Tài liệu Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện Sản - Nhi tỉnh Vĩnh Phúc năm 2012

BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI --------***-------- PHẠM THỊ LAN HẠNH PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN SẢN - NHI TỈNH VĨNH PHÚC NĂM 2012 LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I HÀ NỘI 2014 BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI --------***-------- PHẠM THỊ LAN HẠNH PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN SẢN - NHI TỈNH VĨNH PHÚC NĂM 2012 LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I CHUYÊN NGÀNH: TỔ CHỨC QUẢN LÝ DƯỢC MÃ SỐ: CK60720412 Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thanh Hương Nơi thực hiện: Trường Đại học Dược Hà Nội Bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Vĩnh Phúc Thời gian thực hiện: từ 01/01/2012 đến 31/12/2014 HÀ NỘI - 2014 LỜI CẢM ƠN Nhân dịp hoàn thành khóa luận tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và lời cảm ơn chân thành tới các thầy giáo, cô giáo, gia đình, bạn bè và những người đã giúp đỡ, ủng hộ tôi trong thời gian qua. Trước hết tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Thanh Hương – người thầy kính mến đã tận tình chỉ bảo tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện đề tài. Cảm ơn cô vì ngoài những kiến thức chuyên môn tôi còn được dạy phương pháp làm việc hiệu quả, khoa học, trung thực. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới toàn thể các thầy cô trong bộ môn Quản lý và Kinh tế dược đã tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám đốc và khoa Dược bệnh viện Sản Nhi tỉnh Vĩnh Phúc - nơi tôi công tác đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi được học tập nâng cao kiến thức, trình độ chuyên môn và hoàn thành luận văn này. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn tới những người bạn bè trong lớp CKI khóa 14 và các bạn bè thân thiết đã cùng chia sẻ những khó khăn trong cuộc sống và dành cho tôi những tình cảm, sự động viên khích lệ trong suốt thời gian qua Hà Nội, ngày 19 tháng 09 năm 2014 Phạm Thị Lan Hạnh DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt ADR Adverse Drug Reaetion Phản ứng có hại của thuốc BYT Bộ y tế BV Bệnh viện BHYT Bảo hiểm y tế DLS Dược lâm sàng DMTTY Danh mục thuốc thiết yếu DMTCY Danh mục thuốc chủ yếu DMT Danh mục thuốc DMTBV Danh mục thuốc bệnh viện GMP Good manufacturing practices GDP Gross Domestic product HĐT&ĐT Drug and Therapeutics Thực hành tốt sản xuất thuốc Tổng thu nhập quốc dân Hội đồng thuốc và điều trị Committee ICD - 10 International Classification Phân loại quốc tế bệnh tật Diseases KCB Khám chữa bệnh KHKT Khoa học kỹ thuật MHBT Mô hình bệnh tật UBND Ủy ban nhân dân WHO World Health Organization Tổ chức y tế thế giới DANH MỤC BẢNG Bảng Tên bảng Trang 1.1 Hoạt động khám chữa bệnh tại bệnh viện năm 2012 1.2 Tỷ lệ mắc bệnh của trẻ em tại bệnh viện Sản Nhi Vĩnh 3.1 Danh sách 10 thuốc sử dụng nhiều nhất năm 2011 32 3.2 Cơ cấu nhóm thuốc và giá trị sử dụng năm 2012 33 3.3 Cơ cấu tiêu thụ thuốc tại bv theo nguồn gốc, xuất xứ 35 3.4 Cơ cấu thuốc ngoại nhập trong DMT sử dụng tại bệnh viện 36 3.5 Tỷ lệ thuốc mang tên gốc - thuốc mang tên biệt dược 37 3.6 Tỷ lệ thuốc đơn thành phần và thuốc