Tài liệu Ôn tập văn nghị luận xã hội và tham khảo một số đề

http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập 1- Kh¸i niÖm: Qu¸ tr×nh kÕt hîp nh÷ng thao t¸c lËp luËn ®Ó lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò t− t−ëng, ®¹o lÝ trong cuéc ®êi. - T− t−ëng, ®¹o lÝ trong cuéc ®êi bao gåm: + LÝ t−ëng (lÏ sèng) + C¸ch sèng + Ho¹t ®éng sèng + Mèi quan hÖ trong cuéc ®êi gi÷a con ng−êi víi con ng−êi (cha con, vî chång, anh em vµ nh÷ng ng−êi th©n thuéc kh¸c). ë ngoµi x2 héi cã c¸c quan hÖ trªn, d−íi, ®¬n vÞ, t×nh lµng nghÜa xãm, thÇy trß, b¹n bÌ... 2-Yªu cÇu a . HiÓu ®−îc vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn lµ g×. b. Tõ vÊn ®Ò nghÞ luËn ®2 x¸c ®Þnh, ng−êi viÕt tiÕp tôc ph©n tÝch, chøng minh nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña vÊn ®Ò, thËm chÝ so s¸nh, bµn b¹c, b¸c bá... nghÜa lµ biÕt ¸p dông nhiÒu thao t¸c lËp luËn. c. Ph¶i biÕt rót ra ý nghÜa vÊn ®Ò 3- C¸ch lµm - Tr−íc khi t×m hiÓu ®Ò ph¶i thùc hiÖn ba thao t¸c + §äc kÜ ®Ò bµi + G¹ch ch©n c¸c tõ quan träng + Ng¨n vÕ (nÕu cã) - T×m hiÓu ®Ò a1. T×m hiÓu vÒ néi dung (®Ò cã nh÷ng ý nµo) a2. Thao t¸c chÝnh (Thao t¸c lµm v¨n) a3. Ph¹m vi x¸c ®Þnh dÉn chøng cña ®Ò bµi - LËp dµn ý + Më bµi → Giíi thiÖu ®−îc hiÖn t−îng ®êi sèng cÇn nghÞ luËn. + Th©n bµi → KÕt hîp c¸c thao t¸c lËp luËn ®Ó lµm râ c¸c luËn ®iÓm vµ bµn b¹c hoÆc phª ph¸n, b¸c bá. - Gi¶i thÝch kh¸i niÖm cña ®Ò bµi - Gi¶i thÝch vµ chøng minh vÊn ®Ò ®Æt ra - Suy nghÜ (c¸ch ®Æt vÊn ®Ò Êy cã ®óng? hay sai). Më réng bµn b¹c b»ng c¸ch ®i s©u vµo vÊn ®Ò nµo ®ã - mét khÝa c¹nh. PhÇn nµy ph¶i cô thÓ, s©u s¾c tr¸nh chung chung. + KÕt bµi → Nªu ra ph−¬ng h−íng, mét suy nghÜ míi tr−íc hiÖn t−îng ®êi sèng. 1 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập ðỀ SỐ 1:“ Duy chỉ có gia ñình, người ta mới tìm ñược chốn nương thân ñể chống lại tai ương của số phận ” (Euripides) Anh (chị) nghĩ thế nào về câu nói trên? 1/ Giải thích khái niệm của ñề bài (câu nói) GT câu nói: “Tại sao chỉ có nơi gia ñình, người ta mới tìm ñược chốn nương thân ñể chống lại tai ương số phận ?” Vì gia ñình có giá trị bền vững và vô cùng to lớn không bất cứ thứ gì trên cõi ñời này sánh ñược, cũng như không có bất cứ vật chất cũng như tinh thần nào thay thế nổi. Chính gia ñình là cái nôi nuôi dưỡng, chở che cho ta khôn lớn?” - Suy ra vấn ñề cần bàn bạc ở ñây là: Vai trò, giá trị của gia ñình ñối với con người. 2/ Giải thích, chứng minh vấn ñề: Có thể triển khai các ý: + Mỗi con người sinh ra và lớn lên, trưởng thành ñều có sự ảnh hưởng, giáo dục to lớn từ truyền thống gia ñình (dẫn chứng: văn học, cuộc sống). + Gia ñình là cái nôi hạnh phúc của con người từ bao thế hệ: ñùm bọc, chở che, giúp con người vượt qua ñược những khó khăn, trở ngại trong cuộc sống. 3/ Khẳng ñinh, bàn bạc mở rộng vấn ñề: + Khẳng ñịnh câu nói ñúng. Bởi ñã nhìn nhận thấy ñược vai trò, giá trị to lớn của gia ñình ñối với sự hình thành và phát triển nhân cách của con người, là nền tảng ñể con người vươn lên trong cuộc sống. Tuy nhiên, câu nói chưa hoàn toàn chính xác. Bởi trong thực tế cuộc sống, có rất nhiều người ngay từ khi sinh ra ñã không ñược sự chở che, ñùm bọc, giáp dục, nâng ñỡ của gia ñình nhưng vẫn thành ñạt, trở thành con người hữu ích của XH. + Câu nói trên ñã ñặt ra vấn ñề cho mỗi con người, XH: Bảo vệ, xây dựng gia ñình ấm no, bình ñẳng, hạnh phúc. Muốn làm ñược ñiều ñó cần: trong GD mọi người phải biết thương yêu, ñùm bọc chở che nhau; phê phán những hành vi bạo lực gia ñình, thói gia trưởng…. ðỀ SỐ 2: Anh / chị nghĩ như thế nào về câu nói: “ðời phải trải qua giông tố nhưng không ñược cúi ñầu trước giông tố” ( Trích Nhật ký ðặng Thuỳ Trâm) 1/ Giải thích khái niệm của ñề bài (câu nói) + Giông tố ở ñây dùng ñể chỉ cảnh gian nan ñầy thử thách hoặc việc xảy ra dữ dội . + Câu nói khẳng ñịnh: cuộc ñời có thể trải qua nhiều gian nan nhưng chớ cúi ñầu trước khó khăn, chớ ñầu hàng thử thách, gian nan. ( ðây là vấn ñề nghị luận) 2/ Giải thích, chứng minh vấn ñề: Có thể triển khai các ý: + Cuộc sống nhiều gian nan, thử thách nhưng con người không khuất phục. + Gian nan, thử thách chính là môi trường tôi luyện con người. 