Tài liệu Nghiên cứu nâng cao năng lực quản lý dự án các công trình hạ tầng kỹ thuật thuộc chương trình bố trí dân cư trên địa bàn tỉnh bắc kạn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI MA ĐĂNG MẠNH NGHIÊN CỨU NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ DỰ ÁN CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG KỸ THUẬT THUỘC CHƯƠNG TRÌNH BỐ TRÍ DÂN CƯ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI, NĂM 2017 1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI MA ĐĂNG MẠNH NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ DỰ ÁN CÁC CÔNG TRÌNH HẠ TẦNG KỸ THUẬT THUỘC CHƯƠNG TRÌNH BỐ TRÍ DÂN CƯ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành: QUẢN LÝ XÂY DỰNG Mã số: 60580302 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS. TS. LÊ VĂN HÙNG HÀ NỘI, NĂM 2017 2 LỜI CAM ĐOAN Tác giả cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tác giả. Các kết quả nghiên cứu và các kết luận trong luận văn là trung thực, không sao chép từ bất kỳ một nguồn nào và dưới bất kỳ hình thức nào.Việc tham khảo các nguồn tài liệu đã được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định. Hà Nội, ngày … tháng …. năm 2017 Tác giả luận văn Ma Đăng Mạnh i LỜI CÁM ƠN Học viên chân thành cảm ơn Trường đại học Thủy lợi trong suốt thời gian nghiên cứu vừa qua, đã được trang bị thêm những kiên thức cần thiết về các vấn đề kinh tế - kỹ thuật, cùng sự hướng dẫn nhiệt tình của các Thầy, cô trong trường đã giúp học viên hoàn thiện mình hơn về trình độ chuyên môn. Đặc biệt, học viên xin chân thành cảm ơn tới Thầy giáo PGS.TS Lê Văn Hùng đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ học viên tận tình trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Đồng thời, học viên cũng xin chân thành cảm ơn các Thầy giáo, Cô giáo trong Khoa công trình, Khoa Kinh tế và Quản lý đã cung cấp những kiến thức về chuyên ngành, giúp học viên có đủ cơ sở lý luận và thực tiễn để hoàn thành luận văn này. Do trình độ, kinh nghiệm cũng như thời gian nghiên cứu còn hạn chế nên luận văn khó trành khỏi những thiếu sót, học viên rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý Thầy, Cô và các độc giả. Xin trân trọng cảm ơn! ii MỤC LỤC MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài...............................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài ...................................................................................1 3. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ..................................................................1 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................2 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.....................................................................2 6. Kết quả dự kiến đạt được.............................................................................................3 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG VÀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH ...................................................................4 1.1 Khái quát về dự án đầu tư xây dựng .........................................................................4 1.1.1 Khái quát về dự án và dự án đầu tư xây dựng ........................................................4 1.1.2 Các giai đoạn thực hiện của dự án đầu tư xây dựng ...............................................4 1.2 Tổng quan về công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng ở Việt Nam ........................5 1.2.1 Tình hình đầu tư xây dựng ......................................................................................5 1.2.2 Tình hình quản lý dự án đầu tư xây dựng ...............................................................8 1.2.3 Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng ..............13 Kết luận chương 1 .........................................................................................................20 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG ............................................................................................................21 2.1 Một số vấn đề lý luận về QLDA ĐTXD .................................................................21 2.1.1 Bản chất của QLDA .............................................................................................21 2.1.2 Nội dung quản lý dự án đầu tư xây dựng..............................................................22 2.1.3 Đặc điểm của dự án đầu tư xây dựng ...................................................................26 2.1.4 Nguyên tắc và phương pháp quản lý dự án đầu tư xây dựng ...............................27 2.2 Nội dung quản lý dự án đầu tư xây dựng của chủ đầu tư .......................................31 2.2.1 Quản lý dự án trong giai đoạn chuẩn bị dự án ......................................................31 2.2.2 Quản lý dự án trong giai đoạn thực hiện đầu tư ...................................................32 2.2.3 Quản lý dự án trong giai đoạn kết thúc đầu tư......................................................33 iii 2.2.4 Nội dung quản lý chất lượng các dự án đầu tư xây dựng trong các giai đoạn đầu tư xây dựng .................................................................................................................... 34 2.3 Năng lực QLDA của Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng...................................... 35 2.3.1 Khái niệm năng lực quản lý dự án ........................................................................ 35 2.3.2 Các loại năng lực của Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng ................................. 35 2.3.3 Sự cần thiết phải nâng cao năng lực quản lý dự án .............................................. 40 2.4 Các yếu tố ảnh hưởng tới năng lực quản lý dự án đầu tư xây dựng ....................... 41 2.4.1 Các yếu tố khách quan ......................................................................................... 41 2.4.2 Các yếu tố chủ quan............................................................................................. 44 Kết luận chương 2 ......................................................................................................... 47 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI BAN QLDA CHI CỤC PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH BẶC KẠN .............................................................................................. 48 3.1 Giới thiệu về Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn ........ 48 3.1.1 Quá trình thành lập của Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn Bắc Kạn .............................................................................................................................. 48 3.1.2 Chức năng nhiệm vụ của Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn Bắc Kạn .............................................................................................................................. 49 3.2 Thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn Bắc Kạn ....................................................................................... 52 3.2.1 Giới thiệu các dự án đầu tư xây dựng do Ban quản lý dự án thực hiện trong thời gian gần đây................................................................................................................... 52 3.2.2 Thực trạng đầu tư và quản lý dự án ...................................................................... 