Tài liệu Phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại cổ phần việt nam thương tín – chi nhánh hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN HỮU HÀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THƢƠNG TÍN - CHI NHÁNH HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội - 2019 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN HỮU HÀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THƢƠNG TÍN - CHI NHÁNH HÀ NỘI Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. LÊ TRUNG THÀNH XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG Hà Nội - 2019 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành bài luận văn này, em xin chân thành cảm ơn sự hƣớng dân tận tình của PGS.TS Lê Trung Thành ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn luận văn, đã tận tình chỉ bảo và hƣớng dẫn tôi tìm ra hƣớng nghiên cứu, tiếp cận thực tế và giải quyết vấn đề nghiên cứu để tôi có thể hoàn thành luận văn cao học của hình Ngoài ra, trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài tôi còn nhận đƣợc nhiều sự quan tâm, góp ý, hỗ trợ quý báu của quý thầy cô, đồng nghiệp và gia đình. Tôi xin bày tỏ long biết ơn sâu sắc Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trƣờng Đại học kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội , gia đình, bạn bè, đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thƣơng Tín (VIETBANK) đã hỗ trợ tôi trong việc sƣu tầm tài liệu, các phƣơng tiện kỹ thuật để tôi hoàn thành bản luận văn thạc sỹ kinh tế này. Trân trọng ! Hà Nội, ngày tháng năm 2019 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Hữu Hà LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan tất cả nội dung của bài luận văn này đƣợc hình thành và phát triển từ những quan điểm cá nhân em, dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của PGS.TS Lê Trung Thành Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, chính xác và chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Hữu Hà MụC LụC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. i DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................. ii DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ iii LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................. 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu............................................................. 2 4. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 2 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .............................. 4 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu và phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của các ngân hàng thƣơng mại ..................................... 4 1.2. Cơ sở lý luận về phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại ........................................................................... 6 1.2.1. Các hoạt động cơ bản của Ngân hàng thƣơng mại ......................... 6 1.2.2. Hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại ............................................................................................................. 8 1.3. Phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thƣơng mại .................................................................................................. 13 1.3.1. Khái niệm phát triển cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thƣơng mại...................................................................................... 13 1.3.2. Vai trò của phát triển cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thƣơng mại...................................................................................... 14 1.