đa thành phần trong 38 3.7 Tỷ lệ thuốc uống và thuốc tiêm trong DMT 38 3.8 Cơ cấu DMT sử dụng của BV theo quy chế chuyên môn 39 3.9 Cơ cấu nhóm thuốc ABC của Danh mục thuốc tiêu thụ năm 40 20 2012 3.10 Danh sách 10 thuốc có giá trị sử dụng cao nhất năm 2012 41 3.11 Nguồn gốc xuất xứ các thuốc nhóm A 42 3.12 Số lượng thuốc thuộc danh mục thuốc chủ yếu ban hành tại 43 TT 31 năm 2011 3.13 Cơ cấu nguồn kinh phí của Bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc 43 3.14 Kinh phí sử dụng mua thuốc Bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc 44 năm 2012 DANH MỤC HÌNH Hình Tên hình Trang 1.1 Các yếu tố để xây dựng danh mục thuốc bệnh viện 3 1.2 Mô hình bệnh tật của hệ thống bệnh viện 4 1.3 Mối quan hệ giữa phác đồ điều trị và danh mục thuốc 6 1.4 Chu trình quản lý cung ứng thuốc 10 1.5 Mô hình tổ chức Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Vĩnh Phúc 19 3.1 Giá trị tiêu thụ thuốc 35 3.2 Cơ cấu mặt hàng thuốc 35 3.3 Cơ cấu thuốc ngoại nhập được sử dụng tại bệnh viện 36 3.4 Tỷ lệ thuốc mang tên gốc - thuốc mang tên biệt dược 37 3.5 Khoản mục thuốc 40 3.6 Giá trị tiêu thụ thuốc 40 3.7 Cơ cấu nguồn kinh phí của Bệnh viện Sản Nhi Vĩnh 44 Phúc Mục Lục ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 Chương 1 .......................................................................................................... 3 TỔNG QUAN .................................................................................................. 3 1.1. Hoạt động lựa chọn, xây dựng danh mục thuốc bệnh viện.............. 3 1.1.1. Mô hình bệnh tật chung tại bệnh viện .......................................... 4 1.1.2. Hướng dẫn điều trị chuẩn ( STG) ................................................. 5 1.1.3. Danh mục thuốc thiết yếu ở Việt Nam......................................... 6 1.1.4. Danh mục thuốc chủ yếu. .............................................................. 7 1.1.5. Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) ....................................... 8 1.1.6. Danh mục thuốc bệnh viện.......................................................... 10 1.2. Tình hình chung về thực trạng danh mục thuốc trong các bệnh viện nước ta hiện nay ........................................................................................ 13 1.3. Bệnh viện Sản - Nhi Vĩnh Phúc ........................................................ 17 1.3.1. Lịch sử hình thành. ..................................................................... 17 1.3.2. Chức năng nhiệm vụ.................................................................... 18 1.3.3. Mô hình tổ chức của bệnh viện. .................................................. 19 1.3.4. Mô hình bệnh tật bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc năm 2012.... 20 1.3.5. Hội đồng thuốc và điều trị bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc ........ 23 Chương 2 ........................................................................................................ 25 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................ 25 2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 25 2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ..................................................... 