HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
PHẠM THỊ LAN PHƯƠNG
NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN
BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN ĐỐI VỚI NGƯỜI LAO
ĐỘNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH PHÚC
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2015
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
PHẠM THỊ LAN PHƯƠNG
NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN
BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN ĐÔỐI VỚI NGƯỜI LAO
ĐỘNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH PHÚC
Chuyên ngành: Kinh têế phát triển
Mã sốế:
62 31 01 05
Người hướng dẫẫn khoa học:
GS.TS. Nguyêẫn Văn Song
HÀ NỘI - 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả
nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng
dùng bảo vệ để lấy bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được
cám ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Hà Nội, ngày
tháng
năm 2015
Tác giả
Phạm Thị Lan Phương
i
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian thực hiện luận án, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, hướng
dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo khoa Kinh tế và PTNT, Học viện
Nông nghiệp Việt Nam, một số cơ quan, ban ngành, các cán bộ, đồng nghiệp
và bạn bè, nhờ đó Luận án của tôi đã được hoàn thành.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới GS.TS. Nguyễn Văn Song,
người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ và định hướng giúp tôi trưởng
thành trong công tác nghiên cứu và hoàn thiện Luận án.
Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường, tôi nhận được sự
hướng dẫn và giúp đỡ tận tình của tập thể các Thầy, Cô giáo trong Bộ môn Kinh
tế Tài nguyên và Môi trường, Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Ban Quản
lý đào tạo Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Tôi xin ghi nhận và biết ơn sự
đóng góp quý báu của các Thầy, Cô.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo tạp chí BHXH Việt Nam, ban Lãnh
đạo của BHXH tỉnh Vĩnh Phúc và Lãnh đạo của BHXH các huyện trên địa bàn
tỉnh Vĩnh Phúc, Cục thống kê Vĩnh Phúc, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội
Vĩnh Phúc, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Tổng cục Thống kê; bà con nông dân các
huyện Bình Xuyên, Yên Lạc, Tam Đảo, Vĩnh Tường, Lập Thạch, Thành phố Vĩnh
Yên, thị xã Phúc Yên... đã nhiệt tình hợp tác và giúp đỡ tôi thực hiện luận án.
Trong thời gian học tập và nghiên cứu, tôi cũng đã nhận được sự hỗ trợ
và giúp đỡ tận tình từ Ban giám hiệu cùng đồng nghiệp của tôi ở Trường Cao
đẳng nghề Cơ khí Nông nghiệp, tôi xin trân trọng cảm ơn.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới đồng nghiệp, bạn bè, gia đình,
đặc biệt là chồng và các con tôi đã luôn kịp thời động viên, chia sẻ và tạo điều
kiện tốt nhất giúp tôi hoàn thành luận án của mình.
Hà Nội, ngày
tháng
năm 2015
Tác giả
Phạm Thị Lan Phương
ii
MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan......................................................................................................................i
Lời cảm ơn.........................................................................................................................ii
Mục lục.............................................................................................................................iii
Danh mục các từ viết tắt..................................................................................................vii
Danh mục bảng.................................................................................................................ix
Danh mục đồ thị.............................................................................................................. xii
Danh mục sơ đồ, hộp......................................................................................................xiv
Trích yếu luận án............................................................................................................. xv
Thesis abstract............................................................................................................... xvii
Phần 1. Mở đầu................................................................................................................1
1.1.
Tính cấp thiết của đề tài.........................................................................................1
1.2.
Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................. 4
1.2.1. Mục tiêu chung...................................................................................................... 4
1.2.2. Mục tiêu cụ thể...................................................................................................... 4
1.3.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................... 4
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................................4
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................................... 4
1.4.
Những đóng góp mới của luận án..........................................................................4
Phần 2. Tổng quan tài liệu.............................................................................................. 6
2.1.
