Tài liệu Phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội nhân dân việt nam hiện nay theo tư tưởng hồ chí minh

BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ TRÞNH ANH TUÊN PH¸T HUY NH¢N Tè CON ng-êi trong n©ng cao søc m¹nh chiÕn ®Êu cña QU©N ®éI NH©N D©N VIÖT NAM HIÖN NAY THEO T¦ T¦ëng hå chÝ minh LUËN ¸N TIÕN SÜ TRIÕT HäC HÀ NỘI - 2017 1 BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ TRÞNH ANH TUÊN PH¸T HUY NH¢N Tè CON ng-êi trong n©ng cao søc m¹nh chiÕn ®Êu cña QU©N ®éI NH©N D©N VIÖT NAM HIÖN NAY THEO T¦ T¦ëng hå chÝ minh Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử Mã số: 9229002 LUËN ¸N TIÕN SÜ TRIÕT HäC NG¦êi h-íng dÉn khoa häc: 1. pgs, ts Ph¹m V¨n NhuËn 2. pgs, ts NguyÔn V¨n ThÕ HÀ NỘI - 2017 2 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tác giả. Các số liệu, trích dẫn trong luận án là trung thực, có xuất xứ rõ ràng và không trùng lặp với những công trình đã được công bố. Hà Nội, ngày tháng năm 2017 TÁC GIẢ LUẬN ÁN Trịnh Anh Tuấn 3 MỤC LỤC Trang 5 MỞ ĐẦU TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 9 Chương 1 THỰC CHẤT VÀ NHỮNG NHÂN TỐ QUY ĐỊNH 1.1. 1.2. Chương 2 2.1. 2.2. Chương 3 3.1. 3.2. 3.3. PHÁT HUY NHÂN TỐ CON NGƯỜI TRONG NÂNG CAO SỨC MẠNH CHIẾN ĐẤU CỦA QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Quan niệm về phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội và phát huy nhân tố con người theo tư tưởng Hồ Chí Minh Những nhân tố quy định phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu Quân đội nhân dân Việt Nam theo tư tưởng Hồ Chí Minh. THỰC TRẠNG VÀ YẾU CẦU PHÁT HUY NHÂN TỐ CON NGƯỜI TRONG NÂNG CAO SỨC MẠNH CHIẾN ĐẤU CỦA QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Thực trạng phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh Những mâu thuẫn và yêu cầu phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh GIẢI PHÁP PHÁT HUY NHÂN TỐ CON NGƯỜI TRONG NÂNG CAO SỨC MẠNH CHIẾN ĐẤU CỦA QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, chú trọng đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện... hợp lý cho phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh Nâng cao chất lượng giáo dục, tuyên truyền và hoàn thiện hệ thống chuẩn mực, tiêu chí, yêu cầu phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh Phát huy tính tích cực, tự giác của mỗi cán bộ, chiến sĩ trong tiếp nhận những tác động, định hướng và chủ động chuyển hóa thành phẩm chất, năng lực tạo động lực phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh KẾT LUẬN DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 30 30 58 80 80 102 118 118 130 140 157 160 161 175 4 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt 1 Chính trị viên CTV 2 Chính trị quốc gia CTQG 3 Chủ nghĩa xã hội CNXH 4 Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNH, HĐH 5 Công tác đảng, công tác chính trị CTĐ, CTCT 6 Nhà xuất bản Nxb 7 Quân đội nhân dân QĐND 8 Tư tưởng Hồ Chí Minh TTHCM 9 Xã hội chủ nghĩa XHCN STT 5 MỞ ĐẦU 1. Giới thiệu khái quát về luận án Đề tài “Phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh” được tác giả tiếp cận dưới góc độ chuyên ngành Chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Đây là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, được tác giả phát hiện, trăn trở, ấp ủ và quan tâm nghiên cứu từ nhiều năm, trên cương vị người cán bộ cơ sở và cán bộ cơ quan đảm nhiệm CTĐ, CTCT của một học viện là trung tâm giảng dạy và nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn quân sự của Toàn quân. Tác giả triển khai nghiên cứu đề tài và trình bày theo kết cấu gồm: mở đầu, tổng quan vấn đề nghiên cứu, ba chương (7 tiết), kết luận, danh mục công trình nghiên cứu của tác giả liên quan luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phục lục. Kết cấu đảm bảo cho tác giả triển khai nghiên cứu được những vấn đề lý luận và thực tiễn, từ đó đề xuất ba nhóm giải pháp cơ bản phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Những luận giải trong luận án, một mặt là sự kế thừa có chọn lọc một số quan điểm của các học giả trong các công trình nghiên cứu, mặt khác là sự nỗ lực nghiên cứu của tác giả dưới sự định hướng của tập thể cán bộ hướng dẫn khoa học. Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần làm cơ sở khoa học cho các cấp lãnh đạo, quản lý cụ thể hóa, hoàn thiện các nội dung, quyết sách phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. 2. Lý do lựa chọn đề tài luận án Nhân tố con người cũng như phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh là nội dung cơ bản của xây dựng quân đội ta. Lịch sử hình thành, phát triển, chiến đấu và chiến 6 thắng của quân đội ta qua các cuộc kháng chiến góp phần giành và giữ vững độc lập chủ quyền, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa gắn liền với tiến trình phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội. Hiện nay, phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh là tiếp nối lịch sử, phù hợp với quy luật phát triển, đồng thời là yêu cầu cấp thiết, liên quan trực tiếp đến sự sống còn của dân tộc, của chế độ xã hội chủ nghĩa và sự lãnh đạo của Đảng ta. Thực tiện đường lối quân sự của Đảng, những thập niên vừa qua, đặc biệt hiện nay, phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh đã thu được những thắng lợi, thành tựu to lớn. Sức mạnh chiến đấu của quân đội không ngừng được củng cố, phát triển; quân đội luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Nhân tố con người luôn được phát huy; trình độ làm chủ vũ khí, trang bị, phương tiện, khoa học hiện đại; phẩm chất chính trị, đạo đức, phẩm chất chiến đấu không ngừng được nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu ấy, vẫn còn những hạn chế bất cập. Ở một số bộ phận cán bộ, chiến sĩ vẫn còn biểu hiện chưa thật có quyết tâm, ý chí cao trong khắc phục khó khăn, gian khổ, tu dưỡng đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh; đặc biệt nâng cao phẩm chất, năng lực chiến đấu, trình độ làm chủ vũ khí trang bị, phương tiện mới được trang bị… làm hạn chế quá trình nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội ta. Những bước phát triển của vũ khí, phương tiện hiện đại nhanh chóng chưa từng có như hiện nay, thành tựu của nó nhanh chóng đưa vào thực hiện cách mạng hóa vũ khí, phương tiện chiến tranh; toàn cầu hóa về kinh tế, hội nhập về văn hóa; mặt trái của kinh tế thị trường và diễn biến hòa bình của các thế lực thù đich…làm cho quá trình phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội nói chung và theo tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng phải đối mặt với những khó khăn, thách thực mới. Phát huy nhân tố con người không chỉ để có động lực tinh thần vươn lên làm chủ vũ 7 khí hiện đại, mà còn có tinh thần vững vàng đối phó với tính chất ác liệt của chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao của địch. Vì thế nghiên cứu sinh lấy vấn đề: “Phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh” làm đề tài luận án tiến sĩ triết học của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích nghiên cứu: Luận giải những vấn đề lý luận, thực tiễn, qua đó đề xuất những giải pháp phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh * Nhiệm vụ nghiên cứu: - Luận giải những vấn đề lý luận phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh - Nghiên cứu thực trạng phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. - Đề xuất những những giải pháp phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài * Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Là những vấn đề bản chất, tính quy luật phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh * Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Là những nội dung thuộc bản chất và những vấn đề liên quan đến phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh (chủ yếu tập trung từ 2012 - 2016). 