Tài liệu Nghiên cứu sử dụng chủng nấm trichoderma 1432 chuyển hóa phế phẩm của ngô làm thức ăn chăn nuôi gia cầm

BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG CHỦNG NẤM TRICHODERMA 1432 CHUY N H PH PHẨM CỦ NGÔ LÀM THỨC ĂN CHĂN NUÔI GI CẦM CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG NGUY N TH THU HƯ NG HÀ NỘI - NĂM 2017 BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ NGHIÊN CỨU SỬ DỤNG CHỦNG NẤM TRICHODERMA 1432 CHUY N H PH PHẨM CỦ NGÔ LÀM THỨC ĂN CHĂN NUÔI GI CẦM NGUY N TH THU HƯ NG CHUYÊN NGÀNH : KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG MÃ SỐ: 60440301 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHO HỌC GVHD 1: TS. LÊ THANH HUYỀN GVHD 2: PGS.TS. DƢƠNG MINH LAM HÀ NỘI - NĂM 2017 CÔNG TRÌNH ĐƢỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG HÀ NỘI Cán bộ hƣớng dẫn chính: GVHD 1: TS. Lê Thanh Huyền GVHD 2: PGS. TS. Dƣơng Minh Lam Cán bộ chấm phản bi n 1: PGS.TS. Mai V n Tr nh Cán bộ chấm phản bi n 2: TS. Lê Ng c Thuấn Luận v n thạc sĩ đƣợc bảo v tại: HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ TRƢỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG HÀ NỘI Ngày tháng 12 n m 2017 i LỜI C M ĐO N Em xin cam đoan luận v n Thạc sĩ l kết quả th c hi n của riêng em. Kết quả nghiên cứu trong luận l trung th c v th c hi n trên cơ sở nghiên cứu l thuyết, nghiên cứu trong ph ng thí nghi m vi sinh - Trƣờng Đại h c Sƣ phạm H Nội v áp dụng th c tế tại đ a phƣơng dƣới s hƣớng dẫn khoa h c của TS. Lê Thanh Huyền, PGS.TS. Dƣơng Minh Lam, ThS. Trƣơng Th Chiên. Nội dung luận v n c tham khảo v s dụng các t i li u th ng tin đƣợc đ ng tải trên các trang web theo danh mục t i li u luận v n. i ng y 15 tháng 12 n m 2017 Tác giả luận v n Nguy n Th Thu Hƣơng ii LỜI CẢM N Lời đầu tiên cho em xin ch n th nh cảm ơn an giám hi u v to n th qu thầy, c giáo trong khoa M i trƣờng Trƣờng Đại h c T i nguyên v M i trƣờng H Nội, ộ m n CNSH trƣờng Đại h c Sƣ phạm H Nội đ giảng dạy, giúp đỡ em trong suốt quá trình h c tập v rèn luy n, c ng nhƣ đ tạo điều ki n cho em đƣợc th c hi n thí nghi m tại ph ng thí nghi m bộ m n CNSH trƣờng Đại H c Sƣ phạm H Nội. Đặc bi t xin g i lời cảm ơn s u sắc nhất tới giáo viên hƣớng dẫn TS. Lê Thanh Huyền, PGS.TS. Dƣơng Minh Lam đ tận tình hƣớng dẫn, g p v truyền đạt nh ng kiến thức bổ ích c ng nhƣ nh ng đ nh hƣớng chuyên đề cho em. Với luận v n n y, em c ng đ củng cố, hi u biết v đ o s u thêm nh ng kiến thức đ h c, kinh nghi m th c tế đ áp dụng trong c ng vi c c ng nhƣ cuộc sống h ng ng y. Đồng thời, em xin cảm ơn các thầy c ộ m n CNSH trƣờng Đại H c Sƣ phạm H Nội đ tạo điều ki n đ em nghiên cứu, cảm ơn ThS. Trƣơng Th Chiên đ giúp đỡ trong suốt thời gian l m thí nghi m tại ph ng thí nghi m giúp em ho n thi n b i luận v n của mình. Tác giả xin cảm ơn s hỗ trợ kinh phí từ đề t i cấp ộ Giáo dục v Đ o tạo, m số 2015-17-78. Trong giới hạn khu n khổ của một luận v n, chắc chắn sẽ kh ng th bao quát tr n vẹn đƣợc hết các vấn đề xoay quanh nội dung của luận v n nghiên cứu. Vì vậy em xin ch n th nh cảm ơn v mong nhận đƣợc nhiều kiến từ các thầy, c giáo g p bổ sung cho luận v n n y. Qua các kiến đ ng g p, giúp em c th ho n thi n hơn vốn kiến thức của mình trong quá trình vận dụng v o th c tế cuộc sống. Xin trân trọng cảm ơn! iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................ vi 1. Mở đầu ................................................................................................................... vi 2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................... vi 3. Nội dung nghiên cứu .............................................................................................vii 4. Kết quả nghiên cứu đạt đƣợc ................................................................................vii DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... viii DANH MỤC HÌNH ................................................................................................... ix DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................................... xi MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 2 3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................................... 2 Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU ............................................... 4 1.1. Tổng quan về Trichoderma .................................................................................. 4 1.1.1 Đặc đi m sinh trƣởng của Trichoderma ............................................................ 5 1.1.2. Các sản phẩm trao đổi của Trichoderma .......................................................... 5 1.1.3 Nghiên cứu chuy n hóa sinh khối th c vật của Trichoderma ........................... 8 1.1.4. Ứng dụng th c ti n của Trichoderma ............................................................... 9 1.1.5. Ảnh hƣởng của một số nhân tố m i trƣờng đến s sinh trƣởng và phát tri n của Trichoderma ....................................................................................................... 10 1.1.6. Nghiên cứu ứng dụng Trichoderma ở Vi t Nam v thế giới .......................... 11 1.2. Cellulase ............................................................................................................. 12 1.2.1. Cellulase ........................................................................................................... 12 1.2.2. Cơ chế tác động của cellulase ......................................................................... 14 1.2.3. Ứng dụng cellulase ............................................................................................ 15 1.2.4. Ngô và phụ phẩm từ sản xuất ngô ...................................................................... 15 1.2.5 Tình hình nghiên cứu nấm Trichoderma ở Vi t Nam...................................... 22 iv Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......... 24 2.1. Đối tƣợng nghiên cứu......................................................................................... 24 2.2. Đ a đi m nghiên cứu .......................................................................................... 24 2.3. Bố trí thí nghi m ................................................................................................ 24 2.3.1. Hóa chất .......................................................................................................... 24 2.3.2. Dụng cụ thiết b ............................................................................................... 24 2.3.3 M i trƣờng nuôi cấy Trichoderma ................................................................... 25 2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................... 25 2.4.1. Phƣơng pháp đ nh tính enzyme ....................................................................... 25 2.4.2. Phƣơng pháp xác đ nh đ nh lƣợng cellulase ................................................... 26 2.4.3. Phƣơng pháp nghiên cứu các điều ki n m i trƣờng ảnh hƣởng đến khả n ng sinh trƣởng, phát tri n và sinh enzyme của chủng .......................................................... 