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thƣơng mại...................................................................................... 15 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng tới hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thƣơng mại .......................................................................... 18 1.4.1. Các yếu tố chủ quan ...................................................................... 18 1.4.2. Các yếu tố khách quan .................................................................. 24 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU .................. 28 2.1. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ........................................ 28 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu...................................................................... 28 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu ....................................................... 28 2.2.2. Phƣơng pháp phân tích.................................................................. 29 2.2.3. Phƣơng pháp kết hợp .................................................................... 31 2.2.4. Phƣơng pháp biểu đồ, đồ thị ......................................................... 31 CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM THƢƠNG TÍN - CHI NHÁNH HÀ NỘI ....................... 32 3.1. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Việt Nam Thƣơng Tín .................... 32 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ................................................... 32 3.1.2. Lĩnh vực hoạt động ....................................................................... 33 3.1.3. Cơ cấu tổ chức .............................................................................. 34 3.1.4. Kết quả kinh doanh của ngân hàng ............................................... 34 3.1.5. Kết quả kinh doanh ....................................................................... 44 3.2. Thực trạng phát triển cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam Thƣơng Tín - Chi nhánh Hà Nội ............... 45 3.2.1. Quy định của ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam Thƣơng Tín - Chi nhánh Hà Nội về cho vay khách hàng cá nhân ......... 45 3.2.2. Thực trạng phát triển cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam Thƣơng Tín - Chi nhánh Hà Nội .. 53 3.3. Đánh giá thực trạng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam Thƣơng Tín - Chi Nhánh Hà Nội ............................................................................................................... 68 3.3.1. Kết quả đạt đƣợc ........................................................................... 68 3.3.2 Hạn chế và nguyên nhân ................................................................ 70 CHƢƠNG 4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM .... 74 THƢƠNG TÍN - CHI NHÁNH HÀ NỘI ....................................................... 74 4.1. Định hƣớng phát triển cho vay tiêu dùng của VietBank - Chi nhánh Hà Nội ......................................................................................................... 74 4.1.1. Định hƣớng phát triển chung ........................................................ 74 4.1.2. Định hƣớng phát triển cho vay KHCN đến năm 2025 ................. 75 4.2. Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng của VietBank Hà Nội ............ 