25 2.3. Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 25 2.3.1.. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu .................................... 25 2.3.2. Trình bày số liệu.......................................................................... 27 2.3.3. Đánh giá tính phù hợp danh mục thuốc đã sử dụng với danh mục thuốc chủ yếu. .............................................................................. 27 2.3.4. Đánh giá tính phù hợp danh mục thuốc đã sử dụng với nguồn ngân sách bệnh viện. ............................................................................. 27 Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................................... 28 3.1. Phân tích hoạt động xây dựng danh mục thuốc của Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Vĩnh Phúc năm 2012. ......................................................... 28 3.1.1. Hoạt động xây dựng danh mục thuốc của Bệnh viện ................ 28 3.1.2. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng năm 2011 tại bệnh viện. ....... 32 3.2. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng năm 2012 tại bệnh viện. ............... 33 3.2.1. Cơ cấu DMT theo nhóm tác dụng dược lý ................................. 33 3.2.2. Cơ cấu thuốc tiêu thụ theo nguồn gốc, xuất xứ ........................ 35 3.2.3. Cơ cấu thuốc mang tên gốc và thuốc mang tên biệt dược ......... 37 3.2.4. Tỷ lệ thuốc đơn thành phần và đa thành phần ......................... 37 3.2.5. Tỷ lệ thuốc uống và thuốc tiêm ................................................... 38 3.2.6. Cơ cấu DMT sử dụng tại BV theo quy chế chuyên môn .......... 39 3.2.7. Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phân loại ABC .......... 39 3.2.8 Đánh giá tính phù hợp danh mục thuốc đã sử dụng với danh mục thuốc chủ yếu. ........................................................................................ 42 3.2.9. Đánh giá tính phù hợp danh mục thuốc sử dụng với nguồn ngân sách bệnh viện ........................................................................................ 43 Chương 4 ........................................................................................................ 45 BÀN LUẬN .................................................................................................... 45 4.1. Hoạt động xây dựng danh mục thuốc của Hội đồng thuốc & Điều trị tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Vĩnh Phúc. ............................................ 45 4.1.1. Quy trình xây dựng danh mục thuốc của bệnh viện .................. 45 4.1.2. Lựa chọn và phê chuẩn DMT của bệnh viện ............................. 46 4.2. Cơ cấu DMT và tính phù hợp của DMT đã sử dụng năm 2012 tại bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc ................................................................... 49 4.2.1. Cơ cấu DMT theo nhóm tác dụng dược lý. ................................ 49 4.2.2. Cơ cấu thuốc tiêu thụ theo nguồn gốc, xuất xứ ........................ 49 4.2.3. Cơ cấu danh mục thuốc theo phân loại ABC ............................. 51 4.2.3. Tính phù hợp danh mục thuốc sử dụng với nguồn ngân sách bệnh viện ......................................................................................................... 