Tài liệu Những giải pháp, kiến nghị nhằm khắc phục những tồn tại.

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Môc lôc Lêi nãi ®Çu ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc qu¶n lý nî n-íc ngoµi. I/ kh¸i niÖm vµ ph©n nî n-íc ngoµi 1. Kh¸i niÖm nî n-íc ngoµi 2. Ph©n lo¹i nî n-íc ngoµi 2.1 Nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ 2.2 Nî n-íc ngoµi cña doanh nghiÖp II/ TÝnh tÊt yÕu cña viÖc vay nî n-íc ngoµi vµ sù cÇn thiÕt t¨ng c-êng qu¶n lý ho¹t ®éng vay, tr¶ nî n-íc ngoµi 1. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc vay nî n-íc ngoµi 2. Sù cÇn thiÕt t¨ng c-êng qu¶n lý ho¹t ®éng vay, tr¶ nî n-íc ngoµi III/ Môc tiªu qu¶n lý vay nî trong thêi gian tíi IV/ Kinh nghiÖm vay nî cña mét sè n-íc trªn thÕ giíi 1. Kinh nghiÖm cña Hµn quèc 2. Kinh nghiÖm cña Mªhic« 3. Kinh nghiÖm cña Th¸i lan ch-¬ng II: Thùc tr¹ng qu¶n lý vay, tr¶ nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ trong thêi gian qua I/ Quan hÖ tÝn dông cña ViÖt Nam víi c¸c Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ 1.Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ tÝn dông cña ViÖt Nam víi c¸c Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ 2. Kh¸i qu¸t c¬ chÕ tÝn dông cña c¸c Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ 2.1. Thñ tôc gi¶i ng©n (rót v«n) 2.2 C¸c thñ tôc, chøng tõ ®Ó thùc hiÖn viÖc gi¶i ng©n. II/ C¬ chÕ qu¶n lý cña ViÖt Nam ®èi víi c¸c kho¶n vay nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1. C¬ chÕ rót vèn c¸c kho¶n vay cña ChÝnh phñ 1.2 ThÓ thøc Ng©n hµng Nhµ n-íc trùc tiÕp qu¶n lý 1.2 ThÓ thøc Ng©n hµng Nhµ n-íc kh«ng trùc tiÕp qu¶n lý 2. C¬ chÕ sö dông vµ qu¶n lý vèn vay n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ 3. C¬ chÕ tr¶ nî vèn vay III / KÕt qu¶ tham gia qu¶n lý cña Ng©n hµng Nhµ n-íc vµ nh÷ng tån t¹i trong viÖc qu¶n lý vay nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ trong thêi gian qua 1. KÕt qu¶ tham gia qu¶n lý cña Ng©n hµng Nhµ n-íc 1.1 VÒ vay nî 1.2 VÒ tr¶ nî 2. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ tham gia qu¶n lý 2.1 VÒ c¬ chÕ nhËn nî rót vèn 2.2 VÒ c¬ chÕ kiÓm so¸t ®¬n rót vèn 2.3 VÒ c¬ chÕ h¹ch to¸n 2.4 §èi víi thÓ thøc hoµn vèn 2.5 VÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi c¸c Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ Ch-¬ng III : Nh÷ng gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ nh»m kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i I/ Gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ 1. §èi víi c¬ chÕ nhËn nî, rót vèn 2. §èi víi c¬ chÕ h¹ch to¸n 3. Thµnh lËp Héi ®ång qu¶n lý nî n-íc ngoµi II/ Mét sè kiÕn nghÞ KÕt luËn Phô lôc Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Trong bèi c¶nh cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn, muèn nhanh chãng tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn, l¹c hËu nh»m ®¹t tíi môc tiªu t¨ng tr-ëng dù kiÕnth× nhu cÇu vèn ®Çu t- lu«n lµ sù m©u thuÉn gi÷a kh¶ n¨ng tÝch luü cã h¹n víi yªu cÇu ®Çu t- l¹i lín. Do vËy viÖc huy ®éng vèn vay n-íc ngoµi lµ vÊn ®Ò tÊt yÕu. §èi víi ViÖt Nam chóng ta, ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu d©n giÇu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh mµ §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· ®Ò ra, b»ng con ®-êng duy nhÊt lµ thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Trong hoµn c¶nh lµ mét quèc gia ®-îc xÕp vµo nhãm c¸c n-íc nghÌo nhÊt trªn thÕ giíi bëi kÕt qu¶ cña mét cuéc c¸ch m¹ng d©n téc, d©n chñ dµnh ®éc lËp, tù do cho ®Êt n-íc th× sù bÊt cËp gi÷a yªu cÇu ®Çu t- víi kh¶ n¨ng tÝch luü lµ ®iÒu dÔ thÊy. MÆc dï nh÷ng n¨m qua khi b-íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m nhanh chãng hoµ nhËp víi c¸c n-íc trong khu vùc, quan ®iÓm ph¸t huy tèi ®a néi lùc cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta còng kh«ng thÓ ®¸p øng ®-îc yªu cÇu ®Çu t- cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸. Do vËy nguån vèn vay nî n-íc ngoµi (mµ chñ yÕu lµ c¸c kho¶n vay cña ChÝnh phñ) tuy kh«ng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh song lµ cÇn thiÕt nh- §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®± x²c ®Þnh l¯ “quan träng”. Ng©n hµng Nhµ n-íc tuy kh«ng trùc tiÕp qu¶n lý chÝnh víi c¸c kho¶n vay cña ChÝnh phñ nh-ng víi vai trß cña Ng©n hµng Nhµ n-íc trong qu¶n lý vay nî cña ChÝnh phñ nh- hiÖn naylµ ®iÒu ch-a hîp lý. Trªn ph¹m vi réng, c«ng t¸c vay vµ tr¶ nî n-íc ngoµi hiÖn nay cßn rÊt nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò mµ chóng ta cÇn quan t©m. ChØ xÐt riªng d-íi gãc ®é lµ Ng©n hµng Nhµ n-íc, c¬ chÕ vay vµ tr¶ nî n-íc ngoµi ®· béc lé kh¸ nhiÒu nh÷ng tån t¹i, ch-a phï hîp víi yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý. Sù chång chÐo vÒ tæ chøc, sù trïng lÆp vÒ néi dung qu¶n lý,... ®· g©y ra rÊt nhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c qu¶n lý, rÊt cã thÓ ¶nh h-ëng tíi uy tÝn cña ChÝnh phñ trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. §©y cñng l¯ lý do m¯ em chän ®Ò t¯i “T¨ng c­êng vai trß cða Ng©n h¯ng Nh¯ n-íc trong viÖc qu¶n lý nî n­íc ngo¯i cða ChÝnh phð”. * §èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: Nghiªn cøu vÒ c¬ chÕ qu¶n lý vay vµ tr¶ nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ hiÖn nay, ®ång thêi nghiªn cøu kinh nghiÖm cña mét sè n-íc tiªu biÓu vÒ 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lÜnh vùc nµy. Bµi viÕt nµy xin ®-îc giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i d-íi gãc ®é qu¶n lý cña Ng©n hµng Nhµ n-íc. * Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: VËn dông ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ ph-¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö ®Ó ph©n tÝch nh÷ng c¬ chÕ, tån t¹i trong qu¶n lý vay nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ, tõ ®ã ®-a ra c¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i ®ã. * Bµi viÕt nµy ®-îc tr×nh bµy lµm 3 ch-¬ng: - Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc qu¶n lý nî n-íc ngoµi. - Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng qu¶n lý vay vµ tr¶ nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ trong thêi gian qua. - Ch-¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ nh»m kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i. Ch-¬ng I 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc qu¶n lý nî n-íc ngoµi I/ Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i nî n-íc ngoµi 1/ Kh¸i niÖm nî n-íc ngoµi Vay nî n-íc ngoµi hay tÝn dông n-íc ngoµi lµ quan hÖ tÝn dông ph¸t sinh quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a bªn vay ë trong n-íc vµ bªn cho vay ë n-íc ngoµi . Theo kh¸i niÖm th«ng th-êng nhÊt, nî n-íc ngoµi lµ tæng sè tiÒn nî mµ quèc gia ®i vay cã tr¸ch nhiÖm vµ rµng buéc ph¶i tr¶, thanh to¸n cho mét hay nhiÒu quèc gia kh¸c hay cã thÓ lµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp, t- nh©n n-íc ngoµi. GÇn ®©y mét nhãm tæ chøc quèc tÕ nghiªn cøu thèng kª nî n-íc ngoµi bao gåm ®¹i diÖn cña Ng©n hµng Thanh to¸n quèc tÕ (BIS), Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD) vµ Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) ®· tho¶ thuËn vµ ®-a ra mét ®Þnh nghÜa chung vÒ nî n-íc ngoµi nh- sau: “Nî n­íc ngo¯i tÝnh gép t³i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh t-¬ng øng víi h¹n møc cam kÕt hîp ®ång ®ang cã hiÖu lùc vµ ®· t¹o ra viÖc ng-êi c- tró cña mét n-íc chuyÓn vèn cho ng-êi kh«ng c- tró bao gåm nghÜa vô ph¶i tr¶ l³i gèc cïng víi l±i “ ë ViÖt nam, Nghi ®Þnh 58/ CP ban hµnh ngµy 30/8/1998 thèng nhÊt mét sè kh¸i niÖm sau : - Vay n-íc ngoµi lµ nh÷ng kho¶n vay ng¾n, trung hoÆc dµi ( cã l·i hoÆc kh«ng cã l·i ) c¸c kho¶n b¶o l·nh vµ c¸c h×nh thøc vay kh¸c nh- viÖc tháa thuËn ho·n nî hoÆc c¸c h×nh thøc vay míi tr¶ cò víi c¸c chñ nî n-íc ngoµi . -Vay n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ lµ c¸c kho¶n vay do ChÝnh phñ vay vµ cam kÕt thùc hiÖn nghÜa vô víi n-íc ngoµi hoÆc c¸c kho¶n vay do ChÝnh phñ uû quÒn cho c¸c doanh nghiÖp vay hé, ®-îc Bé Tµi chÝnh hoÆc Ng©n hµng Nhµ n-íc b¶o l·nh. *Kh¸i niÖm chñ nî vµ con nî . 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Chñ nî (hay nãi c¸ch kh¸c lµ bªn cho vay) lµ c¸c tæ chøc Tµi chÝnh (nh- Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ IMF, Ng©n hµng ThÕ giíi WB ...), c¸c chÝnh phñ hay c¸c Ng©n hµng Th-¬ng m¹i, c¸c C«ng ty, t- nh©n cho mét quèc gia nµo ®ã cho vay theo nh÷ng tho¶ thuËn ( nh- vÒ thêi h¹n tr¶, vÒ l·i suÊt...) nhÊt ®Þnh. Ng-îc l¹i, mét ChÝnh phñ hay mét doanh nghiÖp cña mét quèc gia ®i vay c¸c tæ chøc Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ, c¸c quèc gia kh¸c theo nh÷ng tho¶ thuËn nhÊt ®Þnh th× gäi lµ con nî (hay cßn gäi lµ bªn vay). 2/ Ph©n lo¹i nî n-íc ngoµi. §Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc sö dông c¸c kho¶n nî vay n-íc ngoµi phï hîp víi ®èi t-îng sö dông ng-êi ta ph©n chia nî n-íc ngoµi ra lµm hai lo¹i: Nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ vµ nî n-íc ngoµi cña doanh nghiÖp. 2.1 Nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ. Nguån vèn vay n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ bao gåm vèn vay tõ ChÝnh phñ c¸c n-íc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh nh- Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB)... §èi víi c¸c kho¶n vèn vay nµy, c¸c Bé, Ngµnh, ®Þa ph-¬ng vµ doanh nghiÖp kh«ng ®-îc tho¶ thuËn hoÆc ký c¸c hiÖp ®Þnh, hîp ®ång vay nÕu kh«ng ®-îc ChÝnh phñ uû quyÒn. ViÖc sö dông vèn vay n-íc ngoµi vµ chi tr¶ nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ ph¶i ®-îc c©n ®èi vµo kÕ ho¹ch thu, chi ng©n s¸ch hµng n¨m . TÊt c¶ c¸c kho¶n vay vµ tr¶ nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ ph¶i ®-îc tËp trung qu¶n lý qua Bé Tµi chÝnh, Bé Tµi chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm xem xÐt vµ tæng hîp kÕ ho¹ch tæng h¹n møc vay vµ tr¶ nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ. Tham kh¶o c¸c c¬ quan cã liªn quan ®Ó tr×nh thñ t-íng ChÝnh phñ phª duyÖt cïng víi kÕ ho¹ch thu chi ng©n s¸ch hµng n¨m. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ dùa vµo c¬ së nµo ®Ó hµng n¨m cã thÓ lËp ra kÕ ho¹ch tæng h¹n møc vay nî cña ChÝnh phñ? Vèn vay cña ChÝnh phñ tr-íc hÕt ®-îc sö dông cho c¸c dù ¸n ®Çu tx©y dùng c¬ b¶n theo kÕ ho¹ch Nhµ n-íc. §ã lµ c¸c dù ¸n ®Çu t- thuéc c¬ së h¹ tÇng, phóc lîi x· héi vµ c¸c dù ¸n kh¸c cã kh¶ n¨ng hoµn vèn hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn vèn. §èi víi nh÷ng dù ¸n ®Çu t- kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn vèn (c¸c dù ¸n ®Çu t- c¸c c«ng tr×nh giao th«ng, thuû lîi, gi¸o dôc, y tÕ v.v...), vèn ®-îc ®Çu t- theo chÕ ®é cÊp ph¸t hiÖn hµnh. Ng-îc l¹i mét sè dù ¸n cã kh¶ n¨ng hoµn vèn (cung cÊp n-íc sinh ho¹t, cÇu c¶ng, ®iÖn d©n dông v.v...) sÏ ®-îc ChÝnh phñ ®Çu t- theo c¬ chÕ cho vay l¹i. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vèn vay cña ChÝnh phñ cã thÓ phôc vô cho nhu cÇu Ng©n s¸ch Nhµ n-íc thùc hiÖn theo chÕ ®é qu¶n lý vèn Ng©n s¸ch Nhµ n-íc hiÖn hµnh. Kho¶n vèn vay nµy bao gåm c¶ c¸c kho¶n do ChÝnh phñ uû quyÒn cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc vay hé Ng©n s¸ch Nhµ n-íc sÏ do Bé Tµi chÝnh trùc tiÕp lËp kÕ ho¹ch vay, tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c c¬ quan vµ tr×nh Thñ t-íng ChÝnh phñ phª duyÖt.Trong tr-êng hîp nguån vèn vay b»ng hµng ho¸ th× c¨n cø vµo c¸c hîp ®ång, hiÖp ®Þnh ®· ký víi n-íc ngoµi, Bé Tµi chÝnh cïng Uû ban KÕ ho¹ch Nhµ n-íc, Bé Th-¬ng m¹i vµ Bé ngµnh chñ qu¶n xem xÐt ®Ó giao cho c¸c ®¬n vÞ ®Çu mèi ®øng ra nhËp hµng, b¸n vµ nép tiÒn vµo Ng©n s¸ch Nhµ n-íc. Ngoµi ra cßn h×nh thøc vèn vay n-íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®-îc ChÝnh phñ uû quyÒn