Tài liệu Phát triển văn hóa doanh nghiệp tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn việt nam chi nhánh huyện đại từ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH BÙI THỊ NỤ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH HUYỆN ĐẠI TỪ LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN, NĂM 2020 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH BÙI THỊ NỤ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH HUYỆN ĐẠI TỪ NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH Mã số: 8.34.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Phương Hảo THÁI NGUYÊN, NĂM 2020 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Bản luận văn “Phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ” là công trình nghiên cứu nghiêm túc của cá nhân tôi, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và tình hình thực tiễn tại địa điểm nghiên cứu dưới sự hướng dẫn khoa học của thầy Các tài liệu, số liệu và những kết quả tính toán trong luận văn này là hoàn toàn trung thực. Các số liệu, tài liệu trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc tham khảo. Một lần nữa tôi xin được khẳng định về sự trung thực của lời cam đoan trên. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, tháng 01 năm 2020 Học viên ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Quý thầy cô giáo, Phòng Đào tạo - Trường Đại học Kinh tế & QTKD - Đại học Thái Nguyên đã nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ cho tôi trong suốt quá trình học tập cũng như thời gian làm luận văn tốt nghiệp Tiếp theo, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất đến người hướng dẫn khoa học của giảng viên TS. Nguyễn Thị Phương Hảo – Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên. Cô đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Đồng thời tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn đến lãnh đạo cơ quan và các đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi cả về thời gian và cung cấp tài liệu, số liệu liên quan đến việc thực hiện luận văn này. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã luôn tin tưởng, ủng hộ, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi học tập và hoàn thành bản luận văn thạc sĩ. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 01 năm 2020 Học viên iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................... vi DANH MỤC CÁC BẲNG ............................................................................ vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ ................................................................... ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 4 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................................................................. 5 1.1. Một số vấn đề lý luận về phát triển văn hóa doanh nghiệp ....................... 5 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của Văn hóa doanh nghiệp ....................... 5 1.1.2 Nội dung và các mô hình văn hóa doanh nghiệp trong các NHTM ...... 12 1.1.3 Khái niệm về phát triển Văn hóa doanh nghiệp trong các NHTM ........ 25 1.1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp trong các NHTM ..... 28 1.1.5 Nội dung phát triển văn hóa doanh nghiệp trong các NHTM ............... 34 1.2. Kinh nghiệm thực tiễn về phát triển văn hóa doanh nghiệp tại một số ngân hàng trong nước............................................................................................... 41 1.2.1. Kinh nghiệm về văn hóa doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) ................................................................... 41 1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên ............................................................................................................ 45 iv CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................ 