Tài liệu Phân tích hiệu quả kinh tế và kỹ thuật của mô hình nuôi tôm sú thâm canh và bán thâm canh ven biển tỉnh sóc trăng

TRƯ NG ð I H C C N THƠ KHOA TH Y S N DƯƠNG VĨNH H O PHÂN TÍCH HI U QU KINH T VÀ K THU T C A MÔ HÌNH NUÔI TÔM SÚ (Penaeus monodon) THÂM CANH VÀ BÁN THÂM CANH VEN BI N T NH SÓC TRĂNG LU N VĂN T T NGHI P CAO H C CHUYÊN NGÀNH NUÔI TR NG TH Y S N 2009 TRƯ NG ð I H C C N THƠ KHOA TH Y S N DƯƠNG VĨNH H O PHÂN TÍCH HI U QU KINH T VÀ K THU T C A MÔ HÌNH NUÔI TÔM SÚ (Penaeus monodon) THÂM CANH VÀ BÁN THÂM CANH VEN BI N T NH SÓC TRĂNG LU N VĂN T T NGHI P CAO H C CHUYÊN NGÀNH NUÔI TR NG TH Y S N Giáo viên hư ng d n TS. LÊ XUÂN SINH 2009 XÁC NH N C A H I ð NG i L IC MT L i ñ u tiên tôi xin trân tr ng c m ơn Ts. Lê Xuân Sinh ñã t n tình hư ng d n cho tôi trong su t quá trình h c t p và th c hi n lu n văn t t nghi p này. Trong quá trình h c t p và th c hi n lu n văn tôi ñư c s giúp ñ và ñ ng vi ên c a nhi u t ch c và cá nhân, tôi xin trân thành c m ơn: - Các th y cô cùng toàn th cán b trong Khoa Thu S n - Trư ng ð i h c C n Thơ ñã giúp ñ tôi hoàn thành khoá h c. - ThS. Nguy n Thanh Long, Cn. ð ng Th Phư ng, Ks. ð Minh Chun g, cùng toàn th các anh, ch trong l p Cao h c Thu S n K11 ñã t n tình giúp ñ tôi trong quá trình th c hi n lu n văn này. - Ban lãnh ñ o S Khoa h c và Công ngh t nh Sóc Trăng cùng toàn t h các ñ ng nghi p ñã giúp ñ tôi trong quá trình h c t p. - Các h nuôi tôm Sóc Trăng ñã giúp ñ tôi trong quá trình thu th p s li u và th c hi n nghiên c u này. - C m ơn ñ n các thành viên gia ñình tôi, b n bè thân h u ñã t n tình h tr tôi trong su t quá trình h c t p. Cu i cùng xin g i l i c m ơn sâu s c nh t ñ n t t c m i ngư i ñã giúp ñ và chia s khó khăn ñ tôi có s thành công ngày hôm nay. Trong quá trình vi t lu n văn không th tránh kh i nh ng sai sót, r t mong ñư c s góp ý c a quý th y cô và toàn th các b n. Tác gi Dương Vĩnh H o ii TÓM T T Nghiên c u này ñư c th c hi n t tháng 04 năm 2008 ñ n tháng 9 năm 2 009 nh m phân tích, ñánh giá và ki m ch ng các ch tiêu kinh t - k thu t ñ ñ x u t các gi i pháp c i thi n năng su t và l i nhu n c a các mô hình nuôi tôm sú th âm canh (TC) và bán thâm canh (BTC) t nh Sóc Trăng. S li u sơ c p ñư c thu b ng cách ph ng v n tr c ti p 50 h /mô hình; b trí 03 ao/mô hình ñ theo dõi các ch tiêu môi trư ng và 15 ao/mô hình ñ ki m ch ng các ch tiêu kinh t k thu t. K t qu kh o sát cho th y: Năm 2007, di n tích nuôi, năng su t và s n lư ng 2 trung bình c a mô hình TC l n lư t là 19.631,7 m /h , 3.998,7 kg/ha/v và 2 5.371,6 kg/h /v ; BTC là 17.628,0 m /h , 2.440,5 kg/ha/v và 3.789,6 kg/h /v . Các y u t như: t l di n tích ao nuôi/ t ng di n tích khu v c nuôi, m t ñ nu ôi, kích c gi ng th , t ng lư ng th c ăn, lư ng vôi s d ng, m c nư c bình quân ao nuôi, năng su t và s n lư ng thu ho ch gi a hai mô hình có s khác bi t c óý nghĩa th ng kê (α = 0,05). Năng su t và l i nhu n ch u tác ñ ng c a các y u t như: kinh nghi m nuôi, kích c tôm thu ho ch (con/kg), t ng di n tích và s lư ng ao nuôi. T ng chi phí, t ng chi phí c ñ nh, t ng chi phí bi n ñ i và t ng thu nh p gi a hai mô hình có s khác bi t (α = 0,05). Th c nghi m ñư c b trí cũng nh m ñánh giá l i m t s ch tiêu kinh t - k th u t như hi u qu s d ng th c ăn ñã cung c p và kh năng gây ô nhi m môi trư ng do nuôi tôm ñ i v i k t qu kh o sát. So v i k t qu kh o sát 2007, năng su t và s n lư ng mô hình TC th c nghi m cao hơn là 0,68 và 1,77 l n; BTC là 0,27 và 1,1 l n. T ng chi phí bi n ñ i bình quân c a mô hình TC và BTC th c nghi m 2008 cao hơn l n lư t là 0,93 và 0,22 l n, do chi phí tăng, nh t là giá th c ăn c ao. L i nhu n bình quân mô hình TC th c nghi m cao hơn k t qu kh o sát 2007 là 0,24 l n; nhưng mô hình BTC có l i nhu n th p hơn là 0,34 l n. T ng ñ m, l ân ñ u vào mô hình TC ch có 22,61% N và 12,08% P; BTC là 27,12% N và 9,83% P ñư c tôm h p thu, ph n còn l i ñư c th i vào môi trư ng. N u s n x u t ra 1 t n tôm th t thì ph i th i ra môi trư ng mô hình TC l n lư t là 88kg N và 30kg P, BTC l n lư t là 68Kg N và 25kg P. ð ngh nuôi tôm sú TC và BTC Sóc Trăng phát tri n n ñ nh và ñ t hi u qu cao v kinh t - k thu t c n th c hi n m t s gi i pháp ch y u sau: nên duy trì 2 ñ sâu m c nư c t 1,3-1,4 m; gi m t ñ nuôi TC t 25-30 con/m và v i BTC 2 t 12 -14 con/m . Chính quy n các c p c n xem công tác quy ho ch là khâu then iii ch