3/ Khẳng ñinh, bàn bạc mở rộng vấn ñề: + Câu nói trên là tiếng nói của một lớp trẻ sinh ra và lớn lên trong thời ñại ñầy bão táp, sống thật ñẹp và hào hùng. + Câu nói thể hiện một quan niệm nhân sinh tích cực : sống không sợ gian nan , thử thách , phải có nghị lực và bản lĩnh. + Câu nói gợi cho bản thân nhiều suy nghĩ: trong học tập, cuộc sống bản thân phải luôn có ý thức phấn ñấu vươn lên. Bởi cuộc ñời không phải con ñường bằng phẳng mà ñầy chông gai, mỗi lần vấp 2 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập ngã không ñược chán nản bi quan mà phải biết ñứng dậy vươn lên. ðể có ñược ñiều này thì cần phải làm gì? ðỀ SỐ 3: “LÝ t−ëng lµ ngän ®Ìn chØ ®−êng . kh«ng cã lÝ t−ëng th× kh«ng cã ph−¬ng h−íng kiªn ®Þnh, mµ kh«ng cã ph−¬ng h−íng th× kh«ng cã cuéc sèng » (LÐp-T«i-xt«i ) . Anh (chÞ )hiÓu c©u nãi Êy thÕ nµo vµ cã suy nghÜ g× trong qu¸ tr×nh phÊn ®Êu tu d−ìng lÝ t−ëng cña m×nh. Sau khi vµo ®Ò bµi viÕt cÇn ®¹t ®−îc c¸c ý 1/ Gi
i thích: - Gi¶i thÝch lÝ t−ëng lµ g× ( §iÒu cao c¶ nhÊt, ®Ñp ®Ï nhÊt, trë thµnh lÏ sèng mµ ng−êi ta mong −íc vµ phÊn ®Êu thùc hiÖn). - T¹i sao kh«ng cã lÝ t−ëng th× kh«ng cã ph−¬ng h−íng + Kh«ng cã môc tiªu phÊn ®¸u cô thÓ + ThiÕu ý chÝ v−¬n lªn ®Ó giµnh ®iÒu cao c¶ + Kh«ng cã lÏ sèng mµ ng−êi ta m¬ −íc - T¹i sao kh«ng cã ph−¬ng h−íng th× kh«ng cã cuéc sèng + Kh«ng cã ph−¬ng h−íng phÊn ®Êu th× cuéc sèng con ng−êi sÏ tÎ nh¹t, sèng v« vÞ, kh«ng cã ý nghÜa , sèng thõa + Kh«ng cã ph−¬ng h−íng trong CS gièng ng−êi lÇn b−íc trong ®ªm tèi kh«ng nh×n thÊy ®−êng. + Kh«ng cã ph−¬ng h−íng, con ng−êi cã thÓ hµnh ®éng mï qu¸ng nhiÒu khi sa vµo vßng téi lçi ( chøng minh ) - Suy nghÜ nh− thÕ nµo ? + VÊn ®Ì cÇn b×nh luËn : con ng−êi ph¶i sèng cã lÝ t−ëng. Kh«ng cã lÝ t−ëng, con ng−êi thùc sù sèng kh«ng cã ý nghÜa. + VÊn ®Ò ®Æt ra hoµn toµn ®óng. + Më réng : * Phª ph¸n nh÷ng ng−êi sèng kh«ng cã lÝ t−ëng * LÝ t−ëng cña thanh niªnta ngµy nay lµ g× ( PhÊn ®Êu ®Î cã néi lùc m¹nh mÏ, giái giang ®¹t ®Ønh cao trÝ tuÖ vµ lu«n kÕt hîp víi ®¹o lÝ) * Lµm thÕ nµo ®Ó sèng cã lÝ t−ëng + Nªu ý nghÜa cña c©u nãi. ðỀ SỐ 4: Gèt nhËn ®Þnh : Mét con ng−êi lµm sao cã thÓ nhËn thøc ®−îc chÝnh m×nh . §ã kh«ng ph¶i lµ viÖc cña t− duy mµ lµ cña thùc tiÔn . HBy ra søc thùc hiÖn bæn phËn cña m×nh, lóc ®ã b¹n lËp tøc hiÓu ®−îc gi¸ trÞ cña chÝnh m×nh Anh (chÞ ) hiÓu vµ suy nghÜ g× . Sau khi vµo ®Ò bµi viÕt cÇn ®¹t ®−îc c¸c ý - HiÓu c©u nãi Êy nh− thÕ nµo ? + ThÕ nµo lµ nhËn thøc ( thuéc ph¹m trï cña t− duy tr−íc cuéc sèng. NhËn thøc vÒ lÏ sèng ë ®êi, vÒ hµnh ®éng cña ng−êi kh¸c, vÒ t×nh c¶m cña con ng−êi). + T¹i sao con ng−êi l¹i kh«ng thÓ nhËn thøc ®−îc chÝnh m×nh l¹i ph¶i qua thùc tiÔn . * Thùc tiÔn lµ kÕt qu¶ ®Î ®¸nh gi¸, xem xÐt mét con ng−êi . * Thùc tiÔn còng lµ c¨n cø ®Ó thö th¸ch con ng−êi . * Nãi nh− Gít : “Mäi lÝ thuyÕt chØ lµ mµu x¸m, chØ cã c©y ®êi mBi mBi xanh t−¬i. - Suy nghÜ + VÊn ®Ò b×nh luËn lµ : Vai trß thùc tiÔn trong nhËn thøc cña con ng−êi. 3 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập + Kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ò : ®óng + Më réng : Bµn thªm vÒ vai trß thùc tiÔn trong nhËn thøc cña con ng−êi. * Trong häc tËp, chon nghÒ nghiÖp. * Trong thµnh c«ng còng nh− thÊt b¹i, con ng−oiõ biÕt