76 4.2.1. Hoàn thiện thực hiện chính sách cho vay KHCN tại VietBank Hà Nội ..................................................................................................... 76 4.2.2. Nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ............................................. 76 4.2.3. Đẩy mạnh chính sách marketing ................................................... 78 4.2.4. Tăng cƣờng mở rộng mạng lƣới ................................................... 81 4.2.5. Xây dựng hệ thống thông tin khách hàng ..................................... 82 4.2.6. Không ngừng hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin trong hoạt động ngân hàng ............................................................................... 83 4.2.7. Tăng cƣờng hoạt động kiểm tra kiểm soát nội bộ, quản lý giám sát chất lƣợng hoạt động cho vay tiêu dùng............................................ 84 4.3. Một số kiến nghị................................................................................... 84 4.3.1. Kiến nghị đối với Chính phủ......................................................... 84 4.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà Nƣớc ...................................... 85 4.3.3. Kiến nghị đối với Vietbank ........................................................... 86 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 89 DANH MỤC TÀI LIỆU KHAM KHẢO ....................................................... 91 PHỤ LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu 1 ATM 2 CN 3 CNTT Công nghệ thông tin 4 ĐVKD Đơn vị kinh doanh 5 GTCG Giấy tờ có giá 6 HĐTD Hợp đồng tín dụng 7 KHCN Khách hàng cá nhân 8 KHDN Khách hàng Doanh nghiệp 9 NHBL Ngân hàng bán lẻ 10 NHNN Ngân hàng nhà nƣớc 11 NHTM Ngân hàng thƣơng mại 12 TMCP Thƣơng mại cổ phần 13 PGD Phòng giao dịch 14 QTK Quỹ tiết kiệm 15 STK Sổ tiết kiệm 16 TCTD Tổ chức tín dụng 17 TSBĐ Tài sản bảo đảm 18 Vietbank Hà Nội 19 VNĐ Nguyên nghĩa Máy giao dịch tự động Chi nhánh Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Việt Nam Thƣơng Tín - Chi Nhánh Hà Nội Việt Nam Đồng i DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Tên hình Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Tình hình huy động vốn tại Vietbank Hà Nội 36 2 Bảng 3.2 Cơ cấu dƣ nợ tín dụng tại Vietbank Hà Nội theo các chỉ tiêu 41 3 Bảng 3.3 Kết quả kinh doanh của Vietbank Hà Nội 44 4 Bảng 3.4 Số lƣợng KHCN đang vay vốn tại VietBank Hà Nội 54 5 Bảng 3.5 So sánh số lƣợng KHCN đang vay vốn tại VietBank Hà Nội với một số ngân hàng khác tại quận Hoàn Kiếm giai đoạn 2015-2018 54 6 Bảng 3.6 Tỷ trọng dƣ nợ cho vay khách hàng cá nhân của VietBank Hà Nội 56 7 Bảng 3.7 So sánh dƣ nợ cho vay KHCN VietBank Hà Nội với một số ngân hàng khác tại quận Hoàn Kiếm giai đoạn 20152018 56 8 Bảng 3.8 Tình hình nợ quá hạn cho vay tại VietBank Hà Nội năm 2015 - 2018 58 9 Bảng 3.9 Lợi nhuận thu đƣợc từ hoạt động cho vay KHCN của Vietbank Hà Nội giai đoạn 2015-2018 60 10 Bảng 3.10 11 Bảng 3.11 12 Bảng 3.12 13 Bảng 3.13 Cơ cấu cho vay KHCN theo sản phẩm của VietBank Hà Nội Kết quả khảo sát của khách hàng về uy tín, thƣơng hiệu của Vietbank Hà Nội Kết quả khảo sát về tiện ích sản phẩm cho vay của Vietbank Hà Nội Kết quả khảo sát về mức độ hài lòng của khách hàng về các sản phẩm cho vay của Vietbank Hà Nội ii 61 66 67 68 DANH MỤC CÁC HÌNH STT Tên hình Nội dung Trang 1 Hình 3.1 Mô hình tổ chức của VietBank Chi nhánh Hà Nội 34 2 Hình 3.2 Cơ cấu vốn huy động theo loại hình 37 3 Hình 3.3 Cơ cấu vốn huy động