t, nh t là quy ho ch t ng vùng nuôi; c n có các chính sách nâng cao năng l c c a cán b qu n lý NTTS; khuy n khích và m r ng s h p tác gi a các nhà t t c các khâu t ch c s n xu t, cung c p các d ch v ñ u vào, tiêu th s n ph m và nghiên c u ng d ng. iv ABSTRACT This study has been carried out from April 2008 to September 2009 at Soc Tra ng province, aiming to analyse and to evaluate the technical and economic indicato rs for proposing the solutions to improve the yield and net income of black tig er shrimp (Penaeus monodon) in semi-intensive and intensive systems. Primary data was collected by interviewing 50 households/system; setting-out 03 ponds/system to monitor the environmental indicators, and testing the technical - economic on es with 15 ponds/system. The surveyed results showed that in 2007, the average cultured area, avera ge yield and average shrimp production of intensive systems (IS) were 19,63 1.7 2 m /household, 3,998.7 kg/ha/crop and 5,371.6 kg/household/crop, respective ly. Those munbers for semi-intensive system (SIS) in turn were 17,62 8.0 2 m /household, 2,440.5 kg/ha/crop and 3,789.6 kg/household/crop. The fact ors such as ratio of pond area/total cultured area, stocking densities, size of seed, to tal amount of pellet, amount of lime, pond water depth and yield of shrimp betwe en the two models were significanfly different (α = 0.05). The yield and net inco me were affected by farming experience, size of shrimp at the harvest (shrimp/k g), total cultured area, and number of ponds. Those munbers for SIS was 0.27 a nd 1.1 times, respectively. Total cost, total fixed costs, total variable cost and tot al revenue between the two models were significanfly different (α = 0.05). This experienment was layed aiming for verification of major technical economic indicator as the use feed effect and the surce causing the pollution in shrimp culture with the 2007 survey results. In comparison with the 2007 surv ey results, the yield and production of the experiments of IS was higher than 0. 68 and 1.77 times, respectively. The total variable costs of IS and SIS in 20 08 experienments were respectively higher than those of 2007 surveyed resu lts about 0.93 and 0.22 times becauuse of the increasing of price of many inpu ts, especially feed. The net income of IS in 2008 experienment was higgher than th at of 2007 surveyed result about 0.24 times. On the otherhand, the net income of SIS was lower than that of 2007 about 0.34 times. There were only 22.61% N a nd 12.08% P for IS, was 27.12% N and 9.83% P per total protein, phosphorus inp uts was absorbed by shrimp, the remains were discharged into the environme nt. There were 88 kg N and 30 kg P for IS and 68 kg N, and 25 kg P for SIS discharged into the environment when 1 tone of shrimp was produced.. v For the futher development of back tiger shrimp farming in Soctrang (IS & SI S), it inportant to make some major solutions as the follows: the pond water depth of 2 1.3 - 1.4 m; stocking density of 25-30 post larva/m for IS and 12 -14 p ost 2 larva/m for SIS. Government at all levels need to have more appropri ate planning activities and better policies to improve the capacity of aquacultu re managers as well as to encourage and to expand the cooperation/linkage betwe en sectors of production, supply of the inputs, maketing of products and appli ed studies. vi CAM K T K T QU Tôi xin cam k t lu n văn này ñư c hoàn thành d a trên k t qu nghiên c u c a tôi ñư c th c hi n t i t nh Sóc Trăng và k t qu này chưa ñư c dùng cho b t c lu n văn cùng c p nào khác. Ký tên Dương Vĩnh H o Ngày 10 tháng 9 năm 2009 vii M CL C Tr ang XÁC NH N C A H I ð NG ................................................................................. .. i L I C M T ............................................................................................................. . ii TÓM T T .................................................................................................................. iii ABSTRACT ................................................................................................................ v CAM K T K T QU ............................................................................................... vii M C L C ................................................................................................................ viii DANH SÁCH B NG................................................................................................ xii DANH SÁCH HÌNH ................................................................................................ xiv DANH M C T VI T T T ....................................................................................xv Chương 1: GI I THI U............................................................................................. 1 1.1 M c tiêu nghiên c u ............................................................................................. . 