Cơ sở lý luận về bảo hiểm xã hội và phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện..........6
2.1.1. Một số khái niệm về bảo hiểm, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm xã hội tự
nguyện và các vấn đề liên quan............................................................................. 6
2.1.2. Những quy định cơ bản về chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện ở Việt Nam..........7
2.1.3. Vai trò của bảo hiểm xã hội, bảo hiểm xã hội tự nguyện......................................9
2.1.4. Đặc điểm và nguyên tắc của bảo hiểm xã hội tự nguyện.....................................10
2.1.5. Cơ sở khoa học của sự phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện.............................13
2.1.6. Phát triển và phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện............................................. 20
2.1.7. Các mối quan hệ giữa các bên liên quan trong bảo hiểm xã hội tự nguyện........27
3
2.1.8. Những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện..............28
2.2.
Cơ sở thực tiễn về phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện.................................... 30
2.2.1. Thực tiễn bảo hiểm xã hội tự nguyện ở các nước trên thế giới........................... 30
2.2.2. Các nghiên cứu liên quan tới sự phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện ở
Việt Nam và trên thế giới.................................................................................... 34
2.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho sự phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện
tại tỉnh Vĩnh Phúc................................................................................................42
Tóm tắt phần 2.................................................................................................................44
Phần 3. Phương pháp nghiên cứu................................................................................ 45
3.1.
Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Vĩnh Phúc............................................ 45
3.1.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................................... 45
3.1.2. Điều kiện xã hội...................................................................................................47
3.2.
Phương pháp nghiên cứu..................................................................................... 54
3.2.1. Cách tiếp cận và Khung phân tích.......................................................................54
3.2.2. Chọn điểm nghiên cứu.........................................................................................56
3.2.3. Nguồn tài liệu thu thập........................................................................................ 57
3.2.4. Phương pháp xử lý và phân tích thông tin...........................................................60
3.2.5. Các chỉ tiêu phân tích cơ bản...............................................................................63
Tóm tắt phần 3.................................................................................................................65
Phần 4. Thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với người lao
động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc....................................................................66
4.1.
Thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện tại tỉnh Vĩnh Phúc.................66
4.1.1. Thực trạng phát triển hệ thống cung ứng dịch vụ bảo hiểm xã hội tự
nguyện tại tỉnh Vĩnh Phúc................................................................................... 66
4.1.2. Phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn tỉnh
Vĩnh Phúc............................................................................................................ 71
4.1.3. Phát triển doanh thu bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn tỉnh
Vĩnh Phúc............................................................................................................ 77
4.1.4. Phát triển tô chức thực hiện chi trả, giải quyết chế độ, chính sách bảo
hiểm xã hội tự nguyện đối với người lao động trên địa bàn tỉnh.........................78
4.1.5. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn của đối tượng đang tham gia bảo
hiểm xã hội tự nguyện qua điều tra khảo sát người lao động trên địa bàn
4
tỉnh Vĩnh Phúc.....................................................................................................79
4.2.
Các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện
đối với người lao động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc............................................83
4.2.1. Ảnh hưởng của chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện tới sự phát triển
bảo hiểm xã hội tự nguyện...................................................................................83
4.2.2. Ảnh hưởng của thông tin tuyên truyền tới sự phát triển bảo hiểm xã hội
tự nguyện............................................................................................................. 86
4.2.3. Nhóm yếu tố liên quan tới chất lượng dịch vụ của cơ quan bảo hiểm
xã hội................................................................................................................... 91
4.2.4. yếu tố từ bản thân người lao động....................................................................... 93
Tóm tắt phần 4...............................................................................................................122
Phần 5. Giải pháp phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với người lao
động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc..................................................................123
5.1.
Căn cứ xây dựng giải pháp phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa
bàn tỉnh Vĩnh Phúc............................................................................................ 123
5.1.1. Dự báo nhu cầu tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại tỉnh Vĩnh Phúc........123
5.1.2. Quan điểm chung về phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với người
lao động tại tỉnh Vĩnh Phúc...............................................................................123
5.1.3. Mục tiêu phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với người lao động tại
tỉnh Vĩnh Phúc...................................................................................................124
5.2.
Một số giải pháp phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với người lao
động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc......................................................................124
5.2.1. Hoàn thiện, sửa đôi cơ chế chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện................... 125
5.2.2. Giải pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phụ trách, tô chức dịch vụ bảo hiểm
xã hội tự nguyện................................................................................................ 131
5.2.3. Giải pháp đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện bảo
hiểm xã hội tự nguyện....................................................................................... 133
5.2.4. Giải pháp tăng cường công tác tuyên truyền phô biến chính sách bảo
hiểm xã hội tự nguyện....................................................................................... 134
5.2.5. Giải pháp tăng cường công tác quản lý nguồn vốn quỹ bảo hiểm xã hội
tự nguyện........................................................................................................... 139
5.2.6. Giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, ôn định an sinh xã hội tỉnh
5
Vĩnh Phúc.......................................................................................................... 139
Phần 6. Kết luận và khuyến nghị............................................................................... 144
6.1.
Kết luận..............................................................................................................144
6.2.
Khuyến nghị.......................................................................................................145
Danh mục công trình đã công bố có liên quan đến luận án...........................................147
Tài liệu tham khảo......................................................................................................... 148
Phụ lục........................................................................................................................... 155
6
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
Nghĩa tiếng Việt
ASXH:
An sinh xã hội
BH:
Bảo hiểm
BHTN:
Bảo hiểm thất nghiệp
BHXH TN:
Bảo hiểm xã hội tự nguyện
BHXH:
Bảo hiểm xã hội
BHYT:
Bảo hiểm y tế
CĐ:
Cao đẳng
CMKT:
Chuyên môn kỹ thuật
CNH-HĐH:
Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
CNTT:
Công nghệ thông tin
CS:
Chính sách
CSXH:
Chính sách xã hội
DN:
Doanh nghiệp
ĐH:
Đại học
EFA:
Exploratory Factor Analysis – Phân tích nhân tố khám phá
IPSARD:
Institute of Policy and Strategy for Agriculture and Rural
Development
Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp nông thôn
ILO:
International Labour Organization
Tô chức Lao động quốc tế
ILSSA:
Institute of Labour Science and Social Affairs
Viện khoa học Lao động và Xã hội
KT-XH
Kinh tế - Xã hội
KMO:
Kaiser-Meyer-Olkin
LĐ:
Lao động
LLLĐ:
Lực lượng lao động
NLĐ:
Người lao động
NSNN:
Ngân sách Nhà nước
vii
SXHH:
Sản xuất hàng hóa
SPSS:
Statistical Packege for Social Sciences – Phần mềm xử lý thống
kê TNLĐ-BNN Tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp
TC:
Trung cấp
THCS:
Trung học cơ sở
THPT:
Trung học phô thông
TN:
Thu nhập
VC:
Viên chức
XH:
Xã hội
8
DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại Việt Nam........................41
Bảng 2.2.
Tình hình thu quỹ bảo hiểm xã hội tự nguyện và mức đóng bảo hiểm
xã hội bình quân............................................................................................42
Bảng 3.1. Hiện trạng sử dụng đất tại tỉnh Vĩnh Phúc năm 2014...................................46
Bảng 3.2. Quy mô và cơ cấu dân số tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2009-2013...................47
Bảng 3.3. Quy mô lực lượng lao động phân theo khu vực, giới tính............................48
Bảng 3.4. Lực lượng lao động đã qua đào tạo theo giới tính, khu vực......................... 50
Bảng 3.5. Lao động đang làm việc phân theo thành phần kinh tế.................................50
Bảng 3.6. Cơ cấu lao động theo ngành kinh tế..............................................................51
Bảng 3.7.