phân theo đối tƣợng 38 4 Hình 3.4 Cơ cấu vốn huy động theo loại tiền tệ 38 5 Hình 3.5 Tổng dƣ nợ tín dụng qua các năm 39 6 Hình 3.6 Tổng dƣ nợ tín dụng phân theo kỳ hạn 40 Quy trình cho vay khách hàng cá nhân hiện tại 7 Hình 3.7 mà ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam 50 Thƣơng Tín - Chi nhánh Hà Nội 8 Hình 3.8 9 Hình 3.9 10 Hình 3.10 Thực trạng dƣ nợ cho vay khách hàng cá nhân tại VietBank Hà Nội Nợ xấu cho vay KHCN của VietBank Hà Nội giai đoạn 2015 - 2018 Cơ cấu dƣ nợ tín dụng bán lẻ năm 2018 tại VietBank Hà Nội iii 55 59 62 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cho vay là một trong những hoạt động quan trọng nhất của ngân hàng thƣơng mại (NHTM) tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Đối tƣợng cho vay chính của ngân hàng là khách hàng cá nhân và khách hàng doanh nghiệp. Khác với khách hàng doanh nghiệp, khách hàng cá nhân là đối tƣợng mà bất cứ ngân hàng nào dù quy mô lớn hay nhỏ, mới thành lập hay đã hoạt động lâu năm đều có thể tiếp cận đƣợc. Hiện nay, cùng với sự phát triển của xã hội, nhu cầu vay vốn của khách hàng cá nhân ngày càng đa dạng. Nắm đƣợc xu hƣớng đó, các NHTM đã triển khai rất nhiều sản phẩm cho vay dành cho khách hàng cá nhân, nhằm đáp ứng nhiều nhu cầu của khách hàng. Tuy nhiên, ngành ngân hàng những năm gần đây đang phải cạnh tranh nhau gay gắt trƣớc sự hội nhập của nhiều ngân hàng trong và ngoài nƣớc nên vấn đề nợ xấu ngày càng gia tăng. Nếu trƣớc đây, phát triển dƣ nợ tín dụng của ngân hàng tập trung cho vay doanh nghiệp bởi dƣ nợ vay của khách hàng doanh nghiệp gấp nhiều lần dƣ nợ cho vay khách hàng cá nhân thì hiện nay, các ngân hàng tập trung nhiều vào các khoản vay tiêu dùng nhỏ cho khách hàng cá nhân bởi rủi ro sẽ ít hơn. Sự thay đổi này đã dẫn đến sự cạnh tranh lớn giữa các ngân hàng khi ngân hàng nào cũng muốn giành đƣợc nhiều khách hàng cá nhân cho mình. NH TMCP Việt Nam Thƣơng Tín (VietBank) - chi nhánh Hà Nội đã tích cực triển khai chiến lƣợc phát triển tín dụng cá nhân, trong đó, tập trung nhiều vào hoạt động cho vay khách hàng cá nhân. Do đó, chi nhánh đã đạt đƣợc một số thành tựu nhất định trong lĩnh vực này. Doanh thu từ hoạt động này tăng trƣởng ổn định, thu hút đƣợc nhiều khách hàng cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức, cơ quan. Tuy nhiên, so với yêu cầu và tiềm năng, kết quả đạt đƣợc chƣa thực sự tƣơng xứng. Hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của chi nhánh còn tồn tại nhiều bất cập. Hoạt động cho vay khách hàng cá nhân đang phải chịu áp lực rất lớn từ các ngân hàng lớn đã có tên tuổi, uy tín trên địa bàn nhƣ Vietcombank, BIDV, Agribank, Vietinbank. Vì những lý do trên, tác giả quyết định chọn đề tài “Phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam Thƣơng tín - Chi nhánh Hà Nội”. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu nghiên cứu Luận văn đƣợc thực hiện nhằm ƣu tiên tìm giải pháp phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thƣơng Tín - Chi Nhánh Hà Nội. 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu những lý luận chung về hoạt động cho vay và việc phát triển hoạt động cho vay của một Ngân hàng thƣơng mại . Phân tích thực trạng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thƣơng Tín trong thời gian qua. Từ đó, đánh giá hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thƣơng Tín nhằm phát hiện những hạn chế và nguyên nhân khắc phục Đƣa ra các giải pháp nhằm phát triển Hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thƣơng Tín đến năm 2025. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu: Hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thƣơng Tín. 3.2 Phạm vi nghiên cứu Thực trạng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thƣơng Tín trong 3 năm gần đây (từ năm 2016 đến năm 2018 ), các đinh ̣ hƣớng và một số đề xuất giải pháp đến năm 2025. 4. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Danh mục bảng biểu và đồ thị, dự kiến kết cấu của luận văn gồm 4 chƣơng nhƣ sau: Chƣơng 1: Tổng quan về tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận về phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thƣơng mại. Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu. 2 Chƣơng 3: Thực trạng phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam Thƣơng Tín - Chi nhánh Hà Nội. Chƣơng 4: Giải pháp phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam Thƣơng Tín - Chi nhánh Hà Nội. 3 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu và phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của các ngân hàng thƣơng mại Một số nghiên cứu về hoạt động cho vay khách hàng cá nhân đã đƣợc nghiên cứu nhƣ sau: - Tác giả Trịnh Thị Thùy (2014), “Phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của BIDV - chi nhánh Thanh Hóa”. Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng BIDV - chi nhánh Thanh Hóa, từ đó đƣa ra những đánh giá về hạn chế, nguyên nhân của hạn chế trong công tác cho vay của ngân hàng và đề xuất các kiến nghị, giải pháp giúp chi nhánh phát triển hoạt động cho vay KHCN tốt hơn trong thời gian tới. Tuy nhiên, luận văn chƣa đƣa ra các chỉ tiêu định tính để phân tích tình hình phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của BIDV - Chi nhánh Thanh Hóa nên kết quả nghiên cứu chƣa thực sự toàn diện. - Tác giả Trịnh Tiến Giáp (2014), “Giải pháp mở rộng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam Chi nhánh Sơn Tây - Hà Nội”. Luận văn cung cấp cơ sở lý luận về cho vay KHCN, thu thập số liệu thứ cấp, sơ cấp để làm rõ thực trạng cho vay KHCN của ngân hàng Agribank - chi nhánh Sơn Tây. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất các giải pháp giúp chi nhánh phát triển hoạt động cho vay tốt hơn nữa trong thời gian tới. Phần “các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động cho vay khách hàng cá nhân” còn thiếu các nhân tố nhƣ phạm vi hoạt động, mức độ hài lòng khách hàng và uy tín, thƣơng hiệu quả ngân hàng. Tác giả cũng chƣa phân tích các kinh nghiệm mở rộng cho vay khách hàng cá nhân tại các ngân hàng và chi nhánh khác. - Luận văn thạc sỹ về đề tài “Giải pháp phát triển tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam” của Nguyễn Ngọc Lê Ca, Đại học Kinh tế 4 Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2011. Tác giả nghiên cứu các vấn đề lý luận cơ bản về phát triển tín dụng cá nhân tại NHTM; đánh giá thực trạng phát triển tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam và một số kiến nghị với các cơ quan chức năng có thẩm quyền. Tuy nhiên, phần “Chỉ tiêu phát triển tín dụng cá nhân” còn thiếu các tiêu chí đánh giá nhƣ mức độ hài lòng của khách hàng, uy tín, thƣơng hiệu của ngân hàng. Phần “Những nhân tố ảnh hƣởng đến phát triển tín dụng cá nhân” còn thiếu các nhân tố thuộc về khách hàng. - Luận văn thạc sĩ kinh tế “Phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP công thương Việt Nam - Chi nhánh Hải Phòng” của Bùi Thu Thủy (2015). Luận văn trình bày cơ sở lý luận về tín dụng tiêu dùng, một trong những mảng quan trọng nằm trong cho vay khách hàng cá nhân. Tác giả trình bày khá chi tiết về các tiêu chí