Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Thương mại luôn là động lực chủ yếu thúc đẩy sự phát triển kinh
tế quốc gia. Tuy nhiên, trong từng thời kỳ phát triển, xuất phát từ
những lợi ích quốc gia, các Nhà nước luôn tìm cách dựng lên những
rào cản thương mại nhằm bảo hộ các ngành kém cạnh tranh trong
nước. Sự phát triển của thương mại, vì thế, luôn là cuộc đấu tranh
gay gắt giữa xu hướng tự do hoá thương mại và bảo hộ thương mại.
Hay nói cách khác, tự do hoá và bảo hộ là hai xu hướng đối lập,
nhưng luôn song hành và chi phối sự phát triển của hoạt động
thương mại. Tuy nhiên từ những năm 1950 đến nay, với sự phát
triển của xu thế toàn cầu hoá kinh tế, đặc biệt với sự ra đời của
GATT( 1947), và nay là WTO, tự do hoá thương mại đã trở thành
xu thế chủ yếu chi phối sự phát triển của hoạt động thương mại, là
nội dung cốt lõi của quá trình toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc
tế.
Trong điều kiện hội nhập kinh tế ngày càng sâu và rộng như hiện
nay, khi mà tính phụ thuộc giữa các quốc gia ngày càng tăng cao thì
năng lực nội sinh của một quốc gia không chỉ là sự phát triển tự
nhiên của quốc gia đó, mà còn là điều kiện để chọn lọc, tiếp cận các
yếu tố bên ngoài, biến cái bên ngoài thành cái của chính mình, sử
dụng vào việc phát triển kinh tế của quốc gia.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
Trong thời đại ngày nay, mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế đã và
đang là một trong những vấn đề thời sự đối với hầu hết các nước.
Mỗi quốc gia không thể tự mình giải quyết một số vấn đề nhất định.
Để giải quyết vấn đề, mỗi quốc gia phải tham gia liên kết, hội nhập
cùng với các quốc gia khác để cùng nhau phát triển. Nước nào đóng
cửa với thế giới là đi ngược xu thế chung của thời đại, khó tránh
khỏi rơi vào lạc hậu. Trái lại, mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế tuy có
phải trả giá nhất định song đó là yêu cầu tất yếu đối với sự phát triển
của mỗi nước. Bởi với những tiến bộ trên lĩnh vực khoa học công
nghệ, đặc biệt là công nghệ truyền thông và tin học, thì giữa các
quốc gia ngày càng có mối liên kết chặt chẽ, nhất là trên lĩnh vực
kinh tế. Liên kết kinh tế quốc tế đang trở thành một xu thế không thể
thay đổi. Hiện nay, nhiều hiệp định thương mại song phương và đa
phương được ký kết, phạm vi liên kết cũng ngày càng được mở
rộng.
Nhằm nghiên cứu, phân tích đánh giá về tình hình xu hướng phát
triển liên kết kinh tế quốc tế hiện nay để có cái nhìn tổng quát nhất
về liên kết kinh tế quốc tế và tác động của liên kết kinh tế quốc tế
đến nền kinh tế quốc tế, từ đó dự báo xu hướng của liên kết kinh tế
quốc tế trong tương lai, đồng thời đề xuất những kiến nghị, bài học
kinh nghiệm cần thiết và có những bước đi phù hợp trong quá trình
Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế nên em đã chọn đề tài ” Những
xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất
cho Việt Nam trong quá trình tham gia các liên kết kinh tế quốc tế”
làm đề tài khóa luận của mình.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
2. Mục đích nghiên cứu:
- Nghiên cứu một số vấn đề cơ bản liên quan đến liên kết kinh tế
quốc tế
- Phân tích xu hướng và tác động của các liên kết kinh tế quốc tế
- Phân tích tác động của các liên kết kinh tế quốc tế đến Việt Nam
và đề xuất một số giải pháp để Việt Nam tham gia có hiệu quả vào
các liên kết kinh tế quốc tế.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số
đề xuất cho Việt Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh
tế quốc tế.
4. Phương pháp nghiên cứu:
Khóa luận này được thực hiện dựa trên phương pháp thu thập,
phân tích, đối chiếu và tổng hợp từ các tài liệu liên quan đên liến
kết kinh tế quốc tế.