rót ra nhËn thøc cho m×nh ph¸t huy chç m¹nh. HiÓu chÝnh m×nh con ng−êi míi cã c¬ may thnµh ®¹t. + Nªu ý nghÜa lêi nhËn ®Þnh cña Gít ðỀ SỐ 5: B¸c Hå d¹y :Chóng ta ph¶i thùc hiÖn ®øc tÝnh trong s¹ch, chÊt ph¸c, h¨ng h¸i, cÇn kiÖm, xãa bá hÕt nh÷ng vÕt tÝch n« lÖ trong t− t−ëng vµ hµnh ®éng. Anh (chÞ ) hiÓu vµ suy nghÜ g× ? Sau khi vµo ®Ò bµi viÕt cÇn ®¹t ®−îc c¸c ý - HiÓu c©u nãi Êy nh− thÕ nµo ? + Gi¶i thÝch c¸c kh¸i niÖm. * ThÕ nµo lµ ®øc tÝnh trong s¹ch ( gi÷ g×n b¶n chÊt tèt ®Ñp, kh«ng lµm viÖc xÊu ¶nh h−ëng®Õn ®¹o ®øc con ng−êi.) * ThÕ nµo lµ chÊt ph¸c ( ch©n thËt, gi¶n dÞ hßa víi ®êi th−êng, kh«ng lµm viÖc xÊu ¶nh h−ëng tíi ®¹o ®øc con ng−êi) * ThÕ nµo lµ ®øc tÝnh cÇn kiÖm ( siªng n¨ng, t»n tiÖn) + T¹i sao con ng−êi ph¶i cã ®øc tÝnh trong s¹ch, chÊt ph¸c h¨ng h¸i cÇn kiÖm? * §©y lµ ba ®øc tÝnh quan träng cña con ng−êi : cÇn kiÖm, liªm chÝnh, ch©n thËt. * Ba ®øc tÝnh Êy gióp con ng−êi hµnh tr×nh trong cuéc sèng. * Ba ®øc tÝnh Êy lµm nªn ng−êi cã Ých. - Suy nghÜ + VÊn ®Ì cÇn b×nh luËn lµ g× ? B¸c nªu phÈm chÊt quan träng, cho ®ã lµ môc tiªu ®Ó mäi ng−êi phÊn ®Êu rÌn luyÖn. §ång thêi Ng−êi yªu cÇu xãa bá nh÷ng biÓu hiÖn cña t− t−ëng, hµnh ®éng n« lÖ, cam chÞu trong mçi chóng ta. + Kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ò : ®óng + Më réng : * Lµm thÕ nµo ®Ó rÌn luyÖn 3 ®øc tÝnh B¸c nªu vµ xãa bá t− t−ëng, hµnh ®éng n« lÖ. * Phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i * Nªu ý nghÜa vÊn ®Ò. ðỀ SỐ 6: “Một quyển sách tốt là một người bạn hiền” Hãy giải thích và chứng minh ý kiến trên GỢI Ý I/ Mở bài: Sách là một phwong tiện quan trọng giúp ta rất nhiều trong quá trình học tập và rèn luyện, giúp ta giải ñáp thắc mắc, giải trí…Do ñó, có nhận ñịnh” Một quyển sách tốt là người bạn hiền II/ Thân bài 1/ Giải thích Thế nào là sách tốt và tại sao ví sách tốt là người bạn hiền + Sách tốt là loại sách mở ra co ta chân trời mới, giúp ta mở mang kiến thức về nhiều mặt: cuộc sống, con người, trong nước, thế giới, ñời xưa, ñời nay, thậm chí cả những dự ñịnh tương lai, khoa học viễn tưởng. + Bạn hiền ñó là người bạn có thể giúp ta chia sẻ những nỗi niềm trong cuộc sống, giúp ta vươn lên trong học tập, cuộc sống. Do tác dụng tốt ñẹp như nhau mà có nhận ñịnh ví von “Một quyển sách tốt là một người bạn hiền”. 4 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập 2/ Phân tích, chứng minh vấn ñề + Sách tốt là người bạn hiển kể cho ta bao ñiều thương, bao kiếp người ñiêu linh ñói khổ mà vẫn giữ trọn vẹn nghĩa tình: - Ví dụ ñể hiểu ñược số phận người nông dân trước cách mạng không gì bằng ñọc tác phẩm tắt ñèn của Ngô Tất Tố, Lão Hạc của Nam Cao. - Sách cho ta hiểu và cảm thông với bao kiếp người, với những mảnh ñời ở những nơi xa xôi, giúp ta vươn tới chân trời của ước mơ, ước mơ một xã hội tốt ñẹp. + Sách giúp ta chia sẻ, an ủi những lúc buồn chán: Truyện cổ tích, thần thoại,… 3/ Bàn bạc, mở rộng vấn ñề + Trong xã hội có sách tốt và sách xấu, bạn tốt và bạn xấu. + Liên hệ với thực tế, bản thân: ðỀ SỐ 7: Có người yêu thích văn chương, có người say mê khoa học. Hãy tìm nội dung tranh luận cho hai người ấy. GỢI Ý I/ Mở bài: Giới thiệu vai trò, tác dụng của văn chương và khoa học. Nêu nội dung yêu cầu ñề II/ Thân bài: 1/ Tìm lập luận cho người yêu khoa học + Khoa học ñạt ñược những thành tựu rực rỡ với những phát minh có tính quyết ñịnh ñưa loài người phát triển. - Hàng trăm phát minh khoa học: máy móc, hạt nhân,…Tất cả ñã ñẩy mạnh mọi lĩnh vực sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, văn hóa, giáo dục,… - Ví dụ: Sách vở nhờ kĩ thuật in ấn, con người mới ghi chép ñược + Nhờ khoa học mà con người mới khám phá ra ñược những ñiều bí ẩn trong vũ trụ, về con