Tài liệu Nghiên cứu hoàn thiện thống kê dịch vụ nông, lâm nghiệp và thuỷ sản

§Ò tµi khoa häc Sè: 03-2003 Nghiªn cøu hoµn thiÖn thèng kª dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n 1. CÊp ®Ò tµi : Tæng côc 2. Thêi gian nghiªn cøu : 2003 3. §¬n vÞ chñ tr× : Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thuû s¶n 4. §¬n vÞ qu¶n lý : Tæng côc Thèng kª 5. Chñ nhiÖm ®Ò tµi : CN. Ph¹m Quang Vinh 6. Nh÷ng ng−êi phèi hîp nghiªn cøu: CN. NguyÔn V¨n Toµn PGS.TS. NguyÔn Sinh Cóc CN. L−u V¨n VÜnh CN. NguyÔn Hoµ B×nh TS. Phïng ChÝ HiÒn CN. L−¬ng Phan L©m 7. KÕt qu¶ b¶o vÖ: lo¹i kh¸ 65 I. Kh¸i niÖm, néi dung c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n 1. Qui ®Þnh chung vÒ néi dung, ph¹m vi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n ë ViÖt Nam DÞch vô nãi chung lµ c«ng viÖc phôc vô trùc tiÕp cho nh÷ng nhu cÇu nhÊt ®Þnh cña sè ®«ng, cã tæ chøc vµ ®−îc tr¶ c«ng. Qua nghiªn cøu c¸c tµi liÖu quèc tÕ (ISIC, h−íng dÉn cña FAO vµ thùc tÕ thèng kª ë mét sè n−íc) cho thÊy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh dÞch vô trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nãi chung vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa nãi riªng ®−îc h×nh thµnh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh khi tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng x· héi chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng cao, s¶n xuÊt hµng ho¸ kÓ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông, quan hÖ thuª m−ín t− b¶n trë thµnh phæ biÕn th× dÞch vô x· héi trë thµnh mét trong nh÷ng yÕu tè g¾n liÒn vµ hç trî cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nh− vËy dÞch vô cña bÊt kú mét ngµnh s¶n xuÊt nµo còng ®−îc hiÓu lµ bÊt kÓ mét kh©u nµo g¾n bã víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tr−íc kia do chñ c¬ së tù lµm nh−ng nay thuª mét c¬ së bªn ngoµi lµm vµ ®−îc thanh to¸n. §èi víi ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n, QuyÕt ®Þnh 143/TCTK/PPC§ ngµy 22 – 12 – 1993 cña Tæng côc tr−ëng Tæng côc Thèng kª (vÒ viÖc ban hµnh hÖ thèng ngµnh kinh tÕ cÊp II, cÊp III vµ cÊp IV) ®· quy ®Þnh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cã liªn quan lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. C¸c vÊn ®Ò kh¸i niÖm, néi dung, ph¹m vi cña ho¹t ®éng dÞch vô còng ®· ®−îc ®Ò cËp ®èi víi tõng ngµnh n«ng nghiÖp (trång trät vµ ch¨n nu«i), l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Néi dung, ph¹m vi ho¹t ®éng dÞch vô cña tõng ngµnh ®−îc qui ®Þnh cô thÓ trong QuyÕt ®Þnh cña Tæng côc nh− sau: 1.1. DÞch vô n«ng nghiÖp gåm c¸c ho¹t ®éng ®−îc chuyªn m«n ho¸ trªn c¬ së thuª m−ín hoÆc hîp ®ång phÇn lín ®−îc thùc hiÖn ë trang tr¹i, bao gåm c¸c ho¹t ®éng: + Cho thuª m¸y n«ng nghiÖp, cã c¶ ng−êi ®iÒu khiÓn. + KÝch thÝch t¨ng tr−ëng, chèng s©u bÖnh cho mïa mµng. + Tiªu thô s¶n phÈm vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan nh− lµm s¹ch, ph©n lo¹i, s¬ chÕ, ph¬i sÊy, c©n ®ong, ®ãng kiÖn. 66 + Ra h¹t b«ng, lóa, bãc vá h¹t. + Ho¹t ®éng thÇu kho¸n c«ng viÖc n«ng nghiÖp. + Ho¹t ®éng thñy lîi. + Ho¹t ®éng b¶o vÖ thùc vËt, ®éng vËt. + Thô tinh nh©n t¹o, kiÓm dÞch, ch¨n d¾t, thiÕn ho¹n, röa chuång,... + Ph©n lo¹i vµ lau s¹ch trøng gia cÇm vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan. + C¸c ho¹t ®éng cña c¸c nhµ ®iÒu hµnh mét sè trang tr¹i ®Æc biÖt. + C¸c ho¹t ®éng dÞch vô khuyÕn khÝch s¨n b¾t vµ ®¸nh bÉy thó ®Ó b¸n. Nh− vËy, dÞch vô trång trät bao gåm gÇn nh− toµn bé c¸c kh©u c«ng viÖc g¾n chÆt víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trång trät tõ lóc lµm ®Êt ®Õn khi thu ho¹ch s¶n phÈm (nh−: lµm ®Êt, lµm gièng, t−íi tiªu n−íc, b¶o vÖ thùc vËt, thu ho¹ch, ph¬i sÊy,…) nÕu kh«ng do c¸c thµnh viªn trong trang tr¹i, trong gia ®×nh lµm mµ thuª bªn ngoµi lµm ®Òu tÝnh vµo dÞch vô trång trät. 1.2. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô l©m nghiÖp gåm: + B¶o vÖ rõng, ®¸nh gi¸ −íc l−îng c©y trång, s¶n l−îng c©y trång, phßng ch¸y vµ qu¶n lý l©m nghiÖp bao gåm nu«i trång vµ t¸i sinh rõng. + VËn chuyÓn gç trong rõng ®Õn b·i II, kÕt hîp khai th¸c gç vµ s¬ chÕ gç trong rõng. 1.3. Ho¹t ®éng dÞch vô thñy s¶n gåm: C¸c ho¹t ®éng dÞch vô cã liªn quan ®Õn ®¸nh b¾t thñy s¶n, h¶i s¶n, nu«i trång vµ chÕ biÕn thñy, h¶i s¶n, −¬m giång thñy s¶n. 2. Qui ®Þnh cña Tæ chøc n«ng nghiÖp vµ l−¬ng thùc cña Liªn hîp Quèc (FAO) FAO ®−a ra danh môc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ qui ®Þnh kh¸ chi tiÕt vÒ néi dung, ph¹m vi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô dùa trªn c¬ së hîp ®ång hoÆc tr¶ thï lao trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®−îc chia ra 5 nhãm sau: 67 2.1. DÞch vô cho s¶n xuÊt trång trät bao gåm: - C¸c ho¹t ®éng ph¸t hoang vµ chuÈn bÞ mÆt b»ng (lo¹i trõ ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n): ®èn c©y, san ñi, ®µo gèc, thu dän ®¸, sái, tho¸t n−íc, ... - Lµm ®Êt, bèc xÕp ph©n bãn (bao gåm c¶ vËn chuyÓn), cµy bõa, ®µo hè, r¾c ph©n, v¹ch ranh giíi, ®¾p luèng, vËn hµnh hÖ thèng t−íi tiªu; gieo h¹t (s¹ hoÆc gieo thµnh hµng, luèng), … - Cuèc xíi, vun luèng, tØa th−a, nhæ cá, trô chèng cho c©y, … - Phßng trõ s©u bÖnh, xö lý phÊn hoa, phun thuèc, r¾c bôi phÊn, diÖt c¸c tæ s©u b−ím; diÖt trõ c¸c vËt h¹i nh− chuét, ch©u chÊu, … - Thu ho¹ch s¶n phÈm, bao gåm c¶ thu gom, chÊt ®èng, ng¾t b«ng; tuèt, ®Ëp, qu¹t s¹ch, bãc vá; tØa h¹t b«ng,… - VËn chuyÓn, b¶o qu¶n néi ®ång - Ph¬i, sÊy kh« c¸c lo¹i s¶n phÈm, giÇm ®ay, ®Ëp lanh c¸c lo¹i c©y ®ay, cãi; Ðp, nÐn mét sè s¶n phÈm, … - C¸c c«ng viÖc phôc vô cho viÖc chuÈn bÞ tiªu thô s¶n phÈm - C¸c dÞch vô cho c¸c nghÒ lµm v−ên ®Æc biÖt nh− chèng, lµm trô, che cho c©y, hoa, c©y c¶nh; tØa xÐn, t¹o d¸ng c¸c lo¹i c©y c¶nh, … 2.2. DÞch vô cho s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm ch¨n nu«i bao gåm: - G©y gièng, thô tinh nh©n t¹o, lai gièng, phèi gièng, s¶n xuÊt trøng kÐn, lãt v¸n chuång tr¹i, vµ c¸c dÞch vô duy tr× nßi gièng, ... - C¸c ho¹t ®éng vÒ ch¨m sãc vµ nu«i d−ìng c¸c lo¹i sóc vËt nhá, c−a sõng, thiÕn, r¶i æ, lß Êp trøng, nu«i kÐn t»m, ... - C¸c ho¹t ®éng cho ¨n, uèng bao gåm c¶ chuÈn bÞ thøc ¨n nh− xay, b¨m nhá, nghiÒn c¸c lo¹i ngò cèc, pha trén, nÊu thøc ¨n, ... - Qu¶n lý, ch¨m sãc, vÖ sinh chuång tr¹i: quÐt dän chuång tr¹i, b·i qu©y sóc vËt, duy tr× nhiÖt ®é ë c¸c lß Êp trøng, qu¶n lý tr¹i nu«i, ... - Ch¨m sãc søc khoÎ vËt nu«i, ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m ch¨m sãc vËt nu«i, vÖ sinh, kiÓm so¸t dÞch bÖnh, tiªm chñng, kiÓm tra giun s¸n, ... 68 - HuÊn luyÖn sóc vËt cho môc ®Ých n«ng nghiÖp nh− h·m ngùa, huÊn luyÖn nhãm sóc vËt kÐo, huÊn luyÖn chã, voi, ... - Thu ho¹ch s¶n phÈm ch¨n nu«i: v¾t s÷a, xÐn l«ng cõu, ... - C¸c c«ng viÖc phôc vô cho tiªu thô s¶n phÈm, kiÓm tra vËt nu«i vµ c¸c s¶n phÈm ch¨n nu«i, ph©n lo¹i, c¸c dÞch vô ®ãng gãi, ®ãng hµng. 2.3. Duy tr× vµ b¶o tån nguån lîi tù nhiªn - C¸c ho¹t ®éng duy tr× chÊt ®Êt, ®¾p cao nÒn, x©y dùng hµng rµo, ®Ëp ng¨n n−íc,... ch¨m sãc vµ phôc håi nh÷ng diÖn tÝch c»n cçi, ... - Duy tr×, b¶o d−ìng vµ vËn hµnh hÖ thèng thñy lîi (t−íi, tiªu) c¸c cÊp phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, duy tr× c¸c kªnh t¹o nguån n−íc, … - Duy tr× c¸c vµnh ®ai chèng giã, c¸c lo¹i c©y phßng hé cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c¸c t−êng rµo vµ söa sang, t¹o d¸ng c¸c phong c¶nh,… 2.4. Cho thuª m¸y mãc, ph−¬ng tiÖn (kÌm ng−êi ®iÒu khiÓn) ®Ó duy tr× vµ c¶i thiÖn ®Êt nh− cho thuª m¸y ñi ®Êt, m¸y xóc, c¸c ph−¬ng tiÖn n¹o vÐt, m¸y kÐo, m¸y liªn hîp, c¸c lo¹i m¸y mãc dïng ®Ó thu ho¹ch n«ng s¶n 2.5. C¸c lo¹i ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c trªn c¬ së tr¶ thï lao hoÆc hîp ®ång Nh− vËy, theo h−íng dÉn cña FAO th× c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng nghiÖp lµ c¸c ho¹t ®éng ph¸t sinh trªn c¬ së cã tr¶ thï lao hoÆc hîp ®ång. C¸c ho¹t ®éng nµy kh«ng h¹n chÕ ë nh÷ng lo¹i c«ng viÖc nhÊt ®Þnh mµ cã thÓ n¶y sinh ë mäi kh©u c«ng viÖc. Néi dung, ph¹m vi ho¹t ®éng dÞch vô n«ng nghiÖp trong h−íng dÉn cña FAO ®−îc ®Ò cËp toµn diÖn vµ cô thÓ h¬n so víi qui ®Þnh hiÖn nay ë ViÖt Nam. Qua nh÷ng qui ®Þnh cña ViÖt Nam vµ FAO, chóng ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm ®Ó sö dông thèng nhÊt nh− sau: Ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n lµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®ång thêi ®¸p øng ®−îc hai ®iÒu kiÖn: Thø nhÊt, §ã ph¶i lµ ho¹t ®éng kinh tÕ thuéc ngµnh n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n; Thø hai, ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së tr¶ thï lao hoÆc hîp ®ång. Kh¸i niÖm nµy sÏ ®¶m b¶o kh«ng trïng l¾p gi÷a ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n víi ho¹t ®éng thuéc c¸c ngµnh kh¸c (c«ng nghiÖp, 69 th−¬ng m¹i,…) ®ång thêi còng giíi h¹n râ vÒ ph¹m vi cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nµy. VÒ b¶n chÊt ®©y lµ c¸c ho¹t ®éng n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n mµ c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n kh«ng tù lµm ph¶i thuª hoÆc hîp ®ång ®Ó c¸c c¸ nh©n, ®¬n vÞ kh¸c lµm. §ã cã thÓ lµ c¸c c¸ nh©n, ®¬n vÞ chuyªn hoÆc kiªm ho¹t ®éng dÞch vô. II. Thùc tr¹ng thèng kª dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n ë ViÖt Nam 1. HÖ thèng chØ tiªu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n 1.1. HÖ thèng chØ tiªu dÞch vô n«ng nghiÖp hiÖn nay bao gåm: - Gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng nghiÖp: Gi¸ trÞ dÞch vô n«ng nghiÖp ®−îc thu thËp vµ tÝnh to¸n cho tõng lo¹i h×nh kinh tÕ theo gi¸ cè ®Þnh (1994) vµ gi¸ thùc tÕ cña c¸c kh©u c«ng viÖc: Lµm ®Êt; T−íi, tiªu n−íc; Phßng trõ s©u bÖnh; Gièng c©y trång, gia sóc; Ra h¹t, s¬ chÕ s¶n phÈm; VËn chuyÓn vËt t− s¶n phÈm; DÞch vô kh¸c. - Sè l−îng hé, lao ®éng n«ng nghiÖp chuyªn lµm thuª n¨m 2001; - DiÖn tÝch ®Êt trång c©y hµng n¨m ®−îc t−íi tiªu tõng vô vµ c¶ n¨m; - Sè hîp t¸c x· n«ng nghiÖp chia theo sè kh©u thùc hiÖn dÞch vô; - Sè HTX n«ng nghiÖp chia theo néi dung dÞch vô; - Sè x· viªn, lao ®éng, vèn, m¸y mãc thiÕt bÞ chñ yÕu, c¸c kh©u ho¹t ®éng dÞch vô vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh (tæng thu, lç, l·i) n¨m 2000 cña c¸c HTX n«ng nghiÖp míi thµnh lËp vµ ®· chuyÓn ®æi. - Sè lao ®éng thuª ngoµi th−êng xuyªn vµ thêi vô n¨m 2000 cña trang tr¹i trång trät vµ ch¨n nu«i. - Sè l−îng, c«ng suÊt vµ n¨ng lùc thiÕt kÕ cña c¸c c«ng tr×nh thñy lîi; - KÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô thñy n«ng cña c¸c doanh nghiÖp n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n n¨m 2000 (diÖn tÝch t−íi vµ tiªu n−íc tõng vô). 1.2. HÖ thèng chØ tiªu dÞch vô L©m nghiÖp: Tr−íc n¨m 1996, c¸c chØ tiªu vÒ dÞch vô l©m nghiÖp ch−a ®−îc ®Ò cËp trong chÕ ®é b¸o c¸o vµ ®iÒu tra. 70 Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000: ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª n«ng l©m, thuû s¶n ban hµnh cho côc thèng kª c¸c tØnh, thµnh phè theo quyÕt ®Þnh sè 300 TCTK th× chØ tiªu dÞch vô l©m nghiÖp ®−îc chÝnh thøc ®−a vµo chÕ ®é b¸o c¸o. Tuy vËy cho ®Õn lóc nµy kh¸i niÖm thÕ nµo lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®−îc coi lµ dÞch vô vÉn ch−a râ rµng, ch−a x¸c ®Þnh râ dÞch vô l©m nghiÖp gåm nh÷ng néi dung g×. Trong biÓu b¸o c¸o vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp, phÇn c¸c chØ tiªu dÞch vô nh− sau (trÝch trong biÓu mÉu b¸o c¸o): IV – C¸c ho¹t ®éng dÞch vô l©m nghiÖp 1- …. 2- …. 3- …. Néi dung chØ tiªu vµ tÝnh to¸n nh− thÕ nµo hoµn toµn do ng−êi lµm b¸o c¸o tù quyÕt ®Þnh. Míi ®©y, chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n cña Tæng côc thèng kª ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 657/2002/Q§-TCTK ngµy 2/10/2002 cho Côc Thèng Kª tØnh thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng ®· cã qui ®Þnh cô thÓ h¬n. PhÇn dÞch vô l©m nghiÖp gåm 3 néi dung lín sau ®©y: 1- Chi phÝ qu¶n lý b¶o vÖ rõng 2- Chi phÝ ®iÒu tra qui ho¹ch rõng 3- Chi phÝ qu¶n lý l©m nghiÖp. So víi c¸c chÕ ®é b¸o c¸o tr−íc, chÕ ®é b¸o c¸o hiÖn hµnh ®· nªu ra nh÷ng néi dung chÝnh cña dÞch vô l©m nghiÖp. 1.3. HÖ thèng chØ tiªu dÞch vô Thuû s¶n: Tõ nhiÒu n¨m qua trong c«ng t¸c thèng kª thuû s¶n ®· tËp trung chó träng nhiÒu vµo viÖc x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt nu«i trång, vµ khai th¸c thuû s¶n. Tuy nhiªn, nhËn thøc vÒ vai trß, t¸c dông cña dÞch vô thuû s¶n trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt thuû s¶n còng nh− x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu dÞch vô thuû s¶n rÊt s¬ sµi, ch−a ®ång bé, c©n ®èi. Cã thÓ nhËn thÊy: tõ n¨m 1996 ®Õn nay, trong ChÕ ®é b¸o c¸o vµ ®iÒu tra thèng kª n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 71 sè: 300 TCTK/NLTS ngµy 19/7/1996 vµ ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª c¶i tiÕn míi ®©y ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè: 657/Q§-TCTK ngµy 2/10/2002 cña Tæng côc tr−ëng TCTK dÞch vô thuû s¶n chØ s¬ sµi víi chØ tiªu: “Gi¸ trÞ dÞch vô thuû s¶n; trong ®ã s¶n xuÊt gièng thuû s¶n”, coi ®©y lµ mét trong 3 néi dung cÊu thµnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong ngµnh thuû s¶n. ThËm chÝ trong chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú doanh nghiÖp nhµ n−íc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè: 62/2003/BKH ngµy 27/1/2003 cña Bé tr−ëng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− vµ QuyÕt ®Þnh sè: 156/2003/Q§-TCTK ngµy 13/3/2003 cña Tæng côc tr−ëng TCTK chØ tiªu gi¸ trÞ dÞch vô thuû s¶n kh«ng ®−îc x©y dùng trong chÕ ®é b¸o c¸o nµy. 2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: 2.1. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng nghiÖp: - §èi víi c¸c doanh nghiÖp: dùa vµo th«ng tin tõ Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp. Trong phiÕu ®iÒu tra doanh nghiÖp cã mét sè chØ tiªu vÒ ho¹t ®éng dÞch vô nh− diÖn tÝch t−íi tiªu vµ cµy bõa do doanh nghiÖp thùc hiÖn. Nh÷ng n¨m kh«ng tæ chøc Tæng ®iÒu tra c¸c côc Thèng kª ph¶i dùa vµo b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c nguån th«ng tin kh¸c ®Ó tæng hîp vµ b¸o c¸o c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp. - §èi víi c¸c HTX: + Thu thËp th«ng tin tõ Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp: Mét lo¹i phiÕu ®iÒu tra riªng ®· ®−îc thiÕt kÕ ®Ó thu thËp th«ng tin chi tiÕt cña c¸c HTX, bao gåm c¸c chØ tiªu nh− sè x· viªn, lao ®éng, néi dung ho¹t ®éng dÞch vô, vèn, m¸y mãc thiÕt bÞ, kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh (doanh thu, t×nh h×nh c«ng nî, lç l·i), tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n cña mét sè chøc danh chÝnh HTX. + §iÒu tra ®Þnh kú: tiÕn hµnh 2-3 n¨m 1 lÇn víi néi dung ®¬n gi¶n vµ gän nhÑ h¬n so víi Tæng ®iÒu tra. Cuéc ®iÒu tra nµy tiÕn hµnh thu thËp th«ng tin cña c¸c HTX n«ng nghiÖp chuyÓn ®æi vµ míi thµnh lËp, bao gåm mét sè chØ tiªu c¬ b¶n vÒ hîp t¸c x· vµ mét sè néi dung dÞch vô nh− thuû n«ng, dÞch vô b¶o vÖ thùc vËt, dÞch vô gièng, dÞch vô lµm ®Êt. + §èi víi nh÷ng n¨m kh«ng tiÕn hµnh Tæng ®iÒu tra vµ ®iÒu tra ®Þnh kú th× c¬ quan thèng kª cÊp huyÖn vµ tØnh ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ cña nh÷ng n¨m ®iÒu tra vµ c¸c nguån th«ng tin kh¸c tõ c¸c c¬ quan liªn quan ®Ó lËp b¸o c¸o vÒ Tæng 72 côc Thèng kª. Néi dung b¸o c¸o tËp trung vµo sè l−îng HTX vµ c¸c kh©u dÞch vô mµ HTX thùc hiÖn. - §èi víi khu vùc hé: + Cho ®Õn nay ch−a cã th«ng tin vÒ ho¹t ®éng dÞch vô cña khu vùc hé tõ c¸c cuéc ®iÒu tra th−êng xuyªn. Mét sè ®Þa ph−¬ng cã b¸o c¸o lµ dùa vµo ®¸nh gi¸ chñ quan ®Ó −íc tÝnh phÇn gi¸ trÞ dÞch vô n«ng nghiÖp cña c¸c hé. + Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp: ®· thu thËp mét sè th«ng tin vÒ ho¹t ®éng dÞch vô cña hé, nh−ng míi giíi h¹n ë c¸c chØ tiªu vÒ sè hé vµ lao ®éng chuyªn lµm thuª trong n«ng nghiÖp (thùc chÊt lµ sè hé vµ lao ®éng lµm dÞch vô n«ng nghiÖp). 2.2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: Cho ®Õn nay, ngµnh Thèng kª ch−a cã mét h−íng dÉn cô thÓ nµo vÒ ph−¬ng ph¸p thu thËp vµ tÝnh to¸n chØ tiªu dÞch vô l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Trªn thùc tÕ, kh«ng cã cuéc ®iÒu tra, tæng ®iÒu tra vµ c¸c chÕ ®é b¸o c¸o nµo ®Ò cËp ®Õn c¸c chØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Do vËy, c¸c ®Þa ph−¬ng chñ yÕu dùa vµo ph−¬ng ph¸p chuyªn gia ®Ó −íc tÝnh hoÆc tù khai th¸c thªm th«ng tin tõ c¸c ngµnh liªn quan ®Ó tÝnh to¸n vµ lËp b¸o c¸o. 3. ¦u ®iÓm vµ tån t¹i trong hÖ thèng chØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n 3.1. ¦u ®iÓm: - §· h×nh thµnh ®−îc nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tæng hîp nhÊt c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (th«ng qua c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ) ®ång thêi còng ®· tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp (c«ng tr×nh thñy lîi) còng nh− sè l−îng c¸c hîp t¸c x· thùc hiÖn dÞch vô theo tõng kh©u c«ng viÖc chÝnh. §· bæ sung thªm nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng dÞch vô ®èi víi mét sè ngµnh nh− trång trät, l©m nghiÖp. Do vËy ®· b−íc ®Çu tÝnh to¸n vµ ®−a ra nh÷ng th«ng tin ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô cña toµn khu vùc còng nh− tõng ngµnh. - VÒ thu thËp sè liÖu, ®· kÕt hîp, bæ sung gi÷a c¸c nguån th«ng tin kh¸c nhau (tæng ®iÒu tra, ®iÒu tra th−êng xuyªn vµ c¸c nguån th«ng tin kh¸c). ViÖc tæ chøc ®iÒu tra ®¬n gi¶n dÔ lµm vµ Ýt tèn kÐm. 73 3.2. H¹n chÕ, tån t¹i: HÖ thèng chØ tiªu thèng kª vµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n còng béc lé nh÷ng nh−îc ®iÓm tån t¹i sau: (1). Néi dung c¸c chØ tiªu cßn ®¬n gi¶n, s¬ sµi, ph¹m vi ch−a ®Çy ®ñ, chñ yÕu tËp chung vµo mét sè chØ tiªu gi¸ trÞ. Ngay b¶n th©n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ còng ch−a ph¶n ¸nh hÕt kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng dÞch vô do chØ giíi h¹n trong mét kh©u c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. NhiÒu ho¹t ®éng dÞch vô kh¸ phæ biÕn hiÖn nay ch−a ®−îc ®Ò cËp ®Õn nh−: dÞch vô lµm ®Êt b»ng m¸y thuª ngoµi, dÞch vô h¹t gièng, c©y trång, tói bÇu, thuèc trõ s©u, vËn chuyÓn gç khai th¸c ®Õn b·i II (®èi víi l©m nghiÖp); dÞch vô gieo s¹, thu ho¹ch, v¾t s÷a,… (®èi víi n«ng nghiÖp); dÞch vô th¨m dß, ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng thuû s¶n,… (®èi víi thñy s¶n). (2). NhiÒu chØ tiªu cßn chung chung, nhÊt lµ ®èi víi dÞch vô thñy s¶n, ch−a t¸ch bãc kÕt qu¶ cña tõng tiÓu ngµnh (trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång, ®¸nh b¾t), do vËy ch−a ®−a ra ®−îc kÕt qu¶ cô thÓ cña tõng ngµnh vµ tõng kh©u c«ng viÖc cña tõng ngµnh lµ bao nhiªu. (3). Ph−¬ng ph¸p thu thËp vµ tÝnh to¸n phÇn lín c¸c chØ tiªu ch−a cô thÓ. NhiÒu lÜnh vùc nh− thñy s¶n, l©m nghiÖp,… míi ®−a vµo chÕ ®é b¸o c¸o tæng hîp mét sè chØ tiªu gi¸ trÞ nh−ng kh«ng cã h−íng dÉn ®Ó thu thËp hoÆc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu ®ã nh− thÕ nµo. Trong chÕ ®é b¸o c¸o c¬ së c¸c chØ tiªu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n ch−a ®−îc ®Ò cËp ®Õn. ChØ ®¹o ®iÒu tra, tÝnh to¸n kh«ng thèng nhÊt, thiÕu chÆt chÏ, khoa häc nªn cho ®Õn nay, gi÷a Tæng côc víi c¸c Côc Thèng kª, gi÷a c¸c tØnh víi nhau vÉn ch−a cã sù thèng nhÊt c¶ vÒ néi dung vµ kü thuËt tÝnh to¸n cô thÓ. Kh«ng cã th«ng tin ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ vai trß ho¹t ®éng dÞch vô cña tõng lo¹i h×nh kinh tÕ (doanh nghiÖp, hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c, trang tr¹i vµ hé). Ph−¬ng ph¸p sö dông hiÖn nay chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm cña c¸c chuyªn gia, tham kh¶o c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Ó tõ ®ã −íc l−îng gi¸ trÞ tõng ho¹t ®éng dÞch vô chñ yÕu cho c¶ ®Þa bµn vµ tõng lo¹i h×nh kinh tÕ. Tõ nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ trªn nªn ®é tin cËy cña sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n c¶ Tæng côc vµ c¸c Côc Thèng kª tØnh, thµnh phè, Phßng Thèng kª c¸c huyÖn, thÞ x· vÉn cßn rÊt thÊp vµ h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt. KÕt qu¶ tÝnh to¸n ch−a ph¶n ¸nh hÕt kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô trªn ph¹m vi c¶ n−íc, 74 tõng vïng vµ tõng ®Þa ph−¬ng. Cïng mét néi dung ho¹t ®éng nh− nhau nh−ng kÕt qu¶ tÝnh to¸n gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng vÉn cßn kh¸c nhau. Sè liÖu thu thËp vµ tÝnh to¸n cña c¸c Côc Thèng kª còng chØ lµ tµi liÖu tham kh¶o ®èi víi Tæng côc trong tÝnh to¸n chØ tiªu nµy. KÕt qu¶ tÝnh to¸n cña c¸c Côc Thèng kª ®Þa ph−¬ng ë c¸c vïng cho thÊy tû träng gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô trång trät, ch¨n nu«i nãi chung vµ trång trät nãi riªng trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ trång trät cßn cã sù chªnh lÖch rÊt lín gi÷a vïng nµy víi vïng kh¸c còng nh− gi÷a c¸c tØnh trong cïng mét vïng. Trong khi cã tØnh tû lÖ nµy 0% nh− Sãc Tr¨ng, l¹i cã tØnh lªn tíi 10% (n«ng nghiÖp). Ngµnh thñy s¶n còng t−¬ng tù nh− vËy, nhiÒu tØnh kh«ng thu thËp vµ b¸o c¸o ®−îc chØ tiªu gi¸ trÞ dÞch vô thuû s¶n, dï ë ®ã ho¹t ®éng nu«i trång thñy s¶n ph¸t triÓn rÊt m¹nh (nh−: tØnh Phó Yªn, Long An, Kiªn Giang, §µ N½ng, Sãc Tr¨ng). Nh÷ng tØnh kh¸c tuy cã tÝnh ®−îc nh−ng møc chªnh lÖch gi÷a c¸c tØnh rÊt lín, vÝ dô: tû lÖ dÞch vô thuû s¶n trªn tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt thñy s¶n n¨m 2002 gi÷a cña mét sè tØnh nh− sau: BÕn Tre 0,01%, §ång Th¸p 10,6%, An Giang 2,8%, Ninh ThuËn 15,4%, Kh¸nh Hoµ 5,52%, … Râ rµng sù chªnh lÖch cßn qu¸ lín vµ ch−a hîp lý. III. §Ò xuÊt hoµn thiÖn hÖ thèng chØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n 1. HÖ thèng chØ tiªu: 1.1. Nguyªn t¾c: Thèng kª dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc thu thËp nh÷ng th«ng tin ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, vai trß cña ho¹t ®éng dÞch vô mµ cÇn cã hµng lo¹t c¸c th«ng tin kh¸c ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n (sè ®¬n vÞ, hé, lao ®éng, thiÕt bÞ m¸y mãc, ph¹m vi ho¹t ®éng, …) lµm c¨n cø cho x©y dùng chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn toµn diÖn vµ ®óng ®Þnh h−íng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô. V× vËy, cÇn tËp trung rµ so¸t, s¾p xÕp hÖ thèng l¹i hÖ thèng chØ tiªu hiÖn hµnh vµ bæ sung thªm nh÷ng ph©n tæ, chØ tiªu c¬ b¶n nhÊt cã kh¶ n¨ng thu thËp ®−îc. Víi quan ®iÓm nh− vËy, nguyªn t¾c hoµn thiÖn, bæ sung trong thêi gian tíi lµ: (1). T¸ch c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cho tõng tiÓu ngµnh: C¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng nghiÖp (trång trät vµ ch¨n nu«i), dÞch vô thuû s¶n (nu«i trång vµ ®¸nh b¾t) nªn chia thµnh c¸c tiÓu ngµnh riªng biÖt, kh«ng ®Ó chung nh− hiÖn nay. §iÒu 75 ®ã sÏ rÊt thuËn lîi cho viÖc ph©n ®Þnh ranh giíi ho¹t ®éng dÞch vô cho tõng ngµnh, tõ ®ã lµm c¬ së cho qu¸ tr×nh hoµn thiÖn hÖ thèng chØ tiªu thèng kª t−¬ng øng. §èi víi c«ng t¸c tÝnh to¸n vµ ph©n tÝch thèng kª, ph©n lo¹i dÞch vô cô thÓ cho tõng ngµnh võa thuËn lîi cho thu thËp th«ng tin, h¹n chÕ trïng, sãt, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph©n tÝch sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt trong tõng ngµnh vµ vai trß cña ho¹t ®éng dÞch vô ®èi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña ngµnh vµ cña khu vùc nãi chung. (2). Bæ sung, cô thÓ ho¸ nh÷ng ph©n tæ chi tiÕt nh»m ®¸p øng yªu cÇu thèng kª vÒ qui m« vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô trong tõng ngµnh, tiÓu ngµnh theo tõng lo¹i h×nh kinh tÕ nh− bæ sung thªm chØ tiªu chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô; bæ sung thªm c¸c c«ng viÖc dÞch vô trång trät hiÖn ®ang phæ biÕn (gieo cÊy, ch¨m sãc, thu ho¹ch); bæ sung hÖ thèng chØ tiªu dÞch vô ch¨n nu«i (s¶n xuÊt gièng, ch¨m sãc, v¾t s÷a, ph©n lo¹i s¶n phÈm); ®èi víi l©m nghiÖp, bæ sung vµo néi dung dÞch vô mçi nhãm c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®· quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh 75/CP vµ nh÷ng dÞch vô míi ph¸t sinh nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh−ng ch−a cã trong quyÕt ®Þnh 657/2002/Q§-TCTK (®¸nh gi¸ tr÷ l−îng c©y trång, vËn chuyÓn gç tõ rõng ra b·i II, tiªu thô gç vµ l©m s¶n, s¬ chÕ gç rõng, dÞch vô gièng c©y trång, lµm ®Êt) vµ c¸c dÞch vô kh¸c t−¬ng øng nh− n«ng nghiÖp; bæ sung, cô thÓ ho¸ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phæ biÕn trong thuû s¶n nh− dÞch vô gièng, phong trõ dÞch bÖnh thñy s¶n, n¹o vÐt tu bæ ao/vu«ng nu«i t«m, cÊp, tho¸t n−íc,..; bæ sung c¸c chØ tiªu vÒ sè l−îng, lao ®éng vµ doanh thu cña c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng dÞch vô nh− cña doanh nghiÖp (doanh nghiÖp nhµ n−íc, doanh nghiÖp t− nh©n), cña tæ hîp t¸c, cña trang tr¹i. 1.2. §Ò xuÊt hÖ thèng chØ tiªu: C¨n cø vµo môc ®Ých vµ nguyªn t¾c hoµn thiÖn nªu trªn, hÖ thèng chØ tiªu thèng kª dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n cÇn bao gåm c¸c nhãm chØ tiªu sau: 1.2.1. Nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh qui m«, ph¹m vi vµ ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ, bao gåm: - Sè l−îng c¸c ®¬n vÞ tham gia ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n (chia theo sè ®¬n vÞ chuyªn vµ ®¬n vÞ cã ho¹t ®éng) cña tõng lo¹i h×nh 76 ho¹t ®éng nh−: Doanh nghiÖp, hîp t¸c x· (theo sè kh©u ho¹t ®éng dÞch vô vµ theo néi dung dÞch vô), tæ hîp t¸c, trang tr¹i, hé, c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kh¸c. - Lao ®éng tham gia ho¹t ®éng dÞch vô (trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp) theo lo¹i h×nh kinh tÕ, ngµnh, tiÓu ngµnh, giíi tÝnh vµ tr×nh ®é chuyªn m«n. - Sè l−îng vµ c«ng suÊt m¸y mãc, thiÕt bÞ sö dông cho c¸c ho¹t ®éng dÞch vô theo lo¹i h×nh kinh tÕ vµ ngµnh ho¹t ®éng. - Sè l−îng, c«ng suÊt vµ n¨ng lùc thiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh thñy lîi. - Ph¹m vi ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c ®¬n vÞ (trong ph¹m vi x·, huyÖn, tØnh vµ ngoµi tØnh). 1.2.2. Nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô: a. C¸c chØ tiªu gi¸ trÞ (chung vµ tõng lo¹i h×nh kinh tÕ): a1. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: - Gi¸ trÞ dÞch vô trång trät gåm: + Cung cÊp dÞch vô lµm ®Êt b»ng m¸y cã ng−êi ®iÒu khiÓn. + B¶o vÖ thùc vËt. + KÝch thÝch sù t¨ng tr−ëng c©y trång. + T−íi tiªu n−íc. + DÞch vô gieo/s¹, thu ho¹ch. + C¸c dÞch vô sau thu ho¹ch nh− ra h¹t, lµm s¹ch, vËn chuyÓn, ph¬i sÊy, ph©n lo¹i, c©n ®ong, ®ãng kiÖn, b¶o qu¶n, tiÕp thÞ. - Gi¸ trÞ dÞch vô ch¨n nu«i gåm: + Gièng + KiÓm dÞch vËt nu«i + DÞch vô ch¨n d¾t, cho ¨n, vç bÐo + ThiÕn ho¹n gia sóc, gia cÇm + Thu, lau s¹ch, ph©n lo¹i, b¶o qu¶n trøng gia cÇm + V¾t s÷a, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n s÷a 77 - Gi¸ trÞ dÞch vô l©m nghiÖp: + Lµm ®Êt b»ng m¸y (cã ng−êi ®iÒu khiÓn); + S¶n xuÊt c©y con, h¹t gièng l©m nghiÖp. + Chi phÝ qu¶n lý, b¶o vÖ rõng (Chi phÝ cho ho¹t ®éng cña kiÓm l©m, Chi phÝ khoanh nu«i b¶o vÖ rõng). + Chi phÝ ®iÒu tra qui ho¹ch rõng; + Chi phÝ qu¶n lý l©m nghiÖp; + VËn chuyÓn gç, l©m s¶n tõ rõng ra b·i II vµ kÕt hîp s¬ chÕ gç; + DÞch vô qu¶n lý khai th¸c gç; + DÞch vô l©m nghiÖp kh¸c. - Gi¸ trÞ dÞch vô nu«i trång thuû s¶n bao gåm c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c néi dung: + Sè l−îng vµ gi¸ trÞ c¸ bét, c¸ gièng, t«m bét, t«m gièng, gièng c¸c lo¹i thñy s¶n kh¸c (nghªu, sß, trai, èc, cua) ®· s¶n xuÊt vµ cung øng cho thÞ tr−êng. + Gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng (kÓ c¶ thiÕt bÞ, c«ng cô) n¹o vÐt ao, xö lý ho¸ chÊt, lµm s¹ch vu«ng t«m. + Ho¹t ®éng ®iÒu hµnh hÖ thèng dÉn, th¸o n−íc mÆn, ngät, lî (thuû n«ng) phôc vô nu«i t«m, c¸, thuû s¶n kh¸c. + Ho¹t ®éng cña c«ng t¸c dù phßng, dù b¸o, chèng dÞch bÖnh thñy s¶n, t− vÊn khoa häc c«ng nghÖ míi trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuû s¶n. + DÞch vô b¶o vÖ, qu¶n lý ao, hå, ®Çm, nu«i trång thuû s¶n. + DÞch vô th«ng tin, dù b¸o thÞ tr−êng thuû s¶n trong vµ ngoµi n−íc. + DÞch vô phôc vô nu«i c¸ lång bÌ vµ c¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan. - DÞch vô ®¸nh b¾t thñy s¶n bao gåm: + DÞch vô tæ chøc qu¶n lý, b¶o vÖ bÕn c¶ng, kho b·i, b¶o qu¶n, −íp l¹nh, ph©n lo¹i t«m, c¸, thuû s¶n kh¸c + DÞch vô th«ng tin liªn l¹c, dÉn ®é, th¨m dß x¸c ®Þnh ®µn c¸, thu gom, s¬ chÕ thñy h¶i s¶n,... 78 + DÞch vô ®iÒu tra ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng c¸, th«ng tin dù b¸o thÞ tr−êng. a2. Chi phÝ trung gian cña dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: - Chi phÝ trung gian dÞch vô n«ng nghiÖp (trång trät, ch¨n nu«i). - Chi phÝ trung gian dÞch vô l©m nghiÖp - Chi phÝ trung gian dÞch vô thñy s¶n (nu«i trång, ®¸nh b¾t) a3. Gi¸ trÞ t¨ng thªm cña dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: - Gi¸ trÞ t¨ng thªm dÞch vô n«ng nghiÖp (trång trät, ch¨n nu«i) - Gi¸ trÞ t¨ng thªm dÞch vô l©m nghiÖp - Gi¸ trÞ t¨ng thªm dÞch vô thñy s¶n (nu«i trång, ®¸nh b¾t) a4. §¬n gi¸ thùc hiÖn dÞch vô cña mét sè ho¹t ®éng dÞch vô chÝnh. a5. Thu vµ thu nhËp cña lao ®éng dÞch vô b. C¸c chØ tiªu khèi l−îng dÞch vô thùc hiÖn: - Khèi l−îng c«ng viÖc dÞch vô thùc hiÖn theo tõng lo¹i c«ng viÖc cô thÓ cña tõng lo¹i h×nh kinh tÕ nh−: + DiÖn tÝch (hoÆc sè l−îng) c©y, con gièng; + DiÖn tÝch lµm ®Êt; + DiÖn tÝch t−íi, diÖn tÝch tiªu n−íc cho c¸c lo¹i c©y trång; + DiÖn tÝch phßng trõ dÞch bÖnh; + DiÖn tÝch thu ho¹ch; + Khèi l−îng s¶n phÈm ph©n lo¹i, ph¬i sÊy, … + S¶n l−îng s÷a v¾t, … - Tû lÖ ®¶m nhËn dÞch vô tõng kh©u c«ng viÖc cña tõng lo¹i h×nh kinh tÕ trªn tõng ®Þa bµn ho¹t ®éng. 2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu Ph−¬ng h−íng hoµn thiÖn lµ trªn c¬ së hÖ thèng chØ tiªu míi, ph¶n ¸nh toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®ang diÔn ra trong khu vùc n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n, x¸c ®Þnh râ néi dung, ph¹m vi cña tõng lo¹i dÞch vô cô thÓ, tõ ®ã c¶i 79 tiÕn ph−¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin sao cho phï hîp. Do tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nªn ph−¬ng h−íng c¬ b¶n cña hoµn thiÖn lµ sö dông réng r·i ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra chän mÉu, ®iÒu tra chuyªn ®Ò, ®iÒu tra träng ®iÓm ®Ó thu thËp th«ng tin dÞch vô t−¬ng øng cña tõng ngµnh vµ tiÓu ngµnh cô thÓ, ngoµi ra còng nªn nghiªn cøu ®Ó khai th¸c thu thËp th«ng tin dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n tõ Tæng ®iÒu tra n«ng th«n, n«ng nghiÖp vµ thñy s¶n, tõ chÕ ®é b¸o c¸o c¬ së ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n−íc vµ c¸c nguån th«ng tin tõ c¸c c¬ quan liªn quan tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng. VÒ nguyªn t¾c, cÇn ph¶i thèng kª toµn bé ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c ®¬n vÞ chuyªn dÞch vô vµ c¸c ®¬n vÞ cã ho¹t ®éng dÞch vô. Tuy nhiªn, do thùc tr¹ng hÖ thèng thèng kª vµ nguån th«ng tin hiÖn nay ch−a thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®ã nªn trong thêi gian tr−íc m¾t viÖc thu thËp th«ng tin ®Çy ®ñ chØ nªn tËp trung vµo c¸c ®¬n vÞ chuyªn ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n vµ mét sè lo¹i h×nh kiªm ho¹t ®éng dÞch vô cã gi¸ trÞ thùc hiÖn lín víi sè ®¬n vÞ tham gia kh«ng nhiÒu nh−: doanh nghiÖp, hîp t¸c x·, tæ chøc, trang tr¹i. §èi víi nh÷ng hé, c¸ nh©n kiªm ho¹t ®éng dÞch vô chØ thu thËp th«ng tin vÒ gi¸ trÞ thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô. (1). Tæng ®iÒu tra: - §iÒu tra toµn bé c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Thu thËp th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn, qui m«, ph¹m vi vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô. - §iÒu tra toµn bé c¸c hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Néi dung ®iÒu tra t−¬ng tù nh− víi doanh nghiÖp. - §iÒu tra toµn bé c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kh¸c cã ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n ®Ó thu thËp c¸c th«ng tin vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô. - §iÒu tra toµn bé c¸c trang tr¹i ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Néi dung ®iÒu tra gåm c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh c¬ b¶n cña trang tr¹i, sè lao ®éng vµ gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña trang tr¹i. - §iÒu tra toµn bé c¸c hé ®Ó khai th¸c th«ng tin vÒ sè hé vµ lao ®éng ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. 80 - §iÒu tra mÉu ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ tæng thu, thu nhËp cña c¸c hé nãi chung vµ hé dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n nãi riªng. Néi dung tËp trung vµo c¸c chØ tiªu vÒ thu, chi phÝ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña tõng ngµnh n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. (2). §iÒu tra ®Þnh kú - §èi víi doanh nghiÖp ngoµi nhµ n−íc: Bæ sung c¸c chØ tiªu, biÓu mÉu vÒ ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n trong ®iÒu tra doanh nghiÖp ®−îc tæ chøc hµng n¨m cña Tæng côc. Néi dung tËp trung vµo c¸c chØ tiªu vÒ lao ®éng vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô (bao gåm khèi l−îng vµ gi¸ trÞ thùc hiÖn). - §èi víi hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c: tæ chøc ®iÒu tra toµn diÖn 2-3 n¨m 1 lÇn (vµo nh÷ng n¨m kh«ng Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp). Néi dung ®iÒu tra lµ n¾m sè l−îng ®¬n vÞ ho¹t ®éng dÞch vô, sè lao ®éng, ngµnh ho¹t ®éng chÝnh, c¸c kh©u ho¹t ®éng dÞch vô chñ yÕu vµ doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (®Ò xuÊt vÒ phiÕu ®iÒu tra xem phô lôc 2). - §èi víi trang tr¹i: tæ chøc ®iÒu tra toµn diÖn 2-3 n¨m 1 lÇn, lång vµo cuéc ®iÒu tra trang tr¹i (vµo nh÷ng n¨m kh«ng Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp). Néi dung ®iÒu tra lµ n¾m sè l−îng trang tr¹i ho¹t ®éng dÞch vô, sè lao ®éng, ngµnh ho¹t ®éng chÝnh, ho¹t ®éng dÞch vô chñ yÕu vµ doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (®Ò xuÊt vÒ phiÕu ®iÒu tra xem phô lôc 3). - §èi víi hé: tæ chøc ®iÒu tra mÉu 2-3 n¨m 1 lÇn (vµo nh÷ng n¨m kh«ng tæ chøc Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp). Kh«ng tæ chøc riªng cuéc ®iÒu tra nµy mµ nªn kÕt hîp vµo vµo mét cuéc ®iÒu tra vÒ “KÕt qu¶ s¶n xuÊt, vèn ®Çu t− ph¸t triÓn vµ tÝch luü cña hé”. §¬n vÞ ®iÒu tra lµ c¸c hé n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. ¸p dông chän mÉu 4 cÊp (huyÖn, x·, th«n vµ hé). Sö dông kÕt qu¶ vµ tû lÖ thu, tû lÖ chi phÝ trung gian tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c hé mÉu ®Ó suy réng cho tõng tØnh. - Riªng ®èi víi l©m nghiÖp, do cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Æc thï riªng cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô l©m nghiÖp, nªn ngoµi c¸c th«ng tin thu thËp tõ c¸c cuéc ®iÒu tra nªu trªn, cÇn tæ chøc tiÕn hµnh ®iÒu tra mÉu riªng ®èi víi mét sè tØnh ®¹i diÖn cña tõng vïng ®Ó khai th¸c thªm c¸c th«ng tin ®Æc thï. §¬n vÞ ®iÒu tra gåm: C¸c c¬ së, trung t©m s¶n xuÊt lai t¹o gièng l©m nghiÖp; c¸c ban qu¶n lý rõng phßng 81 hé; ban qu¶n lý c¸c v−ên quèc gia; ban qu¶n lý c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn; c¸c l©m tr−êng c«ng Ých, l©m tr−êng võa c«ng Ých võa kinh doanh; c¸c ®oµn, ®éi ®iÒu tra qui ho¹ch rõng; chi côc ph¸t triÓn l©m nghiÖp tØnh; chi côc kiÓm l©m tØnh; tæ chøc khuyÕn l©m c¸c huyÖn. (3). ChÕ ®é b¸o c¸o c¬ së: Bæ sung thªm chØ tiªu vÒ ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n trong chÕ ®é b¸o c¸o c¬ së ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc ®Ó n¾m thªm c¸c th«ng tin vÒ sè l−îng c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng dÞch vô tõng ngµnh (n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thuû s¶n), sè lao ®éng dÞch vô theo ngµnh, khèi l−îng mét sè ho¹t ®éng dÞch vô chÝnh (t−íi tiªu, gièng, lµm ®Êt) vµ doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña tõng ngµnh. (4). C¶i tiÕn chÕ ®é b¸o c¸o ®èi víi c¸c côc thèng kª: dùa vµo nh÷ng th«ng tin thu thËp tõ c¸c cuéc ®iÒu tra vµ c¸c nguån th«ng tin kh¸c, chÕ ®é b¸o c¸o ¸p dông cho c¸c tØnh cÇn ph¶i ®−îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn l¹i, cô thÓ: - BiÓu sè 01/NLTS-T (Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n vÒ HTX): Bæ sung mét sè chØ tiªu: Sè tæ hîp t¸c chuyªn ho¹t ®éng dÞch vô; Sè lao ®éng cña c¸c tæ hîp t¸c chuyªn ho¹t ®éng dÞch vô; Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña HTX; Doanh thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c tæ hîp t¸c. - BiÓu sè 02/NLTS-T (Mét sè chØ tiªu chñ yÕu cña trang tr¹i): Bæ sung c¸c néi dung: Sè trang tr¹i chuyªn ho¹t ®éng dÞch vô NLNTS; Gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô NLTS thùc hiÖn (chia theo tõng ngµnh). - BiÓu sè 04/NLTS-T (Danh môc nhµ n−íc n«ng, l©m nghiÖp, thuû s¶n): Bæ sung c¸c chØ tiªu ë phÇn chñ tõ: Doanh nghiÖp dÞch vô n«ng nghiÖp; Doanh nghiÖp dÞch vô l©m nghiÖp; Doanh nghiÖp dÞch vô thñy s¶n. Bæ sung thªm phÇn t©n tõ c¸c ph©n tæ: + Khèi l−îng mét sè c«ng viÖc dÞch vô thùc hiÖn: DiÖn tÝch cµy, bõa; DiÖn tÝch t−íi tiªu. + Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô NLTS, chi tiÕt thªm vÒ: Thu tõ cµy, bõa; Thu tõ t−íi tiªu. - BiÓu sè 11 NN-T (Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp): Bæ sung thªm phÇn III - DÞch vô n«ng nghiÖp: T¸ch riªng dÞch vô trång trät vµ dÞch vô ch¨n 82 nu«i. C¸c chØ tiªu t−¬ng tù nh− ®· nªu trong phÇn ®Ò xuÊt hÖ thèng chØ tiªu (®èi víi trång trät vµ ch¨n nu«i). - BiÓu sè 15 LN-T (Gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp), PhÇn IV c¸c ho¹t ®éng dÞch vô l©m nghiÖp, bæ sung thªm c¸c néi dung sau: DÞch vô lµm ®Êt; dÞch vô gièng, c©y con l©m nghiÖp; VËn chuyÓn gç ®Õn b·i II; DÞch vô l©m nghiÖp kh¸c. Ngoµi ra, bæ sung thªm c¸c ph©n tæ chi tiÕt trong tõng néi dung dÞch vô nh− sau: Môc 1. Chi phÝ qu¶n lý b¶o vÖ rõng chia ra 2 néi dung chÝnh lµ: Chi phÝ cho ho¹t ®éng cña kiÓm l©m vµ chi phÝ khoanh nu«i b¶o vÖ rõng. Môc 2. §iÒu tra qui ho¹ch rõng, bæ sung thªm c¸c chØ tiªu: ThiÕt kÕ trång rõng; §iÒu tra x¸c ®Þnh diÖn tÝch, tr÷ l−îng rõng; TiÒn l−¬ng, phô cÊp vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan ®Õn ®iÒu tra qui ho¹ch rõng. - BiÓu sè 19 TS-T (Gi¸ trÞ s¶n xuÊt thñy s¶n), PhÇn III – Gi¸ trÞ dÞch vô thñy s¶n: néi dung c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thñy s¶n theo 2 nhãm: (1). DÞch vô nu«i trång thñy s¶n gåm: DÞch vô gièng; Phßng trõ dÞch bÖnh; CÊp, tho¸t n−íc; N¹o vÐt, lµm s¹ch vu«ng t«m; DÞch vô nu«i trång thñy s¶n kh¸c. (2). DÞch vô ®¸nh b¾t thñy s¶n gåm: DÞch vô ph©n lo¹i t«m, c¸, thuû s¶n kh¸c; DÞch vô dÉn ®é, th¨m dß x¸c ®Þnh ®µn c¸, thu gom, s¬ chÕ thñy h¶i s¶n; C¸c dÞch vô ®iÒu tra ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng c¸; DÞch vô kh¸c liªn quan ®Õn ®¸nh b¾t thñy s¶n. 3. Tæ chøc vµ ph©n c«ng thu thËp sè liÖu HÖ thèng chØ tiªu ®Ò xuÊt kh¸ réng bao trïm c¶ qu¸ tr×nh vµ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ, ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu kh¸ linh ho¹t tuú theo tõng n¨m vµ tõng lo¹i h×nh kinh tÕ. Do vËy, ®Ó thu thËp, tæng hîp ®−îc sè liÖu theo c¸c néi dung ®Ò xuÊt cÇn cã kÕ ho¹ch tæ chøc thùc hiÖn vµ ph©n c«ng chÆt chÏ tõ trung −¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph−¬ng. VÒ nguyªn t¾c, ph¶i c¨n cø vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng ®¬n vÞ ®ång thêi còng ph¶i xem xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn, kinh nghiÖm cña tõng ®¬n vÞ ®èi víi tõng lo¹i th«ng tin cô thÓ ®Ó cã sù ph©n c«ng phï hîp vµ cô thÓ. Víi nguyªn t¾c nh− vËy, Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi ®Ò xuÊt viÖc ph©n c«ng, tæ chøc nh− sau: 83 (1). Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n phèi hîp víi c¸c ®¬n vÞ liªn quan trong Tæng côc nh−: Vô Ph−¬ng ph¸p ChÕ ®é thèng kª, Vô HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia, Vô Thèng kª C«ng nghiÖp vµ X©y dùng, Vô Thèng kª X· héi vµ M«i tr−êng vµ c¸c bé ngµnh (Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Thñy s¶n) c¶i tiÕn c¸c chÕ ®é b¸o c¸o, x©y dùng, hoµn thiÖn c¸c h−íng dÉn vµ ph−¬ng ¸n ®iÒu tra theo c¸c néi dung ®Ò xuÊt. (2). Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ thñy s¶n chñ tr×, phèi hîp víi thèng kª c¸c bé ngµnh chØ ®¹o ®iÒu tra, thu thËp c¸c th«ng tin vÒ qui m«, ®iÒu kiÖn, khèi l−îng vµ gi¸ trÞ dÞch vô thùc hiÖn. (3). Vô Thèng kª C«ng nghiÖp vµ X©y dùng phèi hîp víi Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp, Thñy s¶n chØ ®¹o ®iÒu tra, tæng hîp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi Nhµ n−íc. (4). Vô HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia phèi hîp víi Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n chØ ®¹o ®iÒu tra vµ thu thËp th«ng tin vÒ chi phÝ trung gian, gi¸ trÞ t¨ng thªm c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n. (5). Vô Thèng kª X· héi vµ M«i tr−êng phèi hîp víi Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n chØ ®¹o ®iÒu tra vµ thu thËp th«ng tin vÒ thu, thu nhËp cña lao ®éng ho¹t ®éng dÞch vô. (6). Bè trÝ c¸n bé chuyªn theo dâi ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n ë Tæng côc (Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ thñy s¶n) vµ ë c¸c côc thèng kª tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng. Tµi liÖu tham kh¶o A. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ChÕ ®é b¸o c¸o vµ ®iÒu tra thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n sè 300 TCTK/NLTS ngµy 19/7/1996 cña Tæng côc Thèng kª. 2. ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n sè 657/2002/Q§-TCTK ngµy 2/10/2002 cña Tæng côc tr−ëng Tæng côc Thèng kª. 3. Hîp t¸c x· vµ c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thi hµnh (Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp n¨m 1998). 84