Tài liệu Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại ngân hàng tmcp phát triển nhà đồng bằng sông cửu long chi nhánh hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- LÊ XUÂN TRƢỜNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN NHÀ ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG - CHI NHÁNH HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội - 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o--------- LÊ XUÂN TRƢỜNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP PHÁT TRIỂN NHÀ ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG - CHI NHÁNH HÀ NỘI Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN TS. Vũ Hà Cƣờng PGS.TS. Trịnh Thị Hoa Mai Hà Nội - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của thầy giáo hƣớng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn đƣợc sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này , tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế - Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i. Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trƣờ ng Đại học Kinh tế, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến TS. Vũ Hà Cƣờng đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT......................................................... i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ..................................................................... ii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ .............................................................................. iii MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ........................................................................ 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................. 5 1.2. Cơ sở lý luận về phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thƣơng mại ..................................................................................................... 7 1.2.1. Hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại ............................... 7 1.2.2. Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại... 23 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng 26 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................ 35 2.1. Các phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................... 35 2.1.1. Phương pháp thống kê mô tả ......................................................... 35 2.1.2. Phương pháp phân tích .................................................................. 35 2.1.3. Phương pháp tổng hợp ................................................................... 36 2.1.4. Phương pháp so sánh ..................................................................... 37 2.2. Trình tự thực hiện nghiên cứu đề tài .................................................... 38 2.2.1. Xác định vấn đề nghiên cứu ........................................................... 38 2.2.2. Nghiên cứu về lý thuyết và tổng quan tình hình nghiên cứu .......... 38 2.2.3. Xây dựng đề cương nghiên cứu (đề cương sơ bộ) ......................... 39 2.2.4. Thu thập dữ liệu ............................................................................. 40 2.2.5. Hình thành các dữ liệu thứ cấp cần thu thập từ các nguồn tư liệu gốc ............................................................................................................ 41 2.2.6. Phân tích dữ liệu ............................................................................ 42 2.2.7. Giải thích kết quả và viết luận văn cuối cùng ................................ 42 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN PHÁT TRIỂN NHÀ ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG- CHI NHÁNH HÀ NỘI. ...................... 43 3.1. Khái quát về Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội ............................................................. 43 3.1.1. Sơ lược về quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội ........................................................................................... 43 3.1.2. Cơ cấu tổ chức và chức năng nhiệm vụ của Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long – Chi nhánh Hà Nội ...................... 45 3.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội từ năm 2011 đến năm 2014 .......................................................................................................... 47 3.2. Thực trạng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội........ 54 3.2.1. Các hình thức cho vay tiêu dùng .................................................... 54 3.2.2. Quy trình cho vay tiêu dùng ........................................................... 