Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Nghiên cứu ứng dụng khả năng kháng khuẩn từ chất nhầy ốc sên lên vải cotton dùng...

Tài liệu Nghiên cứu ứng dụng khả năng kháng khuẩn từ chất nhầy ốc sên lên vải cotton dùng trong định hướng vật liệu hỗ trợ lành vết thương

.PDF
92
1
131

Mô tả:

ĈҤI HӐC QUӔC GIA TP. HCM 75ѬӠ1*ĈҤI HӐC BÁCH KHOA LÊ THӎ +ѬѪ1*7+ӎNH NGHIÊN CӬU ӬNG DӨNG KHҦ 1Ă1*.+È1*.+8ҬN TӮ CHҨT NHҪY ӔC SÊN LÊN VҦI COTTON DÙNG TRONG Ĉӎ1++ѬӞNG VҰT LIӊU HӚ TRӦ LÀNH Vӂ77+ѬѪ1* RESEARCH ON THE ANTIBACTERIAL APPLICATION OF SNAIL MUCIN IN COTTON FABRIC ORIENTED FOR WOUND HEALING MATERIAL Chuyên ngành: Kӻ thuұt dӋt may Mã sӕ: 8540204 LUҰ19Ă17+Ҥ&6Ƭ TP. HӖ &+Ë0,1+7+È1*1Ă0 &{QJWUuQKÿѭӧc hoàn thành tҥL7UѭӡQJĈҥi hӑc Bách Khoa ± Ĉ+4*-HCM Cán bӝ Kѭӟng dүn khoa hӑc: 3*676%L0DLKѭѫQJ Cán bӝ chҩm nhұn xét 1: PGS.TS HuǤQK9ăQ7Ut Cán bӝ chҩm nhұn xét 2: TS NguyӉn Tuҩn Anh LuұQYăQWKҥFVƭÿѭӧc bҧo vӋ tҥL7UѭӡQJĈҥi hӑF%iFK.KRDĈ+4*73+&0 ngày 22 thàng 01 QăP22 Thành phҫn HӝLÿӗQJÿiQKJLiOXұQYăQWKҥc VƭJӗm: 1. Chӫ tӏch 3*6769}7ѭӡng Quân 2. 7KѭNê TS Lê Song Thanh QuǤnh 3. Phҧn biӋn PGS.TS HuǤQK9ăQ7Ut 4. Phҧn biӋn TS NguyӉn Tuҩn Anh 5. Ӫy viên 3*676%L0DLKѭѫQJ Xác nhұn cӫa Chӫ tӏch HӝLÿӗQJÿiQKJLi/9Yj7Uѭӡng Khoa quҧn lý chuyên ngành sau khi luұQYăQÿmÿѭӧc sӱa chӳa (nӃu có) &+Ӫ7ӎ&++Ӝ,ĈӖ1* 75ѬӢ1*.+2$&Ѫ.+Ë i ĈҤ,+Ӑ&48Ӕ&*,$73+&0 CÔNG HÒA Xà HӜI CHӪ 1*+Ƭ$9,ӊT NAM 75ѬӠ1*ĈҤ,+Ӑ&%È&+.+2$ Ĉӝc lұp ± Tӵ do ± Hҥnh phúc ---*--- 1+,ӊ09Ө/8Ұ19Ă17+Ҥ&6Ƭ Hӑ tên hӑc viên: /r7KL+ѭѫQJ7Kӏnh MSHV: 1970367 1Jj\WKiQJQăPVLQK17/01/1997 1ѫLVLQK73+&0 Chuyên ngành: Kӻ Thuұt DӋt May Mã sӕ: 8540204 7rQÿӅ tài: Nghiên cӭu ӭng dөng khҧ QăQJNKiQJNKXҭn tӯ chҩt nhҫy ӕc sên lên vҧi cotton GQJWURQJÿӏQKKѭӟng vұt liӋu hӛ trӧ lành vӃWWKѭѫQJ NhiӋm vө luұQYăQ Phҫn lý thuyӃt: x Tәng hӧp các công trình nghiên cӭu vӅ tính kháng khuҭn có trong dӏch nhҫy cӫa ӕc sên và giӟi thiӋu các ӭng dөng cӫa dӏch ӕc sên trong các vҩQÿӅ vӅ sinh hӑc và da liӉu x Giӟi thiӋu loҥi ӕc sên hӑ Fulica AchatinaÿӕLWѭӧng nghiên cӭu, giӟi thiӋu các thành phҫn chính và hӧp chҩt kháng khuҭQÿmÿѭӧc báo cáo và công bӕ nghiên cӭu khoa hӑc Phҫn thӵc nghiӋm x Xây dӵng quy trình thí nghiӋm thӵc hiӋn viӋc ӭng dөng dӏch nhҫy ӕc sên lên vҧi thông qua FiFSKѭѫQJSKiS[ӱ lý bӅ mһt vҧi x Thӵc hiӋn các thí nghiӋPÿiQKJLiNӃt quҧ thӵc tiӉn vӅ tính kháng khuҭn trên vҧi cùng vӟi các tính chҩWNKiFÿӇ ÿiQKJLiVӵ phù hӧp cӫa vҧi ÿѭӧFÿӏQKKѭӟng làm vұt liӋu hӛ trӧ EăQJEyYj làm lành vӃWWKѭѫQJ I. Ngày giao nhiӋm vө: 06/09/2021 II. Ngày hoàn thành nhiӋm vө: 12/12/2021 III. Cán bӝ Kѭӟng dүQ3*676%L0DL+ѭѫQJ &È1%Ӝ+ѬӞ1*'Ү1 &+Ӫ1+,ӊ0%Ӝ0Ð1Ĉ¬27Ҥ2 75ѬӢ1*.+2$&Ѫ.+Ë ii /Ӡ,&Ҧ0Ѫ1 ĈӇ KRjQWKjQKÿѭӧc các nӝi dung nghiên cӭu trong giӟi hҥQÿӅ tài này là sӵ ÿyQJ góp và nӛ lӵc vô cùng to lӟn cӫa rҩt nhiӅu các tә chӭc, tұp thӇ YjFiQKkQÿmKӛ trӧ cho tác giҧ nghiên cӭu và thu nhұQÿѭӧc các kӃt quҧ thӵc nghiӋm hӳu ích. Ĉҫu tiên, tác giҧ [LQ ÿѭӧc gӱi lӡi cҧP ѫQ FKkQ WKjQK ÿӃQ JLiR YLrQ Kѭӟng dүn 3*676 %L 0DL +ѭѫQJ ÿm OX{Q ÿӗng hành, luôn hӛ trӧ ÿӝQJ YLrQ ÿӏQK Kѭӟng nghiên cӭu và truyӅQÿҥt các kiӃn thӭc chuyên môn và cùng tác giҧ hoàn thành luұQYăQQj\ Bên cҥQKÿyWiFJLҧ xin gӱi lӡi cҧPѫQFKkQWKjQKÿӃn các quý Thҫy Cô giҧng dҥy cӫa Bӝ môn dӋt may ± .KRD &ѫ .Kt 3KzQJ ÿjR Wҥo - Bӝ phұQ ÿjR WҥR VDX Ĉҥi hӑc tҥi 7UѭӡQJ Ĉҥi hӑc Bách khoa - Ĉҥi hӑc QuӕF JLD 73+&0 ÿm WҥR Fѫ KӝL ÿӇ tác giҧ hoàn WKjQKFKѭѫQJWUuQKKӑc tұp và nghiên cӭXÿ~QJTX\WUuQKYjÿ~QJWKӡi hҥn. Tác giҧ xin gӱi lӡi cҧPѫQFKkQWKjQKÿӃn Công Ty Cә Phҫn ViӋn Nghiên Cӭu DӋt May (VTRI), Trung tâm thí nghiӋP Yj 7UXQJ WkP JLiP ÿӏnh và chӭng nhұn dӋt may (VTRI-,&  QѫL WiF JLҧ ÿDQJ F{QJ WiF Yj OjP YLӋF ÿm WҥR ÿLӅu kiӋn thuұn lӧi cho tác giҧ ÿѭӧc thӵc hiӋn các nghiên cӭu song song vӟi công viӋc cӫa mình. Cùng vӟi sӵ hӛ trӧ nghiên cӭu, thӵc hành, thӱ nghiӋm kӃt quҧ tҥi Trung Tâm Công NghӋ Sinh Hӑc Tp. HCM, ViӋn Công NghӋ Plasma -ViӋn Khoa Hӑc Vұt LiӋu (Hà Nӝi), ViӋn Công NghӋ Nano (Tp.HCM), tác giҧ xin gӱi lӡi cҧPѫQYjY{FQJWUkQWUӑng sӵ hӛ trӧ rҩt nhiӋt tình và sӵ ÿyQJJySY{FQJTXêEiXFӫDFiFÿҥi diӋn Trung tâm, quý ViӋQÿm giúp tác giҧ ÿLÿѭӧFÿӃn cuӕi luұQYăQYjKRjQWKjQKÿӅ tài này. Xin cҧPѫQFiFÿyQJJySQJKLrQFӭu cӫa các nhà khoa hӑc, nhà