người. ðời sống con người mới phát triển nâng cao. + Trái với lợi ích của khoa học, văn chương không mang lại ñiều gì cho xã hội: lẫn lộn thực hư, mơ mộng viển vông; chỉ ñể tiêu khiển, ñôi khi lại có hại… 2/ Lập luận của người yêu thích văn chương + Văn chương hình thành và phát triển ñạo ñức con người, hướng con người ñến những ñiều: chân, thiện, mỹ. + Văn chương hun ñúc nghị lực, rèn luyện ý chí, bản lĩnh cho ta + Văn chương còn là vũ khí sắc bén ñể ñấu tranh cho ñộc lập dân tộc. + Trái với mọi giá trị về tư tưởng, tình cảm mà văn chương hình thành cho con người. KHKT chỉ mang lại một số tiến nghi vật chất cho con người, mà không chú ý ñến ñời sống tình cảm, làm con người sống bàng quang, thờ ơ, lạnh lùng. Hơn nữa KHKT có tiến bộ như thế nào mà không ñược soi rọi dưới ánh sáng của lương tri con người sẽ ñẩy nhân loại tới chỗ bế tắc. III/ Kết luận: Khẳng ñịnh vai trò cả hai (Vật chất và tinh thần) ðỀ SỐ 8: “ðiều gì phải thì cố làm cho kì ñược dù là ñiều phải nhỏ. ðiều gì trái thì hết sức tránh, dù là một ñiều trái nhỏ” Suy nghĩ về lời dạy của Bác Hồ. 5 http://Onbai.org GỢI Ý Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập I/ Mở bài: Giới thiệu lời dạy của Bác. II/ Thân bài 1/ Giải thích câu nói + ðiều phải là gì? ðiều phải nhỏ là gì? ðiều phải là những ñiều ñúng, ñiều tốt, ñúng với lẽ phải, ñúng với quy luật, tốt với xã hội với mọi người, với tổ quốc, dân tộc. Ví dụ + ðiều trái là gì? ðiều trái nhỏ là gì? => Lời dạy của Bác Hồ: ðối với ñiều phải, dù nhỏ, chúng ta phải cố sức làm cho kì ñược, tuyệt ñối không ñược có thái ñộ coi thường những ñiều nhỏ. Bác cũng bảo chúng ta: ñối với ñiều trái, dù nhỏ cũng phải hết sức tránh tức là ñừng làm và tuyệt ñối không ñược làm. 2/ Phân tích chứng minh vấn ñề + Vì sao ñiều phải chúng ta phải cố làm cho kì ñược, dù là nhỏ? Vì việc làm phản ánh ñạo ñức của con người. Nhiều việc nhỏ hợp lại sẽ thành việc lớn. + Vì sao ñiều trái lại phải tránh. Vì tất cả ñều có hại cho mình và cho người khác. Làm ñiều trái, ñiều xấu sẽ trở thành thói quen. 3/ Bàn bạc mở rộng vấn ñề + Tác dụng của lời dạy: nhận thức, soi ñường. + Phê phán những việc làm vô ý thức, thiếu trách nhiệm. ðỀ SỐ 9: “ Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một sự bất lương”. (Nam Cao) Suy nghĩ của anh, chị về ý kiến trên. GỢI Ý 1/: Giải thích ý kiến của Nam Cao: Cẩu thả: làm việc thiếu trách nhiệm, vội vàng, hời hợt, không chú ý ñến kết quả. Bất lương: không có lương tâm. Nam Cao phê phán với một thái ñộ mạnh mẽ, dứt khoát (dùng câu khẳng ñịnh): cẩu thả trong công việc là biểu hiện của thái ñộ vô trách nhiệm, của sự bất lương.( Vấn ñề cần nghị luận) 2/ Phân tích, chứng minh, bàn luận vấn ñề: Vì sao lại cho rằng cẩu thả trong công việc là biểu hiện của thái ñộ vô trách nhiệm, của sự bất lương. Vì: +Trong bất cứ nghề nghiệp, công việc gì, cẩu thả, vội vàng cũng ñồng nghĩa với gian dối, thiếu ý thức, + Chính sự cẩu thả trong công việc sẽ dẫn ñến hiệu quả thấp kém, thậm chí hư hỏng, dẫn ñến những tác hại khôn lường. 3/ Khẳng ñịnh, mở rọng vấn ñề: Mỗi người trên bất cứ lĩnh vực, công việc gì cũng cần cẩn trọng, có lương tâm, tinh thần trách nhiệm với công việc; coi kết quả công việc là thước ño lương tâm, phẩm giá của con người. Thực chất, Nam Cao muốn xây dựng, khẳng ñịnh một thái ñộ sống có trách nhiệm, gắn bó với công việc, có lương tâm nghề nghiệp. ðó là biểu hiện của một nhân cách chân chính. ðối với thực tế, bản thân như thế nào? 6 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập ðỀ SỐ 10: Vận dụng kiến thức xã hội và ñời sống ñể viết bài nghị luận xã hội ngắn (không quá 400 từ). Có ý kiến cho rằng: “Vào ñại học là con ñường tiến thân duy nhất của tuổi trẻ ngày nay”. Suy nghĩ của anh (chị) về vấn ñề trên? GỢI Ý a) Yêu cầu về kỹ năng Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội; kết cấu chặt chẽ, diễn ñạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả; lỗi dùng từ và ngữ pháp. b) Yêu cầu về kiến thức Thí sinh có thể ñưa ra những ý kiến riêng và trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần chân thành thiết thực, hợp lý, chặt chẽ và thuyết phục. Cần nêu bật ñược các ý chính sau: - Vào ñại học, con ñường tiến thân quan trọng và ñẹp ñẽ, rất ñáng mơ ước: Nền kinh tế ngày nay là nền kinh tế tri thức, phát triển trên nền tảng của những tri thức hiện ñại về tất cả mọi phương diện; tuổi trẻ là thời kỳ tốt nhất cho việc tiếp thu kiến thức mới, nhất là những kiến thức khoa học hiện ñại… - Tuy nhiên, không phải bất kỳ ai sau khi học xong THPT, cũng phải vào ñại học (Do nhiều nguyên nhân chủ quan, khách quan ) - Còn nhiêù con ñường tiến thân khác (mỗi thanh niên tuỳ vào hoàn cảnh cụ thể, chọn cho mình con ñường phù hợp ñể lập nghiệp...) ðỀ SỐ 11 : LÝ t−ëng lµ ngän ®Ìn chØ ®−êng, kh«ng cã lÝ t−ëng th× kh«ng cã ph−¬ng h−íng kiªn ®Þnh, mµ kh«ng cã ph−¬ng h−íng th× kh«ng cã cuéc sèng (LÐp-T«i-xt«i ) . Anh (chÞ )hiÓu c©u nãi Êy thÕ nµo vµ cã suy nghÜ g× trong qu¸ tr×nh phÊn ®Êu tu d−ìng lÝ t−ëng cña m×nh GỢI Ý 1. Giải thích: LÝ t−ëng: §iÒu cao c¶ nhÊt, ®Ñp ®Ï nhÊt, trë thµnh lÏ sèng mµ ng−êi ta mong −íc vµ phÊn ®Êu thùc hiÖn. 2. Lý giải: - Kh«ng cã lÝ t−ëng th× kh«ng cã ph−¬ng h−íng + Kh«ng cã môc tiªu phÊn ®ấu cô thÓ + ThiÕu ý chÝ v−¬n lªn ®Ó giµnh ®iÒu cao c¶ + Kh«ng cã lÏ sèng mµ ng−êi ta m¬ −íc - Kh«ng cã ph−¬ng h−íng th× kh«ng cã cuéc sèng + Kh«ng cã ph−¬ng h−íng phÊn ®Êu th× cuéc sèng con ng−êi sÏ tÎ nh¹t, sèng v« vÞ, kh«ng cã ý nghÜa , sèng thõa + Kh«ng cã ph−¬ng h−íng trong cuộc sống gièng ng−êi lÇn b−íc trong ®ªm tèi kh«ng nh×n thÊy ®−êng. + Kh«ng cã ph−¬ng h−íng, con ng−êi cã thÓ hµnh ®éng mï qu¸ng nhiÒu khi sa vµo vßng téi lçi ( chøng minh ) 3. Bàn luận: Suy nghÜ nh− thÕ nµo ? + Con ng−êi ph¶i sèng cã lÝ t−ëng. Kh«ng cã lÝ t−ëng, con ng−êi thùc sù sèng kh«ng cã ý nghÜa. + Phª ph¸n nh÷ng ng−êi sèng kh«ng cã lÝ t−ëng 7 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập + LÝ t−ëng cña thanh niªn ta ngµy nay lµ: PhÊn ®Êu, ren luyện ®ể cã tài, ñức xây dựng ñất nước + VÊn ®Ò ®Æt ra hoµn toµn ®óng. ðỀ SỐ 12: Có một nhà xã hội học, trong khi ñi tìm hiểu thực tế cho ñề tài của mình sắp viết thì gặp một trường hợp khá thú vị: Anh A và anh B ñều có một người cha nghiện ngập và vũ phu. Sau này, anh A trở thành một chàng trai luôn ñi ñầu trong công tác phòng chống tệ nạn xã hội và bạo lực gia ñình. Còn anh B thì lại là một phiên bản của cha anh. Nhà xã hội học ñã ñặt cùng một câu hỏi cho cả hai người: "ðiều gì khiến anh trở nên như thế ?” Và nhà xã hội học ñã nhận ñược cùng một câu trả lời: "Có một người cha như thế, nên tôi phải như thế". Anh, chị hãy viết một bài luận ngắn (không quá 400 từ), trình bày suy nghĩ của mình về câu chuyện trên. GỢI Ý - Yêu cầu về hình thức: Viết ñược kiểu bài nghị luận về một tư tưởng, ñạo lí. - Yêu cầu về nội dung: Bài làm có thể có nhiều cách diễn ñạt, nhưng phải ñảm bảo ñược hai ý sau: + Một trong những nền tảng quan trọng hình thành nên nhân cách con người là gia ñình. (Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài - Gần mực thì ñen, gần ñèn thì sáng) + Sức mạnh của con người nằm ở ý chí và nghị lực. 1- Kh¸i niÖm - Sö dông tæng hîp c¸c thao t¸c lËp luËn ®Ó lµm cho ng−êi ®äc hiÓu râ, hiÓu ®óng, hiÓu s©u ®Ó ®ång t×nh tr−íc nh÷ng hiÖn t−îng ®êi sèng, cã ý nghÜa XH. §ã lµ NL vÒ mét hiÖn t−îng ®êi sèng 2-Yªu cÇu a. Ph¶i hiÓu râ, hiÓu ®óng, hiÓu s©u b¶n chÊt hiÖn t−îng. Muèn