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu * Cơ sở lý luận của đề tài: Đề tài dựa vào lý luận chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về nhân tố con người nói 8 chung và trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng. * Cơ sở thực tiễn của đề tài: Là hiện trạng phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. * Phương pháp nghiên cứu: Đề tài vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử và phương pháp Hồ Chí Minh. Ngoài ra, luận án còn vận dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phân tích và tổng hợp, trừu tượng hoá và khái quát hoá; lô gích và lịch sử; điều tra xã hội học; tham khảo ý kiến chuyên gia và phương pháp nghiên cứu các tài liệu… 6. Những đóng góp mới của luận án Những nội dung thuộc lý luận phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh Những kết quả đánh giá thực trạng phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Nội dung những giải pháp được đề xuất phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Luận án làm cơ sở khoa học cho các cấp lãnh đạo, quản lý ở các đơn vị trong quân đội, đặc biệt là những sư đoàn đủ quân quân đội ta cụ thể hóa vào hoàn thiện các nội dung, quyết sách giải quyết vấn đề về nhân tố con người hiện nay. Ngoài ra còn có thể làm tài liệu cho nghiên cứu, giảng dạy và học tập ở các học viện, nhà trường quân đội hiện nay. 8. Kết cấu của luận án Luận án gồm: mở đầu; tổng quan; 3chương ( 7 tiết); kết luận; danh mục công trình nghiên cứu của tác giả liên quan đến đề tài luận án; danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. 9 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài có liên quan đến đề tài luận án Trên thế giới, nhiều nhà khoa học nhất là các nhà khoa học Nga (Liên Xô cũ), Trung Quốc đã có những công trình nghiên cứu có giá trị lớn về nhân tố con người và hoạt động xây dựng, phát huy nhân tố con người, cung cấp những cơ sở, luận cứ khoa học nền tảng, quan trọng cho việc luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn, cũng như đề xuất các giải pháp phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội, bảo đảm cho các lực lượng vũ trang cách mạng có sức mạnh toàn diện, thực hiện thắng lợi chức năng, nhiệm vụ của mình. A.A.Grê-Scô (1978), “Các lực lượng vũ trang của Nhà nước Xô-Viết” [39], (sách chuyên khảo). Cuốn sách có dung lượng 582 trang, đây là một công trình khoa học có giá trị lý luận và thực tiễn cao về xây dựng quân đội. Tác giả của công trình trên đã luận giải và chỉ ra nguồn gốc sức mạnh chiến đấu của quân đội, của cán bộ, chiến sĩ. Chỉ ra quy luật những thắng lợi của quân đội và Hồng quân Liên Xô. Đó chính là quy luật về khả năng mạnh được, yếu thua, về sức mạnh tổng hợp, sức mạnh của nhân tố con người, trong đó đề cập vai trò to lớn của đội ngũ những sĩ quan Hồng quân Liên Xô. Tìm hiểu tác phẩm này giúp nghiên cứu sinh nhận thức được mục tiêu lịch sử, nguồn gốc của các phẩm chất chiến đấu và tinh thần của cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang Xô Viết. Chương VII của công trình nêu trên có luận giải về cán bộ sĩ quan của các lực lượng vũ trang đó là: “Không thể xây dựng và phát triển quân đội mà không có một số lượng đầy đủ cán bộ chỉ huy, cán bộ chính trị, cán bộ kỹ thuật - kỹ sư được đào tạo một cách thích đáng. Đó là chân lý hoàn toàn rõ ràng. Sĩ quan là cơ sở, là sườn của quân đội và hạm đội” [39, tr.289]. Tác giả đã đưa ra 6 yêu cầu rất cụ thể với cán bộ sĩ quan và việc đào tạo họ. 10 Herry J Hewson (1998), “Người chỉ huy hải quân đánh bộ thế kỷ 21 - sau ý tưởng giúp cho sự thành công trong quá trình thay đổi triệt để” [50], (sách chuyên khảo). Trên cơ sở phân tích sự phát triển mới của tình hình, nhất là sự bùng nổ của cách mạng khoa học công nghệ đã tạo nên “sự chuyển hướng tới một kiểu chiến tranh hoàn toàn mới dựa trên tri thức”. Để có được đội ngũ lãnh đạo, chỉ huy năng động kịp thời cho sự thay đổi đó, tác giả nêu lên những vấn đề đáng lưu ý và cần phải thực hiện như: tự giáo dục rèn luyện bản thân; nắm bắt kịp tiến độ; học cách chấp nhận sự mơ hồ; tự chủ trong mọi công việc; tự điều tiết thái độ của mình: “nếu tinh thần của người lính bị giảm sút, thì người chỉ huy phải có trách nhiệm tạo ra những động lực cần thiết để khôi phục lại tinh thần cho họ” [50, tr.6]; hãy giữ một tư duy mở: “bạn không thể ngăn cản được sự thay đổi mà chỉ có thể phải thay đổi theo nó” và “hãy tự giáo dục bản thân, trau dồi kỹ năng, luôn linh hoạt, sẵn sàng tiếp thu mọi ý kiến, nắm bắt nhanh sự thay đổi, đặt lòng tin của mình vào tương lai, vào chính mình, vào đơn vị mình” [50, tr.7]. Tác giả Donald.H.Rumsfeld (2002), với công trình “Transforming the military” [152], đã đề cập đến sự