nghiên cӭXÿmKӛ trӧ kiӃn thӭc cho tác giҧ có tKrPFѫVӣ ÿӇ ÿiQKJLiYjÿѭDUDNӃt luұn trong giӟi hҥQÿӅ tài này. Cuӕi cùng, Tác giҧ xin gӱi lӡi cҧPѫQÿӃQJLDÿuQKEҥQEqYjÿӗng nghiӋSÿmOX{Q sát cánh cùng tác giҧ, chia sҿ FiFNKyNKăQYjKӛ trӧ tác giҧ trong mӑLO~FÿӇ tҥRÿLӅu kiӋn cho tác giҧ có thӡLJLDQÿӇ tұp trung nghiên cӭu và hoàn thành bài luұn. Rҩt trân trӑng cҧPѫQ Lê Thӏ +ѭѫQJ7Kӏnh iii 7Ï07Ҳ7/8Ұ19Ă17+Ҥ&6Ƭ QuyӇn luұQYăQJӗPFKѭѫQJYӟi nhӳng nӝLGXQJÿѭӧc tóm tҳWQKѭVDX &KѭѫQJ0ӣ ÿҫu - Trình bày tính cҩp thiӃt cӫDÿӅ tài, lý do nghiên cӭu, mөFWLrXÿӕLWѭӣng nghiên cӭX&ѫ sӣ lý luұQYjSKѭѫQJSKiSQJKLrQFӭu, nhӳQJÿyQJJySPӟi tӯ luұn án &KѭѫQJ7әng quan tình hình nghiên cӭu - Trình bày các công trình nghiên cӭXÿmÿѭӧc công bӕ vӅ các tính kháng khuҭn có trong dӏch nhҫy cӫa ӕc sên - Giӟi thiӋu các ӭng dөng cӫa dӏch ӕc sên trong ngành mӻ phҭm, da liӉX\NKRD« &KѭѫQJ1ӝi dung nghiên cӭu - Giӟi thiӋu loҥi ӕFVrQ)XOLFD$FKDWLQDÿӕLWѭӧng nghiên cӭu, các thành phҫn hóa hӑc có trong dӏch nhҫy ӕFVrQSKѭѫQJSKiSFKLӃt tách dӏFKYjFѫFKӃ kháng khuҭn có trong hӧp chҩt nhҫy cӫa ӕc sên - Giӟi thiӋu các tính chҩt cӫa vұt liӋXEăQJEyYjKӛ trӧ làm vӃWWKѭѫQJ - Giӟi thiӋXSKѭѫQJSKiSQJҩm ép và plasma lҥnh trong viӋc xӱ lý bӅ mһt vҧi &KѭѫQJ7LӃn hành thí nghiӋm - Giӟi thiӋXFiFSKѭѫQJSKiSÿѭӧc lӵa chӑQÿӇ ӭng dөng dӏch nhҫy ӕc sên lên vҧi - Xây dӵng các quy trình thӵc hiӋn thí nghiӋm &KѭѫQJ.Ӄt quҧ thí nghiӋPYjÿiQKJLi - Trình bày các kӃt quҧ ÿѭӧc ghi nhұQYjÿiQKJLiWUrQPүu thӱ nghiӋm - KӃt luұQÿӅ tài và kiӃn nghӏ iv SUMMARY Background: Snail mucin obtained from the body surface mucus of snail has been reported to contain agents with an antibacterial activity and wound healing properties. Purpose: The study were aimed to applicate the antimicrobial activities from snail mucin of Achatina fulica on fabric in cotton fabric, oriented for wound healing material, and to compared the antimicrobial effect as well as common textile properties consist of pH value, absorbency of cotton fabric, permeability to air, before and after snail treatment. Compatibility assessment of healing wound fabric was conducted. Methods: The sample of study was the mucus of Achatina fulica snail, which extracted at ratio 1:1 and 1:2 in dilution with deionized water then attached to substrate fabric material through dip-pad-dry and plasma treatment. The samples were conducted tests, included evaluation of the degree of antibacterial activity according to AATCC 100-2019, air permeability of textile fabrics based on ASTM D737-18, determination of the water absorbency of fabric AATCC 79-2018, pH value in order to compare subtracted fabric before and after snail mucin treatment. Scanning Electron Microscope and Fouriertransform infrared spectroscopy were assessed to notice different points of snail mucin treated samples. Results: The study showed that sample at 1:1 ratio of snail mucin having antimicrobial activities gain above 99% against Staphylococcus Aureus and Escherichia coli through dippad-dry and cold plasma method. While samples at 1:2 ratio of snail mucin having antimicrobial activities percentage results that were considerately different in dip-pad-dry method and plasma method: approximately 33% and 50-60% respectively, related to antibacterial activity against Staphylococcus Aureus and Escherichia coli. On the other hands, the water absorbency property of snail treated fabric enhanced at about 5-6 minutes while compared to origin fabric at above 60 minutes. Moreover, pH value and air permeability still were remain these characteristic, while compared to origin fabric. Conclusion: Dilution ratio of 1:1 of mucin from Achatina fulica snail on cotton fabric treatment were considered having better antimicrobial activities against Staphylococcus Aureus and Escherichia coli. Other properties that consist of pH value, air permeability, the water absorbency property as well, results assessed that it was conform to potential material for wound dressing, oriented in wound care products. v /Ӡ,&$0Ĉ2$1&Ӫ$7È&*,Ҧ 7{L[LQFDPÿRDQ/XұQYăQ7KҥFVƭ³Nghiên cӭu ӭng dөng khҧ QăQJNKiQJNKXҭn tӯ chҩt nhҫy ӕc sên lên