Lêi nãi ®Çu
Níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®ång thêi bíc ®Çu ®ang tiÕp cËn dÇn ®Õn nÒn kinh tÕ tri thøc, do ®ã nÕn kinh tÕ ®ang trong
qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch m¹nh mÏ.
Sù chuyÓn dÞch kÐp tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ c«ng
nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ tri thøc, ®ßi hái chung ta ph¶i cã mét nguån nh©n lùc
cã ®ñ kh¶ n¨ng, ®ñ tr×nh ®é ®Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan cña nã.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò ®µo t¹o ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc, §¶ng va Nhµ níc ta ®· coi gi¸o dôc-®µo t¹o lµ quèc s¸ch
hµng ®Çu, ®ång thêi ®· ®a ra rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch vÒ gi¸o dôc- ®µo t¹o nh»m
ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña
®Êt níc.
Tõ sù chó träng ®ã, nguån nh©n lùc níc ta ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng
kÓ, gãp phÇn kh«ng nhá trong sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Tuy nhiªn, so víi mÆt
b»ng chung, nguån nh©n lùc níc ta vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm, mét phÇn lµ do
vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc cßn nhiÒu bÊt cËp vµ cha hîp lý. V× vËy em ®·
chän ®Ò tµi: “§µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc viÖt nam trong tiÕn tr×nh
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ”, ®Ó ®¸nh gi¸, ph©n tÝch nh÷ng mÆt ®îc vµ nh÷ng
mÆt cßn h¹n chÕ cña vÊn ®Ò ®µo t¹o. Tõ ®ã ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao
chÊt lîng ®µo t¹o.
Néi dung cña ®Ò ¸n gåm ba ch¬ng chÝnh:
Ch¬ng I: Lý luËn vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong tiÕn tr×nh
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TS. NguyÔn VÜnh Giang ®· híng
dÉn vµ gióp ®ì em, ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
1
Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc trong tiÕn tr×nh
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
I.
Tæng quan vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n
lùc.
§µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nãi chung bao gåm hai m¶ng lµ ®µo
t¹o kiÕn thøc phæ th«ng vµ ®µo t¹o kiÕn thøc chuyªn nghiÖp. Trong ®Ò ¸n nµy
em chØ xin ®i s©u vµo phÇn ®µo t¹o kiÕn thøc chuyªn nghiÖp.
1. Kh¸i niÖm:
_§µo t¹o nguån nh©n lùc: lµ qu¸ tr×nh trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc nhÊt
®Þnh vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô cho ngêi lao ®éng, ®Ó hä cã thÓ ®¶m nhËn mét
nghÒ nµo ®ã, hay ®Ó lµm tèt h¬n mét c«ng viÖc nµo ®ã, hoÆc ®Ó lµm nh÷ng
c«ng viÖc kh¸c trong t¬ng lai.
_Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc: lµ toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng t¸c ®éng vµo
ngêi lao ®éng, ®Ó ngêi lao ®éng cã ®ñ kh¶ n¨ng phôc vô cho nhu cÇu vÒ lao
®éng trong t¬ng lai.
Nh vËy, ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã ph¹m vi hÑp h¬n, nã chÝnh lµ mét
néi dung cña ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §µo t¹o chØ mang tÝnh chÊt ng¾n h¹n,
®Ó kh¾c phôc nh÷ng sù thiÕu hôt vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng cho nh÷ng c«ng viÖc
hiÖn t¹i. Cßn ph¸t triÓn mang nghÜa réng h¬n, nã kh«ng chØ bao gåm vÊn ®Ò
®µo t¹o mµ cßn rÊt nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c, nh ch¨m sãc y tÕ, tuyªn truyÒn
søc khoÎ céng ®ång…nh»m ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trªn mäi ph ¬ng diÖn.
VÒ mÆt thêi gian, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc mang tÝnh chÊt dµi h¹n, l©u dµi
h¬n trong nÒn kinh tÕ.
2. ph©n lo¹i vµ c¸c h×nh thøc cña ®µo t¹o:
Néi dung nãi chung cña ®µo t¹o gåm ba néi dung chÝnh lµ:
_§µo t¹o míi: tøc lµ ®µo t¹o cho nh÷ng ngêi cha cã nghÒ, ®Ó hä cã ®îc
mét nghÒ nµo ®ã trong nÒn kinh tÕ.
_§µo t¹o l¹i: lµ ®µo t¹o cho nh÷ng ngêi ®· cã nghÒ, nhng nghÒ ®ã hiÖn
kh«ng cßn phï hîp n÷a.
_§µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ: lµ ®µo t¹o cho nh÷ng ngêi ®·
cã nghÒ, ®Ó hä cã thÓ lµm nh÷ng c«ng viªc phøc t¹p h¬n, cã yªu cÇu tr×nh ®é
cao h¬n.
VÒ ph©n lo¹i ®µo t¹o, thêng th× ®µo t¹o ®îc ph©n ra lµm hai lo¹i lµ ®µo
t¹o c«ng nh©n kü thuËt vµ ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n.
2
1.1. §µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt:
§µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt : lµ viÖc ®µo t¹o trong c¸c trêng dËy nghÒ,
c¸c trung t©m dËy nghÒ, c¸c c¬ së dËy nghÒ hay c¸c líp dËy nghÒ…
C¸c ph¬ng ph¸p ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt:
_§µo t¹o t¹i n¬i lµm viÖc: doanh nghiÖp tæ chøc ®µo t¹o trùc tiÕp cho
ngêi lao ®éng ngay t¹i n¬i lµm viÖc, häc viªn ®îc häc lý thuyÕt vµ thùc hµnh
ngay t¹i ®ã.
Ph¬ng ph¸p nµy cã hai h×nh thøclµ mét ngêi ®µo t¹o mét ngêi hoÆc mét
ngêi ®µo t¹o mét nhãm ngêi.
¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy la rÊt ®¬n gi¶n, ®µo t¹o nhanh, víi chi
phÝ thÊp. Trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o, ngêi lao ®éng vÉn ®ãng gãp vµo kÕt qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §ång thêi, do cã sù kÕt hîp lu©n phiªn vµ
®ång ®Òu gi÷a lý thuyÕt vµ thùc hµnh nªn ngêi lao ®éng sÏ n¾m b¾t ®îc rÊt
nhanh.
Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p ®µo t¹o nµy lµ kiÕn thøc ®µo t¹o kh«ng bµi
b¶n vµ kh«ng mang tÝnh hÖ thèng, ®ång thêi, ngêi lao ®éng sÏ bÞ ¶nh hëng rÊt
lín bëi ngêi híng dÉn, trong ®ã cã c¶ nh÷ng nhîc ®iÓm cña hä. MÆt kh¸c, ngêi híng dÉn cßn h¹n chÕ vÒ ph¬ng ph¸p gi¶ng dËy vµ tr×nh ®é lµnh nghÒ.
_§µo t¹o trong c¸c líp c¹nh doanh nghiÖp: doanh nghiÖp tæ chøc c¸c
líp ®µo t¹o c¹nh doanh nghiÖp, häc viªn sÏ ®îc häc lý thuyÕt ë trªn líp vµ ®îc
thùc hµnh trong c¸c ph©n xëng cña doanh nghiÖp. Thêng dïng ph¬ng ph¸p
nµy ®Ó ®µo t¹o cho c«ng nh©n míi vµo nghÒ vµ c«ng nh©n cã tr×nh ®é tay nghÒ
cao.
¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ lý thuyÕt ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng,
chi phÝ ®µo t¹o thÊp vµ bé m¸y qu¶n lý gän nhÑ h¬n so víi cö ®i häc chÝnh
quy. §ång thêi, do dông ®îc quy m« nªn cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc nhu cÇu cÊp
b¸ch vÒ sè l¬ng c«ng nh©n.
Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ chØ cã thÓ ¸p dông trong c¸c doanh
nghiÖp lín ®Ó ®¸p øng cho c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh cã tæ chøc kh¸ gièng
nhau.
_§µo t¹o t¹i c¸c trêng chÝnh quy: Nhµ níc hoÆc t nh©n tæ chøc c¸c trêng dËy nghÒ, trung t©m dËy nghÒ… ®Ó ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng
c«ng nh©n cã tr×nh ®é lµnh nghÒ cao, cung cÊp cho thÞ trêng lao ®éng.
¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ c¸c häc viªn ®îc ®µo t¹o mét c¸ch cã
hÖ thèng tõ lý thuyÕt ®Õn thùc hµnh, gióp viÖc tiÕp thu kiÕn thøc ®îc nhanh
3
chãng vµ dÔ dµng h¬n. T¹o thuËn lîi cho häc viªn ®îc tiÕp cËn nh÷ng vÊn ®Ò
míi, chñ ®éng trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh.
Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ thêi gian ®µo t¹o dµi, chÝ phÝ ®µo t¹o
lín.
1.2.§µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n:
§µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n: lµ ®µo t¹o trong c¸c trêng ®¹i häc, cao
®¼ng vµ trung cÊp chuyªn nghiÖp, ®Ó ngêi lao ®éng cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o,
qu¶n lý, chØ ®¹o mét chuyªn m«n, nghiÖp vô nµo ®ã.
C¨n cø vµo tr×nh ®é ®µo t¹o cã thÓ ph©n ra lµm c¸c lo¹i ®µo t¹o sau:
_§µo t¹o trung cÊp chuyªn nghiÖp: lµ ®µo t¹o nh÷ng lao ®éng lµnh
nghÒ, biÕt c¸ch sö dông c¸c c«ng thøc, biÓu mÉu, qu¸ tr×nh hay c¸c thao t¸c ®·
®îc häc ë nhµ trêng ®Ó vËn hµnh trong thùc tÕ.
_§µo t¹o cao ®¼ng: lµ ®µo t¹o cho häc viªn cã tr×nh ®é gÇn nh t¬ng ®¬ng víi tr×nh ®é ®¹i häc, nhng thiªn vÒ thùc hµnh (nh trung cÊp chuyªn
nghiÖp) h¬n.
_§µo t¹o ®¹i häc: lµ ®µo t¹o cho häc viªn cã ®îc n¨ng lùc nhËn thøc
quy luËt nghiªn cøu lý thuyÕt ®Ó cã thÓ ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p vËn dông trong
thùc tÕ.
_§µo t¹o sau ®¹i häc (th¹c sÜ, tiÕn sÜ): lµ ®µo t¹o ra nh÷ng c¸n bé
chuyªn m«n cã kh¶ n¨ng ®éc lËp nghiªn cøu, ph©n tÝch ®îc c¸c qu¸ tr×nh, xu
híng vËn ®éng cña lý thuyÕt ®Ó bæ xung hoÆc thay ®æi lý thuyÕt cho thÝch øng
víi sù ph¸t triÓn míi cña m«i trêng.
C¸c h×nh thøc ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n chñ yªulµ ®µo t¹o chÝnh quy,
®µo t¹o t¹i chøc vµ ®µo t¹o tõ xa. Ngoµi ra cßn nhiÒu c¸c h×nh thøc ®µo t¹o
kh¸c nh ®µo t¹o phèi hîp, ®µo t¹o chuyªn tu, ®µo t¹o díi d¹ng héi th¶o, héi
nghÞ, híng dÉn…
II. chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ:
1. kh¸i niÖm:
_C¬ cÊu kinh tÕ: lµ tæng thÓ c¸c ngµnh, lÜnh vùc, bé phËn kinh tÕ víi vÞ
trÝ, tû träng t¬ng øng cña chóng vµ mèi quan hÖ hu c¬ t¬ng ®èi æn ®Þnh hîp
thµnh.
_ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ: thùc chÊt lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu
gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, bé phËn… N¬i nµo cã tèc ®é ph¸t triÓn cao h¬n
tèc ®é ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ th× sÏ t¨ng tû träng. Ngîc l¹i n¬i nµo
4
cã tèc ®é ph¸t triÓn chËm h¬n tèc ®é ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ th× sÏ
gi¶m tû träng.
_ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý: lµ sù chuyÓn dÞch sang mét c¬
cÊu kinh tÕ cã kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt më r«ng cao, ph¶n ¸nh ®îc n¨ng lùc khai
th¸c, sö dông c¸c nguån lùcvµ ph¶i phï hîp víi c¸c quy luËt, c¸c xu híng cña
thêi ®¹i.
2. ph©n lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ:
Th«ng thêng c¬ cÊu kinh tÕ ®îc ph©n ra lµm ba lo¹i:
_C¬ cÊu kinh tÕ ngµnh: lµ tæ hîp c¸c ngµnh hîp thµnh c¸c t¬ng quan
tû lÖ, biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ.
C¬ cÊu ngµnh lµ bé phËn c¬ b¶n vµ quan träng cÊu thµnh nªn nÒn kinh
tÕ, nã lµ nßng cèt cña chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ vµ tõng bíc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc. C¬ cÊu ngµnh thêng
chia nÒn kinh tÕ ra lµm ba khu vùc: Khu vcI (n«ng_l©m_ng nghiÖp), Khu vùc
II (c«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n), Khu vùc III (dÞch vô).
Víi nÒn kinh tÕ níc ta, khu vùc I lµ khu vùc cã lî thÕ rÊt lín, nhng khu
vùc II míi chÝnh lµ khu vùc tiÒm n¨ng, mang tÝnh quyÕt ®Þnh cßn khu vùc III
lµ khu vùc mang tÝnh chÊt cÇu nèi.
_C¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ: lµ c¬ cÊu ®îc h×nh thµnh bëi viÖc bè trÝ s¶n
xuÊt theo kh«ng gian ®Þa lý.
Níc ta, c¬ cÊu kinh tÕ theo l·nh thæ ®îc chia thµnh t¸m vïng kinh tÕ
chÝnh lµ: §ång b»ng s«ng hång, §«ng b¾c, T©y b¾c, B¾c trung bé, Duyªn h¶i
nam trung bé, T©y nguyªn, §«ng nam bé, §ång b»ng s«ng cöu long. Trong ®ã
cã hai vïng kinh tÕ lín lµ §ång b»ng s«ng hång, víi vïng kinh tÕ träng ®iÓm
B¾c bé vµ MiÒn ®«ng nam bé víi vïng kinh tÕ trong ®iÓm phÝa nam.
_C¬ cÊu kinh tÕ thµnh phÇn: lµ hÖ thèng tæ chøc kinh tÕ víi c¸c chÕ
®é së h÷u kh¸c nhau.
Níc ta hiÖn nay cã s¸u thµnh phÇn kinh tÕ lµ: Kinh tÕ nhµ níc, Kinh tÕ
tËp thÓ, Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, Kinh tÕ t b¶n t nh©n, Kinh tÕ t b¶n nhµ níc vµ
Kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Trong ®ã, thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc n¾m vai
trß chñ ®¹o, ®¶m tr¸ch nh÷ng ngµnh kinh tÕ quan träng cña ®Êt níc, gi÷ vai trß
cÇm l¸i cho nÒn kinh tÕ.
5
III. chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ.
1. sù chuyÓn dÞch kh¸ch quan cña c¬ cÊu lao ®éng:
Sù chuyÓn dÞch cña c¬ cÊu kinh tÕ sÏ lµm thay ®æi quy m«, tû träng vµ
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c bé phËn cÊu thµnh. Bé phËn kinh tÕ nµo ph¸t triÓn
nhanh h¬n sÏ l«i kÐo vµ ®ßi hái cao h¬n c¸c nguån lùc phôc vô cho sù ph¸t
triÓn cña nã.
Lùc lîng s¶n xuÊt, mµ trong ®ã con ngêi lµ träng tè còng kh«ng n»m
ngoµi quy luËt nµy. Nã còng sÏ ®ßi hái vµ thu hót nhiÒu lao ®éng h¬n, ®ßi hái
tr×nh ®é lao ®éng cao h¬n. Nh vËy, sÏ lµm thay ®æi quy m«, tû träng vµ tr×nh
®é cña lao ®éng trong c¸c bé phËn kinh tÕ cÊu thµnh. §iÒu ®ã tÊt yÕu sÏ dÉn
®Õn sù chuyÓn dÞch vÒ c¬ cÊu lao ®éng.
Ngîc l¹i, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng còng t¸c ®éng vµo sù chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Tû träng vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn lao ®éng trong bé phËn
kinh tÕ nµo cao h¬n sÏ lµ ®iÒu kiÖn thóc ®Èy cho bé phËn kinh tÕ ®ã ph¸t triÓn
nhanh h¬n vµ ngîc l¹i. Tøc lµ sÏ t¹o ra sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
Tuy nhiªn, nÕu sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng theo xu híng kh«ng hîp
lý sÏ lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, lµm c¶n
trë sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Nh vËy, quy luËt vµ xu híng vËn ®éng cña quy luËt ë ®©y chÝnh lµ: Sù
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ kÐo theo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng. Cßn sù
chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng sÏ t¸c ®éng hai chiÒu, lµm thóc ®Èy hoÆc c¶n trë
sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý.