5.Khóa luận gồm có 3 chương:
Chương I: Những nội dung cơ bản về liên kết kinh tế quốc tế
Chương II: Xu hướng vận động của các liên kết kinh tế quốc
tế
Chương III: Tác động của các liên kết kinh tế quốc tế và một
số đề xuất cho Việt Nam trong quá trình tham gia các liên kết
kinh tế quốc tế
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
Do nguồn tài liệu và thời gian nghiên cứu còn hạn chế nên khoá
luận này chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót, em mong nhận được
sự quan tâm, đóng góp ý kiến của các thầy cô.
Em xin chân thành cảm ơn Ths. Vũ Thành Toàn đã tận tình giúp
đỡ em trong quá trình viết khoá luận. Em cũng xin cảm ơn tập thể
giáo viên trường Đại học Ngoại Thương, những người thân trong gia
đình và bạn bè đã quan tâm động viên cũng như tạo mọi điều kiện
cho em trong quá trình học tập.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
CHƯƠNG I: NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ LIÊN KẾT
KINH TẾ QUỐC TẾ
I. KHÁI NIỆM VÀ BẢN CHẤT CỦA LIÊN KẾT KINH TẾ
QUỐC TẾ
1. Khái niệm
Hiện nay, trên thế giới, xu thế quốc tế hóa, toàn cầu hóa ngày
càng gia tăng. Các nước không thể một mình giải quyết được các
vấn đề về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội cũng như môi trường. Vì
thế, việc các nước liên kết, hợp tác với nhau là cần thiết. Các quốc
gia trên thế giới đang từng bước tạo lập nên các mối quan hệ song
phương và đa phương nhằm từng bước tham gia vào các liên kết
kinh tế quốc tế với nhiều mức độ khác nhau, đem lại lợi ích thiết
thực cho mỗi bên. Chính các liên kết kinh tế quốc tế là biểu hiện của
xu hướng toàn cầu hoá, khu vực hoá đang diễn ra hết sức sôi động
ấy.
Một cách tổng thể, LKKTQT là quá trình trong đó hai hay nhiều
chính phủ ký với nhau các hiệp định để tạo nên khuôn khổ pháp lý
chung cho sự phối hợp và điều chỉnh quan hệ kinh tế giữa các nước.
Cụ thể: Liên kết kinh tế quốc tế hay còn gọi là nhất thể hoá kinh
tế quốc tế là một hình thức trong đó diễn ra quá trình xã hội hoá có
tính chất quốc tế đối với quá trình tái sản xuất giữa các chủ thể kinh
tế quốc tế. Đó là sự thành lập một tổ hợp kinh tế quốc tế của một
nhóm thành viên nhằm tăng cường phối hợp và điều chỉnh lợi ích
giữa các bên tham gia, giảm bớt sự khác biệt về điều kiện phát triển
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
giữa các bên và thúc đẩy quan hệ kinh tế quốc tế phát triển cả về
chiều rộng và chiều sâu. Liên kết kinh tế quốc tế được xem là mối
quan hệ kinh tế vượt ra khỏi lãnh thổ của một quốc gia, được hình
thành dựa vào sự thỏa thuận hai bên hoặc nhiều bên, ở tầm vĩ mô
hoặc vi mô nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh tế và
thương mại phát triển. Quá trình liên kết kinh tế quốc tế đưa tới việc
hình thành một thực thể kinh tế mới ở cấp độ cao hơn với các mối
quan hệ kinh tế quốc tế phức tạp và đa dạng.
Các bên tham gia liên kết kinh tế quốc tế có thể là các quốc gia
hoặc các tổ chức, doanh nghiệp thuộc các nước khác nhau.
Như vậy liên kết kinh tế quốc tế là một quá trình khách quan bởi
nó là kết quả của quá trình vận động mang tính quy luật, xuất phát từ
yêu cầu phát triển lực lượng sản xuất và quốc tế hoá đời sống kinh tế
do tác động của cách mạng khoa học kỹ thuật. Mặt khác, liên kết kinh
tế quốc tế cũng là một quá trình chủ quan bởi nó là kết quả của những
hoạt động của các quốc gia trong việc phối hợp nền kinh tế của các
quốc gia đó, làm cho các nền kinh tế thích ứng với nhau, dần dần hình
thành một chỉnh thể kinh tế có cơ cấu tối ưu, có năng suất lao động
cao.
