Tài liệu Phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội quân đội nhân dân việt nam hiện nay [full]

5 MỞ ĐẦU 1. Giới thiệu khái quát về luận án Nghiên cứu cơ bản, toàn diện, hệ thống chuyên sâu vấn đề: Phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, là thực sự cấp thiết về lý luận và thực tiễn, là sự vận dụng lý luận triết học mácxít vào giải quyết một vấn đề quân sự có ý nghĩa thực tiễn. Thành công của đề tài sẽ góp phần vào làm sáng tỏ hơn các vấn đề lý luận về chuẩn bị nguồn nhân lực cao cho quân đội, cho bảo vệ Tổ quốc trong tình hình biến động phức tạp, khó lường. Lý luận và các giải pháp thực tiễn của luận án sẽ góp phần nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ chỉ huy cấp phân đội và sức mạnh chiến đấu của đơn vị cơ sở. Quá trình triển khai đề tài luận án, tác giả đã nghiên cứu và công bố các công trình khoa học có liên quan, như: “Phát triển bản lĩnh chỉ huy của cán bộ chỉ huy cấp phân đội trong Quân đội nhân dân Việt nam”; “Những nhân tố quy định phát triển bản lĩnh chỉ huy của người cán bộ chỉ huy cấp phân đội trong Quân đội nhân dân Việt nam”. Đồng thời, dựa trên cơ sở những báo cáo và tổng kết, đánh giá về đội ngũ cán bộ chỉ huy cấp phân đội của một số đơn vị; một số nghị quyết của đảng bộ các cấp trong quân đội. Đề tài luận án còn sử dụng tư liệu, kết quả điều tra của một số công trình khoa học nghiên cứu về người chỉ huy cấp phân đội đã công bố, cùng với số liệu điều tra, khảo sát và những vấn đề thực tế liên quan đến phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội ở các đơn vị thuộc binh chủng hợp thành từ năm 2005 đến nay. Việc làm rõ nội hàm của bản lĩnh, bản lĩnh chỉ huy, cũng như chỉ ra thực chất phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội, từ đó làm rõ những nhân tố cơ bản quy định sự phát triển của quá trình này là rất cần thiết để khảo sát thực trạng và luận chứng những yêu cầu mới trong phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội. Trên cơ sở đó, đưa ra giải pháp cơ bản, đồng bộ, có tính khả thi phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội, giúp họ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, chức trách được giao. 6 2. Lý do lựa chọn đề tài luận án Sức mạnh chiến đấu của đơn vị, của quân đội phụ thuộc vào chất lượng toàn diện của cấp phân đội, đặc biệt trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa chống chiến tranh xâm lược bằng vũ khí công nghệ cao, sự xâm chiếm lãnh thổ, biển đảo... Trong các nhân tố tạo nên sức mạnh chiến đấu cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam, vai trò người chỉ huy, trước hết là bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy giữ vai trò đặc biệt quan trọng đảm bảo cho đơn vị hoàn thành thắng lợi các nhiệm vụ được giao. Phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội là vấn đề có tính quy luật trong giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ chỉ huy. Mặc dù là thường xuyên, liên tục nhưng luôn nổi lên tính cấp bách, bởi thực tiễn yêu cầu nhiệm vụ chỉ huy ở đơn vị cơ sở không ngừng phát triển và đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn. Quá trình xây dựng và chiến đấu của quân đội ta đã khẳng định, người chỉ huy cấp phân đội có sự phát triển, trưởng thành về mọi mặt, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ kiến thức, năng lực lãnh đạo, tổ chức chỉ huy, quản lý và chuyên môn nghiệp vụ quân sự, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng quân đội và bảo vệ Tổ quốc ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ liên tục phát triển, một số cán bộ chỉ huy cấp phân đội hiện nay còn bộc lộ những hạn chế nhất định trong thực tiễn hoạt động chỉ huy, như: “Hiểu biết và thực hành tổ chức chỉ huy hiệp đồng quân binh chủng; sự nhạy bén, linh hoạt phát hiện và xử trí tình huống nảy sinh; sự hiểu biết về khoa học công nghệ hiện đại, khoa học xã hội nhân văn. Hiện tượng vi phạm nguyên tắc; những biểu hiện quyền lực (gia trưởng, độc đoán) thiếu dân chủ, lợi dụng chức quyền, vi phạm kỷ luật” [32, tr.9], “hạn chế về năng lực quản lý vũ khí trang bị, tài sản, tài chính và phong cách chính qui” [31, tr.2]. Trước “xu hướng hiện đại hoá quân đội, nhất là vũ khí, trang bị có chiều hướng gia tăng. Chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao là phổ biến” [108, tr.4], luôn đòi hỏi cao về trình độ tri thức chỉ huy, sự thông thái, ý chí, 7 nghị lực, khả năng chỉ huy độc lập, quyết đoán, kiên định, sáng tạo của người chỉ huy. Trong khi hầu hết người chỉ huy cấp phân đội hiện nay chưa trải qua chiến đấu và phục vụ chiến đấu, nhất là qua chiến đấu ở cương vị chỉ huy, chưa trải qua những khó khăn, gian khổ của chiến tranh, còn thiếu kinh nghiệm thực tiễn hoạt động chỉ huy, còn biểu hiện của “bệnh” giáo điều, sách vở, lý luận suông... đã đưa tới nhiều bất cập trong hoạt động chỉ huy và bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội. Những hạn chế trên, nếu không được nhận thức và khắc phục kịp thời sẽ ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ sĩ quan chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Nhiệm vụ xây dựng quân đội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay có đặc điểm mới, trong điều kiện mới, như: “chiến tranh bằng