vҧLFRWWRQGQJWURQJÿӏQKKѭӟng vұt liӋu hӛ trӧ lành vӃWWKѭѫQJ´OjF{QJ trình nghiên cӭu khoa hӑF ÿӝc lұp cӫa tôi. Các sӕ liӋu nghiên cӭu khoa hӑc và kӃt quҧ nghiên cӭu cӫa luұQ YăQ Oj WUXQJ WKӵc và tài liӋu tham khҧR ÿm ÿѭӧc ghi rõ nguӗn trích dүn. NӃu phát hiӋn bҩt kǤ sӵ sao chép nào tӯ kӃt quҧ nghiên cӭu khác hoһc sai sót vӅ sӕ liӋu nghiên cӭu, tôi xin hoàn toàn chӏu trách nhiӋm WUѭӟFQKjWUѭӡng và hӝLÿӗng. HӐC VIÊN Lê Thӏ +ѭѫQJ7Kӏnh MӨC LӨC NHIӊM VӨ LUҰ19Ă17+Ҥ&6Ƭ ....................................................................................... i LӠI CҦ0Ѫ1 .........................................................................................................................ii TÓM TҲT LUҰ19Ă17+Ҥ&6Ƭ ...................................................................................... iii SUMMARY........................................................................................................................... iv LӠ,&$0Ĉ2$1&ӪA TÁC GIҦ ........................................................................................ v DANH MӨC KÝ HIӊU, CHӲ VIӂT TҲT........................................................................... vi DANH MӨC HÌNH ҦNH ....................................................................................................vii DANH MӨC BҦNG BIӆU ................................................................................................... ix DANH MӨC BIӆ8ĈӖ ......................................................................................................... x &+ѬѪ1*0Ӣ ĈҪU.......................................................................................................... 1 1.1. Tính cҩp thiӃt cӫDÿӅ tài ............................................................................................... 1 1.2. Lý do chӑQÿӅ tài .......................................................................................................... 2 1.3. MөFÿtFKYjQKLӋm vө nghiên cӭu ............................................................................... 3 1.3.1. MөFÿtFK ................................................................................................................ 3 1.3.2. NhiӋm vө nghiên cӭu ............................................................................................. 3 ĈӕLWѭӧng và phҥm vi nghiên cӭu ................................................................................ 3 &ѫVӣ lý luұQYjSKѭѫQJSKiSQJKLrQFӭu................................................................... 3 1.6. NhӳQJÿyQJJySPӟi ................................................................................................... 3 éQJKƭDOêOXұn và thӵc tiӉn cӫa luұn án ...................................................................... 4 1.8. KӃt cҩu cӫa luұn án ...................................................................................................... 4 &+ѬѪ1*7ӘNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CӬU .................................................. 5 2.1. Nhӳng công trình nghiên cӭu vӅ tính kháng khuҭn có trong dӏch chiӃt ӕc sên ........... 5 2.2. Nhӳng công trình nghiên cӭu vӅ ӭng dөng dӏch chiӃt tӯ ӕc sên ................................. 9 2.2.1. Dӏch ӕFVrQÿLӅu trӏ các vҩQÿӅ vӅ da..................................................................... 9 2.2.2. Dӏch ӕFVrQÿѭӧc cung cҩSOjPGѭӧc mӻ phҭm .................................................. 10 2.2.3. Dӏch ӕFVrQÿѭӧc nghiên cӭu làm xà phòng rӱa tay kháng khuҭn ...................... 11 2.2.4. Dӏch ӕc sên trong nghiên cӭu y khoa trong trӏ liӋu các vҩQÿӅ vӅ mô sөQ[ѭѫQJ khӟp ............................................................................................................................... 11 2.3. Các nghiên cӭu vӅ vұt liӋu dùng trong viӋc chӳa lành vӃWWKѭѫQJ ............................ 12 &+ѬѪ1*1ӜI DUNG Vӄ NGHIÊN CӬU.................................................................... 16 3.1. Giӟi thiӋu chung vӅ ӕc sên Achatina fulica ............................................................... 17 3.2. Giӟi thiӋu các thành phҫn có trong dӏch chiӃt ӕc sên Achatina fulica ....................... 