Tài liệu Nghiên cứu thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, áp dụng cho điện lực đồng hới

Đ I H C ĐÀ N NG TR NG Đ I H C BÁCH KHOA VŨ THANH PHONG NGHIÊN C U TH TR NG BÁN L ĐI N C NH TRANH, ÁP DỤNG CHO ĐI N L C Đ NG H I Chuyên ngƠnh: K thuật đi n Mã s : 8520201 LU N VĂN TH C Sƾ K THU T Ng ih ng d n khoa h c: PGS.TS ĐINH THÀNH VI T ĐƠ N ng, Nĕm 2018 L I CAM ĐOAN Tôi cam đoan đâỔ là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Vũ Thanh Phong M CL C TRANG BÌA L I CAM ĐOAN 2 M CL C 3 TRANG TịM T T LU N VĔN 6 DANH M C CÁC Kụ HI U, CÁC CH DANH M C CÁC B NG VI T T T 10 DANH M C CÁC HỊNH 11 M Đ U ..................................................................................................................... 1 1. LỦ do chọn, mục đích đề tài ................................................................................ 1 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 2 3. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 2 4. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 2 5. Đặt tên đề tài ........................................................................................................ 2 6. ụ nghƿa khoa học và thực ti n của đề tài ............................................................ 2 7. Cấu trúc của luận văn .......................................................................................... 2 CH NG 1. T NG QUAN V TH TR NG ĐI N ............................................ 4 1.1. Tổng quan về ngành Điện và thị trường điện Việt Nam: ................................. 4 1.1.1. Tổng quan về ngành điện Việt Nam: ......................................................... 4 1.1.2. Tổng Quan về thị trường điện Việt Nam: ................................................ 10 1.2. Sự cần thiết phải xây dựng thị trường điện cạnh tranh: ................................. 12 1.2.1. Những yếu tố thúc đẩy việc hình thành & phát triển thị trường điện cạnh tranh: .................................................................................................................. 12 1.2.2. Mục tiêu xây dựng thị trường điện cạnh tranh ........................................ 16 1.2.3. Sự cần thiết phải xây dựng thị trường bán lẻ điện cạnh tranh: ................ 18 1.3. Giới thiệu về mô hình thị trường điện cạnh tranh phát triển theo các cấp độ 19 1.3.1. Mô hình thị trường phát điện cạnh tranh: ................................................ 20 1.3.2. Mô hình thị trường bán buôn cạnh tranh: ................................................ 23 1.3.3. Mô hình thị trường bán lẻ cạnh tranh: ..................................................... 26 1.4. Một số thị trường bán lẻ điện cạnh tranh các Quốc gia trên thế giới: ............ 27 1.4.1. Thị trường điện bán lẻ tại New Zealand: .................................................. 27 1.4.2. Thị trường điện bán lẻ tại Singapore: ....................................................... 29 K T LU N CH NG 1.......................................................................................... 33 CH NG 2. Đ XU T MÔ HỊNH TH TR NG BÁN L ĐI N C NH TRANH ÁP D NG CHO ĐI N L C Đ NG H I ................................................ 34 2.1. Mô hình và quá trình phát triển thị trường bán lẻ điện tại Việt Nam:............ 34 2.1.1. Mô hình thị trường bán lẻ điện tại Việt Nam: ........................................ 34 2.1.2. Vai trò của các đơn vị chính trong mô hình: ........................................... 35 2.2. Cơ sở hạ tầng và điều kiện thiết yếu cho thị trường bán lẻ điện cạnh tranh: . 37 2.2.1. Các điều kiện để hình thành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh: .............. 39 2.2.2. Vận hành thí điểm thị trường bán lẻ điện cạnh tranh: ............................. 40 2.2.3. Vận hành chính thức thị trường bán lẻ điện cạnh tranh (sau 2023): ....... 41 2.3. Đề xuất mô hình bán lẻ điện cạnh tranh áp dụng tại Điện lực Đồng Hới: ..... 