Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Nghiên cứu thiết kế, chế tạo bộ phận đào và kẹp nhỏ của máy liên hợp đào củ sắn...

Tài liệu Nghiên cứu thiết kế, chế tạo bộ phận đào và kẹp nhỏ của máy liên hợp đào củ sắn

.PDF
106
386
96

Mô tả:

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I --------- --------- NGUY N CHUNG THÔNG NGHIÊN C U THI T K , CH T O B PH N ðÀO VÀ K P NH C A MÁY LIÊN H P ðÀO C S N LU N VĂN TH C S K THU T Chuyên nghành: K thu t máy và thi t b cơ gi i hóa nông lâm nghi p Mã s : 60.52.14 Ngư i dư ng d n khoa h c: PGS.TS. LƯƠNG VĂN VƯ T HÀ N I - 2010 L I CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan r ng nh ng s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào. Tôi xin cam ñoan r ng m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này ñã ñư c c m ơn và các trích d n trong lu n văn này ñ u ñư c ch rõ ngu n g c. Tác gi Nguy n Chung Thông L I C M ƠN Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. i Trong quá trình h c t p và nghiên c u t i l p Cao h c khóa 17 chuyên ngành K thu t máy và thi t b cơ gi i hóa nông lâm nghi p Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i, tôi ñã nh n ñư c s giúp ñ , gi ng d y nhi t tình c a các th y giáo, cô giáo trong trư ng. Nhân d p này tôi xin ñư c bày t l i c m ơn chân thành t i các th y giáo, cô giáo trong trư ng. Tôi xin t lòng c m ơn t i gia ñình và PGS.TS. Lương Văn Vư t, ngư i ñã t n tình hư ng d n giúp ñ tôi hoàn thành ñ tài nghiên c u này. Tôi xin chân thành c m ơn t p th giáo viên B môn Cơ h c k thu t Khoa Cơ – ði n Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i ñã giúp ñ tôi trong quá trình nghiên c u th c hi n ñ tài. Tôi xin chân thành c m ơn Trung tâm Giám ñ nh Máy và Thi t b ñã ph i h p, giúp ñ tôi th c hi n ñ tài này. Tôi xin chân thành c m ơn các th y giáo, cô giáo trong Khoa Cơ – ði n Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i và các ñ ng nghi p ñã ñ ng viên giúp ñ tôi trong quá trình nghiên c u th c hi n ñ tài. Trong quá trình th c hi n ñ tài b n thân ñã có nhi u c g ng, song không th tránh kh i thi u sót. R t mong ti p t c nh n ñư c s ñóng góp ý ki n c a các th y giáo, cô giáo và các ñ ng nghi p ñ ñài tài nghiên c u c a tôi ñư c hoàn thi n hơn. Tác gi Nguy n Chung Thông Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. ii M CL C L i cam ñoan ..................................................................................................i L i c m ơn ....................................................................................................ii M c l c .........................................................................................................iii Danh m c các ch vi t t t và ký hi u............................................................viii DANH M C CÁC B NG.....................................................................................ix DANH M C CÁC HÌNH.......................................................................................x ð T V N ð ...........................................................................................................1 1. Tính c p thi t c a ñ tài .......................................................................................1 2. ð i tư ng nghiên c u, m c tiêu, ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài ....2 3. N i dung nghiên c u............................................................................................2 CHƯƠNG I. T NG QUAN V CÂY S N VÀ CƠ GI I HÓA KHÂU THU HO CH S N ...........................................................................................................3 1.1. T ng quan v cây s n .......................................................................................3 1.1.1. Ngu n g c và s phát tri n ............................................................................3 1.1.2. Vài nét v tình hình tr ng s n trên gh gi i và Viêt Nam........................3 1.1.2.1. Tình