đánh giá phát triển tín dụng tiêu dùng cả về định lƣợng và định tính, đề xuất nhiều giải pháp để phát triển tín dụng tiêu dùng. Các giải pháp này phù hợp với các kết quả nghiên cứu trong phần thực trạng. Tuy nhiên, tác giả chƣa làm rõ đƣợc mối quan hệ giữa hoạt động phát triển cho vay tiêu dùng tại đơn vị với chiến lƣợc hát triển của cả hệ thống Vietinbank. Tác giả cũng chƣa dẫn ra các kinh nghiệm phát triển tín dụng tiêu dùng tại các NHTM khác. - Ngoài ra, còn một số luận văn khác về hoạt động cho vay KHCN nhƣ luận văn “Giải pháp mở rộng cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam Chi nhánh Đà Nẵng” của Đặng Ngọc Việt (2013) và luận văn “Cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam - Chi nhánh Hưng Yên” của Đào Ngọc Dũng (2012). Khoảng trống nghiên cứu: Nhìn chung, các luận văn này đều cung cấp cho tác giả những cơ sở lý luận đầy đủ, rõ ràng, hệ thống về cho vay khách hàng cá nhân và phát triển hoạt động cho vay KHCH, các chỉ tiêu cho vay và các giải pháp mà các ngân hàng đã áp dụng để phát triển hoạt động cho vay KHCN. Tuy nhiên, các chỉ tiêu phản ánh chƣa đầy đủ, các giải pháp đƣa ra còn chung chung, chƣa cụ thể, và chỉ áp dụng đƣợc với ngân hàng nghiên cứu trong một thời gian nhất định. 5 Luận văn “Phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín - Chi nhánh Hà Nội ” đƣợc nghiên cứu tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam Thƣơng Tín - Chi nhánh Hà Nội sẽ là một đề tài mang tính thực tiễn và không trùng lập với các công trình nghiên cứu trƣớc đây. 1.2. Cơ sở lý luận về phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng thƣơng mại 1.2.1. Các hoạt động cơ bản của Ngân hàng thương mại 1.2.1.1. Hoạt động huy động vốn Huy động vốn là hoạt động cơ bản, quan trọng nhất của các NHTM. Hoạt động này ảnh hƣởng lớn đến hoạt động của ngân hàng. Ngân hàng có thể huy động vốn dƣới nhiều hình thức khác nhau nhƣ tiền gửi, đi vay, phát hành giấy tờ có giá trị. Trên cơ sở vốn huy động đƣợc, ngân hàng tiến hành cho vay để phục vụ các nhu cầu phát triển sản xuất, các mục tiêu phát triển kinh tế của các khách hàng, và của cả nƣớc. Do đó, nghiệp vụ huy động vốn của ngân hàng ngày càng mở rộng, càng tạo uy tín cho ngân hàng và càng giúp các ngân hàng chủ động hơn trong hoạt động kinh doanh, mở rộng quan hệ tín dụng với các thành phần kinh tế, tổ chức dân cƣ mà giúp ngân hàng gặt hái đƣợc nhiều lợi nhuận (Lê Văn Tề, 2009, tr.62). Do đó, tùy vào chiến lƣợc, mục tiêu phát triển kinh tế của ngân hàng và khách hàng, ngân hàng sử dụng các loại hình huy động vốn phù hợp nhất. 1.2.1.2. Hoạt động sử dụng vốn - Hoạt động cho vay là hoạt động của NHTM sử dụng vốn huy động đƣợc để cho khách hàng vay nhằm đáp ứng nhu cầu của họ nhƣ sử dụng vốn cho các hoạt động kinh doanh, tiêu dùng, thực hiện các dự án đầu tƣ, hay thiếu vốn trong thanh toán với các tổ chức kinh tế, cá nhân (Lê Văn Tề và cộng sự, 2003, tr,23). Khi thực hiện hoạt động này, ngân hàng phải đảm bảo thu hồi đủ các vốn và lãi. Nhƣ vậy, ngân hàng là trung gian tín dụng, huy động tiền chƣa sử dụng của các chủ thể trong nền kinh tế và sử dụng số tiền đó để cho chủ thể khác vay. 6 - Hoạt động đầu tƣ: Ngân hàng sử dụng vốn tạm thời nhàn rỗi của mình để đầu tƣ, kiếm lời dƣới một số hình thức nhƣ tham gia góp vốn, liên doanh, thành lập công ty để sản xuất kinh doanh, cung ứng dịch vụ cho xã hội, đầu tƣ tài chính, cho thuê tài chính, môi giới, ủy thác, bảo lãnh, kinh doanh ngoại hối, vàng, bạc,… (Nguyễn Văn Tiến, 2013, tr.23). 