chuyển hoá nhằm nâng cao sức mạnh và duy trì ưu thế của các lực lượng vũ trang Hoa Kỳ trong chiến lược quốc phòng mới theo hướng ưu tiên cho con người cùng với việc đầu tư mạnh mẽ phát triển VKTBKT công nghệ cao, hiện đại. Tác giả cho rằng, người lính là nền tảng của lực lượng vũ trang và người lính có tố chất tốt sẽ là nhân tố quyết định chiến thắng trong chiến tranh tương lai. Những phẩm chất cần có của các lực lượng vũ trang Hoa Kỳ là sự khéo léo, can đảm, sáng tạo, khả năng thích ứng nhanh chóng với sự thay đổi linh hoạt của chiến trường, với những thách thức mới trong những hoàn cảnh bất ngờ; khả năng phối hợp giữa các lực lượng trong thực tiễn chiến đấu. Tác giả cũng đặc biệt nhấn mạnh quá trình đào tạo người lính phải được thiết kế giống như những yêu cầu khi chiến đấu. Điều đó đảm bảo người lính có thể chiến đấu đạt hiệu quả cao như khi được đào tạo. 11 Tác giả Frederick W. Kagan (2006), với công trình “The U.S. Military's Manpower Crisis” [153], đã chỉ ra nguồn gốc cuộc khủng hoảng về nhân lực trong quân đội Mỹ hiện nay xuất phát từ chính sách phát triển quân đội Mỹ những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ XX. Chính sách đó ít quan tâm đến phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là chuyên gia và những người hoạch định chính sách. Tác giả đã chỉ ra nguồn gốc của chính sách đó do quan niệm sai lầm về bản chất của chiến tranh và việc vận dụng những nguyên tắc của kinh doanh vào việc phát triển quân đội. Phương hướng giải quyết là vừa phát triển vũ khí trang bị kỹ thuật cao đồng thời tăng đầu tư cho việc phát triển nguồn nhân lực. Quá trình đào tạo người lính phải được thiết kế đủ về thời gian, chú trọng đổi mới công nghệ đào tạo và phương tiện hỗ trợ, dự kiến được những yêu cầu mới trong tương lai; chú trọng đào tạo khả năng thích ứng với văn hoá và ngôn ngữ của địa phương. Đây là những gợi ý quan cho phát huy nguồn lực con người trong lĩnh vực quân sự nói chung và trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội nói riêng. Tác giả Steve M.Kosiak (2008), với công trình“Military manpower for The LongHaul” [155], khẳng định nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực quân sự có vị trí rất quan trọng, đặc biệt là trong chiến lược dài hạn của các lực lượng vũ trang Hoa Kỳ. Nguồn lực này phải đủ về số lượng, được đào tạo bài bản, có kinh nghiệm và kỹ năng tác chiến thành thạo. Tác giả cho rằng chất lượng nguồn nhân lực quân sự là yếu tố đóng góp nhiều nhất vào sức mạnh của các lực lượng vũ trang Hoa Kỳ những năm vừa qua. Tác giả đưa ra dự báo những yêu cầu mới cho nguồn nhân lực này trong tương lai. Các khuyến nghị tập trung vào cải thiện chế độ đãi ngộ cho việc thu hút và giữ chân nguồn nhân lực chất lượng cao, tinh gọn lực lượng vũ trang và phát triển việc tư vấn, nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực quân sự. Nhìn chung, các công trình trên khẳng định, trong lĩnh vực quân sự, cùng với vũ khí, nhân tố con người có vai trò rất quan trọng. Đó là con người có năng lực sáng tạo, khéo léo, có kinh nghiệm tác chiến, linh hoạt và phối hợp tốt giữa các lực lượng; có hiểu biết về văn hoá và ngôn ngữ bản địa… 12 2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước có liên quan đến đề tài luận án 2.1. Các công trình nghiên cứu về nhân tố con người trong Quân đội nhân dân Việt Nam Vũ Quang Tạo (2002), “Mối quan hệ giữa con người và vũ khí trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN chống cuộc tiến công bằng vũ khí công nghệ cao” [127], (luận án), tác giả đã bước đầu nêu ra những đặc điểm cơ bản của mối quan hệ giữa con người và vũ khí trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN chống cuộc tiến công bằng vũ khí công nghệ cao; đề xuất một số giải pháp giải quyết mối quan hệ giữa con người và vũ khí trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, đánh thắng cuộc tiến công dùng vũ khí công nghệ cao. Tác giả quan niệm, mối quan hệ giữa con người và vũ khí trong chiến tranh là sự thống nhất, tương tác giữa chủ thể điều khiển là con người với phương tiện bị điều khiển là vũ khí trong một phương thức kết hợp phù hợp với một phương thức tác chiến nhất định [127, tr.15]. Chiến