Bảng tóm tắt phương pháp tiếp cận sử dụng............................................... 55
Bảng 3.8. Đặc điểm chính của chọn điểm nghiên cứu.................................................. 57
Bảng 3.9. Số mẫu được điều tra phân theo đơn vị hành chính......................................59
Bảng 4.1. Số lượng cán bộ, viên chức cơ quan bảo hiểm xã hội tỉnh Vĩnh Phúc
(2008 - 2013)................................................................................................ 69
Bảng 4.2. Các hoạt động tuyên truyền của bảo hiểm xã hội tỉnh Vĩnh Phúc................71
Bảng 4.3. Số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trong tông số người
tham gia Bảo hiểm xã hội tại tỉnh Vĩnh Phúc (2009 - 2013)........................ 72
Bảng 4.4. Số lượng và tỷ lệ người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện phân
theo ngành nghề (2009 - 2013).....................................................................73
Bảng 4.5. Số lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện phân theo
khu vực (2011 - 2013)...................................................................................74
Bảng 4.6. Mức phí tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện phân theo đối tượng
tham gia (tính đến hết năm 2013).................................................................75
Bảng 4.7. Số thu bảo hiểm xã hội tự nguyện tại tỉnh Vĩnh Phúc (2009-2013)..............78
Bảng 4.8. Tình hình hoàn thành kế hoạch thu bảo hiểm xã hội tự nguyện...................78
Bảng 4.9. Số chi trả bảo hiểm xã hội tự nguyện từ quỹ bảo hiểm xã hội tỉnh
Vĩnh Phúc..................................................................................................... 79
9
Bảng 4.10. Ý kiến đánh giá của người lao động về chính sách bảo hiểm xã hội
tự nguyện....................................................................................................80
Bảng 4.11. Ý kiến đánh giá của người lao động về mức đóng, hưởng về chính
sách bảo hiểm xã hội tự nguyện................................................................. 86
Bảng 4.12. Đội ngũ cán bộ và người làm công tác tuyên truyền bảo hiểm xã hội
tự nguyện cấp xã, phường, thị trấn............................................................. 87
Bảng 4.13. Mức nhận biết và đánh giá của cán bộ về đối tượng thụ hưởng
chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện........................................................88
Bảng 4.14. Nguồn thông tin về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện mà người
lao động có được........................................................................................ 89
Bảng 4.15. Đánh giá của người lao động về công tác phục vụ và dịch vụ bảo
hiểm của cơ quan bảo hiểm xã hội.............................................................92
Bảng 4.16. Nhu cầu, mong muốn tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của
người lao động............................................................................................94
Bảng 4.17. Một số đặc điểm cơ bản của đối tượng điều tra, khảo sát.......................... 96
Bảng 4.18. Quyền lợi và mục đích tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện..................... 99
Bảng 4.19. Thống kê mô tả biến nghiên cứu..............................................................100
Bảng 4.20. Tông hợp kết quả kiểm định Cronbach’s Alpha.......................................102
Bảng 4.21. Ảnh hưởng của thu nhập và quyết định tham gia bảo hiểm xã hội
tự nguyện của người lao động.................................................................. 106
Bảng 4.22. Mối quan hệ giữa thu nhập và việc lựa chọn mức đóng tham gia
bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động........................................110
Bảng 4.23. Mối quan hệ giữa mức độ ôn định thu nhập và mức đóng bảo hiểm
xã hội tự nguyện của người lao động....................................................... 112
Bảng 4.24. Thu nhập bình quân của người lao động phân theo ngành nghề..............113
Bảng 4.25. Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động xét theo
ngành nghề................................................................................................114
Bảng 4.26. Thu nhập bình quân của người lao động phân theo khu vực....................117
Bảng 4.27. Trình độ học vấn của người lao động phân theo khu vực và giới tính.......119
Bảng 4.28. Mối quan hệ giữa mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện và hiểu biết
về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện.................................................121
Bảng 5.1.
Dự báo nguồn lao động và sử dụng lao động toàn tỉnh đến năm 2020......123
Bảng 5.2. Dự báo nguồn lao động và cơ cấu sử dụng lao động toàn tỉnh đến
năm 2025.....................................................................................................129
Bảng 5.3. Đề xuất hỗ trợ ngân sách cho bảo hiểm xã hội tự nguyện cho các
đối tượng nông dân và lao động thu nhập thấp (người nghèo)...................130
Bảng 5.4. Đề xuất quy hoạch cán bộ, viên chức phụ trách bảo hiểm xã hội
tự nguyện giai đoạn 2015 - 2025................................................................ 132
DANH MỤC ĐỒ THỊ
STT
Tên đồ thị
Trang
Đồ thị 3.1.
