Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
A. lêi më ®Çu
TÝn dông cho ngêi nghÌo lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng
®èi víi ngêi nghÌo trong ch¬ng tr×nh môc tiªu xãa ®ãi gi¶m nghÌo giai
®o¹n 2001- 2010. Viªt Nam lµ mét níc ®i lªn tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nÒn
kinh tÕ ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn nªn môc tiªu xãa ®ãi gi¶m nghÌo ®îc §¶ng vµ Nhµ níc ta coi lµ môc tiªu hµng ®Çu cÇn ®¹t ®îc.
§êi sèng bé phËn ngêi d©n ë n«ng th«n nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã
nhiÒu c¶i thiÖn, sinh ho¹t cña ngêi lao ®éng ®· bít nhiÒu khã kh¨n do mçi
hé n«ng d©n ®· ®îc tham gia lµm kinh tÕ tõ nhiÒu nguån vèn tµi trî kh¸c
nhau, trong ®ã cã nguån vèn cña Ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi viÖt
nam(NHCSXHVN). Tתn th©n cña NHCSXHVN lµ Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo, lµ ng©n hµng cña ngêi nghÌo nªn nã ra ®êi xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu
bøc thiÕt cña ngêi lao ®éng. ViÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò xãa ®ãi gi¶m nghÌo
trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ mét chñ tr¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ níc
vµ lµ mét yªu cÇu bøc thiÕt kh«ng chØ mang tÝnh x· héi, tÝnh chÊt nh©n ®¹o
gi÷a con ngêi víi con ngêi mµ nã cßn mang tÝnh chÊt kinh tÕ. Bëi lÏ nÒn
kinh tÕ khi vÉn cßn tån t¹i mét tû lÖ kh«ng nhá n«ng d©n nghÌo sÏ kÐo theo
rÊt nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi kh¸c, nÒn kinh tÕ khã cã thÓ ph¸t triÓn víi
tèc ®é cao vµ æn ®Þnh.
ViÖc tiÕp nhËn ®îc nguån vèn hç trî tõ hÖ thèng ng©n hµng chÝnh s¸ch lµ
cã ý nghÜa to lín ®èi víi nh÷ng hé nghÌo ®ang cÇn vèn ®Ó s¶n xuÊt kinh
doanh, thay v× ph¶i chÊp nhËn nh÷ng nguån vèn vay ®¾t ®á tõ nh÷ng ng©n
hµng th¬ng m¹i trong c¶ níc, khã kh¨n trong nh÷ng ®IÒu kiÖn vÒ tÝn dông.
Tõ khi ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi ra ®êi, hä ®· cã thÓ ®îc tiÕp cËn víi
mét nguån vèn rÎ h¬n, nh÷ng ®IÒu kiÖn cho vay dÔ dµng h¬n, gãp phÇn gi¶i
quyÕt nhu cÇu vÒ vèn cho ngêi nghÌo. Cã thÓ t×m hiÓu vµ nghiªn cøu cô thÓ
vÒ ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi vµ nh÷ng häat ®éng cña nã, v× thÕ cho nªn
chóng em quyÕt ®Þnh lùa chän Ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi ViÖt Nam lµm
®Ò tµi nghiªn cøu vµ hy väng qua ®Ò tµi nµy sÏ cã thÓ gióp chóng em hiÓu
thªm vÒ ho¹t ®éng cña ng©n hµng chÝnh s¸ch vµ c¸ch tiÕp cËn nguån vèn u
®·i nµy. §Ò tµi ®îc hoµn thµnh cã thÓ cã nhÒu thiÕu xãt, Chóng em mong
nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c« ®Ó hoµn thiÖn thªm cho néi dung
cña ®Ó tµi. chóng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o- Th¹c sÜ Lª h¬ng Langi¶ng viªn bé m«n tµi chÝnh quèc tÕ-khoa Ng©n hµng tµi chÝnh ®· nhiÖt t×nh
gióp ®ì chóng em x©y dùng ®Ò c¬ng vµ hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.
1
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
2
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
B. NéI DUNG
I. QU¸ TR×NH H×NH THµNH Vµ PH¸T TRIÓN.
1.Sù ra ®êi cña NHCSXHVN.
Ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi viÕt t¾t lµ NHCSXH, ®îc thµnh lËp theo quyÕt
®Þnh sè 131/2002/Q§-TTg ngµy mång 4 th¸ng 10 n¨m 2002 cña Thñ Tíng
chÝnh phñ trªn c¬ së tæ chøc l¹i Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo.
Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo ®îc thµnh lËp n¨m 1995 vµ chÝnh thøc ®I
vµo ho¹t ®éng n¨m 1996, do hÖ thèng Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn
n«ng th«n ViÖt Nam lµm ®¹i lý gi¶i ng©n, víi tæng sè vèn cho vay hµng
ngµn tØ ®ång tíi c¸c hé nghÌo ë n«ng th«n. viÖc tån t¹i bé phËn n«ng d©n
nghÌo ë n«ng th«n ®· thóc ®Èy viÖc ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña ng©n hµng phôc
vô ngêi nghÌo. Cã thÓ tæng kÕt mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n t¹o nªn bé phËn
n«ng d©n nghÌo thiÕu vèn nh sau:
+ thiÕu vèn ®Çu t vµo nh÷ng ngµnh nghÒ c©y trång, vËt nu«I cã n¨ng suÊt
cao, cã gi¸ trÞ hµng hãa n«ng s¶n lín. C«ng cô kÜ thuËt canh t¸c vµ s¶n xuÊt
l¹c hËu, tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh h¹n chÕ, kh«ng cã ®iÒu kiÖn, kh«ng
cã kh¶ n¨ng tiÕp thô, tiÕp cËn khoa häc tiªn tiÕn. Tõ ®ã n¨ng suÊt lao ®éng
vµ chÊt lîng hµng hãa thÊp, h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, kh¶ n¨ng tiªu thô
hµng hãa, h¹n chÕ kh¶ n¨ng tÝch lòy ®Ó tiÕp tôc qóa tr×nh t¸I s¶n xuÊt më
réng vµ c¶I thiÖn ®êi sèng cho ngêi n«ng d©n.
+ c¬ chÕ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ ngµnh nghÒ ë n«ng th«n cha hîp lý, cha
phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. ®èi víi nh÷ng vïng thuÇn
n«ng, thu nhËp hé gia ®×nh cßn rÊt h¹n chÕ. ë nh÷ng vïng s¶n xuÊt phô thu
nhËp cã kh¸ h¬n. MÆc dï trong thêi gian qua ®· thùc hiÖn chñ tr¬ng chuyÓn
dÞch c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«I, ®a d¹ng ngµnh nghÒ ë n«ng th«n ®Ó khai
th¸c cã hiÖu qu¶ tiªm n¨ng, thÕ m¹nh cña tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng nhng
vÉn chÞu ¶nh hëng cña nÒn kinh tÕ tù ph¸t. Do ®ã mét sè s¶n phÈm lµm ra
kh«ng cã thÞ trêng tiªu thô. NhiÒu hé gia ®×nh r¬I vµo t×nh thÕ “tiÕn tho¸i lìng nan”.
+ nguyªn nh©n cña x· héi nh tµn tËt, thiÕu søc lao ®éng, mét sè tÖ n¹n x·
héi ngµy cµng ph¸t sinh nh cê b¹c, rîu chÌ…¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt, thu
nhËp cña mét sè hé gia ®×nh. §Æc biÖt lµ n¹n cho vay nÆng l·I víi l·I suÊt
c¾t cæ ®· lµm cho nh÷ng ngêi thiÕu vèn ®I vµo con ®êng bÕ t¾c…
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn nh©n lín trªn ®©y cho thÊy viÖc cho ra ®êi
mét ng©n hµng dµnh cho c¸c ®èi tîng trªn lµ hoµn toµn cÇn thiÕt vµ kip thêi.
3
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
Ng©n hµng phô vô ngêi nghÌo ho¹t ®éng ®îc 6 n¨m, ®Õn ®Çu n¨m 2003
Ng©n hµng chÝnh s¸ch ®îc thµnh lËp, thùc hiÖn nhiÖm vô cho vay hé nghÌo
vµ c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch kh¸c.
ViÖc x©y dùng Ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó më réng
thªm c¸c ®èi tîng phôc lµ hé nghÌo, häc sinh, sinh viªn, cã hoµn c¶nh khã
kh¨n, c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch cÇn vay vèn ®Ó gi¶I quyÕt viÖc lµm, ®i lao
®éng cã thêi h¹n ë níc ngoµI vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n hé s¶n xuÊt kinh
doanh thuéc c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n, miÒn nói, vïng s©u, vïng xa (ch¬ng
tr×nh 135).
Ng©n hµng chÝnh s¸ch ®îc thµnh lËp ®· t¹o ra mét kªnh tÝn dông riªng, lµ
sù t¸ch tÝn dông u ®·i ®èi víi ngêi nghÌo vµ c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch ra khái
ho¹t ®éng cña ng©n hµng th¬ng m¹i; thùc hiÖn ®æi míi, c¬ cÊu l¹i tæ chøc
vµ ho¹t ®éng hÖ thèng ng©n hµng trong qu¸ tr×nh ®æi míi- héi nhËp quèc tÕ
trong lÜnh vùc ho¹t ®éng ng©n hµng hiÖn nay.