vËy ph¶i ®i s©u t×m tßi, gi¶i thÝch. b. Qua hiÖn t−îng ®ã chØ ra vÊn ®Ò cÇn quan t©m lµ g×? Trªn c¬ së nµy mµ ph©n tÝch, bµn b¹c hoÆc so s¸nh, b¸c bá.... NghÜa lµ ph¶i biÕt phèi hîp nhiÒu thao t¸c lËp luËn chØ ra ®óng, sai, nguyªn nh©n c¸ch kh¾c phôc, bµy tá th¸i ®é cña m×nh. 3-C¸ch lµm 8 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập + X¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn nghị luận. + Giải thích, chứng minh vấn ñề: Có thể triển khai các ý: + Suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh− thÕ nµo trước vấn ñề? ðỀ SỐ 1: Anh ( chÞ ) cã suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh− thÕ nµo tr−íc t×nh h×nh tai n¹n giao th«ng hiÖn nay. a- Sau khi vµo ®Ò bµi viÕt cÇn ®¹t ®−îc c¸c ý. 1/ X¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn nghị luận. + Tai n¹n giao th«ng ®©y lµ vÊn ®Ò bøc xóc ®Æt ra ®èi víi mäi ph−¬ng tiÖn, mäi ng−êi tham ra giao th«ng nhÊt lµ giao th«ng trªn ®−êng bé. + VÊn ®Ò Êy ®Æt ra ®èi víi tuæi trÎ häc ®−êng. Chóng ta ph¶i suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh− thÕ nµo ®Ó lµm gi¶m tíi møc tèi thiÓu tai n¹n giao th«ng. VËy vÊn ®Ò cÇn bµn luËn lµ: Vai trß tr¸ch nhiÖm tõ suy nghÜ ®Õn hµnh ®éng cña tuæi trÎ häc ®−êng gãp phÇn lµm gi¶m thiÓu tai n¹n giao th«ng. 2/ Giải thích, chứng minh vấn ñề: Có thể triển khai các ý: + Tai n¹n giao th«ng nhÊt lµ giao th«ng ®−êng bé ®ang diÔn ra thµnh vÊn ®Ò lo ng¹i cña x2 héi. + C¶ XH ®ang hÕt søc quan t©m. Gi¶m thiÓu TNGT ®©y lµ cuéc vËn ®äng lín cña toµn x2 héi. + Tuæi trÎ häc ®−êng lµ mét lùc l−îng ®¸ng kÓ trùc tiÕp tham gia giao th«ng. Vi thÕ tuæi trÎ häc ®−êng cÇn suy nghÜ vµ hµnh ®éng phï hîp ®Ó gãp phÇn lµm gi¶m thiÓu tai n¹n giao th«ng. 3/ Suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh− thÕ nµo trước vấn ñề? + An toµn giao th«ng gãp phÇn gi÷ g×n an ninh trËt tù x2 héi vµ ®¶m b¶o h¹nh phóc gia ®×nh. BÊt cø tr−êng hîp nµo, ë ®©u ph¶i nhí “an toµn lµ b¹n tai n¹n lµ thï”. + An toµn giao th«ng kh«ng chØ cã ý nghÜa x2 héi mµ cßn cã ý nghÜa quan hÖ quèc tÕ nhÊt lµ trong thêi buæi héi nhËp nµy. + B¶n th©n chÊp hµnh tèt luËt lÖ giao th«ng ( kh«ng ®i dµn hµng ngang ra ®−êng, kh«ng ®i xe m¸y tíi tr−êng, kh«ng phãng xe ®¹p nhanh hoÆc v−ît Èu, chÊp hµnh c¸c tÝn hiÖu chØ dÉn trªn ®−êng giao th«ng. Ph−¬ng tiÖn b¶o ®¶m an toµn… + VËn ®éng mäi ng−êi chÊp hµnh luËt lÖ giao th«ng. Tham ra nhiÖt t×nh vµo c¸c phong trµo tuyªn truyÒn cæ ®éng hoÆc viÕt b¸o nªu ®iÓn h×nh ng−êi tèt , viÖc tèt trong viÖc gi÷ g×n an toµn giao th«ng. ðỀ Sè 2: Anh ( chÞ ) cã suy nghÜ g× vµ hµnh ®éng nh− thÕ nµo tr−íc hiÓm ho¹ cña c¨n bÖnh HIV/AIDS. - Giíi thiÖu vÊn ®Ò: ë thÕ kØ 21 chóng ta chøng kiÕn nhiÒu vÊn ®Ò hÖ träng. Trong ®ã hiÓm häa c¨n bÖnh HIV/AIDS lµ ®¸ng chó ý. - Nh÷ng con sè biÕt nãi. + Mçi phót ®ång hå cña mét ngµy tr«i ®i cã kho¶ng 10 ng−êi bÞ nhiÔm HIV. + ë nh÷ng n¬i bÞ ¶nh h−ëng nÆng nÒ, tuæi thä cña ng−êi d©n bÞ gi¶m sót nghiªm träng. + HIV dang l©y lan b¸o ®éng ë phô n÷, chiÕm mét nö sè ng−êi bÞ nhiÔm trªn toµn thÕ giíi. + Khu vùc §«ng ¢u vµ toµn bé Ch©u ¸. - Lµm thÕ nµo ®Ó ng¨n chÆn hiÓm häa nµy? 9 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập + §−a vÊn ®Ò AIDS lªn vÞ trÝ hµng ®Çu trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña mçi quèc gia. + Mçi ng−êi ph¶i tù ý thøc ®Ó tr¸nh xa c¨n bÖnh nµy. + Kh«ng k× thÞ ph©n biÖt ®èi xö víi nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh AIDS. + Më réng m¹ng l−íi tuyªn truyÒn. ðề tham khảo Anh(chị) có suy nghĩ gì về tệ nạn nghiện ma tuý hiện nay? GỢI Ý * ðặt vấn ñề : - Cùng với sự phát triển của ñất nước, có rất nhiều tệ nạn xã hội ñã và ñang gây tác hại không nhỏ cho cuộc sống của chúng ta. - Tệ nạn xã hội : nghiện ma tuý ñang gay khủng hoảng ở nước ta và trên thế giới. * Giải quyết vấn ñề : - Giải thích : + Tệ nạn xã hội là hiện tượng xã hội bao gồm những hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, gây hậu quả xấu về mọi mặt ñời sống xã hội. + Ma tuý là tên gọi chung các chất kích thích, gây trạng thái ngây ngất, ñờ dẫn, dùng quen thành nghiện như thuốc phiện, heroin... → Ma tuý là một tệ nạn xã hội cần ñược loại bỏ càng nhanh càng tốt. - Lý giải tại sao - bởi những tác hại ghê gớm : + Với người nghiện : sức khoẻ giảm, học tập và làm việc sa sút, mất ñạo ñức, nhân cách, chết do dùng quá liều... + Với gia ñình người nghiện : mất yên ổn, hạnh phúc, tán gia bại sản... + Với xã hội : ảnh hưởng ñến trật tự an ninh- tội phạm gia tăng, kéo sự phát triển của xã hội xuống. + Với ñất nước : ảnh hưởng ñến sự phát triển, làm suy yếu thế hệ trẻ- thế hệ tương lai sẽ làm chủ ñất nước. - Cần bài trừ tệ nạn này : + Thấy nguyên nhân ñể tránh : * Thất nghiệp * Thiếu sự quan tâm của gia ñình * Ham vui, ñua ñòi, bạn bè rủ + Biện pháp : * Giáo dục, tuyên truyền - một số phim ảnh có tính giáo dục. * Xử phạt nghiêm khắc những kẻ buôn bán. * Kết hợp gia ñình- nhà trường-xã hội. 3. Kết thúc vấn ñề : - Hãy nói không với ma tuý. - Sống cần có ý chí, nghị lực và lý tưởng ñể vững bước vào tương lai. ðỀ SỐ 3: M«i tr−êng sèng ®ang hñy ho¹Þ Gợi ý : Sau khi vµo ®Ò bµi viÐt cÇn ®¹t ®−îc c¸c ý. - M«i tr−êng sèng bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò g× (nguån n−íc, nguån thøc ¨n, bÇu kh«ng khÝ, c©y xanh trªn mÆt ®Êt). - M«i tr−êng sèng ®ang bÞ ®e däa nh− thÕ nµo? + Nguån n−íc. 10 http://Onbai.org + Nguån thøc ¨n. + BÇu kh«ng khÝ. + Rõng ®Çu nguån. - Tr¸ch nhiÖm cña mçi chóng ta. Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập ðỀ SỐ 4: “Trong thế giới AIDS khốc liệt này không có khái niệm chúng ta và họ. Trong thế giới ñó, im lặng ñồng nghĩa với cái chết” (Thông ñiệp nhân Ngày Thế giới phòng chống AIDS, 1-12-2003 – Cô-phi An-nan. Theo Ngữ văn 12, tập một, trang 82,NXB Giáo dục, 2008) Anh/ chị suy nghĩ như thế nào về ý kiến trên? Gợi ý Yêu cầu về kiến thức: - Nhận thức rõ nguy cơ của ñại dịch AIDS ñang hoành hành trên thế giới. + Mçi phót ®ång hå cña mét ngµy tr«i ®i cã kho¶ng 10 ng−êi bÞ nhiÔm HIV. + ë nh÷ng n¬i bÞ ¶nh h−ëng nÆng nÒ, tuæi thä cña ng−êi d©n bÞ gi¶m sót nghiªm träng. + HIV dang l©y lan b¸o ®éng ë phô n÷, chiÕm mét nö sè ng−êi bÞ nhiÔm trªn toµn thÕ giíi. + Khu vùc §«ng ¢u vµ toµn bé Ch©u ¸. - Lµm thÕ nµo ®Ó ng¨n chÆn hiÓm häa nµy? + Thái ñộ ñối với những những người bị HIV/AIDS: không nên có sự ngăn cách, sự kỳ thị phân biệt ñối xử (không có khái niệm chúng ta và họ). Lấy dẫn chứng cụ thể. + Phải có hành ñộng tích cực bởi im lặng là ñồng nghĩa với cái chết.( tự nêu phương hướng hành ñộng: ñưa vÊn ®Ò AIDS lªn vÞ trÝ hµng ®Çu trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña mçi quèc gia; Mçi ng−êi ph¶i tù ý thøc ®Ó tr¸nh xa c¨n bÖnh nµy; kh«ng k× thÞ ph©n biÖt ®èi xö víi nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh AIDS; më réng m¹ng l−íi tuyªn truyÒn…) ðỀ THAM KHẢO Trong Th«ng ®iÖp nh©n Ngµy ThÕ giíi phßng chèng AIDS, 1-2-2003, C«-phi An-nan viÕt: " Trong thÕ giíi khèc liÖt cña AIDS, kh«ng cã kh¸i niÖm chóng ta vµ hä. Trong thÕ giíi ®ã, im lÆng ®ång nghÜa víi c¸i chÕt" (Ng÷ v¨n 12, tËp, NXB Gi¸o dôc, 2008, tr. 82) Anh/ chÞ suy nghÜ nh− thÕ nµo vÒ ý nghÜ trªn? GỢI Ý 1. Yªu cÇu vÒ kÜ n¨ng: BiÕt c¸ch lµm bµi nghÞ luËn x2 héi. kÕt cÊu bµi viÕt chÆt chÏ, diÔn ®¹t l−u lo¸t, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶, dïng tõ, ng÷ ph¸p. 2. Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc: a. Më bµi: - Giíi thiÖu vÒ vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn - TrÝch dÉn ý kiÕn cña C«-phi An-nan. b. Th©n bµi: ThÝ sinh cã thÓ tr×nh bµy theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh−ng ®¶m b¶o tÝnh chÆt chÏ vµ hîp lÝ theo hÖ thèng ý sau - Nªu râ hiÖn t−îng: + Thùc tr¹ng cña ®¹i dÞch HIV/AIDS trªn thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng: tèc ®é l©y nhiÔm, con ®−êng l©y nhiÔm, møc ®é l©y nhiÔm... 11 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập + Th¸i ®é cña mäi ng−êi víi nh÷ng bÖnh nh©n nhiÔm HIV cßn cã sù k× thÞ, ng¨n c¸ch, ph©n biÖt ®èi xö. - Gi¶i ph¸p: + Phª ph¸n nh÷ng hµnh ®éng k× thÞ, ng¨n c¸ch, ph©n biÖt ®èi xö víi nh÷ng bÖnh nh©n HIV. Tõ ®ã mäi ng−êi ph¶i tõ bá th¸i ®é k× thÞ, ng¨n c¸ch, ph©n biÖt ®èi xö víi nh÷ng bÖnh nh©n HIV (kh«ng cã kh¸i niÖm chóng ta vµ hä). + Ph¶i cã hµnh ®éng tÝch cùc, cô thÓ bëi im lÆng ®ång nghÜa víi c¸i chÕt. + Tr¸ch nhiÖm cña häc sinh ®Ó gãp phÇn ph¸ vì sù ng¨n c¸ch gi÷a mäi ng−êi vµ bªnh nh©n nhiÔm HIV: tuyªn truyÒn, vËn ®éng, hµnh ®éng cô thÓ.... c. KÕt bµi: Bµy tá suy nghÜ cña ng−êi viÕt. ðỀ SỐ 5: Một người ñi du lịch bốn phương, khi trở về quê nhà, bạn bè, người thân hỏi anh: nơi nào trên ñất nước mình ñẹp nhất, anh ñã trả lời: “ Không nơi nào ñẹp bằng quê hương” Ý kiến của anh, chị. Gợi ý 1/ Giải thích vấn ñề: ðây là cảm nhận của một người ñã từng ñi khắp ñó ñây, thưởng thức cảnh ñẹp 4 phương nhưng anh vẫn khẳng ñịnh quê hương mình ñẹp nhất. 2/ Phân tích, chứng minh, bàn luận vấn ñề: Vì sao quê hương mình lại ñẹp nhất, vì: -Quê hương là nơi sinh ra lớn lên trưởng thành,in dấu bao kỉ niệm buồn vui... -Quê hương có người thân với những tình cản yêu thương gắn bó... -Quê hương còn là những cảnh sắc thiên nhiên ñẹp ñẽ,bình dị mà nên thơ,là sản vật ñặc trưng với hương vị quê nhà ñậm ñà khó quên... 3/ Khẳng ñinh, mở rộng vấn ñề: Một câu nói có ý nghĩa: -Thể hiện lòng tự hào kiêu hãnh về quê hương -Thể hiện tình yêu quê hương ñất nước ñằm thắm thuỷ chung... -Nhắn nhủ con người có ý thức xây dựng bảo vệ quê hương. §Ò Sè 6 : Hãy viết một bài văn ngắn ( không quá 400 từ) phát biểu ý kiến về vấn ñề sau: Hiện tượng sống thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm với người thân, gia ñình và cộng ñồng trong thế hệ trẻ hiện nay Gợi ý * Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội; kết cấu chặt chẽ, diễn ñạt lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dùng từ và ngữ pháp. *Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có thể ñưa ra những ý kiến riêng và trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần chân thành, thiết thực, hợp lí, chặt chẽ và thuyết phục. Cần nêu bật ñược các ý chính sau: A. Mở bài B. Thân bài 12 http://Onbai.org Tải miễn phí ðề thi, eBook, Tài liệu học tập 1. Thực trạng của lối sống thờ ơ vô cảm: Hiện ñang là một xu hướng của rất nhiều học sinh, thanh niên: sống ích kỉ, ham chơi, chỉ biết ñòi hỏi, hưởng thụ không có trách nhiệm với gia ñình, xã hội. Thậm chí có học sinh tìm ñến cái chết chỉ vì cha mẹ không ñáp ứng các yêu cầu của m ình... 2. Nguyên nhân - Xã hội phát triển, nhiều các loại hình vui chơi giải trí. Nền kinh tế thị trường khiến con người coi trọng vật chất, sống thực dụng hơn - Do phụ huynh nuông chiều con cái... - Nhà trường, xã hội chưa có các biện pháp quản lí, giáo dục thích hợp ............. 3. Hậu quả - Hiện tượng sống thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm với người thân, gia ñình và cộng ñồng trong thế hệ trẻ hiện nay.dẫn ñến việc ........... 5. Biện pháp giải quyết vấn ñề trên. C. Kết bài : Bài học rút ra cho bản thân về nhiệm vụ học tập và tu dưỡng ñạo ñức, sống có trách nhiệm với bản thân, gia ñình và xã hội. 13