41 2.3.1. Mô hình hiện trạng: ................................................................................. 41 2.3.2. Mô hình đề xuất: ...................................................................................... 42 K T LU N CH NG 2.......................................................................................... 43 CH NG 3. TệNH TOÁN CHI PHệ PHÂN PH I CHO H TH NG L I ĐI N PHÂN PH I C A ĐI N L C Đ NG H I TRONG ĐI U KI N TH TR NG BÁN L ĐI N C NH TRANH .............................................................................. 44 3.1. ụ nghƿa của chi phí phân phối đối với thị trường điện: ................................. 44 3.2. Vai trò của chi phí phân phối đối với thị trường điện: ................................... 45 3.3. Mục tiêu của quá trình thiết lập chi phí phân phối: ........................................ 45 3.3.1. Mục tiêu về hiệu quả kinh tế: .................................................................. 45 3.3.2. Mục tiêu về doanh thu đủ lớn: ................................................................. 46 3.3.3. Mục tiêu về điều tiết một cách có hiệu quả: ............................................ 46 3.4. Nguyên tắc tính toán chi phí phân phối:......................................................... 46 3.4.1. Đơn giản, d hiểu, d thực hiện, rõ ràng minh bạch và khả thi: .............. 46 3.4.2. Thu hồi được vốn cho người sở hữu tài sản phân phối hiện tại: ............. 47 3.4.3. Thúc đẩy sự vận hành một cách có hiệu quả của thị trường điện: .......... 47 3.4.4. Đưa ra phương án tối ưu về vị trí xây dựng nguồn và phát triển phụ tải: 47 3.4.5. Đưa ra các tín hiệu về sự cần thiết đầu tư trong lƿnh vực phân phối: ...... 47 3.4.6. Bình đẳng đối với mọi đơn vị s dụng lưới phân phối, không phân biệt đối x đối với khách hàng: ................................................................................ 47 3.4.7. Phải thống nhất và không gây cản trở cho hoạt động của thị trường điện47 3.5. Các thành phần cơ bản của chi phí phân phối: ............................................... 47 3.6. Phương pháp tính toán chi phí phân phối:...................................................... 48 3.6.1. Cơ sở tính toán phí phân phối điện: ......................................................... 48 3.6.2. Cách xác định chi phí phân phối: ............................................................ 50 3.6.3. Phương pháp xác định doanh thu phân phối - bán lẻ điện cho phép: ...... 51 3.6.4. Xác định hệ số hiệu quả X: ...................................................................... 56 3.7. Tính toán chi phí phân phối áp dụng cho Điện lực Đồng Hới trong điều kiện thị trường bán lẻ điện cạnh tranh: .......................................................................... 57 3.7.1. Thu thập và x lỦ dữ liệu về tài chính: .................................................... 60 3.7.2. Chi phí vốn phân phối điện:..................................................................... 62 3.7.3. Chi phí vận hành và bảo dưỡng: .............................................................. 62 3.7.4. Kết quả tính toán:..................................................................................... 63 K T LU N CH NG 3.......................................................................................... 64 K T LU N VĨ KI N NGH ................................................................................... 66 DANH M C TĨI LI U THAM KH O .................................................................. 