N¾m b¾t ®îc quy luËt nµy, chóng ta cÇn ph¶i ®µo t¹o nguån nh©n lùc,
t¹o ra mét c¬ cÊu lao ®éng hîp lý, thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch hîp lý cña c¬ cÊu
kinh tÕ, nh»m thùc hiÖn môc tiªu vµ ph¬ng híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
quèc d©n.
2.ph¬ng híng ®µo t¹o nguån nh©n lùc viÖt nam:
Tríc tiªn chóng ta h·y xem xÐt m« h×nh chuyÓn dÞch cña nÒn kinh tÕ
thÕ giíi.
Khi nÒn kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn dÞch tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp sang
nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, sù lªn ng«i cña m¸y mãc thiÕt bÞ trong s¶n xuÊt ®·
kÐo theo mét sù chuyÓn dÞch lín vÒ lao ®éng. Lóc nµy nhu cÇu vÒ c«ng nh©n
kü thuËt lµ rÊt lín, nh»m phôc vô cho bé m¸y khæng læ cña nÒn s¶n xuÊt c«ng
6
nghiÖp. ChÝnh v× vËy c¬ cÊu nhu cÇu vÒ lao ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi khi
®ã ®îc thÓ hiÖn qua m« h×nh “h×nh th¸p nh©n lùc c«ng nghiÖp truyÒn thèng”.
Tøc lµ nhu cÇu vÒ c¸n bé chuyªn
m«n ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ lµ kh¸ Ýt,
cßn nhu cÇu vÒ c«ng nh©n kü thuËt cho
nÒn s¶n xuÊt m¸y mãc lµ rÊt lín.
Cßn khi nÒn kinh tÕ chuyÓn tiÕp
tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn
kinh tÕ tri thøc, lóc nµy tr×nh ®é khoa
häc kü thuËt phat triÓn ë møc cao, m¸y
mãc thiÕt bÞ ®· dÇn thay thÕ cho c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña con ngêi, do ®ã,
nhu cÇu vÒ c«ng nh©n kü thuËt ®· dÇn
gi¶m xuèng.
MÆt kh¸c, thu nhËp vµ møc sèng cña con ngêi trong nÒn kinh tÕ tri thøc
®· ë møc cao, v× vËy, nh÷ng ®ßi hái cña hä cung lín vµ ®a d¹ng h¬n trong
nghØ ng¬i, gi¶i trÝ, ®ßi hái c¸c ngµnh c«ng nghÖ, dÞch vô ph¶i ®îc më réng vµ
ph¸t triÓn h¬n. Do ®ã, tÊt yÕu sÏ lµm t¨ng nhu cÇu vÒ lao ®éng trÝ thøc cã tr×nh
®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cao.
Lóc nµy, c¬ cÊu nhu cÇu vÒ lao
®éng sÏ kh«ng cßn ë d¹ng “h×nh th¸p
nh©n lùc c«ng nghiÖp truyÒn thèng”
n÷a, mµ ®· biÕn ®æi sang kiÓu “h×nh
th¸p nh©n lùc tri thøc”
Tøc lµ, vÉn cÇn nhiÒu c«ng nh©n
kü thuËt nhng gi¶m h¬n so víi nÒn kinh
tÕ c«ng nghiÖp, ®ång thêi ®ßi hái mét lîng lín lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn
m«n, nghiÖp vô cao.
TiÕp theo, chóng ta sÏ xem xÐt c¸ch ph©n chia cña Martin Trow, mét
häc gi¶ ngêi Hoa Kú (c¸ch ph©n chia nµy ®· ®îc chÊp nhËn réng r·i trªn thÕ
giíi).
NÕu ë mét níc cã “tû lÖ ®é tuæi ®¹i häc”(tøc lµ tû lÖ sinh viªn ®¹i häc
so víi sè thanh niªn ë ®é tuæi tõ 18 ®Õn 21) díi 15% th× ®µo t¹o ®¹i häc ë níc
®ã cßn trong giai ®o¹n “cho sè Ýt ngêi”, khi tû lÖ ®ã vît qu¸ 15% th× nÒn ®µo
t¹o ®¹i häc bíc vµo giai ®o¹n “®¹i chóng”, cßn khi vît qu¸ 50% th× ®µo t¹o
®¹i häc ®· ë giai ®o¹n “phæ cËp”.
T¬ng øng víi c¸ch ph©n chia trªn, c¸c chuyªn gia kinh tÕ vµ ®µo t¹o cho
r»ng: §µo t¹o ®¹i häc cho sè Ýt ngêi chØ phï hîp víi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp,
®µo t¹o ®¹i häc ®¹i chóng sÏ t¬ng øng víi nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp, cßn ®µo
t¹o ®¹i häc phæ cËp t¬ng øng víi ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ tri thøc.
7
Thùc t¹i nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· chøng minh m« h×nh nµy, theo b¸o c¸o
cña ng©n hµng thÕ giíi (n¨m 1994), chØ sè sinh viªn ®¹i häc cña khèi c¸c níc
ph¸t triÓn OECD lµ 51%, tøc lµ t¬ng ng víi thùc tÕ nÒn kinh tÕ tri thøc cña hä.
Cßn theo b¸o c¸o cña UNESCO (n¨m 1995), chØ sè nµy cña B¾c mü lµ 82%,
cña c¸c níc cã thu nhËp trung b×nh lµ 21%, cßn cña c¸c níc cã thu nhËp thÊp
chØ ®¹t 6%. Tøc lµ ®· thÓ hiÖn rÊt râ mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é ®µo t¹o ®¹i häc
víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.
Qua m« h×nh nµy ta cã thÓ thÊy, muèn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cµng cao
th× t¬ng øng víi nã tr×nh ®é ®µo t¹o ®¹i häc còng ph¶i cµng cao, mµ cô thÓ ë
®©y lµ tû lÖ sinh viªn ®¹i häc ph¶i cµng cao.
VËy ®Ó x¸c ®×nh ®îc ph¬ng híng ®µo t¹o nguån nh©n lùc, tríc hÕt
chóng ta ph¶i xÐt xem nÒn kinh tÕ níc ta ®ang ë ®©u vµ chuyÓn dÞch nh thÕ
nµo.
Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, víi môc tiªu phÊn ®Êu
®Õn n¨m 2020 níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp kh¸ ph¸t triÓn, ®· ®a nÒn
kinh tÕ níc ta chuyÓn dÞch tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu lªn nÒn kinh tÕ
c«ng nghiÖp vµ hiÖn ®ang ë kho¶ng gi÷a cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch.
MÆt kh¸c, t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ xu híng chuyÓn nÒn
kinh tÕ thÕ giíi tõ nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ tri thøc, ®· lµm
ph¸t triÓn mét sè ngµnh dÞch vô vµ c«ng nghÖ cao ë níc ta nh ng©n hµng, tµi
chÝnh, c«ng nghÖ th«ng tin... §iÒu ®ã chøng tá níc ta còng ®ang ë ®iÓm khëi
®Çu cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch sang nÒn kinh tÕ tri thøc.
Nh vËy, nÒn kinh tÕ cña ta ®ang diÔn ra qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch kÐp, mét
mÆt, võa chuyÓn dÞch lªn nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ ®ang ë kho¶ng gi÷a,
®ång thêi, l¹i võa chuyÓn dÞch lªn nÒn kinh tÕ tri thøc vµ ®ang ë ®iÓm khëi
®Çu cña sù chuyÓn dÞch.
8
ChÝnh ®Æc ®iÓm nµy ®· lµm cho nÒn kinh tÕ cã nhng ®ßi hái cao h¬n vµ
phøc t¹p h¬n vÒ nguån nh©n lùc nh»m phôc vô cho sù ph¸t triÓn vµ chuyÓn
dÞch cña nã.
Tríc tiªn vµ chung nhÊt nã ®ßi hái nguån nh©n lùc ph¶i cã mét mÆt
b»ng chung vÒ tr×nh ®é cao h¬n. Kh¸c víi tríc kia trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung, chØ ®ßi hái ngêi lao ®éng ph¶i cã ®øc tÝnh tèt, cÇn cï, trung
thµnh, vµ cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm. Víi ngµy nay, nÒn kinh tÕ ®ßi hái ngêi lao
®éng ph¶i cã tÝnh s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng xö lý vÊn ®Ò, cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch,
tinh thÇn ®ång ®éi, råi kh¶ n¨ng ¨n nãi, diÔn ®¹t… Tøc lµ ph¶I cã mét tr×nh
®é, n¨ng lùc ë møc kh¸ trë lªn.