2. C¬ cÊu tæ chøc.
Tõ khi míi thµnh lËp NHCSXHVN ®· thùc hiÖn m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc
qu¶n lý nh sau:
TÝnh ®Õn 31/6/2004, toµn hÖ thèng NHCSXHVN ®· h×nh thµnh Héi ®ång
qu¶n trÞ, Ban ®iÒu hµnh, 64 chi nh¸nh cÊp tØnh, 593 phßng giao dÞch cÊp
huyÖn trùc thuéc tØnh vµ së giao dÞch cña Ng©n hµng chÝnh s¸ch trung ¬ng;
4
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
Bæ nhiÖm hµng tr¨m c¸n bé l·nh ®¹o tõ cÊp phßng trë lªn, tiÕp nhËn vµ
tuyÓn dông gÇn 5.000 CBNV nghiªn cøu so¹n th¶o hµng tr¨m v¨n b¶n vÒ c¬
chÕ qu¶n lý ®iÒu hµnh, c¬ chÕ nghiÖp vô, tæ chøc 5 ®ît tËp huÊn cho trªn
2.000 c¸n bé l·nh ®¹o vµ c¸n bé nghiÖp vô, x©y dùng c¬ së vËt chÊt, ph¬ng
tiÖn lµm æn ®Þnh cho toµn hÖ thèng.
II.Ho¹t ®éng vµ ®èi tîng phôc vô cña NHCSXH :
1. Nh÷ng häat ®éng chñ yÕu :
NHCSXH thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng sau:
* Tæ chøc huy ®éng vèn trong vµ ngoµi níc cã tr¶ l·i cña mäi tæ chøc
tÇng líp d©n c, bao gåm: tiÒn göi cã k× h¹n , kh«ng k× h¹n.Tæ chøc huy
®éng tiÕt kiÖm trong céng ®ång ngêi nghÌo.
* Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®îc chÝnh phñ b¶o l·nh, chøng chØ tiÒn göi vµ
c¸c giÊy tê cã gi¸ kh¸c, vay c¸c tæ chøc tÝn dông trong vµ ngoµi níc, vay
tiÕt kiÖm bu ®iÖn. B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam, vay NHNN
* §îc nhËn c¸c nguån ®ãng gãp tù nguyÖn kh«ng cã l·i hoÆc kh«ng
hoµn tr¶ gèc cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc kinh tÕ, c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông
vµ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi, c¸c hiÖp héi, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ
trong vµ ngoµi níc.
* Më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cho tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng trong
vµ ngoµi níc.
* NHCSXH cã hÖ thèng thanh to¸n néi bé vµ than gia hÖ thèng liªn
NH trong níc.
* NHCSXH ®îc thùc hiÖn c¸c dÞch vô vÒ thanh to¸n vµ ng©n quü :
- Cung øng c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n
- Thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n trong níc
- Thùc hiÖn c¸c dÞch vô thu hé, chi hé b»ng tiÒn mÆt vµ
kh«ng b»ng tiÒn mÆt
- C¸c dÞch vô kh¸c theo quy ®Þnh cña Thèng ®èc NHNN
* Cho vay ng¾n h¹n trung h¹n vµ da× h¹n phôc vô cho s¶n xuÊt,kinh
doanh t¹o viÖc lµm c¶i thiÖn ®êi sèng, gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo, æn ®Þnh x· héi
* NhËn lµm dÞch vô uû th¸c cho vay tõ c¸c tæ chøc Quèc tÕ, Quèc
gia, c¸ nh©n trong níc, ngoµi níc theo hîp ®ång uû th¸c.
2. VÒ ®èi tîng phôc vô:
NHCSXH phôc vô c¸c ®èi tîng sau:
- Hé nghÌo
- Häc sinh , sinh viªn cã hoµn c¶nh khã kh¨n
5
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
- C¸c ®èi tîng cÇn vay vèn ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm theo NghÞ quyÕt
120/H§BT
- C¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch ®i lao ®éng cã thêi h¹n ë níc ngoµi
- C¸c tæ chøc kinh tÕ vµ hé s¶n xuÊt , kinh doanh thuéc h¶i ®¶o ,
thuéc khu vùc II, III miÒn nói vµ thuéc ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh
tÕ –x· héi c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n miÒn nói , vïng s©u , vïng
xa
- C¸c ®èi tîng kh¸c khi cã quyÕt ®Þnh cña Thñ tíng ChÝnh phñ .
III. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña NHCSXH qua c¸c n¨m:
1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc cña NHCSXH qua qóa tr×nh ho¹t ®éng tõ khi
thµnh lËp cho ®Õn nay:
1.1. VÒ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô:
Trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n u
tiªn quan t©m ®Õn vÊn ®Ò xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. V× vËy ChÝnh phñ ®· h×nh
thµnh mét ch¬ng tr×nh quèc gia vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, thùc hiÖn x· héi
ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c kªnh huy ®éng vèn vµ hç trî mäi mÆt cho c¸c hé
nghÌo.Tõ cuèi n¨m 1995, ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp riªng mét ®Þnh
chÕ tµi chÝnh ®Ó hç trî vèn tÝn dông cho ngêi nghÌo , ®ã lµ Ng©n hang phôc
vô ngêi nghÌo ViÖt nam , cã m¹ng líi chi nh¸nh ë tÊt c¶ 64 tØnh thµnh phè
trong c¶ níc .Tõ ®Çu n¨m 2003 thµnh lËp vµ ®a vµo ho¹t ®éng Ng©n hµng
chÝnh s¸ch x· héi , thùc hiÖn chøc n¨ng cña Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo
tríc ®ã , tiÕp nhËn ch¬ng tr×nh cho sinh viªn vay vèn häc tËp tõ Ng©n hµng
C«ng th¬ng ViÖt Nam chuyÓn sang , tiÕp nhËn mét sè ch¬ng tr×nh cho vay
gi¶i quyÕt viÖc lµm tõ Kho b¹c Nhµ níc chuyÓn sang , triÓn khai cho vay
vèn ®i xuÊt khÈu lao ®éng . NHCSXH ra ®êi lµ mét hÖ qu¶ mang tÝnh tÊt
yÕu cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch theo híng hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh ng©n hµng nh»m
híng ®Õn qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi
nãi chung còng nh cña ngµnh ng©n hµng nãi riªng.Do ®ã cã thÓ nãi cho ®Õn
nay ViÖt nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng tiÕn bé lín, nh÷ng kÕt qu¶ quan träng vÒ
xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo , ®îc nhiÒu tæ chøc quèc tÕ nh :UNDP,ADB, IMF…
®¸nh gi¸ cao. tiÕp tôc triÓn khai nhiÒu dù ¸n míi tµi trî cho lÜnh vùc nµy.
Tõ khi thµnh lËp ®Õn nay ho¹t ®éng huy ®éng vèn vµ cho vay vèn
cña ®Þnh chÕ tµi chÝnh phôc vô cho ngêi nghÌo vµ c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch
trong c¸c n¨m ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu sau:
6
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
Huy ®éng vµ cho vay vèn cña Ng©n hµng ngêi nghÌo vµ Ng©n hµng chÝnh
s¸ch x· héi giai ®o¹n 1996-2003 (§¬n vÞ :Tû ®ång )
ChØ tiªu
1.Tæng lîng
Vèn ®iÒu lÖ
Vay NHNN
Vay NHTM
Vay níc ngoµi
NhËn vèn DVUT
Vèn huy ®éng
kh¸c
2.Cho vay
DSCV trong n¨m
DSTN trong n¨m
D nî cuèi n¨m
% nî qu¸ h¹n
Sè hé d nî
1996
1956
500
600
432
221
183
1997
2340
500
600
796
221
199
1998
3421
700
900
1282
221
289
1999
4086
700
900
2103
221
349
2000
4746
700
900
2183
221
909
2001
267
1015
940
3696
151
413
2002
6714
1015
1031
4022
154
443
2003
8400
2200
1031
300
154
443
20
24
29
34
54
52
49
4072
1608
328
1769
0,7
1282
1094
606
2257
1,8
1606
1797
954
3100
1,44
2060
2001
1204
3897
1,49
2335
1554
1038
4412
1,69
2464
3244
1350
4704
1,7
2776
2901
1753
6194
1,73
2760
3720
1550
8070
2
3000
(Nguån :Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam)
Tõ b¶ng sè liÖu trªn ta cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt sau ®©y:
- Tæng nguån vèn cña Ng©n hµng ®Õn ngµy 31/12/2000 ®¹t 4746 tû
®ång , t¨ng 660 tû ®ång (tèc ®é t¨ng trëng 13,9%) so víi n¨m 1999. §Õn
ngµy 31/12/2003 íc tÝnh sÏ lµ 8400 tû ®ång, t¨ng 25% so víi n¨m 2002, cô
thÓ nh sau :
+ Vèn ®iÒu lÖ :N¨m 2000 lµ 700 tû ®ång chiÕm 14% tæng nguån
vèn , kh«ng t¨ng so víi n¨m 1999 , n¨m 2003 lµ 2200 tû ®ång, t¨ng 116%
so víi n¨m 2002 do ®îc ng©n s¸ch Nhµ níc bæ sung khi thµnh lËp
NHCSXH
+ Vèn vay NHNN: n¨m 2000 lµ 900 tû ®ång, trong ®ã vay trung h¹n
600 tû ®ång vµ vay ng¾n h¹n 300 tû ®ång, kh«ng t¨ng so víi n¨m
1999.N¨m 2003 lµ 1031, kh«ng t¨ng so víi n¨m 2002.
+ Vèn vay c¸c NHTM NN: N¨m 2000 lµ 2183 tû ®ång chiÕm 46%
trong nguån vèn, ®Õn n¨m 2002 lµ 4022 tû ®ång trong ®ã chñ yÕu lµ t¨ng sè
d tiÒn vay cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam
(NHNN&PTNT VN). Cô thÓ: ®Õn 31/12/2000 sè d nî vay NHNN&PTNT
VN lµ 1972 tû ®ång, Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt Nam lµ 630 tû ®ång,
Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam 300 tû ®ång. Nguån vèn vay c¸c NHTM
lµ chñ yÕu, chiÕm 58% tæng nguån vèn vµ toµn bé lµ vèn vay ng¾n h¹n
(thêi h¹n tèi ®a lµ 12 th¸ng ). §Õn n¨m 2003, nguån vay tõ c¸c NHTM chØ
cßn 300 tû ®ång do NHCSXH sö dông nguån vèn tiÒn göi t¹i NHCSXH cña
c¸c TCTD nhµ níc ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî vay c¸c NHTMNN.
7
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
+ Vèn vay níc ngoµi n¨m 2000 lµ 6,1 triÖu USD (t¬ng ®¬ng 88 tû
®ång).§©y lµ kho¶n vay trong HiÖp ®Þnh vay 10 triÖu USD cña Tæ chøc c¸c
níc xuÊt khÈu dÇu má thÕ giíi (OPEC) mµ ng©n hµng Phôc vô ngêi nghÌo
tríc ®©y ®· kÝ HiÖp ®Þnh vay vèn phô víi Bé Tµi chÝnh tõ th¸ng 8/1999
nhËn vèn vay th¸ng 9/2000, t¨ng 100%, ®Õn n¨m 2003 lµ 154 tû ®ång
kh«ng t¨ng so víi n¨m 2002.
+ Vèn nhËn dÞch vô tõ mét sè tæ chøc quèc tÕ ®Ó thùc hiÖn mét sè dù
¸n :51 tû ®ång trong ®ã chñ yÕu lµ dù ¸n IFAD (Tuyªn Quang ) 49 tû ®ång ,
t¨ng 21,4%.
+ Nguån vèn huy ®éng tõ céng ®ång ngêi nghÌoth«ng qua c¸c dù ¸n:
36 tû ®ång, t¨ng 5,8%.
+ Nguån vèn tõ ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng chuyÓn sang NHNg ®Ó cho vay
hé nghÌo: 338 tû ®ång, chiÕm 6,7% tæng nguån vèn, t¨ng 10%, ®iÓn h×nh
nh c¸c tØnh: NghÖ An 18,5 tû ®ång, Hµ T©y 17 tû ®ång, §¾c L¾c 14,8 tû
®ång, Kh¸nh Hoµ 13,7 tû ®ång, Qu¶ng TrÞ 8 tû, L¹ng S¬n 10,9 tû, H¶i
Phßng 10,7 tû ®ång .
- VÒ diÔn biÕn kÕt qu¶ cho vay vèn tíi c¸c hé nghÌo trong c¶ níc c¸c
n¨m qua nh sau:
+ Doanh sè cho vay trong n¨m 2000 lµ 1554 tû ®ång, trong ®ã doanh
sè cho vay quý IV lµ 724 tû ®ång, chiÕm tû träng 46,5% doanh sè cho vay
c¶ n¨m, doanh sè cho vay n¨m 2003 íc ®¹t 3720 tû ®ång. Doanh sè thu nî
®¹t n¨m 2000 lµ 1038 tû ®ång, trong ®ã doanh sè thu nî quý IV lµ 452 tû
®ång, chiÕm tû träng 43,5% doanh sè thu nî c¶ n¨m, doanh sè thu nî n¨m
2003 lµ 1850 tû ®ång. §Õn 31/12/2000 tæng d nî cho vay hé nghÌo ®¹t
4412 tû ®ång, t¨ng 515 tû ®ång (t¨ng 13,2%) so víi n¨m 1999, trong ®ã
quý IV t¨ng 326 tû ®ång, chiÕm tû träng 63,3% trong tæng sè t¨ng d nî c¶
n¨m. HiÖn cã gÇn 3 triÖu hé thuéc 208.000 tæ vay vèn d nî NHCSXH. D nî
b×nh qu©n mét hé lµ 1.880.000 ®ång t¨ng so víi n¨m ®Çu tiªn ho¹t ®éng
(1996) lµ 500000 ®ång/hé vµ t¨ng so víi n¨m 1999 lµ 200000®ång/hé.
+ D nî ph©n theo thêi h¹n cho vay nh sau:
D nî cho vay ng¾n h¹n lµ 1180 tû ®ång chiÕm tû träng 2,25%
tæng d nî.
D nî cho vay trung h¹n lµ 3519 tû ®ång chiÕm tû träng 74,8%
tæng d nî. Nh vËy trong tæng d nî, tû träng cho vay trung h¹n
chiÕm gÇn 75% trong khi ®ã nguån vèn trung h¹n chØ chiÕm
29% tæng nguån vèn. §©y lµ khã kh¨n cña NHCSXH trong
8
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµ c©n ®èi nguån vèn cho vay hé nghÌo.
¦íc tÝnh ®Õn 31/12/2003 tèc ®é t¨ng trëng d nî b×nh qu©n
chung cho toµn quèc lµ: vïng khu 4 cò: 26,1%, duyªn h¶i miÒn
trung 22,6%, ®ång b»ng s«ng Hång: 20,9%, trung du miÒn nói
phÝa B¾c: 20,6%. Vïng cã tèc ®é t¨ng trëng d nî thÊp nhÊt lµ
vïng §«ng Nam Bé 12,8%, vïng T©y Nguyªn 12,3%.
N¨m 2000 vèn tÝn dông Ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo (tríc ®©y) tËp
trung u tiªn cho c¸c tØnh cã nhiÒu x· vïng s©u, vïng xa, vïng ®Æc biÖt khã
kh¨n. So víi n¨m 1999 d nî ë nh÷ng vïng nµy t¨ng h¬n nhiÒu vµ t¨ng h¬n
tèc ®é chung cña toµn quèc, cô thÓ:
+ D nî cho vay hé nghÌo vïng 3 lµ 550 tû ®ång, t¨ng 123%
(+28,8%) trong ®ã d nî c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n theo ch¬ng tr×nh 135 CP
cña ChÝnh phñ lµ 390 tû ®ång, t¨ng 166 tû ®ång (974%).
+ D nî cho vay hé nghÌo d©n téc thiÓu sè lµ 780 tû ®ång, t¨ng 177
tû ®ång (+29%).
+ D nî ph©n theo møc cho vay: trªn 3 triÖu ®Õn 5 triÖu ®ång, chiÕm
tû träng 1,9% tæng d nî, tËp trung ë vïng §«ng Nam Bé, vïng duyªn h¶i
miÒn trung. §Õn nay cã 30/67 chi nh¸nh cã d nî lo¹i nµy, trong ®ã duy nhÊt
chØ cã Ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi tØnh B×nh Phíc cã d nî lo¹i nµy ®¹t
14% cßn c¸c chi nh¸nh kh¸c ®¹t møc tõ 4-7% tæng d nî lµ 4.615 tû ®ång
chiÕm tû träng 98,1% tæng d nî.
D nî ph©n theo ngµnh kinh tÕ: vèn vay ®îc hé nghÌo ®Çu t vµo ngµnh
n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu, chiÕm 88% cßn c¸c ngµnh kh¸c chiÕm tû träng nhá
nh: ng nghiÖp 2,4%, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ bu«n b¸n nhá 3,2%, ngµnh
nghÒ kh¸c 6,4%.
ChÊt lîng tÝn dông vµ kÕt qu¶ xö lý nî bÞ rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng: ®Õn
cuèi n¨m 2000 d nî qu¸ h¹n lµ 80 tû ®ång, chiÕm 1,7% tæng d nî, t¨ng
0,21% so víi n¨m 1999. NÕu tÝnh 102 tØ ®ång ®îc khoanh vµ 117 tû ®ång
nî bÞ rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng x¶y ra n¨m 1999 ®ang chê ChÝnh phñ xö lý th×
tæng d nî qu¸ h¹n lµ 299 tû ®ång, chiÕm 6,4% tæng d nî. Nî qu¸ h¹n ®Õn
180 ngµy: 47 tû ®ång, chiÕm tû träng 59%. Nî qu¸ h¹n tõ 180 ngµy®Õn 360
ngµy: 25 tû ®ång, chiÕm tû träng 31%. §Õn 31/12/2003 tû lÖ nî qu¸ h¹n íc
lµ 2% so víi tØ lÖ nî qu¸ h¹n n¨m 2002 lµ 1,7%. Nh vËy cã thÓ nãi bªn c¹nh
c¸c kho¶n vèn tÝn dông cho vay c¸c hé nghÌo vµ ®èi tîng chinh s¸ch th«ng
qua c¸c tæ chøc tµi chÝnh vi m« nh: héi Phô n÷, Héi n«ng d©n, Héi cùu
chiÕn binh, c¸c ch¬ng tr×nh quèc tÕ cña c¸c tæ chøcphi chÝnh phñ ... hoÆc
9
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
vèn hç trî trùc tiÕp kh«ng hoµn l¹i cho c¸c hé nghÌo th× nguån vèn tÝn dông
th«ng qua NHCSXH lµ lín nhÊt. Nguån nµy ®îc ®a d¹ng ho¸ tõ nhiÒu
nguån kh¸c nhau trong vµ ngoµi níc, cña ng©n s¸ch nhµ níc vµ cñac¸c
doanh nghiÖp.