nh-ng ®-îc ChÝnh phñ b¶o l·nh (viÖc b¶o l·nh vèn vay n-íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp ®-îc thùc hiÖn theo quy chÕ b¶o l·nh vèn vay n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ). Tr-êng hîp vay cho ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n (trõ vèn gãp liªn doanh), doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ theo tr×nh tù lËp vµ xÐt duyÖt dù ¸n ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n hiÖn hµnh. Mäi kho¶n vay n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ, bao gåm trùc tiÕp vay, uû quyÒn cho c¸c doanh nghiÖp vay hé v.v... ®Òu ph¶i ®-îc qu¶n lý th«ng qua h¹n møc vay nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ. KÕ ho¹ch tæng h¹n møc vay nî n-íc ngoµi hµng n¨m ®-îc x©y dùng trªn c¬ së nhu cÇu thùc tÕ vÒ sö dông vèn vay n-íc ngoµi trong n¨m kÕ ho¹ch ®-îc x©y dùng trªn c¸c c¨n cø chñ yÕu sau ®©y: - C¨n cø vµo sè vèn vay cho c¸c dù ¸n ®· ®-îc ký kÕt trong c¸c hîp ®ång, hiÖp ®Þnh vay vèn víi n-íc ngoµi do ChÝnh phñ ký kÕt hay uû quyÒn cho c¸c doanh nghiÖp ký kÕt hay cã sù b¶o l·nh cña ChÝnh phñ. - C¨n cø vµo nhu cÇu vèn vay n-íc ngoµi cho c¸c dù ¸n ®Çu t- x©y dùng c¬ b¶n dù kiÕn b¾t ®Çu thùc hiÖn tõ n¨m kÕ ho¹ch ®· cã ®èi t¸c n-íc ngoµi nh-ng ch-a ký kÕt ®-îc hîp ®ång ngay. - C©n ®èi thu, chi Ng©n s¸ch Nhµ n-íc n¨m kÕ ho¹ch vµ c¸c dù kiÕn nhu cÇu vay vèn n-íc ngoµi ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch; - Vµ cuèi cïng lµ c¨n cø vµo kh¶ n¨ng tr¶ nî n-íc ngoµi trong n¨m kÕ ho¹ch ®-îc Bé Tµi chÝnh xem xÐt. 2.2 Nî n-íc ngoµi cña doanh nghiÖp d-íi h×nh thøc tù vay tù tr¶. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nî n-íc ngoµi chñ yÕu lµ nî cña ChÝnh phñ tøc lµ c¸c kho¶n do ChÝnh phñ vay vµ cam kÕt thùc hiÖn nghÜa vô víi n-íc ngoµi hoÆc c¸c kho¶n vay ChÝnh phñ uû quyÒn cho c¸c doanh nghiÖp vay, ®-îc Bé Tµi chÝnh hoÆc Ng©n hµng Nhµ n-íc b¶o l·nh. Song c¸c doanh nghiÖp tÇm cì ®ñ lín ®Ó ®-îc ng-êi cho vay tin t-ëng mµ kh«ng cÇn sù b¶o l·nh cña nhµ n-íc, cã thÓ vay trùc tiÕp theo h×nh thøc tù vay tù tr¶. C¸c doanh nghiÖp nµy th-êng lµ c¸c Ng©n hµng, c¸c xÝ nghiÖp ... cã c¸c ho¹t ®éng quèc tÕ (luyÖn kim, vËn t¶i biÓn, hµng kh«ng, du lÞch...). C¸c doanh nghiÖp vay nî n-íc ngoµi theo h×nh thøc ®ã gäi lµ nî cña doanh nghiÖp. Cho vay cña c¸c Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ phÇn lín dµnh cho Nhµ n-íc hoÆc d¹ng ®-îc Nhµ n-íc b¶o l·nh. §èi víi c¸c kho¶n cho vay song ph-¬ng cña Nhµ n-íc còng chñ yÕu lµ nh- vËy. Ng-îc l¹i c¸c kho¶n cho vay cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c c«ng ty t- nh©n trong mét sè tr-êng hîp kh«ng ®-îc Nhµ n-íc ®¶m b¶o. ChÝnh nh÷ng n-íc nî nhiÒu nhÊt cña c¸c chñ nî t- nh©n lµ nh÷ng n-íc cã thÓ vay nhiÒu mµ kh«ng cÇn sù b¶o l·nh nh- ë Chi lª, Bê BiÓn Ngµ vµ Vªnªzuªla víi sè nît- nh©n chiÕm ®Õn 1/4 tæng sè nî dµi h¹n. Tuy nhiªn t×nh tr¹ng tµi chÝnh vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cã ¶nh h-ëng lín ®Õn viÖc c¸c c«ng ty cã thÓ tù vay tù tr¶ cho c¸c chñ n-íc ngoµi hay kh«ng? Mét c«ng ty ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, kh¶ n¨ng tr¶ nî kÐm th× sÏ khã cã thÓ vay nî n-íc ngoµi d-íi h×nh thøc trùc tiÕp tù vay tù tr¶. VÒ nguyªn t¾c th× ChÝnh phñ kh«ng can thiÖp vµo vay nî cña c¸c doanh nghiÖp d-íi h×nh thøc tù vay tù tr¶, tuy nhiªn mäi nhu cÇu vay nî n-íc ngoµi, ngoµi phÇn vay cña ChÝnh phñ th× nhu cÇu vay nî n-íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung qua h×nh thøc tù vay tù tr¶ ®Òu ph¶i n»m trong tæng h¹n møc vay nî n-íc ngoµi ®-îc ChÝnh phñ xem xÐt vµ chÊp nhËn. II/ TÝnh tÊt yÕu cña viÖc vay nî n-íc ngoµi vµ sù cÇn thiÕt t¨ng c-êng qu¶n lý ho¹t ®éng vay, tr¶ nî n-íc ngoµi . 1/ TÝnh tÊt yÕu cña viÖc vay nî n-íc ngoµi . LÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c n-íc trªn thÕ giíi (nhÊt lµ c¸c n-íc ph¸t triÓn tõ sau ®¹I chiÕn thÕ giíi thø hai tíi nh÷ng n¨m cña thËp kû 80 vµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn hiÖn nay ë khu vùc §«ng ¸ , Mü La tinh) ®· kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng vay nî n-íc ngoµi lµ mét tÊt yÕu trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn. ThËt vËy, trong bèi c¶nh cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn muèn nhanh chãng tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn, l¹c hËu nh»m ®¹t tíi môc tiªu t¨ng tr-ëng dù kiÕn th× nhu cÇu vèn ®Çu t- lu«n lµ mét vÊn ®Ò 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nan gi¶i bëi nã lu«n lµ sù m©u thuÉn bÊt cËp gi÷a kh¶ n¨ng tÝch luü cã h¹n víi nhu cÇu ®Çu t- l¹i lín. Do vËy, viÖc huy ®éng vèn n-íc ngoµi lµ mét vÊn ®Ò tÊt yÕu. §èi víi ViÖt nam, chóng ta thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn tõ mét ®Êt n-íc võa tho¸t khái hµng chôc n¨m chiÕn tranh liªn miªn vµ trong thÕ bÞ bao v©y cÊm vËn cña Hoa Kú, cïng víi mét nÒn kinh tÕ ®Æc tr-ng n«ng nghiÖp l¹c hËu vµo lo¹i nghÌo nhÊt thÕ giíi. Do vËy, thùc hiªn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ lµ gi¶i ph¸p duy nhÊt ®Ó tho¸t khái vßng luÈn quÈn cña sù nghÌo ®ãi, ®ång thêi c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ còng lµ môc tiªu duy nhÊt cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®Ó ®-a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nhanh chãng hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc, lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn d©n giµu n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. §Ó ®¹t ®-îc c¸c chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· h«i trong giai ®o¹n 2001-2005 lµ t¨ng gÊp ®«i GDP so víi n¨m 1995 vµ tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ b×nh qu©n 9-10 % th× chóng ta cÇn mét l-îng vèn ®Çu t- kho¶ng 40-42 tû USD, trong khi ®ã kh¶ n¨ng ®¸p øng vèn tõ nÒn kinh tÕ trong n-íc theo quy ho¹ch ®Çu t- ®¹t kho¶ng 45 % (xÊp xØ 20 tû USD). VËy sè thiÕu hôt lÊy tõ ®©u? Mét c©u hái kh«ng dÔ tr¶ lêi, nh-ng ch¾c ch¾n ph¶i lµ nguån vèn tõ bªn ngoµi th«ng qua ho¹t ®éng vay nî. 2/ Sù cÇn thiÕt t¨ng c-êng qu¶n lý ho¹t ®éng vay, tr¶ nî n-íc ngoµi. §Ó hiÓu râ ®-îc vÊn ®Ò, tr-íc hÕt chóng ta h·y xÐt thùc tr¹ng nî n-íc ngoµi cña ViÖt Nam : Theo sè liÖu cña Bé Tµi chÝnh, tÝnh ®Õn 31/12/2001, nî n-íc ngoµi cña ViÖt Nam b»ng ngo¹i tÖ chuyÓn ®æi lµ 3,6 tû ®« -la Mü vµ h¬n 10 tû ®ång róp chuyÓn nh-îng, chiÕm 50 % GDP, trong ®ã 1/3 sè nî cña ChÝnh phñ do hËu qu¶ tõ thêi c¬ chÕ bao cÊp ®Ó l¹i. XÐt vÒ sè tuyÖt ®èi, ®©y lµ con sè kh«ng lín nh-ng lµ kh«ng nhá so víi thu nhËp quèc d©n vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña n-íc ta. §¸ng l-u ý h¬n lµ n¨m 1999,WB c¨n cø vµo c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é vay nî cña mét quèc gia ®· xÕp ViÖt Nam vµo nhãm c¸c n-íc m¾c nî trÇm träng trong nhãm c¸c n-íc cã thu nhËp thÊp. Theo sèliÖu nµy, nî cña ViÖt Nam so víi GDP lµ 92,1 % vµ so víi xuÊt khÈu lµ 282,8 %. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 H¬n n÷a, trong mét t-¬ng lai gÇn, khi mµ quan hÖ cña chóng ta víi c¸c Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ ngµy cµng th¾t chÆt, qui m« tÝn dông n-íc ngoµi cña chóng ta sÏ t¨ng lªn nhiÒu h¬n n÷a: BiÓu 1. Khuynh h-íng tÝch lòy trong n-íc ë ViÖt Nam ,1994-2001 (% cña GDP) TÝch lòy quèc gia TÝch lòy cña Ch. Phñ .a/ TÝch lòy phi Ch. Phñ .b/ 1994 1996 1998 2000 2001 3 -2 5 13 1 12 17 2 15 17 5 12 17 6 11 2002 kho¶ng 18 5 13 2005 dù ®o¸n 19 7 13 2010 dù ®o¸n 22 8 14 Ghi chó: a/Thu ng©n s¸ch vµ viÖn trî trõ ®i chi th-êng xuyªn (c¬ së tiÒn mÆt). TÝch lòy ChÝnh phñ bao gåm c¶ trung -¬ng vµ ®Þa ph-¬ng. b/TÝch lòy quèc gia trõ ®i tÝch lòy tæng céng. Nguån: Bé Tµi chÝnh vµ Tæng Côc Thèng Kª. Tû lÖ tÝch lòy cña ViÖt Nam kh¸ cao so víi c¸c n-íc cã thu nhËp thÊp kh¸c.ChØ cã Trung Quèc vµ c¸c n-íc Nam ¸ gåm Ên ®é, Pakistan vµ Sri Lanka cã tû lÖ tÝch lòy cao h¬n. NÕu xem xÐt trong ®iÒu kiÖn cña c¸c nø¬c §«ng ¸, tû lÖ tÝch lòy cña ViÖt Nam kh¸ thÊp, nh-ng ®iÒu ®ã cã thÓ do nguyªn nh©n chñ yÕu do sù kh¸c biÖt vÒ thu nhËp. Tû lÖ tÝch lòy cña ViÖt Nam ®· ®-îc n©ng lªn trong suèt thËp kû võa qua,nh-ng nç lùc sÏ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó ng¨n chÆn khuynh h-íng gi¶m gÇn ®©y vµ phôc håi tû lÖ t¨ng tr-ëng tÝch lòy nhanh, nh»m ®¹t ®-îc møc t¨ng tû lÖ tÝch lòy dù kiÕn lµ 20 % GDP vµo n¨m 2005. MÆc dï tÝch lòy trong n-íc t¨ng ®¸ng kÓ, nhu cÇu tµi trî tõ bªn ngoµi cña ViÖt Nam vÉn lín (BiÓu 1). Trong n¨m 2003, Ng©n hµng ThÕ giíi dù tÝnh nhu cÇu tµi chÝnh bªn ngoµi lµ 3,7 tû ®« -la Mü. Víi møc tæng d- nî n-íc ngoµi cao vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî n-íc ngoµi cña ViÖt Nam trong trung h¹n vÉn cßn h¹n chÕ, phÇn lín nhu cÇu t¸i chÝnh bªn ngoµi nµy cÇn ph¶i ë d-íi d¹ng tµi trî víi ®iÒu kiÖn -u ®·I, vµ c¶ nguån vèn FDI n÷a. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 BiÓu 2. Nhu cÇu tµi trî tõ bªn ngoµi vµ nguån. (Tû ®«-la Mü) Thùc ¦íc 2001 tÝnh 2002 Nhu cÇu tµi trî Th©m hôt c¸n c©n v·nglai KhÊu trõ nî chÝnh thøc trung vµ dµi h¹n Nh÷ng kho¶n kh¸c (rßng) Dù tr÷ b¾t buéc Tæng sè Nguån tµi trî ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i chÝnh thøc Vay nî dµi h¹n trong ®ã: ODA gi¶i ng©n IMF(rßng) §Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi Vèn ng¾n h¹n (rßng) D- nî qu¸ h¹n tån ®äng Gi¶m nî Tæng sè Dù b¸o 2003 2004 2005 2005-2010 TB n¨m 2,6 0,9 2,5 0,5 2,6 0,6 2,9 0,8 2,1 0,8 3,7 1,0 -0,3 0,5 3,7 0,5 3,5 0,4 3,7 0,5 4,1 0,7 4,5 0,7 5,4 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,6 1,2 1,5 1,6 1,9 2,3 0,4 0,2 1,8 0,7 0,03 1,9 0,9 0,0 2,0 1,1 -0,0 2,1 1,4 -0,0 2,1 1,8 -0,08 2,2 0,3 0,6 - 0,1 -4,1 4,1 -0,0 - 0,3 - 0,4 - 0,5 - 3,7 3,5 3,7 4,1 4,5 5,4 Nguån: ¦íc tÝnh cña Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam vµ Ng©n hµng ThÕ giíi . Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia Ng©n hµng ThÕ giíi , trong khu«n khá ®Èy m¹nh c¶i c¸ch cña ChÝnh phñ, tuy cã mét khèi l-îng luång FDI lín, nguån tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) vÉn ®ãng mét vai trß to lín vµ quan täng , vÉn cÇn cã mét nguån ODA ®¸ng kÓ ®Ó cã thÓ ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn trung h¹n. Gi¶i ng©n cña ODA, kÓ c¶ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, cÇn d-îc t¨ng tõ kho¶ng 900 triÖu ®« - la Mü lªn 1 tû ®« -la Mü trong n¨m 2003. MÆc dï phÇn lín sè tiÒn nµy sÏ lµ gi¶i ng©n tõ nh÷ng cam kÕt ®· cã, møc cam kÕt míi cña Héi NghÞ Tµi Trî cÇn ph¶i t-¬ng ®-¬ng víi møc cam kÕt n¨m ngo¸i lµ 2,4 tû ®«- la Mü. CÇn cã møc cam kÕt nµy ®Ó ®¶m b¶o viÖc x©y dùng mét nguån vèn tµi trî ®Çy ®ñ ®Ó gióp gi¶i ng©n ®Òu ®Æncho c¸c dù 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ¸n trong rung h¹nvµ cã ®Çy ®ñ luång vèn -u ®·I. Nh÷ng -u tiªnvÒ ph¸t triÓn cña ViÖt Nam, mµ luång ODA cÇn hç trî, ®· ®-îc tr×nh bµy trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn Kinh tÕ X· héi cña ChÝnh phñ vµ trong v¨n b¶n chÝnh thøc chuÈn bÞ cho héi nghÞ Tµi trî n¨m 2002. Nh÷ng nhu cÇu nµy rÊt ®¸ng kÓ vµ cÇn thiÕt ë ViÖt Nam. Kho¶ng 50 % d©n sè vÉnsèng d-íi møc nghÌo khã vµ kh«ng cã ®ñ c¸c dÞch vô x· héi quan träng trong khi chÊt l-îng c¸c dÞch vô l¹i yÕu kÐm. Kho¶ng 40 % d©n sè cã n-íc s¹ch trong khi c¸c dÞch vô y tÕ chØ phôc ®-îc 21% d©n sè. Nh÷ng chøng cø vÒ c¸c chØ tiªu trong c¸c lÜnh vùc y tÕ ®· bÞ xÊu ®i tõ thËp kû 80 chothÊy nh÷ng thµnh qu¶ vÒ dÞch vô y tÕ mµ ViÖt Nam ®· bÞ ®¶o ng-îc. MÆc dï chi phÝ cña khu vùc t- nh©n trong lÜnh vùc y tÕ lµ nguån lín nhÊt ®Ó tµi trî cho lÜnh vùc nµy ,cÇn ph¶i t¨ngthem chi phÝ c«ng céng trong lÜnh vùc y tÕ ®Ó c¶i thiÖn chÊt l-îng dÞch vô y tÕ c«ng céng vµ ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña ng-êi nghÌo khã. Trong lÜnh vùc gi¸o dôc, ViÖt Nam ®· ®¹t ®-îc møc häc sinh ®Õn tr-êng ®¸ng kh©m phôc so víi møc thu nhËp hiÖn nay. Tuy nhiªn, gi¸o dôc vµ chÊt l-îng