§Êy lµ xÐt chung cho nguån nh©n lùc, cßn cô thÓ, qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch
lªn nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp cña níc ta, nh ®· ph©n tÝch ë m« h×nh lý thuyÕt
trªn, sÏ ®ßi hái mét nguån nh©n lùc cã c¬ cÊu theo m« h×nh “h×nh th¸p nh©n
lùc c«ng nghiÖp truyÒn thèng” vµ tr×nh ®é ®µo t¹o ®¹i häc ®¹i chóng.
Tøc lµ ph¶i cã tû lÖ ®é tuæi ®¹i häc trªn 15%, trong khi tû lÖ nµy cña n íc ta hiÖn nay chØ ®¹t kho¶ng 8%. Nh vËy, cÇn ph¶I më réng quy m« ®µo t¹o
®¹i häc ®Ó t¨ng nhanh h¬n n÷a sè lîng sinh viªn, phôc vô cho nhu cÇu cña nÒn
kinh tÕ. MÆt kh¸c, c¬ cÊu trong “h×nh th¸p nh©n lùc c«ng nghiÖp truyÒn
thèng”, nh ë c¸c níc ph¸t triÓn tríc kia ®óc rót ra lµ kho¶ng: 1 ®¹i häc\ 4trung
cÊp chuyªn nghiÖp\ 10 c«ng nh©n kü thuËt, níc ta tû lÖ nµy vµo n¨m 2000 lµ
kho¶ng 1\ 1.31\ 4.8. Nh vËy, ®Ó phôc vô cho tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸, chóng ta ph¶i cã nhiÒu h¬n n÷a lîng c«ng nh©n kü thuËt vµ trung cÊp
chuyªn nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n kü thuËt.
Thùc tÕ nÒn kinh tÕ níc ta ®· chøng minh vÒ nhu cÇu cÇn sö dông lao
®éng nh ph©n tÝch trªn, thÓ hiªn rÊt râ trong biÓu sau:
BiÓu 1: Cë cÊu sö dông lao ®éng theo tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña
c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp (%).
L§ phæ
CNKT, s¬
C§, §H trë
Lo¹i h×nh DN
Trung cÊp
th«ng
cÊp
lªn
DN FDI
19.8
59.0
6.5
14.7
DNNN
25.7
49.1
11.7
13.5
DN t nh©n
39.2
44.5
8.2
8.1
VP ®¹i diÖn NN
1.5
16.5
30.9
50.7
MÆt kh¸c, sù chuyÓn dÞch lªn nÒn kinh tÕ tri thøc l¹i ®ßi hái nguån nh©n
lùc ph¶i cã mét tr×nh ®é cao h¬n n÷a, tr×nh ®é ®µo t¹o ®¹i häc phæ cËp vµ c¬
cÊu nh©n lùc theo m« h×nh “h×nh th¸p nh©n lùc tri thøc”.
9
Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ níc ta míi chØ ë ®iÓm khëi ®Çu cña qu¸ tr×nh
chuyÓn dÞch nµy, nªn ®ßi hái trªn vÒ nguån nh©n lùc míi chØ n»m trong mét
sè ngµnh dÞch vô vµ c«ng nghÖ cao, thÓ hiÖn nh trong biÓu sau:
BiÓu 2: C¬ cÊu sö dông lao ®éng cña mét sè ngµnh c«ng nghÖ cao vµ
dÞch vô (%).
L§ phæ
CNKT, s¬
Trung
C§, §H trë
LÜnh vùc ho¹t ®éng
th«ng
cÊp
cÊp
lªn
C«ng nghÖ th«ng tin
0
28.22
20.4
51.38
ChuyÓn giao KH,
16.2
22.5
15.5
45.8
CN…
ViÔn th«ng…
10.0
61.0
22.7
20.5
KD tµi chÝnh, ng©n
8.5
28.1
21.4
42.0
hµng
H§ cña tæ chøc QT
6.2
6.3
25
62.5
Ngoµi ra, sù chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ theo vïng l·nh thæ còng rÊt ®¸ng
ph¶i quan t©m, sù h×nh thµnh c¸c trung t©m kinh tÕ, c¸c vïng c«ng nghiÖp, c¸c
khu, côm, ®iÓm… c«ng nghiÖp ®ang diÔn ra rÊt nhanh chãng trªn toµn nÒn
kinh tÕ. Cïng víi sù chuyÓn dÞch ®ã, chóng ta còng cÇn ph¶i ®µo t¹o nguån
nh©n lùc cho c¸c vïng kinh tÕ ®ã, ®¨c biÖt lµ vÊn ®Ò ®µo t¹o t¹i chÝnh c¸c vïng
kinh tÕ ®ã.
Tãm l¹i, ®Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái trªn vÒ nguån nh©n lùc cu¶ nÒn kinh
tÕ, vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc cña ta cÇn ph¶i ®Æt ra nh÷ng ph¬ng híng
nh sau:
Tríc tiªn lµ ph¶i më réng quy m« vµ n©ng cao tr×nh ®é ®µo t¹o trªn
ph¹m vi toµn nÒn kinh tÕ, nh»m n©ng cao mÆt b»ng cña nguån nh©n lùc.
Trong ®ã, chó träng vÊn ®Ò vÒ quy m« chÊt lîng ®µo t¹o c«ng nh©n kü
thuËt vµ ®µo t¹o ®¹i häc, ®Ó nhanh chãng cung cÊp ®ñ lîng c«ng nh©n vµ c¸n
bé chuyªn m«n cã tr×nh ®é phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ ®Êt níc, gãp phÇn sím thùc hiÖn ®îc môc tiªu trë thµnh mét níc c«ng
nghiÖp.
§ång thêi ph¶i chó träng ®µo t¹o mét ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt vµ
c¸n bé chuyªn m«n cã tr×nh ®é thËt sù cao trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tiÒm
n¨ng vµ mòi nhän, c¸c ngµnh dÞch vô vµ c«ng nghÖ cao, c¸c trung t©m kinh tÕ
lín, c¸c vïng, khu, côm, ®iÓm c«ng nghiÖp…
Vµ ®Æc biÖt cÇn chó ý trong chÝnh néi t¹i vÊn ®Ò, lµ ph¶i më réng quy
m« vµ n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý, gi¸o viªn, gi¶ng viªn ®Ó
10
t¨ng quy m« vµ chÊt lîng ®µo t¹o nguån nh©n lùc. §©y chÝnh lµ híng ®i gèc
rÔ, l©u dµi vµ ®óng ®¾n nhÊt cho nÒn gi¸o dôc, ®µo t¹o níc ta.
11
Ch¬ng II
thùc tr¹ng ®µo t¹o nguån nh©n lùc viÖt nam
I. Thùc tr¹ng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt:
1. VÒ quy m«:
Sau nhiÒu n¨m suy gi¶m, quy m« ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt nh÷ng
n¨m gÇn ®©y ®· ®îc më réng vµ ph¸t triÓn trë l¹i. HiÖn nay, c¶ níc ®· cã 226
trêng dËy nghÒ, trong ®ã 199 trêng c«ng lËp vµ 27 trêng ngoµi c«ng lËp, t¨ng
1.75 lÇn so víi n¨m 1998.
C¸c hÖ ®µo t¹o ng¾n h¹n còng ph¸t triÓn m¹nh víi nhiÒu lo¹i h×nh, tÝnh
®Õn nay, c¶ níc ®· cã 320 trung t©m dËy nghÒ, 150 trung t©m dÞch vô viÖc lµm
vµ trªn 300 trung t©m gi¸o dôc kü thuËt tæng hîp, híng nghiÖp.
BiÓu 3: sè lêng trêng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt.
N¨m
1997
2000
2003
Sè trêng
129
159
218
VÒ ch¬ng tr×nh gi¶ng dËy, ®· biªn so¹n vµ ban hµnh 50 ch¬ng tr×nh dËy
nghÒ ng¾n h¹n, lu ®éng vµ ®ang triÓn khai biªn so¹n 76 ch¬ng tr×nh dËy nghÒ
dµi h¹n.