tranh ở hình thức nào, kể cả chiến tranh bằng vũ khí công nghệ cao, thì mối quan hệ giữa con người và vũ khí vẫn phải được nhận thức theo quan điểm Mác - Lênin về vai trò quyết định của con người [127, tr.44]. Tuy nhiên bằng kết quả nghiên cứu, tác giả cũng chỉ rõ đặc điểm mới của mối quan hệ giữa con người và vũ khí trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN chống cuộc tiến công bằng vũ khí công nghệ cao: Đặc điểm về vai trò ngày càng tăng của con người trong như quan hệ giữa con người và vũ khí; đặc điểm về mối quan hệ giữa con người và vũ khí phát triển ngày càng hoàn thiện. Nguyễn Đình Chiến (chủ biên - 2008), “Cách mạng trong quân sự và những vấn đề đặt ra đối với Quốc phòng Việt Nam” [8], (sách chuyên khảo). Cuốn sách dày 624 trang, đã nghiên cứu một cách có hệ thống về cách mạng trong quân sự ở nước ta. Tập thể tác giả đưa ra một hệ thống vấn đề nghiên cứu cơ bản, toàn diện, từ những nguyên tắc lý luận để tiếp cận cách mạng trong quân sự đến việc lược khảo những thông tin về cuộc cách mạng trong quân sự đang diễn ra trên thế giới hiện nay, đồng thời khái quát lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam từ 13 thời đại Hùng Vương đến thời đại Hồ Chí Minh dưới góc nhìn cách mạng trong quân sự; từ đó đề xuất những vấn đề quan trọng nhằm vận dụng vào việc phát triển nền quốc phòng Việt Nam trong thời kỳ mới. Tác giả khẳng định: “cuộc cách mạng quân sự tạo ra những thay đổi về chất trong hệ thống chỉ huy quân sự. Trước hết, nó đòi hỏi giảm đáng kể thời gian thông qua quyết định chỉ huy và chiến đấu, thời gian truyền mệnh lệnh chính xác và tin cậy từ trên xuống. Đây cũng là tính chất đặc trưng của đa số hệ thống chỉ huy và quản lý và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với hệ thống chỉ huy quân sự vì có liên quan đến sinh mệnh của nhiều người”; “khả năng chỉ huy linh hoạt và thích nghi ngày càng phụ thuộc vào ưu thế thông tin, không chỉ thông tin về đối phương mà cả thông tin của quân nhà và diễn biến tình hình trên chiến trường”; “trong tương lai, bộ chỉ huy quân sự sẽ là bộ chỉ huy binh chủng hợp thành, sĩ quan chỉ huy sẽ phải là sĩ quan chỉ huy binh chủng hợp thành, cơ chế chỉ huy sẽ là chỉ huy liên hợp” [8, tr.6]. Trần Nam Chuân (2012), “Quy hoạch và đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực trình độ cao cho quân đội đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn hiện nay” [10], (báo khoa học). Trên cơ sở quan điểm của Đại hội XI về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ thời kỳ mới, tác giả đi sâu phân tích, làm rõ những ưu điểm và hạn chế trong công tác quy hoạch và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ các cấp trong quân đội thời kỳ CNH, HĐH đất nước. Tác giả khẳng định, nhiệm vụ cách mạng mới đã và đang đặt ra cho công tác cán bộ của Đảng và Nhà nước nói chung, công tác đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao trong quân đội nói riêng một trách nhiệm hết sức nặng nề. Tác giả đề xuất giải pháp: đổi mới công tác quy hoạch và đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ các cấp trong quân đội; tiếp tục hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách trong phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng nhân tài, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Đặng Nam Điền (2013), “Xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao trong Quân đội - Mấy vấn đề đặt ra” [32], (báo khoa học). Tác giả khẳng định xây dựng 14 nguồn nhân lực chất lượng cao trong quân đội có ý nghĩa quyết định, đảm bảo quân đội hoàn thành tốt nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Từ đánh giá thực trạng nguồn lực và nguyên nhân, tác giả đề xuất các biện pháp cơ bản, tập trung vào các nội dung sau: tạo được sự thống nhất nhận thức của các cấp các ngành, nhất là cấp ủy, cán bộ chủ trì về xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao trong Quân đội; có quy hoạch, kế hoạch xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao bảo đảm nhu cầu trước mắt và lâu dài; tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng toàn diện công tác giáo dục - đào tạo, huấn luyện bộ đội; quan tâm chăm lo thực