52 KẾT LUẬN .................................................................................................... 54 KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 55 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 56 ĐẶT VẤN ĐỀ Thuốc là một loại hàng hóa đặc biệt, có thể cứu mạng sống của con người và góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống nhưng chi phí cho thuốc cũng khá đắt. Ở nhiều quốc gia, chi phí cho thuốc chiếm tỷ lệ ngân sách y tế rất lớn (3040%) [19]. Tại Việt Nam, tiền thuốc bình quân đầu người/ năm đã tăng từ 7,6 USD năm 2003, năm 2008 là 16,45 USD đến năm 2012 là 22,5 USD và năm 2013 là 29,7 USD [6],[7]. Trong bối cảnh nước ta đang bước vào nền kinh tế thị trường và tham gia hội nhập tổ chức thương mại quốc tế, thị trường thuốc phát triển liên tục với sự đa dạng và phong phú về chủng loại cũng như nguồn cung cấp, tình trạng thiếu thuốc phục vụ cho nhu cầu chăm sóc sức khỏe nhân dân đã được khắc phục. Tuy nhiên, do sự mất cân đối về nhóm dược lý với thuốc sản xuất trong nước, sản xuất chủ yếu các nhóm thuốc chống nhiễm khuẩn, ký sinh trùng (19,4%); vitamin và khoáng chất (11,8%); hạ nhiệt giảm đau chống viêm (10,4)%; thuốc tác dụng trên dạ dày, ruột (4,2%); đối với những thuốc điều trị chuyên khoa tim mạch, ung thư, thuốc nội tiết ít được sản xuất dẫn đến các doanh nghiệp đạp giá nhau trên thị trường. Bên cạnh đó, hầu hết các doanh nghiệp chủ yếu nhập khẩu các thuốc bán chạy, lợi nhuận cao, chưa phù hợp với mô hình bệnh tật, dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường, họ dùng lợi ích bẻ cong thị hiếu người tiêu dùng, dùng hoa hồng trong đấu thầu thuốc bệnh viện và thường liên minh với các bác sĩ tại các bệnh viện và các phòng khám tư nhân để tiếp thị thuốc, từ đó ảnh hưởng không tốt đến việc cung ứng thuốc và sử dụng thuốc của bệnh viện [13]. Việc dùng thuốc thiếu hiệu quả và bất hợp lý là nguyên nhân làm tăng đáng kể chi phí cho người bệnh [7], tạo gánh nặng cho nền kinh tế xã hội, và gây ra những hậu quả lớn về sức khỏe trong cộng đồng. Việc lạm dụng, kê quá nhiều thuốc trong một đơn thuốc, hay hướng dẫn không đầy đủ cho người bệnh 1 về cách sử dụng thuốc, người bệnh không tuân thủ điều trị… đều dẫn tới nguy cơ cao về tương tác và các phản ứng có hại của thuốc. Quản lý sử dụng thuốc trong bệnh viện với mục tiêu đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý, an toàn, hiệu quả sẽ góp phần đem lại sự thành công trong công tác chăm sóc sức khỏe của người bệnh [13]. Bệnh viện là cơ sở khám, chữa bệnh và là nhân tố đầu tiên trong hệ thống y tế góp phần hoàn thành mục tiêu chăm sóc sức khỏe toàn dân, một trong những yếu tố ảnh hưởng đến công tác khám chữa bệnh trong bệnh viện là công tác cung ứng thuốc trong đó hoạt động xây dựng danh mục thuốc bệnh viện là hoạt động đầu tiên trong chu trình cung ứng thuốc. Bệnh viện Sản & Nhi Vĩnh Phúc là bệnh viện chuyên khoa phân hạng II, được thành lập và đi vào hoạt động từ năm 2011 và là bệnh viện vệ tinh của bệnh viện Sản Trung ương và Nhi trung ương. Bệnh viện có nhiệm vụ khám, chữa bệnh cho phụ nữ có thai và trẻ em. Việc lựa chọn, xây dựng danh mục thuốc và cung ứng thuốc trong công tác khám chữa bệnh của các bệnh viện nói chung và bệnh viện chuyên khoa Sản - Nhi nói riêng đang là mối quan tâm của toàn xã hội. Để góp phần nâng cao hiệu quả trong việc sử dụng thuốc khám & điều trị cho người bệnh tại bệnh viện, đề tài “Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện Sản – Nhi tỉnh Vĩnh Phúc năm 2012’’ được thực hiện với các mục tiêu như sau: 1. Mô tả hoạt động xây dựng danh mục thuốc của Hội đồng thuốc và điều trị tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Vĩnh Phúc năm 2012. 