Cïng víi sù t¨ng lªn cña sè lîng c¸c c¬ së ®µo t¹o, sè l¬ng häc viªn
còng t¨ng lªn rÊt nhanh trong thêi gian qua. N¨m häc 2003 – 2004 ®· cã h¬n
164000 häc viªn dµi h¹n vµ 949100 häc viªn ng¾n h¹n trong khi n¨m häc
1997 – 1998 chØ cã 60000 häc viªn dµi h¹n.
BiÓu 4: sè lîng häc viªn ®ang häc trong c¸c trêng ®µo t¹o nghÒ.
N¨m häc
Häc viªn
1997-1998 1999-2000 2000-2001 2002-2003 2003-2004
60000
100000
126000
146000
164000
Tuy nhiªn quy m« ®µo t¹o nghÒ hiÖn nay vÉn cßn cha ®¸p øng ®ñ nhu
cÇu cña nÒn kinh tÕ. T×nh tr¹ng thiÕu c«ng nh©n kü thuËt lµ rÊt phæ biÕn, ®Æc
biÖt lµ c«ng nh©n kü thuËt cã tr×nh ®é tay nghÒ cao.
2. vÒ chÊt lîng:
Do cã sù quan t©m ®óng mùc cho vÊn ®Ò ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt,
nh÷ng n¨m qua ®Çu t cho dËy nghÒ ®· ®îc c¶i thiÖn. Trong ®ã c¸c dù ¸n hîp
t¸c quèc tÕ (ODA vµ vèn vay) ®Çu t cho dËy nghÒ vµo kho¶ng 180 triÖu USD.
C¸c ®Þa ph¬ng ®Çu t 200 tû ®ång vµ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t trªn 400 tû ®ång
cho dËy nghÒ.
HÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ trang thiÕt bÞ còng ®îc ®Çu t 450 tû
®ång ®Ó n©ng cÊp phôc vô cho häc tËp vµ gi¶ng dËy.
12
§ång thêi ®· ®µo t¹o, båi dìng cho trªn 5000 lît gi¸o viªn dËy nghÒ vÒ
c«ng nghÖ míi vµ n©ng cao tay nghÒ ®Ó n©ng cao ®îc chÊt lîng gi¶ng dËy. Tuy
nhiªn, tû lÖ gi¸o viªn dËy nghÒ ®¹t chuÈn cßn ë møc thÊp, chØ vµo kho¶ng
69%.
VÒ hÖ thèng qu¶n lý, th× ®· h×nh thµnh tæ chøc qu¶n lý ®µo t¹o c«ng
nh©n kü thuËt tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng. c¸c c¸n bé qu¶n lý kh«ng ngõng ®îc båi dìng cñng cè ®Ó n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o.
Sè lîng häc viªn tèt nghiÒp cña c¸c trêng dËy nghÒ ®¹t møc cao 96%.
Tuy nhiªn, chÊt lîng häc viªn cßn kh¸ h¹n chÕ cha ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña
nÒn kinh tÕ, thÓ hiÖn rÊt râ ë tr×nh ®é cña c«ng nh©n, ®Æc biÖt lµ khi so s¸nh
víi c¸c níc ph¸t triÓn. KiÕn thøc cña c«ng nh©n ra trêng cha s¸t víi thùc tÕ,
kh¶ n¨ng tiÕp cËn c«ng nghÖ míi lµ rÊt yÕu kÐm…
Nh vËy, tuy quy m« vµ chÊt lîng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt cña níc ta
®· kh«ng ngõng t¨ng lªn, nhng b»ng ®ã v½n cha ®ñ ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu
ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay.
II. Thùc tr¹ng ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n:
§îc sù quan t©m, chó träng cña ®¶ng, nhµ níc vµ cña toµn x· héi,
nh÷ng n¨m gÇn ®©y quy m« vµ chÊt lîng cña ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n cña
níc ta ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ.
1. VÒ quy m«:
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña hÖ thèng c¬ sá h¹ tÇng quèc gia, sè
lîng c¸c trêng ®¹i häc, cao ®¼ng, trung cÊp chuyªn nghiÖp còng ®· t¨ng lªn
nhanh chãng. HiÖn nay, c¶ níc cã 87 trêng ®¹i häc, 127 trêng cao ®¼ng, 245
trêng trung cÊp chuyªn nghiÖp. Sè c¬ së sau ®¹i häc lµ 147, trong ®ã 95 c¬ së
®îc ®µo t¹o tiÕn sÜ. C¸c quan hÖ hîp t¸c ®µo t¹o víi c¸c níc , c¸c tæ chøc quèc
tÕ còng kh«ng ngõng t¨ng lªn…
Ngoµi ra, c¸c h×nh thøc ®µo t¹o còng ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ ®a d¹ng,
h×nh thøc ®µo t¹o kh«ng chÝnh quy ®· cã t¹i hÇu hÕt c¸c ®Þa ph¬ng trªn c¶ níc,
thu hót ®îc nhiÒu häc viªn tham gia häc tËp. N¨m häc 2003 – 2004, chóng ta
®· cã 57 trung t©m gi¸o dôc tõ xa cÊp tØnh, 494 trung t©m gi¸o dôc tõ xa cÊp
quËn huyÖn vµ rÊt nhiÒu c¸c trung t©m tin häc ngo¹i ng÷ ®· ®îc më ra phôc vô
nhu cÇu häc tËp cña x· héi. ®Æc biÖt lµ ®· cã 11 trêng ®¹i häc thùc hiÖn h×nh
thøc gi¸o dôc tõ xa vµ ®· thu hót ®îc rÊt nhiÒu häc viªn tham gia.
VÒ c¬ së trang thiÕt bÞ trang thiÕt bÞ còng ®· ®îc c¶i thiÖn, c¸c trêng ®·
cè g¾ng n©ng cÊp th viÖn, phßng thÝ nghiÖm, c¸c c¬ së thùc hµnh, mua s¾m
c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ nèi m¹ng internet… Tuy vËy, xÐt mÆt b»ng
13
chung, c¬ së trang thiÕt bÞ cña ta vÉn cßn thiÕu then vµ l¹c hËu cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña viÖc nghiªn cøu, häc tËp vµ gi¶ng dËy.
§éi ngò gi¶ng viªn ®· t¨ng, song vÉn cßn thiÕu ë hÇu hÕt c¸c trêng. §Æc
biÖt lµ trong hÖ cao ®¼ng vµ ®¹i häc, cã kho¶ng 40000 gi¶ng viªn, trong khi ®ã
sè lîng sinh viªn lµ trªn 1 triÖu, tû lÖ sinh viªn trªn mét gi¶ng viªn b×nh qu©n
lµ 25,8. Víi vai trß quan träng hiÖn nay, ®µo t¹o còng ®· thu hót ®îc nhiÒu häc
sinh tham gia thi tuyÓn vµo nghÒ, tû lÖ tuyÓn míi hµng n¨m lµ lín nhÊt,
kho¶ng 24,7%, tiÕp sau ®ã lµ khèi kinh tÕ víi 20% vµ khèi khoa häc c¬ b¶n
18,9%. Víi tû lÖ cao nµy, chóng ta hy väng t¬ng lai gÇn sÏ ®¸p øng ®îc ®ñ lîng gi¸o viªn cho nÒn gi¸o dôc níc nhµ.
Cïng víi sù t¨ng lªn cña cña c¸c chñ thÓ ®µo t¹o, sè häc viªn còng ®·
kh«ng ngõng t¨ng lªn. Trong n¨m n¨m qua sè sinh viªn ®¹i häc, cao ®¼ng
t¨ng b×nh qu©n 6,4%, häc viªn cao häc t¨ng 51,9%, nghiªn cøu sinh t¨ng
61,1%. Riªng trong n¨m häc 2003 – 2004, chóng ta ®· cã 292120 häc viªn
trung cÊp chuyªn nghiÖp, 1045382 häc viªn cao ®¼ng, ®¹i häc (n¨m 1991 lµ
kho¶ng 120000), 33000 häc viªn cao häc vµ nghiªn cøu sinh.
Ngoµi ra, cãn cã kho¶ng 38500 lu häc sinh ®ang häc tËp t¹i h¬n 30
quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi, trong ®ã h¬n 70% lµ du häc tù tóc.
Víi h×nh thøc ®µo t¹o kh«ng chÝnh quy, hµng n¨m cã kho¶ng 700000
ngêi theo häc c¸c ch¬ng tr×nh båi dìng tin häc, ngo¹i ng÷ vµ gi¸o dôc tõ xa.
§Æc biÖt lµ hiÖn ®· cã 108300 ngêi theo häc hÖ ®¹i häc tõ xa.