vũ khí công nghệ cao, tranh chấp chủ quyền biển đảo, vùng trời, “diễn biến hoà bình”, bạo loạn chính trị, khủng bố, tội phạm công nghệ cao, tội phạm xuyên quốc gia...” [29, tr.234]. Kẻ thù dùng uy lực về vũ khí công nghệ cao để đe doạ, đè bẹp ý chí đối phương ngay từ lúc chưa có chiến tranh. Với điều kiện như vậy, việc giành thắng lợi trong các trận chiến đấu sẽ phụ thuộc rất lớn vào tài nghệ, bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy các cấp, trong đó có người chỉ huy cấp phân đội. Vì thế, đòi hỏi người chỉ huy cấp phân đội phải có bản lĩnh chỉ huy phát triển ở trình độ đủ độ vững chắc, bền vững và có “tư chất chỉ huy” mới có thể chỉ huy đơn vị hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Theo đó, phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội là vấn đề thực sự cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn đặt ra hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích nghiên cứu: Làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động chỉ huy của đội ngũ cán bộ chỉ huy cấp phân đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam, nhằm đáp ứng yêu cầu chức trách, nhiệm vụ của họ trong tình hình mới. 8 * Nhiệm vụ nghiên cứu: - Luận giải, làm rõ thực chất và những nhân tố cơ bản quy định phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam. - Đánh giá đúng thực trạng và luận chứng những yêu cầu mới trong phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. - Đề xuất các giải pháp cơ bản phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề về bản chất và thuộc tính quy định quá trình phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam. * Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi nghiên cứu của đề tài được giới hạn ở phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội thuộc binh chủng hợp thành Quân đội nhân dân Việt Nam; thời gian khảo sát, nghiên cứu từ năm 2005 đến nay. 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu * Cơ sở lý luận: Hệ thống quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về con người, về đào tạo và giáo dục, bồi dưỡng nâng cao phẩm chất, năng lực toàn diện cho cán bộ, đảng viên; kế thừa kết quả của các công trình khoa học liên quan đến phạm vi nghiên cứu của luận án. * Cơ sở thực tiễn: Tình hình thực tiễn chỉ huy và phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Đề tài luận án còn sử dụng số liệu điều tra, nghiên cứu, khảo sát của tác giả; một số nghị quyết của đảng bộ các cấp trong quân đội; một số báo cáo tổng kết của các nhà trường, đơn vị cơ sở và kết quả nghiên cứu về đội ngũ cán bộ chỉ huy cấp phân đội những năm gần đây. 9 * Phương pháp nghiên cứu: Dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Từ tiếp cận phát triển, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể, như: phân tích và tổng hợp, quy nạp và diễn dịch, hệ thống và cấu trúc, lịch sử và lôgíc, khái quát hoá, trừu tượng hoá, điều tra xã hội và phương pháp chuyên gia để nghiên cứu. 6. Những đóng góp mới của luận án - Làm sâu sắc thêm một số khía cạnh bản chất của phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam. - Luận chứng và chỉ ra những nhân tố cơ bản quy định phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam. - Xác định yêu cầu và đề xuất các giải pháp cơ bản phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. 7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án Luận án đã khái quát, luận giải có tính hệ thống các vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn và giải pháp phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, góp phần vào hệ thống lý luận xây dựng quân đội nói chung và xây dựng người sĩ quan chỉ huy nói riêng. Kết quả nghiên cứu của luận án là cơ sở khoa học cho hoàn thiện các chủ trương giáo dục, đào tạo, quản lý và rèn luyện người chỉ huy ở các cấp, các đơn vị trong quân đội. Đồng thời, kết quả nghiên cứu của luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho nghiên cứu, giảng dạy, giáo dục chính trị ở nhà trường, đơn vị trong toàn quân hiện nay. 8. Kết cấu của luận án Mở đầu; tổng quan về vấn đề nghiên cứu; 3 chương (7 tiết); kết luận; danh mục các công trình khoa học của tác giả đã công bố có liên quan đến đề tài luận án; danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. 10 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Những năm gần đây đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về bản lĩnh và đào tạo, giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện, phát triển bản lĩnh của người cán bộ chỉ huy trong Quân đội nhân dân Việt nam ở các góc độ khác nhau. 1. Các công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến bản lĩnh, bản lĩnh chỉ huy Liên quan đến bản lĩnh: Hoàng Xuân Việt, “Người bản lĩnh” [139]; Dương Tự Đam, “Bản lĩnh thanh niên sinh viên ngày nay” [21]; Phạm Văn Đồng, “Văn hoá và đổi mới” [40]. Các công trình khoa học này đã làm rõ những yếu tố thuộc về bản lĩnh của con người trong hoạt động thực tiễn. Quan niệm bản lĩnh là phẩm chất cơ bản chủ đạo, quyết định suy nghĩ và hành vi của con người, nhất là trong việc tiếp nhận, kế thừa, chọn lọc các giá trị để không ngừng phát triển hoàn thiện nhân cách. Tác giả Hoàng Xuân Việt cho rằng, người bản lĩnh là người có bộ óc sáng suốt, ý chí gang thép và tình cảm tế nhị [139, tr.39]. Bản lĩnh không tách rời nhận thức, ý chí và tình cảm của con người trong hoạt động thực tiễn. Có được bản lĩnh con người sẽ nhanh chóng đạt đến mục đích đã xác định. Tác giả Dương Tự Đam nhấn mạnh: thanh niên sinh viên ngày nay không chỉ cần trang bị cho mình một kiến thức chuyên môn vững vàng, một phẩm chất đạo đức cao đẹp, mà hành trang vào đời của họ cần phải có bản lĩnh chính trị, bản lĩnh khoa học, bản lĩnh chuyên môn [21, tr.54]. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng lại khẳng định: Bản lĩnh cá nhân không vững chắc thì cũng dễ du nhập từ nước ngoài cả những điều sai lầm thậm chí độc hại [40, tr.39]. Như vậy, bản lĩnh có vai trò rất quan trọng, quyết định sự thành công của mỗi con người trong nhận thức, cải tạo thế giới và chính mình. Bộ Quốc phòng, Ban Tư tưởng Trung ương, “Đại thắng mùa xuân 1975 bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam” [10]. Công trình khoa học đã khẳng định: Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước thắng lợi vĩ đại của bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam. Quyết đánh và biết đánh, anh dũng và thông minh, chủ nghĩa anh hùng cách mạng và sáng tạo, đó là bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam vượt mọi thách 11 thức, và chính trong hoàn cảnh khó khăn, ác liệt, hiểm nghèo, bản lĩnh quyết đánh và biết đánh của dân tộc Việt Nam toả sáng [10, tr.69]. Bản lĩnh và trí tuệ Việt nam là sự hội tụ của nhiều nhân tố trong tổng hoà các phẩm chất cách mạng và khoa học của Đảng, nhân dân, quân đội trong quá trình thực hiện cuộc chiến tranh chống Mỹ, cứu nước [10, tr.239]. “Dám đánh, quyết đánh và biết đánh thắng” là những thành tố quan trọng trong nhân tố chính trị - tinh thần, là sự thể hiện ý chí, niềm tin, bản lĩnh và trí tuệ của dân tộc Việt Nam. Trong quá trình lịch sử của mình, để tồn tại và phát triển, dân tộc Việt Nam đã phải không ngừng chiến đấu chống hết quân xâm lược này đến quân xâm lược khác, và chính những cuộc chiến đấu lâu dài, bền bỉ đó đã dần dần tạo thành bản lĩnh thể hiện những nét đặc trưng của một dân tộc thiết tha yêu chuộng hoà bình, nhưng cũng không sợ chiến đấu, hy sinh để bảo vệ những quyền cơ bản và phẩm chất cao đẹp của dân tộc [10, tr.250]. Bản lĩnh là khả năng và ý chí kiên định trước mọi hoàn cảnh khắc nghiệt của lịch sử. Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thắng lợi của bản lĩnh của một dân tộc đã được xây dựng nên bởi hàng ngàn năm văn hiến, được hun đúc bởi khí phách bất khuất chống giặc ngoại xâm trong quá trình dựng nước và giữ nước trước vô vàn những thách thức nghiệt ngã của lịch sử để tồn tại, vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong dòng chảy chung của nhân loại [10, tr.289]. Bản lĩnh Việt Nam thể hiện ở sự kiên định, quyết tâm và ý chí giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước trước những tác động hết sức phức tạp của tình hình quốc tế. Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thắng lợi của khí phách, bản lĩnh và trí tuệ của chính con người Việt Nam, của cả dân tộc Việt Nam [10, tr.296]. Bản anh hùng ca của dân tộc Việt Nam được làm nên bởi bản lĩnh Việt Nam, bản lĩnh của một dân tộc luôn giữ vững tính độc lập tự chủ trước mọi biến cố của lịch sử và kiên định mục tiêu mà mình đã lựa chọn [10, tr.297]. Công trình khoa học đã tập trung làm nổi bật bản lĩnh và trí tuệ của dân tộc, của các thế 12 hệ người Việt Nam nói chung mà không đi vào một đối tượng, một con người cụ thể. Song, công trình khoa học trên đã giúp cho tác giả luận án phương pháp tiếp cận để làm rõ thực chất bản lĩnh của người chỉ huy cấp phân đội. Liên quan đến bản lĩnh chỉ huy: Dương Kim Hoa, “Đối sách về nâng cao hiệu quả chỉ huy tác chiến của quân đội ta (Trung Quốc)” [51]; Herry J Hewson, “Người chỉ huy hải quân đánh bộ thế kỷ 21 - sau ý tưởng giúp cho sự thành công trong quá trình thay đổi triệt để” [50]; Robert Carmona, “Lãnh đạo và chỉ huy ở thế kỷ 21” [14]. Những công trình khoa học trên đã làm rõ tác động của cuộc cách mạng quân sự đến nhận thức, tư duy của người chỉ huy trong chuẩn bị và tiến hành chiến tranh. Sự phát triển và sử dụng vũ khí kỹ thuật cao không những đưa lại một loạt những thay đổi về tư tưởng tác chiến và phương thức tác chiến, mà còn có ảnh hưởng to lớn đến chỉ huy tác chiến đặt ra yêu cầu cao mới đối với phương thức chỉ huy, thể chế chỉ huy và nghệ thuật chỉ huy [51, tr.2]. Trong chiến tranh kỹ thuật cao tình hình thay đổi rất nhanh, nhịp độ tác chiến nhanh, thời cơ xuất hiện nhanh và trôi qua cũng nhanh, chu kỳ chỉ huy ngắn lại, nếu chỉ dựa vào tổ chức chỉ huy theo kiểu “tuỳ cơ ứng biến” thì sẽ rất khó hoàn thành nhiệm vụ chỉ huy. Hiện nay, sự phát triển mới của tình hình, nhất là sự bùng nổ của cách mạng khoa học công nghệ đã tạo nên “sự chuyển hướng tới một kiểu chiến tranh hoàn toàn mới dựa trên tri thức”. Do đó, để người chỉ huy thực hiện tốt cương vị, chức trách được giao, họ phải biết tự giáo dục bản thân, trau dồi kỹ năng, luôn linh hoạt, sẵn sàng tiếp thu mọi ý kiến, nắm bắt nhanh sự thay đổi, đặt lòng tin của mình vào tương lai, vào chính mình, vào đơn vị mình [50, tr.7]. Người chỉ huy luôn hành động trong những tình huống