cÇn ®-îc c¶i thiÖn h¬n n÷a ®Ó cã thÓ cung cÊp ®-îc lao ®éng vµ tay nghÒ cÇn thiÕt cho sù t¨ng tr-ëng nhanh. VÒ c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n cßn thÊp vµ c¶i thiÖn hÖ thèng nµy rÊt cÇn thiÕt cho sù t¨ng tr-ëng chung vµ cho sù ph¸t triÓn n«ng th«n. Nhu cÇu n¨ng lùc còng rÊt cao vµ sÏ t¨ng nhanh cïng víi sù t¨ng tr-ëng : nhu cÇu vÒ ®iÖn ®-îc dù ®o¸n t¨ng tõ 14 ®Õn 16 %mçi n¨m trong thËp niªn s¾p tíi. Dù ®o¸n cÇn 5 %cña GDP ®Ó ®Çu t- vµo lÜnh vùc n¨ng lùc ®Ó cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu nµy . Nh- vËy, trong nh÷ng n¨m tíi, tÝn dông n-íc ngoµi cña ViÖt Nam ngµy cµng ph¸t triÓn, v× vËy cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý nî n-íc ngoµi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ ph¶i t¨ng c-êng h¬n n÷a vai trß hÖ thèng qu¶n lý vay nî n-íc ngoµi nãi chung vµ vai trß cña Ng©n hµng Nhµ n-íc víi t- c¸ch lµ Ng©n hµng Trung -¬ng nãi riªng v× nh÷ng lý do sau: Thø nhÊt, nî n-íc ngoµi t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi sù t¨ng tr-ëng theo hai h-íng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc tïy thuéc vµo viÖc qu¶n lý nh÷ng kho¶n nî vay n-íc ngoµi hiÖu qu¶ hay kh«ng: Trong sù ph¸t triÓn cña c¸c n-íc ®i sau viÖc t×m kiÕm c¸c nguån vèn n-íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ bæ sung cho nguån tÝch lòy trong n-íc lµ sù cÇn thiÕt kh¸ch quan. Nã kh«ng nh÷ng chØ ®¬n thuÇn lµ cung cÊp nguån tµi chÝnh ®Ó chi tr¶ c¸c kho¶n ®Çu t- ph¸t triÓn mµ nÕu qu¶n lý tèt th× sÏ kÐo theo sù chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ gãp phÇn t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, tr¸nh sù tôt hËu vÒ kinh tÕ. Th«ng th-êng trong giai ®o¹n khëi ®éng nÒn kinh tÕ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã tû lÖ tÝch lòy néi bé chØ trªn d-íi 10 % GDP, trong khi muèn t¨ng tr-ëng nhanh th× tû lÖ ®Çu t- Ýt nhÊt còng ph¶i lµ 20 % GDP. Nh×n chung nÕu tû lÖ tÝch lòy néi bé cao, nguån vèn n-íc ngoµi 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chØ mang tÝnh bæ sung th× nÒn kinh tÕ ch¼ng nh÷ng ph¸t triÓn nhanh mµ cßn ®¶m b¶o ph¸t triÓn trong thÕ æn ®Þnh. Ch¼ng h¹n nh- Hµn quèc,®Ó gia t¨ng nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ®· ph¶i t¨ng c-êng vay nî ®Õn møc trë thµnh ®Êt n-íc cã sè nî n-íc ngoµi lín thø t- trªn thÕ giíi (sau Brazin, Chile vµ Mexico), song do qu¶n lý vay nî chÆt chÏ trong diÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qña nªn kh«ng nh÷ng tr¶ ®-îc nî l·i vµ gèc, tæng sè nî kh«ng nh÷ng gi¶m mµ cßn cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu vèn ra n-íc ngoµi. Nguån ngoµi n-íc trë thµnh nhu cÇu tÊt yÕu khi mµ tÝch lòy trong n-íc kh«ng ®ñ trang tr¶i nhu cÇu ®Çu t-. §é chªnh lÖch lín hay nhá ph¶n ¸nh møc ®é néi lùc kinh tÕ yÕu hay m¹nh. C¸c nguån vèn n-íc ngoµi tuy rÊt quan träng nh-ng kh«ng ph¶i bao giê còng trùc tiÕp dÉn ®Õn t¨ng tr-ëng kinh tÕ nhanh: trong nhiÒu thËp niªn qua mét sè n-íc Ch©u phi ®· nhËn ®-îc nhiÒu viÖn trî ODA song do sö dôngkh«ng hiÖu qña nguån vèn viÖn trî vµ vay nî nªn nhÞp ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ chØ cã 0,2 %/n¨m. §¸nh gi¸ møc ®é nî cña mét quèc gia thËt kh«ng ®¬n gi¶n bëi nã kh«ng chØ liªn quan ®Õn quy m« cña kho¶n nîmµ cßn cã nh÷ng tiªu thøc kh¸c liªn quan ®Õn mèi quan hÖ t-¬ng hç ch¼ng h¹n gi÷a xuÊt khÈu vµ tr¶ nî hoÆc c¬ cÊu c¸c kho¶n nî. NÕu xö lý ®óng h-íng th× dï quy m« nî hay sè nî tÝnh trªn ®Çu ng-êi lµ lín nh-ng vÊn ®Ò nî cã thÓ kh«ng ph¶i lµ g¸nh nÆng nÕu trong n-íc gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò qu¶n lý tèt c¸c kho¶n vay nî, t¨ng c-êng tiÒm lùc xuÊt khÈu (tr-êng hîp Hµn quèc lµ vÝ dô minh chøng). Tr¸i l¹i, cã nh÷ng n-íc khèi l-îng nî ban ®Çu kh«ng lín l¾m nh-ng do c«ng t¸c qu¶n lý kÐm , vèn ®-îc sö dông kh«ng hiÖu qu¶ ®· lµm cho tæng sè nî t¨ng lªn nhanh chãng.Thùc tÕ, vÊn ®Ò nî trë nªn gay g¾t kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ do tæng sè nî t¨ng lªn mµ chñ yÕu lµ do tû lÖ dÞch vô tr¶ nî t¨ng lªn, ph¶n ¸nh tû lÖ xuÊt khÈu kh«ng t¨ng lªn t-¬ng øng víi nguån vèn n-íc ngoµi ®-a vµo, trong tr-êng hîp ®ã c¸c n-íc cho vay kh«ng muèn cho vay thªm. Nh- vËy, c¸c kho¶n vay nî n-íc ngoµi t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ . §ã lµmét lý do t¹i sao ph¶i t¨ng c-êng qu¶n lý c¸c kho¶n vay nî n-íc ngoµi . Thø hai, nh×n chung vay n-íc ngoµi nhµm t¹o ra nguån vèn ( b»ng ngo¹i tÖ hay hµng ho¸) bæ sung ®¸p øngnhu cÇu trogn n-íc song thùc chÊt vay n-íc ngoµi lµ viÖc sö dông cã ®iÒu kiÖn c¸c nguån vèn tÝn dông n-íc ngoµi , bëi vËy nguån vèn nµy t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng tµi chÝnh, tiÒn 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tÖ, thÞ tr-êng hµng ho¸ vµ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ th«ng qua mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a l·i suÊt, tû gi¸, chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia víi vay nî n-íc ngoµi. Do vËy, cÇn thiÕt cã sù tham gia cña Ng©n hµng Nhµ n-íc trong qu¶n lý vay nî n-íc ngoµi nh»m kiÓm so¸t luång vèn ngo¹i tÖ vµo, ra khái ViÖt Nam, lËp c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, nghiªn cøu ¶nh h-ëng cña nguån vèn vay n-íc ngoµi ®Õn tû gi¸, cung øng tiÒn ...