Tài liệu Nghiên cứu xây dựng hế thống thông tin địa lý phục vụ công tác quản lý và cấp phát thông tin tư liệu địa hình quân sự

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ------------------------------- NGUYỄN HẢI HÀ NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÝ PHỤC VỤ CÔNG TÁC QUẢN LÝ VÀ CẤP PHÁT THÔNG TIN TƯ LIỆU ĐỊA HÌNH QUÂN SỰ LUẬN VĂN THẠC SỸ KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH: XỬ LÝ TÍN HIỆU VÀ TRUYỀN THÔNG Hà Nội – 2004 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ------------------------------- NGUYỄN HẢI HÀ NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÝ PHỤC VỤ CÔNG TÁC QUẢN LÝ VÀ CẤP PHÁT THÔNG TIN TƯ LIỆU ĐỊA HÌNH QUÂN SỰ LUẬN VĂN THẠC SỸ KỸ THUẬT CHUYÊN NGÀNH: XỬ LÝ TÍN HIỆU VÀ TRUYỀN THÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGUYỄN THÚC HẢI Hà Nội – 2004 -i- Trang Më ®Çu 1 Ch−¬ng 1: hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý 4 1.1. kh¸i niÖm vÒ hÖ thèng gis 4 1.1.1. Tæng quan vÒ hÖ thèng GIS 5 1.1.2. §Þnh nghÜa gis 5 1.1.3. C¸c lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ liªn quan ®Õn gis 5 1.1.4. C¸c lÜnh vùc øng dông gis 5 6 1.2. C¸c thµnh phÇn vµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña gis 1.2.1. C¸c thµnh phÇn c¬ b¶n cña gis 6 1.2.2. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña GIS 8 10 1.3. C¸c kiÓu d÷ liÖu vµ c¸c m« h×nh d÷ liÖu GIS 1.3.1. C¸c kiÓu d÷ liÖu cña GIS 10 1.3.1.1 D÷ liÖu kh«ng gian 10 1. 3.1.2 D÷ liÖu thuéc tÝnh 11 1.3.1.3 D÷ liÖu ¶nh 11 1.3.2. C¸c M« h×nh d÷ liÖu GIS 11 1.3.2.1 M« h×nh d÷ liÖu raster 12 1.3.2.2 M« h×nh d÷ liÖu Vector 12 13 1.4. hÖ to¹ ®é vµ hÖ quy chiÕu sö dông trong GIS 1.4.1. HÖ to¹ ®é 14 1.4.1.1 HÖ to¹ ®é ph¼ng 14 1.4.1.2 HÖ to¹ ®é tr¸i ®Êt 15 1.4.2. C¸c hÖ quy chiÕu 16 17 1.5. b¶n ®å ®Þa h×nh 1.5.1. Kh¸i qu¸t chung 17 1.5.2. B¶n ®å ®Þa h×nh 18 1.5.2.1 Kh¸i niÖm chung vÒ b¶n ®å ®Þa h×nh 18 A - Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vµ c«ng dông cña b¶n ®å ®Þa h×nh 18 B - Yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi b¶n ®å ®Þa h×nh 19 1.5.2.2 C¬ së to¸n häc cña b¶n ®å A - H×nh d¹ng vµ kÝch th−íc tr¸i ®Êt LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng 20 21 NguyÔn H¶i Hµ -iiB - L−íi khèng chÕ tr¾c ®Þa quèc gia 22 C - ChiÕu h×nh b¶n ®å 23 a. ChiÕu h×nh Gauss 24 b. ChiÕu h×nh U.T.M. 25 1.5.2.3 C¸c hÖ to¹ ®é trªn b¶n ®å 26 A - To¹ ®é ®Þa lý 26 B - To¹ ®é vu«ng gãc 26 a. To¹ ®é vu«ng gãc Gauss 26 b. To¹ ®é vu«ng gãc U.T.M 27 1.5.2.4 Chia m¶nh, ®¸nh sè b¶n ®å ®Þa h×nh 29 A - Chia m¶nh, ®¸nh sè b¶n ®å Gauss 29 B - Chia m¶nh, ®¸nh sè b¶n ®å ®Þa h×nh UTM. 31 a. Chia m¶nh b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:1.000.000, 1:500.000, 1:250.000 31 b. Chia m¶nh, ®¸nh sè b¶n ®å ®Þa h×nh UTM tû lÖ 1:100.000, 1:50.000, 1:25.000 32 33 1.6. xö lý vµ ph©n tÝch d÷ liÖu trong GIS 1.6.1. Xö lý d÷ liÖu trong GIS 33 1.6.2. Ph©n tÝch d÷ liÖu trong GIS 33 1.6.2.1 Truy vÊn d÷ liÖu thuéc tÝnh 34 1.6.2.2 Truy vÊn kh«ng gian 34 1.6.2.3 Truy vÊn kÕt hîp 35 1.6.2.4 Mét sè kiÓu ph©n tÝch kh¸c cña GIS 35 36 1.7. c¬ së d÷ liÖu trong gis 1.7.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n 36 1.7.1.1 C¬ së d÷ liÖu 36 1.7.1.2 KiÕn tróc cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu 37 1.7.1.3 Ng−êi qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu 39 1.7.1.4 Ng−êi sö dông c¬ së d÷ liÖu 39 1.7.2. TÝch hîp th«ng tin b¶n ®å víi c¬ së d÷ liÖu 40 1.7.2.1 Ng«n ng÷ truy nhËp kh«ng gian 40 1.7.2.2 C¬ së d÷ liÖu trong GIS 40 Ch−¬ng 2: qu¶n lý th«ng tin t− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù 2.1. thùc tr¹ng øng dông gis trong qu©n sù 2.1.1. Vai trß cña b¶n ®å sè trong giai ®o¹n hiÖn nay LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng 44 44 44 NguyÔn H¶i Hµ -iii2.1.2. Hai m« h×nh tæ chøc d÷ liÖu 44 2.1.3. §«i nÐt vÒ côc b¶n ®å - bé tæng tham m−u 45 2.1.4. Qui ®Þnh chung 46 2.1.5. Qui tr×nh c«ng nghÖ sè ho¸ b¶n ®å 46 48 2.2. hÖ thèng th«ng tin t− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù 2.2.1. Th«ng tin T− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù 48 2.2.1.1 T− liÖu b¶n ®å 48 2.2.1.2 T− liÖu kh«ng ¶nh 48 2.2.1.3 T− liÖu tr¾c ®Þa 49 2.2.1.4 T− liÖu b¶n ®å sè 49 2.2.1.5 T− liÖu ®Þa h×nh kh¸c. 49 2.2.2. HÖ thèng phÇn mÒm øng dông GIS 49 2.2.2.1 CÊu tróc cña hÖ GIS-OFFICE 49 2.2.2.2 C¸c thµnh phÇn cña modul phÇn mÒm hÖ thèng GIS-OFFICE 50 2.2.3 Thu thËp d÷ liÖu trong gis-office 54 2.2.3.1 D÷ liÖu sè ho¸ b»ng thao t¸c 55 2.2.3.2 D÷ liÖu vµo d¹ng text 55 2.2.3.3 Sè liÖu tõ ®o ®¹c ngo¹i nghiÖp 56 2.2.3.4 Nguån d÷ liÖu sè 56 2.2.3.5 D÷ liÖu h×nh ¶nh vµ d÷ liÖu ®· quÐt 57 2.2.3.6 D÷ liÖu ¶nh ®o 58 2.2.4 Ph©n tÝch, xö lý d÷ liÖu trong gis-office 58 2.2.4.1 C¸c phÐp ph©n tÝch kh«ng gian 58 2.2.4.2 Ph©n tÝch h×nh ¶nh 59 2.2.4.3 Xö lý d÷ liÖu 60 2.2.4.4 C¸c ph©n tÝch m« h×nh ho¸ ®Þa h×nh 61 2.2.5. C¬ së d÷ liÖu trong GIS-OFFICE 61 2.2.5.1 Mét sè kh¶ n¨ng vÒ xö lý, tæng hîp c¬ së d÷ liÖu trong GIS-OFFICE 62 a. Chøc n¨ng hái ®¸p 62 b. C¸c chøc n¨ng thu thËp d÷ liÖu 63 c. C¸c chøc