2. Bản chất của liên kết kinh tế quốc tế:
Về bản chất, liên kết kinh tế quốc tế là hình thức phát triển cao
hơn về chất của phân công lao động quốc tế với những đặc trưng cơ
bản sau:
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
2.1 Liên kết kinh tế quốc tế đưa tới sự gia tăng về số lượng và
cường độ các mối quan hệ kinh tế quốc tế
LKKTQT làm gia tăng các mối liên hệ phụ thuộc lẫn nhau giữa
các thành viên và hình thành nên cơ cấu kinh tế mới trong quá trình
liên kết. Với hình thức liên kết kinh tế, các mối quan hệ kinh tế quốc
tế sẽ có tính chất thường xuyên ổn định và được chú ý củng cố để
cho nó có thể phát triển lâu dài.
2.2 Liên kết kinh tế quốc tế bao trùm và liên quan đến tất cả các
lĩnh vực của nền kinh tế.
Các liên kết kinh tế quốc tế được hình thành dựa trên các Hiệp
định không chỉ về thương mại hàng hoá mà còn mở rộng ra thương
mại dịch vụ, đầu tư và sở hữu trí tuệ...
2.3 Liên kết kinh tế quốc tế góp phần loại bỏ tính biệt lập của nền
kinh tế và chủ nghĩa cục bộ của từng quốc gia trong nền kinh tế thế
giới.
Việc tham gia liên kết kinh tế quốc tế là quá trình xóa bỏ một số
khác biệt kinh tế giữa các nước, xác lập những tiêu chí phát triển
chung, trong đó cùng với quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm về mọi
mặt của từng quốc gia thành viên, là việc hi sinh một phần tính độc
lập trong các quyết sách kinh tế và phát triển.
2.4 Liên kết kinh tế quốc tế là sự phối hợp mang tính chất liên
quốc gia giữa những nhà nước độc lập có chủ quyền.
Bởi vậy, nó thường chịu sự điều tiết của các chính sách kinh tế
của các chính phủ. Nói chung nền kinh tế giữa các quốc gia không
có sự đồng nhất cả về trình độ phát triển cũng như về thể chế và kết
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
cấu kinh tế xã hội. Chính điều đó đưa đến chức năng điều chỉnh và
làm xích lại gần nhau giữa các nền kinh tế quốc gia của liên kết kinh
tế quốc tế. Thông qua đó hình thành nên liên kết kinh tế quốc tế có
tác dụng bổ sung và tạo điều kiện cho các quan hệ kinh tế quốc tế
phát triển một cách thuận lợi hơn.
2.5 Liên kết kinh tế quốc tế là giải pháp trung hoà giữa xu hướng
tự do hoá và bảo hộ mậu dịch:
Trên thị trường thế giới đang diễn ra sự đấu tranh gay gắt giữa xu
hướng tự do hóa thương mại và xu hướng bảo hộ mậu dịch. Các
hình thức của chủ nghĩa mậu dịch mới ra đời và có nguy cơ gia tăng.
Các cuộc chiến tranh kinh tế giữa các trung tâm kinh tế lớn cũng có
xu hướng mở rộng. Trong điều kiện đó, liên kết kinh tế quốc tế có
vai trò như một giải pháp trung hòa để tạo nên các khu vực thị
trường tự do cho các thành viên. Các liên kết kinh tế quốc tế trước
hết hướng vào việc tạo lập thị trường quốc tế khu vực, dỡ bỏ dần các
ngăn trở về hàng rào thuế quan và phi thuế quan giữa các thành viên,
tạo nên khuôn khổ kinh tế và pháp lý phù hợp cho mậu dịch quốc tế
gia tăng, củng cố và mở rộng quan hệ thị trường.
2.6 Liên kết kinh tế quốc tế luôn luôn là hành động tự giác của
các thành viên.
Các thành viên tự giác tham gia LKKQT nhằm thực hiện việc
điều chỉnh có ý thức và phối hợp các chương trình phát triển kinh tế
với những thoả thuận có đi có lại giữa các thành viên. Nó là bước
quá độ trong quá trình vận động của nền kinh tế thế giới theo hướng
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
toàn cầu hóa. Trong giai đoạn hiện nay, việc phát triển các liên kết
kinh tế khu vực ( ví dụ như các khối EU, NAFTA, ASEAN,
APEC...) thể hiện cấp độ khu vực hóa nền kinh tế thế giới ngày càng
gia tăng. Các liên kết kinh tế này còn là khuôn khổ để cạnh tranh
giữa các nhóm nước, bảo vệ và phục vụ cho lợi ích quốc gia và khu
vực.