2 1.2 Gi thuy t nghiên c u ........................................................................................... 3 1.3 N i dung nghiên c u ............................................................................................ . 3 Chương 2: T NG QUAN TÀI LI U.......................................................................... 4 2.1. Tình hình nuôi tôm nư c m n, l Vi t Nam .....................................................4 2.1.1. S phát tri n ngh nuôi tôm thương ph m ……………………………… ….4 2.1.2 S phát tri n c a các mô hình nuôi tôm bi n ................................................. 8 9 2.1.3 Các mô hình nuôi tôm sú Vi t Nam ........................................................... 2.2 M t s k t qu kh o sát v mô hình bán thâm canh và thâm canh ..................... 10 2.3 Tình hình s d ng ch ph m sinh h c trong nuôi tôm ........................................ 14 2.4 M t s nghiên c u v vai trò c a cá rô phi trong ao nuôi tôm sú ....................... 15 2.5 M t s ch tiêu môi trư ng nư c trong ao nuôi tôm sú....................................... 17 2.5.1 TAN - T ng ñ m amôn (Total Ammonia Nitrogen) .................................... 17 - 2.5.2 Nitrite (NO2 ) ............................................................................................... 17 - 2.5.3 Nitrate (NO3 ) ............................................................................................... 18 viii 2.5.4 TKN - T ng ñ m (Total Kjieldahl Nitrogen) ............................................... 18 2.5.5 T ng lân (TP) .............................................................................................. 18 2.5.6 S tích lu ñ m, lân trong ao nuôi tôm ...................................................... 19 2.6 Tình hình nuôi tôm sú thâm canh và bán thâm canh Sóc Trăng ......................19 Chương 3: V T LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U................................. 24 3.1 ð a ñi m và v t li u nghiên c u .......................................................................... 24 3.2 Phương pháp nghiên c u ..................................................................................... 24 3.2.1 ði u tra hi u qu kinh t - k thu t c a các mô hình nuôi ........................... 24 3.2.2 Phân tích s li u ........................................................................................... 25 3.3 B trí th c nghi m ñ ki m ch ng m t s ch tiêu kinh t và k thu t............... 26 3.3.1 B trí th c nghi m theo dõi ch tiêu môi trư ng .......................................... 26 * Các ch tiêu theo dõi và thu m u..................................................................... 26 * Phương pháp phân tích các ch tiêu ................................................................ 27 * Phương pháp tính toán .................................................................................... 27 3.3.2 B trí ki m ch ng các ch tiêu kinh t và k thu t ...................................... 30 3.3.3 Phương pháp x lý s li u b trí th c nghi m ............................................. 30 Chương 4: K T QU VÀ TH O LU N.................................................................31 4.1 Hi n tr ng ngh nuôi tôm sú t nh Sóc Trăng giai ño n 2005-2008 .................31 4.1.1 Thông tin chung v các mô hình và bi n ñ ng di n tích nuôi tôm .............. 31 4.1.2 Bi n ñ ng năng su t tôm sú nuôi ................................................................. 32 4.1.3 Bi n ñ ng s n lư ng tôm nuôi ..................................................................... 32 4.1.4 Bi n ñ ng giá thu mua tôm thương ph m .................................................... 