n¨ng b¶o tr× d÷ liÖu 63 d. C¸c chøc n¨ng nhËp, chÌn c¬ së d÷ liÖu lín 63 2.2.5.2 S¶n phÈm cña GIS-OFFICE Ch−¬ng 3: Ph©n tÝch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng 3.1 ph©n tÝch hÖ thèng LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng 63 64 64 NguyÔn H¶i Hµ -iv3.1.1. Lùa chän kiÕn tróc thùc hiÖn 64 3.1.2. Lùa chän c«ng cô thùc hiÖn 66 3.1.2.1 Lùa chän phÇn mÒm l−u tr÷ d÷ liÖu GIS 3.2 thiÕt kÕ hÖ thèng 3.2.1. Nh÷ng yªu cÇu vµ môc tiªu cña hÖ thèng 66 67 67 3.2.1.1 Yªu cÇu cña hÖ thèng 67 3.2.1.2 Môc tiªu cña hÖ thèng 68 3.2.2. Lùa chän c«ng cô thùc hiÖn 68 3.2.2.1 M« h×nh tæ chøc hÖ thèng 68 3.2.2.2 PhÇn mÒm thao t¸c, hiÓn thÞ d÷ liÖu 69 3.2.3. M« t¶ c¸c tr−êng th«ng tin sö dông trong hÖ thèng 3.2.3.1 C¸c lo¹i d÷ liÖu ®−îc l−u tr÷ trong hÖ thèng 69 69 D÷ liÖu raster b¶n ®å ®Þa h×nh qu©n sù 69 D÷ liÖu vector b¶n ®å ®Þa h×nh qu©n sù 71 D÷ liÖu v¨n b¶n 72 D÷ liÖu multimedia 72 3.2.3.2 C¸c chøc n¨ng cña phÇn mÒm 73 Khèi chøc n¨ng cËp nhËt d÷ liÖu 73 Khèi chøc n¨ng khai th¸c th«ng tin 73 Khèi chøc n¨ng ph©n phèi vµ t×m kiÕm th«ng tin 73 Khèi chøc n¨ng hÖ thèng 73 §Æc ®iÓm ng−êi sö dông 74 3.2.4. Qui tr×nh qu¶n lý vµ cÊp ph¸t d÷ liÖu 74 3.2.4.1 Qu¶n lý d÷ liÖu 74 3.2.4.2 CÊp ph¸t d÷ liÖu 74 3.2.5. C¸c chøc n¨ng cña hÖ thèng 75 3.2.5.1 Nhãm thao t¸c d÷ liÖu 75 3.2.5.2 Nhãm in Ên 76 3.2.5.3 Nhãm kiÓm tra 76 3.2.5.4 Nhãm qu¶n trÞ hÖ thèng 76 3.2.5.5 Nhãm chØ huy vµ cÊp ph¸t 77 3.2.6. S¬ ®å quan hÖ d÷ liÖu thuéc tÝnh cña hÖ thèng 77 3.2.6.1 S¬ ®å quan hÖ gi÷a d÷ liÖu vector vµ v¨n b¶n 77 3.2.6.2 S¬ ®å quan hÖ gi÷a d÷ liÖu vector vµ multimedia 77 LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -v3.2.6.3 Quan hÖ gi÷a c¸c d¹ng d÷ liÖu vµ c¸c ®¬n vÞ cung cÊp, l−u tr÷ d÷ liÖu 78 3.2.6.4 S¬ ®å quan hÖ gi÷a thuéc tÝnh ®å ho¹ vµ d÷ liÖu Vector 78 3.2.6.5 S¬ ®å quan hÖ gi÷a d÷ liÖu v¨n b¶n vµ multimedia 79 3.2.6.6 S¬ ®å quan hÖ gi÷a d÷ liÖu vector vµ raster 79 3.2.6.7 S¬ ®å quan hÖ gi÷a d÷ liÖu raster vµ multimedia 79 3.2.6.8 S¬ ®å quan hÖ gi÷a d÷ liÖu raster vµ v¨n b¶n 80 3.2.6.9 S¬ ®å quan hÖ gi÷a tØ lÖ b¶n ®å vµ d÷ liÖu Raster, Vector 80 3.2.6.10 S¬ ®å quan hÖ gi÷a thuéc tÝnh ®å ho¹ vµ d÷ liÖu Vector 80 3.2.6.11 S¬ ®å quan hÖ gi÷a hÖ to¹ ®é vµ d÷ liÖu Raster, Vector 81 3.2.7. M« t¶ hÖ thèng gis 82 3.2.7.1 M« h×nh thu thËp vµ xö lý th«ng tin 82 3.2.7.2 Kh¶ n¨ng cña hÖ thèng thiÕt kÕ 83 3.2.7.3 VÊn ®Ò thu thËp th«ng tin 83 Ch−¬ng 4: Cµi ®Æt vµ thö nghiÖm hÖ thèng 4.1. cµI ®Æt hÖ thèng 85 85 4.1.1. Cµi ®Æt SQL server 2000 85 4.1.2. Yªu cÇu cÊu h×nh cµi ®Æt cho m¸y chñ qu¶n lý File 85 4.2. C¸c thñ tôc cµi ®Æt ch−¬ng tr×nh 87 4.3. thö nghiÖm ch−¬ng tr×nh 89 4.3.1. Ch−¬ng tr×nh thö nghiÖm 89 4.3.2. Mét vµi h×nh ¶nh trong qu¸ tr×nh thö nghiÖm 89 4.4. kÕt qu¶ thö nghiÖm KÕt luËn 94 95 i. ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc 95 II. ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn 96 III. kÕt luËn 96 Phô lôc 97 tµi liÖu tham kh¶o 125 LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -1- Më ®Çu rong nh÷ng n¨m qua víi sù ph¸t triÓn cña C«ng nghÖ Th«ng tin mµ ®iÓn h×nh lµ sù ph¸t triÓn cña phÇn cøng còng nh− phÇn mÒm m¸y tÝnh, viÖc thu thËp, xö lý vµ cËp nhËt th«ng tin trë nªn rÊt nhanh chãng vµ chÝnh x¸c. B¶n ®å sè víi ®é chÝnh x¸c cao, kÌm theo nh÷ng th«ng tin hç trî rÊt ®a d¹ng ®· vµ ®ang ®−îc sö dông trong nhiÒu lÜnh vùc nh−: qu©n sù, kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi vv. ¸p dông thµnh tùu tiªn tiÕn cña c«ng nghÖ sè, Côc B¶n ®å Bé tæng Tham m−u ®· cho nghiªn cøu vµ sö dông c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å cña h·ng InterGraph trong lÜnh vùc qu¶n lý vµ sè ho¸ t− liÖu b¶n ®å ®Þa h×nh qu©n sù. Sau mét thêi gian Côc B¶n ®å Bé tæng Tham m−u ®· cho ra ®êi nhiÒu lo¹i b¶n ®å sè c¸c lo¹i tû lÖ ®−îc sö dông trong nhiÒu lÜnh vùc ®Æc biÖt lµm d÷ liÖu ®Çu vµo cho hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS - Geographic Information System). Mét trong nh÷ng s¶n phÈm ®¸ng ®−îc ghi nhËn lµ t− liÖu b¶n ®å phôc vô c«ng t¸c ph©n ®Þnh VÞnh B¾c Bé gi÷a ViÖt nam vµ Trung quèc, b¶n ®å biªn giíi ViÖt nam - Lµo. §©y lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm øng dông c«ng nghÖ sè hiÖn ®¹i, nã kh¼ng ®Þnh sù tiÖn lîi v−ît tréi cña d÷ liÖu sè trong hÖ thèng GIS ®èi víi qu¸ tr×nh qu¶n lý, l−u tr÷, cËp nhËt vµ khai th¸c th«ng tin b¶n ®å th«ng qua hÖ thèng m¹ng m¸y tÝnh hiÖn cã. T §Ò tµi: “nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý vµ cÊp ph¸t th«ng tin t− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù” ®−îc x©y dùng víi nh÷ng môc ®Ých sau: • §−a khèi t− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù vµo qu¶n lý d−íi d¹ng c¬ së d÷ liÖu, ®¶m b¶o an toµn, chÝnh x¸c vµ b¶o mËt. • Tõng b−íc tù ®éng ho¸ qui tr×nh cÊp ph¸t t− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù theo quyÒn h¹n ng−êi ®¨ng nhËp khai th¸c. • ChuÈn ho¸ quy tr×nh qu¶n lý t− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù ®−îc l−u tr÷, s¶n xuÊt t¹i ®¬n vÞ víi ®Þnh h−íng ¸p dông C«ng nghÖ Th«ng tin trong Quèc phßng. • Cung cÊp c¸c c«ng cô