hiện các chế độ, chính sách nhằm thu hút, trọng dụng nhân tài, xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao trong Quân đội. Bộ Quốc phòng (2013), Đề án đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới [6], (đề án) đã khẳng định vị trí, tầm quan trọng của công tác giáo dục chính trị tại đơn vị [6, tr.1]; chỉ ra thực trạng công tác giáo dục chính trị tại đơn vị [6, tr.5-7]; khái quát chỉ ra mâu thuẫn cơ bản cần giải quyết, đó là mâu thuẫn giữa yêu cầu cao nâng cao chất lượng giáo dục chính trị tại đơn vị với thực trạng chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp, phương tiện và chất lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy chính trị [6, tr.9]. Đề án chỉ rõ: “Đổi mới công tác đào tạo tại các học viện, nhà trường Quân đội gắn với bồi dưỡng thường xuyên tại đơn vị, nâng cao trình độ, phương pháp sư phạm và kỹ năng khai thác, quản lý thông tin mạng cho đội ngũ cán bộ chính trị - lực lượng nòng cốt trong công tác giáo dục chính trị tại đơn vị đáp ứng nhiệm vụ trong tình hình mới” [6, tr.11]. 2.2. Các công trình nghiên cứu về nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam Hoàng Quang Đạt (1996), “Nâng cao chất lượng nhân tố con người trong sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [31], (Luận án). Đây là công trình khoa học đã phân tích một cách hệ thống việc nâng cao chất lượng nhân tố con người của cán bộ, chiến sĩ QĐND Việt Nam. Luận án đã làm 15 rõ vai trò và chất lượng của nhân tố con người trong sức mạnh chiến đấu của quân đội ta; đề xuất một số phương hướng, biện pháp cơ bản có tính khả thi, góp phần nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của quân đội ta hiện nay. Tác giả khẳng định: nhân tố con người là trung tâm, là chủ thể quyết định vai trò ngày càng tăng lên trước sự phát triển mới của sức mạnh chiến đấu. Việc nâng cao chất lượng nhân tố con người trong sức mạnh chiến đấu là vấn đề của mọi quân đội, dù với quan niệm khác nhau như thế nào về con người. Đó cũng là vấn đề có tính cơ bản thường xuyên đối với quá trình nâng cao chất lượng tổng hợp và xây dựng sức mạnh chiến đấu của quân đội ta. Việc nâng cao chất lượng nhân tố con người, phát huy vai trò nhân tố con người là vấn đề cơ bản lâu dài, đặc biệt hiện nay đang trở thành vấn đề cấp thiết. Chất lượng nhân tố con người đang đứng trước yêu cầu phát triển của vũ khí - kỹ thuật, trước yêu cầu xây dựng sức mạnh chiến đấu mới đấu tranh trên mặt trận chính trị - tư tưởng, trước yêu cầu phát triển của bản thân con người trong quân đội còn những hạn chế, bất cập so với yêu cầu của nhiệm vụ mới. Từ đó, công trình đã đề ra các giải pháp như việc bồi dưỡng phẩm chất chiến đấu cho cán bộ, chiến sỹ, đặc biệt phẩm chất chính trị - đạo đức; kết hợp với xây dựng tổ chức quân đội vững mạnh; chú trọng xây dựng sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội để nâng cao chất lượng nhân tố con người… Nguyễn Văn Tài (1998), “Tích cực hóa nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [123], (luận án), tác giả đã vận dụng phương pháp tiếp cận hệ thống hoạt động - giá trị - nhân cách để góp phần xác định rõ khái niệm nhân tố con người, tích cực hóa nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan; khám phá nội dung, thực chất và những vấn đề có tính quy luật với tính cách là những động lực tích cực hóa nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan trong xây dựng quân đội hiện nay; bước đầu làm sáng tỏ vai trò nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan; khảo sát tình hình tích cực hóa nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan trong xây dựng quân đội hiện nay và chỉ ra các mâu thuẫn cần giải quyết của quá trình đó; đề xuất một số phương hướng và giải 16 pháp cơ bản, đồng bộ, phù hợp với đặc thù hoạt động quân sự trong tình hình mới nhằm hiện thực hóa tiềm năng tích cực tự giác, sáng tạo của đội ngũ sĩ quan trong xây dựng quân đội. Theo tác giả, “Tích cực hóa nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan là một quá trình phát hiện, bồi dưỡng, kích thích phát triển, đồng thời phát huy và sử dụng đúng đắn, có hiệu quả tính tích cực, tự giác, sáng tạo của đội ngũ sĩ quan, tạo