Cơ cấu dân số Vĩnh Phúc xét theo nhóm tuôi..........................................48
Đồ thị 3.2.
Tỷ lệ dân số tham gia lực lượng lao động...............................................49
Đồ thị 3.3.
Tăng trưởng GDP các ngành của Vĩnh Phúc (2008 - 2013).................... 53
Đồ thị 3.4.
Thu chi ngân sách tỉnh Vĩnh Phúc (2009 - 2013).................................... 53
Đồ thị 4.1.
Cơ cấu trình độ cán bộ, viên chức của cơ quan bảo hiểm xã hội
tỉnh Vĩnh Phúc năm 2013.........................................................................70
Đồ thị 4.2.
Tỷ lệ số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện phân theo mức đóng. .74
Đồ thị 4.3.
Cơ cấu người lao động tham gia đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện
xét theo thời gian tham gia.......................................................................76
Đồ thị 4.4.
Cơ cấu số người tham gia đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện xét
theo phương thức đóng.............................................................................77
Đồ thị 4.5.
Ý kiến đề xuất bô sung thêm các chế độ hưởng bảo hiểm xã hội
tự nguyện..................................................................................................84
Đồ thị 4.6.
Cơ cấu đối tượng đang tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trên
địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc xét theo độ tuôi...................................................84
Đồ thị 4.7.
Tông hợp về mức độ hiểu biết chính sách bảo hiểm xã hội tự
nguyện của người lao động...................................................................... 89
Đồ thị 4.8.
Ý kiến của người lao động về các hình thức truyền thông.......................90
Đồ thị 4.9.
Mức độ tham gia các loại hình thức bảo hiểm của người lao động..........93
Đồ thị 4.10.
Nhu cầu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động
tại khu vực nghiên cứu.............................................................................94
Đồ thị 4.11.
Cơ cấu đối tượng điều tra, khảo sát theo nhóm tuôi................................ 97
Đồ thị 4.12.
Trình độ học vấn của đối tượng được điều tra......................................... 97
Đồ thị 4.13.
Lĩnh vực nghề nghiệp của đối tượng phỏng vấn......................................98
Đồ thị 4.14.
Thu nhập của người lao động được điều tra.............................................98
Đồ thị 4.15.
Giá trị trung bình của các biến nghiên cứu............................................ 100
Đồ thị 4.16.
Số lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện theo mức
thu nhập..................................................................................................107
Đồ thị 4.17.
Ý kiến của người lao động về mức chi tiêu dùng và tích lũy.................108
xii
Đồ thị 4.18.
Mối quan hệ giữa thu nhập với mức đóng bảo hiểm xã hội tự
nguyện của người lao động....................................................................110
Đồ thị 4.19.
Mức độ ôn định về thu nhập của người lao động...................................111
Đồ thị 4.20.
Cơ cấu người lao động xét theo hình thức làm việc...............................111
Đồ thị 4.21.
(a và b) Cơ cấu thu nhập của người lao động phân theo ngành nghề.......113
Đồ thị 4.22.
Mối quan hệ giữa mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện và số lượng
người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện phân theo ngành nghề..........115
Đồ thị 4.23.
Đường cầu mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện của lao động
nông nghiệp............................................................................................115
Đồ thị 4.24.
Đường cầu mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện của lao động
phi nông nghiệp......................................................................................115
Đồ thị 4.25.
Đường cầu mức đóng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của
người lao động phân theo ngành nghề................................................... 116
Đồ thị 4.26.
Mối quan hệ giữa mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện và số lao
động tham gia phân theo khu vực.......................................................... 117
Đồ thị 4.27.
Cơ cấu người lao động xét theo trình độ học vấn tại khu vực và
giới tính..................................................................................................118
Đồ thị 4.28.