19 3.2.1. Tính chҩt vұt lý dӏch ӕc sên ................................................................................. 19 3.2.2. Thành phҫn hóa hӑc trong dӏch ӕc sên ................................................................ 19 &ѫFKӃ kháng khuҭn có trong dӏch nhҫy cӫa ӕc sên .................................................. 21 &iFSKѭѫQJSKiSFKLӃt tách dӏch chiӃt ӕc sên hiӋn nay ............................................ 23 3KѭѫQJSKiSWKӫ công ......................................................................................... 23 3.4.2. 3KѭѫQJSKiSFKLӃt chҩt nhҫy ӕc sên mӟi ............................................................ 25 3.5. Vұt liӋu hӛ trӧ lành vӃWWKѭѫQJ .................................................................................. 27 3.5.1. Giӟi thiӋu vұt liӋu hӛ trӧ lành vӃWWKѭѫQJ ........................................................... 27 3.5.2. Các tính chҩt cӫa vұt liӋu hӛ trӧ lành vӃWWKѭѫQJ ................................................ 27 3.5.3. Vұt liӋu vҧi dӋW EăQJJҥc) dùng WURQJEăQJEyYjKӛ trӧ lành vӃWWKѭѫQJ ......... 28 3.5.4. Các nghiên cӭu mӟi vӅ vұt liӋXEăQJEyKӛ trӧ lành vӃWWKѭѫQJ ......................... 29 3.6. Giӟi thiӋu cáFSKѭѫQJSKiS[ӱ lý bӅ mһt vҧi vӟi dӏch ӕc sên Fulica ........................ 30 3.6.1. Xӱ lý bӅ mһt bҵQJSKѭѫQJSKiS3ODVPD ............................................................. 30 3.6.1.1. Giӟi thiӋu plasma .......................................................................................... 30 3.6.1.2. Phân loҥi plasma ............................................................................................ 31 3.6.1.3. Ӭng dөng cӫa plasma lҥnh ............................................................................ 32 3.6.1.4. Giӟi thiӋXSKѭѫQJSKiS[ӱ lý bӅ mһt bҵng plasma GAD ............................. 33 3.6.2. Xӱ lý bӅ mһt bҵQJSKѭѫQJSKiSQJҩm ép ........................................................... 34 3.7. Giӟi thiӋu chӍ tiêu thӱ nghiӋm vӅ khҧ QăQJNKiQJNKXҭn trên vұt liӋu dӋt may ....... 35 3.8. TiӇu kӃWFKѭѫQJ.......................................................................................................... 36 &+ѬѪ1*7,ӂN HÀNH THÍ NGHIӊM ......................................................................... 38 4.1.1. Chuҭn bӏ nguyên liӋu vҧi nӅn .............................................................................. 38 4.1.2. Chuҭn bӏ dӏch chiӃt tӯ ӕc sên ............................................................................... 38 3KѭѫQJpháp thí nghiӋm ...................................................................................... 39 3KѭѫQJSKiSQJҩm ép ................................................................................... 39 3KѭѫQJSKiS[ӱ lý bҵng Plasma lҥnh ........................................................... 41 3KѭѫQJSKiSWKӱ nghiӋm vҧi sau khi xӱ lý vӟi dӏch chiӃt ӕc sên ............................. 43 &+ѬѪ1*.ӂT QUҦ THÍ NGHIӊ09¬ĈÈ1+*,È .................................................. 45 5.1. Các kӃt quҧ thí nghiӋm............................................................................................... 45 3KѭѫQJSKiSWKӱ nghiӋm tính kháng khuҭn trên vҧi sau xӱ lý bҵng dӏch chiӃt ӕc sên .................................................................................................................................. 45 5.1.1.1. KӃt quҧ kháng khuҭn cӫa vҧi xӱ lý bҵng dӏch chiӃt ӕc sên bҵQJSKѭѫQJSKiS ngҩm ép (dip-pad-dry) ................................................................................................ 45 5.1.1.2. KӃt quҧ kháng khuҭn cӫa vҧi xӱ lý bҵng dӏch chiӃt ӕc sên bҵQJSKѭѫQJSKiS plasma lҥnh ................................................................................................................. 47 &iFSKѭѫQJSKiSWKӱ nghiӋm vӅ tích chҩt vұt liӋu vҧi cotton sau khi xӱ lý vӟi dӏch ӕFVrQ)XOLFDWKHRÿӏQKKѭӟng làm vұt liӋu hӛ trӧ EăQJEyYӃWWKѭѫQJ ............... 48 ;iFÿӏQKÿӝ pH.............................................................................................. 48 ;iFÿӏnh tính thoáng khí trên vҧi .................................................................. 