II. TÍNH TẤT YẾU KHÁCH QUAN CỦA CÁC LIÊN KẾT
KINH TẾ QUỐC TẾ
1.Toàn cầu hóa về kinh tế là nguyên nhân cơ bản nhất hình
thành liên kết kinh tế quốc tế
Toàn cầu hóa làm thị trường thuận lợi được mở rộng đòi hỏi phải
có sự liên kết hợp tác giữa các nước hoặc giữa các công ty cùng giải
quyết các vấn đề mang tính toàn cầu: Về kinh tế, tài chính, kỹ thuật,
các rào cản thương mại, về môi trường... Các quốc gia đều thấy
được lợi ích đem lại cho quốc gia mình khi tham gia vào quá trình
toàn cầu hoá, thúc đẩy tự do hoá thương mại phát triển. Do sự phát
triển quốc tế hoá về các mặt vốn, kỹ thuật, thị trường tiêu thụ sản
phẩm nên quyền lợi kinh tế của các nước gắn chặt với nhau, tác
động lẫn nhau. Năng lực đơn độc điều hoà, khống chế kinh tế của
các nước ngày càng suy giảm. Việc giải quyết các vấn đề kinh tế và
đặt ra chính sách kinh tế của các nước ngày càng dựa vào sự hợp
tác, liên kết giữa các quốc gia.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
Các nước có cùng lợi ích kinh tế và trình độ phát triển ngang
nhau đã hợp tác với nhau và cao hơn là liên kết với nhau hình thành
nên các liên minh kinh tế.
Đồng thời, sự phát triển về sản xuất và vốn quốc tế hóa cũng đã
liên kết hoạt động giữa các nước có nhiều kiểu sản xuất khác nhau
và trình độ phát triển khác nhau trong quá trình phát triển kinh tế và
từng bước đưa nền kinh tế nước mình hòa nhập với nền kinh tế thế
giới.
2. Liên kết kinh tế quốc tế là kết quả khách quan của phân
công lao động quốc tế diễn ra ngày càng sâu rộng trên phạm vi
toàn cầu dưới tác động của cuộc cách mạng khoa học công nghệ
và tích tụ tập trung tư bản.
Thứ nhất, phân công lao động quốc tế trong thế giới ngày nay
đang diễn ra với một phạm vi ngày càng rộng và tốc độ ngày càng
nhanh, nó xâm nhập vào hầu hết mọi lĩnh vực của nền kinh tế của
mỗi quốc gia và ngày càng đi vào chiều sâu do sự phát triển mạnh
mẽ của khoa học công nghệ. Sự phân công lao động quốc tế diễn ra
theo chiều sâu có nghĩa là đã chuyển mạnh từ việc phân công lao
động theo ngành và theo sản phẩm sang phân công theo chi tiết sản
phẩm và theo quy trình công nghệ. Điều này cho thấy sự khác biệt
về điều kiện tự nhiên không còn đóng vai trò quyết định đối với
phương hướng tham gia vào phân công lao động quốc tế, trái lại
chính khả năng về công nghệ mới có vai trò quyết định.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
Sự phát triển của phân công lao động quốc tế cùng với những
thành tựu mới của cách mạng khoa học công nghệ đưa tới sự biến
đổi sâu sắc về cơ cấu kinh tế của mỗi quốc gia. Ở các nước phát
triển, nhiều ngành công nghiệp truyền thống ngày càng thu
hẹp( luyện kim đen, đóng tàu..), trong khi đó lại xuất hiện nhiều
ngành công nghiệp mới như công nghệ sinh học, công nghệ tin
học... Và đối với các nước đang phát triển thì các ngành công nghiệp
truyền thống lại đang bắt đầu phát triển, đóng góp đáng kể vào GDP
của đất nước. Vì vậy việc liên kết các quốc gia là điều cần thiết để
các nước có thể bổ sung, hỗ trợ nhau phát triển.
Ngày càng xuất hiện và phát triển nhanh các hình thức hợp tác về
kinh tế, khoa học và công nghệ. Các quan hệ kinh tế quốc tế không chỉ
tập trung ở hoạt động ngoại thương mà còn vươn sang cả lĩnh vực
nghiên cứu, sáng chế, chuyển giao công nghệ, hợp tác đầu tư, hợp tác
sản xuất... Điều đó có nghĩa là các quan hệ kinh tế quốc tế được phát
triển cả về bề rộng và bề sâu, nó mang nội dung toàn diện hơn và đòi
hỏi sự hợp tác ở những khuôn khổ rộng hơn và cấp độ cao hơn.