Nh vËy, tuy r»ng quy m« ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n níc ta vÉn cßn
nhá bÐ, cha ®¸p øng ®ñ nhu cÇu häc tËp, thÓ hiÖn râ trong viÖc cha ®¸p øng ®ñ
lîng c¸n bé chuyªn m«n cÇn thiÕt cho thÞ trêng lao ®éng, nhng kh«ng thÓ phñ
®×nh r»ng quy m« ®µo t¹o ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua.
BiÓu 5: Quy m« ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n trong mét sè n¨m häc.
N¨m häc
2000-2001
2001-2002
2002-2003
N¨m häc
2000-2001
2001-2002
2002-2003
§H
721505
763256
805123
§H
74
77
81
Sè lîng häc viªn
C§
TCCN
186723
200225
210863
194831
215544
292120
Sè trêng
C§ TCCN
104
253
114
252
121
245
Tæng
2. vÒ chÊt lîng:
14
§H
24362
25546
27393
Tæng
Sè gi¸o viªn
C§
TCCN
7843 10189
10392 9327
11215 10247
Tæng
Víi viÖc coi gi¸o dôc ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, hµng n¨m vèn ®Çu
t cho gi¸o dôc ®µo t¹o lu«n ®îc u tiªn vµ t¨ng nhanh tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng, tõ khu vùc nhµ níc ®Õn khu vùc t nh©n. N¨m 2004, chi ng©n s¸ch cho
gi¸o dôc ®µo t¹o t¨ng 2,7 lÇn so n¨m 1998. Tû träng chi cho ®Çu t gi¸o dôc
trong tæng chi ng©n s¸ch n¨m 1998 lµ 3,2%, ®Õn n¨m 2004 lµ 4,6%.
§ång thêi, c¸c chÝnh s¸ch hç trî u tiªn, ®æi míi, c¶i c¸ch gi¸o dôc ®µo
t¹o ®· lµm cho chÊt lîng gi¸o dôc ®µo t¹o nãi chung vµ ®µo t¹o c¸n bé chuyªn
m«n nãi riªng ®îc n©ng lªn ®¸ng kÓ.
HiÖu qu¶ qu¶n lý, ®¸nh gi¸, thanh kiÓm tra ®µo t¹o ®· tèt h¬n, hÖ thèng
c¬ së trang thiÕt bÞ phôc vô häc tËp, gi¶ng dËy ®· ®îc c¶i thiÖn. §Æc biÖt lµ
tr×nh ®é cña ®éi ngò gi¶ng viªn ®îc n©ng cao ®¸ng kÓ, sè lîng gi¶ng viªn cao
®¼ng, ®¹i häc cã häc vÞ, häc hµm cao t¨ng nhanh.
BiÓu 6: tr×nh ®é c¸n bé gi¶ng dËy cao ®¼ng, ®¹i häc.
Trong ®ã
Chia ra
N¨m häc
Tæng
GS
p.GS
TS
ThS
C§,§H Kh¸c
2000-2001 32205
314
1140
4563
8664
18505
473
2001-2002 35938
306
1171
4970 10161 20348
459
2002-2003 38608
324
1330
5476 11232 21239
661
Trong ®ã, sè gi¶ng viªn ®îc ®¸nh gi¸ cã chuyªn m«n tèt chiÕm 71% sè
tiÕn sÜ, 83% sè th¹c sÜ, 57% sè c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ 4% sè c¸n bé cã
tr×nh ®é cao ®¼ng. VÒ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm th× cã 75% sè tiÕn sÜ, 75% sè th¹c
sÜ, 64% sè c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ 76% sè c¸n bé cã tr×nh ®é cao ®¼ng
®¹t tiªu chuÈn.
ChÊt lîng tr×nh ®é häc viªn theo ®ã còng ®· ®îc n©ng cao, gãp phÇn
n©ng cao n¨ng lùc, tr×nh ®é chung cña nguån nh©n lùc, yÕu tè quan träng
trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta trong giai ®o¹n võa qua.
Tuy nhiªn, xÐt mÆt b»ng chung, chÊt lîng häc viªn cña ta vÉn cßn rÊt
thÊp, ®a sè häc viªn ra trêng kh«ng cã ®ñ tr×nh ®é ®Ó ®¸p øng cho c«ng viÖc
thùc tÕ, rÊt nhiÒu c¸c häc viªn sau ®¹i häc cã luËn ¸n cha theo kÞp víi tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña khoa häc, c«ng nghÖ, do ®ã, kh«nh thÓ ¸p dông vµo thùc tÕ ®Ó
phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ khoa häc, c«ng nghÖ. §Æc biÖt,
thÓ hiÖn rÊt râ trong tr×nh ®é cña sè häc viªn ra trêng hµng n¨m. Tû lÖ häc
viªn ra trêng ®¹t b»ng kh¸ vµ b»ng giái lµ rÊt thÊp, nhÊt lµ b»ng giái, chØ ®¹t
kho¶ng 3%. §a sè häc viªn ra trêng chØ ®¹t b»ng trung b×nh, chiÕm trªn 60%.
Do ®ã, mét lîng lín, häc viªn ra trêng trong t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp.
ChÝnh bÊt cËp nµy ®· ®Æt ra mét bµi to¸n lín vÒ mèi quan hÖ gi÷a sè lîng vµ chÊt l¬ng ®µo t¹o ®¹i häc ë níc ta. Cã hai dßng ý kiÕn chÝnh vÒ vÊn ®Ò
15
nµy, mét lµ ph¶i h¹n chÕ quy m« ®Ó n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o, dßng ý kiÕn
thø hai l¹i cho r»ng vÉn ph¶i t¨ng quy m« ®µo t¹o ®¹i häc nhng ph¶i ®¶m b¶o
phÇn nµo ®ã chÊt lîng cña ®µo t¹o.
HiÖn nay, hai dßng ý kiÕn nµy vÉn ®ang song song tån t¹i vµ ®Êu tranh
víi nhau, nhng vÉn cha ®a ra ®îc m« h×nh ®µo t¹o nµo phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt
®îc bµi to¸n bÊt cËp trªn.
III. ®¸nh gi¸ vÒ ®µo tµo nguån nh©n lùc vµ nguyªn
nh©n cña nã.
1.®¸nh gi¸:
Quan ®iÓm vÒ vai trß cña gi¸o dôc, ®µo t¹o níc ta lµ rÊt ®óng ®¾n, nã
®ù¬c kh¼ng ®Þnh ngay tõ c¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn
chñ nghÜa x· héi cña ®¶ng ta: “Gi¸o dôc, ®µo t¹o ph¶i ®îc xem lµ quèc s¸ch
hµng ®Çu”. Quan ®iÓm nµy lu«n ®îc kh¼ng ®Þnh vµ nhÊn m¹nh trong c¸c v¨n
kiÖn cña ®¶ng t¹i c¸c kú ®¹i héi VII, VIII vµ IX. §iÒu nµy cho thÊy sù nhÊt
qu¸n trong viÖc kh¼ng ®Þnh vai trß cña gi¸o dôc, ®µo t¹o, coi gi¸o dôc, ®µo t¹o
lµ quèc s¸ch hµng ®Çu , lµ nh©n tè quyÕt ®inh t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn
x· héi, ®Çu t cho gi¸o dôc, ®µo t¹o chÝnh lµ ®Çu t cho sù ph¸t triÓn.
ChÝnh quan ®iÓm ®óng ®¾n vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o nµy ®· lµm cho nÒn gi¸o
dôc, ®µo t¹o níc ta kh«ng ngõng ph¸t triÓn, t¹o ra mét nguån nh©n lùc cã tr×nh
®é phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña níc ta trong thêi gian qua.
Cô thÓ ho¸ quan ®iÓm trªn, trong thêi gian qua, níc ta ®· liªn tôc x©y
dùng, hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch gi¸o dôc ®µo t¹o theo híng u tiªn vµ t¹o
m«i trêng thuËn lîi cho gi¸o dôc ®µo t¹o ph¸t triÓn. C¸c chÝnh tËp trung vµo
nh÷ng vÊn ®Ò nh chiÕn lîc ph¸t triÓn, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, ®¶m b¶o c«ng
b»ng trong gi¸o dôc ®µo t¹o, ®æi míi ch¬ng tr×nh, n©ng cao chÊt lîng, c¶i c¸ch
hµnh chÝnh qu¶n lý…
§Æc biÖt, luËt gi¸o dôc ®îc ban hµnh vµo cuèi n¨m 1998, ®· ®¸nh dÊu
mét mèc quan träng trong viÖc x©y dùng m«i trêng ph¸p lý vµ ®æi míi c¬ chÕ
qu¶n lý trong ho¹t ®éng gi¸o dôc ®µo t¹o ë níc ta. Theo ®ã, c¸c chøc n¨ng
qu¶n lý ®· ®îc ph©n râ, c«ng cô qu¶n lý còng ®îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn trªn
c¬ së cña ph¸p luËt. C«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra còng ®îc chó träng, nh÷ng
®iÒu nµy ®· ®ãng gãp kh«ng nhá vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ®µo t¹o nguån
nh©n lùc.