Bíc sang n¨m 2004 NHCSXH còng ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt
®¸ng khÝch lÖ. Do míi thµnh lËp, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt ®¶m b¶o cho ho¹t
®éng cña NHCSXH cßn rÊt s¬ khai vµ nghÌo nµn, tõ sau khi cã chØ thÞ cña
thñ tíng ChÝnh phñ (chØ thÞ 05/2003/CT–TTg ngµy 18/3/2003 vµ chØ thÞ
09/2004/CT–TTg ngµy 16/3/2004) NHCSXH ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì t¹o
®iÒu kiÖn rÊt lín tõ chÝnh quyÒn c¸c cÊp ®Æc biÖt lµ viÖc bè trÝ trô sëlµm
viÖc vµ ph¬ng tiÖn lµm viÖc. §· cã 41 chi nh¸nh NHCSXH tØnh, thµnh phè
vµ hµng tr¨m ng©n hµng cÊp huyÖn ®îc cÊp hoÆc cho mîn trô së ®Ó xö dông
l©u dµi. C¸c tØnh huyÖn ®îc cÊp trªn 70 tû ®ång ®Ó mua s¾m c«ng cô lµm
viÖc vµ ph¬ng tiÖn ®i l¹i.
Sau 5 th¸ng NHCSXH triÓn khai nhiÖm vô n¨m 2004, bíc ®Çu ®· ®¹t
®îc mét sè kÕt qu¶:
VÒ tæ chøc mµng líi: Hoµn thµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó thµnh lËp
chi nh¸nh NHCSXH t¹i 3 tØnh míi ®îc chia t¸ch gåm: Lai Ch©u, §¾k
N«ng, HËu Giang, ®æi tªn 2 chi nh¸nh NHCSXH §iÖn Biªn vµ CÇn Th¬.
Thµnh lËp víi 14 phßng giao dÞch huyÖn thuéc tØnh: §ång Nai, Cµ Mau,Phó
Yªn, Qu¶ng Ng·i, Bµ RÞa–Vòng Tµu, CÇn Th¬. Thµnh lËp l¹i 13 phßng
giao dÞch huyÖn thuéc c¸c chi nh¸nh NHCSXH §iÖn Biªn, Lai Ch©u, HËu
Giang, §¾k N«ng vµ CÇn Th¬.
VÒ c«ng t¸c c¸n bé, ®· bæ nhiÖm c¸c chøc danh l·nh ®¹o chi nh¸nh
NHCSXH mét sè tØnh, thµnh phè, trëng phã c¸c phßng chuyªn m«n nghiÖp
vô t¹i héi së chÝnh. §©y còng lµ qu¸ tr×nh n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®äng cña
NHCSXH vµ chiÓn khai thùc hiÖnchi thÞ cña thñ tíng chÝnh phñ.
VÒ c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t, trªn c¬ së ®Ò c¬ng vµ ch¬ng tr×nh kÕ
ho¹ch kiÓm tra, gi¸m s¸t ®· thùc hiÖn kiÓm tra thùc tÕ t¹i ®Þa ph¬ng, thµnh
lËp ®oµn c«ng t¸c thÈm ®Þnhb¸o c¸o tµi chÝnh t¹i héi së chÝnh vµ mét sè chu
nh¸nh tØnh thµnh phè.
VÒ chØ ®¹o xö lý nh÷ng víng m¾c trong hoat ®éng nghiÖp vô. Ban
®iÒu hµnh x©y dùng chØ tiªu kÕ ho¹ch, ®ång thêi tiÕn hµnh giao chØ tiªu kÕ
ho¹ch cô thÓ cho tõng chi nh¸nh, chØ ®¹o c¸c chi nh¸nh thùc hiÖn tèt c«ng
t¸c gi¶i ng©n cho vay hé nghÌo vµ c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch ®i ®«i víi viÖc
n©ng cao ch©t lîng tÝn dông.
10
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
VÒ ho¹t ®éng tÝn dông ®Õn hÕt th¸ng 6 n¨m 2004: Tæng nguån vèn
®¹t 11572 tû ®ång, t¨ng 1044 tû ®ång so víi 31/12/2003. Tæng d nî ®¹t
1982 tû ®ång, t¨ng 633 tû ®ång so víi 31/12/2003: trong ®ã d nî cho vay
hé nghÌo lµ 8.742 tû ®ång chiÕm 79,6% tæng d nî.
Trong 2 n¨m NHCSXH ®· lç lùc hÕt m×nh ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng,
tËp trung vµ tÝch tô c¸c kªnh vèn phôc vô cho c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch cßn
ph©n t¸n ë c¸c tæ chøc tÝn dông vµ c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng. Nguån vèn cña
NHCSXH t¨ng nhanh, tæng nguån vèn tÝnh ®Õn 31/12/2004 íc ®¹t 15245 tû
®ång, t¨ng 4.741 tû ®ång so víi n¨m 2003, ®¹t 116% kÕ ho¹ch n¨m 2004.
Trong ®ã vèn ®iÒu lÖ íc ®¹t 1531 tû ®ång, vèn nhËn tõ c¸c ch¬ng tr×nh íc
®¹t 2565 tû ®ång t¨ng 339 tû ®ång : vèn nhËn tµi trî, uû th¸c tõ ng©n s¸ch
®Þa ph¬ng, c¸c tæ chøc c¸ nh©n trong vµ ngoµi níc íc ®¹t 708 tû ®ång, t¨ng
164 tû ®ång so víi n¨m 2003; nguån vèn tù cã huy ®éng íc ®¹t 3956 tû
®ång, t¨ng 2556 tû ®ång so víi n¨m 2003, ®¹t 117% kÕ ho¹ch n¨m 2004.
Sau 2 n¨m, vèn ho¹t ®éng t¨ng gÇn gÊp 2 lÇn vµ tõ mét ®èi tîng thô hëng lµ
hé nghÌo thiÕu vèn s¶n xuÊt ®· tiÕp qu¶n c¸c nguån vèn tõ c¸c ch¬ng tr×nh
quèc gia kh¸c, më réng tÝn dông u ®·i tíi 6 ®èi tîng thô hëng chÝnh s¸ch
tÝn dông cña chÝnh phñ.
XuÊt ph¸t tõ ph¬ng ch©m “kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn” víi c¬ chÕ
th«ng tho¸ng, thuËn tiÖn, cã lîi cho ngêi vay, kÕt hîp víi ph¬ng ch©m x·
héi ho¸ ho¹t ®éng, trong hai n¨m qua, vèn ®Çu t cña NHCSXH t¨ng m¹nh.
TÝnh ®Õn 31/12/2004, tæng d nî cña NHCSXH ®¹t 14109 tû ®ång, t¨ng
3760 tû so víi 31/12/2003, ®¹t 92,3% kÕ ho¹ch n¨m 2004. Trong ®ã: d nî
cho vay hé nghÌo íc ®¹t 11489 tû ®ång (chiÕm tû träng 81,4% tæng d nî)
t¨ng 3240 tû so víi 31/12/2003, ®¹t 100% kÕ ho¹ch n¨m 2004, d nî cho
vay gi¶i quyÕt viÖc lµm íc ®¹t 2.202 tû ®ång t¨ng 238 tû ®ång so víi n¨m
2003; d nî cho vay häc sinh sinh viªn cã hoµn c¶nh khã kh¨n íc ®¹t 133 tû
®ång t¨ng 45 tû ®ång so víi n¨m 2003; c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c nh cho vay
®èi tîng chÝnh s¸ch xuÊt khÈu lao ®éng vay tr¶ chËm nhµ ë §BSCL… Do
nhiÒu lý do kh¸ch quan cha ®¹t ®îc kÕ ho¹ch ®Ò ra nhng bíc ®Çu ®· cã
nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc kh¼ng ®Þnh tÝnh u viÖt cña kªnh tÝn dông chÝnh
s¸ch trong c¸c ch¬ng tr×nh hç trî cña chÝnh phñ ®èi víi hé nghÌo vµ c¸c ®èi
tîng chÝnh s¸ch. §Æc biÖt, tõ th¸ng 10/2004, NHCSXH triÓn khai ch¬ng
tr×nh thÝ ®iÓm cho vay níc s¹ch vµ vÖ sinh m«i trêng n«ng th«n t¹i 10 tØnh:
S¬n La, H¶i D¬ng, Ninh B×nh, Nam §Þnh, NghÖ An, Kh¸nh Hoµ, TiÒn
11
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
GÝang, Kiªn Giang, §¨c L¾c, B×nh ThuËn theo quyÕt ®Þnh 62/2004/Q§-TTg
ngµy 16/4/2004 cña thñ tíng chÝnh phñ.