hình s n xu t s n trên th gi i..........................................................3 1.1.2.2. Tình hình s n xu t s n Vi t Nam ...........................................................5 1.1.3. Các ñ c ñi m hình thái và gi i ph u cây s n ...............................................7 1.1.3.1. R s n (c s n).............................................................................................7 1.1.3.2. Thân cây s n ................................................................................................9 1.1.4. Các gi ng s n................................................................................................10 1.2. Cơ khí hóa khâu thu ho ch s n trên th gi i và Vi t Nam .......................11 1.2.1. Cơ khí hóa khâu thu ho ch s n trên th gi i.............................................11 1.2.2. Cơ khí hóa khâu thu ho ch s n Vi t Nam ..............................................13 1.2.3. Nh n xét.........................................................................................................16 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. iii CHƯƠNG 2 - ð I TƯ NG, ð A ðI M VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U ...................................................................................................................................17 2.1. ð i tư ng và ñ a ñi m nghiên c u................................................................17 2.2. Phương pháp nghiên c u...............................................................................17 2.2.1. Phương pháp s lý s li u ño ñ c................................................................17 2.2.2. Phương pháp gi i tích ..................................................................................18 2.2.3. Phương pháp s ............................................................................................18 2.2.4. Phương pháp nghiên c u th c nghi m......................................................18 CHƯƠNG 3. NGHIÊN C U HOÀN THI N NGUYÊN LÝ LÀM VI C VÀ TÍNH TOÁN THI T K CÁC B PH N LÀM VI C CHÍNH C A MÁY ...................................................................................................................................20 3.1. Kh o sát các thông s hình h c, cơ lý tính c a cây s n khi thu ho ch ....20 3.1.1. Kh o sát kho ng cách cây, lu ng và hàng tr ng s n [17] ........................20 3.1.2. Các ch s cơ lý tính [17] ..............................................................................21 3.2. L a ch n c u truc và nguyên lý làm vi c c a máy.....................................21 3.2.1. Mô hình tính toán và k t qu tính toán b ph n ñào [17].........................23 3.2.1.1. Yêu c u k thu t chung.............................................................................23 3.2.1.2. Các nguyên lý ñào c .................................................................................24 3.2.1.3. L a ch n nguyên lý ñào............................................................................27 3.2.1.4. Cơ s th c t tính toán và l a ch n b ph n ñào ...................................28 3.2.1.5. Tính toán b ph n ñào ..............................................................................29 3.2.1.6. Xác ñ nh l c c n c a ñ t khi làm vi c .....................................................30 3.2.2. Mô hình tính toán và k t qu tính toán b ph n k p nh .........................34 3.2.2.1. Góc nghiêng ñ t giàn k p và t c ñ chuy n ñ ng băng k p ..................35 3.2.2.2. L a ch n b ph n k p nh ......................................................................38 3.2.2.3. Cơ s ch n ti t di n băng k p nh ...........................................................44 3.2.2.4. Vít ñi u ch nh ñ nghiêng c a giàn k p ..................................................52 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. iv 3.2.3. Mô hình tính toán và k t qu tính toán b ph n truy n ñ ng ..................53 3.2.3.1. Yêu c u k thu t.........................................................................................53 3.2.3.2. L a ch n phương án truy n ñ ng ...........................................................54 3.2.3.3. Tính toán b ph n truy n ñ ng ................................................................56 3.2.4. Các b ph n ph tr khác............................................................................57 3.2.4.1. Khung máy và cơ c u treo.........................................................................57 3.2.4.2. Bánh t a ñ ng............................................................................................58 CHƯƠNG IV. QUY TRÌNH CÔNG NGH CH T O VÀ L P GHÉP M T S CHI TI T, C M MÁY CHÍNH .....................................................................60 4.1. C m khung ......................................................................................................60 4.1.2. Nghiên c u b n v chi ti t và ki m tra tính công ngh .............................60 4.1.3. Phân lo i chi ti t, s p ñ t vào các nhóm.....................................................60 4.1.4. Xác ñ nh d ng s n xu t................................................................................60 4.1.5. Ch n phôi và phương pháp ch t o phôi....................................................60 4.2. B ph n ñào .....................................................................................................62 4.2.1. Nghiên c u b n v chi ti t và ki m tra tính công ngh .............................62 4.2.2. Phân lo i chi ti t và xác ñ nh d ng s n xu t.............................................63 4.2.3. Tr ñào...........................................................................................................63 4.2.3.1. Nghiên c u b n v ch t o........................................................................63 4.2.3.2. Ch n phôi và phương pháp ch t o phôi tr ñào....................................64 4.2.4. T m ñ lư i ñào ............................................................................................64 4.2.4.1. B n v thi t k ch t o...............................................................................64 4.2.4.2. Phân lo i chi ti t ........................................................................................64 4.2.4.3. Xác ñ nh d ng s n xu t.............................................................................65 4.2.4.4. Ch n phôi và phương pháp ch t o phôi.................................................65 4.2.5. Lư i ñào.........................................................................................................65 4.2.5.1. B n v chi ti t và tính công ngh ..............................................................65 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. v 4.2.5.2. Phân lo i chi ti t ........................................................................................65 4.2.5.3. Xác ñ nh d ng s n xu t.............................................................................65 4.2.5.4. Ch n phôi và phương pháp ch t o phôi.................................................66 4.3. Giàn k p nh ....................................................................................................66 4.3.1. Khung k p nh ..............................................................................................66 4.3.1.1. Khung giàn.................................................................................................67 4.3.1.2. Giá ñ ng cơ thu l c và thanh ngang......................................................67 4.3.2. C m bánh ñai................................................................................................68 4.3.2.1. Bánh ñai......................................................................................................68 4.3.2.2. Tr c l p bánh