Tài liệu Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh tại chi nhánh nhno & ptnt huyện châu thành – tỉnh kiên giang

Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG CỦA THAY ĐỔI LÃI SUẤT ĐẾN TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI CHI NHÁNH NHNo & PTNT HUYỆN CHÂU THÀNH – TỈNH KIÊN GIANG Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: ThS. TRƯƠNG HÒA BÌNH LƯU THỊ MỸ THO Mã số SV: B080186 Lớp: QTKD khóa 34 Cần Thơ - 2011 GVHD: Trương Hòa Bình SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Ngày 20 tháng 04 năm 2011 Sinh viên thực hiện LƯU THỊ MỸ THO GVHD: Trương Hòa Bình ii SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh LỜI CẢM TẠ Qua thời gian học tập và rèn luyện dưới giảng đường Đại học Cần Thơ, kết hợp với thời gian thực tập tại Chi nhánh NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang, em đã học tập và tích lũy được nhiều kiến thức quý báu cho bản thân. Bằng sự nỗ lực nghiên cứu, học tập của chính mình cùng với sự giảng dạy tận tình của quý thầy cô trong trường Đại học Cần Thơ, đặc biệt là sự hướng dẫn tận tâm của thầy TRƯƠNG HÒA BÌNH và sự nhiệt tình giúp đỡ của các anh chị tại Chi nhánh NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang, em đã hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình. Em xin chân thành cảm ơn quý thầy cô trường Đại học Cần Thơ nói chung cũng như quý thầy cô Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh nói riêng đã tận tình giảng dạy và truyền đạt những kiến thức quý báu cho em. Đặc biệt, em xin chân thành cảm ơn thầy TRƯƠNG HÒA BÌNH đã tận tình hướng dẫn em hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Kính chúc quý thầy cô dồi dào sức khỏe để tiếp tục thực hiện trọng trách vinh quang của một nhà khoa học, một nhà giáo góp phần phát triển sự nghiệp giáo dục nước nhà . Em xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Chi nhánh NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang, các cô và anh, chị Phòng Kế hoạch – Kinh doanh đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho em hoàn thành tốt đề tài của mình. Chúc ban lãnh đạo, các anh chị trong ngân hàng dồi dào sức khỏe và công tác tốt. Ngày 20 tháng 04 năm 2011 Sinh viên thực tập LƯU THỊ MỸ THO GVHD: Trương Hòa Bình iii SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP  .......................................................................................................................... .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. Ngày …. tháng …. năm 2011 Thủ trưởng đơn vị GVHD: Trương Hòa Bình iv SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN  .......................................................................................................................... .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. Ngày …. tháng …. Năm 2011 Giáo viên hướng dẫn GVHD: Trương Hòa Bình v SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN  .......................................................................................................................... .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. Ngày …. tháng …. Năm 2011 Giáo viên phản biện GVHD: Trương Hòa Bình vi SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh MỤC LỤC Trang CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU .................................................................................1 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.................................................................1 1.1.1. Sự cần thiết nghiên cứu ......................................................................1 1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn..............................................................2 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU......................................................................3 1.2.1. Mục tiêu chung...................................................................................3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể...................................................................................3 