTN. Mười là, khen thưởng và xử lý kỷ luật phù hợp để khuyến khích và tăng cường công tác giáo dục, răn đe, phòng ngừa. 14 Chƣơng 3 THỰC TRẠNG PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG TRONG BỘ MÁY NHÀ NƢỚC VÀ CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TRUNG ƢƠNG THÔNG QUA CÔNG TÁC KIỂM TRA CỦA ĐẢNG 3.1. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG VỀ KIỂM TRA TRONNG ĐẢNG NHẰM PHÕNG, CHỐNG THAM NHŨNG TRONG BỘ MÁY NHÀ NƢỚC VÀ CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TRUNG ƢƠNG 3.1.1. Chủ trƣơng, đƣờng lối, nghị quyết, chỉ thị của Đảng về lãnh đạo thực hiện công tác đấu tranh phòng, chống tham Đảng ta xác định đấu tranh PCTN là một bộ phận hợp thành của sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân. Công tác đấu tranh PCTN đòi hỏi phải sử dụng đồng bộ nhiều biện pháp trong đó đề cao công tác kiểm tra của Đảng. 3.1.2. Thực trạng về thể chế hóa đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng về phòng, chống tham nhũng trong bộ máy nhà nƣớc và cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp Trung ƣơng Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành chức năng đã quan tâm rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới nhiều quy định pháp luật về quản lý kinh tế - xã hội và PCTN; đến nay các chủ trương của Đảng, các văn bản quy phạm pháp luật PCTN về cơ bản đã tương đối đủ và phù hợp sát thực tiễn và thông lệ quốc tế. 15 3.1.3. Những kết quả đạt đƣợc trong phòng, chống tham nhũng đối với bộ máy nhà nƣớc và các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng 3.1.3.1. Những kết quả đạt được trong công tác phòng ngừa tham nhũng (1) Thực hiện có hiệu quả cải cách hành chính, công khai minh bạch trong hoạt động của cơ quan, đơn vị, đổi mới công nghệ quản lý; (2) xây dựng, thực hiện chế độ định mức, tiêu chuẩn bảo đảm minh bạch; (3) minh bạch tài sản thu nhập; (4) xây dựng, thực hiện quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp; (5) Chính phủ đã ban hành và tổ chức thực hiện các quy định về tặng quà và nộp lại quà tặng; (6) Thực hiện quy định về chuyển đổi vị trí công tác của cán bộ, công chức, viên chức nắm giữ các vị trí có nguy cơ tham nhũng cao; (7) quyết liệt xử lý trách nhiệm của người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng. 3.1.3.2. Những kết quả đạt được trong công tác phát hiện, xử lý tham nhũng (1) Phát hiện và xử lý qua hoạt động thanh tra đã kiến nghị xử lý hành chính trên 2.057 tập thể, cá nhân; ban hành 154.298 quyết định xử phạt vi phạm hành chính tổ chức, cá nhân với số tiền 5.403 tỷ đồng; chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 105 vụ, 214 đối tượng (tăng 52,1% số vụ; 100% số đối tượng); chấn chỉnh quản lý, kiến nghị hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật trên nhiều lĩnh vực; (2) phát hiện và xử lý tham nhũng qua hoạt động kiểm toán đã phát hiện và kiến nghị xử lý tài chính hơn 187.530 tỷ đồng, chuyển hồ sơ sang cơ quan có thẩm quyền xử lý tổng số 477 vụ việc (trong đó chuyển cơ quan điều tra 73 vụ với 159 người có hành vi tham nhũng); đóng góp nhiều kiến nghị để hoàn thiện chính sách, pháp luật (3) kết quả phát hiện và xử lý tham 16 nhũng qua công tác điều tra, truy tố, xét xử các hành vi tham nhũng phát hiện, xử lý với số lượng lớn (đã khởi tố 2.530 vụ án tham nhũng với 5.447 bị can; truy tố 2.959 vụ, 6.935 bị can; xét xử 2.628 vụ, 5.870 bị cáo). Công tác thu hồi tài sản tham nhũng là 4.676 tỷ đồng và trên 219 ha đất. 3.1.4. Những hạn chế, tồn tại trong công tác phòng, chống tham nhũng trong bộ máy nhà nƣớc và các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng và nguyên nhân 3.1.4.1. Những hạn chế, tồn tại Sự lãnh đạo, chỉ đạo chưa chặt chẽ, sâu sát, thường xuyên; xử lý chưa nghiêm đối với hành vi tham nhũng; công tác thông tin, tuyên truyền, giáo dục chưa được coi trọng dẫn đến nhận thức và ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức, đảng viên và nhân dân về PCTN chưa cao; một số văn bản của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đề án quan trọng phục vụ cho công tác PCTN chậm được ban hành; cơ quan chuyên trách PCTN thiếu độc lập; giải quyết vụ án lớn và chương trình chiến lược thiếu trọng tâm, trọng điểm; giải pháp phòng ngừa tham nhũng còn hình thức, hiệu quả thấp; việc phát hiện tham nhũng chưa kịp thời. 3.1.4.2. Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại của phòng, chống tham nhũng trong bộ máy nhà nước và các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương Thể chế, chính sách về quản lý kinh tế-xã hội trên nhiều lĩnh vực vẫn còn bộc lộ nhiều sơ hở, bất cập; công tác xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật về phòng ngừa tham nhũng còn chưa đáp ứng được yêu cầu; nhiều quy định của Luật PCTN và các văn bản quy phạm pháp luật dưới luật đang bộc lộ những hạn chế, bất cập; một số cấp ủy, tổ chức 17 đảng, cơ quan, đơn vị và người đứng đầu chưa quyết liệt trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng; cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa gương mẫu; năng lực, phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán bộ, công chức làm công tác PCTN chưa đáp ứng yêu cầu của công tác PCTN trong tình hình hiện nay. 3.2. ƢU ĐIỂM, HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG VỀ PHÕNG, CHỐNG THAM NHŨNG TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC CẤP TRUNG ƢƠNG THÔNG QUA CÔNG TÁC KIỂM TRA CỦA ĐẢNG 3.2.1. Ƣu điểm của thực trạng về phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng thông qua công tác kiểm tra của Đảng Công tác lãnh đạo, chỉ đạo và kiểm tra, giám sát, phối hợp thực hiện của cấp ủy, tổ chức đảng, Ủy ban Kiểm tra các cấp đối với phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương quyết liệt, trọng tâm, trọng điểm; góp phần thực hiện có hiệu quả việc phòng ngừa tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương; đã phát hiện, xử lý có hiệu quả một số vụ việc tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp Trung ương. Nguyên nhân của những kết quả đạt được: Đảng và Nhà nước ta quan tâm chỉ đạo; ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng, các nghị quyết, chỉ thị chuyên đề được ban hành nhằm định hướng cho công tác PCTN; UBKT Trung ương và UBKT các cấp ủy trong các bộ, ngành trung ương tăng cường kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng; 18 3.2.2. Những hạn chế về phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp Trung ƣơng thông qua công tác kiểm tra của Đảng Cộng sản Việt Nam Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của không ít cấp ủy, tổ chức đảng còn hạn chế, tính tiền phong, gương mẫu của một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có người đứng đầu chưa cao; cơ chế hoạt động của UBKT các cấp bất cập; cơ chế, chính sách và quy định về chức năng, nhiệm vụ, phạm vi thẩm quyền của UBKT các cấp trong PCTN còn thiếu cụ thể, chưa phù hợp; tổ chức bộ máy của cấp ủy, UBKT, cơ quan UBKT và đội nghũ cán bộ kiểm tra còn nhiều hạn chế, bất cập; việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng, lãng phí thông qua công tác kiểm tra, giám sát của Đảng còn nhiều hạn chế, bất cập; công tác phát hiện tham nhũng, tiêu cực qua thực hiện nhiệm vụ công tác kiểm tra của đảng còn nhiều hạn chế, chưa tương xứng vị trí vai trò và yêu cầu nhiệm vụ; một số nơi vẫn còn tình trạng hữu khuynh, nể nang, né tránh, không công bằng, không xử lý hoặc xử lý không đúng mức. 3.2.3. Nguyên nhân của hạn chế, khuyết điểm và bất cập về phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng thông qua công tác kiểm tra của Đảng Một số cấp ủy, người đứng đầu cơ quan, đơn vị chưa nhận thức đầu đủ về PCTN, lãng phí và vai trò, trách nhiệm của mình;nhận thức của một số cấp ủy, tổ chức đảng và UBKT cấp ủy trong các bộ, ngành cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương còn hạn chế, chưa thấy hết vị trí, vai trò và tác dụng của công tác kiểm tra, giám sát của đảng trong PCTN, nên chưa chú trọng chỉ đạo thực hiện và tạo điều kiện cho