28 2.4.4. Xác đ nh h m lƣợng kim loại trong cơ chất sau lên men ............................... 30 2.4.5. Xác đ nh h m lƣợng Protein trong cơ chất sau khi lên men. .......................... 33 2.4.6. Phƣơng pháp xác đ nh một số th nh phần của cơ chất ................................... 34 2.4.7 Th nghi m trên gia cầm th c tế ..................................................................... 37 Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU & THẢO LUẬN ......................................... 40 3.1. Kết quả đ nh tính enzyme của các chủng nghiên cứu ........................................ 40 3.2. Kết quả đ nh lƣợng enzyme ............................................................................... 41 3.3. Kết quả theo dõi s sinh trƣởng và phát tri n của Trichoderma trên 3 loại môi trƣờng: PDA, Sabouraud, Czapek-dox. .................................................................... 42 3.4. Kết quả ảnh hƣởng của nồng độ cơ chất CMC và BG ....................................... 44 3.5. Kết quả ảnh hƣởng của điều ki n ngoại cảnh lên s sinh trƣởng và sinh enzyme của chủng Trichoderma............................................................................................. 46 3.5.1. Kết quả về ảnh hƣởng của thời gian................................................................ 46 3.5.2. Kết quả về ảnh hƣởng của nhi t độ ................................................................. 47 3.5.3. Kết quả về ảnh hƣởng của pH ......................................................................... 48 3.5.4. Kết quả về ảnh hƣởng của nồng độ cơ chất thân ngô ..................................... 49 3.6. Kết quả đo h m lƣợng kim loại của cơ chất sau khi lên men ............................ 49 3.7. Kết quả đo Protein .............................................................................................. 50 v 3.8. Động thái chuy n hóa của nấm Trichoderma 1432 trên cơ chất thân cây ngô .. 51 3.9. Th nh phần cơ chất th n ng trƣớc v sau lên men ........................................... 52 3.10. Kết quả xác đ nh độc tính của cơ chất sau khi lên men ................................... 53 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................... 56 1. Kết luận ................................................................................................................. 56 2. Kiến ngh ............................................................................................................... 56 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 58 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 65 vi T M TẮT LUẬN VĂN H v tên h c viên: Nguy n Th Thu Hƣơng Lớp: CH1MT Khoá: 1 Cán bộ hƣớng dẫn: GVHD 1: TS. Lê Thanh Huyền GVHD 2: PGS. TS. Dƣơng Minh Lam Tên đề t i: Nghiên cứu s dụng chủng nấm Trichoderma 1432 chuy n h a phế phẩm của ng l m thức n ch n nu i gia cầm. 1. Mở đầu Ng l c y lƣơng th c chủ đạo ở nƣớc ta sau c y lúa. Lƣợng phế phẩm từ sản xuất trồng ng sau mỗi m a vụ l rất lớn. Nhƣng ch một phần nh lƣợng phế phẩm n y đƣợc s dụng l m thức n th d tr nghèo n n dinh dƣỡng cho động vật v o m a đ ng. Phần c n lại đƣợc s dụng l m chất đốt cho sinh hoạt hoặc đốt lấy tro g y ra nhiều bụi kh i nh kính g y nhi m m i trƣờng. Phụ phẩm từ sản xuất ng l một nguồn t i nguyên c giá tr m ta cần tận dụng đ t ng hi u quả kinh tế g p phần bảo v m i trƣờng. Trichoderma đƣợc biết l loai nấm c nhiều ứng dụng trong sinh h c nhƣ đối kháng nấm bênh, ủ ph n b n sinh h c, sản xuất enzyme thủy ph n đặc bi t l cellulase giúp biến đổi cellulose th nh thức n d tiêu h a v hấp thụ hơn đồng thời bổ sung vi sinh vật giúp quá trình ph n giải chất thải của động vật di n ra nhanh ch ng g p phần bảo v m i trƣờng. Đ tận dụng nguồn phế phẩm từ sản xuất ng c hi u quả, t ng giá tr kinh tế v bảo v m i trƣờng, t i đ th c hi n đề t i nghiên cứu n y. 2. Mục tiêu nghiên cứu S dụng chủng nấm Trichoderma 1432 chuy n h a phế phẩm của ng l m thức n ch n nu i gia cầm, biến nguồn phụ phẩm từ sản xuất trồng ngô vii thành nguồn tài nguyên mang lại giá tr kinh tế đồng thời góp phần bảo v m i trƣờng. 