ChÝnh sù quan t©m ®óng ®¾n cña ®¶ng, nhµ níc vµ toµn x· héi, ®· lµm
cho quy m« vµ chÊt lîng ®µo t¹o nguån nh©n lùc níc ta kh«ng ngõng t¨ng lªn.
16
§iÒu nµy thÓ hiÖn trong sù ph¸t triÓn cña nguån nh©n lùc níc ta trong thêi
gian qua.
ChØ sè ph¸t triÓn con ngêi (HDI) t¨ng tõ 0.456, xÕp thø 121, lªn 0.682,
xÕp thø 101 trªn 174 quèc gia. Sè ngêi cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt tham
gia lùc lîng lao ®éng lµ 8844000 ( n¨m 2003) chiÕm 20.99% tæng lùc lîng lao
®éng, so víi n¨m 2002 t¨ng 1.5%.
Tuy nhiªn, do xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, nen vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc
cña ta vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp vµ h¹n chÕ. Do ®ã, cha t¹o ra ®îc m«t nguån
nh©n lùc ®¸p øng ®ñ ®îc ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ.
Sè lîng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt
mét bé phËn lín thanh niªn trong ®é tuæi 18 – 23, bíc vµo thÞ trêng lao ®éng
mµ cha qua ®µo t¹o nghÒ nghiÖp (chiÕm tíi 80%). ChÊt lîng lao ®éng tõ ý
thøc, t¸c phong c«ng nghiÖp, thÓ lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cßn thÊp
cha ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña ngêi sö dông lao ®éng, do ®ã, mét lîng lín lao
®éng qua ®µo t¹o nhng kh«ng t×m ®îc viÖc lµm hoÆc lµm c«ng viÖc tr¸i víi
nghÒ ®µo t¹o.
C¬ cÊu ®µo t¹o cha hîp lý, t×nh tr¹ng thõa thÇy thiÕu thî rÊt phæ biÕn, tû
lÖ c¬ cÊu lao ®éng vÒ tr×nh ®é n¨m 2000 cña ta lµ kho¶ng 1 §H\ 1.31 TCCN\
4.8 CNKT, trong khi tû lÖ hîp lý lµ 1\ 4\ 10. C¬ cÊu ®µo t¹o theo vïng còng
cha ®îc c¶i thiÖn, thiÕu trÇm träng c¸c c¬ së ®µo t¹o ë n«ng th«n vµ c¸c vïng
xa, s©u… sè lîng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt ë thµnh thÞ lµ
4588500, chiÕm 45.04% tæng lùc lîng lao ®éng thµnh thÞ, trong khi ë n«ng
th«n lµ 4255500, chiÕm 13.32% lùc lîng lao ®éng ë n«ng th«n. viÖc tû lÖ lao
®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n ë n«ng th«n thÊp ®· lµm chËm tiÕn tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n cña níc ta.
Nh vËy, tuy nªn ®µo t¹o cña ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu nhng tõng Êy
lµ cha ®ñ ®Ó ®¸p øng cho c«ng cuéc chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ níc ta, kh«ng
nh÷ng thÕ vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc níc ta vÉn cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp vµ
h¹n chÕ. VËy ®©u lµ nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn, chóng ta h·y xem xÐt
c¸c nguyªn nh©n cña nã.
2. Nguyªn nh©n:
Quy m« ®µo t¹o cña ta cßn nhá bÐ chñ yÕu lµ do nÒn kinh tÕ níc ta xuÊt
ph¸t ®iÓm thÊp, nªn kh¶ n¨ng ®Çu t cho ®µo t¹o cßn nhiÒu h¹n chÕ. ViÖc huy
®éng vµ khuyÕn khÝch ®Çu t cßn kÐm hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ tõ khu vùc t nh©n.
viÖc sö dông vèn ®Çu t còng cha hiÖu qu¶, chñ yÕu lµ kiÓu ®Çu t giµn tr¶i, b×nh
qu©n.
17
C¬ cÊu ®µo t¹o cha hîp lý, do quan niÖm x· héi coi thêng c«ng nh©n kü
thuËt, cha cã ®iÒu kiÖn ®Çu t më réng quy m« ®µo t¹o ë n«ng th«n, c¸c vïng
s©u vïng xa…
ChÊt lîng ®µo t¹o cßn h¹n chÕ lµ do:
HÖ thèng chÝnh s¸ch, c¸c m« h×nh ®µo t¹o vÉn cha thùc sù t¹o ®îc kh©u
®ét ph¸ trong viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn trong ®µo t¹o hiÖn nay gi÷a quy m«
vµ ch©t lîng. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, c«ng
t¸c thanh kiÓm tra trong ®µo t¹o vÉn cha thùc sù s¸t sao…
HÖ thèng qu¶n lý vÉn cha thùc sù hiÖu qu¶, viÖc tæ chøc cßn «m ®åm,
chång chÐo gi÷a c¸c cÊp , c¸c ch¬ng tr×nh. C¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý vÉn cßn cha æn ®Þnh, nhÊt qu¸n, ®Æc biÖt lµ trong ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt, trong vßng
35 n¨m, c«ng t¸c dËy nghÒ ®· thay ®æi n¨m lÇn tæ chøc, c¬ quan qu¶n lý nhµ
níc. Giai ®o¹n 1969 – 1978 lµ Tæng côc ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt thuéc bé
lao ®éng. Giai ®o¹n 1978 – 1987 lµ Tæng côc dËy nghÒ trùc thuéc chÝnh phñ.
Giai ®o¹n 1987 – 1990 lµ Vô dËy nghÒ thuéc bé ®¹i häc, trung cÊp chuyªn
nghiÖp vµ dËy nghÒ. Giai ®o¹n 1990 – 1998 lµ Vô trung häc chuyªn nghiÖp
vµ dËy nghÒ thuéc bé gi¸o dôc ®µo t¹o. Giai ®o¹n tõ 1998 ®Õn nay lµ Tæng côc
dËy nghÒ thuéc bé lao ®éng th¬ng binh vµ x· héi.
C¸c yÕu tè cña ®µo t¹o vÉn cßn h¹n chÕ, sè lîng trêng líp, c¬ së ®µo t¹o
cßn thiÕu, trang thiÕt bÞ phôc vô cho häc tËp, nghiªn cøu gi¶ng dËy vÉn cßn
h¹n chÕ c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. Sè lîng gi¸o viªn cßn thiÕu rÊt lín, chÊt lîng mét sè gi¸o viªn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu míi cña ®µo t¹o…
ViÖc c¬ cÊu ®µo t¹o cha hîp lý lµ do quan niÖm cña x· héi coi thêng
c«ng nh©n kü thuËt, coi träng b»ng cÊp, do ®ã, häc viªn cã t©m lý chØ cÇn
b»ng mµ cha thùc sù chó träng viÖc häc tËp, råi t×nh tr¹ng b»ng thËt häc gi¶…
hÖ thèng ch¬ng tr×nh, gi¸o tr×nh gi¶ng dËy cßn thiÕu thèn, néi dung cßn chËm
®æi míi nªn cha s¸t víi thùc tÕ, lµm cho kiÕn thøc häc viªn ra trêng kh«ng ®¸p
øng ®îc ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ. ViÖc ®µo t¹o cha s¸t víi thùc tÕ mét phÇn
còng lµ do cha cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a ®µo t¹o vµ s¶n xuÊt, mµ cô thÓ lµ
gi÷a quy ho¹ch cña bé gi¸o dôc, c¸c trêng líp ®µo t¹o víi quy ho¹ch cña c¸c
bé ngµnh kh¸c, c¸c doanh nghiÖp…
§ã chÝnh lµ nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn nh÷ng h¹n chÕ vµ bÊt
cËp vÒ quy m« vµ chÊt lîng cña nÒn ®µo t¹o níc ta.
18
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p
I. c¸c gi¶i ph¸p vÜ m«:
Thèng nhÊt vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, n¨ng lùc ®¸nh gi¸, thanh tra
kiÓm tra trong ®µo t¹o.