47 2.1 Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................... 47 2.2. Phương pháp nghiên cứu phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Agribank – CN Đại từ ........................................................................................................ 47 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ............................................................... 47 2.2.2 Phương pháp tổng hợp dữ liệu ............................................................... 52 2.2.3. Phương pháp phân tích dữ liệu ............................................................. 53 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................. 54 2.3.1 Nhóm chỉ tiêu phản ánh tình hình và kết quả kinh doanh của tổng công ty gồm: ................................................................................................................. 54 CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUYỆN ĐẠI TỪ THÁI NGUYÊN ............. 55 3.1 Khái quát về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên .......................................................... 55 3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển ......................................................... 55 3.1.2 Bộ máy tổ chức ...................................................................................... 56 3.1.3 Đặc điểm nguồn nhân lực ...................................................................... 57 3.1.4 Thành tựu kinh doanh của Ngân hàng trong những năm gần đây ......... 59 3.1.5. Thực trạng các biểu hiện văn hóa doanh nghiệp của Agribank – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên ................................................................. 62 3.2 Thực trạng phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên.... 65 3.2.1 Nhận thức về VHDN của cán bộ nhân viên tại Agribank – Chi nhánh huyện Đại Từ Thái Nguyên............................................................................. 65 3.2.2 Thực trạng các hoạt động phát triển VHDN tại Agribank - CN Đại Từ 67 3.2.3 Phân tích SWOT phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Agribank - CN Đại Từ .................................................................................................................... 86 v 3.2.4 Đánh giá chung về phát triển VHDN tại Agribank - CN Đại Từ .......... 88 3.2.5. Kết quả khảo sát nhận diện mô hình văn hóa doanh nghiệp hiện tại và định hướng trong tương lai của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên .............................. 91 CHƯƠNG 4 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI NHNN VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM – CHI NHÁNH HUYỆN ĐẠI TỪ THÁI NGUYÊN ............................................................. 97 4.1. Định hướng phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên97 4.2. Giải pháp phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên.. 101 4.2.1. Giải pháp hoàn thiện nội dung giá trị hữu hình .................................. 101 4.2.2. Giải pháp hoàn thiện nội dung giá trị được chấp nhận và quan niệm chung ....................................................................................................................... 103 4.2.3 Hoàn thiện mô hình văn hóa doanh nghiệp của chi nhánh .................. 105 4.3. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam ............................................................................................................... 109 KẾT LUẬN .................................................................................................. 