68 PH L C QUY T Đ NH GIAO Đ TĨI LU N VĔN TH C Sƾ (B N SAO) B N SAO K T LU N C A CÁC H I Đ NG, B N SAO NH N XÉT C A CÁC PH N BI N. TRANG TịM T T LU N VĂN NGHIÊN C U TH TR NG BÁN L ĐI N C NH TRANH, ÁP DỤNG CHO ĐI N L C Đ NG H I Học viên: Vũ Thanh Phong - Chuyên ngành: Kỹ thuật điện Mã số: 8520201 Khóa: 34 Trường Đại học Bách khoa - ĐHĐN Tóm tắt - Theo lộ trình hình thành và phát triển thị trường điện Việt Nam, từ năm 2021-2023 là giai đoạn thí điểm thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Để chuẩn bị cho thị trường bán lẻ điện cạnh tranh ngành điện cần sớm thực hiện tách bạch, hạch toán riêng về chi phí giữa hoạt động phân phối điện và hoạt động bán lẻ điện trong các Tổng công ty Điện lực và xây dựng môi trường cạnh tranh bình đẳng, minh bạch trong hoạt động bán lẻ điện giữa các đơn vị tham gia thị trường. Thực hiện cơ chế điều tiết giữa các Tổng công ty Điện lực và cơ chế giá bán lẻ điện đáp ứng yêu cầu của Thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Cần sớm xây dựng Thiết kế thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Để đảm bảo công bằng cho các đơn vị hoạt động điện lực trong thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, cần tính toán chính xác chi phí phân phối, là tiền đề quan trọng để vận hành hệ thống điện một cách kinh tế, tạo điều kiện cho các Công ty điện lực tham gia thị trường điện một cách hiệu quả. Đề tài đã tập trung nghiên cứu mô hình thị trường bán lẻ điện cạnh tranh và phương pháp tính chi phí phân phối điện và áp dụng cụ thể cho hệ thống lưới điện phân phối của Điện lực Đồng Hới - Công ty Điện lực Quảng Bình. Phương pháp tính toán đề xuất dựa trên các số liệu thực tế đã có tại các công ty Điện lực, có ưu điểm là đơn giản, d áp dụng và khá phù hợp với đặc thù của ngành điện Việt Nam. Do vậy đề tài có thể được xem xét, ứng dụng để tính toán phí phân phối phục vụ cho việc vận hành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh dự kiến đưa vào vận hành th nghiệm trong giai đoạn 2021-2023, vận hành chính thức từ sau năm 2023. Từ khóa - giá phân phối, thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, bán buôn điện, phát điện, truyền tải điện. DO RESEARCH ON THE COMPETITIVE ELECTRICITY RETAIL MARKET, APPLIED FOR DONG HOI POWER Summary - According to the roadmap for formation and development of Vietnam's electricity market, the pilot/experimental phase of the competitive electricity market is from 2021 to 2023. In order to prepare for the competitive electricity retail market, the Electricity Sector should be soon accounted separately the cost from the electricity distribution and electricity retail activities of the Power Corporations and created the environment of fair competition and transparency in retail activities among participating units. The mechanism of regulatory among Electricity Corporations and the electricity retail price mechanism should be implemented to meet the requirements of the competitive electricity retail market. The competitive electricity retail market needs to be built and designed early. In order to ensure fairness for electricity units operating in the electricity retail market, distribution costs need to be calculated accurately, which is an important prerequisite to operate the electric power system in an economically viable way, facilitate the power companies to participate effectively in the electricity market. The topic focused on the model of the competitive electricity retail market and the method of calculating the electricity distribution costs, applied specifically for the electricity distribution network of Dong Hoi Power - Quang Binh Power Company. The proposed calculation method is based on actual data available at power companies, which are simple, easy to apply and quite suitable for the characteristics of Vietnam's electricity industry. It can be considered and applied to calculate the distribution charges for the operation of the competitive electricity retail market, which is expected to be based on test run in the 20212023 period, to come into official operation after 2023. Keyword - distribution price, the competitive electricity retail market, electricity wholesale, generate electricity , electric power transmission. DANH