50 ;iFÿӏnh khҧ QăQJ ngҩPѭӟt cӫa vұt liӋu vҧi sau xӱ lý vӟi dӏch chiӃt ӕc sên .................................................................................................................................... 52 5.1.3. Hình ҧnh SEM ..................................................................................................... 56 5.1.4. Các nhóm liên kӃt hóa hӑc - Quang phә hӗng ngoҥi Fourier-transform infrared spectroscopy (FTIR) ...................................................................................................... 59 ĈiQKJLiNӃt quҧ thӱ nghiӋm ..................................................................................... 63 ĈiQKJLiNӃt quҧ kháng khuҭn sau khi xӱ lý bҵng dӏch chiӃt ӕc sên .................. 63 ĈiQKJLiNӃt quҧ thӱ nghiӋm vҧi nӅn dùng cho hӛ trӧ lành vӃWWKѭѫQJVDXNKL[ӱ lý bҵng dӏch chiӃt ӕc sên ................................................................................................ 65 5.3. KӃt luұn và kiӃn nghӏ ................................................................................................. 66 5.3.1. KӃt luұn: ............................................................................................................... 66 5.3.2. KiӃn nghӏ: ............................................................................................................ 67 TÀI LIӊU THAM KHҦO .................................................................................................... 69 vi '$1+0Ө&.é+,ӊ8&+Ӳ9,ӂ77Ҳ7 °C A. fulica A. marginata AATCC ASTM CFU Cm Cv% E. coli FTIR g g/cm3 GAD GAGs ISO kDa kg L. fulica LAAO mg ml P. aeruginosa P. canaliculata Pa rAch s S. aureus SDS-PAGE SEM T Tb Ҿ ĞůƐŝƵƐ͕ĜҿŶǀҷ ĜŽŶŚŝҵt ĜҾ Achatina fulica, tên danh pháp khoa hҸc loҢi Һc sên Artanthe marginata, tên danh pháp khoa hҸc loҢi Һc sên The American Association of Textile Chemists and Colorists; là tiêu chuҦn cӆa Hiҵp hҾi các nhà hoá hҸc ngành dҵt may và các nhà phҺi màu American Society for Testing and Materials. Tiêu chuҦn cӆa Hiҵp hҾi vҨt liҵu và thӊ nghiҵm Hoa KLj SҺ ĜҿŶǀҷ khuҦn lҢc trên 1 ml ĞŶƚŝŵĞƚ͕ĜҿŶǀҷ ĜŽĐŚŝҲu dài Hҵ sҺ biұn thiên (tҶ lҵ giӋĂĜҾ lҵch chuҦn so vӀi giá trҷ trung bình) vi khuҦn Gram âm Escherichia coli Fourier- transform infrared spectroscopy 'ƌĂŵ͕ĜҿŶǀҷ ĜŽŬŚҺŝůӇӄng gram trên centinmet khҺi, khҺŝůӇӄng riêng Gliding Arc Plasma Glycosaminoglycans International Organization for Standardization: hҵ thҺng các quy chuҦn quҺc tұ <ŝůŽĚĂůƚŽŶ͕ҿŶǀҷ khҺŝůӇӄng nguyên tӊ <ŝůŽŐƌĂŵ͕ĜҿŶǀҷ ĜŽŬŚҺŝůӇӄng Lissachatina fulica, tên danh pháp khoa hҸc loҢi Һc sên enzym L-amino acid oxidase, loҢi enzym DŝůŝŐƌĂŵ͕ĜҿŶǀҷ ĜŽŬŚҺŝůӇӄng Dŝůŝůşƚ͕ĜҿŶǀҷ ĜŽƚŚҳ tích Pseudomonas aeruginosa, nhóm vi khuҦn gram âm Pomacea canaliculata, tên danh pháp khoa hҸc loҢi ҌĐďӇҿƵǀăŶŐ WĂƐĐĂů͗ĜҿŶǀҷ ĜŽĄƉƐƵҤt trong hҵ ĜŽůӇӁng quҺc tұ (SI) Recombinant achacin, DNA tái tҼ hӄp cӆa achacin 'ŝąLJ͕ĜҿŶǀҷ ĜŽƚŚӁi gian Loài vi khuҦn tӅ cҥu khuҦn Gram-ĚӇҿŶŐ^ƚĂƉŚLJůŽĐŽĐĐƵƐƵƌĞƵƐ ŝҵŶĚŝĜӈng trên gel poly-acrylamide, kӎ thuҨƚĜӇӄc sӊ dӅŶŐĜҳ phân tách các protein Scanning Electron Microscope, Kính hiҳn ǀŝĜŝҵn tӊ quét NhiҵƚĜҾ Giá trҷ trung bình (TҼng giá trҷ / tҼng sҺ lҥn thӊ) vii W Watt hay còn gҸŝů㎥ƚůăĜҿŶǀҷ ĜŽĐƀŶŐƐƵҤt P '$1+0Ө&+Î1+Ҧ1+ Hình 2.1: Hình ҧnh trang báo giӟi thiӋu công dөng cӫa ӕc sên trong nӅn công nghiӋp mӻ phҭm ..................................................................................................................................... 10 Hình 3.1: Hình dҥng vӓ ӕc hӑ ӕc sên Achatina .................................................................... 18 +uQK6ѫÿӗ phҧn ӭng enzyme nói chung cho quá trình oxi hóa axit amin L-amino .... 21 Hình 3.3: Cҩu trúc hóa hӑc cӫa Glycosaminoglycans (GAGs). ........................................... 22 Hình 3.4: Các hӧp chҩt hӳXFѫFyWURQJGӏch nhҫy ӕFVrQÿѭӧc nghiên cӭu có chӭFQăQJ kháng khuҭn .......................................................................................................................... 23 Hình 3.5: Hình ҧnh mô phӓng quy trình chiӃt tách dӏch ӕc sên ........................................... 