Số lượng người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
phân theo trình độ học vấn.....................................................................120
13
DANH MỤC SƠ ĐỒ, HỘP
STT
Tên sơ đồ
Trang
Sơ đồ 2.1. Nhu cầu và khả năng đáp ứng nhu cầu bảo hiểm xã hội tự nguyện..............18
Sơ đồ 3.1. Sơ đồ hành chính tỉnh Vĩnh Phúc................................................................. 45
Sơ đồ 3.2. Khung phân tích............................................................................................56
STT
Tên hộp
Trang
Hộp 4.1.
Giới hạn tuôi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.......................................85
Hộp 4.2.
Ít người biết đến............................................................................................90
Hộp 4.3.
Dân không hay, không biết...........................................................................91
Hộp 4.4.
Mức đóng quá cao.......................................................................................109
14
TRÍCH YẾU LUẬN ÁN
1. Tóm tắt mở đầu
- Tên tác giả:
- Tên luận án:
Phạm Thị Lan Phương
Nghiên cứu phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với
người lao động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc
- Chuyên ngành:
Kinh tế phát triển
- Mã số:
62 31 01 05
- Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
2. Nội dung bản trích yếu
2.1. Mục đích và đối tượng nghiên cứu của luận án
2.1.1. Mục đích của luận án
Nghiên cứu phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với người lao động trên địa
bàn tỉnh Vĩnh Phúc.
2.1.2. Đối tượng của luận án
Đối tượng nghiên cứu: Các vấn đề lý luận và thực tiễn về sự phát triển bảo hiểm
xã hội tự nguyện và các nguyên nhân ảnh hưởng tới sự phát triển bảo hiểm xã hội tự
nguyện.
2.2. phương pháp nghiên cứu đã sử dụng
- Luận án đã sử dụng phương pháp tiếp cận hệ thống nhằm xác định mục đích
tham gia BHXH trong mối quan hệ với các yếu tố ảnh hưởng:
+ Yếu tố khách quan: điều kiện Kinh tế - xã hội, chính sách.
+ Yếu tố chủ quan: nhận thức, giới tính, thu nhập…
- Phương pháp tiếp cận thể chế nhằm xem xét vai trò của các bên liên quan, đánh
giá ảnh hưởng của mỗi tác nhân tới hệ thống BHXH TN, tìm ra giải pháp phù hợp.
- Phương pháp tiếp cận phân tích nguyên nhân – kết quả: Xác định được những
nguyên nhân chủ yếu ảnh hưởng đến việc tham gia BHXH TN của NLĐ, xác định sự
liên kết giữa chúng, từ đó đưa ra giải pháp tăng cường sự tham gia BHXH TN của
NLĐ.
- Luận án sử dụng phương pháp tiếp cận có sự tham gia nhằm để phát hiện các
vấn đề của thực tiễn, phù hợp với nhu cầu và nguyện vọng của người lao động, từ đây
phát triển các giải pháp BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh.
2.3. Các kết quả, phát hiện chính và kết luận
2.3.1. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn
* Ý nghĩa khoa học
Luận án đã hệ thống hóa và bô sung, làm rõ những vấn đề về lý luận và phát triển
bảo hiểm xã hội tự nguyện, phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển bảo hiểm
xã hội tự nguyện.
* Ý nghĩa thực tiễn
- Luận án đã phản ánh thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện và sự tham
gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đối với người lao động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc.
- Xây dựng mô hình nghiên cứu và rút ra được những nhân tố tác động đến sự
tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
2.3.2. Kết luận
1) Luận án đã góp phần bô sung và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn
liên quan đến BHXH, phát triển BHXH TN đối với NLĐ như sau:
Luận án đã nêu ra một số khái niệm về bảo hiểm, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm xã
hội tự nguyện và các vấn đề liên quan. Trong luận án đã nêu và làm rõ được vai trò, bản
chất, đặc điểm và nguyên tắc của bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trên cơ sở khoa học và cơ
sở thực tiễn về phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện và một số kinh nghiệm phát triển
BHXH TN đối với người lao động ở một số nước trên thế giới từ đó rút ra bài học kinh
nghiệm cho phát triển BHXH tự nguyện ở Việt Nam.