Cơ cấu ngành và cơ cấu địa lí trong phân công lao động quốc tế
đang có sự chuyển dịch đáng kể. Người ta áp dụng các phân ngành
kinh tế quốc dân theo phương pháp mới với bốn nhóm ngành như
sau: nhóm ngành có hàm lượng khoa học - công nghệ cao, nhóm
ngành có hàm lượng lao động sống cao và nhóm ngành có hàm
lượng nguyên vật liệu cao. Tùy theo điều kiện kinh tế và trình độ
phát triển khoa học- công nghệ của mỗi nước mà người ta tiến hành
chuyên môn hóa những ngành mà học có khả năng đồng thời hợp
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
tác và trao đổi cho nhau để đạt tới cơ cấu tối ưu trong tiêu dùng và
tích lũy. Những nước có trình độ phát triển chưa cao và có nhiều tài
nguyên khoáng sản thường tập trung vào những nhóm ngành có hàm
lượng lao động sống cao và nhóm ngành có hàm lượng nguyên vật
liệu cao. Cũng có trường hợp khéo léo kết họp giữa nguồn lực bên
trong và nguồn lực bên ngoài để phát triển một cách tổng hợp và hài
hòa các ngành khác nhau nhằm đạt tới tốc độ tăng trưởng cao và rút
ngắn khoảng cách với sự phát triển của các liên kết kinh tế quốc tế
giữa các quốc gia. Mặt khác, không phải chỉ những nước đang phát
triển, những nước nông nghiệp là nơi sản xuất ra nhiều nông sản với
chất lượng cao mà những nước công nghiệp tiên tiến, nhờ có công
nghệ đã sản xuất ra nông sản với chất lượng cao và giá thành hạ. Do
đó cạnh tranh về mặt hàng nông sản ngày càng gay gắt và hình
thành nên những hàng rào mậu dịch và phi mậu dịch đối với mặt
hàng này. Từ đó đặt ra yêu cầu cho việc hình thành liên kết thị
trường theo khu vực để bảo vệ lợi ích cho mỗi bên.
Sự phát triển của các công ty đa quốc gia và vai trò ngày càng lớn
của nó trong phân công lao động quốc tế đã tác động mạnh đến việc
hình thành và phát triển của liên kết kinh tế quốc tế. Các công ty đa
quốc gia không những nắm trong tay những nguồn vốn lớn, các công
nghệ hiện đại, có trình độ quản lý tiên tiến mà nó còn mang tính đa sở
hữu và gây ảnh hưởng đến các chương trình phát triển đa quốc gia và
liên quốc gia. Hoạt động của các công ty đa quốc gia không những tạo
tiền đề vật chất mà còn thúc đẩy về mặt tổ chức cho sự liên kết giữa
các nước nhằm thúc đẩy quá trình phân công lao động quốc tế.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
Cùng với sự phát triển như vũ bão của cách mạng khoa học kỹ
thuật, phân công lao động quốc tế ngày càng hoàn thiện và tất yếu sẽ
dẫn đến việc hình thành các liên kết kinh tế quốc tế - một hình thức
phát triển chủ yếu trong xu thế toàn cầu hóa - khu vực hóa kinh tế
hiện nay.
III. LỢI ÍCH CỦA CÁC LIÊN KẾT KINH TẾ QUỐC TẾ
1. Liên kết kinh tế quốc tế làm tăng năng suất lao động và
tăng mức sống của các quốc gia.
Nhờ việc tham gia các liên kết kinh tế quốc tế, thị trường lao
động phát triển đặc biệt là phát triển về chiều sâu, cộng với trình độ
khoa học kỹ thuật phát triển giúp nâng cao năng suất lao động, kinh
tế đất nước phát triển, nâng cao mức sống của người dân.
2. Góp phần phát huy vai trò của các chủ thể, sử dụng có hiệu
quả các nguồn lực của nền kinh tế.
Trong tiến trình tham gia các liên kết kinh tế quốc tế, các chủ thể
sẽ được tham gia vào một thị trường toàn cầu rộng lớn với môi
trường kinh doanh quốc tế tự do. Việc ngày càng dỡ bỏ các rào cản,
các phân biệt đối xử kinh tế và phi kinh tế sẽ tạo ra cơ hội không chỉ
cho các công ty lớn, các nền kinh tế lớn mà còn cho cả các công ty
nhỏ, các nền kinh tế nhỏ tham dự bình đẳng và rộng rãi vào guồng
máy kinh tế mang tính toàn cầu.