24 Hình 3.6: Máy chiӃt tách dӏch ӕc sên ................................................................................... 26 Hình 3.7: Quy trình thu hoҥch dӏch nhҫy ӕc sên tӵ nhiên bҵng thiӃt bӏ chuyên dөng ......... 26 Hình 3.8: Da nhân tҥo tӯ protein tӯ dӏch ӕc sên ................................................................... 30 Hình 3.9: Quy trình biӃQÿәi các thҥng thái vұt chҩt và hình thành plasma ........................ 31 Hình 3.10: BiӇXÿӗ phân loҥi plasma theo nhiӋWÿӝng lӵc hӑc............................................. 32 Hình 3.11: Mô hình mô tҧ ngyên lý hoҥW ÿӝng cӫa máy Gliding Arc Discharges - GAD Plasma ................................................................................................................................... 34 Hình 3.12: Mô hình nguyên lý hoҥWÿӝng cӫDSKѭѫQJSKiSQJҩm ép (dip-pad-dry) .......... 35 Hình 4.1: Hình ҧnh sҧn phҭm dӏch nhҫy ӕc sên dùng trong nghiên cӭu .............................. 39 Hình 4.2: Hình ҧnh xӱ lý mүu vҧi bҵng máy ngҩm ép ......................................................... 39 Hình 4.3: Hình ҧnh máy ngҩm ép ......................................................................................... 40 Hình 4.4: Thӵc hiӋn quá trình xӱ lý plasma trên vҧi............................................................ 42 viii Hình 5.1: Hình ҧQKGƭDFҩy khuҭQ(VFKHULFKLDFROLWUѭӟc và sau 24h.................................. 46 +uQK0i\ÿRS+6HYHQFRPSDct S220 .......................................................................... 49 Hình 5.3: ThiӃt bӏ kiӇPWUDÿӝ thoáng khí ............................................................................ 51 Hình 5.4: Hình ҧQKÿRNKҧ QăQJWKҩm hút cӫa mүu vҧLÿm[ӱ lý vӟi dӏch ӕc sên ................ 53 Hình 5.5: Hình ҧnh SEM mүu FN110 .................................................................................. 57 Hình 5.6: Hình ҧnh SEM mүu FP110 ................................................................................... 58 Hình 5.7: Quang phә Fourier cӫa mүu vҧi cotton gӕc ......................................................... 60 Hình 5.8: Quang phә Fourier cӫa vҧL FRWWRQ ÿm [ӱ lý vӟi dӏch nhҫy ӕc sên bҵQJ SKѭѫQJ pháp ngҩm ép ........................................................................................................................ 60 Hình 5.9: Quang phә Fourier cӫa vҧL FRWWRQ ÿm [ӱ lý vӟi dӏch nhҫy ӕc sên bҵQJ SKѭѫQJ pháp plasma .......................................................................................................................... 62 ix '$1+0Ө&%Ҧ1*%,ӆ8 Bҧng 3.1: Thành phҫn các chҩt có trong dӏch chiӃt ӕFVrQDFKDWLQHIXOLFDÿӕi vӟLGDQJѭӡi .............................................................................................................................................. 19 Bҧng 3.2: Quy trình chung thu hoҥch chҩt nhҫy tӯ ӕc sên ................................................... 24 Bҧng 3.3: BҧQJVRViQKFiFSKѭѫQJSKiSWKӫ công trong viӋc chiӃt tách lҩy dӏch ӕc sên .. 25 Bҧng 3.4: Phân loҥi các dҥng vұt liӋXEăQJYӃWWKѭѫQJ ....................................................... 27 Bҧng 4.1: Thông tin loҥi vҧi nӅn sӱ dөng trong nghiên cӭu ................................................ 38 Bҧng 4.2: Thông tin chҩt nhҫy tӯ loҥi ӕc sên sӱ dөng trong nghiên cӭu ............................. 38 Bҧng 4.3: TӍ lӋ pha loãng dӏch ӕc sên .................................................................................. 39 Bҧng 4.4: Bҧng thông sӕ máy ngҩm ép ................................................................................ 40 Bҧng 4.5: Quy trình thӵc hiӋn xӱ lý vҧi vӟi dӏch nhҫy ӕFVrQWKHRSKѭѫQJSKiSQJҩm ép 40 Bҧng 4.6: Quy trình xӱ lý vҧi vӟi dӏch nhҫy ӕFVrQWKHRSKѭѫQJSKiSSODVPDOҥnh........... 41 Bҧng 4.7: Bҧng tên gӑi tҳt các mүu thӱ nghiӋm................................................................... 43 Bҧng 4.8: Bҧng liӋWNrFiFSKѭѫQJSKiSWKӱ nghiӋm thí nghiӋm ........................................ 43 Bҧng 5.1: Bҧng kӃt quҧ [iFÿӏnh % khҧ QăQJVX\JLҧm vi khuҭn trên mүXFRWWRQÿm[ӱ lý bҵng dӏch chiӃt ӕc sên bҵQJSKѭѫQJSKiSQJҩm ép ............................................................. 