MỤC CÁC Kụ HI U, CÁC CH VI T T T Các ch viết t t: A0 Trung tâm điều độ hệ thống điện Quốc gia A3 Trung tâm điều độ hệ thống điện miền Trung BCT Bộ Công Thương ETSP Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện GENCO Tổng Công ty Phát điện IPP Đơn vị phát điện độc lập NMĐ Các nhà máy điện nhỏ thuộc EVN EVN Tập đoàn Điện lực Việt Nam EVNNPT Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia ODA Nguồn vốn vay h trợ phát triển OCR Nguồn vốn vay thông thường PPA Hợp đồng mua bán điện PC Tổng Công ty Điện lực miền NZEM Thị trường điện New Zealand NEMS Thi trường điện Singapore KH Khách hàng LC Khách hàng lớn SO Đơn vị vận hành hệ thống điện MO Đơn vị vận hành thị trường điện TP Đơn vị Truyền tải điện SB Đơn vị mua duy nhất Định nghƿa: (a) (b) (c) (d) Phí đấu nối: là các chi phí tăng thêm mà ETSP phải gánh chịu do đơn vị s dụng lưới điện mới đấu nối vào hệ thống truyền tải, nhưng được đơn vị s dụng lưới điện mới chi trả trực tiếp; Điểm đấu nối: là điểm tại đó thiết bị của đơn vị s dụng được đấu nối nối vào thiết bị do ETSP vận hành (trường hợp đấu nối nguồn phát thì thường là thanh cái của máy phát; trường hợp đấu nối phụ tải, thì đây là điểm nối ra phía thứ cấp của máy biến áp); Công tỔ mua bán điện (EPTC): là đơn vị hiện đóng vai trò là Bên Mua điện năng duy nhất và là đối tác ký các thỏa thuận đấu nối liên hệ thống xuyên biên giới Cục Điều tiết điện lực (ERAV): là cơ quan chính phủ điều tiết dịch vụ truyền tải điện; (e) (f) (g) (h) (i) Trung tâm Điều độ Quốc gia (NLDC): là cơ quan lập kế hoạch và điều độ điện năng trên toàn lưới điện truyền tải; T ng Công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT): là cơ quan hiện được chỉ định là ETSP; T ng Công tỔ Điện lực (PC): là một trong năm tổng công ty phân phối điện nhận điện từ lưới điện truyền tải, phân phối và bán điện cho các khách hàng mua lẻ; Năm N: là năm bắt đầu từ ngày 01 tháng 01 và kết thúc ngày 31 tháng 12; Năm N-x: là năm trước năm N một số năm bằng x (nghƿa là, năm N-1 là năm ngay trước năm N). DANH MỤC CÁC B NG S hi u Tên bảng Trang 1.1 Tổng dự báo nhu cầu điện năng đến năm 2030 13 1.2 Tổng dự báo công suất nguồn đến năm 2030 14 1.3 Khối lượng lưới điện truyền tải dự kiến xây dựng đến năm 2030 15 1.4 Tổng dự báo nhu cầu vốn đầu tư đến năm 2030 15 3.1 Tổng hợp khối lượng quản lỦ của Điện lực Đồng Hới 58 3.2 Tổng hợp các mục chi phí của Điện lực Đồng Hới. 60 3.3 Tổng hợp kết quả tính toán các hạng mục chi phí. 63 3.4 Kết quả tính toán chi phí phân phối điện. 64 DANH MỤC CÁC HỊNH S Tên hình hi u 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. Mô hình quản lỦ và kinh doanh hiện nay của EVN. Công tác vận hành thị trường điện đã đạt được những kết quả nhất định sau sáu năm vận hành. Các cấp độ phát triển của thị trường điện Mô hình thị trường phát điện cạnh tranh với một đơn vị mua duy nhất. Trang 5 11 18 20 1.5. Mô hình thị trường bán buôn cạnh tranh. 23 1.6. Mô hình thị trường bán lẻ cạnh tranh. 26 1.7. Cấu trúc ngành điện Singapore, chức năng của các đơn vị. 29 1.8. Mô hình thị trường điện NEMS. 31 2.1. Mô hình thị trường bán lẻ điện cạnh tranh của Việt Nam. 34 2.2. 2.3. 2.4. Hình ảnh minh họa đơn vị Điều độ và Điều hành thị trường điện. Mô hình quản lỦ, kinh doanh bán điện hiện tại của Điện lực Đồng Hới Mô hình đề xuất cho thị trường bán lẻ điện cạnh tranh Điện lực Đồng Hới 36 41 42 1 M Đ U 1. LỦ do ch n, m c đích đề tƠi Điện năng là một loại hàng hoá đặc thù, là động lực thúc đẩy phát triển sản xuất và đời sống xã hội, nhất là trong điều kiện Nhà nước đang đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong những năm qua, hoạt động điện lực được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư thích đáng. Đáp lại sự kỳ vọng của Đảng và Nhà nước, ngành điện đã có nhiều chuyển biến tích cực với những bước phát triển mạnh mẻ, đặc biệt trong khâu xây dựng và phát triển thị trường điện lực. Đã không còn là