54 3.2.3 Đánh giá chung về công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng của Ban .................. 62 3.3 Đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn Bắc Kạn ............................................ 64 3.3.1 Nguyên tắc đề xuất các giải pháp ......................................................................... 64 3.3.2 Giải pháp về tổ chức, hoàn thiện bộ máy quản lý ................................................ 65 3.3.3 Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường cơ sở vật chất ........ 67 3.3.4 Nâng cao năng lực quản lý dự án trong từng giai đoạn ........................................ 68 3.3.5 Xây dựng cơ sở vật chất phục vụ cho công tác quản lý ....................................... 81 iv 3.3.6 Nâng cao sự gắn kết nội bộ trong Ban ..................................................................82 3.3.7 Nâng cao năng lực tài chính .................................................................................82 3.3.8 Tăng cường quản lý công tác kiểm tra, kiểm soát, giám sát ................................82 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................................86 1. Kết luận .....................................................................................................................86 2. Kiến nghị ...................................................................................................................87 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................90 v DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Hình 1.1 Ban QLDA làm việc với các đối tác trong quá trình thiết kế công trình ....... 11 Hình 2.1 Sơ đồ các chủ thể liên quan đến hoạt động QLDA ........................................ 22 Hình 2.2 Mối quan hệ của các yếu tố quản lý thực hiện dự án đầu tư xây dựng .......... 25 Hình 2.3 CĐT thuê tổ chức tư vấn quản lý điều hành dự án đầu tư xây dựng ............. 29 Hình 2.4 Hình thức CĐT trực tiếp thực hiện quản lý dự án đầu tư xây dựng .............. 30 Hình 3.1 Mô hình cơ cấu tổ chức hiện nay của Ban quản lý Chi cục PTNT ................ 49 Hình 3.2 Đề xuất bộ máy tổ chức Ban QLDA Chi cục PTNT ...................................... 65 vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1 Quá trình quản lý dự án....................................................................................9 Bảng 3.1 Tổng hợp trình độ chuyên môn của cán bộ Ban QLDA ................................50 Bảng 3.2 Tổng hợp DA ĐTXD Ban QLDA thực hiện..................................................53 vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Bộ NN&PTNT BXD BQLDA CP CT CTXD DT GTNT GPMB KH-KT KTS NĐ NSNN MNDBT HTĐGCL HSDT HSĐX HSMT HSYC PTNT QĐ QLCL TCN TCVN TDT TKBVTC TKCS TKKT TM TMĐT TNMT UBND XD XDCB : Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn : Bộ Xây dựng : Ban quản lý dự án : Chính phủ : Công trình : Công ty xây dựng : Dự toán : Giao thông nông thôn : Giải phóng mặt bằng : Kế hoạch – Kỹ thuật : Kiến trúc sư : Nghị định : Ngân sách nhà nước : Mực nước dâng bình thường : Hệ thống đánh giá chất lượng : Hồ sơ dự thầu : Hồ sơ đề xuất : Hồ sơ mời thầu : Hồ sơ yêu cầu : Phát triển nông thôn : Quyết định : Quản lý chất lượng : Tiêu chuẩn ngành : Tiêu chuẩn Việt Nam : Tổng dự toán : Thiết kế bản vẽ thi công : Thiết kế cơ sở : Thiết kế kỹ thuật : Thuyết minh : Tổng mức đầu tư : Tài nguyên môi trường : Ủy ban nhân dân : Xây dựng : Xây dựng cơ bản viii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đầu tư xây dựng công trình là một hoạt động đầu tư vô cùng quan trọng là tiền đề cơ bản để thực hiện công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Các dự án đầu tư xây dựng cần phải đáp ứng yêu cầu về chất lượng, tiến độ trong phạm vi nguồn vốn được duyệt. Công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng công trình hiện nay rất phức tạp và luôn biến động trong điều kiên môi trường pháp lý, các cơ chế chính sách quản lý luôn thay đổi như ở nước ta hiện nay dẫn đến chất lượng và hiệu quả quản lý các dự án đầu tư xây dựng còn nhiều hạn chế và gặp nhiều khó khăn. Tình trạng đó có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng chủ yếu là do sự chưa hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý, quy trình quản lý chưa chặt chẽ, tính chuyên nghiệp hoá chưa cao và chất lượng một phần đội ngũ cán bộ trong công tác quản lý các dự án xây dựng chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Từ những phân tích trên, với những kiến thức được học tập và nghiên cứu ở Nhà trường cùng với kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình công tác, tác giả chọn đề tài luận văn với tên gọi: “Nghiên cứu nâng cao năng lực quản lý dự án các công trình hạ tầng kỹ thuật thuộc chương trình bố trí dân cư trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn” với mục đích nghiên cứu và tìm ra các giải pháp để tăng cường công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Dựa trên việc nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dự án đầu tư xây dựng và phân tích thực trạng những điểm mạnh, điểm yếu trong công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn. Từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình của các dự án này một cách hiệu quả, giảm thiểu các thất thoát, lãng phí. 3. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 3.1. Cách tiếp cận: Từ những thực tế trong công tác xây dựng cơ bản và trên cơ sở thực hiện các dự án tại đơn vị qua đó nhận thấy công tác quản lý dự án các công trình đầu tư xây dựng tại đơn vị chưa đem lại hiệu quả. 1 Vì vậy, hướng tiếp cận của đề tài sẽ là: - Tiếp cận lý luận cơ bản, cập nhật các văn bản pháp luật hiện hành; - Tiếp cận thực tế tại đơn vị. Xem xét đầy đủ các yếu tố phát triển khi nghiên cứu đề tài bao gồm các lĩnh vực kinh tế xã hội, con người …; 3.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện những nội dung nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp nghiên cứu tổng quan thông qua điều tra khảo sát thực tế; - Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh; - Phương pháp hệ thống hóa; - Phương pháp đối chiếu với hệ thống văn bản pháp quy; - Phương pháp kế thừa và tham vấn ý kiến chuyên gia. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn Bắc Kạn. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình chống thất thoát, lãng phí vốn đầu tư và để công trình đem lại hiệu quả lâu dài. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu các hoạt động có liên quan đến công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 5.1. Ý nghĩa khoa học Đề tài đã cập nhật và hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, nội dung, vai trò của công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình theo trình tự các giai đoạn từ chuẩn bị đầu tư đến thực hiện đầu tư của một 2 dự án. Những nghiên cứu này góp phần bổ sung hoàn thiện hơn về mặt lý luận trong công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng. 5.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả phân tích đánh giá và đề xuất giải pháp của đề tài sẽ là những tài liệu tham khảo có giá trị thiết thực và hữu ích có thể áp dụng trong việc tăng cường công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn. 6. Kết quả dự kiến đạt được Luận văn nghiên cứu, giải quyết được những vấn đề sau: - Nghiên cứu tổng quan những vấn đề về dự án đầu tư xây dựng và quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình; thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình ở Việt Nam. - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình; đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý dự án; hệ thống văn bản pháp quy làm cơ sở để phân tích đánh giá thực trạng quản lý các dự án đầu tư xây dựng công trình tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nôn thôn tỉnh Bắc Kạn. - Từ việc phân tích đánh giá thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình tại tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn và đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm khắc phục hạn chế công tác quản lý dự án để nâng cao năng lực công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình tại tại Ban quản lý dự án Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Bắc Kạn nhằm đem lại hiệu quả trong công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng. 3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG VÀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH 1.1 Khái quát về dự án đầu tư xây dựng 1.1.1 Khái quát về dự án và dự án đầu tư xây dựng Dự án đầu tư xây dựng là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc sử dụng vốn để tiến hành hoạt động xây dựng để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo công trình xây dựng nhằm phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong thời hạn và chi phí xác định. Ở giai đoạn chuẩn bị dự án đầu tư xây dựng, dự án được thể hiện thông qua báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng, Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng. 1.1.2 Các giai đoạn thực hiện của dự án đầu tư xây dựng Một dự án đầu tư khi thực hiện bao gồm các giai đoạn sau: Giai đoạn chuẩn bị đầu tư; giai đoạn thực hiện đầu tư; giai đoạn kết thúc và đưa vào sử dụng. Nội dung cụ thể của từng giai đoạn như sau: Giai đoạn chuẩn bị đầu tư: Giai đoạn này cần giải quyết các công việc như nghiên cứu sự cần thiết phải đầu tư và quy mô đầu tư. Tiến hành tiếp xúc, thăm dò thị trường trong nước, ngoài nước để xác định nguồn tiêu thụ, khả năng cạnh tranh, cung ứng vật tư, thiết bị, xem xét khả năng về nguồn vốn đầu tư và lựa chọn hình thức đầu tư. Tiến hành kiểm tra, khảo sát và lựa chọn địa điểm xây dựng; lập dự án đầu tư. Gửi hồ sơ dự án và văn bản trình đến người có thẩm quyền quyết định đầu tư, tổ chức cho vay vốn đầu tư và cơ quan thẩm định dự án đầu tư. Giai đoạn này kết thúc khi nhận được văn bản Quyết định đầu tư nếu đây là đầu tư của Nhà nước hoặc văn bản Giấy phép đầu tư nếu đây là của các thành phần kinh tế khác. Giai đoạn thực hiện đầu tư: Giai đoạn này bao gồm các công việc như xin giao đất hoặc thuê đất (đối với các dự án có sử dụng đất); xin giấy phép xây dựng nếu yêu cầu phải có giấy phép xây dựng và giấy phép khai thác tài nguyên (nếu có khai thác tài nguyên); thực hiện đền bù giải phóng mặt bằng, thực hiện kế hoạch tái định cư và phục hồi (đối với dự án có yêu cầu tái định cư và phục hồi), chuẩn bị mặt bằng xây 4 dựng. Mua sắm thiết bị, công nghệ, thực hiện việc khảo sát, thiết kế xây dựng, thẩm định, phê duyệt thiết kế và tổng dự toán, dự toán công trình, tiến hành thi công xây lắp; kiểm tra và thực hiện các hợp đồng; quản lý kỹ thuật, chất lượng thiết bị và chất lượng xây dựng; vận hành thử, nghiệm thu quyết toán vốn đầu tư, bàn giao và thực hiện bảo hành. Giai đoạn kết thúc xây dựng đưa dự án vào khai thác sử dụng: Giai đoạn này gồm các công việc như nghiệm thu, bàn giao công trình; thực hiện việc kết thúc xây dựng công trình; vận hành công trình và hướng dẫn sử dụng công trình; bảo hành công trình; quyết toán vốn đầu tư; phê duyệt quyết toán. 1.2 Tổng quan về công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng ở Việt Nam 1.2.1 Tình hình đầu tư xây dựng Dự án là việc thực hiện một mục đích hay nhiệm vụ công việc nào đó dưới sự ràng buộc về yêu cầu và nguồn lực đã định. Thông qua việc thực hiện dự án để cuối cùng đạt được mục tiêu nhất định đã đề ra và kết quả của nó có thể là một sản phẩm mà mình mong muốn. Dự án là tập hợp các đề xuất để thực hiện một sản phẩm hay toàn bộ công việc nhằm đạt được mục tiêu hay yêu cầu nào đó trong một thời gian nhất định dựa trên nguồn vốn xác định. Dự án là một quá trình mang tính đặc đặc thù riêng bao gồm một loạt các hoạt động được phối hợp và kiểm soát, có định ngày khởi đầu và kết thúc, được thực hiện với những hạn chế về thời gian, chi phí và nguồn lực nhằm đạt được mục tiêu phù hợp với những yêu cầu cụ thể. Dự án là đối tượng của quản lý và là một nhiệm vụ mang tính chất 1 lần, có mục tiêu rõ ràng trong đó bao gồm ch ức năng, số lượng và tiêu chu ẩn chất lượng), yêu cầu phải được hoàn thành trong một khoảng thời gian quy định, có dự toán tài chính từ trước và nói chung không được vuợt qua dự toán đó. Vòng đời của dự án một dự án có thời gian khởi đầu và kết thúc nên dự án có một vòng đời. Vòng đời của Dự án bao gồm nhiều giai đoạn phát triển từ ý tưởng đến việc triển khai nhằm đạt được kết quả. Trong vòng đời này, công tác quản lý chú trọng vào phương thức kiểm soát nhằm giảm thiểu những nguồn lực và tiền của dành cho những mục tiêu không chắc chắn. Khái niệm vòng đời xuất phát từ ba quan điểm sau: Dự án 5 có thời gian khởi đầu và kết thúc; Dự án giải quyết một vấn đề hoặc nhằm đạt tới một nhu cầu về tổ chức; quá trình quản lý được thực hiện song song với vòng đời. Công nghệ, các nhà đầu tư dự án cũng yêu cầu ngày càng cao đối với chất lượng dự án vì thế, quản lý dự án trở thành yếu tố quan trọng quyết định sự tồn tại của Dự án. Quản lý dự án là sự vận dụng lý luận, phương pháp, quan điểm có tính hệ thống để tiến hành quản lý có hiệu quả toàn bộ công việc liên quan tới dự án dưới sự ràng buộc về nguồn lực có hạn. Để thực hiện mục tiêu dự án, các nhà đầu tư phải lên kế hoạch tổ chức, chỉ đạo, phối hợp, điều hành, khống chế và định giá toàn bộ quá trình từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc dự án. Quản lý chi phí dự án là quá trình quản lý chi phí, giá thành dự án nhằm đảm bảo hoàn thành dự án mà chi phí không vượt quá mức trù bị ban đầu. Nó bao gồm việc bố trí nguồn lực, dự tính giá thành và khống chế chi phí; quản lý chất lượng dự án là quá trình quản lý có hệ thống việc thực hiện dự án nhằm đảm bảo đáp ứng được yêu cầu về chất lượng mà khách hàng đặt ra. Nó bao gồm việc quy hoạch chất lượng, khống chế chất lượng và đảm bảo chất lượng bên cạnh đó quản lý nguồn nhân lực là phương pháp quản lý mang tính hệ thống nhằm đảm bảo phát huy hết năng lực, tính tích cực, sáng tạo của mỗi người trong dự án và tận dụng nó một cách có hiệu quả nhất. Nó bao gồm các việc như quy hoạch tổ chức, xây dựng đội ngũ, tuyển chọn nhân viên và xây dựng các ban quản lý dự án; quản lý việc trao đổi thông tin dự án là biện pháp quản lý mang tính hệ thống nhằm đảm bảo việc truyền đạt, thu thập, trao đổi một cách hợp lý các tin tức cần thiết cho việc thực hiện dự án cũng như việc truyền đạt thông tinh, báo cáo tiến độ dự án; quản lý rủi ro trong dự án khi thực hiện dự án sẽ gặp phải những nhân tố rủi ro mà chúng ta không lường trước được, quản lý rủi ro là biện pháp quản lý mang tính hệ thống nhằm tận dụng tối đa những nhân tố có lợi không xác định và giảm thiểu tối đa những nhân tố bất lợi không xác định cho dự án. Nó bao gồm việc nhận biết, phân biệt rủi ro, cân nhắc, tính toán rủi ro, xây dựng đối sách và khống chế rủi ro. Dự án vừa bước vào giai đoạn đầu vận hành có thể thiếu nhân tài quản lý hoặc chưa nắm vững được tính năng, kỹ thuật của dự án vì thế cần có sự giúp đỡ của đơn vị thi công dự án giúp đơn vị tiếp nhận dự án giải quyết vấn đề này, từ đó mà xuất hiện khâu quản lý việc giao nhận dự án. Quản lý việc giao và nhận dự án cần có sự tham gia của 6 đơn vị thi công dự án và đơn vị tiếp nhận dự án, tức là cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa hai bên giao và nhận, như vậy mới tránh được tình trạng dự án tốt nhưng hiệu quả kém, đầu tư cao nhưng lợi nhuận thấp. Trong thực tế đã có nhiều dự án xảy ra do đó quản lý việc giao và nhận dự án là vô cùng quan trọng và phải coi đó là một nội dung chính trong việc quản lý dự án. Ý nghĩa của quản lý dự án thông qua quản lý dự án có thể trành được những sai sót trong những công trình lớn, phức tạp. Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật và không ngừng nâng cao đời sống nhân dân, nhu cầu xây dựng các dự án công trình quy mô lớn, phức tạp cũng ngày càng nhiều nhà đầu tư hay người tiếp quản dự án đều khó gánh vác được những tổn thất to lớn do sai lầm trong quản lý gây ra. Thông qua việc áp dụng phương pháp quản lý dự án khoa học hiện đại giúp việc thực hiện dự án đạt được mục tiêu đề ra một cách thuận lợi. Áp dụng phương pháp quản lý dự án sẽ có thể khống chế, điều tiết hệ thống mục tiêu dự án. Nhà đầu tư luôn có rất nhiều mục tiêu đối với một dự án, công trình những mục tiêu này tạo thành hệ thống mục tiêu của dự án. Trong đó một số mục tiêu có thể phân tích định lượng, một số lại không thể phân tích định lượng. Trong quá trình thực hiện dự án, chúng ta thường chú trọng đến một số mục tiêu định lượng mà coi nhẹ những mục tiêu định tính. chỉ khi áp dụng phương pháp quản lý dự án trong quá trình thực hiện dự án mới có thể tiến hành điều tiết, phối hợp, khống chế giám sát hệ thống mục tiêu tổng thể một cách có hiệu quả. Một công trình dự án lớn sẽ liên quan đến nhiều bên tham gia dự án như người tiếp quản dự án, khách hàng, đơn vị thiết kế, nhà cung ứng, các ban ngành chủ quản nhà nước và công chúng xã hội. Chỉ khi điều tiết tốt các mối quan hệ này mới có thể tiến hành thực hiện công trình dự án một cách thuận lợi. Mỗi dự án khác nhau đòi hỏi phải có các nhân tài chuyên ngành khác nhau. Tính chuyên ngành dự án đòi hỏi tính chuyên ngành của nhân tài. Vì thế, quản lý dự án thúc đẩy việc sử dụng và phát triển nhân tài, tóm lại quản lý dự án ngày càng trở nên quan trọng và có ý nghĩa trong đời sống kinh tế. Trong xã hội hiện đại, nếu không nắm vững phương pháp quản lý dự án sẽ gây ra những tổn thất lớn. Để tránh được những tổn thất này và giành được những thành công trong việc quản lý dự án thì trước khi thực hiện dự án chúng ta phải lên kế hoạch một cách tỉ mỉ, chu đáo. 7 1.2.2 Tình hình quản lý dự án đầu tư xây dựng Cùng với xu hướng hội nhập khu vực hoá, toàn cầu hoá trong mọi lĩnh vực kinh tế và cả lĩnh vực đầu tư xây dựng, công tác quản lý đầu tư xây dựng ngày càng trở nên phức tạp đòi hỏi phải có sự phối hợp của nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều đối tác và nhiều bộ môn liên quan. Do đó, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng đòi hỏi phải có sự phát triển sâu rộng, và mang tính chuyên nghiệp hơn mới có thể đáp ứng nhu cầu xây dựng các công trình dân dụng ở nước ta trong thời gian tới. Thực tiễn đó đã thúc đẩy ra đời một “nghề” mới mang tính chuyên nghiệp thực sự: Quản lý dự án, một nghề đòi hỏi tính tổng hợp và chuyên nghiệp từ các tổ chức và cá nhân tham gia hoạt động tư vấn. Quản lý dự án là một quá trình phức tạp, bao gồm công tác hoạch định, theo dõi và kiểm soát tất cả những khía cạnh của một dự án và kích thích mọi thành phần tham gia vào dự án đó nhằm đạt được những mục tiêu của dự án đúng thời hạn với các chi phí, chất lượng và khả năng thực hiện chuyên biệt. Nói một cách khác, Quản lý dự án (QLDA) là công việc áp dụng các chức năng và hoạt động của quản lý vào suốt vòng đời của Dự án nhằm đạt được những mục tiêu đặt ra. * Vòng đời của dự án Vòng đời của dự án có thể được mô tả thông qua bốn bước chính: Giai đoạn ý tưởng, giai đoạn tổ chức, giai đoạn thực hiện, giai đoạn hoàn thiện. Giai đoạn ý tưởng bao gồm các hoạt động ban đầu dẫn đến quyết định phải tổ chức và thực thi một dự án. Giai đoạn này có thể bắt đầu với một nhiệm vụ nghiên cứu đặc biệt, một giải pháp là kết quả của cuộc hội nghị, hoặc một quyết định quan trọng của các nhân vật điều hành cấp cao. Kết quả của giai đoạn này chính là sơ đồ tiến trình dự án. Giai đoạn tổ chức, thẩm quyền và nhiệm vụ nên được xác định rõ ràng. Giám đốc dự án và các vị trí chủ chốt phải được xác định đồng thời với định hướng nhiệm vụ mà họ phải thực thi. Giai đoạn này có tính chất quan trọng mang tính quyết định đến thành bại của toàn dự án. 8 Giai đoạn thực hiện chính là giai đoạn kéo dài nhất trong vòng đời của dự án. Nó bao gồm các hoạt động thực sự liên quan đến lãnh đạo, thực hiện và kiểm soát dự án. Việc đo lường và đánh giá hiệu quả của dự án trên cơ sở các kế hoạch và mục tiêu đặt ra ở giai đoạn trước cũng là một phần không thể thiếu của giai đoạn này. Giai đoạn hoàn thiện các thành viên dự án lại được biên chế về các bộ phận chức năng cũng như các đơn vị khác như ban đầu. Giai đoạn này sẽ khép lại dự án và do đó chính thức giải thể ban điều hành. Bảng 1.1 Quá trình quản lý dự án Giai đoạn dự án Ý tưởng Chức năng quản lý Hình thành ý tưởng và cơ Tổ chức cấu tổ chức Tổ chức Trách nhiệm Quản lý chung Quản lý chung Lập kế hoạch Định hướng Thực hiện Thực hiện Giám đốc dự án Đánh giá Kiểm soát Giám đốc dự án và giám Hoàn thiện đốc chức năng * Ban quản lý dự án Ban quản lý dự án là một thành phần quan trọng của dự án xây dựng, đó là một cá nhân hoặc một tổ chức do Chủ đầu tư thành lập, có nhiệm vụ điều hành, quản lý dự án trong suốt quá trình thực hiện dự án. Các thành phần của Ban QLDA có thể thay đổi theo các giai đoạn của dự án, như: Giai đoạn Lập báo cáo dự án: - Đại diện Chủ đầu tư: trình bày rõ mục đích đầu tư và sử dụng công trình, nguồn vốn đầu tư, các đối tác tham gia dự án; 9 - Giám đốc điều hành dự án: điều hành quản lý chung, lập kế hoạch tổng thể dự án, tổ chức nhân sự, chuẩn bị và trình Chủ đầu tư các Báo cáo dự án. - Các trợ lý chuyên môn, thư ký giúp việc và các chuyên gia KTS, kỹ sư kết cấu, điện, nước,…. Giai đoạn Thiết kế và đấu thầu: - Giám đốc điều hành dự án: chuẩn bị nhiệm vụ thiết kế cho công trình, mời hoặc thi tuyển các đơn vị tư vấn thiết kế, công bố kết quả & ký hợp đồng với đơn vị được tuyển chọn, điều phối hoạt động tư vấn thiết kế theo đúng trình tự, thời gian, nội dung của Bản nhiệm vụ thiết kế đã đề ra, cùng Chủ đầu tư xem xét và phê duyệt nội dung thiết kế và bản dự toán cuối cùng. - Các trợ lý chuyên môn, thư ký giúp việc cho Giám đốc dự án, nếu dự án hợp tác với đối tác nước ngoài thì cần thiết phải có thêm bộ phận biên/phiên dịch; - Kiến trúc sư (nếu Giám đốc dự án đã là KTS thì không cần thêm người này): chuẩn bị và cùng thuyết trình cho Chủ đầu tư hiểu các phương án thiết kế sơ bộ do đơn vị tư vấn thiết kế đưa ra. Nêu yêu cầu sửa chữa, bổ sung để tư vấn thiết kế triển khai PA chi tiết. - Chuyên gia tính dự toán: ước tính & kiểm tra giá thành, dự toán công trình theo bản vẽ thiết kế thi công do Đơn vị tư vấn thiết kế cung cấp, hỗ trợ việc lập các hồ sơ mời thầu & đấu thầu. - Nhà thầu: tham gia ý kiến về vật liệu xây dựng, phương pháp tổ chức thi công. Giai đoạn Thi công xây dựng: - Giám đốc điều hành dự án; các trợ lý chuyên môn, thư ký giúp việc; - Kiến trúc sư tại hiện trường; Chuyên gia tính toán; Các nhà tư vấn kỹ thuật; - Nhà thầu. 10