ñai.......................................................................................70 4.3.3. C m cơ c u ép...............................................................................................73 4.3.3.1. B n v ch t o và tính công ngh .............................................................73 4.3.3.2. Phân lo i chi ti t ........................................................................................74 4.3.3.3. Xác ñ nh d ng s n xu t.............................................................................74 4.3.3.4. Ch n phôi và phương pháp ch t o phôi.................................................74 4.3.3.5. Xác ñ nh chu n và ch n các ñ nh v ........................................................74 CHƯƠNG V. T CH C KH O NGHI M M U MÁY...............................75 5.1. M c ñích và n i dung kh o nghi m máy.....................................................75 5.1.1. M c ñích kh o nghi m.................................................................................75 5.1.2. N i dung kh o nghi m .................................................................................75 5.1.2.1. Kh o nghi m trong phòng thí nghi m.....................................................75 5.1.2.2. Kh o nghi m ngoài th c t .......................................................................76 5.2. Phương pháp kh o nghi m, thi t b kh o nghi m và gia công s li u.....76 5.2.1. Phương pháp kh o nghi m..........................................................................76 5.2.1.1. Phương pháp xác ñ nh ñ m c a ñ t tr ng...........................................76 5.2.1.2. Phương pháp xác ñ nh ñ c ng trên m t ru ng.....................................77 5.2.1.3. Phương pháp ño h s ma sát c a thép và ñ t ........................................79 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. vi 5.2.1.4. Xác ñ nh h s ma sát f gi a thân cây s n và băng k p .........................80 5.2.2. Trang thi t b kh o nghi m..........................................................................81 5.2.3. Phương pháp gia công s li u .....................................................................81 5.3. K t qu kh o nghi m .....................................................................................82 K T LU N VÀ ð NGH ...................................................................................90 1. K t lu n ...............................................................................................................90 2. ð ngh .................................................................................................................90 TÀI LI U THAM KH O ....................................................................................92 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. vii DANH M C CÁC CH VI T T T VÀ KÝ HI U a : ð ñào sâu c a lư i ñào (cm); B : B r ng làm vi c c a lư i ñào (cm); K0 : L c c n riêng (N/cm2); n : S ñi m ño; Nct: Công su t c n thi t c a b ph n k p nh ; p: ð ch t c a ñ t; P: L c k p nh cây; q: ð c ng c a lò xo; R: L c c n c a lư i ñào; V: V n t c t ng h p; Vm: V n t c ti n c a máy; Vd: V n t c c a ñai k p; y: ð bi n d ng c a lò xo; σ: Sai s bình phương trung bình; φ: Góc ma sát; β: Góc nghiêng c a lư i ñào so v i phương ngang; α: Góc nghiêng c a b ph n k p nh so v i phương ngang. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. viii DANH M C CÁC B NG B ng 1.1. Tình hình s n xu t s n châu Á (năm 1999) ......................................4 B ng 1.2. Tình hình s n xu t s n Vi t Nam (năm 1999) ..................................6 B ng 1.3. S phân b theo chi u sâu c a r s n v i gi ng KM-94(%) ...............8 B ng 1.4. ðo ñư ng kính thân cây (mm) ...............................................................9 B ng 3.1. Phân lo i ñ t khô theo l c c n riêng khi cày......................................32 B ng 3.2. Phân lo i ñ t ru ng nư c theo l c c n riêng khi cày ........................32 B ng 