ngành đọc quyền hoàn toàn như trước đây, hiện thị trường phát điện cạnh tranh dần đi vào vận hành ổn định, phát huy tối đa hiệu quả và thị trường bán buôn cạnh tranh đã được triển khi thí điểm một phần trong năm 2018. Điều kiện hình thành thị trường điện lực nói chung và thị trường bán lẻ điện cạnh tranh nói riêng không những chỉ phụ thuộc vào chính sách về kinh tế, xã hội của Nhà nước mà còn được quyết định bởi điều kiện kỹ thuật, công nghệ của hệ thống điện. Có nhiều điểm khác nhau về thị trường điện lực tuy nhiên về cơ bản thị trường điện lực là việc hộ tiêu thụ điện tiêu thụ điện năng từ các nhà máy sản xuất điện thông qua hệ thống truyền tải và phân phối điện hình thành nên thị trường điện bán lẻ cho các hộ tiêu thụ điện năng. Hiện tại, ngành điện đã có nhiều chuyển biến mạnh mẻ trong thị trường điện, tuy nhiên vẫn đang tồn tại phương thức độc quyền trong khâu bán lẻ với khá nhiều bất cập, hạn chế. Việc nghiên cứu đưa ra mô hình quản lỦ thị trường bán lẻ điện cạnh tranh nhằm phát huy tối đa hiệu quả của thị trường điện, tối ưu hiệu quả kinh tế trong đầu tư, phát triển, quản lỦ và vận hành hệ thống điện, đồng thời thị trường hóa về giá điện và chất lượng dịch vụ điện cũng như huy động các nguồn tài chính mới cho nhu cầu phát triển điện lực là rất cần thiết và phù hợp với điều kiện phát triển của nền kinh tế thị trường. Như vậy, thị trường điện hiện là vấn đề hết sức thời sự, đã và đang nhận được sự quan tâm của nhiều nước trên thế giới. Thị trường phát điện cạnh tranh đã vận hành chính thức từ năm 2012, thị trường bán buôn cạnh tranh đã vận hành thí điểm từ năm 2017 và các cơ quan liên quan đang tích cực chuẩn bị xây dựng khung pháp lỦ, mô hình thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, cơ sở hạ tầng kỹ thuật, phương pháp tính các giá dịch vụầ để chuẩn bị cho việc hình thành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh dự kiến vận hành thí điểm từ 2021-2023. Trong đó việc xác định rõ ràng, cụ thể các chi phí trong quá trình truyền tải, phân phối là rất quan trọng, đặc biệt là 2 chi phí phân phối điện, đây là một thành phần cơ bản trong việc cấu thành giá điện. Tuy nhiên việc xác định chi phí phân phối điện là một vấn đề phức tạp, phụ thuộc vào nhiều yếu tố bất định và hiện còn rất nhiều tranh luận, chưa có phương pháp tính toán cụ thể. Do vậy đề tài ắNghiên c u thị tr ng bán bán lẻ đi n cạnh tranh, áp d ng cho Đi n lực Đ ng H i” là đề tài có Ủ nghƿa thực ti n cao đối với ngành Điện hiện nay. 2. Đ i t ng vƠ phạm vi nghiên c u Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Tổng quan về ngành điện Việt Nam, thị trường điện Việt Nam, lựa chọn mô hình hoạt động, tính toán chi phí phân phối điện, áp dụng cho Điện lực Đồng Hới để phục vụ việc vận hành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. 3. M c đích nghiên c u Mục tiêu chính của luận văn lựa chọn mô hình hoạt động, tính toán chi phí phân phối điện, áp dụng cho Điện lực Đồng Hới để phục vụ việc vận hành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. 4. Ph ng pháp nghiên c u Phương pháp nghiên cứu: S dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, thống kê, kết hợp với khảo sát thực tế. Phần mềm s dụng: Tính toán chi phí phân phối bằng EXCEL. 5. Đặt tên đề tƠi Căn cứ vào mục đích nghiên cứu, chọn tên đề tài là: NGHIÊN C U TH TR NG BÁN L ĐI N C NH TRANH, ÁP DỤNG CHO ĐI N L C Đ NG H I 6. Ý nghƿa khoa h c vƠ thực ti n c a đề tƠi Đề tài có thể được xem xét, ứng dụng để tính toán phí phân phối phục vụ cho việc vận hành thị trường bán lẻ điện cạnh tranh cạnh tranh dự kiến đưa vào vận hành th nghiệm trong năm 2021. 7. Cấu trúc c a luận vĕn Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục các tài liệu tham khảo, 3 bố cục luận văn được chia thành 3 chương. Tóm tắt nội dung từng chương như sau: Chương 1: Tổng quan về thị trường điện. Chương 2: Đề xuất mô hình thị trường bán lẻ điện cạnh tranh áp dụng cho cho Điện lực Đồng Hới. Chương 3: Tính toán chi phí phân phối điện cho hệ thống lưới điện phân phối của Điện lực Đồng Hới trong điều kiện thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. 4 CH NG 1 T NG QUAN VỀ TH TR 1.1. Tổng quan về ngƠnh Đi n vƠ thị tr NG ĐI N ng đi n Vi t Nam: 1.1.1. Tổng quan về ngành điện Việt Nam: Tổng công ty Điện lực Việt Nam được thành lập theo Quyết định số 562/QĐ-TTg ngày 10/10/1994 của Thủ tướng Chính phủ trên cơ sở sắp xếp lại các đơn vị thuộc Bộ Năng lượng; tổ chức và hoạt động theo Điều lệ ban hành kèm theo Nghị định số 14/CP ngày 27/1/1995 của Chính phủ. Ngày 22/6/2006, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 147/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án thí điểm hình thành Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Quyết định 148/2006/QĐ-TTG về việc thành lập Công ty m - Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Đến ngày 25/6/2010, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 975/QĐTTg về việc chuyển Công ty m - Tập đoàn Điện lực Việt Nam thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên thuộc sở hữu Nhà nước. Ngày 28/2/2018, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 26/2018/NĐCP về Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Hoạt động sản xuất kinh doanh của EVN gồm: Sản xuất, truyền tải, phân phối và kinh doanh mua bán điện năng; chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối và phân bổ điện năng trong hệ thống điện quốc gia; Xuất nhập khẩu điện năng; Đầu tư và quản lỦ vốn đầu tư các dự án điện; Quản lỦ, vận hành, s a chữa, bảo dưỡng, đại tu, cải tạo, nâng cấp thiết bị điện, cơ khí, điều khiển, tự động hóa thuộc dây truyền sản xuất, truyền tải và phân phối điện, công trình điện; thí nghiệm điện; Tư vấn quản lỦ dự án, tư vấn khảo sát thiết kế, tư vấn lập dự án đầu tư, tư vấn đấu thầu, lập dự toán, tư vấn thẩm tra và giám sát thi công công trình nguồn điện, các công trình đường dây và trạm biến áp. EVN thực hiện nhiệm vụ cung cấp điện cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, EVN hiện có 3 t ng công tỔ phát điện (GENCO 1, 2, 3) và 8 công tỔ thủỔ điện/nhiệt điện thuộc lƿnh vực sản xuất điện năng, 5 t ng công tỔ điện lực kinh doanh điện năng đến khách hàng là Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC),Tổng công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC), Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC), Tổng công ty Điện lực TP. Hà Nội (EVNHANOI), Tổng công ty Điện lực TP. Hồ Chí Minh (EVNHCMC). Phụ trách lƿnh vực truyền tải điện 5 của Tập đoàn Điện lực Việt Nam hiện nay là Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT). [14]. 1.1.1.1. Mô hình quản lý và kinh doanh điện hiện naỔ của EVN: Hình 1.1. Mô hình quản lý và kinh doanh hiện naỔ của EVN. 6 Với mô hình quản lỦ hiện tại, mô hình tổ chức của EVN vẫn là mô hình tích hợp theo ngành dọc, quản lỦ vận hành gần như toàn bộ 3 khâu: truyền tải, phân phối và bán lẻ điện năng. Cả 3 khâu này hiện do EVN độc quyền quản lỦ, chỉ có một phần nhỏ thuộc kinh doanh điện nông thôn; kinh doanh điện trong một số khu công nghiệp. Hiện tại khâu phát điện đã vận hành theo mô hình thị trường điện cạnh tranh. * Quan hệ giữa EVN và các đơn vị: [7] - EVN và Trung tâm điều độ hệ thống điện Quốc gia (NLDC): NLDC là đơn vị cấp dưới, hạch toán phụ thuộc EVN, NLDC có nhiệm vụ chính là lập phương thức ngắn hạn, dài hạn phục vụ công tác vận hành kinh tế Hệ thống điện, NLDC cũng là đơn vị trực tiếp chỉ huy vận hành Hệ thống điện Việt Nam. - EVN và Công ty mua bán điện (EPTC): EPTC là đơn vị cấp dưới, hạch toán phụ thuộc EVN, EPTC được EVN uỷ quyền thực hiện các hợp đồng mua bán điện: Lập hồ sơ thanh toán, thanh toán tiền điện cho các đơn vị phát điện, lập hồ sơ thanh toán cho các Tổng công ty Điện lực (PC), đàm phán hợp đồng mua bán điện, lập kế hoạch mua bán điện, xuất nhập khẩu điện, chào giá