2. Phân tích cơ cấu và đánh giá tính phù hợp của Danh mục thuốc đã sử dụng năm 2012 tại BV Sản Nhi. 2 Chương I. TỔNG QUAN 1.1. Hoạt động lựa chọn, xây dựng danh mục thuốc bệnh viện. Lựa chọn thuốc là việc xác định chủng loại và số lượng thuốc để cung ứng. Trong bệnh viện, chủng loại thuốc được thể hiện qua DMT bệnh viện lựa chọn và xây dụng danh mục thuốc của bệnh viện là công việc đầu tiên của qui trình cung ứng thuốc. DMT là cơ sở để đảm bảo cho việc cung ứng chủ động, có kế hoạch hợp lý, an toàn, hiệu quả và có tác động trực tiếp đến kết quả điều trị với người bệnh [4]. Mỗi bệnh viện tùy theo chức năng nhiệm vụ, cơ sở vật chất, trình độ chuyên môn… mà xây dựng DMT cho phù hợp. Các yếu tố liên quan đến hoạt động lựa chọn, xây dựng danh mục thuốc được khái quát theo sơ đồ sau: Mô hình bệnh tật bệnh viện Hướng dẫn diều trị (phác đồ điều trị) Danh mục thuốc thiết yếu Trình độ chuyên môn, kỹ thuật, kinh phí… DMT chữa bệnh chủ yếu tại các cơ sở khám chữa bệnh Khả năng chi trả của người bệnh; quỹ bảo hiểm y tế Hội đồng thuốc và điều trị bệnh viện Danh mục thuốc bệnh viện Hình 1.1. Các yếu tố để xây dựng danh mục thuốc bệnh viện [4]. 3 1.1.1. Mô hình bệnh tật chung tại bệnh viện Mô hình bệnh tật (MHBT) của một xã hội, một cộng đồng, một quốc gia nào đó sẽ là tập hợp tất cả những tình trạng mất cân bằng về thể xác, tinh thần dưới tác động của những yếu tố khác nhau, xuất hiện trong cộng đồng đó, xã hội đó trong những khoảng thời gian nhất định. Việt Nam là một quốc gia đang phát triển và là một nước nhiệt đới. MHBT ở Việt Nam hiện nay là song song tồn tại 2 loại bệnh đó là bệnh nhiễm trùng vẫn chiếm tỷ lệ cao, đồng thời các bệnh không do nhiễm trùng như bệnh tăng huyết áp, ung thư, bệnh tâm thần kinh, các tai nạn trong lao động và sinh hoạt… ngày càng tăng, các bệnh do thiếu dinh dưỡng, di chứng do chiến tranh, tật nguyền vẫn tồn tại. Không giống như MHBT ở cộng đồng, bệnh viện là nơi chữa bệnh và khám bệnh cho người mắc bệnh trong cộng đồng. Ở Việt Nam cũng như trên thế giới có 2 loại MHBT bệnh viện. Mô hình bệnh tật bệnh viện Mô hình bệnh tật bệnh viện đa khoa Mô hình bệnh tật bệnh viện chuyên khoa (gồm các bệnh thông thường và bệnh chuyên khoa) (gồm chủ yếu các bệnh chuyên khoa chính của bệnh viện) Hình 1.2. Mô hình bệnh tật của hệ thống bệnh viện 4 1.1.2. Hướng dẫn điều trị chuẩn ( STG) “ STG ( phác đồ điều trị) là văn bản chuyên môn mang tính pháp lý, được đúc kết từ kinh nghiệm thực tiễn, được sử dụng như một khuôn mẫu trong điều trị mỗi bệnh. Một phác đồ điều trị có thể một hoặc nhiều công thức điều trị khác nhau” Theo tổ chức y tế thế giới (WHO), các tiêu chí của một phác đồ điều trị chuẩn phải đảm bảo:  Hợp lý: phối hợp đúng thuốc, đúng chủng loại, thuốc còn hạn sử dụng.  