động lực phát triển của sự nghiệp xây dựng QĐND Việt Nam theo phương hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại”; Đồng thời khẳng định, tích cực hóa nhân tố con người của đội ngũ sĩ quan trong xây dựng quân đội hiện nay là một vấn đề có quy mô cả chiều rộng và chiều sâu, đòi hỏi phải được thực hiện đồng bộ bằng một hệ thống các phương hướng và giải pháp cơ bản có quan hệ chặt chẽ với nhau, bao gồm: định hướng giá trị - lợi ích, dân chủ hóa và trí tuệ hoá. Trong các phương hướng, giải pháp đó thì trí tuệ hoá là quan trọng nhất, vì nó trực tiếp tác động đến phẩm chất và năng lực của đội ngũ sĩ quan. Mọi biện pháp tích cực hóa nhân tố con người phải thông qua việc bồi dưỡng, phát triển phẩm chất và năng lực mới có thể phát huy và sử dụng tốt tiềm năng tích cực, tự giác, sáng tạo của đội ngũ sĩ quan trong sự nghiệp xây dựng quân đội [123, Tr.147]. Nguyễn Kim Ninh (2002), “Quan hệ giữa chất lượng và số lượng con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [108], (luận án), tác giả đã góp phần làm rõ các khái niệm số lượng, chất lượng con người và mối quan hệ biện chứng của nó trong sức mạnh chiến đấu của quân đội ta; bước đầu khái quát một số vấn đề có tính quy luật trong giải quyết mối quan hệ giữa số lượng và chất lượng con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội; đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm giải quyết mối quan hệ giữa số lượng và chất lượng con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội ta hiện nay. Luận án khẳng định, “Nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội là một quá trình tác động tổng hợp vào tất cả các mặt hoạt động nhằm xây dựng, phát triển, hoàn thiện các yếu tố và giải quyết tốt mối 17 quan hệ giữa các yếu tố trong sức mạnh chiến đấu của quân đội, đảm bảo sức mạnh chiến đấu của quân đội ngày càng cao, quân đội luôn trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao và có khả năng hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, trong mọi tình huống” [108, tr.35]. Trong đó, “quan hệ giữa số lượng và chất lượng con người là một trong những mối quan hệ nền tảng tạo nên sức mạnh chiến đấu của quân đội. Trên cơ sở vạch ra 4 vấn đề có tính quy luật, xem xét, đánh giá thực trạng, chỉ ra yêu cầu mới trong giải quyết mối quan hệ giữa số lượng và chất lượng con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội, luận án đã đề xuất 3 nhóm giải pháp cơ bản nhằm giải quyết mối quan hệ giữa số lượng và chất lượng con người trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội, gồm: Nhóm giải pháp tác động vào tổ chức, biên chế của quân đội, xây dựng quân số hợp lý, chất lượng cao; nhóm giải pháp góp phần nâng cao chất lượng con người của đội ngũ cán bộ, chiến sĩ trong quân đội; nhóm giải pháp tác động vào điều kiện khách quan để giải quyết mối quan hệ giữa số lượng và chất lượng con người nhằm nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội ta hiện nay. Hoàng Văn Thanh (Chủ biên - 2009), “Bồi dưỡng nhân cách chính trị viên cho đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội hiện nay” [128], (sách chuyên khảo), đã luận giải về lý luận, thực tiễn, chỉ ra yêu cầu và đề xuất giải pháp bồi dưỡng nhân cách chính trị viên cho đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội hiện nay. Công trình nhận định: Bồi dưỡng nhân cách chính trị viên cho đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội là toàn bộ hoạt động của cấp ủy đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy, cơ quan chính trị và các tổ chức trong đơn vị tác động vào hệ thống phẩm chất nhân cách người cán bộ chính trị cấp phân đội làm cho nó không ngừng phát triển, hoàn thiện đáp ứng, yêu cầu, nhiệm vụ, chức trách trên cương vị được giao [128, tr.30]. Nguyễn Thanh Hùng (2010), “Bồi dưỡng năng lực CTĐ, CTCT cho sĩ quan chỉ huy cấp phân đội” [60], (sách chuyên khảo), tác giả khẳng định, tiến hành CTĐ, CTCT là vấn đề có tính nguyên tắc trong xây dựng quân đội cách 18 mạng và có vai trò quan trọng trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của QĐND Việt Nam hiện nay. Đây là hoạt động đòi hỏi phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng, đặc