thay cho các nhà máy điện gián tiếp tham gia thị trường thí điểm nội bộ EVN. - EVN và Tổng công ty truyền tải điện Quốc gia (NPT): NPT là đơn vị cấp dưới của EVN, hạch toán độc lập đối với EVN do EVN sở hữu 100% vốn, chức năng và nhiệm vụ chính của NPT là: Sở hữu và vận hành lưới điện truyền tải, cung cấp dịch vụ truyền tải; đầu tư xây dựng và phát triển lưới điện truyền tải theo Quy hoạch được duyệt. Hiện nay EVN giao cho EPTC thay mặt EVN đàm phán và thực hiện hợp đồng cung cấp dịch vụ truyền tải với NPT. Trong hợp đồng cung cấp dịch vụ này quy định các điều khoản về sản lượng truyền tải, giá truyền tải và các điều khoản khác. - EVN và các Tổng công ty phát điện (GENCO): GENCO là các tổng Công ty do EVN sở hữu 100% vốn điều lệ, hoạt động theo hình thức công ty m - công ty con, trực thuộc EVN. Chức năng và nhiệm vụ chính của GENCO sản xuất kinh doanh điện năng, cơ khí điện lực, đầu tư và quản lỦ vốn các dự án nguồn điện, lập đầu tư xây dựng tư vấn quản lỦ dự án, giám sát thi 7 công xây lắp công trình. Ngoài ra, các GENCO còn được kinh doanh các ngành nghề liên quan đến ngành nghề chính như khai thác, chế biến kinh doanh nhiên liệu, nguyên liệu phục vụ sản xuấtầ - EVN và các Tổng công ty Điện lực (PC): PC là đơn vị cấp dưới của EVN, hạch toán độc lập với EVN. Các PC có nhiệm vụ quản lỦ và vận hành lưới điện phân phối, PC mua điện của EVN và trực tiếp bán điện cho các khách hàng s dụng điện. Quan hệ tài chính giữa EVN và các PC là quan hệ hợp đồng mua bán điện. - EVN và các nhà máy điện (NMĐ) ngoài EVN: Các nhà máy điện ngoài EVN có quan hệ tài chính với EVN thông qua hợp đồng mua bán điện. Giá bán điện được đàm phán trên các nguyên tắc: Thu hồi vốn đầu tư, chi phí nhiên liệu, chi phí vận hành và bảo dưỡng,ầ Sản lượng phát của các nhà máy được điều độ dựa trên căn cứ là giá bán điện và tình hình thuỷ văn của các nhà máy thuỷ điện. Trong cơ cấu tổ chức của EVN xét về mặt tài chính các thành viên trong EVN được chia ra thành 2 nhóm gồm các đơn vị hạch toán độc lập và các đơn vị hạch toán phụ thuộc theo quy định của luật pháp Việt Nam. 1.1.1.2 Các đơn vị hạch toán phụ thuộc: Các đơn vị trực thuộc thực hiện chế độ phân cấp theo quy định tổ chức hoạt động của đơn vị hạch toán phụ thuộc. Các đơn vị này được tạo nguồn thu từ việc thực hiện các hợp đồng cung cấp hàng hóa, dịch vụ với các đơn vị trong và ngoài EVN, được quyết định các dự án đầu tư, các hợp đồng mua bán tài sản, hợp đồng thuê, cho thuê, hợp đồng vay cho vay và các hợp đồng khác theo quy chế phân cấp hoặc ủy quyền của Hội đồng Quản trị EVN và các quy định của pháp luật. Quan hệ của các đơn vị trực thuộc và các đơn vị thành viên khác của EVN thực hiện trên cơ sở hợp đồng, thoả thuận hoặc cam kết. Các đơn vị trực thuộc được EVN phân cấp hoặc ủy quyền kỦ kết hợp đồng, thỏa thuận hoặc cam kết với các đơn vị thành viên. Các đơn vị trực thuộc có trách nhiệm chịu sự chỉ huy, điều khiển của đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia trong lƿnh vực phát điện, truyền tải điện, phân phối điện, s dụng điện theo quy định của pháp luật và cơ quan nhà nước có thẩm quyền; thực hiện quyền hạn, nghƿa vụ và những ràng buộc quy định tại hợp đồng họăc cam 8 kết giữa các bên để đảm bảo vận hành hệ thống điện quốc gia an tòan, ổn định, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng. 1.1.1.3. Các đơn vị hạch toán độc lập: Các công ty con do EVN nắm giữ 100% vốn điều lệ, hoạt động theo mô hình công ty m -công ty con. Các công ty con này được thành lập, tổ chức hoạt động theo quy định của pháp luật tương ứng với hình thức pháp lỦ của từng loại hình công ty đó. EVN là chủ sở hữu các công ty, Hội đồng Quản trị EVN thực hiện quyền và nghƿa vụ của chủ sở hữu với công ty này. Hội đồng Quản trị giao Tổng giám đốc EVN thực hiện các quyền và nghƿa vụ của chủ sở hữu, bao gồm: Tiếp nhận, kiểm tra, thẩm định chiến lược phát triển, kế hoạch hàng năm và 5 