Ho¹t ®éng hç trî tÝn dông u ®·i tõ NHCSXH ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ
cho c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo vµ t¹o viÖc lµm cña níc ta trong thêi
gian qua. C¸c hé nghÌo th«ng qua sö dông tÝn dông ®Çu t s¶n xuÊt , kinh
doanh bíc ®Çu ®· biÕt tÝnh to¸n ®Çu t s¶n xuÊt chi tiªu gia ®×nh cã hiÖu qu¶
tiÕp cËn c¸ch thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµ thÞ trêng; hé nghÌo tù v¬n lªn t¹o
viÖc lµm cã thu nhËp. §iÒu ®ã ®· gãp phÇn gi¶m tû lÖ ®ãi nghÌo cña ViÖt
Nam trong thêi gian qua. Tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m 2003, b×nh qu©n mçi n¨m
gi¶m ®îc 31 v¹n hé nghÌo t¬ng øng 2,06%. HiÖn nay cã 5 tØnh, thµnh phè
cã tû lÖ hé nghÌo díi 5%; 23 tØnh thµnh phè tõ 5-díi 10%; 13 tØnh thµnh
phè tõ 10-díi 15%; 16 tØnh tõ 15-díi 20%; 4 tØnh tû lÖ hé nghÌo trªn 20%.
Dù kiÕn ®Õn hÕt n¨m 2003 cã 18 tØnh vµ 1 thµnh phè cã kh¶ n¨ng vÒ trø¬c
kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 (hoµn thµnh kÕ ho¹ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµo
n¨m 2003); 12 quËn, huyÖn vµ 201 x· phêng c¬ b¶n kh«ng cßn hé nghÌo.
1.2.C¸c ho¹t ®éng kh¸c :
Nh»m x· héi ho¸ ho¹t ®éng, NHCSXH ®· ký hîp ®ång dÞch vô uû
th¸c víi 4 tæ chøc chÝnh trÞ x· héi gåm: Héi liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam, Héi
n«ng d©n ViÖt Nam, Héi cùu chiÕn binh ViÖt Nam vµ §oµn TNCS Hå ChÝ
Minh.
1.2.1. Ho¹t ®éng phèi hîp gi÷a héi liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam víi
NHCSXH trong viÖc cung cÊp vèn cho c¸c hé nghÌo vµ ®èi tîng chÝnh
s¸ch:
Lµ mét tæ chøc chÝnh trÞ –x· héi, ho¹t ®éng v× sù b×nh ®¼ng tiÕn bé
vµ h¹nh phóc cña phô n÷ ViÖt Nam, mét trong nh÷ng môc tiªu ho¹t ®éng
cña Héi liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam (HLHPNVN) lµ gióp phô n÷ xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo. §Ó thùc hiÖn môc tiªu nµy héi ®· phèi hîp víi Ng©n hµng
phôc vô ngêi nghÌo (nay lµ Ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi) tÝn chÊp cho phô
n÷ thuéc diÖn hé nghÌo vay vèn .Mèi quan hÖ nµy ®· ®îc thiªt lËp ngay tõ
khi ng©n hµng míi thµnh lËp th«ng qua dù ¸n do UNFPA tµi trî cho héi
LHPNVN 50 ngµn ®« la Mü ®Ó thµnh lËp quü b¶o l·nh t¹i ng©n hµng cho
phô n÷ nghÌo vay vèn. Cïng víi thêi gian mèi quan hÖ nµy ngµy cµng chÆt
chÏ vµ ph¸t triÓn trªn kh¾p c¶ níc tíi cÊp c¬ së. Vµ sù hîp t¸c nµy ®· ®îc
®¸nh dÊu mét bíc tiÕn míi b»ng viÖc sau khi NHCSXH
chÝnh thøc ®îc thµnh lËp, héi LHPNVN ®· kÝ víi V¨n b¶n liªn tÞch vÒ viÖc
tæ chøc thùc hiÖn uû th¸c cho vay vèn ®èi víi hé nghÌo vµ c¸c ®èi tîng
chÝnh s¸ch kh¸c. §©y lµ ho¹t ®éng cã ý nghÜa quan träng, rÊt cÇn thiÕt
12
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi nghÌo vµ c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch x·
héi tiÕp cËn nguån vèn b¶o ®¶m vèn ®Õn tay ngêi nghÌo. §èi tîng vay vèn
kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi hé nghÌo mµ cßn më réng cho vay gi¶i
quyÕt viÖc lµm, häc sinh, sinh viªn cã hoµn c¶nh khã kh¨n... Sau lÔ kÝ kÕt
liªn tÞch ë TW, nhiÒu tØnh thµnh phè còng tæ chøc kÝ v¨n b¶n liªn tÞch:
Qu¶ng Ninh, NghÖ An, Qu¶ng TrÞ, Nam §Þnh... C¸c tØnh kh¸c cha kÝ liªn
tÞch nhng ®· triÓn khai thùc hiÖn, bíc ®Çu ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ ®¸ng
ghi nhËn:
- Cho vay vèn quü quèc gia hç trî viÖc lµm theo NQ 120/H§BT: ®Õn
nay tæng nguån vèn TW Héi qu¶n lý lµ 39,5 tû ®ång, cho vay 175 dù ¸n víi
14.592,5 triÖu ®ång. Héi phô n÷ ®· hoµn thµnh kÕ ho¹ch n¨m 2003 víi chØ
tiªu cho vay 4 tû ®ång vèn míi vay cho vay l¹i 16 tû ®ång vèn thu håi hç
trî cho 7.542 lao ®éng cã viÖc lµm. Ngoµi nguån vèn TW ph©n bæ theo
thèng kª cha ®Çy ®ñ héi phô n÷ c¸c tØnh thµnh phè cßn qu¶n lý 180 tû ®ång
vèn gi¶i quyÕt viÖc lµm cña c¸c ®Þa ph¬ng. Trong ®ã nhiÒu n¬i cßn nhËn uû
th¸c víi NHCSXH (Qu¶ng TrÞ, NghÖ An, Bµ RÞa Vòng Tµu, H¶i Phßng...).
- Cho vay hé nghÌo: Héi tiÕp tôc ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng tuyªn
truyÒn phæ biÕn c¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cho vay c¸c nhãm ®èi tîng thuéc
NHCSXH, lùa chän ®èi tîng, híng dÉn thñ tôc, quy chÕ vay vèn, duy tr× vµ
ph¸t triÓn c¸c tæ nhãm phô n÷ nghÌo vay vèn ng©n hµng ë 64 tØnh thµnh
phè.Theo thèng kª cha ®Çy ®ñ, hiÖn nay cã 875.333 hé nghÌo ®îc vay qua
nhãm do Héi phô n÷ tæ chøc víi 1.507 tû ®ång tiÒn vèn.
Nh×n chung trong vßng cha ®Çy mét n¨m, sù phèi hîp gi÷a Héi
LHPNVN vµ NHCSXH ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ quan träng, t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho hé nghÌo vµ c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch ®îc tiÕp cËn vµ sö dông
vèn cã hiÖu qu¶ .
1.2.2. Nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu qua c«ng t¸c thÝ ®iÓm nhËn bµn giao vèn uû
th¸c tõ NHNN &PTNT sang NHCSXH:
Sau h¬n 3 th¸ng triÓn khai thùc hiÖn nhiÖm vô thÝ ®iÓm nhËn bµn giao
vèn uû th¸c cho vay hé nghÌo tõ NHNN&PTNT sang NHCSXH t¹i 9 tØnh:
Lµo Cai, Yªn B¸i, H¶i D¬ng, Thanh Ho¸, NghÖ An, Qu¶ng Nam, Gia Lai,
Long An, vµ T©y Ninh theo chØ ®¹o t¹i V¨n b¶n sè 1313/VPCP –KTTH
ngµy 22/3/2004, c¸c tØnh ®îc chän lµm thÝ ®iÓm ®· hoµn thµnh c¸c nhiÖm
vô ®îc giao theo ®óng kÕ ho¹ch vµ néi dung chØ ®¹o cña NHNN còng nh sù
thèng nhÊt gi÷a hai ng©n hµng NHNN&PTNT vµ NHCSXH. §Õn ngµy
30/4/2004 c¸c sè liÖu bµn giao ®· ®ù¬c hai ng©n hµng thèng nhÊt. Tõ sau
ngµy 10/5/2004 c«ng t¸c bµn giao ®· c¬ b¶n hoµn thµnh. Ngay sau khi nhËn
13
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
bµn giao, chi nh¸nh NHCSXH c¸c tØnh ®ù¬c chän lµm thÝ ®iÓm ®· triÓn
khai ngay viÖc cñng cè, kiÖn toµn l¹i c¸c tæ tiÕt kiÖm vµ vay vèn vµ triÓn
khai cho vay hé nghÌo th«ng qua c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ®¶m b¶o vèn
®Õn víi hé nghÌo kh«ng chËm trÔ.