3. Nội dung nghiên cứu - Nghiên cứu ảnh hƣởng th nh phần m i trƣờng v một số yếu tố ngoại cảnh lên khả n ng sinh cellulase của chủng nấm Trichoderma 1432 - Nghiên cứu điều ki n thu sinh khối trên th n ng nhờ tác động của nấm Trichoderma 1432 - ƣớc đầu th nghi m sản phẩm thu đƣợc ứng dụng v o thức n ch n nu i gia cầm. 4. Kết quả nghiên cứu đạt được - Xác đ nh đƣợc ảnh hƣởng của điều ki n m i trƣờng v một số yếu tố ngoại cảnh lên s sinh trƣởng v phát tri n của nấm Trichoderma. - Xác đ nh đƣợc điều ki n thu sinh khối trên th n ng nhờ tác động của nấm Trichoderma 1432 - ƣớc đầu th nghi m sản phẩm ứng dụng trong thức n ch n nu i gia cầm. viii D NH MỤC BẢNG ảng 1.1. H m lƣợng cellulose trong một số cơ chất t nhiên khô .......................... 18 ảng 3.1: Kết quả đ nh tính enzyme cellulase của các chủng nghiên cứu ............... 40 ảng 3.2: Kết quả hoạt tính enzyme của các chủng nghiên cứu .............................. 41 ảng 3.3: S sinh trƣởng của chủng Trichoderma 1432 .......................................... 42 trên các m i trƣờng khác nhau .................................................................................. 42 ảng 3.4: Kết quả đo h m lƣợng kim loại trong cơ chất .......................................... 50 ảng 3.5: Kết quả đo protein .................................................................................... 51 ảng 3.6: Th nh phần cơ chất th n ng trƣớc v sau lên men ................................. 52 Bảng 3.7: H m lƣợng độc tố trong cơ chất sau lên men ........................................... 53 Bảng 3.8: Tr ng lƣợng gà gi a đ n đối chứng v đ n thì nghi m ........................... 54 Bảng 3.9: Lƣợng thức n điều ch nh ......................................................................... 55 ix DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: o t v cuống sinh b o t nấm Trichoderma .......................................... 5 Hình 1.2: Ki u cắt Endo v Exo................................................................................ 14 Hình 1.3: M hình thủy ph n enzyme cellulose ....................................................... 14 Hình 1.4: Cấu trúc lập th của ph n t cellulose ...................................................... 17 Hình 1.5: Cấu trúc cellulose ...................................................................................... 18 Hình 1.6: Các v ng cấu trúc của cellulose ................................................................ 19 Hình 1.7: Cấu trúc của Lignin ................................................................................... 20 Hình 1.8: M hình ch n nu i g ................................................................................ 21 Hình 1.9: Ủ chua thức n ch n nu i .......................................................................... 22 Hình 2.1: Đồ th đƣờng chuẩn Glucose..................................................................... 27 Hình 2.2: Đồ th đƣờng chuẩn Mg2+ ......................................................................... 