khó khăn, phức tạp, phải tự mình đưa ra quyết định và chịu trách nhiệm về những quyết định cũng như kết quả hoạt động của đơn vị. Vì vậy, đã là người chỉ huy phải có nghị lực, có năng lực và có “tư chất của mình” [14, tr.7]. Sự tác động của cuộc cách mạng quân sự đã và đang đặt ra những thách thức, yêu cầu mới đối với đội ngũ cán bộ quân đội nói chung, người chỉ huy cấp phân đội nói riêng. Vấn đề 13 cấp thiết hiện nay là phải đào tạo và giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện người chỉ huy cấp phân đội có đủ trình độ, năng lực, bản lĩnh chỉ huy đáp ứng yêu cầu, chức trách, nhiệm vụ của họ trong tình hình mới. Đ.A. I-va-nốp, V.P. Xa-vê-li-ép, P.V. Sê-man-xki, “Những vấn đề cơ bản của chỉ huy bộ đội chiến đấu” [57]. Công trình khoa học đã làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn về sự chỉ huy, cơ quan chỉ huy, các phương tiện kỹ thuật chỉ huy, các khâu công việc cụ thể của sự chỉ huy bộ đội... Việc nghiên cứu lý luận khoa học về chỉ huy chiến đấu hiện đại và rèn luyện kỹ năng chỉ huy bộ đội trong thực tiễn của đội ngũ sĩ quan có tác dụng quan trọng trong việc nâng cao sức mạnh chiến đấu của bộ đội. Đối với người chỉ huy, chức năng chỉ huy không những trở thành chức năng chủ yếu mà còn là chức năng duy nhất. Nhiệm vụ quan trọng nhất và thậm chí nhiệm vụ duy nhất của người chỉ huy là chỉ huy bộ đội dưới quyền mình, tác động đến bộ đội bằng sự chỉ đạo cần thiết để hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao. Thành công trong hoạt động của toàn bộ hệ thống chỉ huy trước hết tuỳ thuộc vào sự tôi luyện về tư tưởng, tinh thần, bản lĩnh chiến đấu và tất cả những phẩm chất khác hoàn toàn thuộc về con người của họ [57, tr.36]. Chính vì vậy, việc bồi dưỡng và rèn luyện kỹ năng chỉ huy bộ đội trong thực tiễn của người chỉ huy cấp phân đội hiện nay là rất cần thiết. Trần Thái Bình, “Mấy vấn đề đặt ra đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc qua 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (Khoá IX)” [8]; Trần Duy Hương, “Mấy vấn đề cơ bản về tăng cường sức mạnh quốc phòng bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới” [56]; Tô Đình Phùng, “Quân đội tiếp tục đẩy mạnh xây dựng chính quy trong tình hình mới” [107]. Những công trình khoa học trên đã làm rõ quan niệm và chỉ ra những nhân tố hợp thành sức mạnh quốc phòng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, quần chúng nhân dân bao giờ cũng giữ vai trò quyết định, nhưng không thể phủ nhận vai trò của người đứng đầu. Bởi, trong những điều kiện cụ thể, đôi khi các quyết sách mạnh dạn, có tính đột phá của người đứng đầu có tác dụng làm thay đổi cục 14 diện chiến lược, vận mệnh của đất nước, thậm chí tạo ra bước ngoặt lịch sử của quốc gia, dân tộc. Người đứng đầu phải là người có đạo đức, bản lĩnh chính trị; luôn vững vàng trong mọi khó khăn, thử thách, kiên định mục tiêu, con đường đã chọn; suy nghĩ và hành động vì lợi ích của Đảng, của nhân dân và lợi ích quốc gia, dân tộc; biết đạt đến mục đích bằng con đường sáng tạo; biết biến ý chí, quyết tâm của toàn dân, các quyết sách, chiến lược, sách lược của Đảng thành hiện thực; có tài năng xuất chúng, biết nhìn xa trông rộng, dự đoán trước đường đi, nước bước, dám làm, dám chịu trách nhiệm và dám quyết đoán vào khâu đột phá, tạo ra những bước ngoặt có tính lịch sử. Do đó, trong bảo vệ Tổ quốc, cần lựa chọn, bồi dưỡng người đứng đầu có tài năng, đức độ, có đủ dũng khí và uy tín đối với nhân dân và lực lượng vũ trang, làm cho kẻ thù chống đối phải e dè, vị nể; có tầm ảnh hưởng rộng lớn đối với quốc gia và uy tín, vị thế với các quốc gia khác; có khả năng hoá giải các thách thức, tình huống phức tạp về quốc phòng, an ninh, đối ngoại; giữ được hoà khí với các nước láng giềng khi có tranh chấp [8, tr.96]. Việc đổi mới tư duy về quân sự, quốc phòng cho phù hợp với sự phát triển của tình hình, nhiệm vụ cách mạng là tất yếu khách quan. Vì thế, đòi hỏi đội ngũ cán bộ quân đội nói chung, người chỉ huy cấp phân đội nói riêng cần có nhận thức đúng, tích cực, nhạy bén, linh hoạt, sáng tạo, kịp thời để thực hiện tốt cương vị chức trách được giao. Trong tình hình hiện nay, cần xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ chỉ huy có tác phong chính quy, ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực quản lý, chỉ huy ở đơn vị. Cán bộ chỉ huy phải có tác phong xông xáo, miệng nói tay làm, quyết đoán, làm đúng chức trách, quyền hạn và dám chịu trách nhiệm. Phạm Thanh Ngân, “Bản lĩnh chính trị Bộ đội Cụ Hồ trong thời kỳ mới” [94], “Xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn cách mạng mới” [95]. Các công trình khoa học trên đã bàn khá sâu sắc về bản lĩnh chính trị đối với cán bộ, đảng viên trong quân đội. Trước tình hình, yêu cầu nhiệm vụ hiện nay, đòi hỏi quân đội nhân dân phải nâng cao sức mạnh tổng hợp, trước hết là bản lĩnh chính trị, năng lực trí tuệ để xử lý 15 đúng đắn những vấn đề thực tiễn đang đặt ra trong quá trình thực hiện đường lối của Đảng thời kỳ mới [94, tr.10]. Bản lĩnh chính trị của đội ngũ cán bộ trong thời kỳ mới được thể hiện ở việc “nắm vững mục tiêu chiến đấu; trước những diễn biến phức tạp của tình hình và sự tấn công hiểm độc của các thế lực thù địch luôn luôn vững vàng không dao động, ngả nghiêng, kiên định nguyên tắc, quan điểm, đường lối của Đảng, đồng thời biết cách xử lý những vấn đề phức tạp một cách khôn khéo, mềm dẻo để giành thắng lợi trong những hoàn cảnh cụ thể” [94, tr.11]. Sự vững vàng về bản lĩnh chính trị của quân đội ta là sức mạnh trực tiếp làm phá sản chiến lược “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch; là sức mạnh răn đe, đập tan mọi âm mưu hòng thực hiện ý đồ “phi chính trị hoá quân đội”. 