1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ........................................................................3 1.3.1. Không gian.........................................................................................3 1.3.2. Thời gian ............................................................................................3 1.3.3. Đối tượng nghiên cứu .........................................................................3 1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ………………………………………………………………………………….4 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...6 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN...........................................................................6 2.1.1. Khái niệm rủi ro lãi suất .....................................................................6 2.1.2. Tính chất rủi ro lãi suất.......................................................................8 2.1.3. Các nguyên nhân của rủi ro lãi suất ....................................................9 2.1.4. Các trường hợp xảy ra rủi ro lãi suất.................................................10 2.1.5. Các diễn biến của rủi ro lãi suất........................................................12 2.1.6. Mô hình định giá lại trong đo lường rủi ro lãi suất............................14 2.1.7. Một số chỉ tiêu đánh giá rủi ro lãi suất ..............................................15 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...........................................................17 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu............................................................17 2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu ..........................................................17 CHƯƠNG 3: GIỚI THIỆU VỀ NHNo & PTNT CHI NHÁNH HUYỆN CHÂU THÀNH – TỈNH KIÊN GIANG........................................................................19 3.1. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN .........................................19 3.1.1. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ............................19 GVHD: Trương Hòa Bình vii SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh 3.1.2. NHNo & PTNT Chi nhánh huyện Châu Thành – Kiên Giang..........19 3.2. BỘ MÁY QUẢN LÍ CỦA NHNo & PTNT CHI NHÁNH HUYỆN CHÂU THÀNH – KIÊN GIANG ..............................................................................21 3.2.1. Tình hình nhân sự.............................................................................21 3.2.2. Sơ đồ cơ cấu tổ chức.........................................................................22 3.2.3. Chức năng, nhiệm vụ của các phòng ban ..........................................22 3.3. MỘT SỐ QUY ĐỊNH VỀ CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG CỦA NHNo & PTNT CHI NHÁNH HUYỆN CHÂU THÀNH .............................................24 3.3.1. Đối tượng cho vay............................................................................24 3.3.2. Nguyên tắc cho vay ..........................................................................24 3.3.3. Điều kiện cho vay.............................................................................24 3.3.4. Giới hạn cho vay ..............................................................................25 3.3.5. Thời hạn cho vay..............................................................................25 3.3.6. Phương thức cho vay........................................................................26 3.3.7. Lãi suất cho vay................................................................................27 3.3.8. Trả nợ gốc và lãi vay vốn .................................................................27 3.3.9. Quy trình nghiệp vụ cho vay.............................................................27 3.4. KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ PHƯƠNG HƯỚNG, MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ NĂM 2011 CỦA NHNo & PTNT CHÂU THÀNH ........29 3.4.