57 3.2.3. Doanh số, dư nợ cho vay tiêu dùng................................................ 59 3.2.4. Chỉ tiêu nợ xấu trong hoạt động cho vay tiêu dùng ....................... 61 3.2.5. Tỷ trọng lãi từ hoạt động cho vay tiêu dùng .................................. 62 3.3. Đánh giá thực trạng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội ........... 63 3.3.1. Kết quả đạt được ............................................................................ 63 3.3.2. Hạn chế........................................................................................... 64 3.3.3. Nguyên nhân ................................................................................... 65 Chƣơng 4: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN PHÁT TRIỂN NHÀ ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG- CHI NHÁNH HÀ NỘI ....................... 69 4.1. Định hƣớng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội (nay là Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Đại La) .............................................................................................. 69 4.1.1. Định hướng phát triển chung ......................................................... 70 4.1.2. Định hướng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh Đại La .............................................................................................................. 72 4.2. Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội (Ngân hàng Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Đại La). ................................... 73 4.2.1. Phát triển các sản phẩm cho vay tiêu dùng mới bên cạnh việc tiếp tục nâng cao chất lượng các sản phẩm cho vay tiêu dùng truyền thống . 73 4.2.2. Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, trình độ, đạo đức của cán bộ tín dụng .................................................................................. 75 4.2.3. Cải tiến quy trình cho vay đơn giản, gọn nhẹ, hiệu quả ................ 78 4.2.4. Đẩy mạnh công tác marketing, xây dựng thương hiệu ngân hàng vững mạnh ................................................................................................ 79 4.2.5. Hiện đại hoá công nghệ thông tin phục vụ hoạt động cho vay tiêu dùng .......................................................................................................... 81 4.2.6. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát hoạt động cho vay tiêu dùng ...... 82 4.3. Một số kiến nghị ................................................................................... 83 4.3.1. Đối với Chính phủ. ......................................................................... 83 4.3.2. Đối với NHNN Việt Nam ................................................................ 84 4.3.3. Đối với ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam. ........... 85 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 86 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 87 DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT Ký hiệu viết tắt Nguyên nghĩa 1 BĐS Bất động sản 2 CVTD Cho vay tiêu dùng 3 KHCN Khách hàng cá nhân 4 NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc 5 NHTM Ngân hàng thƣơng mại 6 PGD Phòng giao dịch 7 TMCP Thƣơng mại cổ phần i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung 1 Bảng 3.1 Nguồn vốn huy động giai đoạn 2011-2014 48 2 Bảng 3.2 Hoạt động sử dụng vốn giai đoạn 2011-2014 50 3 Bảng 3.3 4 Bảng 3.4 Các hình thức cho vay tiêu dùng 55 5 Bảng 3.5 Dƣ nợ cho vay tiêu dùng 59 6 Bảng 3.6 Tỷ trọng nợ xấu trong hoạt động cho vay tiêu dùng 61 7 Bảng 3.7 Tỷ trọng thu lãi từ hoạt động cho vay tiêu dùng 62 Kết quả kinh doanh tại Ngân hàng MHB- Chi nhánh Hà Nội ii Trang 52 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ TT 1 Hình Nội dung Hình 3.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của MHB Hà Nội iii Trang 45 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thực tiễn phát triển của các ngân hàng trên thế giới, tỷ trọng thu nhập từ tín dụng có xu hƣớng ngày càng giảm, thu nhập từ dịch vụ nhƣ thanh toán quốc tế, thẻ, chuyển tiền…chiếm tỷ trọng cao. Nhu cầu vay ngân hàng bổ sung vốn lƣu động hay đầu tƣ tài sản cố định của các tổ chức kinh tế sẽ ngày càng giảm do đã có một kênh huy động khác thay thế hiệu quả hơn đó là thị trƣờng chứng khoán, đến một trình độ phát triển nào đó các công ty sẽ cổ phần hoá và niêm yết trên thị trƣờng chứng khoán, thông qua thị trƣờng chứng khoán các tổ chức kinh tế sẽ huy động trực tiếp từ nhiều nguồn vốn khác nhau, tín dụng ngân hàng sẽ chỉ đáp ứng cho các doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh và cá nhân tiêu dùng (cho vay bán lẻ), khi đó thị phần tín dụng các ngân hàng chủ yếu tập trung vào nhu cầu tín dụng bán lẻ, đặc biệt là mảng tín dụng tiêu dùng, một thị trƣờng tín dụng đầy tiềm năng đang ngày một phát triển theo tốc độ tăng trƣởng của nền kinh tế, thu nhập và đời sống của dân cƣ. Việt Nam có dân số đông, lực lƣợng lao động trẻ, thu nhập của dân cƣ ngày càng đƣợc cải thiện, trong những năm tới, tín dụng tiêu dùng sẽ là thị trƣờng tiềm năng cho phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ tiện ích. Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, nền kinh tế Việt Nam vừa trải qua một giai đoạn khó khăn, sức cầu trong và ngoài nƣớc suy yếu, hàng tồn kho của Doanh nghiệp vẫn còn ở mức cao, nhất là tình trạng tồn kho bất động sản, nợ xấu của Doanh nghiệp và ngân hàng tăng cao. Việc các ngân hàng tập trung cho vay tiêu dùng, trong đó đẩy mạnh việc cho ngƣời dân vay mua, sửa nhà cũng là cách để các DN bất động sản giảm hàng tồn kho, là cơ hội để ngân hàng tránh nợ xấu. Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội trong giai đoạn vừa qua hoạt động cho vay tiêu dùng chỉ đáp 1 ứng nhu cầu thiết yếu về vay vốn, mua nhà, sửa chữa nhà ở, mua ôtô cho các hộ gia đình. Hoạt động cho vay tiêu dùng mới chỉ dừng lại ở các sản phẩm truyền thống, sản phẩm chƣa đa dạng và đáp ứng đầy đủ các nhu cầu tiêu dùng của nhân dân. Để thực hiện mục tiêu trở thành ngân hàng bán lẻ hàng đầu Việt Nam, chuyển hƣớng cho vay phân tán, nhỏ lẻ, lấy trọng tâm tăng trƣởng dƣ nợ ở khách hàng cá nhân vay tiêu dùng đang là nhu cầu cấp bách trong chiến lƣợc phát triển kinh doanh của ngân hàng. Từ thực tiễn đó, qua thời gian làm việc tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội tôi đã chọn đề tài: ―Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội‖ để nghiên cứu. Tuy nhiên trong thời gian nghiên cứu đề tài, thực hiện Thực hiện Quyết định số 254/QĐ-TTg ngày 01 tháng 03 năm 2012 của Thủ Tƣớng Chính phủ về việc Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 20112015 và Quyết định số 589/QĐ-NHNN Thống đốc Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam về việc sáp nhập Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long vào Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, từ ngày 05/5/2015 Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long chính thức sáp nhập vào Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam; sau khi sáp nhập Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội vẫn giữ nguyên trụ sở, con ngƣời, cơ cấu tổ chức, các phòng giao dịch, chỉ thay đổi nhận dạng thƣơng hiệu và đang trong quá trình thay đổi quy trình nghiệp vụ theo quy chuẩn của Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam, đồng thời đổi tên thành Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Đại La với chức năng, nhiệm vụ không thay đổi, do đó luận văn tiếp tục nghiên cứu và đƣa ra giải pháp phát triển cho 2 vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Đại La. 2. Câu hỏi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu: Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội cần làm rõ một số câu hỏi sau đây: Ngân hàng thƣơng mại và hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thƣơng mại; Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thƣơng mại; Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thƣơng mại; Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội; Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội nay là Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Đại La. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của việc nghiên cứu là phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long - Chi nhánh Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thƣơng mại; - Đánh giá thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội. Từ đó, tìm hiểu những mặt mạnh, hạn chế và nguyên nhân trong việc phát triển hoạt 3 động cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh. - Trên cơ sở lý thuyết và thực tiễn, luận văn đƣa ra một số giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội nay là Ngân hàng TMCP Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Đại La nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu: đề tài tập trung nghiên cứu về phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội. Phạm vi nghiên cứu: Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội trong giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2014. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Trên quan điểm chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, các phƣơng pháp đƣợc sử dụng trong quá trình thực hiện luận văn là phƣơng pháp thống kê mô tả, phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, so sánh. 6. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, bảng biểu, sơ đồ, tài liệu tham khảo, luận văn có kết cấu 4 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thƣơng mại. Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu. Chƣơng 3: Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội. Chƣơng 4: Giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội. 4 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Thời gian qua, cho vay tiêu dùng đã trở thành sản phẩm quan trọng của các ngân hàng trong bối cảnh tín dụng tăng trƣởng thấp, cho vay tiêu dùng cũng là một vấn đề không mới nhƣng mang tính thời sự và đƣợc nhiều nhà kinh tế trong và ngoài nƣớc quan tâm, nghiên cứu. Các nghiên cứu trong lĩnh vực cho vay tiêu dùng ngày càng trở nên phong phú và đa dạng, có thể kể đến một số công trình nghiên cứu có liên quan đƣợc công bố nhƣ sau: - Lê Thị Kim Huệ, 2013. Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Việt Nam hiện nay. Tạp chí Kinh tế và dự báo số 21 tháng 11/2013 (trang 24-25). Bài viết đã chỉ ra sự cần thiết của các ngân hàng thƣơng mại đối với hoạt động cho vay tiêu dùng để thúc đẩy tăng trƣởng tín dụng, bù đắp phần nào khoảng trống do việc cho vay doanh nghiệp bị chậm lại; nêu ra cơ cấu sản phẩm cho vay tiêu dùng tại Việt Nam, một số hạn chế trong hoạt động cho vay tiêu dùng, đề xuất một số chính sách phát triển cho vay tiêu dùng trong thời gian tới nhƣ khoanh vùng và quản lý riêng biệt hoạt động cho vay tiêu dùng, đƣa vào nề nếp công tác cảnh báo rủi ro hoạt động tín dụng tiêu dùng đối với các NHTM, khuyến khích cạnh tranh để giảm lãi suất... - Trần Mạnh Hùng (2012): ―Phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Khánh Hòa‖ Tác giả đã trình bày những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển cho vay tiêu dùng; hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTM, phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTM, thực trạng cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP 5 phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Khánh Hòa, kết quả đạt đƣợc, những hạn chế và nguyên nhân. Từ đó luận văn đƣa ra giải pháp phát triển cho vay tiêu dung tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Khánh Hòa nhƣ: xác định quan điểm kinh doanh mang tính chiến lƣợc của MHB Khánh Hòa; đa dạng hoá các sản phẩm - dịch vụ, các phƣơng thức và đối tƣợng của cho vay tiêu dùng; mở rộng chiến dịch quảng bá, tiếp thị cho vay tiêu dùng; đơn giản hóa các thủ tục, quy trình liên quan đến cho vay tiêu dùng; xây dựng chính sách khách hàng; nâng cao chất lƣợng thu thập thông tin khách hàng; nâng cao công tác đào tạo phát triển nguồn nhân lực. - Lê Minh Sơn, 2009. Phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam. Luận văn thạc sỹ, Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn đã hệ thống hoá đƣợc cơ sở lý thuyết về hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thƣơng mại trong nền kinh tế; tập hợp một số bài học kinh nghiệm của các ngân hàng nƣớc ngoài thành công trong lĩnh vực bán lẻ, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm phát triển bán lẻ cho các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam; mô tả, phân tích khá đầy đủ và khách quan thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam, từ đó chỉ ra những hạn chế trong hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam; đề xuất một số giải pháp để phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam. Tuy nhiên, các nghiên cứu trên chƣa đi sâu về những giải pháp phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng trong giai đoạn từ năm 2011 đến 2014, đây là thời gian các ngân hàng đặc biệt quan tâm đến hoạt động cho vay tiêu dùng để tăng trƣởng dƣ nợ bù đắp phần cho vay doanh nghiệp bị giảm sút do ảnh hƣởng của khủng hoảng kinh tế, cũng nhƣ có sự đổi mới về quản lý và cách 6 thức phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay tiêu dùng. Bên cạnh đó chƣa có một nghiên cứu nào đi sâu vào nghiên cứu hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội. Vì vậy, việc nghiên cứu, phân tích một cách có hệ thống các yếu tố tác động đến phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng trong thời điểm hiện nay và cụ thể tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long- Chi nhánh Hà Nội là hết sức cần thiết. 