An toàn: không gây tai biến, không làm cho bệnh nhân bệnh nặng thêm, không có tương tác thuốc.  Hiệu quả: dễ dùng, khỏi bệnh hoặc không để lại hậu quả xấu và đạt mục đích sử dụng thuốc trong thời gian nhất định.  Kinh tế: chi phí điều trị thấp nhất. Nếu chỉ đơn thuần tuân thủ theo danh mục thuốc sẽ không cải thiện chất lượng điều trị nếu như việc lựa chọn thuốc không dựa trên phác đồ điều trị. Thật lý tưởng nếu như danh mục thuốc được xây dựng dựa trên cơ sở các hướng dẫn điều trị các bệnh thường gặp. Ở nhiều nước trên thế giới, khi bắt đầu xây dựng danh mục thuốc thì đã có sẵn các phác đồ điều trị chuẩn hoặc những tài liệu tương tự để tham khảo và sử dụng. 5 Danh mục bệnh thường gặp Lựa chọn và điều trị Hướng dẫn diều trị DMT và hướng dẫn danh mục Giám sát và đào tạo Chuẩn bị ngân sách và cung ứng thuốc Cải thiện sử dụng và khả năng cung ứng Hình 1.3. Mối quan hệ giữa phác đồ điều trị và danh mục thuốc 1.1.3. Danh mục thuốc thiết yếu ở Việt Nam. Bắt nhịp cùng với các nước trên thế giới, năm 1985 Bộ Y tế đã ban hành DMT chủ yếu lần thứ I gồm 225 thuốc tân dược được xác nhận là an toàn và có hiệu lực. Năm 1989 DMT tối cần và chủ yếu được ban hành lần thứ II gồm 116 thuốc thiết yếu (TTY), cùng một DMT gồm 64 thuốc tối cần, trong đó tuyến xã có 58 TTY và 27 thuốc tối cần [4]. Danh mục TTY theo đúng thông lệ quốc tế được ban hành lần thứ III năm 1995 gồm có 225 TTY phân theo trình độ chuyên môn. Để phát triển sử dụng thuốc y học cổ truyền ngày 28/7/1999, Bộ Y tế đã ban hành danh mục TTY lần thứ IV với 346 thuốc tân dược, 81 thuốc y học cổ truyền, 60 cây thuốc nam, 185 vị thuốc nam, bắc [5]. Danh mục TTY Việt Nam lần thứ VI được ban hành kèm theo quyết định số 45/2013/TT-BYT ngày 26/12/2013 của Bộ Y tế bao gồm 466 tên thuốc hoạt chất tân dược. Danh mục TTY là cơ sở pháp lý để xây dựng thống nhất các chính sách của Nhà nước về đầu tư, quản lý giá, vốn, thuế liên quan đến thuốc phòng và 6 chữa bệnh nhằm tạo điều kiện có đủ thuốc trong danh mục TTY [4]. Cơ quan quản lý nhà nước xây dựng chủ trương, chính sách trong việc tạo điều kiện cấp số đăng ký lưu hành thuốc, xuất nhập khẩu thuốc. Các đơn vị ngành y tế tập trung các hoạt động của mình trong các khâu: xuất khẩu, nhập khẩu, sản xuất, phân phối, tồn trữ, sử dụng TTY, an toàn hợp lý phục vụ công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân. Các cơ sở kinh doanh thuốc của nhà nước và tư nhân phải đảm bảo danh mục TTY với giá thích hợp, hướng dẫn sử dụng an toàn, hợp lý, hiệu quả. Danh mục TTY là cơ sở để xây dựng DMT chủ yếu tại các cơ sở khám, chữa bệnh. 1.1.4. Danh mục thuốc chủ yếu. Danh mục thuốc chủ yếu được xây dựng trên cơ sở danh mục thuốc thiết yếu Việt Nam và WHO hiện hành với các mục tiêu sau [4],[20]: - Đảm bảo sử dụng thuốc hợp lý, an toàn, hiệu quả; - Đáp ứng yêu cầu điều trị cho người bệnh; - Đảm bảo quyền lợi về thuốc chữa bệnh cho người bệnh tham gia bảo hiểm y tế; - Phù hợp với khả năng kinh tế của người bệnh và khả năng chi trả của quỹ bảo hiểm y tế. Bộ Y tế ban hành DMTCY để các cơ sở khám chữa bệnh lựa chọn thuốc sử dụng phù hợp với mô hình bệnh tật, khả năng chuyên môn của đơn vị, làm cơ sở cho BHYT thanh quyết toán chi phí điều trị cho bệnh nhân. Từ DMTCY ban hành theo quyết định 03/2005 QĐ-BYT được bổ sung sửa