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng...................................29 3.4.2. Phương hướng, mục tiêu và nhiệm vụ năm 2011 ..............................33 3.5. NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN CỦA NGÂN HÀNG ..............35 3.5.1. Thuận lợi..........................................................................................35 3.5.2. Khó khăn..........................................................................................36 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH RỦI RO LÃI SUẤT TẠI NHNo & PTNT CHI NHÁNH HUYỆN CHÂU THÀNH - KIÊN GIANG .........................................37 4.1. KHÁI QUÁT VỀ CƠ CẤU TÀI SẢN VÀ NGUỒN VỐN CỦA NGÂN HÀNG QUA BA NĂM 2008 – 2010 .............................................................37 4.1.1. Phân tích cơ cấu nguồn vốn của ngân hàng.......................................37 4.1.2. Phân tích cơ cấu tài sản của ngân hàng .............................................42 4.2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH BIẾN ĐỘNG CỦA TÀI SẢN VÀ NGUỒN VỐN NHẠY CẢM VỚI LÃI SUẤT .........................................................................44 GVHD: Trương Hòa Bình viii SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh 4.2.1. Phân tích tình hình biến động của tài sản nhạy cảm với lãi suất ..........44 4.2.2. Phân tích tình hình biến động của nguồn vốn nhạy cảm với lãi suất .......49 4.3. PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG CỦA THAY ĐỔI LÃI SUẤT ĐẾN TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THEO MÔ HÌNH ĐỊNH GIÁ LẠI .............................................................................................57 CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI NHNo & PTNT CHI NHÁNH HUYỆN CHÂU THÀNH - KIÊN GIANG...................71 5.1. NHẬN XÉT NHỮNG MẶT LÀM ĐƯỢC VÀ NHỮNG MẶT TỒN TẠI TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO LÃI SUẤT..................................71 5.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI NGÂN HÀNG ..............................................................................73 5.3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỦ YẾU NHẰM HẠN CHẾ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI NGÂN HÀNG ............................................................................75 CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .....................................................78 6.1. KẾT LUẬN ............................................................................................78 6.2. KIẾN NGHỊ............................................................................................79 6.2.1. Đối với NHNo & PTNT Chi nhánh Châu Thành –Kiên Giang .........79 6.2.2. Đối với ngân hàng Nhà Nước Việt Nam ...........................................80 6.2.3. Đối với Nhà Nước và chính quyền địa phương .................................81 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................83 GVHD: Trương Hòa Bình ix SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh DANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 1 : Các khoản cho vay và đi vay với thời hạn 1 năm và lãi suất 4% ............8 Bảng 2 : Các khoản cho vay và đi vay với thời hạn 2 năm và lãi suất 5% ............9 Bảng 3: Số dư bình quân kỳ và lãi suất bình quân của một ngân hàng ............... 12 Bảng 4: Số dư bình quân kỳ và lãi suất bình quân của một ngân hàng khi lãi suất thay đổi ............................................................................................................. 13 Bảng 5: Sự thay đổi của lãi suất ảnh hưởng đến thu nhập .................................. 15 Bảng 6: Tình hình nhân sự NHNo & PTNT Chi nhánh huyện Châu thành – Kiên Giang ................................................................................................................ 22 Bảng 7: Kết quả hoạt động kinh doanh của NHNo & PTNT Chi nhánh huyện Châu thành – Kiên Giang năm (2008 – 2010).................................................... 32 Bảng 8: Cơ cấu nguồn vốn của ngân hàng qua ba năm ...................................... 