2. Các công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam Liên quan đến bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam: Hoàng Văn Thái, “Mấy vấn đề về chỉ huy và tham mưu” [117]. Tác giả đã khẳng định, trong thực hiện các nhiệm vụ, cán bộ luôn là người “quyết định hết thảy”. Việc thực hiện chế độ một người chỉ huy là nhằm phát huy cao nhất và đầy đủ nhất trách nhiệm của người chỉ huy đơn vị, nâng cao hiệu lực chỉ huy và quản lý bộ đội, quản lý cơ sở vật chất - kỹ thuật thuộc quyền, kiên quyết và kịp thời tổ chức thực hiện thắng lợi các mệnh lệnh và chỉ thị của cấp trên và của cấp mình. Người chỉ huy (trưởng) là người có quyền hạn cao nhất, đồng thời là người chịu trách nhiệm trước nhất và nặng nhất về kết quả thực hiện các nhiệm vụ quân sự, nhiệm vụ chính trị, hậu cần, kỹ thuật, kinh tế cũng như toàn bộ đời sống vật chất và tinh thần của đơn vị [117, tr.419]. Người chỉ huy phải là người tiêu biểu trên tất cả các lĩnh vực: quan điểm, tư tưởng vững vàng, đạo đức cách mạng trong sáng thể hiện được cần, kiệm, liêm chính, chí công, vô tư, có tri thức cơ bản về khoa học chung cũng như khoa học quân sự và nghệ thuật quân sự, có khả năng đoàn kết và biết lắng nghe ý kiến, biết phát huy trí tuệ tập thể, có bản 16 lĩnh, dám chịu trách nhiệm, dám quyết đoán nhưng không độc đoán và dựa dẫm, dũng cảm, linh hoạt, sáng tạo và nhân nghĩa, biết nhìn xa trông rộng, tích cực chủ động trong chiến đấu và công tác. Người chỉ huy có tài năng không bị ràng buộc trong những tình huống hiểm nguy, mà trái lại, đối với hiểm nguy lại chắp cánh cho tài năng [117, tr.422]. Vì vậy, đào tạo và bồi dưỡng, rèn luyện phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới của quân đội và của cách mạng trong giai đoạn hiện nay là rất cần thiết. Lê Quang Hoà, “Kỷ luật quân đội và trách nhiệm của người chỉ huy” [52]. Tác giả đã chỉ rõ trách nhiệm hàng đầu của người chỉ huy là làm cho đơn vị luôn luôn ở tư thế sẵn sàng chiến đấu, bất kỳ ở đâu, lúc nào cũng không bao giờ để bị bất ngờ, đã chiến đấu là thắng lợi. Những người chỉ huy là người chịu trách nhiệm trước Đảng, trước nhân dân về chính trị - tinh thần, về tính mạng của chiến sĩ, về những tài sản mà quân đội giao cho, về thắng lợi của nhiệm vụ chiến đấu. Người chỉ huy có năng lực, bản lĩnh, biết chỉ huy đơn vị là người luôn luôn lấy yêu cầu của chiến đấu để quản lý, chỉ huy bộ đội [52, tr.31]. Muốn quản lý tốt đơn vị, người chỉ huy phải có trình độ hiểu biết nhất định về chính trị, quân sự, văn hoá, nghiệp vụ cần thiết. Trình độ, năng lực của người chỉ huy không phải tự nhiên mà có; trái lại, là kết quả của quá trình học tập, rèn luyện trong hoạt động thực tiễn. Người chỉ huy có tinh thần phụ trách không bao giờ nản lòng lùi bước mà luôn luôn tỉnh táo tìm ra trong vấp váp sai lầm, những cái hay, cái dở để cùng đơn vị sửa chữa, cải tiến, bổ sung, hoàn chỉnh [52, tr.67]. Phạm Văn Nhuận, “Giáo dục, rèn luyện bản lĩnh chính trị cho cán bộ quân đội trong hội nhập kinh tế quốc tế” [97]; Hồ Kiếm Việt, “Bản lĩnh chính trị - chuẩn mực cơ bản trong đào tạo chính ủy, chính trị viên” [140]. Các công trình khoa học trên đã làm rõ vai trò bản lĩnh chính trị của đội ngũ cán bộ quân đội. Bản lĩnh chính trị là phẩm chất chính trị phát triển đến trình độ cao, tự giác và sáng tạo, thể hiện rõ năng lực làm chủ về chính trị trong những nhiệm vụ đặc biệt, trước những thách thức cao độ, nhất là vào những thời điểm có tính 17 chất bước ngoặt [97, tr.39]. Trong bối cảnh hiện nay, việc đặt “bản lĩnh” thành mục tiêu đào tạo chính uỷ, chính trị viên là rất cần thiết. Bởi, nó là giá trị kết tinh từ toàn bộ những phẩm chất nhân cách, trí tuệ, tài năng của mỗi người, đảm bảo cho cán bộ chính trị ở vị thế và chức trách đảm nhiệm luôn luôn tự chủ, điềm tĩnh, vững vàng, kiên nghị ứng xử mọi tình huống gay cấn nhất nẩy sinh từ chiến đấu, công tác hoặc quan hệ cá nhân [140, tr.43]. Bản lĩnh của mỗi người bao giờ cũng biểu hiện ra trong hành động xử lý các tình huống chiến đấu, công tác và ứng xử các quan hệ. Do đó, để có bản lĩnh vững vàng, cần thực hiện đồng bộ việc bồi dưỡng kiến thức với thực hành, thực tập, rèn luyện trong thực tiễn, trên cơ sở tính tự giác cao, gắn tri thức với tình cảm, ý chí, nghị lực, niềm tin và phải được rèn luyện, thể nghiệm trong thực tiễn các nhiệm vụ. Phạm Xuân Nguyên, “Năng lực ra quyết định của Sư đoàn trưởng trong chỉ huy chiến đấu” [96]. Tác giả đã làm rõ những đặc trưng cơ bản của hoạt động chỉ huy sẵn sàng chiến đấu, các yêu cầu đối với việc ra quyết định chiến đấu. Những phẩm chất cơ bản giúp người chỉ huy quân sự đưa ra quyết định chính xác, tức thời và tối ưu như: bản lĩnh chỉ huy, trí thông minh, kiến thức khoa học quân sự, nghệ thuật quân sự và nghệ thuật lãnh đạo chỉ huy, tư duy, ý chí, tình cảm, sáng