®Ó ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, gãp phÇn ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn chiÕn l-îc vay vµ tr¶ nî n-íc ngoµi , t×m kiÕm vµ khai th¸c c¸c nguån vèn vay -u ®·i. Thø ba, tr-íc thêi gian c¸c n-íc §«ng ©u vµ Liªn X« cò tan r· chóng ta ®· nhËn ®-îc mét l-îng lín nguån viÖn trî tõ n-íc ngoµi (chñ yÕu lµ c¸c n-íc thuéc khèi X· héÞ Chñ nghÜa) .Trong n¨m 2001 vµ n¨m 2002, nguån viÖn trî kh«ng hoµn l¹i chÝnh thøc cña chóng ta lµ 0,2 tû ®«-la Mü, chiÕm kho¶ng 5 % tæng sè nguån tµi trî mçi n¨m. Theo dù b¸o cña c¸c chuyªn gia Ng©n hµng Nhµ n-íc vµ Ng©n hµng ThÕ giíi, trong nh÷ng n¨m tíi nguån viÖn trî nµy vÒ trÞ sè tuyÖt ®èi vÉn gi÷ ë møc 0,2 tû ®«-la Mü (theo biÓu 2) song c¸c nguån nµy sÏ gi¶m mét c¸ch t-¬ng ®èi ( kho¶ng 4 % mçi n¨m trªn tæng sè nguån tµi trî tõ 4 ®Õn 5 tû ®«-la Mü ). §èi víi c¸c nguån viÖn trî chÝnh thøc nµy, chóng ta sö dông chóng nh- lµ mét nguån vèn trong n-íc mµ kh«ng ph¶i bËn t©m vÒ viÖc hoµn tr¶. Ngoµi c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i ®ang cã xu h-íng gi¶m nµy, c¸c kho¶n cßn l¹i ®Òu lµ c¸c kho¶n vay nî víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ phÇn l·i vµ phÇn gèc khi tíi h¹n, v× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i cã mét chÝnh s¸ch, chiÕn l-îc huy ®éng, sö dông vµ qu¶n lý sao cho cã hiÖu qu¶ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tr¶ nî l·i vµ ®Æc biÖt lµ vèn gèc. NhiÒu chuyªn gia trong lÜnh vùc qu¶n lý nî n-íc ngoµi nhÊt trÝ víi kÕt luËn r´ng “huy ®éng vèn l¯ quan träng , nh­ng chÝnh s²ch qu°n lý v¯ sõ dóng vèn cã hiÖu qu° l¯ quyÕt ®Þnh” , nghÜa l¯ kh«ng cã chÝnh s¸ch qu¶n lý vay nî n-íc ngoµi tèt tÊt yÕu sÏ ®-a ®Õn khñng ho¶ng nî , kÕ tiÕp lµ khñng ho¶ng kinh tÕ , tµi chÝnh vµ thËm chÝ c¶ vÒ chÝnh trÞ. Chõng nµo vèn vay ®-îc qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ cho ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó t¹o ra nhiÒu nguån thu h¬n lµm c¬ së ®¶m b¶o cho viÖc tr¶ nî sau nµy vµ t¨ng thªm phóc lîi x· héi cho n-íc ®i vay. Thø t-, ho¹t ®éng tÝn dông quèc tÕ cã ¶nh h-ëng rÊt lín tíi uy tÝn ( vÒ ngo¹i giao, ngo¹i th-¬ng ...) cña ChÝnh phñ ®èi víi c¸c Tæ chøc Tµi chÝnhTÝn dông Quèc tÕ, ®èi víi ChÝnh phñ c¸c n-íc vµ céng ®ång tµi chÝnh quèc tÕ. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ mét vÊn ®Ò quan träng mµ mçi quèc gia ®Òu tró träng nh»m t¨ng c-êng quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n-íc vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ . §Ó cã thÓ thùc hiÖn ®-îc theo ph-¬ng ®ã nh»m cñng cè vµ gi÷ v÷ng uy tÝn vÒ mÆt ®èi ngo¹i, chóng ta cÇn x©y dùng mét lßng tin, mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr-êng quèc tÕ .Muèn vËy ,cÇn ph¶i gi¶i quyÕt 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nî tån ®äng , ®ã lµ mét vÊn ®Ò ph¶i ®-îc coi nh- lµ mét nhiÖm vô träng yÕu trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i nãi chung cña ®Êt n-íc. Nî tån t¹i do nh÷ng kho¶n nî cò ch-a tr¶, nh÷ng kho¶n nî vay míi céng víi kho¶n l·i, v× thÕ gi¶i quyÕt nî lµ mét vÊn ®Ò rÊt nan gi¶i cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ , tíi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, tíi viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ...Ch¼ng h¹n ViÖt Nam d- nî n-íc ngoµi rÊt lín ( h¬n 14 tû ®«-la Mü tÝnh t-¬ng ®-¬ng), hµng n¨m ng©n s¸ch ph¶i chi ra kho¶ng 2500 tû ®ång ( t-¬ng ®-¬ng trªn 200 triÖu ®«-la Mü ) ®Ó tr¶ mét phÇn nî qu¸ h¹n vµ nî ®Õn h¹n , sè nµy chiÕm tíi 10 % tæng sè thu vÒ xuÊt khÈu. Trong bèi c¶nh nªn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay cßn rÊt thiÕu vèn ®Ó më réng vµ ®Çu t- chiÒu s©u cho s¶n xuÊt th× vÊn ®Ò nµy cµng trë nªn quan träng. Khi mét ®Êt n-íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn th× nhu cÇu ®Çu tvµo s¶n xuÊt sÏ rÊt cao nh»m t¨ng thu nhËp quèc d©n, n©ng cao møc sèng cña ng-êi d©n. Song quèc gia ®ã cã nh÷ng kho¶n nî tån ®äng ®ang ph¶i tr¶ hay nî chång chÊt th× buéc hä ph¶i trÝch tõ thu nhËp quèc d©n ®Ó tr¶ nî . §iÒu nµy lµm gi¶m kh¶ n¨ng nhËp khÈu ®ång thêi ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng bÞ h¹n chÕ, hµng trong n-íc kh«ng ®-îc b¶o vÖ tr-íc sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ nhËp khÈu thÊt nghiÖp gia t¨ng vµ c¸n c©n th-¬ng m¹i mÊt c©n ®èi nghiªm träng ... Nî n-íc ngoµi nhiÒu hay Ýt kh«ng ph¶i lµ tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ mét n-íc giÇu hay nghÌo. Nã t¸c ®éng ®Õn sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ trong n-íc , ®Õn mèi quan hÖ tÝn dông ngo¹i th-¬n, ®Õn c¸n c©n thanh to¸n ,tû gi¸ vµ l¹m ph¸t, lµm ¶nh h-ëng tíi viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ gãp phÇn quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i. Víi tÇm quan träng nh- vËy nî vµ tr¶ nî ph¶i ®-îc qu¶n lý chÆt chÏ h¬n n÷a c¬ chÕ cÇn ph¶i chØnh söa cho phï hîp víi chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan chñ qu¶n. Thø n¨m, thùc tr¹ng hÖ thèng qu¶n lý vÜ m« (vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý ...) nî n-íc ngoµi cña ViÖt Nam cßn rÊt yÕu kÐm ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña hÖ thèng qu¶n lý cã hiÖu qu¶. Thªm vµo ®ã, cho ®Õn nay chóng ta vÉn ch-a cã mét c¬ quan nµo ®øng ra thèng nhÊt qu¶n lý vay vµ tr¶ nî n-íc ngoµi . Sù phèi hîp cña c¸c c¬ quan cßn ch-a ®óng chøc n¨ng, chång chÐo hoÆc thiÕu sù chÆt chÏ vµ ®ång bé. XÐt trong tæng thÓ kinh tÕ vÜ m«, ho¹t ®éng vay nî ph¶i h-íng theo c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng tíi mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng. Bëi vËy, t¨ng c-êng vai trß cña Ng©n hµng Nhµ n-íc trong c«ng t¸c qu¶n lý nî n-íc ngoµi nãi chung vµ nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ nãi riªng lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 III/ Môc tiªu cña qu¶n lý vay nî trong thêi gian tíi. VÒ c¬ b¶n, môc tiªu cña ho¹t ®éng vay nî cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi ph¶i phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tæng thÓ hay nãi c¸ch kh¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý vay nî n-íc ngoµi ph¶i n»m trong hÖ thèng qu¶n lý vÜ m« h-íng tíi t¨ng tr-ëng vµ æn ®Þnh kinh tÕ, x· héi , æn ®Þnh gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn. Tuy nhiªn môc tiªu c¬ b¶n nµy sÏ ph¶i ®-îc cô thÓ ho¸ trªn tõng ph¹m vi cô thÓ : Trªn ph¹m vi nÒn kinh tÕ : - Huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn vay n-íc ngoµi phôc vô cho chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi vµ sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸, trªn c¬ së t¹o lËp mét hÖ thèng qu¶n lý vay nî h÷u hiÖu; - Gãp phÇn ph¸t triÓn nhanh, c©n ®èi vµ æn ®Þnh nÒn kinh tÕ quyÕt quèc d©n, gi¶m thiÓu t¸c ®éng tiªu cùc cña viÖc vay nî ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n ; - §¸nh gi¸ ®óng tÇm quan träng cña nguån t- b¶n quèc tÕ trong qóa tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, nghÜa lµ x¸c ®Þnh ®-îc 3 vÊn ®Ò lín cña vay nî n-íc ngoµi lµ : §©u lµ lîi Ých tiÒm n¨ng cña nguån vèn t- b¶n quèc tÕ ? Vay bao nhiªu vµ vay d-íi h×nh thøc nµo lµ tèi -u ? Vèn vay ®-îc sö dông cho môc ®Ých nµo ? Tõ ®ã cã chiÕn l-îc huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ . §èi víi Ng©n hµng Nhµ n-íc : - Gãp phÇn khai th¸c vµ sö dông tèi ®a c¸c nguån vèn vay n-íc ngoµi, nh»m kiÓm so¸t nguån ngo¹i tÖ vµo ra khái l·nh thæ ViÖt Nam, æn ®Þnh thÞ tr-êng tiÒn tÖ tµi chÝnh vµ ®iÒu hµnh cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ . - §¶m b¶o nguån ngo¹i tÖ dù tr÷ ë møc cÇn thiÕt ®¸p øng c¸c nhu cÇu tr¶ nî. Th«ng qua c¸c c«ng cô ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh- tû gi¸ l·i suÊt ®Ó hç trî cho viÖc phßng tr¸nh rñi ro cho c¸c ho¹t ®éng vay vµ tr¶ nî còng nh- duy tr× sù an toµn trong ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng , nghÜa lµ nh»m nghiªn cøu t¸c ®éng ¶nh h-ëng cña nguån vèn vay n-íc ngoµi tíi tû gi¸, l-îng tiÒn cung øng vµ l¹m ph¸t ®Ó ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. - Gãp phÇn ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn mét c¸ch tèt nhÊt chiÕn l-îc, kÕ ho¹ch vay tr¶ nî n-íc ngoµi, lùa chän nguån vèn vay thÝch hîp còng nh- c¸c ®iÒu kiÖn vay vèn. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 IV/ Kinh nghiÖm vay nî cña mét sè n-íc trªn thÕ giíi. Trong hai cuéc héi th¶o lín t¹i c¸c n-íc Ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D-¬ng do tæ chøc ES (héi ®ång kinh tÕ x· héi c¸c n-íc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng) ®øng ra tæ chøc t¹i B¾c Kinh n¨m 1986 vµ ë Cameroune n¨m 1987, c¸c nhµ qu¶n lý vµ nghiªn cøu kinh tÕ ®Òu ®I ®Õn kÕt luËn lµ : Muèn ph¸t triÓn kinh tÕ Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D-¬ng ph¶i ra søc huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn trong n-íc vµ nguån vèn n-íc ngoµi. C¸c héi nghÞ nµy ®· tæng kÕt kinh nghiÖm cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn trong viÖc vay vèn n-íc ngoµi vµ ®· cã nh÷ng kÕt luËn rÊt ®¸ng ®-îc quan t©m. Trong giai ®o¹n cuèi thËp kû 70 cho tíi n¨m 1983 nî quèc tÕ cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn lªn ®Õn 810 tû ®«-la Mü ,trong ®ã cã nh÷ng n-íc thµnh c«ng trong vay nî ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nh- Hµn quèc,nh-ng còng cã nh÷ng n-íc thÊt b¹i, r¬i vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nî ®Ó l¹i g¸nh nî chång chÊt cho hËu thÕ mµ cã khi ph¶i tr¶ gi¸ b»ng sù khñng ho¶ng vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ nh-: Th¸i lan, Braxin, Mehico, Chi le, Peru, Venezunea. Nguyªn nh©n cña sù thÊt b¹i cña c¸c n-íc ph¸t triÓn dùa vµo vay nî lµ do sai lÇm trong chÝnh s¸ch qu¶n lý vay nî n-íc ngoµi. Sau ®©y lµ mét vµi vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ qu¶n lý vay nî n-íc ngoµi : 1. Kinh nghiÖm cña Hµn quèc. Vµo cuèi n¨m 1965, khi c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ , tµi chÝnh, th-¬ng m¹i cña Hµn quèc ®· ®-îc tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶, xuÊt khÈu b¾t ®Çu t¨ng lªn nhanh chãng, gi¸ c¶ trong n-íc æn ®Þnh, ®Çu t- vµo s¶n xuÊt trong n-íc ®· b¾t ®Çu kÝch thÝch kinh tÕ t¨ng tr-ëng, c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi ®¸nh gi¸ l¹c quan vÒ triÓn väng kinh tÕ tèt ®Ñp cña nÒn kinh tÕ Hµn quèc (gièng tr-êng hîp cña ViÖt Nam hiÖn nay).V× vËy vµo gi÷a n¨m 1966, nguån vèn ng¾n h¹n å ¹t ch¶y vµo Hµn quèc mét c¸ch ®ét ngét, ®Æt chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« tr-íc mét vÊn ®Ò nan gi¶i: nÕu Ng©n hµng Trung -¬ng ®Ó mÆc cho ®ång vèn ®ã ch¹y vµo qu¸ nhiÒu, ®ång Won sÏ lªn gi¸, c«ng nghiÖp xuÊt khÈu non trÎ sÏ bÞ gi¸ng mét ®ßn nÆng nÒ. Nh-ng nÕu Ng©n hµng Trung -¬ng t×m c¸ch gi÷ cho tû gi¸ ®ång Won æn ®Þnh trong khi nguån vèn tµi chÝnh trµn ngËp, Ng©n hµng Trung -¬ng sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc kiÓm so¸t tiÒn tÖ trong n-íc vµ n¹n l¹m ph¸t l¹i tiÕp tôc bïng næ, ®óng nh- ®· x¶y ra cuèi nh÷ng n¨m 60. Vµo nh÷ng n¨m 70 Hµn quèc ph¶i tiÕp tôc chÞu sù l¹m ph¸t trong n-íc kÌm theo g¸nh nÆng nî n-íc ngoµi, Ng©n hµng Trung -¬ng Hµn quèc ®· ph¶i tiÕn hµnh liªn tôc nhiÒu cuéc ph¸ gi¸ nhá (mini devaluation) ®Ó cøu nguy cho c¸c nhµ xuÊt khÈu.Tõ thËp kû 70 Hµn quèc ®· sö dông nguån vèn n-íc ngoµi vµo chiÕn l-îc t¨ng tr-ëng hµng xuÊt khÈu 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 (chñ yÕu lµ gia t¨ng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o vµ nhê ®ã ngµy nay Hµn quèc ®· trë thµnh mét trong sè nh÷ng con rång Ch©u ¸. 2. Kinh nghiÖm cña Mªhic«. Qua bµi ph¸t biÓu cña «ng Camdessus, gi¸m ®èc ®iÒu hµnh IMF ngµy 25/5/2000 “tiÕn tíi mét khu vøc tø do mËu dÞch ë Ch©u Mü” v¯ c²c t¯i liÖu kh¸c cho thÊy mét bµi häc quan träng vÒ thÊt b¹i cña Mªhic« trong vay nî n-íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m 1993-1998 víi sù hç trî tÝch cùc cña IMF, Mªhic« ®· t¹m thêi æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, trang tr¶i ®-îc nî n-íc ngoµi, ®Æt nÒn mãng cho nÒn kinh tÕ khu vùc t- nh©n, tù do ngo¹i hèi vµ th-¬ng m¹i, c¬ cÊu l¹i c¸c kho¶n nî n-íc ngoµi. Nh-ng tiÕp sau ®ã, vµo cuèi n¨m 1999 nÒn kinh tÕ Mªhic« l¹i béc lé nh÷ng dÊu hiÖu mét cuéc khñng ho¶ng míi: Béi chi c¸n c©n thanh to¸n trë nªn rÊt nghiªm träng. Tõ ®ã Mªhic« l¹i ph¶i tiÕp tôc vay nî ng¾n h¹n ®Ó bï ®¾p cho sè béi chi nµy. Vèn n-íc ngoµi ch¹y vµo nhiÒu ®· lµm cho ®ång Peso t¨ng gi¸ , nh-ng sù t¨ng gi¸ nµy