2) Đánh giá thực trạng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện ở tỉnh Vĩnh Phúc và
xây dựng mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển BHXHTN cho thấy: Thông
qua việc nghiên cứu và tìm hiểu sự phát triển của chính sách BHXH TN trên địa bàn tỉnh
Vĩnh Phúc thì số lượng người tham gia BHXH TN có xu hướng tăng lên qua các năm
nhưng vẫn ở mức thấp so với tổng số người tham gia BHXH. Phần lớn những NLĐ
tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn mức đóng bảo hiểm với mức thấp nhất (mức 0
tương đương với 230 nghìn đồng/tháng). Mong muốn tham gia BHXH TN của NLĐ là
rất lớn (hơn 81,4%) những NLĐ ở những hộ gia đình có mức thu nhập trung bình có
nhu cầu tham gia cao hơn so với những NLĐ ở các hộ gia đình có mức thu nhập
thấp. Về đối tượng đã tham gia BHXH TN đa số là những người có thu nhập thấp và
thiếu ổn định, trình độ học vấn không cao, nhận thực về chính sách BHXH TN còn
hạn chế, công tác tuyên truyền còn chưa trọng tâm, chưa quan tâm nhiều đến cung cấp
thông tin cho vùng sâu, vùng xa và những vùng khó khăn. Do đó số lượng lao động
tham gia chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực phi nông nghiệp. Lao động cư trú ở khu vực
thành thị có hiểu biết về BHXH tự nguyện cao hơn và có số lượng người tham gia nhiều
hơn khu vực nông thôn.
3) Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển BHXH tự nguyện: Qua kết quả nghiên
cứu, phân tích và đánh giá về phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc
cho thấy: Phát triển BHXH tự nguyện bị ảnh hưởng do yếu tố cơ chế chính sách,
thông tin tuyên truyền, dịch vụ của cơ quan BHXH và nhóm yếu tố từ bản thân người lao
động.
4) Các giải pháp phát triển BHXH tự nguyện đối với NLĐ: bao gồm 6 nhóm giải
pháp (1) Hoàn thiện hệ thống pháp luật, sửa đôi cơ chế chính sách BHXH TN cho phù
hợp với tình hình thực tế như quy định đối tượng tham gia, mức đóng phí, điều kiện và
mức hưởng chế độ, giải quyết chế độ chính sách…(2) Tăng cường công tác đào tạo bồi
dưỡng cán bộ chuyên trách, tô chức dịch vụ BHXH TN, cải thiện chất lượng dịch vụ
BHXH nhằm nâng cao trách nhiệm phục vụ nhân dân. Hàng năm có các cuộc thăm dò ý
kiến của những người dân về công tác quản lý, thái độ phục vụ hay chế độ BHXH TN.
(3) Tăng cường công tác tuyên truyền, phô biến, vận động mọi người dân hiểu rõ hơn về
chính sách BHXH TN để từ đó thu hút đối tượng NLĐ tham gia chính sách BHXH TN
nhằm ôn định cuộc sống của họ khi về già, hết tuôi lao động. (4) Phát triển công nghệ
thông tin trong quản lý và thực hiện chính sách nhằm quản lý khoa học về hồ sơ đối
tượng tham gia BHXH TN cũng như cập nhật kịp thời các chích sách mới tiếp nhận
thông tin chỉ đạo từ cơ quan các cấp. (5) Tăng cường công tác quản lý nguồn vốn quỹ
BHXH TN với mục tiêu kịp thời chi trả chế độ cho NLĐ, cũng như tạo niềm tin cho
mọi đối tượng. (6) Giải pháp phát triển KT-XH, ôn định ASXH ở tỉnh Vĩnh Phúc nhằm
tạo điều kiện cho NLĐ có việc làm, được hỗ trợ đào tạo tay nghề cũng như giúp NLĐ
có việc làm tạo ra thu nhập ôn định của người dân lao động.
THESIS ABSTRACT
1. Introduction Brief
- Name of the author:
- Name of the thesis:
Pham Thi Lan Phuong
Research to develop voluntary social insurance for
employees
Vinh Phuc Province
- Specialization:
Development Economics
- Code:
62 31 01 05
- Training Institution: Vietnam Institute of Agriculture
2. Contents of the abstract
2.1. The aim and object of study of the thesis
2.1.1. The aim of the thesis
Research to develop voluntary social insurance for workers in the province of
Vinh Phuc.