tạo, chủ động, quyết đoán táo bạo, trực giác, kinh nghiệm chiến đấu và các biện pháp phát triển năng lực ra quyết định [96, tr.16]. Để đưa ra quyết định chính xác, kịp thời và hiệu quả, người chỉ huy quân sự phải có các phẩm chất trí tuệ, ý chí cao, sự vững vàng, tính chủ động, nhanh nhạy, linh hoạt, sáng tạo, quyết đoán táo bạo và sự thành thạo nghiệp vụ chuyên môn quân sự [96, tr.20]. Do đó, đào tạo và giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phát triển bản lĩnh cho người chỉ huy cấp phân đội hiện nay, là cơ sở, tiền đề quan trọng quyết định mọi thành công trong hoạt động thực tiễn chỉ huy của họ. Song Hào, “Rèn luyện bản lĩnh người cán bộ chỉ huy” [47]. Tác giả đã chỉ rõ trách nhiệm, bản lĩnh và sự cần thiết phải rèn luyện bản lĩnh người cán bộ chỉ huy trong quân đội. Người chỉ huy là người có nhiệm vụ giáo dục, 18 huấn luyện, đào tạo những cán bộ, chiến sĩ dũng cảm, mưu trí, có trình độ kỹ thuật, chiến thuật tinh thông, là người tổ chức, chỉ huy đơn vị chiến đấu và chiến thắng kẻ địch [47, tr.25]. Bản lĩnh của người chỉ huy được thể hiện ở: tinh thần chiến đấu ngoan cường, dũng cảm, ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm minh, tinh thần đoàn kết hiệp đồng chặt chẽ. Trình độ hiểu biết quân sự phù hợp với yêu cầu của nhiệm vụ chiến đấu và thực tế đòi hỏi của chiến trường. Tác phong chỉ huy tích cực, chủ động; mưu trí, sáng tạo, linh hoạt; dân chủ và quyết đoán; xông xáo, sâu sát, cụ thể; khẩn trương, chín chắn và táo bạo. Gắn bó mật thiết với cấp dưới và chiến sĩ bằng tư tưởng, tình cảm trong nhiệm vụ chung cũng như trong đời sống riêng [47, tr.26]. Công trình khoa học trên đã có cái nhìn rõ hơn về bản lĩnh chỉ huy của người cán bộ chỉ huy. Tuy nhiên, tác giả mới chỉ đề cập tới trách nhiệm, bản lĩnh và rèn luyện bản lĩnh người cán bộ chỉ huy nói chung, mà chưa đưa ra giải pháp đào tạo và giáo dục, bồi dưỡng, phát triển bản lĩnh chỉ huy cho người chỉ huy cấp phân đội. Vũ Lăng, Nguyễn Việt, Phạm Lê, Lê Hạng, Huỳnh Đáp, Đinh Lê, “Mấy kinh nghiệm rèn luyện bản lĩnh chỉ huy” [62]. Công trình khoa học đã làm rõ những kinh nghiệm về rèn luyện bản lĩnh chỉ huy, tổ chức và chỉ huy chiến đấu từ thực tiễn chiến trường đánh Mỹ. Để làm tròn trách nhiệm nặng nề của mình, để phát huy hết sức mạnh của nghệ thuật quân sự của ta, sức mạnh của quân đội ta, hạn chế và tước bỏ những chỗ mạnh về vật chất kỹ thuật, lợi dụng triệt để những chỗ yếu về chính trị, tinh thần và về quân sự của địch, đánh địch trong những tình huống gay go, phức tạp nhất, cán bộ chúng ta phải có một bản lĩnh chỉ huy vững chắc, ngày một điêu luyện. Công tác rèn luyện bản lĩnh chỉ huy có tầm quan trọng đặc biệt và rất cấp thiết [62, tr.6]. Công trình khoa học trên mới chỉ đề cập đến công tác rèn luyện bản lĩnh chỉ huy từ kinh nghiệm thực tế chiến trường. Do đó, cần bổ sung cơ sở lý luận, khoa học trong đào tạo, bồi dưỡng phát triển bản lĩnh chỉ huy cho người chỉ huy cấp phân đội, đáp ứng sự phát triển mới các nhiệm vụ của quân đội và của cách mạng hiện nay. 19 Phan Hữu Đại, “Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp - Người Anh Cả của Quân đội nhân dân Việt Nam” [20]. Công trình khoa học đã bàn khá sâu sắc về tài năng, đức độ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong đó nổi lên một đặc điểm chung đó là: bản lĩnh cầm quân của Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp - một trong những nhân tố thắng lợi trong hai cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam [20, tr.70]. Nét đặc sắc trong bản lĩnh cầm quân của Tổng chỉ huy Võ Nguyên Giáp là: trước những tình huống hết sức khẩn trương, Tổng chỉ huy đã bình tĩnh kịp thời đánh giá cục diện chiến trường một cách nhạy bén, sắc sảo, để rồi dũng cảm sửa chữa sai lầm, thay đổi cách đánh cho phù hợp, nên đã lật ngược thế cờ, giành phần thắng [20, tr.77]. Công trình khoa học khẳng định: với bản lĩnh cầm quân đã được thử thách suốt cuộc kháng chiến chống Pháp, Tổng Tư lệnh cùng đội ngũ tướng lĩnh đã trưởng thành đó dẫn dắt toàn quân bước vào cuộc kháng chiến thứ hai với một tư thế khác xa so với những ngày đầu kháng chiến thứ nhất [20, tr.81]. Những công trình khoa học trên có nhiều nội dung liên quan đến đề tài luận án, nhất là nội dung bản lĩnh, được tác giả kế thừa và làm sâu sắc hơn trong quan niệm về bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam. Liên quan đến phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam: Nguyễn Văn Tài, “Tích cực hoá nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [114]. Tác giả đã chỉ rõ thực chất quá trình tích cực hoá nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan trong xây dựng quân đội hiện nay, đề cập một cách hệ thống về “lợi ích, dân chủ, trí tuệ”, coi đó là những động lực cơ bản kích thích tính tích cực của đội ngũ sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam, một số phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm tích cực hoá nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan trong xây dựng quân đội. Thực chất tích cực hoá nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan là một quá trình nâng cao không ngừng tính tích cực xã hội của đội ngũ 20 sĩ quan, tạo nên động lực phát triển của sự nghiệp xây dựng quân đội [114, tr.36]. Đây cũng chính là động lực phát triển các phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ quân đội, trong đó có bản lĩnh chỉ huy. Hoàng Quang Đạt, “Nâng cao chất lượng con người trong sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [37]. Tác giả đã làm rõ vai trò và chất lượng nhân tố con người trong sức mạnh chiến đấu của quân đội. Trong sức mạnh chiến đấu của quân đội, con người ở vị trí trung tâm và đóng vai trò chủ thể. Trong tổng thể các yếu tố vật chất và tinh thần tạo thành sức mạnh chiến đấu thì chất lượng nhân tố con người có vai trò quyết định. Việc nâng cao chất lượng nhân tố con người trong sức mạnh chiến đấu là vấn đề của mọi quân đội, dù với quan niệm khác nhau như thế nào về con người. Đó cũng là vấn đề có tính cơ bản thường xuyên đối với quá trình nâng cao chất lượng tổng hợp và xây dựng sức mạnh chiến đấu của quân đội ta hiện nay. Bùi Mạnh Hùng, “Chú trọng bồi dưỡng, rèn luyện để nâng cao khả năng trực giác cho cán bộ chỉ huy các cấp” [54]. Tác giả đã làm rõ sự cần thiết phải có trực giác đối với người chỉ huy trong các hoạt động. Có trực giác tốt, người chỉ huy sẽ phân tích một cách nhanh chóng tìm ra phương hướng trong tất cả tính phức tạp của các hiện tượng xung quanh, dừng lại ở cái chủ yếu nhất và trên cơ sở đó có được những nhận định, phán đoán chính xác, đưa ra những kết luận, chủ trương, quyết tâm chiến đấu đúng đắn, nhanh chóng, thậm chí có những quyết định làm thay đổi toàn bộ cục diện chiến trường [54, tr.23]. Có trực giác tốt, giúp người chỉ huy nắm được thời cơ, chớp thời cơ giải quyết được nhiều tình huống bất ngờ có tính chất ngẫu nhiên trong các hoạt động quân sự, nâng cao hiệu năng chiến đấu và sẽ giảm đáng kể sự hy sinh xương máu của cán bộ, chiến sĩ trong chiến đấu; giảm hao tổn của cải trong chiến tranh. Dương Quốc Dũng, “Nâng cao bản lĩnh cá nhân của sĩ quan trẻ Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [15]. Tác giả đã làm rõ quan niệm về bản lĩnh cá nhân, bản lĩnh cá nhân của sĩ quan trẻ, phân tích cấu trúc, đặc điểm và đưa ra 21 những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao bản lĩnh cá nhân của sĩ quan trẻ hiện nay. Bản lĩnh cá nhân là sự kết tinh những phẩm chất xã hội của cá nhân, bảo đảm cho cá nhân làm chủ cuộc sống và hoạt động của mình, vững vàng trước mọi khó khăn thử thách, kiên quyết đạt đến mục đích [15, tr.21]. Bản lĩnh cá nhân của sĩ quan trẻ là sự kết tinh những phẩm chất xã hội của sĩ quan trẻ, bảo đảm cho sĩ quan trẻ làm chủ cuộc sống và hoạt động trên cương vị lãnh đạo, chỉ huy phân đội [15, tr.27]. Hoàng Ngọc Tú, “Nâng cao năng lực chính trị của người sĩ quan chỉ huy cấp phân đội binh chủng tăng - thiết giáp Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [131]. Tác giả đã làm rõ khái niệm năng lực chính trị, những biểu hiện của nó ở đội ngũ sĩ quan chỉ huy cấp phân đội binh chủng tăng - thiết giáp. Sĩ quan chỉ huy cấp phân đội là người trực tiếp giáo dục, tổ chức, chỉ huy bộ đội thực hiện những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước, nhiệm vụ của quân đội. Mặt khác, họ còn là lực lượng kế cận phát triển lên các cấp lãnh đạo, chỉ huy lữ đoàn, binh chủng và cán bộ cao cấp của toàn quân trong tương lai [131, tr.20]. Nguyễn Đình Tu, “Nâng cao bản lĩnh chính trị của sĩ quan trẻ Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [130]. Tác giả đã đưa ra quan niệm bản lĩnh chính trị, chỉ ra một số vấn đề có tính quy luật và đề xuất một số biện pháp cơ bản nâng cao bản lĩnh chính trị của sĩ quan trẻ Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Bản lĩnh chính trị của sĩ quan trẻ là một phẩm chất xã hội cơ bản, chủ đạo trong nhân cách, là phẩm chất chính trị tinh thần phản ánh mặt giác ngộ giai cấp, giác ngộ dân tộc của người sĩ quan cấp phân đội; là phẩm chất chính trị đã phát triển cao làm cho sĩ quan trẻ tự quyết định một cách độc lập, sáng tạo ý nghĩ và hành vi chính trị của mình, có lòng tin sắt đá vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối chính trị quân sự của Đảng, không dao động lay chuyển trước những tác động bên ngoài [130, tr.9]. 22 Trần Danh Bích, “Nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực hoạt động thực tiễn của cán bộ chủ trì công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị cơ sở” [7]. Công trình khoa học đã nghiên cứu bản lĩnh chính trị trong mối quan hệ với năng lực hoạt động thực tiễn của cán bộ chủ trì công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị cơ sở. Đây là biểu hiện tập trung nhất hai mặt đức và tài của người cán bộ. Hai yếu tố này thống nhất với nhau đều được hình thành từ quá trình giáo dục, bồi dưỡng rèn luyện trong thực tiễn. Khi nó đã được hình thành phát triển trong nhân cách của người cán bộ nó sẽ đóng vai trò định hướng chính trị cho mọi hoạt động của người cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở. Để xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị ở đơn vị cơ sở có phẩm chất năng lực chuyên môn tốt, có bản lĩnh chính trị và năng lực hoạt động thực tiễn, công trình khoa học vạch ra những nguyên tắc trong nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực hoạt động thực tiễn. Khẳng định là người cán bộ của Đảng thì phải có tri thức vững vàng, toàn