1.2.1.3. Các hoạt động khác Hoạt động quản lý ngân quỹ: Các ngân hàng mở tài khoản và giữ tiền của các doanh nghiệp và cá nhân khác. Nhờ đó, ngân hàng xây dựng đƣợc mối quan hệ chặt chẽ với nhiều khách hàng và dần tích lũy kinh nghiệm trong quản lý ngân quỹ, thu ngân. Thanh toán: Ngân hàng thay mặt khách hàng thực hiện thanh toán tiền mua bán hàng hóa bằng các trung gian thanh toán nhƣ séc, ủy nhiệm chi, nhờ thu. Hiện nay, các ngân hàng đã liên kết với nhau và trên phạm vi toàn cầu nên các ngân hàng có thể thanh toán cho nhau (Nguyễn Văn Tiến, 2013, tr.23). Bảo quản tài sản: Ngân hàng lƣu giữ vàng, giấy tờ có giá và các tài sản khác cho khách hàng tại két sắt của mình. Thuê mua: Khi khách hàng có nhu cầu vay vốn để mua tài sản nhƣng không có đủ tiền hoặc số tiền đƣợc vay không đủ mua tài sản, ngân hàng sẽ tiến hành mua lại tài sản theo yêu cầu của khách hàng và cho khách hàng thuê. Có hai hình thức cho thuê chính là cho thuê hoạt động và cho thuê tài chính. Môi giới đầu tƣ chứng khoán: Đây là mảng dịch vụ mà các ngân hàng có thể thực hiện để thỏa mãn tốt nhất nhu cầu khách hàng. Hiện nay, dịch vụ này đƣợc các ngân hàng triển khai qua việc thành lập riêng các công ty chứng khoán của mình để thực hiện hoạt động môi giới đầu tƣ chứng khoán,.... Nhìn chung, trong các hoạt động cơ bản của NHTM, hoạt động tín dụng là hoạt động quan trọng nhất bởi chiếm tới 60-70% danh mục tài sản có và mang lại thu nhập chính cho các ngân hàng. 7 1.2.2. Hoạt động cho vay khách hàng cá nhân của Ngân hàng thương mại 1.2.2.1. Khái niệm khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại Khách hàng là các cá nhân hay tổ chức đƣợc markting nhằm tới. Họ là ngƣời đƣa ra quyết định mua sắm, là đối tƣợng đƣợc thừa hƣởng các đặc tính, chất lƣợng của sản phẩm hoặc dịch vụ (Nguyễn Văn Tiến, 2013, tr.12). Khách hàng là tập hợp các cá nhân, nhóm ngƣời, doanh nghiệp,... có nhu cầu sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp và muốn doanh nghiệp đó thỏa mãn nhu cầu của mình (Nguyễn Văn Tiến, 2013, tr.12). Đối với ngân hàng, khách hàng là những ngƣời tham gia vào các quá trình cung cấp đầu vào nhƣ gửi tiết kiệm, mua kỳ phiếu hay tiêu thụ đầu ra trong trƣờng hợp vay vốn từ ngân hàng. Do đó, khách hàng và ngân hàng có mối quan hệ hai chiều, qua lại, tạo điều kiện cho nhau cùng tồn tại và phát triển. Sự thành công hay thất bại của khách hàng là nhân tố quyết định đến sự tồn tại, phát triển của ngân hàng và ngƣợc lại, các sản phẩm, dịch vụ của ngân hàng có đủ tốt mới có thể mang lại thành công cho khách hàng. Theo pháp luật Việt Nam, mỗi cá nhân tồn tại trong xã hội đƣợc công nhận là một thể nhân, bất kể đã trƣởng thành hay chƣa, có nhận thức đƣợc hoặc phát triển bình thƣờng hay không. Thể nhân không nhất thiết phải có đủ năng lực pháp luật và năng lực hành vi. Nhƣ vậy, cá nhân là một con ngƣời độc lạp, có tƣ cách pháp lý là thể nhân và khách hàng cá nhân là tập hợp những cá nhân có nhu cầu sử dụng dịch vụ và muốn đƣợc thỏa mãn nhu cầu của mình. 1.2.2.2. Phân loại khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại Có nhiều cách phân loại khách hàng cá nhân của NHTM, cụ thể nhƣ sau (Phạm Viết Vƣợng, 2004, tr.23-26): * Phân loại theo nghiệp vụ - Khách hàng cá nhân thuộc nghiệp vụ huy động vốn: Khi nền kinh tế phát triển tốt, các tầng lớp dân cƣ sẽ có thu nhập ổn định và tăng trƣởng đều. Khoản tiền này sẽ phân tán trong dân cƣ và là nguồn vốn để ngân hàng huy động. - Khách hàng cá nhân thuộc nghiệp vụ cho vay: 8 Khách hàng vay vốn của ngân hàng có thể là những ngƣời sử dụng vốn vay đúng mục đích và hoàn trả vốn và lãi đúng cam kết. Tuy nhiên, có nhiều khách hàng không dễ dàng hoàn trả vốn vay. Vì vậy, ngân hàng phải lựa chọn kỹ lƣỡng để đảm bảo có khả năng thanh toán tốt, chỉ tiêu hoạt động khả quan, khả năng tự tài trợ, sinh lời, chấp hành chế độ lập và gửi báo cáo tại chính trên cơ sở các chỉ tiêu phi tài chính nhƣ uy tín trong quan hệ tín dụng, mức độ đảm bảo bằng tài sản, mức độ quan hệ với ngân hàng. - Khách hàng thuộc nghiệp vụ có liên quan đến các dịch vụ tài chính tiền tệ, tài sản của ngân hàng: Là những ngƣời có vai trò chủ chốt, quyết định trong gia đình nên họ đóng vai trò quan trọng trong việc mua dịch vụ của ngân hàng. Số lƣợng khách hàng này khá nhiều và phân tán tại nhiều địa điểm khác nhau, thƣờng mua số lƣợng ít nên không có mối quan hệ ràng buộc với các ngân hàng. Họ mua dịch vụ của ngân hàng để phục vụ cho đời sống, sinh hoạt của chính mình nên quyết định mua của họ bị ảnh hƣởng bởi nhiều yếu tố nhƣ tâm lý, văn hóa, xã hội và chính bản thân họ. * Phân loại theo độ tuổi Theo tiêu chí này, khách hàng cá nhân đƣợc phân loại theo từng nhóm tuổi. Các khách hàng cá nhân ở độ tuổi khác nhau sẽ có những đặc điểm tiêu dùng sản phẩm khác nhau. * Phân loại theo mức thu nhập - Cá nhân/Hộ gia đình có thu nhập cao Những cá nhân hoặc hộ gia đình có mức thu nhập trung bình một năm từ 1 tỷ đồng trở lên là các khác hàng có thu nhập cao. Đây là những khách hàng tiềm năng của ngân hàng. Họ là những ngƣời có công việc tốt trong xã hội, có cách tiêu tiền và mua sắm khác với những ngƣời có thu nhập thấp. Do đó, ngân hàng cần xem những khách hàng này là khách hàng tiềm năng bởi căn cứ vào thu nhập của họ, khả năng thanh toán của các khách hàng này là rất cao. - Cá nhân/Hộ gia đình có thu nhập trung bình Đối tƣợng này là những gia đình có mức thu nhập từ khoảng 80 triệu đồng 9 đến 1 tỷ đồng/năm. Đây cũng là nguồn khách hàng tiềm năng của ngân hàng. Những khách hàng này luôn hi vọng vào một tƣơng lai có thu nhập cao và nhu cầu của nhóm khách hàng này rất cao. Hiện tại, họ chƣa có khả năng đáp ứng chi trả nhƣng tƣơng lai, chắc chắn họ có khả năng thanh toán. - Cá nhân/Hộ gia đình có thu nhập dưới trung bình Là những cá nhân hoặc hộ gia đình có mức thu nhập hàng tháng dƣới 80 triệu đồng/năm. Mức thu nhập này chỉ đủ cho họ tiêu dùng hàng ngày nên việc tiết kiệm để mua đƣợc những vật có giá trị là rất khó nên khả năng mở rộng tín dụng tiêu dùng cho đối tƣợng này là rất khó bởi họ có thu nhập hạn chế. Đối với các khách hàng này, ngân hàng phải có chính sách đặc biệt để mở rộng tín dụng tiêu dùng nhƣ giảm lãi suất. Hiện nay, tỷ lệ khách hàng có thu nhập thấp ở nƣớc ta đang chiếm tỷ lệ cao. * Phân loại theo công việc Xét trên công việc của từng cá nhân, mỗi cá nhân có thu nhập và mức chi tiêu khác nhau. - Những cá nhân có công việc làm ăn buôn bán, kinh doanh có thu nhập tƣơng đối, thƣờng là những cá nhân làm việc nhẹ nhàng. - Những ngƣời làm việc trong cơ quan nhà nƣớc là những ngƣời hƣởng lƣơng từ ngân sách nhà nƣớc. - Công nhân, nhân viên là những ngƣời làm công ăn lƣơng, làm việc trong các cơ quan xí nghiệp. - Những ngƣời lao động tự do: Những ngƣời không có công ăn việc làm cụ thể. Nghiên cứu về công việc của khách hàng sẽ giúp ngân hàng có những chiến lƣợc về cấp các khoản tín dụng một cách hợp lý, tránh trƣờng hợp mất khả năng chi trả. 1.2.2.3. Khái niệm cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại Theo Luật các tổ chức tín dụng năm 2010, cấp tín dụng là việc tổ chức tín dụng thỏa thuận cho các cá nhân, tổ chức sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho 10