Tham gia liên kết sẽ giúp các quốc gia từng bước gia nhập vào hệ
thống phân công lao động quốc tế và chuyên môn hóa sản xuất trên
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
toàn cầu. Lợi thế của đất nước sẽ được phát huy, các nguồn lực sẽ
được khai thác và sử dụng hiệu quả.
3. Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng khai thác
triệt để lợi thế so sánh, lợi thế cạnh tranh của các quốc gia.
Cơ cấu kinh tế xét tổng thể bao gồm: Cơ cấu kinh tế - kỹ
thuật( cơ cấu ngành kinh tế), cơ cấu kinh tế - xã hội( cơ cấu thành
phần kinh tế), cơ cấu kinh tế vùng – lãnh thổ, cơ cấu thị trường và
tính chất thị trường của nền kinh tế. Có thể thấy rằng, tham gia liên
kết kinh tế của một quốc gia có tác động thúc đẩy việc hình thành
một cơ cấu hợp lý theo hướng phân công lao động quốc tế trên cơ sở
lợi thế so sánh quốc gia. Đó còn là một cơ cấu kinh tế có khả năng
thích ứng và trụ vững trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt toàn cầu.
Cùng với quá trình tham gia các liên kết kinh tế quốc tế, các
ngành sản xuất hàng xuất khẩu phát triển cả về quy mô, số lượng và
chất lượng. Hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoá được mở rộng nhiều
hơn rất nhiều. Cùng với thương mại quốc tế, hoạt động đầu tư quốc
tế cũng được xúc tiến. Đầu tư nước ngoài làm xuất hiện các doanh
nghiệp độc lập có yếu tố nuớc ngoài( doanh nghiệp liên doanh,
doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài, các liên danh, liên kết...), khu
công nghiệp, khu chế xuất, các vành đai phát triển...Như vậy cơ cấu
kinh tế đã thay đổi cùng với sự hình thành khu vực kinh tế có sự
tham gia của nước ngoài.
Cơ cấu kinh tế xã hội cũng có sự thay đổi, các loại hình doanh
nghiệp với những hình thức sở hữu vốn khác nhau trở nên phong
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
phú hơn trong nền kinh tế. Các doanh nghiệp do tư nhân đầu tư vốn
với các quy mô khác nhau có điều kiện được phát triển. Sở hữu đa
quốc gia, đa quốc tịch được hình thành.
Cơ cấu vùng – lãnh thổ cũng có điều kiện chuyển dịch rất tích cực.
Do kết cấu hạ tầng của nhiều vùng được xây dựng mới cùng với việc
hình thành các khu công nghiệp, khu chế xuất, xây dựng các cơ sở
khai thác, chế biến, có vùng trước đây còn hoang sơ, tiềm năng kinh tế
chưa được khai thác, dân cư thưa thớt đã trở thành vùng kinh tế phát
triển, hạ tầng hiện đại, dân cư đông, nhiều đô thị mới ra đời, giảm bớt
chênh lệch về trình độ phát triển giữa các vùng
4. Tạo lập quan hệ mậu dịch giữa các nước
LKKTQT giúp mở rộng khả năng xuất nhập khẩu hàng hóa của
các nước thành viên trong liên minh với các nước, các khu vực khác
trên thế giới, thúc đẩy quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế thị
trường. Tính liên kết thị trường giữa các vùng, miền tăng lên, thị
trường hàng hoá được mở rộng. Cơ cấu, chủng loại hàng hoá đáp
ứng nhu cầu của người tiêu dùng tăng lên. Cùng với thị trường hàng
hoá, các thị trường khác như thị trường lao động, thị trường tiền tệ,
thị trường vốn cũng dần ra đời và phát triển theo. Sự phát triển, kết
nối của các thị trường bộ phận, thị trường địa phương làm thị trường
quốc gia phát triển, mở rộng hơn, trở thành một bộ phận của nền
kinh tế thế giới.
5. Góp phần mở rộng quan hệ đối ngoại, tạo thế và lực cho
quốc gia trên trường quốc tế.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
Thực hiện tham gia liên kết kinh tế quốc tế là thực hiện một nền
kinh tế mở cửa với thế giới bên ngoài, quan hệ kinh tế đối ngoại sẽ
được mở rộng và củng cố.
Việc tham gia liên kết kinh tế quốc tế là quá trình hợp tác quốc tế
trên cơ sở có đi có lại, chấp nhận các luật lệ và tập quán quố tế.
Trong quá trình này, các nước đều mong muốn và định hướng cho
mình việc xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ trên cơ sở khai
thác tối ưu các nguòn lực bên trong và tranh thủ các nguồn lực bên
ngoài để tạo tiềm lực kinh tế, cơ sở vật chất - kỹ thuật, khoa học –
công nghệ ngày càng vững mạnh, có sức cạnh tranh cao. Việc theo
đuổi các mục tiêu trong hội nhập kinh tế quốc tế sẽ đồng thời gia
tăng thế và lực cho các quốc gia trong khu vực và trên trường quốc
tế.
Đối với các nước đang phát triển, việc tham gia các tổ chức kinh
tế quốc tế sẽ giúp tránh được tình trạng bị phân biệt đối xử hay chèn
ép trong quan hệ quốc tế. Mặt khác, khả năng tham gia, tiếng nói và
vai trò của quốc gia trong các vấn đề của khu vực và quốc tế ngày
càng được coi trọng và phát huy, vị thế của quốc gia trên trường
quốc tế ngày càng được củng cố.
IV. CÁC HÌNH THỨC LIÊN KẾT KINH TẾ QUỐC TẾ
1. Liên kết nhỏ( Micro intergration):
1.1 Khái niệm:
Liên kết nhỏ là liên kết giữa các công ty, tập đoàn, doanh nghiệp
của các nước trên cơ sở ký kết với nhau các hiệp định và các hợp
đồng hợp tác kinh doanh để hình thành nên các công ty quốc tế.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
Liên kết giữa các công ty được tiến hành ở các khâu khác nhau,
thí dụ như liên kết trong quá trình nghiên cứu, thiết kế, thử nghiệm,
chế tạo sản phẩm, chi tiết sản phẩm, liên kết trong tiêu thụ sản
phẩm, quảng cáo và thực hiện các dịch vụ khác.
1.2 Nguyên nhân hình thành các liên kết nhỏ:
- Xu hướng quốc tế hoá đời sống toàn cầu gia tăng, nền kinh tế
của các nước ngày càng phụ thuộc lẫn nhau cho nên sự ra đời các
liên kết nhỏ phù hợp với xu hướng nhất thể hoá thị trường thế giới.
- Sự ra đời các liên kết nhỏ nhằm chống lại sự bảo hộ mậu dịch ở
các nước.
- Cạnh tranh gay gắt thúc đẩy sự phát triển của khoa học kỹ thuật,
nhiều ngành nghề kỹ nghệ mới ra đời như công nghệ sinh học, điện
tử, tin học... đòi hỏi nhiều vốn, nhiều kỹ thuật cao cấp mà công ty
của một quốc gia không thể đáp ứng cho nên sự ra đời của các liên
kết nhỏ là tất yếu khách quan.
1.3 Vai trò của các liên kết nhỏ:
- Thúc đẩy nhanh quá trình nhất thể hoá thế giới, qua đó thúc đẩy
thương mại quốc tế phát triển.
- Liên kết giữa các tập đoàn kinh tế lớn của các nước thúc đẩy
nhanh quá trình tích tụ và tập trung tư bản quốc tế, đó là tiền đề để
phát triển cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật trên toàn cầu.
- Giúp trình độ kỹ thuật của các nước xích lại gần nhau thông qua
việc chuyển công nghệ sang các nước phát triển.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
- Giúp các nước khai thác và sử dụng các lợi thế của mình: tài
nguyên, đất đai, sức lao động một cách có hiệu quả nhất thông qua
các công cuộc đầu tư quốc tế.
- Các liên kết nhỏ có vai trò rất to lớn trong việc cung cấp vốn
cho các nước đang phát triển thông qua các hình thức đầu tư trực
tiếp hoặc gián tiếp.
1.4 Các hình thức liên kết nhỏ
1.4.1 Căn cứ vào vốn pháp định:
- Công ty đa quốc gia( Multinational Corporation - MNC): Là
công ty quốc tế mà vốn pháp định của công ty mẹ thuộc quyền sở
hữu của các nhà tư bản thuộc hai hay nhiều quốc gia khác nhau và
có mạng lưới công ty con ở nước ngoài.
Ví dụ: công ty Royal Dutch Shell( Anh- Hà lan), công ty
Unilever( Anh- Hà Lan)
- Công ty xuyên quốc gia (Transnational Corporation-TNC): Là
công ty mà vốn pháp định của công ty mẹ thuộc cùng một nước, còn
đi vào hoạt động kinh doanh được triển khai ở nhiều nước bằng cách
phụ thuộc các công ty xí nghiệp vào nó.