109 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 110 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 114 vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Agribank : Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam DN : Doanh nghiệp VHDN : Văn hóa doanh nghiệp CN : Chi nhánh vii DANH MỤC CÁC BẲNG Bảng 1.1: Bốn loại nghi lễ trong tổ chức và tác động tiềm năng.................... 37 Bảng 3.1. Cơ cấu giới tính và độ tuổi của cán bộ, nhân viên tại Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên................................................. 58 Bảng 3.2. Cơ cấu theo trình độ của cán bộ, nhân viên tại Agribank .............. 59 Bảng 3.3. Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2016-2018...................... 61 Bảng 3.4. Kết quả khảo sát về tầm quan trọng của các nhân tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp ..................................................................... 68 Bảng 3.5: Kết quả khảo sát về mức ảnh hưởng VHDN tại Agribank - CN Đại Từ .................................................................................................... 70 Bảng 3.6. Kêt quả đánh giá của nhân viên về nội dung VHDN của Agribank Đại Từ qua các biểu tượng trực quan ............................................. 74 Bảng 3.7. Kêt quả đánh giá của lãnh đạo về nội dung VHDN của Agribank Đại Từ qua các biểu tượng trực quan .................................................... 75 Bảng 3.8: Kết quả khảo sát khách hàng về chất lượng dịch vụ của chi nhánh Agribank Đại Từ. ............................................................................ 79 Bảng 3.9. Kết quả đánh gía của khách hàng về nội dung văn hóa của doanh nghiệp về các biểu tượng trực quan. ............................................... 80 Bảng 3.10. Kêt quả đánh giá của nhân viên về nội dung VHDN của Agribank Đại Từ thông qua các biểu tượng phi trực quan ............................. 81 Bảng 3.11. Kêt quả đánh giá của lãnh đạo về nội dung VHDN của Agribank Đại Từ thông qua các biểu tượng phi trực quan ............................. 81 Bảng 3.12. Kết quả đánh giá của khách hàng về nội dung văn hóa của doanh nghiệp thông qua các biểu tượng phi trực quan .............................. 82 Bảng 3.13. Kêt quả đánh giá của nhân viên về nội dung VHDN của Agribank Đại Từ thông qua các quan niệm chung ......................................... 84 Bảng 3.14. Kêt quả đánh giá của lãnh đạo về nội dung VHDN của Agribank Đại Từ thông qua các quan niệm chung ......................................... 85 viii Bảng 3.15 Kết quả đánh giá của khách hàng về nội dung văn hóa của doanh nghiệp thông qua các quan niệm chung .......................................... 85 Bảng 3.16 Bảng kết quả khảo sát nhận diện VHDN tại Agribank chi nhánh Đại từ ..................................................................................................... 85 Bảng 3.17 Bảng kết quả khảo sát nhận diện VHDN của nhóm đối tượng lãnh đạo cấp cao tại Agribank chi nhánh Đại từ ..................................... 91 Bảng 3.18 Bảng kết quả khảo sát về mô hình VHDN tại Agribank chi nhánh Đại từ............................................................................................... 92 ix DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Sơ đồ 3.1: Mô hình tổ chức tại Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên ............................................................................................ 57 Hình 1.1: Các cấp độ của văn hóa doanh nghiệp ............................................ 13 Hình 1.2: Khung giá trị cạnh tranh ................................................................. 23 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới đang diễn ra với tốc độ rất nhanh đã đem lại cho các doanh nghiệp Việt nam nhiều cơ hội mới và nhiều thách thức mới nảy sinh mà các doanh nghiệp phải đối mặt. Trong tình hình đó, các doanh nghiệp Việt nam phải chuẩn bị những hành trang cần thiết để hoà nhập cùng sự phát triển chung của nền kinh tế thế giới. Sự phát triển về kinh tế ngày nay đỏi hỏi sự tiến bộ về công nghệ kỹ thuật, về dòng vốn khổng lồ cũng như việc quản lý chất lượng theo chuẩn mực quốc tế. Một yếu tố vô cùng quan trọng góp phần bảo đảm sự thành công trong quản lý và giúp cho các doanh nghiệp tiếp cận được thương trường quốc tế phải kể đến đó là văn hoá doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp (VHDN) có vị trí, vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của mỗi doanh nghiệp. Bất kỳ một doanh nghiệp nào nếu thiếu đi yếu tố văn hóa thì doanh nghiệp đó khó có thể đứng vững và tồn tại được, đặc biệt trong giai đoạn hội nhập hiện nay. “Văn hóa doanh nghiệp” không chỉ là những giá trị văn hóa tinh thần mà doanh nghiệp tạo ra mà còn biểu hiện thông qua những giá trị mà doanh nghiệp mang tới cho khách hàng. Đó là thương hiệu, là chất lượng sản phẩm, là cung cách phục vụ, là niềm tin của công chúng đối với doanh nghiệp. “Văn hóa doanh nghiệp” chính là yếu tố quyết định và không thể thiếu để doanh nghiệp bước vào hành trình mới đầy thử thách trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Trong bối cảnh đó, Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ, Thái Nguyên đang nỗ lực hết sức để tồn tại và phát triển, với loại hình kinh doanh đặc thù và thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với số lượng lớn khách hàng mỗi ngày, khách hàng của ngành dịch vụ ngân hàng lại đa dạng về trình độ, văn hóa... nên việc tiếp xúc, tương tác cần sự nhanh nhạy, uyển chuyển và tế nhị. Ngoài ra, tại Huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên hiện nay đã có thêm nhiều Ngân hàng thương 2 mại, vì vậy Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên cần phải tăng tính cạnh tranh với các Ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng khác. Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ cần đưa ra chiến lược dài hạn và xác định rõ định hướng của mình (xác định khách đối tượng khách hàng mục tiêu, nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ của mình, nâng cao khả năng cạnh tranh trong điều kiện kinh tế hiện nay). Để xây dựng và điều hành, thực hiện được chiến lược kinh doanh được tốt thì cần phải có văn hóa doanh nghiệp là nền tảng cốt lõi, là kim chỉ nam cho việc xây dựng chiến lược kinh doanh. Hiện tại Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên đã xây dựng được giá trị Văn hóa doanh nghiệp, những kiến trúc cơ sở hạ tầng như văn phòng làm việc, trang thiết bị, logo, biển hiệu, hay triết lý kinh doanh, … đều đã được tạo dựng nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều hạn chế, do vậy Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên cần có giải pháp để phát triển văn hóa doanh nghiệp. Trên cơ sở tiếp cận nhu cầu phát triển văn hóa doanh nghiệp của DN như một xu thế đang phổ biến trên toàn cầu và gắn với bối cảnh của Việt Nam, học viên lựa chọn Agribank Đại từ - một ngân hàng với 100% vốn nhà nước với thâm niên hơn 30 năm phát triển để nghiên cứu. Việc duy trì và phát triển những nét đặc thù văn hóa doanh nghiệp tại Agribank Đại từ trong điều kiện hội nhập quốc tế ngày càng sâu sắc có cả những thuận lợi lẫn thách thức và khó tránh khỏi một số hạn chế nhất định, đòi hỏi phải có sự đánh giá khách quan, tìm ra các giải pháp khắc phục hạn chế và phát triển dấu ấn văn hóa ngân hàng nông nghiệp và PTNT, để Ngân hàng phát triển bền vững trong giai đoạn mới. Đó là lý do học viên lựa chọn đề tài “Phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ” làm luận văn Thạc sĩ, với mong muốn đóng góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào sự phát triển của ngân hàng - nơi học viên công tác. 3 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đưa ra các đề xuất, giải pháp nhằm hoàn thiện việc xây dựng Văn hóa Doanh nghiệp phù hợp với Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về phát triển văn hóa trong doanh nghiệp; - Phân tích thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại Agribank - Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên cùng nét đặc thù và vai trò của văn hóa DN trong hoạt động kinh doanh của Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên; - Xác định các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Agribank - Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên; - Đề xuất các giải pháp cho việc phát triển văn hóa doanh nghiệp tại “Agribank – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Văn hóa Doanh nghiệp tại tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên - Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu thông qua các số liệu thứ cấp giai đoạn 2016-2018 và các số liệu sơ cấp thu thập thông qua phỏng vấn trực tiếp bằng phiếu điều tra năm 2019. Các giải pháp đến năm 2025 - Phạm vi về nội dung: Luận văn tập trung phân tích thực trạng phát triển Văn hóa doanh nghiệp tại Agribank - Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên 4 trên cả khía cạnh giá trị hữu hình và vô hình, trong đó đặc biệt tập trung phân tích giá trị đặc thù của doanh nghiệp này, đồng thời xác định các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng. 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn Về mặt lý luận: Trên cơ sở góp phần hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về văn hóa doanh nghiệp làm nền tảng, đề tài vận dụng các mô hình lý thuyết để xây dựng đánh giá hiện trạng văn hóa doanh nghiệp tại Agribank Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên. Về mặt thực tiễn: Trên cơ sở phân tích những bất cập về phát triển Văn hóa DN Agribank CN Đại từ cùng với kinh nghiệm và trải nghiệm tại đơn vị công tác, với kết quả điều tra khảo sát bằng bảng hỏi, với nguồn số liệu sản xuất kinh doanh mới nhất của Ngân hàng, luận văn đề xuất những giải pháp để văn hóa DN Agribank CN Đại từ bền vững trên nền tảng cũ, nhưng linh hoạt hơn với môi trường kinh doanh trong điều kiện 4.0, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của Agribank CN Đại từ, giúp Ngân hàng phát triển văn hóa riêng phù hợp với tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu của mình. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục các từ viết tắt, danh mục các hình vẽ, đồ thị bảng biểu, danh mục tài liệu tham khảo, các phụ lục; Nội dung luận văn được kết cấu thành 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về phát triển văn hóa doanh nghiệp; Chương 2: Phương pháp nghiên cứu; Chương 3: Thực trạng phát triển văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên; Chương 4: Giải pháp phát triển văn hóa doanh nghiệp tại NHNN và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh Huyện Đại Từ Thái Nguyên. 5 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Một số vấn đề lý luận về phát triển văn hóa doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của Văn hóa doanh nghiệp 1.1.1.1. Khái niệm về văn hóa Văn hóa là một trong những lĩnh vực gắn với đời sống con người, là đặc trưng riêng của con người. Hiện nay, có rất nhiều định nghĩa về văn hóa. Các khái niệm đó không giống nhau tùy theo cách hiểu rộng hay hẹp, trong khi văn hóa là lĩnh vực vô cùng rộng lớn, phong phú và phức tạp. Mặt khác, cũng như các lĩnh vực khoa học xã hội khác, ngành khoa học về văn hóa có tính chất lịch sử phát triển xuyên suốt lịch sử loại người. Trong quá trình lịch sử đó nội dung và khái niệm của văn hóa cũng thay đổi theo. Sau đây là một số khái niệm về văn hóa. Với Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh có câu nói nổi tiếng về văn hóa: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa.” (Hồ Chí Minh Toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội, 1995) Khái niệm tiếp theo được được hiểu một cách dễ dàng hơn với bản chất của văn hóa được cộng đồng quốc tế chấp nhận tại hội nghị liên chính phủ về các chính sách văn hóa năm 1970 tại Viense do Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) phát triển: “Văn hóa phản ánh và thể hiện một cách tổng quát, sống động mọi mặt của cuộc sống (của mỗi