5.1. V n t c kh o nghi m.............................................................................83 B ng 5.2. Xác ñ nh t l hao t n............................................................................84 B ng 5.3. Xác ñ nh t l c hư h ng ....................................................................85 B ng 5.4. T ng h p k t qu kh o nghi m tính năng làm vi c v i s truy n II 86 B ng 5.5. B ng t ng h p k t qu ñi u tra thu ho ch b ng tay...........................86 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. ix DANH M C CÁC HÌNH Hình 1.1. M t c t thân cây s n .............................................................................10 Hình 1.2. Máy ñào s n Malaysia.......................................................................12 Hình 1.3. Máy ñào c khoai tây KCT- 1,4 ............................................................12 Hình 1.4. B ph n nh theo phương pháp ñòn b y ............................................13 Hình 1.5. Hình nh thu ho ch s n ñơn gi n b ng tay........................................13 Hình 1.6. K p nh s n c a Tr n Thanh Lưu.......................................................14 Hình 3.1. Sơ ñ phân b cây s n ...........................................................................20 Hình 3.2. Sơ ñ phân b c ....................................................................................20 Hình 3.3. Sơ ñ c u trúc và nguyên lý làm vi c c a máy....................................21 Hình 3.4. Sơ ñ v trí k p nh ................................................................................22 Hình 3.5. Lư i ñào ph ng ......................................................................................24 Hình 3.6. C u t o lư i ñào phân ño n..................................................................25 Hình 3.7. C u t o lư i ñào lòng máng..................................................................26 Hình 3.8. B ph n ñào............................................................................................28 Hình 3.9. Các thông s hình h c b ph n ñào.....................................................30 Hình 3.10. L c tác d ng lên nêm ..........................................................................33 Hình 3.11. Mô hình tính toán b ph n k p nh ...................................................34 Hình 3.12. Sơ ñ ñ ng h c quá trình k p nh ......................................................35 Hình 3.13. nh hư ng c a góc nghiêng t i chi u dài băng k p........................36 Hình 3.14. Sơ ñ xác ñ nh L và α ..........................................................................37 Hình 3.15. Áp l c tác d ng lên thân cây s n........................................................38 Hình 3.16. Hình nh 1 ño n xích k p và ñai k p................................................40 Hình 3.17. B ph n xích k p nh .....................................................................41 Hình 3.18. K t c u b ph n k p nh .....................................................................44 Hình 3.19. L c tác d ng lên ñai k p nh ..............................................................45 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. x Hình 3.20. Mô hình tính toán di n tích ñai ôm....................................................49 Hình 3.21. Di n tích băng ôm trên thân cây.........................................................50 Hình 3.22. K t c u b ph n vít ñi u ch nh ...........................................................53 Hình 3.23. Sơ ñ b trí b truy n t bánh xe .......................................................54 Hình 3.24. Sơ ñ b trí b truy n t tr c thu công su t ......................................55 Hình 3.25. Sơ ñ b trí b truy n t bánh xe ......................................................56 Hình 3.26. K t c u khung máy ..............................................................................58 Hình 3.27. C m bánh t a ñ ng.............................................................................59 Hình 5.1. D ng c ño ñ c ng c a ñ t .................................................................77 Hình 5.2. ð th l c c n vào bi n d ng λ ............................................................78 Hình 5.3. D ng c ño h s ma sát gi a ñ t và thép............................................80 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ k thu t ……………. xi ð TV Nð 1. Tính c p thi t c a ñ tài Nông nghi p nư c ta mang ñ c trưng nông nghi p nhi t ñ i, có nhi u lo i cây tr ng có kh năng thích nghi cao như: lúa, ngô, khoai, s n… trong ñó cây s n có v trí tương ñ i quan tr ng ñ i v i n n nông nghi p. nư c ta cây s n ñang ñư c tr ng trên di n tích khá l n và có xu hư ng phát tri n m nh. Hi n nay, ngành công nghi p ch bi n tinh b t s n ñóng vai trò r t quan tr ng trong n n kinh t qu c dân. Tuy nhiên công ño n thu ho ch s n ch y u là b ng th công cho nên năng su t không cao mà th i v thu ho ch ñ s n cho ch t lư ng và hàm lư ng tinh b t cao l i r t ng n, vì v y không ñ nguyên li u cung c p cho các nhà máy và hàm lư ng tinh b t trong c s n l i gi m sút. Năm 1984 t p th cán b B môn Cơ h c k thu t Trư ng ð i h c Nông nghi p I ñã s n xu t ra máy ðào c s n ðS-1, tuy nhiên máy có như c ñi m là máy chưa ñưa ñư c c s n lên m t ñ t, v n t n nhi u công lao ñ ng chân tay và năng su t không cao không phù h p v i tình hình s n xu t công nghi p hi n t i. Congo, Braxin và Malaysia ñã ng d ng k t c u máy thu ho ch khoai tây vào thu ho ch s n năng su t khá cao, tuy nhiên b ph n phân ly ñ t theo ki u sàng rung nên khi thu ho ch c s n cũng b gãy và tr y xư c nhi u nh hư ng ch t lư ng c s n nên máy không ñư c áp d ng r ng rãi. Xu t phát t yêu c u ñó, ñư c s ñ ng ý c a B môn Cơ h c k thu t Khoa Cơ – ði n cùng v i s hư ng d n c a PGS.TS. Lương Văn Vư t chúng tôi ti n hành th c hi n ñ tài “Nghiên c u thi t k , ch t o b ph n ñào và k p nh c a máy liên h p ñào c s n”. 1 2. ð i tư ng nghiên c u, m c tiêu, ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài - ð i tư ng nghiên c u là các m u máy thu ho ch cây có c và máy thu ho ch c s n liên h p. - M c tiêu là t o ra m u máy thu ho ch c s n phù h p v i ñi u ki n s n xu t Vi t Nam và ñáp ng ñư c nhu c u s n xu t công nghi p hi n t i. - Ý nghĩa khoa h c là ñóng góp thêm m t m u máy trong s n su t nói chung và trong s n xu t nông nghi p nói riêng. - Ý nghĩa th c ti n là cơ s ñ s n xu t ra máy Thu ho ch c s n ph c v s n xu t, tăng năng su t thu ho ch s n, nâng cao hi u qu kinh t và gi i phóng s c lao ñ ng cho con ngư i. 3. N i dung nghiên c u - Nghiên c u t ng quan v cây s n và cơ gi i hóa cây s n; - Nghiên c u l a ch n và xây d ng sơ ñ nguyên lý làm vi c c a máy; - Tính toán thi t máy; - Ch t o m u máy; - Kh o nghi m m u máy trong ñi u ki n s n xu t th c t . 2 CHƯƠNG I. T NG QUAN V CÂY S N VÀ CƠ GI I HÓA KHÂU THU HO CH S N 1.1. T ng quan v cây s n 1.1.1. Ngu n g c và s phát tri n [1] Theo các nhà khoa h c cây s n có ngu n g c vùng nhi t ñ i c a châu M La tinh và ñư c tr ng cách ñây kho ng 5.000 năm. Trung tâm phát sinh cây s n ñư c gi thi t t i vùng ñông b c c a nư c Brazil thu c lưu v c sông Amazon, nơi có nhi u ch ng lo i s n tr ng và hoang d i. Trung tâm phân hóa ph có th t i Mexico và vùng ven bi n phía b c c a Nam M . B ng ch ng v ngu n g c s n tr ng là nh ng di tích kh o c Venezuela niên ñ i 2.700 năm trư c Công nguyên, di v t th hi n c s n cùng ven bi n Peru kho ng 2000 năm trư c Công nguyên, nh ng lò nư ng bánh s n trong ph c h Malabo phía B c Colombia niên ñ i kho ng 1.200 năm trư c Công nguyên, nh ng h t tinh b t trong phân hóa th ch ñư c phát hi n t i Mexico có tu i t năm 900 ñ n năm 200 trư c Công nguyên. Cây s n ñư c ngư i B ðào Nha ñưa ñ n Congo c a châu Phi vào th k XVI. Tài li u nói t i s n vùng này là c a Barre và Thevet vi t năm 1558. châu Á, s n ñư c du nh p vào n ð kho ng th k XVII, và Sri Lanka ñ u th k XVIII. Sau ñó, s