30 Hình 2.3: Đồ th đƣờng chuẩn Ca2+ .......................................................................... 31 Hình 2.4: Đồ th đƣờng chuẩn Fe3+ ........................................................................... 31 Hình 2.5: Đồ th đƣờng chuẩn Zn2+ .......................................................................... 32 Hình 2.6: Đồ th đƣờng chuẩn ................................................................................... 33 Hình 2.7: Đồ th đƣờng chuẩn xác đ nh h m lƣợng glucose b ng sắc kí l ng ......... 37 Hình 2.8: Đồ th đƣờng chuẩn xác đ nh h m lƣợng xylose b ng sắc kí l ng ........... 37 Hình 3.1: Ảnh hƣởng của nồng độ CMC tới s sinh enzyme cellulase của chủng Trichoderma 1432 ..................................................................................................... 44 Hình 3.2: Ảnh hƣởng của nồng độ G tới s sinh enzyme cellulase của chủng Trichoderma 1432 ..................................................................................................... 45 Hình 3.3: Ảnh hƣởng của thời gian tới s sinh enzyme cellulase của chủng Trichoderma 1432 ..................................................................................................... 46 Hình 3.4: Ảnh hƣởng của nhi t độ tới s sinh enzyme cellulase.............................. 47 Hình 3.5: Ảnh hƣởng của pH tới s sinh enzyme cellulase của chủng 1432 ........... 48 Hình 3.6: Ảnh hƣởng nồng độ cơ chất th n ng tới s sinh enzyme cellulase của chủng Trichoderma 1432 .......................................................................................... 49 Hình 3.7: Sợi cellulose khi chƣa lên men ................................................................. 51 x Hình 3.8: S đứt g y các sợi cellulose sau khi lên men............................................ 52 Hình 3.9: o t bám trên bề mặt sợi cellulose .............................................. 52 Hình 3.10: Trộn cơ chất đ lên men v o thức n với t l cơ chất: thức n l 1: 4. 55 Hình 3.11: Đ n g thí nghi m ................................................................................... 55 Hình 3.12: Đ n g đối chứng .................................................................................... 55 xi D NH MỤC TỪ VI T TẮT VI T TẮT BG Ý NGHĨ ột giấy CBDs Cellulose binding domain cs Cộng s DNS Dinitro salysilic acid LD50 Liều lƣợng g y chết 50 PDA Potato Dextro Agar CMC Carboxyl Cellulose 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ở nƣớc ta, ng l c y lƣơng th c chủ đạo quan tr ng thứ 2 đứng sau c y lúa. Điều ki n khí hậu ở nƣớc ta rất ph hợp đ phát tri n c y ng . Theo Tổng cục Thống kê n m 2016, di n tích trồng ng l 1300 nghìn ha, sản lƣợng ng hạt l 5980 nghìn tấn. Trong quá trình sản xuất n ng nghi p, bên cạnh sản phẩm chính m chúng ta cần c n c nh ng sản phẩm phụ khác, ví dụ l th n, lá ng . Sau khi thu hoạch, lƣợng phế phẩm từ ng l rất lớn. Nhƣng ch một phần nh lƣợng phế phẩm n y đƣợc s dụng l m thức n th d tr nghèo n n dinh dƣỡng m a đ ng. Phần c n lại s dụng l m chất đốt cho sinh hoạt hoặc đốt lấy tro. Đốt sẽ tạo ra nhiều kh i bụi khí nh kính g y nhi m m i trƣờng. Nếu lƣợng phụ phẩm n y kh ng đƣợc x l thì c ng sẽ l nơi l tƣởng đế nấm mốc phát tri n, l nơi trú ngụ của động vật g y hại l m ảnh hƣởng đến sản xuất n ng nghi p. Phụ phẩm từ trồng ng cồng kềnh v c giá tr dinh dƣỡng nghèo n n, nhiều xơ. Phụ phẩm sản xuất n ng nghi p n i chung, phụ phẩm sản xuất trồng ng n i riêng l một nguồn t i nguyên c giá tr m chúng ta cần tận dụng. V giải pháp giải quyết các vấn về dƣ thừa phụ phẩm n ng nghi p g y ảnh hƣởng tới m i trƣờng, giảm giá th nh thức n ch n nu i, hỗ trợ gia cầm tiêu h a thức n tốt hơn v ph n hủy chất thải ch n nu i gia cầm nhanh hơn, chúng ta sẽ biến nguồn phế phẩm trên th nh nguồn thức n c giá tr đ giải quyết b ng con đƣờng sinh h c tạo protein sinh khối l m thức n ch n nu i. Giải pháp n y l quá trình chuy n h a t nhiên, th n thi n với m i trƣờng, đáp ứng đƣợc các yêu cầu của Luật ảo v m i trƣờng v các tiêu chí trong Ngh quyết số 41-NQ/TW ng y 15/11/20014 về ảo v m i trƣờng trong thời kỳ đẩy mạnh c ng nghi p h a, hi n đại h a đất nƣớc. 2 Trichoderma l loại nấm đ đƣợc phát hi n v ứng dụng nhiều trong lĩnh v c sinh h c nhƣ đối kháng nấm b nh, ph n b n sinh h c trong nhiều lĩnh v c sinh h c v sản xuất enzyme thủy ph n, đặc bi t cellulase. S dụng phƣơng pháp dùng cellulase đ biến đổi cellulose th nh thức n d tiêu h a, giúp hấp thụ chất dinh dƣỡng tốt hơn cho vật nu i đồng thời bổ sung thêm vi sinh vật giúp ph n giải chất thải vật nu i nhanh ch ng hơn, giảm thi u khả n ng g y m i ảnh hƣớng tới m i trƣờng [25]. Đ c nhiều c ng trình nghiên cứu về ứng dụng của cellulase của Trichoderma trong chuy n h a sinh khối th c vật l m thức n ch n nu i trên thế giới. Tuy nhiên, hƣớng nghiên cứu n y vẫn chƣa đƣợc quan t m tại nƣớc ta. Vì vậy, đ tận dụng tri t đ các phế phụ phẩm từ c y ng th n, lá , s dụng hi u quả đặc tính sinh h c của Trichoderma, t i đ tiến h nh nghiên cứu đề t i: N hi n cứu sử dụn chủn nấ phế phẩ của n à Trichoderma 1432 chu n h a thức n ch n nu i ia cầ ”. 2. Mục tiêu nghiên cứu S dụng chủng nấm Trichoderma 1432 chuy n h a phế phẩm của ng ứng dụng l m thức n ch n nu i gia cầm, biến nguồn phụ phẩm từ sản xuất trồng ng th nh nguồn t i nguyên mang lại giá tr kinh tế đồng thời g p phần bảo v m i trƣờng. 3. Nội dung nghiên cứu Nội dun 1. Nghiên cứu ảnh hƣởng của th nh phần m i trƣờng v một số yếu tố ngoại cảnh lên khả n ng sinh cellulase của chủng nấm Trichoderma 1432  Nghiên cứu ảnh hƣởng của nguồn Carbon- Nitơ  Nghiên cứu ảnh hƣởng pH  Nghiên cứu ảnh hƣởng nhi t độ 3 Nội dun 2. Nghiên cứu điều ki n thu sinh khối trên th n ng nhờ tác động của nấm Trichoderma 1432  Nghiên cứu th nh phần th n c y ng trƣớc v sau lên men với nấm Trichoderma 1432 h m lƣợng tro,lignin  Nghiên cứu động thái chuy n h a nấm Trichoderma trên cơ chất th n ng v l a ch n thời đi m thích hợp thu chế phẩm Nội dun 3: ƣớc đầu th nghi m sản phẩm thu đƣợc ứng dụng v o thức n ch n nu i gia cầm. 4 Chươn 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU 1.1. Tổng quan về Trichoderma Trichoderma l một loại nấm đất, phát tri n tốt trên đất gi u dinh dƣỡng, thƣờng sống trong m i trƣờng đất phèn ẩm ƣớt, ít hi n di n trên m i trƣờng đất kiềm, trên t n dƣ th c vật. Trichoderma đƣợc xác đ nh l trạng thái v tính của các nấm túi h Hypocreaceae, lớp Nấm túi Ascomycetes. Chi Trichoderma hi n c 265 lo i, c tốc độ sinh trƣởng nhanh, sản sinh đƣợc số lƣợng b o t lớn [50]. Sợi nấm kh ng m u, c vách ng n, c khả n ng ph n nhánh nhiều. Cuống sinh b o t kh ng m u, thƣờng ph n nhánh. Từ cuống sinh b o t m c ra nhánh đối xứng nhau g i l th bình. Đ i khi th bình m c tr c tiếp từ phần nh trên h sợi. Các nhánh m c vu ng g c với h sợi gốc. Cuống sinh b o t chứa một hay v i th bình. Một số lo i c nh ng nhánh chính d i hơn, đơn hay nhánh đƣợc m c nối thẳng hay khúc khuỷu, c vách m ng nh n nheo hay nhẵn kéo d i ra tận c ng. Th bình hình chai, hình trụ, hình cầu, phình rộng chính gi a. Nh ng th bình c th m c th nh v ng xoắn d c cuống sinh b o t hoặc thẳng g c 90 0, đơn lẻ hoặc tạo th nh chum. o t trần l loại b o t chủ yếu của chi