dÞch vô cÊp ph¸t t− liÖu, t×m kiÕm th«ng tin, hiÓn thÞ vµ b¸o c¸o. • ViÖc cÊp ph¸t th«ng tin vµ khai th¸c hÖ thèng ®−îc thùc hiÖn th«ng qua m«i tr−êng m¹ng néi bé hiÖn cã cña ®¬n vÞ. Ngµy nay hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®−îc hiÓu lµ mét hÖ thèng kh«ng chØ cung cÊp c¸c th«ng tin ®Þa lý thuÇn tuý mµ cßn lµ mét ph−¬ng tiÖn trî gióp trong c«ng t¸c qu¶n lý, t×m kiÕm, hiÓn thÞ vµ ph©n tÝch d÷ liÖu mµ cßn cã kh¶ n¨ng trî gióp ra quyÕt ®Þnh rÊt h÷u hiÖu cho con ng−êi. ViÖc t¹o lËp vµ øng dông hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®Ó l−u tr÷, qu¶n lý, ph©n tÝch vµ trao ®æi th«ng tin cã ý nghÜa to lín trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ - x· héi, b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i vµ an ninh quèc gia. Do ®ã, LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -2viÖc thu thËp vµ xö lý th«ng tin lµ mét vÊn ®Ò ®· sím ®−îc ®Æt ra. §Ó cã th«ng tin nhanh chãng, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c ng−êi ta ®· sö dông m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ g¾n kÕt chóng víi nhau trªn m«i tr−êng m¹ng m¸y tÝnh. §Ó dÔ cËp nhËt vµ qu¶n lý th«ng tin ng−êi ta thèng nhÊt d¹ng d÷ liÖu vµ qui ®Þnh c¸ch t¹o lËp d÷ liÖu chung cho tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n tham gia qu¸ tr×nh t¹o lËp vµ x©y dùng d÷ liÖu cho hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý. Lµ mét c¸n bé hiÖn ®ang c«ng t¸c t¹i Côc B¶n ®å Bé tæng Tham m−u c¬ quan Bé Quèc phßng, ®¬n vÞ ®ang tham gia vµo c«ng t¸c thµnh lËp vµ chuÈn ho¸ th«ng tin t− liÖu ®Þa h×nh, t«i hiÓu rÊt râ vai trß vµ môc ®Ých sö dùng cña d÷ liÖu b¶n ®å sè, ®Æc biÖt lµ vai trß cña th«ng tin t− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù trong t¸c chiÕn còng nh− trong nhiÖm vô b¶o vÖ an ninh quèc gia. §Ó ®¸p øng t×nh h×nh nhiÖm vô cña Côc B¶n ®å trong thêi kú míi, viÖc x©y dùng mét c¬ së d÷ liÖu thèng nhÊt nh»m qu¶n lý, khai th¸c vµ sö dông t− liÖu ®Þa h×nh hiÖn cã sao cho cã hiÖu qu¶, nhanh chãng, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c; cÊp ph¸t t− liÖu ®óng ®èi t−îng, sö dông ®óng môc ®Ých theo yªu cÇu cña l·nh ®¹o chØ huy ®¬n vÞ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. HÖ thèng nµy ®−îc x©y dùng thµnh nhiÒu giai ®o¹n. Giai ®o¹n ®Çu tiªn lµ x©y dùng mét hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu GIS trî gióp c«ng t¸c qu¶n lý, cÊp ph¸t vµ sö dông d÷ liÖu theo quyÒn truy nhËp hÖ thèng. ViÖc hoµn thiÖn vµ x©y dùng toµn bé hÖ thèng cÇn mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc cïng víi sù phèi hîp tham gia, chØ ®¹o cña nhiÒu cÊp l·nh ®¹o chØ huy ®¬n vÞ, ®ång thêi còng ph¶i cã sù hiÓu biÕt s©u s¾c trong c¸c lÜnh vùc liªn quan nh−: tµi nguyªn m«i tr−êng, ®o ®¹c b¶n ®å, khÝ t−îng thuû v¨n, t«n gi¸o, kÝnh tÕ, v¨n ho¸ x· héi ...; cïng víi c¸c kü thuËt tiªn tiÕn lµ hÖ thèng m¹ng m¸y tÝnh, hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu, c«ng nghÖ ®a ph−¬ng tiÖn vv. V× vËy, luËn v¨n nhÊn m¹nh vµo giai ®o¹n ®Çu tiªn, nghiªn cøu c¬ së lý thuyÕt vµ ®Ò xuÊt thiÕt kÕ x©y dùng hÖ thèng l−u tr÷ vµ cÊp ph¸t th«ng tin t− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù trªn nÒn hÖ thèng GIS, khai th¸c vµ qu¶n lý d÷ liÖu b¶n ®å sè ®· vµ ®ang s¶n xuÊt t¹i ®¬n vÞ. Víi môc tiªu nh− trªn, b¶n luËn v¨n nµy sÏ tr×nh bµy nh÷ng néi dung nh− sau: 1. Giíi thiÖu hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý 2. Qu¶n lý th«ng tin t− liÖu ®Þa h×nh qu©n sù. 3. Ph©n tÝch vµ thiÕt kÕ hÖ thèng 4. Cµi ®Æt vµ thö nghiÖm hÖ thèng 5. KÕt luËn vµ ph−¬ng h−íng RÊt mong nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy gi¸o, c« gi¸o trong khoa C«ng nghÖ Th«ng tin, Trung t©m båi d−ìng vµ ®µo t¹o sau ®¹i häc tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ néi, cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp, cña l·nh ®¹o chØ huy ®¬n vÞ vµ nh÷ng ng−êi quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy ®Ó ®Ò tµi ®−îc hoµn thiÖn vµ tõng b−íc ®−îc ¸p dông thö nghiÖm t¹i ®¬n vÞ trong thêi gian tíi. Xin tr©n träng c¶m ¬n gi¸o s− tiÕn sü khoa häc NguyÔn Thóc H¶i khoa C«ng nghÖ Th«ng tin ®· tËn t×nh h−íng dÉn t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -3luËn v¨n nµy, xin c¶m ¬n c¸c c¸n bé gi¶ng viªn thuéc Trung t©m §µo t¹o vµ Båi d−ìng sau ®¹i häc - tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ néi, Xin ch©n thµnh c¶m ¬n gia ®×nh, b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®· gióp ®ì, ®ãng gãp ý kiÕn, thö nghiÖm ch−¬ng tr×nh trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Do ph¹m vi øng dông cña luËn v¨n rÊt réng, víi kh¶ n¨ng hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ céng víi thêi gian thùc hiÖn cã h¹n, nh÷ng g× ®¹t ®−îc trong luËn v¨n nµy míi chØ lµ b−íc ®Çu c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc, ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt. RÊt mong nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp x©y dùng ®Ó hÖ thèng ®−îc chØnh söa bæ sung ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n Häc viªn thùc hiÖn NguyÔn H¶i Hµ XÝ nghiÖp B¶n ®å 1 - Bé Quèc Phßng LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -4Ch−¬ng 1 hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (Geographic Information Systems - GIS) 1.1. kh¸i niÖm vÒ hÖ thèng gis 1.1.1. tæng quan vÒ hÖ thèng GIS §Þa lý (Geography) ®−îc h×nh thµnh tõ hai kh¸i niÖm: Tr¸i ®Êt (Geo-Earth) vµ tiÕn tr×nh m« t¶ (Graphy). Nh− vËy, ®Þa lý ®−îc xem nh− tiÕn tr×nh m« t¶ Tr¸i ®Êt. Khi m« t¶ Tr¸i ®Êt, c¸c nhµ ®Þa lý lu«n ®Ò cËp ®Õn quan hÖ kh«ng gian. Ch×a kho¸ cña nghiªn cøu c¸c quan hÖ kh«ng gian lµ b¶n ®å (map). Kh¸i niÖm “map” trong ®Þa lý häc ®−îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi th«ng tin tõ bÒ mÆt Tr¸i ®Êt sang b¶n ®å giÊy. Theo HiÖp héi B¶n ®å Quèc tÕ (International Cartographic Association) th× b¶n ®å lµ biÓu diÔn b»ng ®å ho¹ tËp c¸c ®Æc tr−ng trõu t−îng vµ c¸c quan hÖ kh«ng gian trªn bÒ mÆt Tr¸i ®Êt. HÖ thèng th«ng tin lµ tËp c¸c tiÕn tr×nh xö lý d÷ liÖu th« ®Ó s¶n sinh ra c¸c th«ng tin cã Ých cho c«ng t¸c lËp quyÕt ®Þnh. Chóng bao gåm tËp c¸c thao t¸c dÉn chóng ta ®i tõ lËp kÕ ho¹ch quan s¸t vµ thu thËp d÷ liÖu tíi l−u tr÷ vµ ph©n tÝch d÷ liÖu, tíi sö dông c¸c th«ng tin suy diÔn trong c«ng viÖc lËp quyÕt ®Þnh. Theo quan niÖm nµy th× b¶n ®å còng lµ mét lo¹i hÖ th«ng tin. B¶n ®å lµ tËp hîp c¸c d÷ liÖu, c¸c th«ng tin suy diÔn tõ nã ®−îc sö dông vµo c«ng viÖc lËp quyÕt ®Þnh. §Ó sö dông hiÖu qu¶, viÖc biÓu diÔn th«ng tin trªn b¶n ®å ph¶i tu©n thñ theo qui ph¹m còng nh− nh÷ng qui ®Þnh ¸p dông khi tiÕn hµnh t¹o lËp d÷ liÖu. HÖ th«ng tin ®Þa lý lµ hÖ th«ng tin ®−îc thiÕt kÕ ®Ó lµm viÖc víi d÷ liÖu qui chiÕu kh«ng gian hay to¹ ®é ®Þa lý. Kh¸i niÖm hÖ th«ng tin ®Þa lý ®−îc h×nh thµnh tõ ba kh¸i niÖm ®Þa lý, th«ng tin vµ hÖ thèng ®−îc viÕt t¾t lµ GIS. ý nghÜa cña chóng ®−îc diÔn gi¶i nh− sau: • Geographic Information Systems (Mü). • Geographical Information Systems (Anh, ¤xtr©ylia, Canada). • Geographic Information Science (nghiªn cøu lý thuyÕt vµ quan niÖm cña hÖ th«ng tin ®Þa lý vµ c¸c c«ng nghÖ th«ng tin ®Þa lý). • Geographic Information Studies (nghiªn cøu vÒ ng÷ c¶nh x· héi cña th«ng tin ®Þa lý nh− ng÷ c¶nh ph¸p lý, khÝa c¹nh kinh tÕ). Kh¸i niÖm “®Þa lý” ®−îc sö dông ë ®©y v× GIS tr−íc hÕt liªn quan tíi c¸c ®Æc tr−ng ®Þa lý hay “kh«ng gian”. C¸c ®Æc tr−ng nµy ®−îc ¸nh x¹ hay liªn quan ®Õn c¸c ®èi t−îng kh«ng gian. C¸c ®Æc tr−ng trªn b¶n ®å lµ biÓu biÔn c¸c ®èi t−îng trong thÕ giíi thùc. Kh¸i niÖm “th«ng tin" ®Ò cËp tíi khèi d÷ liÖu khæng lå do GIS qu¶n lý. C¸c ®èi t−îng thÕ giíi thùc ®Òu cã tËp riªng c¸c d÷ liÖu ch÷-sè thuéc tÝnh hay ®Æc tÝnh (cßn gäi lµ d÷ liÖu phi h×nh häc, d÷ liÖu thèng kª) vµ c¸c th«ng tin vÞ trÝ cÇn cho l−u tr÷, qu¶n lý c¸c ®Æc tr−ng kh«ng gian. Kh¸i niÖm “hÖ thèng” ®Ò cËp ®Õn c¸ch tiÕp cËn hÖ thèng cña GIS. M«i tr−êng hÖ thèng GIS ®−îc chia nhá thµnh c¸c m«®un ®Ó dÔ hiÓu, dÔ qu¶n lý nh−ng chóng ®−îc tÝch hîp thµnh hÖ thèng thèng nhÊt, toµn vÑn. C«ng nghÖ th«ng tin ®· trë thµnh LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -5quan träng, cÇn thiÕt cho tiÖm cËn nµy vµ hÇu hÕt c¸c hÖ thèng th«ng tin ®Òu ®−îc x©y dùng trªn c¬ së m¸y tÝnh vµ m¹ng m¸y tÝnh. Kh¸i niÖm “c«ng nghÖ th«ng tin ®Þa lý” (Geographic Information Technology) lµ c¸c c«ng nghÖ thu thËp vµ xö lý th«ng tin ®Þa lý. Chóng gåm ba lo¹i sau: - HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu (Global Positioning System - GPS): ®o ®¹c vÞ trÝ trªn mÆt ®Êt trªn c¬ së hÖ thèng c¸c vÖ tinh. - ViÔn th¸m (Remote Sensing): sö dông vÖ tinh ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ Tr¸i ®Êt. - HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý.[6] 1.1.2. ®Þnh nghÜa gis HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®−îc hiÓu nh− lµ mét hÖ thèng cho phÐp ng−êi sö dông khai th¸c, hiÓn thÞ d÷ liÖu ®Þa lý vµ chuyÓn ®æi thµnh c¸c d¹ng th«ng tin trî gióp con ng−êi trong qu¸ tr×nh t¹o lËp ra quyÕt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ GIS. Sau ®©y sÏ lµ mét ®Þnh nghÜa ®−îc xem lµ kh¸ chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ. " GIS lµ mét hÖ thèng bao gåm c¸c thiÕt bÞ phÇn cøng, phÇn mÒm øng dông, d÷ liÖu vµ ®éi ngò nh©n sù chuyªn nghiÖp, ®−îc thiÕt kÕ ®Ó thùc hiÖn c¸c thao t¸c thu thËp, l−u tr÷, cËp nhËt, biÕn ®æi, ph©n tÝch vµ hiÓn thÞ c¸c d÷ liÖu quy chiÕu kh«ng gian tõ thÕ giíi thùc mét c¸ch hiÖu qu¶, phôc vô cho mét môc ®Ých x¸c ®Þnh ".[1] 1.1.3. c¸c lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ liªn quan ®Õn gis GIS ®−îc x©y dùng trªn c¸c tri thøc cña nhiÒu ngµnh khoa häc kh¸c nhau. Trong ®ã: Ngµnh ®Þa lý: lµ ngµnh liªn quan mËt thiÕt ®Õn viÖc t×m hiÓu thÕ giíi thùc vµ vÞ trÝ cña con ng−êi trong thÕ giíi. Ngµnh b¶n ®å (cartography): Th«ng tin ®Þa lý lµ th«ng tin tham chiÕu kh«ng gian, cã nghÜa lµ chóng liªn quan tíi ngµnh b¶n ®å. Ngµy nay, nguån d÷ liÖu ®Çu vµo chÝnh cho GIS lµ c¸c b¶n ®å sè. C«ng nghÖ viÔn th¸m: C¸c ¶nh vÖ tinh vµ ¶nh m¸y bay lµ nguån d÷ liÖu ®Þa lý quan träng cho GIS. ViÔn th¸m bao gåm c¶ kü thuËt thu thËp vµ xö lý d÷ liÖu ë mäi vÞ trÝ víi gi¸ rÎ. C¸c d÷ liÖu ®Çu ra cña hÖ thèng ¶nh vÖ tinh cã thÓ ®−îc ghÐp víi c¸c líp d÷ liÖu cña GIS. ¶nh m¸y bay: ¶nh m¸y bay vµ kü thuËt ®o chÝnh x¸c cña chóng lµ nguån d÷ liÖu chÝnh vÒ ®é cao bÒ mÆt Tr¸i ®Êt ®−îc sö dông lµm ®Çu vµo cña GIS. B¶n ®å ®Þa h×nh: Cung cÊp d÷ liÖu víi ®é chÝnh x¸c cao vÒ vÞ trÝ ®iÓm, d¸ng ®Êt, ph©n bè d©n c−, hÖ thèng giao th«ng [6]... 1.1.4. c¸c lÜnh vùc øng dông gis GIS ®−îc øng dông trong nhiÒu lÜnh vùc nh−: Qu¶n lý c¸c ph−¬ng tiÖn tham gia giao th«ng, khÝ t−îng thuû v¨n, tµi chÝnh ng©n hµng, ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång, chÝnh phñ ®iÖn tö, quy ho¹ch ®« thÞ, qu¶n lý nh©n lùc, n«ng nghiÖp, nh©n khÈu, thµnh lËp b¶n ®å chuyªn ®Ò, cøu hé cøu n¹n vv. GIS ®ãng vai trß nh− lµ mét c«ng cô hç trî quyÕt ®Þnh cho viÖc lËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng. LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -6Mét sè ngµnh øng dông c«ng nghÖ GIS Giao th«ng: øng dông GIS ®Ó lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý - b¶o tr× c¬ së h¹ tÇng, hÖ thèng th«ng tin h¶i ®å ®iÖn tö, hîp nhÊt c¸c kÕ ho¹ch vËn t¶i, ®Þnh vÞ. N«ng nghiÖp: øng dông GIS ®Ó gi¸m s¸t thu ho¹ch, qu¶n lý sö dông ®Êt, dù b¸o vÒ hµng ho¸, nghiªn cøu ®Êt trång, lËp kÕ ho¹ch t−íi tiªu vµ kiÓm tra nguån n−íc. Tµi chÝnh: GIS ®· tõng ®−îc ¸p dông cho viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ nh÷ng chi nh¸nh míi cña Ng©n hµng. HiÖn nay GIS ®−îc sö dông trong lÜnh vùc nµy nh− lµ mét c«ng cô ®¸nh gi¸ rñi ro vµ môc ®Ých b¶o hiÓm. LÜnh vùc nµy ®ßi hái nh÷ng c¬ së d÷ liÖu kh¸c nhau nh−: h×nh thøc vi ph¹m luËt ph¸p, ®Þa chÊt häc, thêi tiÕt vµ gi¸ trÞ tµi s¶n... Nh÷ng øng dông ®Æc tr−ng: §¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch vÞ trÝ chi nh¸nh míi, qu¶n lý tµi s¶n, tiÕp thÞ, chÝnh s¸ch b¶o hiÓm/m« h×nh hãa vµ ph©n tÝch rñi ro. ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng: Lµ mét lÜnh vùc øng dông réng lín nhÊt cña GIS. GIS cã thÓ ®−îc sö dông trong viÖc t×m kiÕm vµ qu¶n lý thöa ®Êt, thay thÕ cho viÖc hå s¬ giÊy tê hiÖn hµnh, còng cã thÓ sö dông GIS trong viÖc b¶o d−ìng nhµ cöa vµ ®−êng giao th«ng, c¸c trung t©m ®iÒu khiÓn vµ qu¶n lý c¸c t×nh huèng khÈn cÊp. Nh÷ng øng dông ®Æc tr−ng: Qu¶n lý quy ho¹ch, c«ng tr×nh, t×m kiÕm thöa ®Êt, ®iÒu chØnh ranh giíi, b¶o d−ìng nhµ cöa, ®−êng giao th«ng, chØ huy vµ qu¶n lý lùc l−îng c«ng an, cøu ho¶... M«i tr−êng: Sö dông kh¶ n¨ng ph©n tÝch cña GIS ®Ó m« h×nh hãa c¸c tiÕn tr×nh xãi mßn ®Êt s− lan truyÒn « nhiÔm trong m«i tr−êng khÝ hay n−íc, hoÆc sù ph¶n øng cña mét l−u vùc s«ng d−íi sù ¶nh h−ëng cña mét trËn m−a lín. Nh÷ng øng dông ®Æc tr−ng: Sù « nhiÔm m«i tr−êng, thêi tiÕt, khÝ hËu, nghiªn cøu c¸c tiÕn tr×nh nguyªn nh©n - hÖ qu¶, ®¸nh gi¸ m«i tr−êng, kÕ ho¹ch b¶o tån m«i tr−êng. Y tÕ: GIS cßn cã thÓ ¸p dông trong lÜnh vùc y tÕ. VÝ dô nh−, nã chØ ra ®−îc lé tr×nh nhanh nhÊt gi÷a vÞ trÝ hiÖn t¹i cña xe cÊp cøu vµ bÖnh nh©n cÇn cÊp cøu, dùa trªn c¬ së d÷ liÖu giao th«ng. GIS còng cã thÓ ®−îc sö dông nh− lµ mét c«ng cô nghiªn cøu dÞch bÖnh ®Ó ph©n tÝch nguyªn nh©n béc ph¸t vµ l©y lan bÖnh tËt trong céng ®ång. Nh÷ng øng dông ®Æc tr−ng: §¸nh gi¸, qu¶n lý, ®Þnh lé tr×nh cÊp cøu, nghiªn cøu dÞch bÖnh, ph©n tÝch tai n¹n giao th«ng. KhÝ t−îng thuû v¨n: GIS phôc vô phßng chèng thiªn tai nh− lò quÐt ë vïng h¹ l−u, x¸c ®Þnh t©m b·o, dù ®o¸n c¸c luång ch¶y, x¸c ®Þnh møc ®é ngËp lôt, tõ ®ã ®−a ra c¸c biÖn ph¸p phßng chèng kÞp thêi. Nh÷ng øng dông ®Æc tr−ng: X©y dùng c¸c b¶n ®å ngËp lôt, c¸c hÖ thèng hç trî ph¶n øng nhanh, c¸c m« h×nh ba chiÒu... 1.2. C¸c thµnh phÇn vµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña gis 1.2.1. C¸c thµnh phÇn c¬ b¶n cña gis Mét hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®−îc t¹o nªn tõ n¨m thµnh phÇn c¬ b¶n ®ã lµ: PhÇn cøng, phÇm mÒm, d÷ liÖu, con ng−êi vµ ph−¬ng ph¸p. ViÖc x©y dùng mét hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý sÏ ®em l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých thiÕt thùc. §©y lµ mét c«ng cô cã kh¶ ph©n tÝch vµ trî gióp ng−êi sö dông trong qu¸ tr×nh lªn LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -7kÕ ho¹ch vµ t¹o lËp quyÕt ®Þnh. Sau ®©y chóng ta sÏ xem xÐt cô thÓ víi tõng thµnh phÇn cña hÖ thèng GIS. H×nh 1.1: M« t¶ c¸c thµnh phÇn cña hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý PhÇn cøng: PhÇn cøng lµ hÖ thèng m¸y tÝnh trªn ®ã mét hÖ GIS ho¹t ®éng. Ngµy nay, phÇn mÒm GIS cã kh¶ n¨ng ch¹y trªn rÊt nhiÒu d¹ng phÇn cøng, tõ m¸y chñ trung t©m ®Õn c¸c m¸y tr¹m ho¹t ®éng ®éc lËp hoÆc liªn kÕt m¹ng. GIS ®ßi hái c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi ®Æc biÖt nh− bµn sè ho¸, m¸y vÏ, m¸y quÐt ¶nh, m¸y in ... ®Ó vµo/ra d÷ liÖu. C¸c thiÕt bÞ nµy nèi víi nhau th«ng qua thiÕt bÞ truyÒn tin hay m¹ng LAN. PhÇn mÒm: PhÇn mÒm GIS cung cÊp c¸c chøc n¨ng vµ c¸c c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó l−u gi÷, ph©n tÝch vµ hiÓn thÞ th«ng tin ®Þa lý. C¸c thµnh phÇn chÝnh trong phÇn mÒm GIS lµ: C«ng cô nhËp vµ thao t¸c trªn c¸c d÷ liÖu th«ng tin ®Þa lý. HÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu (DBMS). C«ng cô hç trî hái ®¸p, ph©n tÝch vµ hiÓn thÞ. Giao diÖn ®å ho¹ ng−êi - m¸y (GUI) ®Ó truy nhËp c¸c c«ng cô dÔ dµng. PhÇn mÒm GIS víi nhiÒu chøc n¨ng kh¸c nhau vµ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®ång thêi nhiÒu yªu cÇu nh−: HiÓn thÞ d÷ liÖu (b¶n ®å, ®å thÞ, biÓu ®å, c¸c b¶ng,...). Qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu. T−¬ng t¸c víi ng−êi sö dông. Ph©n tÝch d÷ liÖu. D÷ liÖu: Cã thÓ coi thµnh phÇn quan träng nhÊt trong mét hÖ GIS lµ d÷ liÖu. C¸c d÷ liÖu kh«ng gian vµ d÷ liÖu thuéc tÝnh liªn quan cã thÓ ®−îc ng−êi sö dông tù tËp hîp hoÆc ®−îc mua tõ nhµ cung cÊp c¸c s¶n phÈm d÷ liÖu th−¬ng m¹i. HÖ GIS sÏ kÕt hîp d÷ liÖu kh«ng gian víi c¸c nguån d÷ liÖu kh¸c, thËm chÝ cã thÓ sö dông hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Ó l−u tr÷ vµ qu¶n lý d÷ liÖu. DÔ thÊy d÷ liÖu cña hÖ thèng GIS lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn nÒn t¶ng cña hÖ thèng vµ bao gåm hai thµnh phÇn d÷ liÖu chÝnh lµ d÷ liÖu kh«ng gian vµ d÷ liÖu thuéc tÝnh. ViÖc x©y dùng vµ tæ chøc qu¶n lý d÷ liÖu ®−îc xem lµ mét trong nh÷ng b−íc c¬ së vµ rÊt tèn kÐm. LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -8Con ng−êi: C«ng nghÖ GIS sÏ bÞ h¹n chÕ nÕu kh«ng cã con ng−êi tham gia qu¶n lý hÖ thèng vµ ph¸t triÓn nh÷ng øng dông GIS trong thùc tÕ. Ng−êi sö dông GIS cã thÓ lµ nh÷ng chuyªn gia kü thuËt, nh÷ng ng−êi thiÕt kÕ vµ duy tr× hÖ thèng, hoÆc nh÷ng ng−êi dïng GIS ®Ó gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n thùc tÕ trong c«ng viÖc. YÕu con ng−êi chÝnh lµ nguån gèc søc m¹nh cña mét hÖ thèng GIS. ChÝnh v× vËy cÇn cã mét kÕ ho¹ch th−êng xuyªn ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é vµ sù hiÓu biÕt vÒ GIS cho nh÷ng ng−êi tham gia sö dông hÖ thèng. Ph−¬ng ph¸p: Mét hÖ GIS thµnh c«ng theo khÝa c¹nh thiÕt kÕ vµ luËt th−¬ng m¹i lµ ®−îc m« pháng vµ thùc thi duy nhÊt cho mçi tæ chøc. 1.2.2. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña GIS Môc ®Ých cña c¸c hÖ th«ng tin ®Þa lý lµ thùc hiÖn n¨m chøc n¨ng sau: NhËp d÷ liÖu. Thao t¸c d÷ liÖu. Qu¶n lý d÷ liÖu. Hái ®¸p vµ ph©n tÝch. HiÓn thÞ. NhËp d÷ liÖu Tr−íc khi d÷ liÖu ®Þa lý cã thÓ ®−îc dïng cho GIS, d÷ liÖu nµy ph¶i ®−îc chuyÓn sang d¹ng sè thÝch hîp. Qu¸ tr×nh chuyÓn d÷ liÖu tõ b¶n ®å giÊy sang c¸c file d÷ liÖu d¹ng sè ®−îc gäi lµ qu¸ tr×nh sè ho¸. C«ng nghÖ GIS hiÖn ®¹i cã thÓ thùc hiÖn tù ®éng hoµn toµn qu¸ tr×nh nµy víi c«ng nghÖ quÐt ¶nh cho c¸c ®èi t−îng lín; nh÷ng ®èi t−îng nhá h¬n ®ßi hái mét sè qu¸ tr×nh sè ho¸ thñ c«ng (dïng bµn sè ho¸). Ngµy nay, nhiÒu d¹ng d÷ liÖu ®Þa lý thùc sù cã c¸c ®Þnh d¹ng t−¬ng thÝch GIS. Nh÷ng d÷ liÖu nµy cã thÓ nhËn ®−îc tõ c¸c nhµ cung cÊp d÷ liÖu vµ ®−îc cËp nhËp trùc tiÕp vµo c¬ së d÷ liÖu GIS. Thao t¸c d÷ liÖu Cã nh÷ng tr−êng hîp c¸c d¹ng d÷ liÖu ®ßi hái ®−îc chuyÓn d¹ng vµ thao t¸c theo mét sè c¸ch ®Ó cã thÓ t−¬ng thÝch víi mét hÖ thèng nhÊt ®Þnh. VÝ dô, c¸c th«ng tin ®Þa lý cã gi¸ trÞ biÓu diÔn kh¸c nhau t¹i c¸c tû lÖ kh¸c nhau (hÖ thèng ®−êng phè ®−îc chi tiÕt ho¸ trong file vÒ giao th«ng, kÐm chi tiÕt h¬n trong file ®iÒu tra d©n sè vµ cã m· b−u ®iÖn trong møc vïng). Tr−íc khi c¸c th«ng tin nµy ®−îc kÕt hîp víi nhau, chóng ph¶i ®−îc chuyÓn vÒ cïng mét tû lÖ (møc chÝnh x¸c hoÆc møc chi tiÕt). §©y cã thÓ chØ lµ sù chuyÓn d¹ng t¹m thêi cho môc ®Ých hiÓn thÞ hoÆc cè ®Þnh cho yªu cÇu ph©n tÝch. C«ng nghÖ GIS cung cÊp nhiÒu c«ng cô cho c¸c thao t¸c trªn d÷ liÖu kh«ng gian vµ cung cÊp c¸c thao t¸c cho viÖc lo¹i bá d÷ liÖu kh«ng cÇn thiÕt. Qu¶n lý d÷ liÖu §èi víi nh÷ng dù ¸n GIS nhá, cã thÓ l−u c¸c th«ng tin ®Þa lý d−íi d¹ng c¸c file ®¬n gi¶n. Tuy nhiªn, khi kÝch cì d÷ liÖu trë nªn lín h¬n vµ sè l−îng ng−êi dïng còng nhiÒu lªn, th× c¸ch tèt nhÊt lµ sö dông hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu ®Ó gióp cho viÖc l−u gi÷, tæ chøc vµ qu¶n lý th«ng tin. Mét hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu chØ ®¬n gi¶n lµ mét phÇn mÒm qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu. LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ -9Cã nhiÒu cÊu tróc hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu kh¸c nhau, nh−ng trong GIS cÊu tróc quan hÖ tá ra h÷u hiÖu nhÊt. Trong cÊu tróc quan hÖ, d÷ liÖu ®−îc l−u tr÷ ë d¹ng c¸c b¶ng. C¸c tr−êng thuéc tÝnh chung trong c¸c b¶ng kh¸c nhau ®−îc dïng ®Ó liªn kÕt c¸c b¶ng nµy víi nhau. Do linh ho¹t nªn cÊu tróc ®¬n gi¶n nµy ®−îc sö dông vµ triÓn khai kh¸ réng r·i trong c¸c øng dông c¶ trong vµ ngoµi GIS. Hái ®¸p vµ ph©n tÝch Mét khi ®· cã mét hÖ GIS l−u gi÷ c¸c th«ng tin ®Þa lý, cã thÓ b¾t ®Çu hái c¸c c©u hái ®¬n gi¶n nh−: - Ai lµ chñ m¶nh ®Êt trång lóa 3 vô ë c¸nh ®ång Chum? - Hai vÞ trÝ ®iÓm P1 vµ P2 c¸ch cÇu T©n §Ö bao nhiªu mÐt? - Vïng ®Êt dµnh cho trång c©y mÝa ë huyÖn nµo cña TØnh Thanh Ho¸? Vµ c¸c c©u hái ph©n tÝch nh−: - TÊt c¶ c¸c vÞ trÝ thÝch hîp cho x©y dùng c¸c toµ nhµ míi n»m ë ®©u? - KiÓu ®Êt −u thÕ cho rõng cao su lµ g×? - NÕu x©y dùng mét ®−êng quèc lé míi ë ®©y, giao th«ng sÏ chÞu ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo, vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng bÞ ¶nh h−ëng ra sao? GIS cung cÊp c¶ kh¶ n¨ng hái ®¸p ®¬n gi¶n "chØ vµ nhÊn" vµ c¸c c«ng cô ph©n tÝch tinh vi ®Ó cung cÊp kÞp thêi th«ng tin cho nh÷ng ng−êi qu¶n lý vµ ph©n tÝch. C¸c hÖ GIS hiÖn ®¹i cã nhiÒu c«ng cô ph©n tÝch hiÖu qu¶, trong ®ã cã hai c«ng cô quan träng ®Æc biÖt: Ph©n tÝch liÒn kÒ • Tæng sè d©n trong b¸n kÝnh 1 km quanh trô së uû ban? • Nh÷ng khu lµng trong kho¶ng 500 m tõ mÆt ®−êng? §Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy, GIS sö dông ph−¬ng ph¸p vïng ®Öm ®Ó x¸c ®Þnh mèi quan hÖ liÒn kÒ gi÷a c¸c ®èi t−îng. H×nh 1.2: T×m c¸c ®èi t−îng däc ®−êng giao th«ng trong ph¹m vi 500 m Ph©n tÝch chång xÕp Chång xÕp lµ qu¸ tr×nh tÝch hîp c¸c líp th«ng tin kh¸c nhau. C¸c thao t¸c ph©n tÝch ®ßi hái mét hoÆc nhiÒu líp d÷ liÖu ph¶i ®−îc liªn kÕt vËt lý. Sù chång xÕp nµy, hay liªn kÕt kh«ng gian, cã thÓ lµ sù kÕt hîp d÷ liÖu vÒ ®Êt, ®é dèc, th¶m thùc vËt hoÆc së h÷u ®Êt víi ®Þnh gi¸ thuÕ. LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ - 10 - H×nh 1.3: XÕp chång c¸c nhãm líp th«ng tin cña b¶n ®å HiÓn thÞ Víi nhiÒu thao t¸c trªn d÷ liÖu ®Þa lý, kÕt qu¶ cuèi cïng ®−îc hiÓn thÞ tèt nhÊt d−íi d¹ng b¶n ®å hoÆc biÓu ®å. B¶n ®å kh¸ hiÖu qu¶ trong l−u gi÷ vµ trao ®æi th«ng tin ®Þa lý. GIS cung cÊp nhiÒu c«ng cô míi vµ thó vÞ ®Ó më réng tÝnh nghÖ thuËt vµ khoa häc cña ngµnh b¶n ®å. B¶n ®å hiÓn thÞ cã thÓ ®−îc kÕt hîp víi c¸c b¶n b¸o c¸o, h×nh ¶nh ba chiÒu, ¶nh chôp vµ nh÷ng d÷ liÖu liªn quan. H×nh 1.4: B¶n ®å vµ c¸c d÷ liÖu liªn quan 1.3. C¸c kiÓu d÷ liÖu vµ c¸c m« h×nh d÷ liÖu GIS 1.3.1. C¸c kiÓu d÷ liÖu cña GIS D÷ liÖu GIS bao gåm 3 kiÓu d÷ liÖu c¬ b¶n ®ã lµ: d÷ liÖu kh«ng gian (Spatial Data), d÷ liÖu thuéc tÝnh hay cßn gäi lµ d÷ liÖu d¹ng b¶ng vµ d÷ liÖu ¶nh (Image Data). 1.3.1.1 D÷ liÖu kh«ng gian D÷ liÖu kh«ng gian cã thÓ xem nh− lµ mét lo¹i d÷ liÖu m« t¶ vÒ c¸c ®èi t−îng trong thÕ giíi thùc trªn quan ®iÓm h×nh häc hoÆc vÞ trÝ ®Þa lý. Mét vÝ dô ®¬n gi¶n cña lo¹i d÷ liÖu nµy chÝnh lµ b¶n ®å. Trong ®ã cã nh÷ng ®èi t−îng hai chiÒu nh− ®iÓm (point), ®−êng (line, linestring), ®a gi¸c (polygon)..., m« t¶ c¸c thùc thÓ nh− thµnh phè, ®−êng s¸ hay c¸c ®−êng ranh giíi gi÷a c¸c vïng, miÒn hay quèc gia, l·nh thæ. XÐt trong thÕ giíi thùc c¸c thùc thÓ nµy cã mét vÝ trÝ ®Þa lý nhÊt ®Þnh vµ sau khi ®· ®−îc chiÕu lªn mÆt ph¼ng trë thµnh c¸c ®èi t−îng hai chiÒu. Nh− vËy, d÷ liÖu kh«ng gian lµ lo¹i d÷ liÖu ®Æc tr−ng vÒ vÞ trÝ cña c¸c ®èi t−îng ®−îc ®Æt trong hÖ thèng to¹ ®é nhÊt ®Þnh nh− to¹ ®é tr¸i ®Êt (kinh, vÜ tuyÕn hoÆc chiÒu cao, chiÒu s©u) hay c¸c hÖ to¹ ®é kh¸c. D÷ liÖu kh«ng gian lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn quan träng nhÊt cña GIS, cã thÓ vÝ nh− tr¸i tim cña hÖ GIS. ViÖc thµnh lËp, l−u tr÷ lo¹i d÷ liÖu nµy rÊt tèn kÐm, cÇn nhiÒu thêi gian vµ nh©n c«ng thùc hiÖn. LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ - 11 1. 3.1.2 D÷ liÖu thuéc tÝnh D÷ liÖu thuéc tÝnh dïng ®Ó m« t¶ tÝnh chÊt hay ®Æc ®iÓm cña c¸c ®èi t−îng kh«ng gian t−¬ng øng.VÝ dô nh− mét ®−êng phè trong b¶n ®å cã thÓ cã c¸c thuéc tÝnh nh−: - Tªn ®−êng - §é dµi - §é réng - TÝnh chÊt r¶i mÆt - §iÓm b¾t ®Çu - §iÓm kÕt thóc - ... H×nh 1.5: Liªn kÕt c¸c tr−êng d÷ liÖu D÷ liÖu nµy cã thÓ biÓu diÔn d−íi d¹ng b¶ng vµ ®−îc liÕn kÕt chÆt chÏ víi d÷ liÖu kh«ng gian. 1.3.1.3 D÷ liÖu ¶nh D÷ liÖu ¶nh th−êng ®−îc sö dông lµm ¶nh nÒn trong qu¸ tr×nh x©y dùng b¶n ®å. C¸c ¶nh nµy cã thÓ lµ ¶nh chôp tõ vÖ tinh (¶nh viÔn th¸m), ¶nh chôp tõ m¸y bay (¶nh hµng kh«ng) hay ¶nh thu ®−îc tõ m¸y quÐt chuyªn dông. ¶nh vÖ tinh ¶nhhµng kh«ng ¶nh scanner H×nh 1.6: C¸c lo¹i ¶nh sö dông trong GIS 1.3.2. c¸c M« h×nh d÷ liÖu GIS Cã hai m« h×nh d÷ liÖu chÝnh ®−îc sö dông trong GIS lµ m« h×nh d÷ liÖu raster vµ m« h×nh d÷ liÖu vector. H×nh 1.7: M« h×nh d÷ liÖu sö dông trong GIS LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ - 12 1.3.2.1 M« h×nh d÷ liÖu raster M« h×nh d÷ liÖu raster biÓu diÔn c¸c ®Æc tr−ng cña vïng nghiªn cøu d−íi d¹ng l−íi ®iÓm ¶nh trong mét kh«ng gian liªn tôc. Mçi gi¸ trÞ trong vïng nghiªn cøu t−¬ng øng víi mét ®iÓm ¶nh. Mçi líp biÓu diÔn mét thuéc tÝnh mÆc dï c¸c thuéc tÝnh kh¸c nhau cã thÓ g¾n víi mét ®iÓm ¶nh. §a sè c¸c phÐp ph©n tÝch th−êng kÕt hîp c¸c líp l¹i vµ t¹o ra mét líp míi víi c¸c gi¸ trÞ ®iÓm ¶nh míi. ¦u ®iÓm chÝnh cña m« h×nh nµy lµ ®¬n gi¶n. D÷ liÖu ®Çu vµo cã thÓ lÊy ngay tõ c¸c ¶nh vÖ tinh hay c¸c ¶nh hµng kh«ng. M« h×nh d÷ liÖu raster cho phÐp thùc hiÖn c¸c phÐp ph©n tÝch d÷ liÖu mét c¸ch dÔ dµng h¬n vµ ®Æc biÖt thuËn lîi cho c¸c hÖ GIS nh»m chñ yÕu vµo viÖc ph©n tÝch c¸c biÕn ®æi liªn tôc trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt ®Ó qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr−êng. Nh−ng nh−îc ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo kÝch th−íc cña c¸c ®iÓm ¶nh (pixel). Khi kÝch th−íc cña c¸c ®iÓm ¶nh lµ lín th× sÏ ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ ®é chÝnh x¸c cña b¶n ®å. NÕu kÝch th−íc nµy qu¸ nhá th× ®ßi hái mét kh«ng gian l−u tr÷ lín. MÆt kh¸c víi m« h×nh nµy, viÖc thiÕt lËp c¸c m¹ng l−íi cña c¸c ®Æc tr−ng cña b¶n ®å nh− ®−êng s¸, hÖ thèng thuû hÖ,... sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Qua nghiªn cøu th× m« h×nh d÷ liÖu raster ®Þnh h−íng chñ yÕu vµo ph©n tÝch mµ kh«ng ®Þnh h−íng cho c¬ së d÷ liÖu. Theo dâi ®éng th¸i rõng Gi¸m s¸t biÕn ®éng ®−êng bê n−íc H×nh 1.8: M« h×nh d÷ liÖu raster 1.3.2.2 M« h×nh d÷ liÖu Vector M« h×nh d÷ liÖu vector dùa trªn c¬ së c¸c vector hay to¹ ®é cña mét ®iÓm trong mét hÖ to¹ ®é nhÊt ®Þnh. §iÓm lµ mét ®¬n vÞ c¬ b¶n cña d÷ liÖu vector. C¸c ®iÓm ®−îc nèi víi nhau bëi c¸c ®o¹n th¼ng hay c¸c ®−êng cong ®Ó t¹o nªn c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau nh− ®èi t−îng ®−êng (lines) hay vïng (area). C¸c ®−êng th¼ng biÓu diÔn c¸c thùc thÓ nh− ®−êng phè, ®−êng mßn; c¸c s«ng suèi, kªnh m−¬ng,... ®−îc t¹o thµnh bëi d·y c¸c cÆp to¹ ®é xiyj. C¸c vïng biÓu diÔn c¸c khu vùc cã cïng tÝnh chÊt nh−: l·nh thæ c¸c n−íc, c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh gi÷a c¸c quËn, huyÖn, thÞ x·, ph©n tÇng ®é cao hay c¸c khu vùc ®« thÞ, lµng m¹c..., tÊt c¶ ®−îc x©y dùng bëi c¸c ®a gi¸c khÐp kÝn. Nh− vËy m« h×nh d÷ liÖu vector sö dông c¸c thµnh phÇn ®iÓm hay ®o¹n th¼ng ®Ó nhËn biÕt vÞ trÝ cña ®èi t−îng trong thÕ giíi thùc. Còng chÝnh v× c¸ch biÓu diÔn d÷ liÖu nh− vËy, nªn m« h×nh d÷ liÖu vector cho phÐp thùc hiÖn ®−îc nhiÒu thao t¸c h¬n so víi m« h×nh d÷ liÖu raster. Trong ®ã cã thÓ thùc hiÖn viÖc ®o diÖn tÝch, tÝnh chu vi, ®o kho¶ng c¸ch th«ng qua c¸c phÐp tÝnh h×nh häc trªn to¹ ®é cña c¸c ®èi t−îng mét c¸ch chÝnh x¸c thay v× viÖc ®Õm c¸c LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ - 13 ®iÓm ¶nh cña m« h×nh raster. Cã thÓ thùc hiÖn c¸c thao t¸c lùa chän, thay ®æi hay cËp nhËt l¹i mét ®èi t−îng ®å ho¹ bÊt kú mét c¸ch dÔ dµng. Thªm vµo ®ã viÖc thùc hiÖn mét sè thao t¸c kh¸c nh− t×m ®−êng ®i ng¾n nhÊt trong m¹ng l−íi giao th«ng hay thuû hÖ ... sÏ nhanh h¬n rÊt nhiÒu. Tuy nhiªn c¸c thao t¸c kh¸c nh− qu¸ tr×nh xÕp chång (Overlay) c¸c líp sÏ cã phÇn chËm h¬n. Mét ®Æc tr−ng quan träng cña m« h×nh d÷ liÖu vector lµ ®Þnh h−íng tíi hÖ thèng qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu. D÷ liÖu vector lµ lo¹i d÷ liÖu cã cÊu tróc vµ cã thÓ ®−îc l−u tr÷ rÊt tèt vµo trong c¬ së d÷ liÖu d−íi d¹ng b¶ng. Nhê ®ã c¸c øng dông cã thÓ truy xuÊt dÔ dµng vµ thùc hiÖn c¸c thao t¸c hiÓn thÞ, t×m kiÕm, cËp nhËt, thªm bít... mét c¸ch hiÖu qu¶ nhê vµo c¸c c«ng cô cña hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu. Ngoµi ra cã thÓ thùc hiÖn liªn kÕt trùc tiÕp c¸c thµnh phÇn d÷ liÖu ®å ho¹ víi c¸c thuéc tÝnh cña chóng. Trong c¬ së d÷ liÖu kh«ng gian, c¸c thùc thÓ cña thÕ giíi thùc ®−îc biÓu diÔn d−íi d¹ng sè b»ng mét kiÓu ®èi t−îng kh«ng gian t−¬ng øng. Dùa trªn kÝch th−íc kh«ng gian cña ®èi t−îng mµ Tæ chøc tiªu chuÈn Hoa kú ®èi víi c¬ së d÷ liÖu ®Þa h×nh sè (United State National Standard for Digital Cartographic Databases (DCDSTF, 1998) ®· chuÈn ho¸ c¸c lo¹i ®èi t−îng nh− sau: 0-D: §èi t−îng cã vÞ trÝ nh−ng kh«ng cã ®é dµi (®èi t−îng ®iÓm). 1-D: §èi t−îng cã ®é dµi, ®−îc t¹o tõ hai hay nhiÒu ®èi t−îng 0-D. 2-D: §èi t−îng cã ®é dµi vµ ®é réng, ®−îc bao quanh bëi Ýt nhÊt 3 ®o¹n th¼ng. 3-D: §èi t−îng cã ®é dµi, ®é réng vµ chiÒu cao hay ®é s©u (chiÒu Z) ®−îc t¹o bëi Ýt nhÊt tõ hai ®èi t−îng 2-D. C¸c ®èi t−îng trong c¬ së d÷ liÖu kh«ng gian biÓu diÔn c¸c thùc thÓ trong thÕ giíi thùc cïng víi c¸c thuéc tÝnh cña chóng. Mét trong nh÷ng søc m¹nh cña mét hÖ thèng GIS lµ ë chç chóng trî gióp viÖc t×m kiÕm c¸c thùc thÓ trong mét ng÷ c¶nh ®Þa lý vµ kh¶o s¸t c¸c quan hÖ gi÷a chóng. ViÖc x©y dùng c¸c thùc thÓ tõ c¸c ®èi t−îng ®iÓm hay ®−êng ph¶i thiÕt lËp mét cÊu tróc topology t−¬ng øng. §ã lµ qu¸ tr×nh x©y dùng mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®iÓm, c¸c ®o¹n th¼ng vµ c¸c vïng ®èi t−îng t¹o ra c¸c thùc thÓ. Thùc chÊt lµ x©y dùng mèi quan hÖ kh«ng gian gi÷a c¸c mèi liªn kÕt cña c¸c ®èi t−îng trong mét líp. Topology trî gióp cho c¸c thao t¸c ph©n tÝch vµ t×m ®−êng trong m¹ng l−íi c¸c d÷ liÖu trong c¬ së d÷ liÖu cña GIS mét c¸ch thuËn tiÖn. 1.4. hÖ to¹ ®é vµ hÖ quy chiÕu sö dông trong GIS Quan niÖm vÞ trÝ ®−îc x¸c ®Þnh bëi hÖ trôc to¹ ®é, chóng ®−îc sö dông cho tiÕn tr×nh thµnh lËp b¶n ®å vµ thùc hiÖn c¸c t×m kiÕm kh«ng gian, ph©n tÝch th«ng tin ®Þa lý. §Ó thÓ hiÖn ®Æc tr−ng trªn b¶n ®å cÇn ph¶i x¸c ®Þnh vÞ trÝ c¸c ®iÓm cña ®Æc tr−ng ®ã vµ gi÷ nguyªn khung tham chiÕu chung hay hÖ thèng to¹ ®é. Sau khi ®· t¹o lËp ®−îc khung tham chiÕu kh«ng gian cÇn sö dông ph−¬ng tiÖn ph©n ho¹ch d÷ liÖu ®Ó thùc hiÖn chØ sè ho¸ kh«ng gian trong c¬ së d÷ liÖu. HÖ to¹ ®é cña khung tham chiÕu cÇn thiÕt cho ®o vÏ b¶n ®å vµ t×m kiÕm th«ng tin ®Þa lý, cho phÐp x¸c ®Þnh vÞ trÝ b»ng kho¶ng c¸ch hay tõ h−íng ®iÓm, ®−êng hay bÒ mÆt cè ®Þnh. VÞ trÝ trªn bÒ mÆt Tr¸i ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh bëi hÖ to¹ ®é ®Þa lý, bao gåm kinh ®é λ vµ vÜ ®é ϕ. §ã lµ mét d¹ng cña hÖ to¹ ®é cùc h×nh cÇu, trong ®ã hai gãc ®−îc ®o tõ c¸c mÆt ph¼ng ®i qua t©m h×nh cÇu hay tùa cÇu biÓu diÔn h×nh d¹ng Tr¸i ®Êt. HÖ to¹ ®é LuËn v¨n th¹c sü - ngµnh Xö lý tÝn hiÖu vµ TruyÒn th«ng NguyÔn H¶i Hµ