39 Bảng 9: Tổng kết tài sản của NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang qua ba năm (2008 – 2010) ........................................................................................... 43 Bảng 10: Tài sản nhạy cảm với lãi suất qua ba năm (2008 – 2010).................... 45 Bảng 11: Doanh số cho vay ngắn hạn theo thành phần kinh tế qua ba năm (2008 2010)................................................................................................................. 47 Bảng 12: Tình hình huy động vốn trong ba năm (2008 – 2010) ......................... 53 Bảng 13: Tình hình nguồn vốn nhạy cảm với lãi suất của NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang trong ba năm (2008 – 2010).............................................. 56 Bảng 14: Phân tích trạng thái nhạy cảm lãi suất của NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang qua ba năm (2008 – 2010) ........................................................... 58 Bảng 15: Chi phí trả lãi của NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang qua ba năm theo lãi suất................................................................................................ 61 Bảng 16 : Thu từ lãi của ngân hàng qua ba năm theo lãi suất............................. 62 Bảng 17: Thu nhập thuần từ tiền lãi của NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang qua ba năm.............................................................................................. 64 Bảng 18: Phân tích tài sản – nguồn vốn phân nhóm theo khoản mục nhạy cảm lãi suất.................................................................................................................... 65 GVHD: Trương Hòa Bình x SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh Bảng 19: Phân tích tài sản – nguồn vốn phân nhóm theo khoản mục nhạy cảm lãi suất tăng 1%...................................................................................................... 66 Bảng 20: Phân tích tài sản – nguồn vốn phân nhóm theo khoản mục nhạy cảm lãi suất không cùng mức độ.................................................................................... 68 Bảng 21: Thu nhập thuần từ tiền lãi của NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang khi lãi suất biến động .............................................................................. 70 GVHD: Trương Hòa Bình xi SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh DANH MỤC HÌNH Trang Hình 1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức............................................................................. 22 Hình 2: Quy trình cho vay ................................................................................. 28 Hình 3: Biểu đồ khái quát về cơ cấu nguồn vốn của Chi nhánh NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang qua ba năm (2008 – 2010) ....................................... 40 Hình 4: Khái quát về vốn huy động của NHNo & PTNT Châu Thành – Kiên Giang qua ba năm (2008 – 2010)....................................................................... 54 GVHD: Trương Hòa Bình xii SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT Tiếng Việt NHTM Ngân hàng thương mại NHNN Ngân hàng nhà nước NHNo & PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn CBTD Cán bộ tín dụng CBCNV Cán bộ công nhân viên UBND Ủy ban nhân dân KBNN Kho bạc nhà nước TCTD Tổ chức tín dụng DNTN Doanh nghiệp tư nhân TSCĐ Tài sản cố định NCLS Nhạy cảm lãi suất TNT Thu nhập thuần Tiếng Anh Agribank GVHD: Trương Hòa Bình Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xiii SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh TÓM TẮT Trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh khốc liệt như hiện nay thì ngoài việc phải tạo ra lợi nhuận cao doanh nghiệp còn phải đối phó với nhiều rủi ro tiềm ẩn. Đối với ngành ngân hàng thì doanh thu và lợi nhuận chủ yếu được tạo ra từ hoạt động tín dụng, do vậy lãi suất là yếu tố ảnh huởng rất lớn đến tình hình kinh doanh của ngân hàng. Từ khi thành lập cho đến nay NHNo & PTNT Chi nhánh huyện Châu Thành – tỉnh Kiên Giang đã có nhiều đóng góp tích cực cho sự phát