diện, có như vậy mới không sa vào tình trạng mò mẫm, lúng túng hoặc mắc bệnh chủ nghĩa kinh nghiệm trong hoạt động thực tiễn. Công trình khoa học đưa ra những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị trong mối quan hệ với năng lực hoạt động thực tiễn của cán bộ chủ trì công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị cơ sở trong quân đội hiện nay. Nguyễn Mạnh Hải, “Nâng cao bản lĩnh chính trị của đội ngũ phi công quân sự đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới” [45]. Công trình khoa học đã làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn nâng cao bản lĩnh chính trị của đội ngũ phi công quân sự. Để hình thành và nâng cao bản lĩnh chính trị phải có thêm nhiều yếu tố, điều kiện khách quan và chủ quan, đặc biệt là những yêu cầu cao hơn về năng lực trí tuệ và hành động, trải nghiệm thực tiễn và các cơ hội được thử thách, rèn luyện trong các môi trường công tác [45, tr.16-17]. Lương Thanh Hân, “Phát triển bản lĩnh chính trị và tri thức khoa học của giảng viên trẻ khoa học xã hội nhân văn ở các trường sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [48]. Tác giả đã làm rõ một số vấn đề lý luận và thực 23 tiễn của phát triển bản lĩnh chính trị và tri thức khoa học của giảng viên trẻ khoa học xã hội nhân văn ở các trường sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam. Phát triển bản lĩnh chính trị của giảng viên trẻ khoa học xã hội nhân văn là quá trình chuyển hoá các yếu tố cấu thành bản lĩnh chính trị theo hướng tiến lên từ trình độ bản lĩnh chính trị được hình thành trong giai đoạn đào tạo đại học với nhận thức chính trị chưa sâu sắc, chưa trải nghiệm trong thực tiễn đến bản lĩnh chính trị dựa trên cơ sở hiểu biết sâu sắc về chính trị và trải qua thực tiễn sư phạm đạt đến trình độ vững chắc, được thử thách trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học và đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng và phê phán các quan điểm sai trái [48, tr.42]. Những công trình khoa học trên có nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến đề tài luận án, đặc biệt là nội dung bản lĩnh. Mặc dù, nội dung trọng tâm của các công trình đó là bản lĩnh chính trị, không phải là bản lĩnh chỉ huy, nhưng đã giúp cho tác giả luận án về phương pháp tiếp cận, cũng như sự luận giải vấn đề phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay một cách khoa học, cơ bản. 3. Đánh giá khái quát kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố và những vấn đề luận án tập trung giải quyết Một là, sau năm 1975 đến nay và nhân kỷ niệm 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ đã có khá nhiều công trình khoa học nghiên cứu về trí tuệ, bản lĩnh của dân tộc Việt Nam, Quân đội nhân dân Việt Nam, của một số cán bộ, chiến sĩ và công dân tiêu biểu. Nhưng chưa có công trình khoa học, luận án nghiên cứu trực tiếp vào sự phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội của quân đội ta. Bên cạnh các kết quả nghiên cứu tương đối toàn diện và sâu sắc về bản lĩnh chính trị, bản lĩnh người thì nghiên cứu bản lĩnh chỉ huy sẽ làm phong phú hơn, sâu sắc hơn người cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam. 24 Những công trình khoa học có liên quan đã nghiên cứu các góc độ khác nhau về vấn đề lý luận và thực tiễn đào tạo, giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện bản lĩnh người cán bộ chỉ huy trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Tuy nhiên, chưa có tác giả nào bàn một cách sâu sắc, toàn diện về bản lĩnh chỉ huy, nhất là bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội. Vì vậy, tác giả tiếp tục nghiên cứu làm rõ thực chất và những nhân tố quy định phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam. Đây là vấn đề mới, nội dung quan trọng cần nghiên cứu làm rõ trong luận án. Hai là, những công trình khoa học có liên quan đã nghiên cứu khá toàn diện về bản lĩnh của con người trong hoạt động thực tiễn. Thực chất đó là năng lực làm chủ của con người trong những điều kiện, hoàn cảnh lịch sử xã hội nhất định. Các công trình khoa học cũng đã khẳng định: bản lĩnh của con người luôn gắn liền với hoạt động nhận thức, hoạt động thực tiễn lao động sản xuất, chiến đấu... trong mọi hoạt động đều cần có trí tuệ và bản lĩnh để đạt đến mục đích đã xác định. Thực tiễn đó đã giúp cho tác giả phương pháp tiếp cận nghiên cứu làm rõ thực trạng trình độ phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt nam hiện nay. Về thực trạng bản lĩnh người cán bộ chỉ huy của những công trình khoa học có liên quan đã thành công trong nghiên cứu, đánh giá ở một số lĩnh vực, khía cạnh khác nhau, tuy nhiên chưa được đánh giá một cách hệ thống, toàn diện. Do đó, tác giả luận án tiếp tục nghiên cứu, đánh giá thực trạng trình độ phát triển bản lĩnh chỉ huy của họ trên cơ sở các tiêu chí đã xác định, đồng thời, phân tích, chỉ rõ những yêu cầu mới trong phát triển bản lĩnh chỉ huy của người chỉ huy cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay. Ba là, các công trình khoa học có liên quan đã chỉ rõ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của bản lĩnh và sự cần thiết phải rèn luyện bản lĩnh người cán bộ chỉ huy; đề xuất giải pháp giáo dục, rèn luyện bản lĩnh người cán bộ chỉ huy