2.1.2. The object of the thesis
Object of the study: The theoretical issues and development practices of voluntary
social insurance and the influencers on the development of voluntary social insurance.
2.2. Research methodology
- System approach was used to identify social insurance purposes in relation with
influencers:
+ Objective factors: Economic and social conditions, policies.
+ Subjective factor: reception, gender, income, etc.
- Institutional approach to examine the role of stakeholders, assess the impact of
factors on voluntary social insurance system and find out appropriate solutions.
- Causes – Effect analysis approach to identify the main influencers on voluntary
social insurance of employees and the relationship among them, then to provide
solutions to enhance the engagement of employeesin voluntary social insurance.
- Participation approach to detect problems in practices, in accordance with the
needs and expectations of the employees, then leading to the development of solutions
to develop voluntary social insurance in the local province.
2.3. The results, key findings and conclusions
2.3.1. Scientific and practical significances
* Scientific significances
The thesis has systemized and supplemented to clarify theoretical issues and
develop voluntary social insurance, to analyze influencers to develop voluntary social
insurance.
* Practical significances
- The thesis reflects the condition of voluntary social insurance and employees’
engagement in voluntary social insurance Vinh Phuc Province.
- Develop research models and derive the influencers on participation in voluntary
social insurance.
xvii
2.3.2. Conclusion
1) The thesis has contributed to supplement and clarify the theoretical and practical
issues related to social insurance, development of voluntary social insurance as follows:
The thesis pointed out some definitions of insurance, social insurance, voluntary
social insurance and related matters. The thesis stated and clarified the role, nature,
characteristics and principles of voluntary social insurance. On scientific and practical
basis on the development of voluntary social insurance and best practices in some
countries, then draw lessons for development voluntary social insurance in Vietnam.
2) The thesis assessed the current condition of voluntary social insurance in Vinh
Phuc Province and developed models of factors affecting the development of voluntary
social insurance which showed that based on the study of policy development on
voluntary social insurance in Vinh Phuc Province, the number of participants increased
gradually but still low compared to the total number of social insurance participants.
Most of the employees participating voluntary social insurance selected the lowest level
(level 0 equivalent to 230 thousand VND/month). The percentage of employees who
wish to participate in voluntary social insurance is very big (over 81.4%) of which
household employees with average income have higher demand than those with low
income. Participants of voluntary social insurance are mainly people with low income
and lack of stability, low level of education and lack of awareness of voluntary social
insurance; the propaganda was not on focus, not paying enough attention to provide
information for remote areas. Thus the majority of participants are working in nonagricultural sectors. Migrant employees in urban areas had more information and
participated more than those in rural areas.
3) Factors affecting the development of voluntary social insurance: Based on the
analysis and evaluation of the research, the development of voluntary social insurance
in Vinh Phuc Province is affected by policies, information and communication, services
of Government agencies and factors group from employees themselves.
4) The solutions for development of voluntary social insurance for employees are
categorized in 6 solution groups (1) Developing legal systems, modifying mechanisms of
voluntary social insurance to suit the current situation such as provisions for participants,
fee levels, conditions and levels of entitlement, services, etc. (2) Strengthening the training
staff, and organizers in voluntary social insurance, improving service quality to enhance
responsibility to serve the people. Annual poll of people in management, service attitude
and insurance quality is taken place. (3) Strengthening communication sharing to help
people know more about voluntary social insurance policies to have more participants so as
to stabilize their lives when they are old, and out of work ability (4) Developing
information technology in the management and policies implementation to manage
scientifically and timely updates new policies from higher managing levels. (5)
Strengthening the fund administration from voluntary social insurance to timely pay for
beneficiary participants to build trust among participants. (6) Socio-economic
development and stable social security solutions in Vinh Phuc Province to increase
employability for people, support skills training leading to stable income for working
people.
xviii
- Xem thêm -