33 4.2 K t c u và thông s k thu t c a các mô hình nuôi TC và BTC năm 2007 ....... 34 4.2.1 Thông tin v các ch h nuôi tôm sú ............................................................ 34 4.2.1.1 Tu i và gi i tính c a ch h .................................................................. 34 4.2.1.2 Trình ñ h c v n c a ch h .................................................................. 35 4.2.2 K t c u mô hình ............................................................................................ 36 4.2.2.1 T ng di n tích s d ng nuôi tôm sú ...................................................... 36 ix 4.2.2.2 Cơ c u di n tích nuôi tôm sú ................................................................. 37 4.2.2.3 Ch t lư ng nư c ao l ng........................................................................ 37 4.2.3 Các thông s k thu t và qu n lý ao nuôi ..................................................... 38 4.2.3.1 Qu n lý ao .............................................................................................. 38 4.2.3.2 Các thông s k thu t............................................................................. 39 4.2.4 Thu ho ch và tiêu th s n ph m .................................................................. 43 4.2.5 Ki m ñ nh các ch tiêu k thu t c a mô hình nuôi TC và BTC ................... 44 4.3 Các ch tiêu tài chánh ch y u c a các mô hình TC và BTC năm 2007 ............. 44 4.3.1 T ng chi phí ................................................................................................. 44 4.3.1.1 Kh u hao chi phí c ñ nh và cơ c u ....................................................... 44 4.3.1.2 Chi phí bi n ñ i và cơ c u ..................................................................... 45 4.3.2 T ng thu nh p t tôm sú và các ch tiêu kinh t cơ b n ............................... 46 4.3.3 Ki m ñ nh các ch tiêu kinh t c a hai mô hình TC và BTC ....................... 47 4.3.4 Phân tích các y u t nh hư ng t i năng su t các mô hình TC và BTC ..... 48 4. 4 K t qu b trí th c nghi m năm 2008 ................................................................ 53 4.4.1 B trí ki m ch ng ch tiêu môi trư ng ......................................................... 53 4.4.1.1 S phân b ñ m trong ao nuôi tôm sú TC và BTC................................ 53 4.4.1.2 S phân b lân trong mô hình nuôi tôm sú TC và BTC ........................ 54 4.4.1.3 S phân b ñ m, lân trong ao nuôi tôm sú lúc thu ho ch...................... 56 4.4.2. B trí ki m ch ng các ch tiêu kinh t và k thu t năm 2008 ..................... 57 4.4.2.1 Thông tin chung v nông h .................................................................. 57 4.4.2.2 Qu n lý ao nuôi...................................................................................... 58 4.4.2.3 K t c u mô hình và các thông s k thu t ao nuôi ................................ 58 4.4.2.4 Các ch tiêu tài chánh ch y u c a các mô hình TC và BTC ................ 62 4.4.2.5 Ki m ñ nh các ch tiêu kinh t c a hai mô hình th c nghi m ............... 65 4.4.2.6 Ki m ñ nh các ch tiêu kinh t - k thu t c a mô hình TC năm 2007 và 2008 ................................................................................................................... 65 x 4.4.2.7 Ki m ñ nh các ch tiêu ch tiêu kinh t - k thu t mô hình BTC năm 2007 và 2008...................................................................................................... 66 4.5 Nh n th c c a ngư i dân v nh ng thay ñ i liên quan, thu n l i và khó khăn trong th c hi n các mô hình ...................................................................................... 67 4.5.1 Nh n th c c a ngư i dân v các v n ñ liên quan ....................................... 67 4.5.1.1 V y u t k thu t .................................................................................. 67 4.5.1.2 V kinh t ............................................................................................... 69 4.5.1.3 V môi trư ng........................................................................................ 70 4.5.1.4 V xã h i ................................................................................................ 71 4.5.2. Th ân l i và khó khăn khi th c hi n mô hình nuôi tôm sú ......................... 72