Mét sè chi nh¸nh NHCSXH ®îc thÝ ®iÓm nhËn bµn giao, sau 3 th¸ng
ho¹t ®éng (sau bµn giao) hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c cho vay thu nî ®îc thÓ hiÖn
mét c¸ch râ rÖt: t¹i chi nh¸nh NHCSXH tØnh Qu¶ng Nam doanh sè cho vay
3 th¸ng ®¹t 23 tû ®ång, t¨ng so víi cïng k× khi uû th¸c toµn phÇn qua
NHNN&PTNT lµ 19 tû ®ång, doanh sè thu nî ®¹t 9,5 tû ®ång, t¨ng so víi
cïng k× khi uû th¸c lµ 3,4 tû ®ång. Tæng d nî ®Õn 31/7/2004 cña chi nh¸nh
®¹t 207 tû ®ång t¨ng so víi cïng k× 41,7 tû ®ång vµ so víi ®Çu n¨m 2004 lµ
21,7 tû ®ång.T¹i chi nh¸nh NHCSXH tØnh T©y Ninh, sau 3 th¸ng nhËn bµn
giao d nî cho vay hé nghÌo tõ 64,5 tû ®ång ( 4 th¸ng ®Çu n¨m gi¶m 1,2
tû®ång) ®· ®¹t trªn 80 tû ®ång, t¨ng 16 tû ®ång. T¹i chi nh¸nh NHCSXH
tØnh Long An ®Õn 30/6/2004 tæng d nî ®¹t 134 tû ®ång t¨ng so víi ®Çu n¨m
21 tû ®ång trong ®ã d nî cho vay hé nghÌo ®¹t 98 tû ®ång, t¨ng so víi ®Çu
n¨m 19 tû ®ång. Sau khi nhËn bµn giao chi nh¸nh NHCSXH tØn Long An ®·
tËp trung cñng cè l¹i c¸c tæ nhãm g¾n víi c¸c ®oµn thÓ, chñ ®éng kÝ kÕt hîp
®ång uû th¸c víi 4 ®oµn thÓ cÊp tØnh (héi Cùu chiÕn binh, héi N«ng d©n,
héi Liªn hiÖp phô n÷ tØnh vµ ®oµn thanh niªn); kiÖn toµn vµ n©ng cao n¨ng
lùc ho¹t ®éng cuÈ c¸c tæ tiÕt kiÖm vµ cho vay vèn (khi nhËn bµn giao cã
2.563 tæ tiÕt kiÖm vay vèn, c¸c tæ nµy ®îc kiÖn toµn vµ cñng cè l¹i cßn
1.633 tæ, gi¶m 930 tæ).
2. Nh÷ng khã kh¨n cÇn gi¶i quyÕt :
2.1.VÊn ®Ò l·i suÊt:
HiÖn nay NHCSXH ®ang cho vay víi nhiÒu møc l·i suÊt rÊt kh¸c
nhau:
Møc 0,25 %/th¸ng: ¸p dông cho vay tr¶ chËm vÒ nhµ ë.
Møc 0,35%/thÊng: ¸p dông trong cho vay gi¶i quyÕt viÖc lµm
vµ cho th¬ng bÖnh binh vµ ngêi tµn tËt.
Møc 0,45%/th¸ng: ¸p dông trong cho vay häc sinh, sinh viªn
vµ cho vay hé nghÌo vïng III, hé nghÌo c¸c x· ®Æc biÖt khã
kh¨n thuéc ch¬ng tr×nh 135.
14
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
Møc 0.5%/th¸ng: ¸p dông trong cho vay hé nghÌo, cho vay
gi¶i quyÕt viÖc lµm th«ng thêng vµ cho vay xuÊt khÈu lao
®éng.
VÒ l·i suÊt nî qu¸ h¹n tÝnh trªn l·i suÊt khi cho vay còng cã nhiÒu
møc kh¸c nhau: møc 120% ®îc ¸p dông trong cho vay häc sinh sinh viªn,
møc 130% ®îc ¸p dông trong cho vay hé nghÌo, cho vay xuÊt khÈu lao
®éng vµ møc 200% ®îc ¸p dông trong cho vay gi¶i quyÕt viÖc lµm.
MÆc dï cã nhiÒu møc l·i suÊt cho vay kh¸c nhau nh trªn nhng nãi
chung l·i suÊt cho vay cña NHCSXH ®Òu rÊt thÊp, thÊp h¬n l·i suÊt huy
®éng vèn trªn thÞ trêng theo bÊt ®¼ng thøc l·i kÐp sau: LSCV u ®·i < LS
huy ®éng vèn thÞ trêng < LSCV thÞ trêng.
Do l·i suÊt u ®·i thÊp h¬n l·i suÊt cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trªn
cïng ®Þa bµn, do ®ã ngay c¶ chÝnh quyÒn c¬ së, ban chØ ®¹o xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo còng cã t tëng ban ph¸t tÝn dông nªn dÔ x¶y ra hiÖn tîng b×nh qu©n
chia ®Òu, tiªu cùc trong cho vay, n¶y sinh nhu cÇu gØa t¹o ®Ó sö dông vèn
sai môc ®Ých (vay vèn ®Ó göi tiÕt kiÖm hoÆc mua chøng chØ cã gi¸ víi l·i
suÊt cao h¬n ®Ó kiÕm lêi), møc vay b×nh qu©n cña hé nghÌo hiÖn nay lµ
h¬n 2 triÖu ®ång/hé, nh vËy lµ thÊp h¬n nhu cÇu møc vèn ®Çu t cña c¸c hé.
L·i suÊt cho vay kh«ng dùa trªn c¬ së chi phÝ dÞch vô cña ng©n hµng,
do ®ã thiÕu søc thuyÕt phôc ®Ó thu hót c¸c nguån vèn trong céng ®ång,
doanh nghiÖp c¸c tæ chøc quèc tÕ, v× c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nghi ng¹i
tÝnh bÒn v÷ng cña ng©n hµng nªn h¹n chÕ ®Çu t. V× vËy nguån vèn cña
NHCSXH chñ yÕu dùa vµo “bao cÊp” cña nhµ níc chiÕm tû träng lín, cha
thùc hiÖn ®îc chñ tr¬ng x· héi ho¸ nguån vèn cho vay ®èi víi ngêi nghÌo.
Tõ tríc ®Õn nay, ng©n s¸ch nhµ níc ®· ph¶i bá ra hµng tr¨m tØ ®ång mçi
n¨m ®Ó cÊp bï cho c¸c kho¶n tÝn dông u ®·i. N¨m 2003 Ng©n s¸ch nhµ níc
®· cÊp bï cho NHCSXH 356 tû ®ång vµ kÕ ho¹ch n¨m 2004 sÏ cÊp bï cho
NHCSXH 450 tû ®ång. HiÖn nay kinh tÕ níc ta cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n, rÊt
nhiÒu ch¬ng tr×nh dù ¸n cÊc ®îc ng©n s¸ch nhµ níc hç trî trong khi nguån
nµy l¹i quÊ eo hÑp. V× vËy ®©y lµ vÊn ®Ò cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp cÇn cã biÖn
ph¸p th¸o gì .
H¬n n÷a l·i suÊt u ®·i ®èi víi ngêi nghÌo chØ cã thÓ hç trî trong thêi
gian cã h¹n, kh«ng thÓ lµ c«ng cô l©u ®µi gióp cho ngêi nghÌo ph¸t triÓn ®îc. Bëi v×: viÖc n©ng cao ®êi sèng vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn ®i lªn ®èi víi
ngêi nghÌo chØ cã thÓ dùa vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, hä ph¶i
tù m×nh nç lùc phÊn ®Êu, kh«ng thÓ tr«ng chê û l¹i vµo sù gióp ®ì cña x·
15
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
héi. C¸i chÝnh kh«ng ph¶i lµ viÖc u ®·i l·i suÊt bao nhiªu cho ngêi nghÌo
mµ chÝnh lµ ngêi nghÌo ®îc gióp ®ì vÒ viÖc lµm, v¨n ho¸, kÜ thuËt… vµ hä
cÇn vay bao nhiªu vèn ®Ó phÊt triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o c«ng ¨n viÖc
lµm, t¨ng thu nhËp ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng vµ tr¶ nî Ng©n hµng.
2.2.Tiªu chÝ ®Ó x¸c®Þnh ngêi nghÌo:
HiÖn nay cã rÊt nhiÒu tiªu chÝ kh¸c nhau cña c¸c tæ chøc trong vµ
ngoµi níc ®¸nh gi¸ vÒ nghÌo ®ãi.C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tæng hîp ®iÒu tra
vµ thèng kª còng kh¸c nhau, do ®ã con sè ®a ra vÒ tØ lÖ nghÌo ®ãi ë níc ta
cha hoµn toµn trïng khíp nhau. Theo tiªu chÝ do Bé Lao ®éng th¬ng binh
vµ X· héi ®a ra míi ®©y th× hé nghÌo lµ hé cã thu nhËp díi 80.000
®ång/th¸ng (miÒn nói, h¶i ®¶o), díi 100.000 ®ång/th¸ng (ë n«ng th«n) vµ díi 150.000 ®ång/th¸ng (ë thµnh thÞ). Theo V¨n phßng ch¬ng tr×nh môc tiªu
quèc gia xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ viÖc lµm, trong giai ®o¹n 2001-2003, kÕt
qu¶ ®iÒu tra ë mét sè tØnh nghÌo nhÊt níc ta cho thÊy, Lai Ch©u tû lÖ hé
nghÌo cßn 36,84%, B¾c K¹n 26,05%, Sãc Tr¨ng 27,08%, Qu¶ng TrÞ
17,1%... TÝnh chung c¶ níc cßn kho¶ng 2 triÖu hé nghÌo. V× vËy cÇn ph¶i
cã c¬ chÕ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vµ c«ng b»ng ®èi víi c¸c hé nghÌo ®Ó ®ång
vèn chÝnh s¸ch cã thÓ ®Õn ®óng ®èi tîng cÇn vay, cÇn ®îc u ®·i.