1.2. Cơ sở lý luận về phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thƣơng mại 1.2.1. Hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại 1.2.1.1. Ngân hàng thương mại, hoạt động của ngân hàng thương mại 1.2.1.1.1. Khái niệm về ngân hàng thương mại Lịch sử hình thành và phát triển của ngân hàng gắn liền với lịch sử phát triển của nền sản xuất hàng hoá. Trải qua hàng trăm năm, đến nay hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại đã trở thành một yếu tố không thể thiếu gắn liền với nền kinh tế của mọi quốc gia trên thế giới. Sự phát triển hệ thống ngân hàng thƣơng mại (NHTM) đã có tác động rất lớn đến quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hoá, đến giai đoạn nền kinh tế thị trƣờng thì NHTM ngày càng đƣợc hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính quan trọng. Thông qua hoạt động tín dụng ngân hàng thƣơng mại mang lại lợi ích cho ngƣời gửi tiền, ngƣời vay tiền và cho cả ngân hàng bằng chênh lệch lãi suất. Cho đến thời điểm hiện nay có nhiều quan niệm khác nhau về NHTM: Trong Điều 1 Luật Ngân hàng của Pháp (ngày 13/06/1941) có ghi: ― ngân hàng là những xí nghiệp hay cơ sở mà nghề nghiệp thƣờng xuyên là nhận tiền bạc của công chúng dƣới hình thức ký thác hay dƣới hình thức khác và sử dụng tài nguyên đó cho chính họ, trong các nghiệp vụ chiết khấu và làm phƣơng tiện thanh toán‖. 7 Ở Mỹ: ngân hàng thƣơng mại là công ty kinh doanh tiền tệ, chuyên cung cấp dịch vụ tài chính và hoạt động trong ngành công nghiệp dịch vụ tài chính. Ở Việt Nam, theo khoản 3, điều 4 Luật các Tổ chức Tín dụng năm 2010 quy định: ―Ngân hàng thƣơng mại là loại hình ngân hàng đƣợc thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận‖. Từ những quan niệm trên có thể thấy NHTM là một trong những định chế tài chính mà đặc trƣng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính với nghiệp vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Ngoài ra, NHTM còn cung cấp nhiều dịch vụ khác nhằm thoả mãn tối đa nhu cầu về sản phẩm dịch vụ của xã hội. 1.2.1.1.2. Hoạt động của ngân hàng thương mại Ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hoà, cung cấp vốn cho nền kinh tế. Cùng với sự phát triển kinh tế và công nghệ hiện nay, hoạt động ngân hàng đã có những bƣớc tiến nhanh, đa dạng và phong phú hơn song ngân hàng vẫn duy trì các nghiệp vụ cơ bản sau: - Nghiệp vụ huy động vốn Đây là nghiệp vụ cơ bản, quan trọng nhất, ảnh hƣởng tới chất lƣợng hoạt động của ngân hàng. Vốn đƣợc huy động dƣới nhiều hình thức khác nhau nhƣ huy động dƣới hình thức tiền gửi, đi vay, phát hành giấy tờ có giá. Trên cơ sở nguồn vốn huy động đƣợc, ngân hàng tiến hành cho vay phục vụ cho nhu cầu phát triển sản xuất, cho các mục tiêu phát triển kinh tế của đại phƣơng và cả nƣớc. Nghiệp vụ huy động vốn của ngân hàng càng mở rộng, uy tín của ngân hàng ngày càng cao, các ngân hàng chủ động trong hoạt động kinh doanh, mở rộng quan hệ tín dụng với các thành phần kinh tế và các tổ chức dân cƣ, mang lại lợi nhuận cho ngân hàng. Các ngân hàng thƣơng mại phải căn cứ vào chiến lƣợc, mục tiêu phát triển kinh tế của đất nƣớc, của địa 8 phƣơng để đƣa ra các loại hình huy động vốn trung, dài hạn phù hợp, đáp ứng nhu cầu vốn cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc. - Nghiệp vụ sử dụng vốn Đây là nghiệp vụ trực tiếp mang lại lợi nhuận cho ngân hàng, nghiệp vụ sử dụng vốn của ngân hàng có hiệu quả sẽ nâng cao uy tín của ngân hàng, quyết định năng lực cạnh tranh của ngân hàng trên thị trƣờng. Ngân hàng có thể sử dụng vốn vào các mục đích sau đây: Cho vay là hoạt động quan trọng nhất của các ngân hàng thƣơng mại. Theo thống kê, khoảng 60% đến 70% thu nhập của ngân hàng là từ các hoạt động cho vay. Thành công hay thất bại của một ngân hàng phụ thuộc chủ yếu vào việc thực hiện kế hoạch tín dụng và hiệu quả của tín dụng xuất phát từ chính sách cho vay của ngân hàng. Các loại cho vay có thể phân loại bằng nhiều cách, bao gồm: mục đích, hình thức đảm bảo, kỳ hạn, nguồn gốc và phƣơng pháp hoàn trả…; Ngoài hình thức phổ biến là cho vay, ngân hàng còn sử dụng vốn để đầu tƣ, có hai hình thức chủ yếu mà các ngân hàng thƣơng mại thƣờng sử dụng là: Đầu tƣ vào mua bán kinh doanh các chứng khoán hoặc đầu tƣ góp vốn vào các doanh nghiệp, các công ty khác; Đầu tƣ vào trang thiết bị tài sản cố định phục vụ cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng. - Nghiệp vụ ngân quỹ Lợi nhuận luôn là mục tiêu cuối cùng của các chủ thể khi tham gia tiến hành sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, đằng sau mục tiêu quan trọng đó là hàng loạt các nhân tố cần quan tâm. Một trong những nhân tố đó là tính an toàn, ngoài việc cho vay và đầu tƣ để thu đƣợc lợi nhuận, ngân hàng còn phải sử dụng một phần nguồn vốn huy động đƣợc để đảm bảo an toàn về khả năng thanh toán và thực hiện các quy định về dự trữ bắt buộc do Ngân hàng Trung ƣơng đề ra. 9