45 Bҧng 5.2: Bҧng kӃt quҧ [iFÿӏnh % khҧ QăQJVX\JLҧmvi khuҭn trên mүXFRWWRQÿm[ӱ lý bҵng dӏch chiӃt ӕc sên bҵQJSKѭѫQJSKiSSODVPDOҥnh ....................................................... 47 Bҧng 5.3: Bҧng giá trӏ ÿRÿӝ pH trên các mүu vҧLÿm[ӱ lý vӟi dӏch ӕc sên ........................ 50 Bҧng 5.4: Bҧng phân loҥi nhóm sҧn phҭm dӋWPD\ÿӕi vӟi các giá trӏ pH cho phép .......... 50 Bҧng 5.5: Giá trӏ ÿRÿӝ thoáng khí cӫa các mүu thӱ ............................................................ 52 Bҧng 5.6: Bҧng kӃt quҧ ÿRWKӡi gian ngҩPѭӟt cӫa mүu vҧi................................................ 54 Bҧng 5.7: Bҧng so sánh khҧ QăQJVX\JLҧm vi khuҭn cӫa các mүu vҧLÿm[ӱ lý vӟi dӏch ӕc sên theo 2 tӍ lӋ 1:1 và 1:2 và bҵQJSKѭѫQJSKiSQJҩm ép và plasma GAD...................... 64 x '$1+0Ө&%,ӆ8ĈӖ BiӇXÿӗ 3.1: Các thành phҫn chính có trong chҩt nhҫy ӕc sên Fulica Achatine .................. 20 BiӇXÿӗ 4.1: 4X\WUuQKFiFEѭӟc thӵc hiӋn ........................................................................... 40 BiӇXÿӗ 5.1: BiӇXÿӗ thӇ hiӋn thӡi gian thҩm hút cӫa mүu thӱ nghiӋm so vӟi mүu gӕc ..... 55 BiӇXÿӗ 5.2: Quang phә Fourier cӫa mүu vҧi cotton gӕc ..................................................... 60 BiӇXÿӗ 5.3: Quang phә Fourier cӫa vҧLFRWWRQÿm[ӱ lý vӟi dӏch nhҫy ӕc sên bҵQJSKѭѫQJ pháp ngҩm ép ........................................................................................................................ 60 BiӇXÿӗ 5.4: BiӇXÿӗ các giá trӏ ÿR)7,5Fӫa mүu FN110 và mүu gӕc ............................... 61 BiӇXÿӗ 5.5: Quang phә Fourier cӫa vҧLFRWWRQÿm[ӱ lý vӟi dӏch nhҫy ӕc sên bҵQJSKѭѫQJ pháp plasma .......................................................................................................................... 62 BiӇXÿӗ 5.6: BiӇXÿӗ các giá trӏ ÿR)7,5Fӫa mүu FP110 và mүu gӕc ................................ 62 1 MӢ ĈҪU &+ѬѪ1* MӢ ĈҪU 1.1. Tính cҩp thiӃt cӫDÿӅ tài 7URQJTXiWUuQKÿLӅu trӏ vӃWWKѭѫQJOLrQTXDQÿpQFiFYҩn ÿӅ vӅ GDQJѭӡi ta sӱ dөng các loҥL EăQJ Jҥc y tӃ ÿӇ che, giӳ, cҫm máu cho các vӃW WKѭѫQJ7X\ QKLrQ Kҫu hӃt các EăQJ Jҥc y tӃ, vұt liӋX EăQJ Ey WK{QJ Gөng hiӋn nay hoҥW ÿӝQJ WKHR Fѫ FKӃ lӑF Fѫ Kӑc. %ăQJJҥFWKѭӡQJÿѭӧc làm tӯ vұt liӋu: vҧLOѭӟi và bông gòn thҩPQѭӟc có chӭa các khe hӣ nhӓ chӍ FKRNK{QJNKtÿLTXDFzQFiFYұt thӇ có hҥi thì bӏ giӳ lҥi. Các vұt liӋu dùng trong EăQJEyYӃWWKѭӡQJWUrQGDWKѭӡng chӍ có khҧ QăQJQJăQFҧn các vұt thӇ FyNtFKWKѭӟc lӟn KѫQNtFKFӥ khe hӣ cӫa vұt liӋu chӃ tҥo, mà không có khҧ QăQJWLrXGLӋt vi khuҭQYjÿӇ hҥn chӃ nhӳng vӃWWKѭѫQJEӏ nhiӉm trùng. 7URQJÿLӅu kiӋQP{LWUѭӡQJÿһc thù ӣ ViӋt Nam là thӡi tiӃt nóng ҭm, trên bӅ mһt da luôn ҭm và dӉ phát sinh sӵ kí sinh cӫa các vi sinh vұt gây bӋQKÿһc biӋt ÿӕi vӟi các vӏ trí GD ÿDQJ Fy WuQK WUҥng nhiӉP WUQJ VѭQJ Wҩy, làm mӫ. VӃW WKѭѫQJ Eӏ nhiӉm trùng sӁ làm WăQJFKLSKtNpRGjLWKӡLJLDQÿLӅu trӏ YjWKѭӡQJÿӇ lҥi nhӳng vӃt sҽo không mong muӕn. Ngoài ra, viӋc lҥm dөQJNKiQJVLQKWU{QJÿLӅu trӏ các vӃWWKѭѫQJQKLӉm trùng sӁ OjPWăQJ QJX\ Fѫ NKiQJ NKiQJ VLQK Pӝt vҩQ ÿӅ lӟn cho y tӃ cӝQJ ÿӗQJ Yj ÿLӅu trӏ lâm sàng trên toàn cҫu. Qua tìm hiӇX FNJQJ QKѭ NKҧo sát thӵc tӃ trên thӏ WUѭӡQJ WURQJ Yj QJRjL Qѭӟc, mӝt trong nhӳng giҧLSKiSÿӇ hҥn chӃ nhiӉm trùng vӃWWKѭѫQJOjVӱ dөng EăQJJҥc y tӃ có chӭa nano bҥc hoһc các chҩt kháng khuҭn chuyên dөng. Tuy nhiên, nguӗn nguyên liӋu kháng khuҭQQj\ÿDQJÿѭӧc sӱ dөng chӫ yӃu là cӫDQѭӟFQJRjLQrQJLiWKjQKWѭѫQJÿӕLÿҳt ÿӓ và quy trình xӱ lý phӭc tҥp, cҫn kiӇm soát chһt chӁ vӅ nӗQJÿӝ và xӱ lý chҩt thҧi. Nghiên cӭu, phát hiӋn và sҧn xuҩt các vұt liӋu dӋt vӯDÿҧm bҧRQKѭPӝt loҥLEăQJJҥc y tӃ chuyên dөng vӟi các chӭFQăQJYӕQFyQKѭEҧo vӋ vӃWWKѭѫQJKӣ, thông thoáng da, cҫm máu tӕW«Yj vӯa có công dөng kháng khuҭn cho da ÿDQJOjQKXFҫu cҩp thiӃWWURQJF{QJWiFÿLӅu trӏ vӃt WKѭѫQJ+ѫQWKӃ nӳDFiFSKѭѫQJSKiSVҧn xuҩt vұt liӋu kháng khuҭn phөc vө cho các sҧn phҭm y khoa, da liӉu cҫQÿѭӧc sҧn xuҩt rӝng rãi, hҥn chӃ phát sinh chi phí và các chҩt thҧi UDP{LWUѭӡng trong quá trình kiӇm soát quá trình sҧn xuҩt. 2 MӢ ĈҪU Nhұn thҩy tính cҩp thiӃt vӅ nhu cҫu sӱ dөng vұt liӋXEăQJEyYӃWWKѭѫQJYӯa lành tính cho