triển của huyện nhà, cùng với sự cạnh tranh của các đối thủ trên địa bàn huyện như hiện nay đòi hỏi Ban lãnh đạo ngân hàng phải chú trọng hơn về vấn đề quản lý rủi ro lãi suất. Đề tài tập trung nghiên cứu về: - Tình hình biến động của tài sản và nguồn vốn nhạy cảm lãi suất qua ba năm 2008 – 2010: + Tài sản nhạy cảm lãi suất bao gồm cho vay ngắn hạn và đầu tư chứng khoán ngắn hạn. Doanh số cho vay ngắn hạn tăng liên tục qua ba năm, đối tượng cho vay chủ yếu là DNTN và hộ sản xuất & cá nhân. Khoản đầu tư chứng khoán của Chính phủ chiếm tỷ trọng thấp trong tổng tài sản. + Nguồn vốn nhạy cảm lãi suất: Các khoản mục nguồn vốn có kỳ hạn nhỏ hơn 12 tháng được cho là nhạy cảm với lãi suất. Tổng nguồn vốn nhạy cảm lãi suất tăng nhanh qua ba năm. Sự tăng trưởng nguồn vốn nhạy cảm của Chi nhánh qua các năm chủ yếu là sự gia tăng từ tiền gửi tiết kiệm và vốn điều chuyển. - Phân tích tài sản và nguồn vốn của ngân hàng qua ba năm 2008 – 2010: Qua phân tích cho thấy tổng nguồn vốn của ngân hàng tăng liên tục qua các năm, ngân hàng ngày càng áp dụng nhiều chương trình khuyến mãi nhằm huy động được nguồn vốn nhiều hơn. Tài sản cũng tăng liên tục cùng với nguồn vốn, trong đó khoản mục cho vay chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng tài sản. - Đo lường rủi ro lãi suất bằng mô hình định giá lại và mức độ tác động của sự thay đổi lãi suất đến thu nhập của ngân hàng: Qua phân tích cho thấy ngân hàng luôn ở trạng thái nhạy cảm nguồn vốn qua ba năm. Lãi suất của NHNo & PTNT Chi nhánh huyện Châu Thành – Kiên Giang tăng liên tục qua ba năm là do hệ quả của cuộc đua cạnh tranh huy động vốn quyết liệt của các ngân hàng. Tuy nhiên do cơ cấu của khoản mục tài sản đều tăng qua các năm cùng với sự gia tăng của lãi suất đầu ra nên phần bù do chênh lệch lãi suất này cũng đủ để thu nhập GVHD: Trương Hòa Bình xiv SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh thuần của ngân hàng tăng lên qua các năm. Thu nhập thuần từ tiền lãi của Chi nhánh sẽ thay đổi khi lãi suất thay đổi. Cụ thể thu nhập thuần khi lãi suất biến động không cùng mức độ sẽ thấp hơn khi lãi suất chưa biến động và biến động cùng mức độ. Từ kết quả phân tích trên đề tài đã đưa ra một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro lãi suất tại Chi nhánh NHNo & PTNT huyện Châu Thành – Kiên Giang. Cụ thể như: Quản lý khe hở nhạy cảm lãi suất, Hoán đổi các khoản mục đầu tư, Hoán đổi các khoản mục nguồn vốn, Tăng qui mô cân số ( tăng tổng nguồn vốn, tăng tổng tài sản), Giảm qui mô cân số (giảm tổng nguồn vốn, giảm tổng tài sản). GVHD: Trương Hòa Bình xv SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1.1. Sự cần thiết nghiên cứu Trong nền kinh tế thị trường, rủi ro trong kinh doanh là không thể tránh khỏi, đặc biệt là rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng có phản ứng dây chuyền, lây lan và ngày càng có biểu hiện phức tạp khi trong nền kinh tế thị trường có sự thay đổi, chẳng hạn là lãi suất hay là tỷ giá…Sự sụp đổ của ngân hàng ảnh hưởng tiêu cực đến toàn bộ đời sống kinh tế, chính trị và xã hội của một nước. Chính vì vậy, ngày nay trên thế giới, khoa học và công nghệ về quản lý rủi ro trong kinh doanh ngân hàng đã đạt được trình độ tiên tiến, hiên đại. Đó là việc áp dụng phương pháp lượng hóa các rủi ro như: rủi ro lãi suất, rủi ro tín dụng, rủi ro tỷ giá, rủi ro thanh khoản, rủi ro hoạt động ngoại bảng…, đồng thời sử dụng các công cụ hiện đại vào việc phòng chống các rủi ro như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi, hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn. Kể từ ngày 30-5-2002, khi mà lãi suất được tự do hóa các lực lượng thị trường sẽ tác động làm cho lãi suất thay đổi thường xuyên, biến động thất thường và khó dự đoán, điều này khiến cho các ngân hàng thương mại (NHTM) phải đối mặt thật sự với nguy cơ tiềm ẩn rủi ro lãi suất. Mặt khác, trong xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế, xu hướng tự do hóa hoàn toàn lãi suất, cạnh tranh giữa các tổ chức tài chính nói chung và giữa các NHTM nói riêng trở nên ngày càng mạnh mẽ, dẫn đến chênh lệch giữa lãi suất đầu ra – đầu vào cũng đã bị rút ngắn rất nhiều. Trong xu thế hội nhập đó, Kiên Giang luôn chuyển mình để hòa vào dòng chảy của sự phát triển đất nước. Là tỉnh có tiềm năng lớn để phát triển nông nghiệp, nuôi trồng, và đánh bắt thủy hải sản. Huyện Châu Thành là một trong những địa phương có đóng góp nhiều vào ngân sách tỉnh, đặc biệt huyện có cảng cá Tắc Cậu là khu công nghiệp chế biến thủy hải sản lớn nhất của tỉnh. Do vậy, nhu cầu cần nguồn vốn để sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và người dân nơi đây là rất cao. Chính những yếu tố trên đã gây áp lực cho nên quản lý rủi ro lãi suất trở thành trọng tâm chú ý đối với các nhà quản lý ngân hàng nói chung và Chi nhánh ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NHNo & PTNT) GVHD: Trương Hòa Bình 1 SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh huyện Châu Thành – Kiên Giang nói riêng, phải có ý thức cao và có các biện pháp quản lý rủi ro lãi suất một cách hiệu quả nhất. Với tính chất thời sự và tầm quan trọng như vậy, chúng ta cần phải đi vào phân tích những ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng một cách sâu sắc, toàn diện nhằm phát huy tối đa năng lực quản lý đồng thời hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại của việc thay đổi lãi suất gây ra cho bản thân ngân hàng cũng như cho nền kinh tế - xã hội của nước ta. Đó cũng chính là lý do mà tôi quyết định chọn đề tài “Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh tại Chi nhánh NHNo & PTNT huyện Châu Thành – tỉnh Kiên Giang” làm luận văn tốt nghiệp. 1.1.2. Căn cứ khoa học và thực tiễn Ở Việt Nam, từ tháng 8/2000 đến giữa năm 2002, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều hành cơ chế theo lãi suất cơ bản. Với cơ chế này, lãi suất cho vay của các tổ chức tín dụng vừa chứa đựng yếu tố thị trường, vừa chứa đựng các yếu tố can thiệp hành chính của NHNN. Như vậy, từ nay khi mà lãi suất do thị trường quyết định, các lực lượng thị trường sẽ tác động làm cho lãi suất thay đổi thường xuyên và khó dự đoán, điều này khiến cho các ngân hàng phải đối mặt thực sự với nguy cơ tiềm ẩn rủi ro lãi suất. Cho nên quản lý rủi ro lãi suất trở thành trọng tâm chú ý đối với các ngân hàng. Trên thế giới khoa học và công nghệ về quản lý rủi ro trong kinh doanh ngân hàng đã đạt được trình độ hiện đại tiên tiến. Đó là việc áp dụng các phương pháp lượng hóa các rủi ro (như rủi ro lãi suất, rủi ro tỷ giá, rủi ro tín dụng….) đồng thời sử dụng các công cụ hiện đại vào việc phòng chống các rủi ro như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn. Đối với nước ta cơ chế điều hành lãi suất như trên và đất nước trong quá trình hội nhập thì ngân hàng phải thường xuyên đối mặt với nguy cơ tiềm ẩn rủi ro lãi suất, do đó việc tìm ra chiến lược ngăn ngừa và kiềm chế rủi ro lãi suất phù hợp với tình hình nước ta là rất quan trọng. Một trong những chiến lược đó là quản lý chênh lệch nhạy cảm lãi suất hay còn gọi là mô hình định giá lại. Mô hình này yêu cầu nhà quản lý ngân hàng phải tiến hành phân tích kỳ hạn, định giá lại các cơ hội gắn với tài sản sinh lợi của các ngân hàng những khoản tiền gửi cũng như những khoản vốn vay trên thị trường, kiểm soát và thu nhập từ lãi, chi phí trả lãi và tỷ lệ thu nhập lãi cận biên giá trị tài sản và giá trị ròng của tài sản. GVHD: Trương Hòa Bình 2 SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh Như vậy, với những căn cứ khoa học, thực tiễn và những căn cứ từ mô hình trên, đề tài tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng và đưa ra một số giải pháp hạn chế rủi ro lãi suất tại NHNo & PTNT Chi nhánh huyện Châu Thành – Kiên Giang. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu chung Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh tại Chi nhánh NHNo & PTNT huyện Châu Thành – tỉnh Kiên Giang. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Phân tích tình hình biến động của tài sản và nguồn vốn nhạy cảm lãi suất qua ba năm 2008 – 2010. - Phân tích tài sản và nguồn vốn của ngân hàng qua ba năm 2008 – 2010. - Đo lường rủi ro lãi suất bằng mô hình định giá lại và mức độ tác động của sự thay đổi lãi suất đến thu nhập của ngân hàng. - Đề ra những biện pháp hạn chế rủi ro lãi suất và một số kiến nghị nhằm quản trị rủi ro lãi suất đối với ngân hàng. 1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1. Không gian Việc thực hiện nghiên cứu cũng như thu thập số liệu, thông tin cho đề tài chủ yếu được thực hiện tại Phòng Kế hoạch - Kinh doanh của Chi nhánh NHNo & PTNT huyện Châu Thành - tỉnh Kiên Giang. 1.3.2. Thời gian Số liệu phân tích của đề tài được cung cấp qua các năm 2008 – 2010. Thời gian thực hiện luận văn tốt nghiệp bắt đầu từ ngày 27/01/2011 – 15/04/2011. 1.3.3. Đối tượng nghiên cứu Do thời gian thực tập và kiến thức có hạn nên đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu thông qua bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, bảng lãi suất đối với VND để tìm hiểu về tình hình tài sản và nguồn vốn nhạy cảm với lãi suất, nhận biết rủi ro lãi suất, đo lường rủi ro lãi suất và mức thay đổi lãi suất ảnh hưởng đến lợi nhuận của ngân hàng nhưng không đi sâu vào phân tích tình hình từng kỳ hạn cụ thể. Từ đó đề ra giải pháp góp phần hạn chế và phòng ngừa rủi ro lãi suất trong hoạt động ngân hàng. GVHD: Trương Hòa Bình 3 SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh 1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU - Quản trị ngân hàng thương mại. Tác giả Ths.Thái Văn Đại: Những khái niệm, những kiến thức cơ bản cần thiết trong quá trình quản trị ngân hàng. - Đánh giá và phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh ngân hàng. Tác giả Nguyễn Văn Tiến, năm 2005: Nghiên cứu các phép đo lãi suất và những ứng dụng trong kinh doanh ngân hàng, xác định lãi suất hòa vốn bình quân, xác định chênh lệch đầu vào – đầu ra, dự báo lãi suất. Đặc biệt là phương pháp lượng hoá rủi ro lãi suất, cung cấp cho ta những phương pháp rất hiện đại để các nhà quản trị ngân hàng phòng chống được rủi ro lãi suất một cách hiệu quả để tránh những thiệt hại có thể xảy ra làm ảnh hưởng đến mục tiêu lợi nhuận của ngân hàng. Tùy vào tình hình thực tế của đất nước và của chính bản thân ngân hàng mà có thể áp dụng những phương pháp sau: Mô hình kỳ hạn đến hạn, mô hình thời lượng, mô hình định giá lại trong đo lường rủi ro lãi suất là mô hình được dùng để nghiên cứu trong đề tài này vì nó đơn giản và phù hợp với tình hình nước ta hiện nay. - Một số tài liệu hỗ trợ là tiểu luận và luận văn về phân tích hoạt động huy động vốn, cho vay, phân tích rủi ro tín dụng…Những tài liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu: + Phân tích hiệu quả hoạt động tín dụng tại ngân hàng Phát triển Nhà Đồng Bằng Sông Cửu Long tại huyện Bình Minh – Vĩnh Long. Tác giả Phạm Thị Ngọc Đăng, 2007: Nội dung là tìm ra những nhân tố ảnh hưởng đến việc huy động vốn tại ngân hàng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cũng như đáp ứng được nhu cầu vốn vay cho nhân dân cụ thể sẽ đi vào phân tích tình hình huy động vốn và cho vay vốn của ngân hàng Phát Triển Nhà Đồng Bằng Sông Cửu Long tại huyện Bình Minh – Vĩnh Long, từ đó kiến nghị biện pháp để khắc phục những vấn đề tồn động trong việc huy động vốn và cho vay vốn. + Phân tích tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Ngoại thương Cà Mau. Tác giả Nguyễn Quỳnh Anh, 2005: Phân tích đánh giá tình hình tài chính tổng quát của đơn vị qua ba năm thông qua bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh mà đơn vị đang sử dụng, từ đó thấy được nguyên nhân làm thay đổi các loại nguồn vốn, tài sản, tình hình hoạt động của đơn vị. GVHD: Trương Hòa Bình 4 SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho Phân tích ảnh hưởng của thay đổi lãi suất đến tình hình hoạt động kinh doanh + Quản trị rủi ro lãi suất của NHNo & PTNT Tỉnh Sóc Trăng. Tác giả Châu Thị Nhãn, 2007: Phân tích tình hình biến động của tài sản và nguồn vốn nhạy cảm lãi suất, đo lường rủi ro lãi suất bằng mô hình định giá lại và mức tác động của sự thay đổi lãi suất đến thu nhập của ngân hàng. Từ đó, đề ra biện pháp hạn chế rủi ro lãi suất và một số kiến nghị trọng công tác quản trị rủi ro lãi suất đối với NHNo & PTNT tỉnh Sóc Trăng. GVHD: Trương Hòa Bình 5 SVTH: Lưu Thị Mỹ Tho