năm, các hồ sơ, tài liệu mà công ty báo cáo EVN để trình Hội đồng Quản trị thông qua hoặc quyết định; tổ chức thực hiện các nghị quyết, quyết định của hội đồng quản trị đối với công ty con; kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc thực hiện kế hoạch phối hợp đầu tư, sản xuất kinh doanh tại công ty. EVN quyết định điều chỉnh vốn điều lệ của công ty, quyết định mô hình tổ chức và cơ cấu quản lỦ, thành lập, tổ chức lại, giải thể các chi nhánh của công ty đó, tổ chức thanh kiểm tra và đánh giá hoạt động quản lỦ, sản xuất, kinh doanh, tài chính của công ty con. Các công ty con này có quyền quyết định các dự án đầu tư, kỦ kết hợp đồng, thực hiện các hoạt động sản xuất, kinh doanh, tổ chức và nhân sự theo quy định của pháp luật, Điều lệ của công ty và phân cấp, uỷ quyền của hội đồng quản trị EVN. Quan hệ giữa các đơn vị thành viên trong EVN thực hiện trên cơ sở hợp đồng, thoả thuận hoặc cam kết theo quy định của pháp luật và Điều lệ của đơn vị. Các công ty con có trách nhiệm chịu sự chỉ huy, điều khiển của đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia trong lƿnh vực phát điện, truyền tải điện, phân phối điện, s dụng điện theo quy định của pháp luật và cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Thực hiện quyền hạn, nghƿa vụ và những ràng buộc quy định tại các quy trình, quy phạm và hợp đồng hoặc cam kết giữa các bên, các ràng buộc về chỉ tiêu và tiêu chuẩn kỹ thuật để đảm bảo vận hành hệ thống điện quốc gia an toàn, ổn định, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng. 9 1.1.1.4. Các công tỔ c phần do EVN và các Điện lực nắm giữ trên 50% vốn điều lệ: Các công ty bị chi phối này được thành lập, tổ chức và hoạt động theo quy định của công ty cổ phần. EVN là chủ sở hữu cổ phần, vốn góp của EVN tại các công ty bị chi phối nêu trên. Hội đồng quản trị EVN thực hiện các quyền và nghƿa vụ của chủ sở hữu đối với phần vốn hoặc cổ phần của EVN tại các công ty bị chi phối này. EVN thực hiện quyền và nghƿa vụ của cổ đông, bên góp vốn, bên liên doanh thông qua người đại diện tại công ty theo quy định của pháp luật và Điều lệ của công ty bị chi phối; c , mi n nhiệm người đại diện; định hướng việc lựa chọn công nghệ mới, xây dựng kế hoạch dài hạn và quản lỦ về phát triển hệ thống điện, hệ thống vi n thông điện lực, phát triển cơ khí điện, mẫu hợp đồng mua bán điện với các doanh nghiệp kinh doanh điện năng khác, tổ chức thực hiện các biện pháp đảm bảo an ninh và an toàn hệ thống điện quốc gia, phối hợp các nhiệm vụ công ích Nhà nước giao hoặc đặt hàng. Công ty bị chi phối thực hiện các quyền và nghƿa vụ theo quy định của pháp luật, Điều lệ công ty, được EVN giao thực hiện các hợp đồng kinh doanh, các dự án đầu tư trên cơ sở hợp đồng kỦ kết với EVN. Công ty bị chi phối có nghƿa vụ thực hiện các biện pháp đảm bảo an ninh và an toàn hệ thống điện quốc gia, thực hiện các quy chế, quy định, quy trình, quy phạm, các chỉ tiêu, tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật, các hướng dẫn có liên quan do EVN ban hành, chịu sự giám sát, hướng dẫn, đôn đốc của cơ quan quản lỦ, điều hành của EVN. 1.1.1.5. Các công tỔ liên kết của EVN: Công ty liên kết của EVN là công ty mà EVN có cổ phần, vốn góp dưới mức chi phối. EVN thực hiện quyền và nghƿa vụ đối với các công ty liên kết theo quy định của pháp luật, theo Điều lệ của công ty. EVN quản lỦ cổ phần, vốn góp thông qua người đại diện; thực hiện quyền, nghƿa vụ và trách nhiệm của cổ đông, bên góp vốn theo quy định của pháp luật và điều lệ của công ty liên kết. Quan hệ của EVN với công ty liên kết thông qua hợp đồng hoặc thoả thuận. Quan hệ của EVN với các đơn vị thành viên và quan hệ giữa các đơn vị thành viên trong EVN với nhau mang nặng tính phân cấp nội bộ. Điều này hạn chế đến tính tự chủ trong hoạt động sản xuất của từng đơn vị thành viên, không tạo được sự cạnh tranh, dẫn đến hiệu quả kinh tế trong quá trình sản xuất, kinh doanh