trong ®iÒu kiÖn lóc ®ã lµ gi¶ t¹o. §Çu n¨m 2000 c¸n c©n thanh to¸n l¹i tiÕp tôc béi chi trÇm träng h¬n, buéc ChÝnh phñ Mªhic« ph¶i ph¸ gi¸ ®ång Peso. Sau khi ph¸ gi¸, cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ l¹i trë nªn nghiªm träng. Mªhic« ®-îc coi lµ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ. §ång Peso bÞ c¸c lùc l-îng ®Çu c¬ tiÒn tÖ tung ra, cuéc khñng ho¶ng ®ång Peso kÐo ®ång ®«-la Mü vµo c¬n lèc ®Çu c¬, hµng tû ®«-la Mü ®· tung ra ®Ó mua c¸c ®ång tiÒn m¹nh. Tr-íc t×nh tr¹ng ®ã ChÝnh phñ Mªhic« ph¶i t×m biÖn ph¸p cøu nguy nh-ng kh«ng thay ®æi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó lµnh m¹nh ho¸ nÒn kinh tÕ mµ vÉn tiÕp tôc nhê vµo vay nî n-íc ngoµi. Trong khi ®ã Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ vµ Mü l¹i s½n sµng hç trî : ngµy 1/2/2000, IMF cho Mªhic« vay 17,8 tû USD trong vßng 18 th¸ng, Mü cho vay 20 tû USD vµ nhãm G10 cho vay ng¾n h¹n 10 tû USD . Nh- vËy Mªhic« ®· vay thªm nî ng¾n h¹n 47,8 tû USD ®Ó gi¶i quyÕt khñng ho¶ng kinh tÕ . ¤ng Camdessus l³i coi ®ã l¯ “mét sø giòp ®ì lín nhÊt cña IMF ®èi víi mét n­íc héi viªn tô tr­íc ®Õn nay” ,v¯ liÒu thuèc ®ã lËp t÷c ph²t huy hiÖu qu¶, «ng Camdessus cho biÕt c¸n c©n thanh to¸n cña Mªhic« ®· b¾t ®Çu béi thu vµo quý I n¨m 2000, ®ång Peso ®· lªn gi¸ so víi ®ång ®«-la Mü tõ 8,1 Peso/1 USD lªn 6 Peso/ 1USD. §IÒu nµy l¹i cã nghÜa lµ cã lîi cho c¸c nhµ xuÊt khÈu Mü b¸n hµng sang Mªhic« - thÞ tr-êng xuÊt khÈu ®øng thø 3 cña Mü, cßn Mªhic« th× l¹i chñ yÕu nhËp khÈu, xuÊt khÈu kÐm lµm cho c¸n c©n th-¬ng m¹i cña Mªhic« th©m hôt - nh÷ng tiÒn ®Ò cho cuéc khñng ho¶ng míi l¹i xuÊt hiÖn. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Bµi häc lín tõ sù kiÖn Mªhic« cho thÊy : Mét n-íc nÕu chØ dùa vµo vay nî n-íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ sÏ cã thÓ ®-a nÒn kinh tÕ n-íc ®ã vµo mét vßng luÈn quÈn ®Çy bÕ t¾c :vay nî ®Ó ph¸t triÓn d·n tíi khñng ho¶ng kinh tÕ, tiÒn tÖ, ®Ó gi¶i nguy l¹i tiÕp tôc vay nî vay nî l¹i dÉn tíi khñng ho¶ng míi víi c«ng nî chång chÊt ... Mét n-íc ban ®Çu t-ëng chõng rÊt thµnh c«ng trong vay nî n-íc ngoµi song cuèi cïng l¹i vÊp ng· . §Ó lµm râ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy chóng ta nghiªn cøu thªm mét tr-êng hîp cña Th¸i lan trong viÖc qu¶n lý vay nî n-íc ngoµi. 3. Kinh nghiÖm cña Th¸i lan . Vay nî n-íc ngoµi cña Th¸i lan ®-îc thùc hiÖn theo LuËt vay nî n-íc ngoµi ( n¨m 1976). Theo luËt nµy, Bé Tµi chÝnh ®-îc phÐp huy ®éng vèn vay tõ n-íc ngoµi phôc vô c¸c môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi . ViÖc cÊp b¶o l·nh cho c¸c kho¶n vay cña xÝ nghiÖp quèc doanh ®-îc quy ®Þnh trong luËt (n¨m 1976) vµ sau nµy cã söa ®æi. §¹o luËt Hoµng gia (n¨m 1985) trao quyÒn cho bé phËn qu¶n lý vµ ChÝnh s¸ch vay nî (LPMD) cña Bé Tµi chÝnh tiÕn hµnh c¬ cÊu l¹i nî n-íc ngoµi cña khu vùc Nhµ n-íc. Ho¹t ®éng cña LPMD ®-îc c¸c khèi th-¬ng m¹i song ph-¬ng vµ ®a ph-¬ng gi¶i quyÕt trong khi c¸c chøc n¨ng qu¶n lý nî ®-îc giao cho khèi lËp kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch. TÊt c¶ c¸c tho¶ thuËn vÒ vay nî n-íc ngoµi cña ChÝnh phñ c¸c th«ng b¸o gi¶i ng©n vµ ho¸ ®¬n thanh to¸n mµ chñ nî göi ®Õn ®Òu ®-îc gi÷ ë LPMD . ViÖc thanh to¸n nî do khèi chÝnh s¸ch khëi x-íng, khèi lËp kÕ ho¹ch vµ vô tæng kiÓm so¸t sÏ ghi chÐp, n¬i chÞu tr¸ch nhiÖm h¹ch to¸n nh÷ng kho¶n vay vµ hoµn tr¶ nî. V× vËy nh÷ng sæ s¸ch ®Çy ®ñ chi tiÕt ®èi víi vay ChÝnh phñ yªu cÇu ®-îc vi tÝnh hãa t¹i LPMD LPMD cã thÓ lÊy ®Çy ®ñ th«ng tin vµ nî ChÝnh phñ trong c¬ së d÷ liÖu cña m×nh. C¸c b¸o c¸o vÒ nî n-íc ngoµi ®-îc gi¶i tr×nh th-êng xuyªn cho Bé Tµi chÝnh vµ Uû ban chÝnh s¸ch nî quèc gia. C¬ quan nµy chÞu tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh h¹n møc vay nî vµ b¶o l·nh hµng n¨m cña ChÝnh phñ dùa trªn nh÷ng kiÕn nghÞ cña c¬ quan chÝnh s¸ch tµi chÝnh. Uû ban ho¹t ®éng d-íi sù chñ to¹ cña Bé tr-ëng Bé Tµi chÝnh vµ Thø tr-ëng lµ phã chñ tÞch. Nh÷ng c¬ quan kinh tÕ chñ chèt kh¸c mµ ho¹t ®éng cña nã t¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch qu¶n lý nî cã ®¹I diÖn trong Uû ban lµ Ban ng©n s¸ch , Ban ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi quèc gia, c¬ quan tæng kiÓm so¸t vµ Ng©n hµng Trung -¬ng Th¸i lan. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 BiÓu 3. T×nh h×nh nî n-íc ngoµi cña Th¸i lan . Nî n-íc ngoµi 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 Tæng sè nî (tû ®«-la Mü ) 6,7 8,8 10,1 11,2 12,8 14,7 16,0 Tû lÖ % so víi xuÊt nhËp khÈu 15,6 16,5 18,0 20,4 20,8 22,7 20,6 Nh÷ng kho¶n tiÒn vay nî cña n-íc ngoµi , mét phÇn ®Ó chi tiªu quèc phßng, phÇn cßn l¹i ®Ó ®Çu t- cho c¸c c«ng tr×nh kinh tÕ , ®Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng. §Ó gi÷ ®-îc lßng tin víi c¸c Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ , Th¸i lan ®· ®Ò ra c¶ mét chiÕn l-îc vay nî vµ tr¶ nî cã tÝnh chÊt kh¶ thi. ThËt vËy tõ ®Çu thËp niªn 80 , Th¸i lan ®· ban hµnh chÝnh s¸ch h¹n chÕ vay nî n-íc ngoµi . ChÝnh s¸ch nµy chØ ¸p dông cho khu vùc kinh tÕ Nhµ n-íc . Trong kÕ ho¹ch n¨m n¨m lÇn thø 5 (1982-1986), giíi h¹n vay nî cho khu vùc Nhµ n-íc ®· gi¶m tõ 2400 triÖu ®«-la Mü xuèng 2060 triÖu ®«-la Mü cho mçi n¨m tµi chÝnh 1983,1984 ; 1600 triÖu ®«-la Mü cho n¨m tµi chÝnh 1985 vµ 1000 triÖu cho n¨m tµi chÝnh 1986. ViÖc vay nî lµ mét ®iÒu kh«ng tr¸nh khái víi mét n-íc ®ang ph¸t triÓn nh- Th¸i lan. Nh-ng lµm thÕ nµo ®Ó cã thÎ tr¶ nî th× kh«ng ®¬n gi¶n. V× thÕ vµo n¨m 1984, Nhµ n-íc ®· ph¶i ®Ò ra mét chiÕn l-îc ph¸t bèn ®iÓm nh»m thanh to¸n dÇn c¸c kho¶n nî ®ã. Bèn ®iÓm ®ã lµ : 1. ChuyÓn tõ vay l·i suÊt cè ®Þnh sang vay víi l·i suÊt th¶ næi 2. ChuyÓntõ vay víi l·i suÊt chªnh lÖch cao sang vay víi l·i suÊt chªnh lÖch thÊp. 3. ChuyÓn tõ vay ngo¹i tÖ víi l·i suÊt cao sang vay ngo¹i tÖ víi l·i suÊt thÊp. 4. ChuyÓn vay vèn l·i suÊt cao cña c¸c tæ chøc ®a ph-¬ng sang vay vèn l·i suÊt thÊp trªn thÞ tr-êng vèn quèc tÕ. 20