n ñư c tr ng nư c châu Á khác Trung Qu c, Myanma và các cu i th k XVIII, ñ u th k XIX . Cây s n ñ ơc du nh p vào Vi t Nam kho ng gi a th k XVIII. Cho d n nay châu Á là nơi phát tri n m nh m v tr ng s n. 1.1.2. Vài nét v tình hình tr ng s n trên gh gi i và Viêt Nam [1] 1.1.2.1. Tình hình s n xu t s n trên th gi i Hi n nay trên th gi i có kho ng trên 100 qu c gia có tr ng s n trong ñó di n tích tr ng s n nhi u nh t t p trung 3 các nư c: Nigieria, Brazin, Côngô, Thái Lan, indônêxia. S n lư ng s n trên Th Gi i hàng năm ñ t kho ng trên 120 tri u t n. Trong kho ng th i gian 30 năm (t 1950 – 1980) s n xu t s n trên th gi i tăng 237%, trong th i gian ñó s n xu t lúa mì tăng 285%, s n xu t lúa nư c tăng 227%, s n xu t ngô tăng 259%. B ng 1.1. Tình hình s n xu t s n châu Á (năm 1999) Tên nư c Di n tích(ha) Năng su t(t n/ha) S n lư ng (t n) Châu Á 3.366.398 13.,6 45.767.700 Brunây 130 11,5 1.500 Campuchia 7.000 9,6 67.500 Trung Qu c 230.065 15,9 3.650.903 nð 250.000 24,0 6.000.000 Indônêxia 1.205.330 12,2 14.728.292 Lào 5.100 13,7 70.000 Malayxia 39.000 10,3 400.000 Manñivơ 9 4,7 42 Mianma 8.000 11,5 92.000 Philippin 210.000 8,5 1.786.710 Srilanca 30.064 8,5 257.153 Thái Lan 1.150.000 14,7 16.930.200 Vi t Nam 231.700 7,7 1.783.400 Châu Phi là l c ñ a có di n tích và s n lư ng s n nhi u nh t so v i các châu l c khác. Hi n nay s n lư ng s n Châu Phi chi m 36,9% s n lư ng s n th gi i. Nh ng năm trư c ñây Châu M Latinh có s n lư ng s n v trí th 2, nhưng g n ñây châu Á ñã vư t lên và chi m v trí này, chi m 36,4% s n lư ng s n th gi i. Châu M Latinh ch còn chi m 26,4% s n lư ng s n th gi i. 4 Năm nư c s n xu t s n nhi u nh t th gi i là: Brazin (trên 25tri u t n/năm), Indônêxia (trên 12 tri u t n/năm), Thái Lan (trên 13 tri u t n/năm) India (trên 12 tri u t n/năm), Nigiêria (trên 10 tri u t n/năm). V di n tích tr ng s n, nhi u nh t là Nigiêria (2,7 tri u ha), Côngô (2,2 tri u ha), Brazin, Indônêxia, Thái Lan, Modămbich (m i nư c kho ng 1,02 – 1,58 tri u ha). V năng xu t ñ t cao nh t là n ð (24,0 t n c /ha), sau ñó ñ n Trung Qu c (15,0 t n c /ha), Thái Lan (14,3 t n c /ha), Paragoay (13,9 t n c /ha). Châu Á: S n ñư c tr ng 3.366.398 ha, hàng năm thu s n lư ng là 45.767.700 t n c tươi. 1.1.2.2. Tình hình s n xu t s n Vi t Nam ð i v i Vi t Nam, s n là m t loài cây nh p n i ñư c ñưa vào tr ng vào cu i th k XVIII. Hi n nay, m t s vùng trung du và mi n núi, s n ñư c xem là cây lương th c quan tr ng sau lúa, ngô. nư c ta trong 20 năm t 1960 ñ n 1980 s n ñư c s n xu t nhi u. Sau ñó gi m sút trong các năm t 1980 ñ n 1990. Trong nh ng năm cu i th k XX ñ u th k XXI di n tích tr ng s n nư c ta n ñ nh tương ñ i kho ng 220 – 280 nghìn ha. Năng xu t s n nư c ta vào lo i th p c a th gi i và có nhi u thay ñ i các vùng tr ng s n trong nư c. S n vùng ñ ng b ng sông C u Long cho năng su t cao nh t (9,18 t n/ha c tươi) so v i các vùng khác trong c nư c. Năng xu t c a c nư c ch ñ t 7,97 t n/ha, chưa b ng 1/3 năng su t c a n ð (24,0 t n/ha) và ch b ng 1/2 năng xu t s n c a Trung Qu c (15,6 t n/ha). Vùng ðông B c là vùng có s n lư ng s n cao nh t. Vùng ð ng B ng Sông C u Long có năng xu t s n cao nh t so v i các vùng khác trong c nư c, nhưng năng xu t s n v n vào lo i th p so v i th gi i. 5 B ng 1.2. Tình hình s n xu t s n Vùng tr ng Vi t Nam (năm 1999) Di n tích (1000 ha) Năng su t (t n/ha) S n lư ng (1000 t n) ð ng b ng sông H ng 5,6 87,57 48,0 Vùng ðông B c 48,3 8,69 419,7 Vùng Tây B c 33,8 8,69 240 Vùng B c Trung B 35,9 6,18 221,7 Duyên h i Mi n Trung 40,4 7,30 294,9 Vùng Tây Nguyên 32,3 8,61 278,2 Vùng ðông Nam B 21,3 8,19 219,9 ð ng b ng sông C u Long 9,2 9,18 84,5 226,8 7,97 1.806,9 C nư c các t nh phía B c và mi n Trung nư c ta s n ñư c dùng ch y u làm lương th c. Nh ng năm g n ñây m t s vùng s n ñư c xem là lo i lương th c quan tr ng, nhưng nh ng năm g n ñây, s n xu t lúa nư c ta phát tri n t t, lư ng lúa g o s n xu t ngày m t nhi u hơn, cho nên vai trò làm cây lương th c c