vӃWWKѭѫQJYjSKKӧp vӟLGDQJѭӡLÿһc biӋWFyWtQKQăQJNKiQJNKXҭn tӵ nhiên ÿmWK~Fÿҭ\ÿӅ WjLQj\ÿѭӧc thӵc hiӋn và phát triӇQFiFêWѭӣng, ÿѭDYjRWKӵc tiӉn trong hoҥWÿӝng thӱ nghiӋm nhҵPÿiSӭng nhu cҫu trên. 1.2. Lý do chӑQÿӅ tài Ĉm Wӯ lâu nhu cҫX ÿѫQ JLҧQ KyD Yj ÿD Gҥng hóa các sҧn phҭm dӋW PD\ ÿѭӧc tұp trung phát triӇQÿӇ phөc vө FKRÿӡi sӕng. .K{QJNKyÿӇ bҳt gһp các sҧn phҭm tӯ vұt liӋu dӋt may, ngoài chӭFQăQJFKtQKFKRQKXFҫu mһFÿҽp cӫDFRQQJѭӡi thì các sҧn phҭm này ÿDQJ ÿѭӧF ÿD Gҥng hóa các chӭF QăQJ NKiF QKѭ FKӕng UV, chӕng thҩP Qѭӟc, chӕng QKjX«9jWKӵc tӃ WKuÿyOjPӝt nhu cҫu thiӃt thӵc cho sӵ phát triӇn cӫa các sҧn phҭPÿD chӭFQăQJFyWtQKӭng dөQJFDRWURQJÿӡi sӕng ngày nay. Mӝt trong nhӳQJWtQKQăQJÿDQJUҩWÿѭӧc quan tâm và chú trӑng phát triӇQÿӕi vӟi vұt liӋu dӋt may chính là khҧ QăQJNKiQJNKXҭn, tӵ ӭc chӃ sӵ phát triӇn cӫa vi khuҭn hay có thӇ FRL QKѭ Fy WtQK QăQJ VLQK hӑF ³Wӵ vӋ ³ FKR Yұt liӋX ÿӕi vӟi các tác nhân cӫa môi WUѭӡng, hӛ trӧ giúp bҧo vӋ sӭc khӓHFRQQJѭӡi. VӅ nguӗn cung cҩp dӗi dào tӯ thiên nhiên, Ӕc sên là loҥLÿӝng vұt thân mӅm vӟi sӕ Oѭӧng sinh sҧn lӟn và phә biӃn ӣ các vùng nhiӋWÿӟLP{LWUѭӡng ҭm thҩpÿӝ ҭPFDRÿһc biӋt ӣ ViӋW1DPQѭӟFWDNK{QJNKyÿӇ bҳt gһp chúng. Tӯ QJj\[ѭDQJѭӡLWDÿmGQJGӏch chiӃt tӯ ӕc sên cho quá trình tái tҥo và phөc hӗi da vì khҧ QăQJNKiQJNKXҭn tӕt và sӵ lành tính cӫDQyÿӕi vӟLOjQGDQJѭӡi rҩWWѭѫQJWKtFKQKDXĈLӅu ÿyÿmÿѭӧc các nhà nghiên cӭu WURQJ Yj QJRjL Qѭӟc khҷQJ ÿӏnh. Tuy nhiên các ӭng dөng cӫa dӏch chiӃt ӕc sên chӫ yӃu WURQJ \ Gѭӧc hӑc, mӻ phҭm, thӵc phҭP QKѭQJ ÿӇ ӭng dөng lên sҧn phҭm dӋt may còn nhiӅu hҥn chӃ và cҫQÿѭӧc khai thác thêm. ĈӇ ÿiSӭng nhu cҫu ÿDQăQJKyDYұt liӋu dӋt may vӟLWtQKQăQJNKiQJNKXҭn và lành tính vӟLGDQJѭӡi. Bài nghiên cӭu cӫa tôi sӁ tұSWUXQJNKDLWKiFFiFSKѭѫQJSKiSNKҧ WKLÿӇ ӭng dөng khҧ QăQJNKiQJNKXҭn, phөc hӗi da tӯ dӏch chiӃt ӕc sên lên vҧi, phөc vө cho các nhu cҫu vҧi y tӃ phөc hӗi da, kháng nhiӉm khuҭn cho vӃWWKѭѫQJEăng bó hay các nhu cҫu WѭѫQJWӵ khác. 3 MӢ ĈҪU 1.3. MөFÿtFK và nhiӋm vө nghiên cӭu 1.3.1. MөFÿtFK Xác thӵc tính kháng khuҭn cӫa dӏch chiӃt ӕc sên sau khi ӭng dөng lên vҧi Nghiên cӭXFiFSKѭѫQJSKiSӭng dөng dӏch chiӃt ӕc sên lên vҧi ĈӏQK Kѭӟng ӭng dөng trong các vұt liӋu y tӃ (vҧi lót trong khҭX WUDQJ EăQJ Jҥt, EăQJEyYӃWWKѭѫQJOӟp lót bҧo hӝ« Kӛ trӧ quá trình phөc hӗi, tái tҥo da, kháng khuҭn các vùng da sau nhiӉm trùng 1.3.2. NhiӋm vө nghiên cӭu Giӟi thiӋu các nghiên cӭu khoa hӑc vӅ khҧ QăQJNKiQJNKXҭn cӫa dӏch nhҫy ӕc sên. Giӟi thiӋXFiFSKѭѫQJSKiSÿѭӧc lӵa chӑQÿӇ thӱ nghiӋm viӋc ӭng dөng dӏch nhҫy tӯ ӕc sên lên vҧi. ĈiQKJLiNKҧ QăQJNKiQJNKXҭn cӫa vұt liӋu sau khi xӱ lý bҵng dӏch chiӃt tӯ ӕc sên Ĉánh giá tính chҩt khác cӫa vҧi sau xӱ lý vӟi dӏch ӕc sên so vӟi vұt liӋu gӕFYjÿiQK giá sӵ phù hӧp vӟi da. 1.4. ĈӕLWѭӧng và phҥm vi nghiên cӭu Ӭng dөng khҧ QăQJNKiQJNKXҭn tӯ dӏch chiӃt cӫa loҥi ӕc sên Achatina Fulica lên vұt liӋu vҧi cotton ĈiQKJLiFKXQJFiFWtQKFKҩt cӫa vҧi sau xӱ lý vӟi dӏch ӕc sên. 1.5. &ѫVӣ lý luұQYjSKѭѫQJSKiSQJKLrQFӭu Tham khҧo các công trình nghiên cӭu khoa hӑFWURQJYjQJRjLQѭӟc làm nӅn tҧng FѫVӣ lý luұn. Giҧ lұSFiFSKѭѫQJSKiSӭng dөng và chӭng minh bҵng thí nghiӋm thӵc tӃ Giӟi thiӋu SKѭѫQJSKáp chiӃt tách dӏch ӕc sên phә biӃn Xây dӵng quy trình thӵc hiӋn thí nghiӋPYjÿiQKJLiWUrQNӃt quҧ thӵc tӃ 1.6. NhӳQJÿyQJJySPӟi LuұQYăQJLӟi thiӋu khái quát nhӳng nӝLGXQJFѫEҧn cӫa dӏch chiӃt tӯ ӕc sên LuұQYăQ[k\GӵQJFiFSKѭѫQJSKiSӭng dөng dӏch chiӃt tӯ ӕc sên lên vҧi LuұQYăQFXQJFҩp các kӃt quҧ thí nghiӋm ӭng vӟLFiFSKѭѫQJSKiS[k\Gӵng ӭng dӏch dӏch chiӃt cӫa ӕc sên lên vҧi 4 MӢ ĈҪU Tӯ nhӳng phân tích trên, LuұQiQÿӅ xuҩWTXDQÿLӇm và mӝt sӕ giҧLSKiSÿӇ phát triӇQÿӅ WjLYjFiFKѭӟng nghiên cӭu mӟi 1.7. Ý QJKƭDOêOXұn và thӵc tiӉn cӫa luұn án KӃt quҧ nghiên cӭu cӫa luұn án có thӇ sӱ dөQJ OjP Wѭ OLӋu tham khҧo trong viӋc nghiên cӭu và ӭng dөng khҧ QăQJ NKiQJ NKXҭn tӯ dӏch chiӃt ӕc sên lên vҧi bҵng các SKѭѫQJSKiSÿѭӧc giӟi thiӋu nӝi dung luұn án 1.8. KӃt cҩu cӫa luұn án Nӝi dung luұQYăQÿѭӧFFKLDWKjQKFKѭѫQJFKtQKJӗm: &KѭѫQJMӣ ÿҫu &KѭѫQJTәng quan tình hình nghiên cӭu &KѭѫQJ Nӝi dung nghiên cӭu &KѭѫQJ TiӃn hành thí nghiӋm &KѭѫQJ KӃt quҧ thí nghiӋPYjÿiQKJLi
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan