Tài liệu Nghiên cứu một số giải pháp nâng cao chất lượng đấu thầu tại công ty cổ phần xây dựng thủy lợi hải dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI NGÔ ĐỨC BÌNH NGHIÊN CỨU MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐẤU THẦU TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG THỦY LỢI HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI, NĂM 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI NGÔ ĐỨC BÌNH NGHIÊN CỨU MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐẤU THẦU TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG THỦY LỢI HẢI DƯƠNG Chuyên ngành: Quản lý xây dựng Mã số: 60.58.03.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS.TS NGUYỄN HỮU HUẾ HÀ NỘI, NĂM 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kì công trình nào trước đây. Tất cả các trích dẫn đã được ghi rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Ngô Đức Bình i LỜI CẢM ƠN Sau khoảng thời gian học tập và làm luận văn với sự giúp đỡ quý báu, tận tình chu đáo của thầy giáo PGS.TS. Nguyễn Hữu Huế và các thầy cô giáo Trường Đại học Thủy lợi, bạn bè đồng nghiệp cũng với sự nỗ lực cố gắng học tập, tìm tòi, nghiên cứu của bản thân, tác giả đã hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Nghiên cứu một số giải pháp nâng cao chất lượng đấu thầu tại Công ty cổ phần xây dựng Thủy Lợi Hải Dương”. Tác giả xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Hữu Huế đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tác giả trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Xin chân thành cảm ơn các thầy cô trường Đại học Thủy Lợi đã trang bị những kiến thức, đóng góp những ý kiến và lời khuyên quý giá cho bản luận văn. Do điều kiện thời gian, kiến thức khoa học và kinh nghiệm thực tế của bản thân chưa nhiều nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp và trao đổi tận tình của các thầy cô giáo và bạn bè để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Ngô Đức Bình ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG ĐẤU THẦU TRONG XÂY DỰNG 3 1.1 Khái quát chung về hoạt động đấu thầu trong xây dựng: ..........................................3 1.1.1 Đấu thầu trong xây dựng: ...................................................................................... 3 1.1.2 Vai trò của đấu thầu với nền kinh tế....................................................................... 4 1.1.3 Vai trò của đấu thầu với doanh nghiệp xây dựng. .................................................. 6 1.1.4 Các hình thức đấu thầu theo tính chất công việc. ................................................... 7 1.1.5 Các hình thức lựa chọn nhà thầu. ........................................................................... 8 1.2 Công tác đấu thầu trong nước và một số quốc gia khác trên thế giới : ...................13 1.2.1 Công tác đấu thầu trong nước............................................................................. 13 1.2.2 Công tác đấu thầu ở một số quốc gia khác trên thế giới : .................................. 20 1.3 Những hạn chế của công tác đấu thầu trong hoạt động xây dựng ở nước ta...........26 1.3.1 Năng lực của các cơ quan quản lý và chủ đầu tư còn yếu kém ............................ 26 1.3.2 Công tác chuẩn bị cho đấu thầu còn thiếu chất lượng .......................................... 28 1.3.3 Hạn chế của các Nhà thầu Việt Nam .................................................................... 28 1.3.4 Vấn đề quản lý sau đấu thầu chưa được thực hiện thường xuyên và chưa được quan tâm đúng mức ........................................................................................................ 29 Kết luận chương 1 .........................................................................................................30 CHƯƠNG 2 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẠNH TRANH VÀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH TRONG ĐẤU THẦU XÂY LẮP CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG ...31 2.1 Cơ sở pháp lý trong công tác đấu thầu : ..................................................................31 2.2 Các phương thứ, hình thức và trình tự trong đấu thầu : ..........................................31 2.2.1 Phương thức, hình thức lựa chọn nhà thầu :......................................................... 31 2.2.2 Trình tự tổ chức lựa chọn nhà thầu ...................................................................... 34 2.2.3 Trình tự dự thầu của doanh nghiệp....................................................................... 37 2.3 Cạnh tranh trong xây dựng và cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng. ......................39 2.4 Khả năng cạnh tranh trong đấu thầu của doanh nghiệp xây dựng. .........................41 2.5 Lợi thế cạnh tranh và vị thế cạnh tranh trong xây dựng. .........................................42 iii 2.6 Các hình thức cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng: ............................................... 43 2.6.1 Cạnh tranh bằng giá dự thầu. ............................................................................... 43 2.6.2 Cạnh tranh bằng chất lượng công trình ................................................................ 44 2.6.3 Cạnh tranh bằng tiến độ thi công ......................................................................... 44 2.6.4 Cạnh tranh bằng năng lực tài chính ...................................................................... 45 2.6.5 Cạnh tranh bằng máy móc thiết bị, công nghệ thi công ....................................... 46 2.6.6 Cạnh tranh bằng biện pháp tổ chức thi công, bảo đảm an toàn cho người lao động và giữ gìn vệ sinh môi trường. ...................................................................................... 46 2.7 Những yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh trong đấu thầu của doanh nghiệp xây dựng. ....................................................................................................................... 47 2.7.1 Yếu tố bên trong doanh nghiệp ............................................................................ 47 2.7.2 Yếu tố bên ngoài doanh nghiệp ............................................................................ 51 2.8 Những chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh trong đấu thầu của doanh nghiệp xây dựng ............................................................................................................................... 54 2.8.1 Chỉ tiêu số lượng công trình trúng thầu và giá trị trúng thầu hàng năm .............. 54 2.8.2 Lợi nhuận đạt được .............................................................................................. 55 2.8.3 Chất lượng sản phẩm............................................................................................ 55 2.8.4 Cơ sở vật chất, kỹ thuật công nghệ ...................................................................... 55 2.8.5 Kinh nghiệm và năng lực thi công ....................................................................... 56 2.8.6 Năng lực tài chính ................................................................................................ 57 Kết luận chương 2 ......................................................................................................... 58 CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐẤU THẦU CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG THỦY LỢI HẢI DƯƠNG ............................................................................................ 59 3.1 Giới thiệu về công ty Cổ phần cổ phần xây dựng Thủy lợi Hải Dương. ................ 59 3.1.1 Giới thiệu chung về Công ty ................................................................................ 59 3.2 Thực trạng kết quả đấu thầu của Công ty trong giai đoạn 2013 – 2016. ................ 61 3.2.1 Kết quả đấu thầu xây lắp của Công ty giai đoạn 2013 - 2016: ............................ 61 3.2.2 Nhận xét: ............................................................................................................. 62 3.3 Phân tích thực trạng năng lực hoạt động đấu thầu xây lắp của công ty. ................. 63 3.3.1 Nhân tố chủ quan: ................................................................................................ 63 iv 3.3.2 Yếu tố khách quan: ............................................................................................... 72 3.3.3 Đánh giá về hoạt động đấu thầu xây lắp của Công ty: ......................................... 75 3.4 Định hướng phát triển của Công ty : .......................................................................78 3.4.1 Phương hướng chung: .......................................................................................... 78 3.4.2 Đầu tư, xây dựng và triển khai các dự án: ............................................................ 79 3.4.3 Phát triển nguồn vốn:............................................................................................ 80 3.5 Những cơ hội, thách thức, thuận lợi và khó khăn ...................................................80 3.5.1 Những cơ hội: ....................................................................................................... 80 3.5.2 Những thách thức: ................................................................................................ 80 3.5.3 Những thuận lợi: ................................................................................................... 81 3.5.4 Những khó khăn: .................................................................................................. 81 3.6. Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng đấu thầu của công ty Cổ phần xây dựng Thủy Lợi Hải Dương ............................................................................................81 3.6.1 Giải pháp đào tạo phát triển và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực: ..................... 81 3.6.2 Đẩy mạnh công tác marketing, thu nhập thông tin: ............................................. 83 3.6.3 Hoàn thiện công tác lập hồ sơ dự thầu: ................................................................ 84 3.6.4 Giải pháp nâng cao năng lực kỹ thuật, máy móc trang thiết bị, công nghệ thi công: ............................................................................................................................ 88 3.6.5 Tăng cường liên danh trong đấu thầu: .................................................................. 90 3.6.6 Giải pháp nâng cao năng lực tài chính: ................................................................ 90 Kết luận chương 3 .........................................................................................................94 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................................95 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................97 v DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Hình 1.1. Sơ đồ khái quát hoạt động đấu thầu xây lắp ................................................... 8 Hình 2.1. Sơ đồ trình tự thực hiện lựa chọn nhà thầu ................................................... 36 Hình 3.1. Sơ đồ tổ chức của Công ty ............................................................................ 60 Hình 3.2. Biểu đồ tình hình đấu thầu tính theo số lần dự thầu của Công ty ................. 62 Hình 3.3. Biểu đồ cơ cấu lao động của công ty ........................................................... 69 vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1. Bảng kê số lượng trúng thầu giai đoạn 2013 – 2016 [5] .............................. 61 Bảng 3.2. Bảng cân đối kế toán của công ty giai đoạn 2013-2016 [6] ......................... 63 Bảng 3.3. Bảng các tỷ suất tài trợ của công ty từ năm 2013-2016[6] ........................... 64 Bảng 3.4. Khả năng thanh toán của công ty từ năm 2013-2016 [6].............................. 65 Bảng 3.5. Hiệu quả sử dụng vốn của công ty từ năm 2013-2016 [6]............................ 66 Bảng 3.6. Rủi ro về tài chính của công ty từ năm 2013-2016 ...................................... 67 Bảng 3.7. Các loại công trình xây dựng [7] .................................................................. 67 Bảng 3.8. Các loại máy của công ty [7] ........................................................................ 70 vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ADB Ngân hàng phát triển Châu Á BXD Bộ xây dựng CP Chính Phủ JBIC Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản NĐ Nghị định QLNN: Quản lý nhà nước UBND : Ủy ban nhân dân WTO Tổ chức thương mại Thế giới WB Ngân hàng Thế giới viii MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đấu thầu trong xây dựng cơ bản là một hoạt động có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp xây dựng và toàn xã hội. Ở nước ta hiên nay hoạt động đấu thầu được áp dụng rộng rãi ở nhiều ngành nghề, nhiều lĩnh vực khác nhau nhưng đấu thầu trong xây dựng cơ bản luôn được quan tâm, cải tiến để từng bước hoàn thiện. Đấu thầu trong xây dựng là một hoạt động cạnh tranh giữa các nhà thầu. Mỗi nhà thầu muốn thắng thầu phải có năng lực, kinh nghiệm phù hợp với yêu cầu của gói thầu và phải có giá dự thầu hợp lý thì sẽ có cơ hội thắng thầu cao, để nhận được hợp đồng, tạo được việc làm, có doanh thu từ đó giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Công ty CPXD Thủy Lợi Hải Dương trong các lĩnh vực kinh doanh đã khẳng định được uy tín, thương hiệu, vị thế trên thi trường, giá trị sản xuất kinh doanh không ngừng gia tăng, thị trường thị phần được mở rộng trên phạm vi toàn quốc. Trong bối cảnh thị trường xây dựng đang có sự cạnh tranh gay gắt, Công ty muốn thắng thầu thì phải nghiên cứu xây dựng một thương hiệu mạnh và một sách lược đầu thầu kinh doanh linh hoạt hợp lý theo hướng thị trường. Xuất phát từ những yêu cầu và mong muốn đó thì việc lựa chọn đề tài “Nghiên cứu một số giải pháp nâng cao chất lượng đấu thầu tại Công ty cổ phần xây dựng Thủy Lợi Hải Dương” là rất cần thiết. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đấu thầu tại công ty cổ phần xây dựng Thủy Lợi Hải Dương. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về năng lực cạnh tranh trong đấu thầu của doanh nghiệp xây dựng, những nhân tố ảnh hưởng và các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh. b. Phạm vi nghiên cứu: - Nghiên cứu năng lực cạnh tranh đối với Công ty CPXD Thủy Lợi Hải Dương 1 trong việc đấu thầu trong nước các gói thầu xây lắp. 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp khảo sát, điều tra. - Phương pháp so sánh. - Phương pháp thống kê. - Phương pháp chuyên gia. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài a. Ý nghĩa khoa học: Hệ thống hoá các cơ sở lý luận về khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp nói chung và khả năng cạnh tranh trong đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp xây dựng nói riêng từ đó tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh trong đấu thầu xây lắp của các doanh nghiệp này. b. Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các doanh nghiệp xây dựng nói chung, cho Công ty CPXD Thủy Lợi Hải Dương nói riêng trong tiến trình phấn đấu nâng cao khả năng cạnh tranh trong đấu thầu xây lắp. 6. Kết quả dự kiến đạt được a. Phân tích, đánh giá thực trạng, chỉ ra được những thiếu sót, hạn chế trong công tác đấu thầu hiện nay của công ty. b. Nghiên cứu, đề xuất các giải pháp vào việc hoàn thiện, nâng cao chất lượng công tác đấu thầu tại công ty CPXD Thủy Lợi Hải Dương. 2 CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG ĐẤU THẦU TRONG XÂY DỰNG 1.1 Khái quát chung về hoạt động đấu thầu trong xây dựng: 1.1.1 Đấu thầu trong xây dựng: "Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết và thực hiện hợp đồng cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp; lựa chọn nhà đầu tư để ký kết và thực hiện hợp đồng dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư, dự án đầu tư có sử dụng đất trên cơ sở bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế"[1]. Trong đó bên mời thầu: Là chủ dự án, chủ đầu tư hoặc pháp nhân đại diện hợp pháp của chủ dự án, chủ đầu tư được giao trách nhiệm thực hiện công việc đấu thầu. Nhà thầu: Là tổ chức kinh tế có đủ tư cách pháp nhân tham gia đấu thầu trong trường hợp đấu thầu tư vấn nhà thầu có thể là cá nhân. Nhà thầu là nhà xây dựng trong đấu thầu xây lắp, là nhà cung cấp trong đấu thầu mua sắm hàng hoá, là nhà tư vấn trong đấu thầu tuyển chọn tư vấn, là nhà đầu tư trong đấu thầu lựa chọn đối tác đầu tư. Nhà thầu trong nước là nhà thầu có tư cách pháp nhân Việt Nam hoạt động hợp pháp tại Việt Nam. Bản chất của đấu thầu được xã hội thừa nhận như là một hình thức cạnh tranh văn minh trong nền kinh tế thị trường phát triển nhằm lựa chọn nhà thầu đáp ứng một công việc hay một yêu cầu nào đó của chủ đầu tư. Tuy nhiên khái niệm về đấu thầu đối với từng đối tượng khác nhau được hiểu theo những khái niệm khác nhau. a. Đối với chủ đầu tư Đối với chủ đầu tư, đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu có khả năng đáp ứng tốt nhất các yêu cầu về chất lượng, tiến độ và chi phí xây dựng công trình. Nó là một phương thức vừa có tính khoa học vừa có tính pháp quy, khách quan mang lại hiệu quả cao, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh và hợp pháp trên thị trường xây dựng. Vì vậy đấu thầu có thể hiểu là phương thức cạnh tranh trong xây dựng nhằm lựa chọn người nhận thầu đáp ứng được yêu cầu kinh tế kĩ thuật đặt ra cho việc xây dựng công trình theo quy định của pháp luật. 3 b. Đối với nhà thầu Đối với nhà thầu, đấu thầu là một trong những phương thức chủ yếu để có được dự án giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Thực chất của đấu thầu là quá trình cạnh tranh giữa các nhà thầu với nhau về khả năng đáp ứng các yêu cầu về chất lượng, tiến độ, chi phí xây dựng do bên mời thầu đề ra. c. Đối với nhà nước Đấu thầu là một phương thức quản lý thực hiện dự án đầu tư mà thông qua việc uỷ quyền cho chủ đầu tư (bên mời thầu) lựa chọn được nhà thầu đáp ứng được các yêu cầu của bên mời thầu trên cơ sở cạnh tranh công khai giữa các nhà thầu. 1.1.2 Vai trò của đấu thầu với nền kinh tế. a. Đối với chủ đầu tư : - Đấu thầu giúp chủ đầu tư lựa chọn được đối tác phù hợp nhất và có khả năng đáp ứng tốt nhất các yêu cầu đã đặt ra. Thực hiện có hiệu quả yêu cầu về chất lượng công trình tiết kiệm được vốn đầu tư, bảo đảm tiến độ xây dựng công trình. - Thông qua đấu thầu và kết quả hoạt động giao nhận thầu của chủ đầu tư sẽ tăng cường được hiệu quả quản lý vốn đầu tư, tránh tình trạng thất thoát lãng phí vốn đầu tư ở tất cả các khâu của quá trình đầu tư thực hiện dự án. - Đấu thầu sẽ giúp chủ đầu tư đảm bảo quyền chủ động, giải quyết được tận gốc sự phụ thuộc vào nhà thầu nếu chỉ có nhà thầu duy nhất - Tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, công khai và minh bạch giữa các doanh nghiệp xây dựng trong quá trình đấu thầu - Ngoài ra đấu thầu là cơ hội để chủ đầu tư nâng cao trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ kinh tế kỹ thuật của chính các chủ đầu tư trong quá trình đấu thầu. b. Đối với nhà thầu : - Đấu thầu là động lực, điều kiện để cho các doanh nghiệp xây dựng cạnh tranh lành mạnh trong cơ chế thị trường, thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp xây dựng. 4 - Đấu thầu tạo môi trường lành mạnh giúp các nhà thầu nâng cao khả năng cạnh tranh của mình, tạo sự công bằng và hiệu quả cao trong xây dựng. - Đấu thầu tạo cơ hội nâng cao trình độ và năng lực của đội ngũ cán bộ kinh tế, kỹ thuật nhà thầu - Nhờ nguyên tắc công khai và bình đẳng trong đấu thầu, các doanh nghiệp xây dựng phát huy đến mức cao nhất cơ hội tìm kiếm dự án, tham gia đấu thầu và ký kết hợp đồng (nếu trúng thầu), tạo ra công ăn việc làm cho người lao động, phát triển sản xuất kinh doanh. - Để thắng thầu mỗi nhà thầu phải chọn trọng điểm để đầu tư về các mặt kỹ thuật, công nghệ và lao động. Từ đó sẽ nâng cao năng lực của doanh nghiệp không chỉ trong một lần tham gia đấu thầu mà còn góp phần phát triển mở rộng quy mô doanh nghiệp dần dần. - Thông qua đấu thầu, các doanh nghiệp xây dựng sẽ tự nâng cao hiệu quả công tác quản trị tài chính, làm giảm chi phí và thúc đẩy nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Để thắng thầu doanh nghiệp xây dựng phải hoàn thiện về mặt tổ chức quản lý nâng cao trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ trong việc lập hồ sơ dự thầu cũng như toàn cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp. c. Đối với nhà nước: - Đấu thầu góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về đầu tư và xây dựng, xây dựng các chính sách quản lý ngành tốt hơn. Bên cạnh đó giúp giảm lạm phát tiết kiệm cho ngân sách, hạn chế và loại trừ các tình trạng như thất thoát lãng phí vốn đầu tư và các hiện tượng tiêu cực khác trong xây dựng cơ bản. - Trong xây dựng hiện nay, hình thức đấu thầu là hình thức công bằng nhất, bắt buộc các doanh nghiệp tham gia muốn thắng thầu đều phải tự nâng cao năng lực của mình. Nhà thầu nào có sức cạnh tranh cao sẽ thắng thầu. Chủ đầu tư dựa trên các tiêu chuẩn được xác định trước để so sánh, lựa chọn nhà thầu, có sự giám sát của cơ quan có thẩm 5 quyền. Trong sự công bằng khách quan như vậy sẽ tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh, sẽ giúp cho việc nâng cao hiệu quả kinh tế của ngành xây dựng nói riêng và hiệu quả kinh tế nói chung. 1.1.3 Vai trò của đấu thầu với doanh nghiệp xây dựng. Trong cơ chế thị trường ngày nay đã hết thời mà doanh nghiệp xây dựng nhận các công trình xây dựng từ cấp trên giao mà muốn tồn tại, muốn duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như các loại hình doanh nghiệp khác, doanh nghiệp xây dựng cũng phải tham gia vào thị trường xây dựng để tìm kiếm và giành lấy các dự án. Nhưng không giống như các doanh nghiệp kinh doanh trong các lĩnh vực khác mà đối tượng sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp xây dựng là các công trình xây dựng. Do vậy doanh nghiệp xây dựng muốn duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh không có cách nào khác là tìm kiếm thông tin về các dự án đầu tư và tham gia đấu thầu. Nếu không tham gia đấu thầu hoặc trượt thầu thì sẽ không tạo đủ công ăn việc làm cho người lao động, hoạt động sản xuất kinh doanh có thể bị đình trệ. Vậy có thể nói đấu thầu là tiền đề cơ sở và nền tảng của quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Như chúng ta đã biết dự thầu là hình thức tham gia cạnh tranh trên thị trường xây dựng. Sự cạnh tranh này rất quyết liệt và mạnh mẽ thể hiện ở những khía cạnh: - Muốn tham gia đấu thầu thì doanh nghiệp phải có uy tín nhất định trên thị trường, bởi nước ta mới áp dụng đấu thầu không lâu mà phần lớn áp dụng hình thức đấu thầu hạn chế. Như vậy khi tham gia đấu thầu doanh nghiệp xây dựng có thể thấy được khả năng và năng lực của mình so với đối thủ như thế nào để có biện pháp duy trì và nâng cao hơn nữa năng lực của mình. Từ đó uy tín của doanh nghiệp ngày càng được nâng cao, vị thế của doanh nghiệp ngày càng được cải thiện. - Khi tham gia đấu thầu các doanh nghiệp xây dựng có điều kiện nâng cao trình độ chuyên môn, kinh nghiệm cho cán bộ công nhân viên, tạo điều kiện hoàn thiện về mặt tổ chức. - Khi tham gia đấu thầu nhiều và thắng thầu, doanh nghiệp tạo thêm mối quan hệ với các chủ đầu tư, cơ quan nhà nước tạo tiền đề cho sự phát triển của doanh nghiệp. Như vậy ta thấy đấu thầu có vai trò hết sức quan trọng, nó là cơ sở, nền tảng là nhân 6 tố không thể thiếu được trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chính việc tham gia đấu thầu thành công là phải có sự tích luỹ kinh nghiệm, tìm kiếm thông tin đa dạng, và điều quan trọng hơn là phải dựa vào năng lực và vị thế của công ty. Việc tham gia đấu thầu và giành thắng lợi đóng vai trò tích cực trong việc tạo ra công ăn, việc làm, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.4 Các hình thức đấu thầu theo tính chất công việc. Trong đấu thầu xây dựng có 4 loại đấu thầu chủ yếu sau: - Đấu thầu tuyển chọn tư vấn: đây là loại đấu thầu nhằm lựa chọn các cá nhân tổ chức tư vấn có thể đáp ứng được yêu cầu của bên mời thầu để tư vấn về một vấn đề nào đó của chủ đầu tư. - Đấu thầu mua sắm hàng hoá: là loại đấu thầu nhằm lựa chọn các nhà thầu mà họ có thể cung cấp vật tư thiết bị cho bên mời thầu với giá cả và thời gian cung cấp hợp lý, đảm bảo các yêu cầu đặt ra của bên mời thầu. - Đấu thầu để lựa chọn đối tác thực hiện dự án: đây là loại đấu thầu để lựa chọn nhà thầu thực hiện từng phần hay toàn bộ dự án đầu tư. - Đấu thầu xây lắp: là loại đấu thầu trong đó chủ đầu tư (bên mời thầu) tổ chức sự cạnh tranh giữa các nhà thầu (doanh nghiệp xây dựng) với nhau, nhằm lựa chọn nhà thầu có khả năng thực hiện những công việc có liên quan tới quá trình xây dựng và lắp đặt các thiết bị công trình, hạng mục công trình... thoả mãn tốt nhất các yêu cầu của chủ đầu tư. Những nội dung chủ yếu của đấu thầu xây lắp bao gồm: - Chủ đầu tư (người có nhu cầu xây dựng) nêu rõ các yêu cầu của mình và thông báo cho các nhà thầu biết. - Các nhà thầu căn cứ vào yêu cầu của chủ đầu tư sẽ trình bày năng lực, đưa ra các giải pháp thi công xây lắp cho chủ đầu tư xem xét, đánh giá. - Chủ đầu tư đánh giá năng lực và các giải pháp của nhà thầu để chọn ra các nhà thầu thích hợp nhất. 7 Hình 1.1: Sơ đồ khái quát hoạt động đấu thầu xây lắp 1.1.5 Các hình thức lựa chọn nhà thầu. 1.1.5.1 Đấu thầu rộng rãi Đấu thầu rộng rãi: là hình thức đấu thầu không hạn chế số lượng nhà thầu tham gia. Bên mời thầu phải thông báo công khai về các điều kiện, thời gian dự thầu trên các phương tiện thông tin đại chúng tối thiểu 10 ngày trước khi phát hành hồ sơ mời thầu. Đấu thầu rộng rãi là hình thức chủ yếu áp dụng trong đấu thầu. 1.1.5.2 Đấu thầu hạn chế Đấu thầu hạn chế: là hình thức đấu thầu mà bên mời thầu mời một số nhà thầu (tối thiểu là 5) có đủ năng lực tham dự. Danh sách nhà thầu tham dự phải được người có thẩm quyền hoặc cấp có thẩm quyền chấp thuận. Hình thức này chỉ được xem xét áp dụng khi có những điều kiện sau: - Chỉ có một số nhà thầu có khả năng đáp ứng được yêu cầu của gói thầu. - Các nguồn vốn sử dụng yêu cầu phải tiến hành đấu thầu hạn chế. - Do tình hình cụ thể của gói thầu mà việc đấu thầu hạn chế có lợi thế. 1.1.5.3 Chỉ định thầu Chỉ định thầu là hình thức chọn trực tiếp nhà thầu đáp ứng yêu cầu của gói thầu để thương thảo hợp đồng. Hình thức này chỉ được áp dụng trong các trường hợp đặc biệt sau: - Trường hợp bất khả kháng do thiên tai, địch hoạ, được phép chỉ định ngay đơn vị có đủ năng lực để thực hiện công việc kịp thời, sau đó phải báo cáo thủ tướng chính phủ 8