biệt là sĩ quan chỉ huy cấp phân đội. Tác giả đã nhấn mạnh, bồi dưỡng năng lực CTĐ, CTCT cho sĩ quan chỉ huy cấp phân đội phải kết hợp chặt chẽ bồi dưỡng của tổ chức với tự bồi dưỡng, tự rèn luyện của sĩ quan chỉ huy cấp phân đội; phải gắn bồi dưỡng năng lực CTĐ, CTCT với nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực toàn diện của sĩ quan chỉ huy cấp phân đội. Tác giả đưa ra bốn giải pháp chủ yếu trong bồi dưỡng năng lực CTĐ, CTCT cho sĩ quan chỉ huy cấp phân đội. Trong đó tác giả cho rằng, “Nâng cao nhận thức của lãnh đạo, chỉ huy các cấp về bồi dưỡng năng lực CTĐ, CTCT cho sĩ quan chỉ huy cấp phân đội là vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt nhằm tạo ra sự thống nhất về tư tưởng làm cơ sở cho sự thống nhất trong hành động, phát huy mạnh mẽ động lực tinh thần, khắc phục khó khăn, bảo đảm cho hoạt động bồi dưỡng đi đúng hướng, đem lại hiệu quả cao” [60, tr.145]. Phạm Xuân Hảo (chủ biên - 2010), “Bồi dưỡng lối sống XHCN cho sĩ quan trẻ hiện nay” [48], (sách chuyên khảo), đã nhận định: “Bồi dưỡng cho đội ngũ sĩ quan quân đội nói chung, đội ngũ sĩ quan trẻ nói riêng về phẩm chất và năng lực...giữ vai trò cực kỳ quan trọng và cấp thiết. Lối sống là một yếu tố cấu thành phẩm chất chính trị, đạo đức, giữ vai trò quan trọng trong hành vi chính trị, đạo đức của sĩ quan trẻ” [48, tr.168]. Nguyễn Quang Bắc (2011), “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ khoa học - công nghệ quân sự đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ” [3], (Báo khoa học). Từ thực tiễn tiến hành hoạt động kỹ thuật quân sự hiện nay, tác giả khẳng định nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ khoa học - công nghệ quân sự giữ vị trí trung tâm, là giải pháp quan trọng nhằm xây dựng ngành kỹ thuật quân đội và sự nghiệp xây dựng quân đội trong thời kỳ CNH, HĐH đất nước. Tác giả đánh giá, những năm vừa qua mặc dù có nhiều tiến bộ nhưng nhìn chung công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ khoa học - công nghệ quân sự chưa ngang tầm với yêu cầu mới. 19 Từ đó, tác giả đưa ra ba giải pháp đó là: Không ngừng giáo dục, bồi dưỡng lập trường giai cấp công nhân, mục tiêu, lý tưởng của Đảng, tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh; Làm tốt công tác quy hoạch đào tạo, sử dụng cán bộ khoa học - công nghệ quân sự và tập trung hoàn thiện môi trường hoạt động và có chính sách đãi ngộ đối với cán bộ khoa học - công nghệ quân sự. Hoàng Đình Tỉnh (2012), “Nâng cao chất lượng nguồn lực sĩ quan trẻ trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [143], (luận án). Đây là công trình nghiên cứu có hệ thống về vấn đề nguồn nhân lực quân sự với một đối tượng cụ thể là sĩ quan trẻ trong QĐND Việt Nam. Tác giả đã làm rõ một số vấn đề lý luận cơ bản về nâng cao chất lượng nguồn lực sĩ quan trẻ trong xây dựng QĐND Việt Nam: quan niệm, vai trò, những vấn đề có tính quy luật và thực chất nâng cao chất lượng nguồn lực sĩ quan trẻ. Tác giả đã phân tích thực trạng, ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của nó; đồng thời dự báo xu hướng vận động của nâng cao chất lượng nguồn lực này trong thời gian tới. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất các giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng nguồn lực sĩ quan trẻ trong xây dựng QĐND Việt Nam hiện nay. Nguyễn Văn Huy (2013), “Nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [61], (luận án). Trên cơ sở kết quả nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản và kết khảo sát, phân tích, đánh giá khách quan thực trạng nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong QĐND Việt Nam, tác giả tập trung luận giải ba giải pháp cơ bản, trực tiếp nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên góp phần nâng cao hiệu quả công tác đảng công tác chính trị, nâng cao sức mạnh chiến đấu của QĐND Việt Nam hiện nay. Thứ nhất, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong QĐND Việt Nam. Thứ hai, phát huy vai trò nhân tố chủ quan của người chính trị viên trong nâng cao năng lực thực tiễn của họ. Thứ ba, xây dựng môi trường thuận lợi cho nâng cao năng lực thực tiễn của người chính trị viên trong QĐND Việt Nam. Trong hệ