T¨ng ®Çu t cho ®µo t¹o, khuyÕn khÝch c¸c khu vùc ®Æc biÖt lµ khu vùc t
nh©n ®Çu t cho ®µo t¹o. n¨ng cao kh¶ n¨ng sö dông vèn, kh«ng ®Çu t giµn tr¶i,
tæ chøc thanh tra, gi¸m s¸t tèt c¸c dù ¸n ®Çu t.
CÇn phèi hîp chÆt chÏ gi÷a ®µo t¹o víi c¸c bé ngµnh, c¸c doanh nghiÖp,
®Ó tæ chøc nghiªn cøu nhu cÇu thÞ trêng, tõ ®ã x©y dùng kÕ ho¹ch ch¬ng tr×nh
®µo t¹o cho s¸t víi thùc tÕ ®ßi hái.
B»ng c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ph¶i nhanh chãng xo¸ bá c¸c
t©m lý cò cña x· héi nh coi träng b»ng cÊp, coi thêng nghÒ c«ng nh©n kü
thuËt…
Tæ chøc nghiªn cøu m« h×nh ®µo t¹o míi phï hîp ®Ó kh¾c phôc m©u
thuÉn ®µo t¹o gi÷a chÊt lîng vµ sè lîng hiÖn nay.
II. c¸c gi¶i ph¸p vi m«:
Víi c¸c trêng ®µo t¹o ph¶i kh«ng ngõng më réng quy m«, ®Çu t n©ng
cao c¬ së vËt chÊt phôc vô nhu cÇu ®µo t¹o. n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý t¹o
hiÖu qu¶ cho ®µo t¹o. CÇn n¾m b¾t c¸c th«ng tin bªn ngoµi ®Ó x©y dùng kÕ
ho¹ch ®µo t¹o hîp lý, s¸t víi thùc tÕ cña thÞ trêng lao ®éng, b»ng c¸c phèi hîp
víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c bé ngµnh ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o cho trêng
m×nh. Tæ chøc c¸c ch¬ng tr×nh n©ng cao tr×nh ®é gi¶ng dËy cho gi¸o viªn.
Víi gi¸o viªn, cÇn ph¶i kh«ng ngõng nghiªn cøu, t×m tßi, häc hái, ®æi
míi ph¬ng ph¸p gi¶ng dËy, n©ng cao tr×nh ®é.
Víi häc viªn, cÇn ph¶i tù ý thøc, ®ång thêi víi sù phèi hîp gi÷a gia
®×nh, nhµ trêng vµ x· héi, gióp häc viªn ý thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc
häc tËp. Ph¶i n©ng cao tinh thÇn tù häc, tù nghiªn cøu, häc tõ nhµ trßng tõ
s¸ch vë, tõ thùc tÕ…
III. lêi gi¶i cho bµi to¸n vÒ sè lîng vµ chÊt lîng
®µo t¹o ®¹i häc
Nh ®· tr×nh bÇy ë phÇn thùc tr¹ng ®µo t¹o c¸n bé chuyªn m«n, mét bÊt
cËp rÊt ®¸ng quan t©m hiÖn nay cña ®µo t¹o ®¹i häc lµ sù m©u thuÉn gi÷a sè lîng vµ chÊt lîng ®µo t¹o.
§Ó gi¶i bµi to¸n nµy, ®· cã nhiÒu m« h×nh ®µo t¹o ®îc ®ua ra, nh ph¶i
h¹n chÕ ®Çu vµo, tøc quy m«, cña c¸c trêng ®¹i häc truyÒn thèng vµ ®ßi hái
cao vÒ chÊt lîng. Cßn víi c¸c trêng ®¹i häc më th× kh«ng h¹n chÕ ®Çu vµo vµ
19
kh«ng ®ßi hái cao vÒ chÊt lîng. ®ång thêi ph¶i ®¸nh gi¸ kiÓm so¸t ch¾t chÏ
®Çu ra ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng.
§©y lµ mét lêi gi¶i hay, cã thÓ ¸p dông ngay, nhng theo em c¸ch nµy sÏ
t¹o ra sù ph©n biÖt lín vÒ b»ng cÊp gi÷a c¸c trêng ®¹i häc truyÒn thèng vµ c¸c
trêng ®¹i häc më.
§Ó gi¶i bµi to¸n nµy, em xin ®a ra m« h×nh ®µo t¹o nh sau.
Chóng ta sÏ ¸p dông h×nh thøc ®µo t¹o liªn th«ng. Häc sinh tèt nghiÖp
THPT sÏ dù tuyÓn c¸c trêng ®¹i häc, cao ®¼ng, trung cÊp chuyªn nghiÖp. Häc
sinh ®ç ë cÊp nµo sÏ häc ë cÊp ®ã. §iÒu kh¸c biÖt ë ®©y lµ ph¶i x©y dùng l¹i
hÖ thèng ch¬ng tr×nh ®µo t¹o liªn th«ng, ®Ó häc viªn häc xong trung cÊp
chuyªn nghiÖp muèn häc tiÕp sÏ dù tuyÓn vµo cao ®¼ng hoÆc ®¹i häc, nÕu ®îc
häc viªn ®ã sÏ kh«ng ph¶i häc l¹i nh÷ng ch¬ng tr×nh ®· häc ë trung cÊp
chuyªn nghiÖp mµ chØ häc tiÕp c¸c ch¬ng tr×nh cßn l¹i cña hÖ cao ®¼ng hay hÖ
®¹i häc, tøc lµ chØ ph¶i häc thªm mét n¨m cho hÖ cao ®¼ng vµ häc thªm hai
n¨m víi hÖ ®¹i häc (nÕu ®¹i häc häc 4 n¨m). T¬ng tù, nÕu häc viªn tõ hÖ cao
®¼ng sÏ chØ ph¶i häc thªm mét n¨m cho hÖ ®¹i häc.
Nh vËy sÏ cã lêi gi¶i cho quy m« ®µo t¹o, ®ång thêi tiÕt kiÖm ®îc thêi
gian vµ chi phÝ cho c¸ nh©n vµ cho c¶ x· héi. V× häc sinh trît ®¹i häc sÏ kh«ng
nhÊt thiÕt ph¶i ®îi mét n¨m n÷a ®Ó thi tiÕp, mµ hä cã thÓ theo häc trung cÊp
chuyªn nghiÖp hay cao ®¼ng råi tiÕp tôc häc lªn ®¹i häc mµ kh«ng ph¶i mÊt
thêi gian chê ®ît thi. TÊt yÕu sè lîng c¸n bé chuyªn m«n ®µo t¹o sÏ t¨ng lªn.
MÆt kh¸c, ®Ó gi¶i bµi to¸n vÒ mÆt chÊt lîng, ®Çu tiªn chóng ta ph¶i xo¸
bá quan niÖm coi träng b»ng cÊp, ph¶i thùc sù chó träng ®Õn n¨ng lùc tr×nh ®é
cña ngêi lao ®éng. Nh thÕ, häc viªn sÏ kh«ng cßn t©m lý l¬ lµ häc tËp v× chØ
cÇn cã c¸i b»ng lµ ®îc.
Thø hai, ph¶i qu¶n lý, ®¸nh gi¸ ch¾t chÏ chÊt lîng häc tËp vµ ®Çu ra cña
sinh viªn trong c¸c cÊp häc, ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng.
T¨ng häc phÝ ®Ó t¹o nguån chi phÝ cho ®Çu t n©ng cao chÊt lîng c¬ së
vËt chÊt, tr×nh ®é gi¸o viªn, ch¬ng tr×nh gi¶ng dËy…
V¾n ®Ò t¨ng häc phÝ tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn mét hÖ qu¶ cña mÊt c«ng b»ng
®µo t¹o lµ con em nh÷ng gia ®×nh khã kh¨n sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn tham gia
häc tËp. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy chóng ta sÏ t¨ng häc bæng, sö dông c¸c h×nh
thøc trî cÊp, nh gi¶m häc phÝ theo khu vùc vµ cho con em c¸c gia ®×nh cã ®iÒu
kiÖn khã kh¨n, lËp c¸c quü hç trî, cho vay…
M« h×nh ®µo t¹o mµ em ®a ra trªn ®©y, tuy khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc
ngay, v× ph¶i x©y dùng l¹i c¶ mét hÖ thèng ch¬ng tr×nh ®µo t¹o, nhng tÝnh
20
- Xem thêm -
.DOC 
23 
74 
65 