2.3.VÊn ®Ò t¸i nghÌo :
Trong thùc tÕ cã nhiÒu trêng hîp ngêi n«ng d©n ®îc vay vèn cña
ng©n hµng ®Ó lµm kinh tÕ vµ cã nhiÒu hé tho¸t ®îc ®ãi nghÌo nhng do thêi
h¹n vay vèn kh«ng dµi nªn sau khi tr¶ vèn cho ng©n hµng hä l¹i r¬i vµo t×nh
tr¹ng nghÌo ®ãi. §©y lµ mét thùc tÕ ®· x¶y ra ë rÊt nhiÒu ®Þa ph¬ng trong c¶
níc. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn hiÖn tîng nµy mét phÇn lµ do ngêi nghÌo cha
sö dông vèn cã hiÖu qu¶, hä cha hiÓu biÕt nhiÒu vÒ kho© häc kÜ thuËt nªn
chØ cã thÓ kinh doanh trªn quy m« nhá nªn hiÖu qu¶ ®em l¹i kh«ng lín.
2.4.VÊn ®Ò cho häc sinh sinh viªn vay vèn:
§¶ng vµ nhµ níc ta kh¼ng ®Þnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ
c«ng nghÖ lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, lµ ®éng lùc, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi: “gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, ®Çu t cho
gi¸o dôc lµ ®Çu t ph¸t triÓn”. ChÝnh v× vËy, trong nh÷ng n¨m qua nÒn gi¸o
dôc níc nhµ ®· ®îc §¶ng , nhµ níc ta vµ toµn x· héi ®Æc biÖt quan t©m ®Çu
t ph¸t triÓn, c¬ sá vËt chÊt vµ ®iÒu kiÖn häc tËp cña häc sinh sinh viªn ngµy
cµng ®îc c¶i thiÖn. Tõ ®ã chÊt lîng gi¸o dôc ®· ®îc n©ng cao lªn . §Ó hç
trî cho nh÷ng häc sinh sinh viªn cã hoµn c¶nh khã kh¨n, kh«ng ®ñ kh¶
n¨ng tµi chÝnh ®Ó trang tr¶i chi phÝ häc tËp, ®Æc biÖt lµ häc sinh, sinh viªn
thuéc ®èi tîng chÝnh s¸ch, thuéc hé nghÌo, vïng s©u vïng xa... Nhµ níc ®·
16
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch hç trî nh: miÔn gi¶m häc phÝ, thùc hiÖn trî cÊp
cho c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch, u tiªn vÒ ®iÒu kiÖn tuyÓn sinh... trong ®ã chÝnh
s¸ch hç trî tÝn dông cho ®èi tîng nµy còng ®îc thùc hiÖn.
Ngµy 2/3/1998 Thñ tíng chÝnh phñ kÝ quyÕt ®Þnh sè 51/1998/Q§TTg thµnh lËp quü tÝn dông ®µo t¹o ®Ó cho vay víi l·i suÊt u ®·i ®èivíi häc
sinh sinh viªn ®ang theo häc ë c¸c trêng ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc
chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ. Quü cã vèn ban ®Çu lµ 160 tû ®ång bao gåm
c¸c nguån: ng©n s¸ch nhµ níc, vèn do c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i tù nguyÖn
®ãng gãp vµ cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n kh¸c...
Ng©n hµng C«ng th¬ng ViÖt Nam lµ ®¬n vÞ ®îc giao qu¶n lý qòy vµ
cho vay tõ khi thµnh lËp, ®Õn ngµy 30/6/2003, quü tÝn dông ®µo t¹o ®îc bµn
giao sang Ng©n hµng ChÝnh s¸ch x· héi qu¶n lý vµ cho vay. MÆc dï ®É thu
®îc nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu kh¸ kh¶ quan song trong qu¸ trÝnh cho vay víi
®èi tîng nµy chóng ta vÊn thÊy næi lªn mét sè vÊn ®Ò:
Trªn thùc tÕ nhiÒu trêng kh«ng th«ng tin kÞp thêi cho ng©n hµng
nh÷ng häc sinh chuyÓn trêng, bá häc, bÞ kØ luËt, bÞ xo¸ tªn, bÞ ®×nh chØ vµ
buéc th«i häc cã vay vèn ng©n hµng, g©y khã kh¨n cho ng©n hµng trong
viÖc x¸c ®Þnh ®Þa chØ c tró cña häc sinh sinh viªn do ®ã nguy c¬ mÊt vèn lµ
rÊt lín.
Tõ b¶n th©n häc sinh,sinh viªn, cã nhiÒu häc sinh, sinh viªn cã ý thøc
tr¸ch nhiÖm tr¶ nî kÐm, nhiÒu trêng hîp coi ®©y nh mét kho¶n hç trî cña
nhµ níc kh«ng cÇn hoµn tr¶, nhÊt lµ sau khi sinh viªn ra trõ¬ng ng©n hµng
kh«ng n¾m ®îc ®Þa chØ g©y khã kh¨n cho ng©n hµng trong viÖc theo dâi thu
nî...
VÒ quy chÕ cho vay: Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× ng©n hµng tiÕn
hµnh cho vay vµ gi¶i ng©n trùc tiÕp tíi tay häc sinh. Thùc tÕ quy ®Þnh nµy
g©y khã kh¨n cho ng©n hµng trong viÖc theo dâi thu nî sau khi häc sinh ra
trêng, rñi ro mÊt vèn lµ khã tr¸nh khái.
VÒ chi phÝ ho¹t ®éng cña quü tÝn dông ®Ço t¹o, theo quy ®Þnh hiÖn
hµnh t¹i th«ng t 97/1997/TT-BTC cña Bé Tµi chÝnh vÒ chÕ ®é tµi chÝnh cña
quü cha quy ®Þnh cô thÓ vÒ c¸c kho¶n chi cÊn thiÕt cho ho¹t ®éng s¬ kÕt
tæng kÕt ho¹t ®éng cña quü, chi phÝ cho ho¹t ®éng tuyªn truyÒn qu¶ng b¸ vÒ
kÕt qu¶ vµ ho¹t ®éng cña quü còng g©y nªn khã kh¨n cho ho¹t ®éng triÓn
khai ho¹t ®éng cña quü t¹i ng©n hµng qu¶n lý quü.
VÒ thu nhËp cña ng©n hµng qu¶n lý Quü tÝn dông ®µo t¹o theo quy
®Þnh t¹i th«ng t 97 th× phÝ dÞch vô chi tr¶ cho ng©n hµng qu¶n lý tÝnh trªn d
17
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
nî cho vay trong h¹n lµ cha hîp lÝ v× ®©ylµ h×nh thøc cho vay kh«ng ¸p
dông c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn mÆt, thêi h¹n tr¶ nî kÐo dµi, l¹i chøa ®ùng
nhiÒu rñi ro lµm ¶nh hëng ®Õn kh¼ n¨ng tµi chÝnh cña ng©n hµng qu¶n lÝ
quü.
Nguån vèn dïng ®Ó cho vay häc sinh sinh viªn cßn qu¸ h¹n hÑp
.NÕu ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vay cña c¸c ®èi tîng thuéc diÖn u ®·i th× cßn thiÕu
rÊt nhiÒu.
2.5 .Mét sè vÊn ®Ò kh¸c :
Cho vay vèn ®èi víi hé nghÌo cßn h¹n chÕ bëi mét sè cÊp chÝnh
quyÒn ®Þa ph¬ng, héi, ®oµn thÓ cha thùc sù quan t©m ®Õn c«ng t¸c cho vay
vèn ®èi víi hé nghÌo. Cã n¬i cßn sî tr¸ch nhiÖm kh«ng kÝ xÐt duyÖt cho
vay hoÆc kh«ng híng dÉn hé nghÌo thµnh lËp tæ vay vèn ®Ó tiÕp cËn vèn
vay ng©n hµng. Cßn nhiÒu tæ chøc cho vay vèn ®èi víi hé nghÌo dÉn ®Õn sù
chång chÐo (mét hé nghÌo vay ë nhiÒu n¬i) g©y khã kh¨n trong kiªm tra sö
dông vèn vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vèn. Mét sè chñ dù ¸n, tæ trëng tæ vay vèn
cßn cã biÓu hiÖn thu thªm phÝ cña ngêi vay ngoµi l·i suÊt trong hîp ®ång
tÝn dông kÝ víi ng©n hµng. Mét sè Ýt trêng hîp chñ dù ¸n, tæ trëng tæ vay
vèn thu nî cña ngêi vay kh«ng tr¶ nî vµo ng©n hµng hoÆc sö dông vèn vµo
môch ®Ých kh¸c. C¸c kho¶n nî qu¸ h¹n, nî khoanh... ®Õn nay khã cã kh¶
n¨ng thu håi vèn.