Ví dụ: Công ty D&G
1.4.2 Căn cứ vào phương thức hoạt động:
+ Cácten quốc tế: Là hình thức liên kết giữa các công ty xí nghiệp
trong cùng một ngành trên cơ sở ký kết một hiệp định thống nhất về
sản lượng sản xuất, giá cả và thị trường tiêu thụ, còn việc tổ chức
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
sản xuất vẫn do các thành viên tự chủ. Ví dụ: Tổ chức dầu mỏ
OPEC.
Thành công của các Cácten sẽ rất lớn khi nó đảm bảo kiểm soát
được phần lớn sản lượng sản xuất của một ngành nào đó. Khách
hàng ít có khả năng từ bỏ mặt hàng do cácten sản xuất và sản phẩm
thay thế khó có khả năng phát triển.
+ Xanh đi ca quốc tế: Là hình thức liên minh trong đó các xí
nghiệp trong cùng một ngành ký kết một hiệp định thoả thuận việc
tiêu thụ sản phẩm do cùng một ban quản trị chung đảm nhận. Các
thành viên vẫn độc lập trong sản xuất.
+ Tờ rớt quốc tế: Là hình thức công ty quốc tế bao gồm nhiều
hãng, nhiều xí nghiệp trong cùng một ngành. Tờ rớt thống nhất cả
sản xuất và lưu thông vào trong tay một ban quản trị còn các thành
viên thì vẫn trở thành cổ đông.
Tờ rớt nội địa mua cổ phiếu của công ty nước ngoài, biến công ty
nước ngoài trở thành công ty của mình và khống chế công ty nước
ngoài bằng cách nắm độc quyền về cung cấp nguyên liệu.
+ Côngxoocxiom: Là hình thức liên kết công trình xí nghiệp lớn
gồm cả xanhđica, tờrớt thuộc các ngành khác nhau, có liên quan đến
nhau về kinh tế và kỹ thuật.
+ Cônglômêrat: Là hình thức liên kết đa ngành hình thành nên
các tập đoàn khổng lồ bao gồm nhiều công ty, xí nghiệp thuộc các
ngành khác nhau, bao gồm cả vận tải, ngân hàng, thương nghiệp,
bảo hiểm... Mục đích của các Cônglômêrat là tập trung vốn, công
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
Đề tài: Những xu hướng, tác động của liên kết kinh tế quốc tế và một số đề xuất cho Việt
Nam trong quá trình tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế
nghệ, nâng cao khả năng cạnh tranh, tránh bớt rủi ro và các ngành
hỗ trợ cho nhau nâng cao hiệu quả sản xuất.
2. Liên kết lớn hay còn gọi là liên kết kinh tế quốc tế nhà
nước( Macro intergration)
2.1 Khái niệm:
Liên kết lớn là những liên kết kinh tế được hình thành trên cơ sở
hiệp định được ký kết giữa hai hoặc nhiều chính phủ nhằm lập ra các
liên minh kinh tế khu vực hoặc liên kết khu vực nhằm tạo điều kiện
thuận lợi cho hoạt động kinh tế đối ngoại phát triển.
2.2 Nguyên nhân hình thành các liên kết lớn:
- Liên kết lớn hình thành xuất phát từ vai trò khách quan của liên
kết kinh tế cho phép mỗi quốc gia thực hiện đồng thời hai mục tiêu:
vừa tham gia vào tiến trình toàn cầu hóa, vừa dựa vào các nước đồng
minh trong liên kết để thực hiện bảo hộ có giới hạn nền kinh tế của
mình trước sự bành trướng kinh tế từ các nước ở các khu vực khác.
- Nhiều vấn đề kinh tế, tài chính, hoạt động đầu tư, thương mại
mang tính khu vực hoặc toàn cầu đòi hỏi phải có sự đồng thuận giải
quyết ở tầm trên chính phủ theo những nguyên tắc thỏa thuận chung
thống nhất.
- Cùng với tiến trình toàn cầu hóa thì quyền lợi kinh tế của các
nước gắn chặt, tác động lẫn nhau. Cho nên liên kết kinh tế ở tầm vĩ
mô ra đời cho phép giải quyết các vấn đề hợp tác kinh tế, tranh chấp
quốc tế trong khuôn khổ các hiệp định song phương và đa phương
mà các chính phủ đã cùng nhau xây dựng và ký kết.
Đoàn Thị Hường, Lớp Nhật 5, K45f, Đại học Ngoại Thương
- Xem thêm -