cá nhân và của mỗi cộng đồng) đã diễn ra trong quá khứ, cũng như đang diễn ra trong hiện tại, qua hàng bao nhiêu thế kỷ nó đã cấu thành một hệ sống các giá trị, truyền 6 thống, thẩm mỹ và lối sống và dựa trên đó từng dân tộc khẳng định bản sắc riêng của mình”. Định nghĩa này đã nêu khá đầy đủ các khía cạnh của VHDN và hiện nay đang được sử dụng một cách phổ biến trên thế giới. Theo E. Herriot, "Văn hóa là cái còn lại sau khi người ta quên đi tát cả, là cái vẫn còn thiếu sau khi người ta đã học tất cả". Như vậy có thể thấy rằng: Văn hóa là tất cả những hoạt động vật chất và tinh thần mà con người sáng tạo ra trên nền của thế giới tự nhiên. Văn hóa đưa con người vượt lên trên những loài động vật khác, và văn hóa là sản phấm do con người tạo ra trong quá trình lao động nhằm mục đích sinh tồn.  Khái niệm về văn hóa doanh nghiệp Xã hội rộng lớn có một nền văn hóa lớn. Là một bộ phận của xã hội, mỗi DN cũng có một nền văn hóa doanh nghiệp của riêng mình. Cũng như văn hóa, văn hóa doanh nghiệp có rất nhiều quan điểm khác nhau xoay quanh nó. Tất cả các khái niệm đó sẽ giúp chúng ta hiểu về văn hóa doanh nghiệp một cách toàn diện và đầy đủ hơn. Theo Tiến sỹ Đỗ Minh Cương, Trường Đại học Thương mại Hà Nội: “văn hóa doanh nghiệp (văn hóa công ty) là một dạng của văn hóa tự chức bao gồm những giá trị, những nhãn tố văn hóa mà doanh nghiệp tạo ra trong quá trình sản xuất, kinh doanh tạo nên cái bản sắc cho doanh nghiệp và tác động tới tình cảm, lý trí và hành vi của tất cả các thành viên của nó.” Một số học giả, khi đưa ra khái niệm về văn hóa doanh nghiệp lại nhấn mạnh đến ý nghĩa, tầm quan trọng của các giá trị văn hóa vô hình. Văn hóa vô hình trong doanh nghiệp có thể bao gồm: “các giả định tinh thần” (Ravasi & Schultz, 2006), “thái độ” (Allan., Dobson & Walters, 1989), “thói quen, truyền thống, các triết lý, giá trị cốt lõi, quan niệm” (Schein, 2004), “niềm tin, kỳ vọng chung” (Schwartz & David, 1981) và thậm trí cả “phương pháp tư duy” (Đỗ Thị Phi Hoài, 2009), tồn tại rộng rãi trong mỗi doanh nghiệp; “các giá trị văn hóa vô hình này được tất cả các thành viên trong doanh nghiệp chia 7 sẻ, thừa nhận và định hình thành những chuẩn mực hành vi ứng xử của họ và có xu hướng tự lưu truyền, thường trong thời gian dài” (Kotter & Heskett, 1992). Nhiều nhà nghiên cứu, khi đưa ra khái niệm về Văn hóa doanh nghiệp, ngoài việc đề cập đến Văn hóa vô hình, còn đề cập đến các yếu tố hữu hình của Văn hóa doanh nghiệp như các biểu tượng, lễ nghi, kiến trúc, sự kiện, cơ sở vật chất, cơ cấu tổ chức của từng doanh nghiệp. Những yếu tố văn hóa hữu hình này sẽ giúp các thành viên trong doanh nghiệp, các thành viên mới hiểu và thấm nhuần các yếu tố Văn hóa doanh nghiệp vô hình (niềm tin, giá trị, …) sâu sắc hơn. Theo Tổ chức lao động quốc tế ILO (International Labour Organization): “Văn hoá doanh nghiệp là một tập hợp các giá trị, các tiêu chuẩn, thói quen và truyền thống, những thái độ ứng xử và lễ nghi mà toàn bộ chúng là duy nhất đối với một tổ chức đã biết”. Tuy nhiên định nghĩa phổ biến và được chấp nhận rộng rãi nhất là định nghĩa của chuyên gia nghiên cứu các tổ chức kinh tế Edgar Schein:“Văn hóa doanh nghiệp (Văn hóa công ty) là tổng hợp những quan niệm chung mà các thành viên trong công ty học được trong quá trình giải quyết các vấn đề nội bộ và xử lý các vấn đề với môi trường xung quanh.” Văn hóa doanh nghiệp là một tổng hòa của những ý nghĩa, giá trị niềm tin chủ đạo, nhận thức và phương pháp tư duy được mọi thành viên của một doanh nghiệp cùng đồng thuận và có ảnh hưởng ở phạm vi rộng đến cách thức hành động của các thành viên. Các giá trị được đúc rút từ đạo đức xã hội và đạo đức kinh doanh được thể hiện một cách nhất quán nhằm giúp doanh nghiệp đạt được sự thống nhất trong nhận thức và là một lợi thế cạnh tranh với những doanh nghiệp khác. Các triết lý và giá trị này được chuyển hóa thành động lực và thể hiện trong hành động và các quyết định hàng ngày của từng thành viên trong doanh nghiệp. Chúng được sử dụng hướng dẫn cho thành viên mới và để họ 8 tôn trọng và làm theo cũng như giúp những người bên ngoài nhận biết sự khác biệt với các doanh nghiệp khác. Chính vì vậy, chúng còn tạo nên bản sắc văn hóa riêng cho doanh nghiệp. Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn, tác giả tổng hợp và đưa ra ý kiến chung nhất về văn hóa doanh nghiệp như sau: "Văn hoá doanh nghiệp là văn hóa của một tổ chức, bao gồm những giá trị, niềm tin, hình thức mà mọi người trong tổ chức công nhận, suy nghĩ, nói, hành động và làm theo trong quá trình sản xuất, kinh doanh, tạo nên cái bản sắc của doanh nghiệp và tác động tới tình cảm, lý trí và hành vi của tất cả các thành viên của nó”. 1.1.1.2. Đặc điểm của văn hóa doanh nghiệp Văn hóa doanh nghiệp có một số đặc điểm sau: Thứ nhất, “văn hóa doanh nghiệp ảnh đến nhận thức. Tất cả mọi người nhận thức được văn hóa doanh nghiệp thông qua những gì họ nghe thấy, nhìn thấy và cảm nhận được. Các thành viên có thể có nhiều trình độ hiểu biết, vị trí công tác khác nhau, nhưng họ vẫn luôn có xu hướng thể hiện Văn hóa doanh nghiệp theo cách thức giống nhau. Đó chính là “sự chia sẻ” Văn hóa doanh nghiệp. Tất cả các giá trị văn hóa doanh nghiệp đều tác động đến các thành viên của doanh nghiệp.” (Dương Thị Liễu, 2011) Thứ hai, “Văn hóa doanh nghiệp có tính chất đặc trưng. Văn hóa doanh nghiệp của mỗi doanh nghiệp là khác nhau: như biểu tượng, đồng phục, cách giao tiếp, cơ sở vật chất, phương châm kinh doanh. Tất cả những điều đó đã thể hiện văn hóa doanh nghiệp là một vũ khí cạnh tranh, thể hiện sự khác biệt của doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác.” (Dương Thị Liễu, 2011) Thứ ba, “Văn hóa doanh nghiệp mang ý nghĩa chủ quan của người lãnh đạo. Đặc điểm này của Văn hóa doanh nghiệp có nguồn gốc và chịu sự ảnh hưởng rất lớn từ nhà quản trị cấp cao. Văn hóa doanh nghiệp thể hiện giá trị của tất cả các nhân viên. Trong đó, khởi đầu là từ nhà quản lý. Khi nhìn vào 9 văn hóa của một doanh nghiệp, Trước hết ta hãy nhìn vào người lãnh đạo của doanh nghiệp để biết người đó là nguời như thế nào, quan niệm ra sao, ...” (Dương Thị Liễu, 2011) Thứ tư, “Văn hóa doanh nghiệp không phải là cả một quá trình hình thành và vun đắp. Trong doanh nghiệp luôn tồn tại hai loại giá trị đó là các giá trị ngầm định (tự nó tồn tại và được mọi người chấp thuận tự nhiên) và giá trị thứ hai do các lãnh đạo doanh nghiệp muốn đưa vào. Trải qua thời gian, các giá trị đó được các thành viên chấp nhận, theo thời gian và dần dần sẽ trở thành các giá trị chung.” (Dương Thị Liễu, 2011) 1.1.1.3. Vai trò của văn hóa doanh nghiệp * Văn hóa doanh nghiệp là công cụ triển khai chiến lược Bất kỳ một doanh nghiệp nào cũng xây dựng cho mình một chiến lược dài hạn trong tương lai, thể hiện định hướng kinh doanh mà doanh nghiệp sẽ theo đuổi, cụ thể về thị trường mục tiêu (khách hàng, nhu cầu, thị trường, lĩnh vực hoạt động chủ yếu) và định hướng sản xuất (chính sách sản phẩm, giá cả, chất lượng dịch vụ, lợi thế cạnh tranh). Để triển khai tốt chiến lược kinh doanh cần sự điều hành và giám sát chặt chẽ. Quyết định điều hành, giám sát của nhà quản trị doanh nghiệp có ảnh hưởng lớn từ văn hóa doanh nghiệp. Khi văn hóa doanh nghiệp là nền tảng trong doanh nghiệp sẽ có tác dụng làm chuẩn mực trong việc ra quyết định của nhà quản trị. Quyết định của nhà quản trị sẽ không hiệu quả nếu nhà quản trị đưa ra quyết định không phù hợp với văn hóa của doanh nghiệp. do vậy, khi đưa ra chiến lược phát triển doanh nghiệp thì người quản trị phải quan tâm đến văn hóa doanh nghiệp mình, coi đó làm kim chỉ nam cho việc xây dựng chiến lược. * Văn hóa doanh nghiệp tạo nên phong thái của doanh nghiệp Văn hoá doanh nghiệp có rất nhiều yếu tố khác nhau như biển hiệu, sản phầm, logo, slogan, thói quen, tập tục, cách họp hành, phong cách ăn mặc, tác