đổi theo quyết định 05/QĐ-BYT, cho đến nay danh mục thuốc chữa bệnh chủ yếu đang được áp dụng là DMTCY tại các cơ sở khám, chữa bệnh được quỹ BHYT thanh toán (ban hành kèm theo Thông tư số 31/2011/TT-BYT ngày 11/7/2011 của Bộ trưởng Bộ Y tế). Danh mục thuốc gồm 900 mục thuốc tân dược (mỗi thuốc trong danh mục không quy định ghi hàm lượng, nồng độ, thể tích, khối lượng 7 gói, dạng đóng gói của mỗi thuốc, nên được hiểu rằng bất kể hàm lượng, nồng độ nào đều được BHYT thanh toán cho bệnh nhân) 57 mục thuốc phóng xạ và hợp chất đánh dấu; 98 mục chế phẩm y học cổ truyền; 237 vị thuốc y học cổ truyền và kèm theo bảng hướng dẫn sử dụng. Đây là cơ sở quan trọng để các bệnh viện xây dựng danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện phù hợp với mô hình bệnh tật của bệnh viện, trình độ kỹ thuật cũng như khả năng tài chính của bệnh viện. 1.1.5. Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) Việc sử dụng thuốc không hiệu quả và bất hợp lý là một vấn đề có phạm vi ảnh hưởng rộng ở khắp mọi cấp độ chăm sóc y tế. Việc sử dụng thuốc thiếu hiệu quả và bất hợp lý trong bệnh viện là nguyên nhân làm tăng đáng kể chi phí cho người bệnh. Tại các bệnh viện, HĐT&ĐT là nơi để tất cả các bên có liên quan cùng hợp tác nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe. Và cũng là nơi mà các bất đồng trong điều trị và vấn đề kinh tế được đưa ra thảo luận và giải quyết. Vì vậy cần thiết phải có một HĐT&ĐT trong bệnh viện và các cơ sở y tế để đảm bảo và tăng cường sử dụng thuốc hợp lý. Như vậy một HĐT&ĐT có thể xem như là một công cụ để nâng cao hơn nữa tính hiệu quả, hợp lý trong sử dụng thuốc [1],[3] . 1.1.5.1. Mục đích và mục tiêu của Hội đồng thuốc và điều trị Mục đích của HĐT&ĐT: đảm bảo người bệnh được hưởng chế độ chăm sóc tốt nhất với chi phí phù hợp thông qua việc lựa chọn thuốc cần được cung ứng, giá cả, sử dụng. Để đạt được mục đích trên HĐT&ĐT cần phải đạt những mục tiêu sau: Xây dựng và thực hiện một hệ thống danh mục thuốc có hiệu quả về mặt điều trị và giá thành bao gồm: một danh mục thuốc và cẩm nang hướng dẫn danh mục thuốc  Đảm bảo sử dụng những thuốc thoả mãn các tiêu chí về hiệu quả điều trị, độ an toàn, hiệu quả - chi phí và chất lượng 8  Đảm bảo an toàn thuốc thông qua công tác theo dõi, đánh giá và trên cơ sở đó ngăn ngừa các phản ứng có hại (ADR) và sai sót trong điều trị  Xây dựng và thực hiện những can thiệp để nâng cao thực hành sử dụng thuốc của các thầy thuốc kê đơn, dược sĩ cấp phát và người bệnh (điều tra, giám sát sử dụng thuốc) 1.1.5.2. Chức năng của Hội đồng thuốc và điều trị HĐT&ĐT có rất nhiều chức năng và các thành viên phải quyết định lựa chọn ưu tiên cho từng chức năng cụ thể. Những chức năng chính của HĐT&ĐT như sau: - Tư vấn cho bác sĩ, dược sĩ và các nhà quản lý - Xây dựng các chính sách thuốc: tiêu chí đưa thuốc vào trong danh mục thuốc; phác đồ điều trị chuẩn làm cơ sở cho việc xây dựng danh mục thuốc; quy định sử dụng các thuốc không nằm trong danh mục, các thuốc đắt tiền hoặc nguy hiểm … - Đánh giá và lựa chọn thuốc cho danh mục thuốc bệnh viện - Xây dựng hướng dẫn điều trị chuẩn - Phân tích sử dụng thuốc, nhận định các vấn đề - Tiến hành các biện pháp can thiệp hiệu quả để nâng cao thực hành sử dụng thuốc - Xử trí các phản