Trichoderma, thƣờng c m u xanh lục, trắng hoặc v ng nhạt, đơn b o. Đa số b o t c hình dạng elip, hình cầu, tr n hoặc oval t y theo từng lo i. ề mặt b o t thƣờng nhẵn, c mấu nhƣ hạt cơm [18]. o t áo c th đƣợc sinh ra ở bất cứ đi m n o trên h sợi sinh dƣỡng sau khoảng 10 ng y nu i cấy ở 200C. o t c th nh d y, đơn b o hoặc đa b o, dạng cầu hoặc gần cầu. C ng c th chúng hình th nh ở tận c ng sợi nấm hoặc bên trong sợi nấm. Bào t áo c khả n ng chống ch u tốt với điều ki n m i trƣờng. Quá trình sinh sản h u tính l m t ng khả n ng thích nghi v tiến h a nhanh của Trichoderma. 5 Hình 1.1: 1.1.1 Đặc đi o t v cuống sinh b o t nấm Trichoderma sinh trưởng của Trichoderma Đa số các lo i Trichoderma đều d nảy mầm ở m i trƣờng t nhiên hay nh n tạo, dƣới điều ki n ánh sáng tối xen kẽ hay trong điều ki n ho n to n sáng hoặc tối. Nguồn carbon v n ng lƣợng chúng s dụng l hydratcarbon, axit amin, aldehydes v axit h u cơ. Một số yếu tố dinh dƣỡng cần cho Trichoderma là axit béo, methanol, methylamine, formate, NH3. Các hỗn hợp azaguanine, 5- fluorouacil, actiomycin D, cyclohexemide, phenethyl alcohol v ethidium bromide ng n cản s hình th nh b o t áo của cơ th . Muối NaCl l m giảm s sinh trƣởng v phát tri n của nấm Trichoderma [40]. Chi Trichoderma ph n bố rộng r i, thƣờng xuất hi n trên loại đất gi u dinh dƣỡng v thƣờng sống trong m i trƣờng đất phèn [11]. 1.1.2. Các sản phẩ trao đổi của Trichoderma Các sản phẩm trao đổi của Trichoderma gồm sản phẩm sơ cấp nhƣ enzyme Chitinases, β-1,3 glucanaese, cellululase), sản phẩm thứ cấp nhƣ kháng sinh gliotoxin, gliovirin, viridian, valintricin hay các độc tố khác 6 (isonitrin D, pyrindine) [47]. Nh ng enzyme do Trichoderma tiết ra, đặc bi t là cellulase c vai tr ph n hủy th nh phần tạo nên tính rắn của tế b o th c vật. Enzymes n y đƣợc s dụng rộng r i trong thƣơng mại c ng nghi p d t may, th c phẩm v chế biến thức n ch n nu i tạo chế phẩm sinh h c l m gi u cho đất, kích thích t ng trƣởng của c y v ph ng trừ b nh nấm b nh cho cây, sản xuất enzyme từ Trichoderma [31], bột giấy v ng nh c ng nghi p sản xuất giấy. N đƣợc chia l m 3 nh m nh endocellulase Carboxylmethyl cellulose - CMCase , exocellulase v β-glucoside [31] Trichoderma reesei là lo i đƣợc nghiên cứu nhiều với khả n ng tiết khá mạnh enzyme CMCase v exocellulase ph n hủy hoàn toàn cellulose. Các điều ki n về nhi t độ, độ ẩm, độ thoáng khí, pH, nồng độ ion kim loại ảnh hƣởng đến sinh trƣởng, phát tri n c ng nhƣ khả n ng ph n hủy cellulose của Trichoderma. Chitinase l một loại enzyme thủy ph n liên kết glucosidic trong chitin, l một hydrolases glycosyl với kích thƣớc khác nhau từ 20kD đến 90kDa. Chitinase sinh ra trong m i trƣờng chứa chitin, b kìm h m bởi glucose v Nacetylglucosamine. Enzyme n y đƣợc sinh ra tốt nhất ở điều ki n nu i cấy 280C, pH 6 v c nồng độ chitin l 58 . Chitinanse đ c chia th nh 2 nh m chính l Endochitinase EC 3.2.1.14 v EXO- chitinase. Endochitinase cắt chitin tại các đi m ngẫu nhiên đ tạo th nh cetylchitiniose v các multimers ph n t khối nh d d ng h a tan của GlcNAc ví dụ nhƣ chitriose, chitotetraose. Các EXOchitinase đƣợc chia th nh 2 loại l chitobiosidases EC 3.2. 1.29 v 1-4-β- glucosaminidase EC 3.2.1.30 . Chitobiosidases xúc tác giải ph ng acetylchitobioses ở đầu m kh ng l m giảm sợi chitin. 1-4-βglucosaminidase kh các sản phẩm oligomeric của endochitinases v chitobiosidase tạo ra các monomer của GlcNAc [35]. Chitinase b ng n cản bởi 8 hydroxy quiolin v cycloheximde, chất tổng hợp protein, chất ức chế RNA [35]. Chitinase g p phần tạo ra carbon v nitơ cho h sinh thái. Trong