IV.§¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña NHCSXH:
Tõ nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc cã thÓ thÊy: viÖc triÓn khai cho vay hé
nghÌo th«ng qua c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ®· tõng bíc gãp phÇn thóc ®Èy
qu¸ tr×nh x· héi ho¸ ho¹t ®éng cho vay cña NHCSXH, huy ®éng c¸c bé c¸c
cÊp c¸c ngµnh, ®Æc biÖt lÇ c¸c héi ®oµn thÓ cïng g¾n tr¸ch nhiÖm víi
NHCSXH trong suèt qu¸ tr×nh tõ kh©u thÈm ®Þnh ®Õn kh©u khi gi¶i ng©n,
thu nî, thu l·i, ®¶m b¶o ®ång vèn u ®·i kÞp thêi ®Õn víi c¸c ®èi tîng chÝnh
s¸ch vµ hé nghÌo cã nhu cÇu vay vèn ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh n©ng cao ®êi
sèng. ViÖc huy ®éng ®îc mét lùc lîng ®«ng ®¶o c¸n bé cña c¸c héi ®oµn
thÓ vµ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi vµo qu¸ tr×nh cho vay vµ thu nî ®· t¹o ra
cho NHCSXH mét m¹ng líi c¸n bé kh«ng biªn chÕ hÕt lßng v× ngêi nghÌo,
®îc sèng trong sù ®ïm bäc cña céng ®ång, bít ®i nh÷ng mÆc c¶m x· héi,
phÊn ®Êu v¬n lªn kh¾c phôc khã kh¨n trong cuéc sèng.
Nhê sù phèi kÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c ®oµn thÓ chÝnh trÞ x· héi, c¸c
mãn vay còng t¨ng lªn (trung b×nh 4,5 triÖu ®ång/hé, c¸ biÖt cã hé ®îc vay
tíi 10triÖu ®ång/hé), chÊt lîng tÝn dông cña NHCSXH còng t¨ng lªn. Nî
qu¸ h¹n ®Õn 31/12/2004 íc 493 tû ®ång, chiÕm 3,5% tæng d nî, gi¶m 7 tû
18
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
®ång (-1,5%) so víi 31/12/2003. Trong ®ã nî qu¸ h¹n cho vay hé nghÌo lµ
369 tû ®ång.
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng NHCSXH còng ®· gÆp ph¶i mét
sè vÊn ®Ò cÇn th¸o gì. V× vËy trong thêi gian tíi ®Ó NHCSXH thùc hiÖn tèt
h¬n n÷a nhiÖm vô cña m×nh vµ nh÷ng nhiÖm vô lín h¬n khi ®îc chÝnh phñ
giao, rÊt cÊn sù hç trî cña c¸c cÊp c¸c ngµnh vµ ®Æc biÖt lµ sù quan t©m t¹o
®iÒu kiÖn cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp vÒ mét sè vÊn ®Ò sau: cñng cè l¹i c¸c tæ
tiÕt kiÖm vµ vay vèn, n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ban xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo;
x¸c ®Þnh l¹i chuÈn nghÌo trªn c¬ së chuÈn nghÌo do Bé Lao ®éng –Th¬ng
binh x· héi c«ng bè, c¸c ®Þa ph¬ng cÇn tæ chøc kh¶o s¸t ®¸nh gi¸chung vµ
c«ng bèchuÈn nghÌo phï hîp víi thùc tÕ ®Þa ph¬ng m×nh, ®Ó tõ ®ã cã gi¶i
ph¸p gióp ®ì c¸c hé nghÌo tho¸t nghÌo mét c¸ch bÒn v÷ng, chèng t¸i
nghÌo; ®ång thêi tõng bíc x¸c ®Þnh chuÈn nghÌo cña nø¬c ta phï hîp víi
tiÒu chÝ ®¸nh gi¸ cña thÕ giíi vµ c¸c níc trong khu vùc.
V. gi¶i ph¸p vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña
NHCSXH
1. Bµi häc kinh nghiÖm tõ NHCSXH NhËt B¶n
Sau chÕn tranh thÕ giíi II, NhËt bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ, nÒn kinh tÕ l©m
vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng trÇm träng. §Ó vît qua t×nh tr¹ng ®ã, NhËt B¶n
®· huy ®éng nguån lùc trong níc lµ con ngêi. Do vËy NhËt B¶n ®· ®a ra
mét m« h×nh cho vay thÝch hîp.
* VÒ m« h×nh cho vay chÝnh s¸ch cña NhËt B¶n
Huy ®éng tiÕt kiÖm:
Trong huy ®éng vèn, chÝnh phñ NhËt khuyÕn khÝch ph¸t huy néi lùc
díi h×nh thøc tiÕt kiÖm cña d©n chóng göi vµo ng©n hµng tõng bíc tÝch luü
vèn t¹o tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Vµ h×nh thøc huy ®éng hiÖu qu¶ nhÊt
®îc sö dông ®ã lµ “ TiÕt kiÖm bu ®iÖn”. Bëi ®©y lµ tæ chøc kiÓm so¸t 1/4 tµi
s¶n gia ®×nh ë NhËt B¶n.
Nhê ¸p dông chÝnh s¸ch t¨ng cêng tiÕt kiÖm trong níc nªn tØ lÖ tiÕt
kiÖm cña NhËt B¶n cao h¬n nhiÒu so víi c¸c níc ¢u–Mü. Trong ®ã tiÒn
tiÕt kiÖm bu ®iÖn chiÕm 30% tæng sè tiÒn tiÕt kiÖm quèc néi vµ 20% trong
tæng sè tiÒn tiÕt kiÖm cña hé gia ®×nh.
Cho vay chÝnh s¸ch:
19
Ng©n hµng chÝnh s¸ch X· héi ViÖt Nam
Trong sö dông vèn, ChÝnh phñ lu«n chó träng ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc
cÇn thiÕt cho t¨ng trëng kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp, c«ng ty kh«ng thÓ tiÕp
cËn víi c¸c vèn vay tõ ng©n hµng th¬ng m¹i th× ChÝnh phñ thµnh lËp nh÷ng
c¬ quan tµi trî cña ChÝnh phñ nh: Ng©n hµng ph¸t triÓn NhËt B¶n, C¬ quan
tµi chÝnh tµi trî doanh nghÖp võa vµ nhá, C¬ quan tµi chÝnh hç trî d©n sinh
(NLFC)... ®Ó sö dông nguån tiÕt kiÖm Bu ®iÖn vµ Quü b¶o hiÓm l¬ng hu ®Ó
thùc hiÖn cho vay ®Çu t tµi chÝnh hç trî cho c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ träng
®iÓm cña ChÝnh phñ nh: ®Çu t vµo lÜnh vùc hç trî d©n sinh vÒ nhµ ë, m«i trêng, hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá... theo l·i suÊt ®îc Nhµ níc quy ®Þnh.
ChÝnh phñ sö dông ng©n s¸ch quèc gia ®Ó ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh nh x©y
dùng c¬ së h¹ tÇng.
ë NhËt B¶n, doanh nghiÖp võa vµ nhá ®îc coi lµ “b¶o vËt quèc gia”
v× chÝnh c¸c doanh nghiÖp nµy ®· t¹o nªn sù ph¸t triÓn kú diÖu cña nÒn kinh
tÕ NhËt B¶n. V× vËy, ë Nh¹t B¶n ®· thµnh lËp riªng mét c¬ quan chuyªn hç
trî tµi chÝnh cho lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy cã tªn gäi “Ng©n hµng TÝn
dông” (Shinkin Bank), cã h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng gièng nh hÖ thèng
Quü tÝn dông nh©n d©n ë níc ta hiÖn nay.
C¬ chÕ ho¹t ®éng cña NLFC:
C¬ chÕ t¹o lËp nguån vèn: NLFC kh«ng cã ho¹t ®éng huy ®éng vèn,
kh«ng ®îc phÐp huy ®éng tiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n chóng, huy ®éng tiÒn
göi tiÕt kiÖm cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n. Do ®ã, hÇu hÕt nguån vèn lµ do
Nhµ níc cÊp 90% vµ 10% cßn l¹i díi d¹ng tr¸i phiÕu ®Çu t tµi chÝnh (quèc
tr¸i) hoÆc tr¸i phiÕu cã b¶o l·nh cña ChÝnh phñ.
C¬ chÕ cho vay: T¹i NhËt B¶n, c¸c ng©n hµng t nh©n vµ c¸c tæ chøc
tÝn dông kh«ng muèn cho vay c¸c doanh nghiÖp cùc nhá, doanh nghiÖp míi
khëi lËp dï cã tµi s¶n thÕ chÊp; do ®ã, ChÝnh phñ giao cho NLFC ®Çu t cho
vay. V× vËy kh¸ch hµng vay vèn cña NLFC ®Ó kinh doanh bao gåm: 30% lµ
nh÷ng doanh nghiÖp nhá vµ cùc nhá kh«ng thÓ vay ®îc tõ ng©n hµng th¬ng
m¹i, 70% sè kh¸ch hµng vay tõ ng©n h¹ng th¬ng m¹i vµ mét phÇn tõ NLFC.
Trong c¬ chÕ cho vay bao gåm: cho vay thêng chiÕm trªn 60% tæng
d nî; cho vay c¶i thiÖn t×nh h×nh kinh doanh; cho vay ®Æc biÖt (vÝ dô nh
doanh nghiÖp míi khëi lËp, u tiªn ®èi víi chñ doanh nghiÖp lµ doanh
nghiÖp ®Çu t thiÕt bÞ ®Ó tham gia vµo lÜnh vùc míi...) ; cho vay sinh ho¹t;
cho vay gi¸o dôc; cho vay b¶o ®¶m b»ng tiÒn l¬ng,víi l·i uÊt u ®·i b»ng l·i
suÊt ng©n hµng th¬ng m¹i. NhËt B¶n cho vay u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp
20
- Xem thêm -
.DOC 
28 
147 
132 