ứng có hại của thuốc (ADR) - Xử trí các sai sót trong điều trị - Phổ biến thông tin. Trong các chức năng trên chức năng quan trọng nhất của HĐT&ĐT chính là đánh giá, lựa chọn thuốc để xây dựng danh mục thuốc bệnh viện. 1.1.5.3. Vai trò Hội đồng thuốc và điều trị trong chu trình quản lý thuốc Trong chu trình quản lý thuốc ở bệnh viện HĐT&ĐT là tổ chức đứng ra điều phối quá trình cung ứng thuốc. HĐT&ĐT thường phải phối hợp với bộ 9 phận mua thuốc và phân phối thuốc. HĐT&ĐT không thực hiện chức năng mua sắm mà có vai trò đảm bảo xây dựng hệ thống danh mục và chính sách thuốc, bộ phận mua thuốc sẽ thực hiện theo yêu cầu của HĐT&ĐT. Vai trò của HĐT&ĐT trong chu trình quản lý thuốc được thể hiện theo hình sau: Lựa chọn Sử dụng Hội đồng thuốc và điều trị Mua Phân phối Chính sách và pháp luật Dòng lưu chuyển các hoạt động cung ứng thuốc ---- Đường phối hợp Hình 1.4. Chu trình quản lý cung ứng thuốc 1.1.6. Danh mục thuốc bệnh viện Bệnh viện là cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe toàn diện cho nhân dân. Để thực hiện mục tiêu của chính sách thuốc quốc gia về sử dụng thuốc hợp lý, an toàn và hiệu quả thì việc xây dựng Danh mục thuốc có vai trò quan trọng trong chu trình quản lý thuốc trong bệnh viện. Vì thế bệnh viện nên có một danh mục các thuốc đảm bảo chất lượng, an toàn, hợp lý, hiệu quả, và kinh tế. Cũng theo TT 31/ 2011/TT-BYT, Bộ Y tế còn đưa ra các nguyên tắc về lựa chọn sử dụng thuốc thành phẩm như sau: ưu tiên lựa chọn thuốc generic, 10 thuốc đơn chất, thuốc sản xuất trong nước, thuốc của các doanh nghiệp dược đạt tiêu chuẩn thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP). Căn cứ vào danh mục thuốc thiết yếu, danh mục thuốc chủ yếu và các qui định về sử dụng danh mục thuốc do Bộ Y tế ban hành, đồng thời căn cứ vào mô hình bệnh tật và kinh phí của bệnh viện (ngân sách nhà nước, thu một phần viện phí và bảo hiểm y tế) HĐT&ĐT của bệnh viện có chức năng tư vấn cho giám đốc bệnh viện các vấn đề liên quan đến thuốc, lựa chọn, xây dựng danh mục thuốc bệnh viện, điều trị bằng thuốc của bệnh viện, thực hiện tốt chính sách quốc gia về thuốc trong bệnh viện. Danh mục thuốc bệnh viện (DMTBV) là danh mục những loại thuốc cần thiết thỏa mãn nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh và thực hiện y học dự phòng của bệnh viện phù hợp với MHBT, kỹ thuật điều trị và bảo quản, khả năng tài chính của từng bệnh viện và khả năng chi trả của người bệnh. Những loại thuốc này trong phạm vi thời gian, không gian, trình độ xã hội, khoa học kỹ thuật luôn sẵn có bất cứ lúc nào với số lượng cần thiết, chất lượng tốt, dạng bào chế thích hợp, giá cả hợp lý. Danh mục thuốc bệnh viện (DMTBV) cần đạt các mục đích sau: - Để đảm bảo hiệu lực, an toàn và yêu cầu khác trong điều trị, yêu cầu đa số thuốc trong DMTBV là TTY. - Hướng cộng đồng và xã hội vào sử dụng TTY, các thành phần kinh tế tích cực tham gia sản xuất, tồn trữ và cung ứng TTY. - Đảm bảo quyền lợi được điều trị bằng thuốc cho người bệnh, quyền được chi trả tiền thuốc cho người có thẻ bảo hiểm y tế. - DMTBV phải đáp ứng thuốc cho khám và điều trị tại bệnh viện. DMTBV là danh mục đặc thù cho mỗi bệnh viện. Danh mục này được xem xét cập nhật điều chỉnh từng thời kỳ theo yêu cầu điều trị. Việc bổ sung 11