a cây s n gi m d n, nhi u nơi di n tích tr ng s n b thu h p. các t nh phía Nam và Nam Trung B , s n hi n nay h u như không còn là cây lương th c mà tr thành cây cung c p nguyên li u cho ngành công nghi p ch bi n. Hi n nay các s n ph m ch bi n t s n như tinh b t, b t ng t, tipiôca…ðã cung c p cho th trư ng trong nư c và m t ph n xu t kh u ra th trư ng th gi i, m t kh i lư ng s n ph m s n ñã ñư c cung c p cho các nhà máy ch bi n th c ăn gia súc. Trong nh ng năm t i cùng v i vai trò c a các s n ph m t s n ñư c nâng lên, công nghi p ch bi n s n phát tri n, cây s n tr thành lo i cây công nghi p có nhi u ti m năng phát tri n nư c ta. 6 Theo quy ho ch phát tri n ngành công nghi p, t nay cho ñ n năm 2010, s n lư ng s n bình quân hàng năm ñ t 2,5 – 3,0 tri u t n. Trong ñó s n lư ng hàng hoá kho ng 1,2 – 1,5 tri u t n. Có kho ng 30 – 50 nghìn t n s n lát xu t kh u sang EU, s còn l i ñưa vào ch bi n ñ cung c p nhu c u trong nư c v i d ng s n ph m ch y u là: tinh b t, m ch nha ñư ng glucô, b t ng t… Cây s n ñang có nhi u tri n v ng phát tri n nư c ta vì nh ng lý do và ñi u ki n sau ñây: + Vai trò c a cây s n dã ñư c chuy n ñ i t cây lương th c thành m t lo i cây công nghi p. Nhu c u trong nư c và trên th gi i v các s n ph m ch bi n t s n ñang ngày càng tăng lên. + S n là lo i cây tr ng trên các lo i ñ t nghèo mà l i có kh năng cho năng su t cao. Yêu c u ñ u tư s n xu t không l n. + Công ngh tr ng, chăm sóc và thu ho ch ngày càng chú tr ng và ñư c hoàn thi n, gi ng ngày càng ñư c c i thi n.. + Nh ng thành t u trong vi c nghiên c u s d ng các b ph n c a cây s n: t c s n ñ n lá, thân, cành cây ñang m ra nhi u tri n v ng m i. Tinh b t và các s n ph m ch bi n t s n ñang ngày càng có nhu c u cao trên th trư ng. + Các s n ph m t s n có tính c nh tranh cao vì giá thành h , vì nh ng tính năng mà các s n ph m khác cùng lo i không có ñư c. + Vi t Nam ñang có nhi u ti m năng ñ t ñai ñ phát tri n cây s n. Cùng v i ch trương chuy n d ch cơ c u cây tr ng, ña d ng hoá s n xu t nông nghi p, nhi u vùng ñ t ñai, nh t là nh ng vùng ñ i núi trung du và mi n núi, cây s n v i nh ng ti n b KHCN m i tr thành lo i cây có nh ng ưu th mà các loài cây khác không có ñư c. 1.1.3. Các ñ c ñi m hình thái và gi i ph u cây s n [1] 1.1.3.1. R s n (c s n) Khi s n ñư c tr ng b ng hom, r s n phát sinh ra t các m t ñ t, các mô s o c a hom. 7 N u s n tr ng b ng h t thì hình thành m t r c c c m th ng xu ng ñ t và hình thành nhi u r ph . Các r ph lúc ñ u phát tri n theo chi u ngang, sau ñó cũng ñâm th ng xu ng ñ t. R c c và r ph có th phát tri n thành c . R s n m c t hom, lúc ñ u cũng phát tri n theo chi u ngang, v sau c m th ng xu ng dư i. Các nhà khoa h c ñã nh n xét th y, sau 7 tháng r s n có th phát tri n ñ n ñ sâu 0,9m và sau 12 tháng r ăn sâu ñ n 1,4m. Nh ng r t p trung trong ñi u ki n thu n l i, các thư ng t ng ho t ñ ng m nh và phát tri n lên thành c s n. Các r phát tri n t các mô phân sinh thư ng ñư c t p trung nhi u ch t dinh dư ng, nên ph n l n nh ng d này d dàng phát tri n thành r c . Các r con t các m t hom dư i m t ñ t, cũng có th phát tri n thành c , nhưng thư ng r t ít. B ng 1.3. S phân b theo chi u sâu c a r s n v i gi ng KM-94(%) Chi u sâu R hút dinh dư ng (r con) R d tr dinh dư ng (c s n) trong ñ t Lúc 7 tháng Lúc 12 tháng Lúc 7 tháng Lúc 12 tháng 0 – 3cm 98,4 99,8 67,2 39,4 30 – 90cm 1,6 0,2 32,7 43,2 90 – 160cm - - - 17,4 C ng 100% 100% 100% 100% C s n phát tri n d n và ph n l n n m song song v i m t ñ t. M t s ít c có th ít nhi u c m nghiêng xu ng ñ t. Nh ng r không thành c v n gi ch c năng ch y u là hút dinh dư ng và nư c. Các r này thư ng phát tri n ăn sâu xu ng ñ t, r t ít phát tri n theo chi u ngang như r c . C s n có d ng hình thoi ho c hơi dài. Cũng có lo i c s n ng n. ð c ñi m này ph thu c vào gi ng. Chi u dài c s n còn tùy thu c vào tình tr ng canh tác. Chi u dài c a c s n cho th thay ñ i r t nhi u t 0,3 – 2m. 8
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan