Tài liệu Nghiên cứu đổi mới chương trình đào tạo về quản lý khoa học và công nghệ trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

Bé khoa häc vµ c«ng nghÖ tr−êng nghiÖp vô qu¶n lý khoa häc vµ c«ng nghÖ B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nghiªn cøu ®æi míi ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o vÒ qu¶n lý khoa häc vµ c«ng nghÖ trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Chñ nhiÖm ®Ò tµi: Ths . nguyÔn hoµng h¶i 6891 14/6/2008 hµ néi - 2007 bé khoa häc vµ c«ng nghÖ tr−êng nghiÖp vô qu¶n lý kh&cn ----------------o0o------------------ nghiªn cøu ®æi míi ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o vÒ qu¶n lý khoa häc vμ c«ng nghÖ trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ B¸o c¸o tæng kÕt §Ò tμi nghiªn cøu cÊp Bé do Tr−êng NghiÖp vô qu¶n lý chñ tr× Hµ Néi - 2007 bé khoa häc vµ c«ng nghÖ tr−êng nghiÖp vô qu¶n lý kh&cn ----------------o0o------------------ nghiªn cøu ®æi míi ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o vÒ qu¶n lý khoa häc vμ c«ng nghÖ trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ B¸o c¸o tæng kÕt §Ò tμi nghiªn cøu cÊp Bé do Tr−êng NghiÖp vô qu¶n lý chñ tr× Chñ nhiÖm ®Ò tµi: Ths. NguyÔn Hoµng H¶i Nh÷ng ng−êi tham gia: PGS.Ts. Vò V¨n Khiªm Ths. TrÇn V¨n Tïng Ths. NguyÔn ViÖt C−êng CN. TrÇn Xu©n §Ých CN. NguyÔn Thuý HiÒn CN. Hoµng V¨n Thô Hµ Néi - 2007 môc lôc Trang 1 ®Æt vÊn ®Ò Ch−¬ng I Tæng quan vÒ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ c¸ch tiÕp cËn x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o I. Kh¸i niÖm 1. §μo t¹o vμ båi d−ìng 4 2. §Æc ®iÓm cña ®μo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc nhμ n−íc 5 3. Ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o, båi d−ìng 7 3.1. Kh¸i niÖm 7 3.2. Nh÷ng yªu cÇu chung cña ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o, båi d−ìng 7 3.3. Tiªu chuÈn cña mét ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o, båi d−ìng 8 II. TiÕp cËn x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng 1. C¸c nguyªn t¾c trong ®μo t¹o, båi d−ìng ng−êi lín 10 2. TiÕp cËn x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o, båi d−ìng 12 2.1. TiÕp cËn theo môc tiªu 12 2.2. TiÕp cËn theo néi dung 13 2.3. Theo ®èi t−îng 14 2.4.Theo thêi gian 14 III. Quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n−íc vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d−ìng cho ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc 1. Nh÷ng ®Þnh h−íng vμ chÝnh s¸ch vÒ c«ng t¸c ®μo t¹o, båi d−ìng 15 2. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c ®μo t¹o, båi d−ìng trong thêi kú míi 16 i Ch−¬ng II Kinh nghiÖm trong n−íc vµ ngoµi n−íc vÒ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng cho c¸n bé qu¶n lý I. Kinh nghiÖm trong n−íc 1. Häc viÖn Hμnh chÝnh quèc gia 17 2. Tr−êng Lª Hång Phong 18 3. Häc viÖn Qu¶n lý gi¸o dôc 19 4. Tr−êng c¸n bé qu¶n lý NN&PTNT 20 * NhËn xÐt 20 II. Kinh nghiÖm quèc tÕ Ch−¬ng III 1. Kinh nghiÖm cña mét sè quèc gia chuyÓn ®æi (§«ng ¢u) 23 2. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc 29 3. Kinh nghiÖm Hμn Quèc 30 4. Kinh nghiÖm mét sè n−íc khu vùc ASEAN 32 * NhËn xÐt 37 Thùc tr¹ng vÒ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng qu¶n lý KH&CN ë viÖt nam I. Thùc tr¹ng 1. §èi t−îng ®μo t¹o, båi d−ìng 39 2. Ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o, båi d−ìng 39 II. KÕt qu¶ thu nhËn ®−îc Ch−¬ng IV 1. Nh÷ng ®ãng gãp cña ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o, båi d−ìng vÒ qu¶n lý KH&CN trong thêi gian qua 43 2. Nh÷ng h¹n chÕ cña ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o, båi d−ìng qu¶n lý KH&CN 46 §æi míi ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng vÒ qu¶n lý KH&CN trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ I. Tæng quan vÒ qu¶n lý KH&CN trong bèi c¶nh héi nhËp ii 1. Mét sè kh¸i niÖm 49 2. VÊn ®Ò toμn cÇu ho¸ vμ c«ng t¸c qu¶n lý nhμ n−íc 51 3. Nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi n¨ng l−c cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý 55 4. Liªn hÖ víi lÜnh vùc qu¶n lý KH&CN vμ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý KH&CN 57 II. X©y dùng cÊu tróc vµ néi dung ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng qu¶n lý KH&CN trong bèi c¶nh héi nhËp 1. X¸c ®Þnh ®èi t−îng ®μo t¹o, båi d−ìng 57 2. X©y dùng c¸c néi dung ®μo t¹o, båi d−ìng 61 3. X¸c ®Þnh nhu cÇu ®μo t¹o, båi d−ìng 68 4. X©y dùng cÊu tróc khung ch−¬ng tr×nh 80 KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ 85 Tµi liÖu tham kh¶o 89 Phô lôc iii ®Æt vÊn ®Ò ViÖc gia nhËp tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) ®¸nh dÊu mét b−íc tiÕn quan träng trong tiÕn tr×nh chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. Sím nhËn thøc ®−îc tÇm quan träng cña viÖc thùc thi c¸c cam kÕt cã tÝnh quèc tÕ khi tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp nµy, n¨m 2001, Bé ChÝnh trÞ ®· cã NghÞ quyÕt sè 07/NQ-TW vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· chØ râ mét trong nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ lµ “®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc”. Trªn tinh thÇn ®Þnh h−íng chØ ®¹o cña chung ®ã, n¨m 2003, Thñ t−íng ChÝnh phñ còng ®· phª duyÖt “KÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi d−ìng nguån nh©n lùc cho c«ng t¸c héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ giai ®o¹n 2003-2010”. NhiÒu bé ngµnh vµ ®Þa ph−¬ng trong thêi gian qua ®· tÝch cùc x©y dùng vµ triÓn khai c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng cho ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, tr−íc xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang diÔn ra ë n−íc ta hiÖn nay, khoa häc vµ c«ng nghÖ ®−îc §¶ng vµ Nhµ n−íc quan t©m h¬n bao giê hÕt bëi v× khoa häc vµ c«ng nghÖ trong bèi c¶nh hiÖn nay kh«ng chØ ®ãng vai trß ®éng lùc trong ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n−íc vµ xa h¬n n÷a lµ t¹o lËp n¨ng lùc canh tranh cña quèc gia víi c¸c n−íc kh¸c trong khu vùc vµ quèc tÕ. Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ (KH&CN) trong thêi gian võa qua ®· tr×nh Quèc héi phª duyÖt nhiÒu v¨n b¶n luËt còng nh− lµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n d−íi luËt cã liªn quan rÊt mËt thiÕt tíi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam nh− LuËt Së h÷u trÝ tuÖ, LuËt chuyÓn giao c«ng nghÖ, LuËt Tiªu chuÈn vµ Quy chuÈn kü thuËt. Cïng víi viÖc ra ®êi thªm nhiÒu v¨n b¶n luËt vµ d−íi luËt nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu ®Æt ra cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, Bé KH&CN còng ®· tÝch cùc x©y dùng vµ triÓn khai nhiÒu ®Ò ¸n liªn quan ®Õn ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý KH&CN vµ ®Æc biÖt lµ ®Ò ¸n héi nhËp quèc tÕ vÒ KH&CN. Víi nh÷ng thay ®æi, ®iÒu chØnh vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cu¶ §¶ng vµ nhµ n−íc nãi chung vµ trong lÜnh vùc KH&CN nãi riªng nh− vËy sÏ lµm ph¸t sinh thªm nh÷ng nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm míi mµ c¸c chuyªn viªn, c¸c nhµ qu¶n lý, l·nh ®¹o ®ang c«ng t¸c trong lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ sÏ ph¶i ®¶m nhiÖm vµ g¸nh v¸c. §Ó cã thÓ b¾t nhÞp ®−îc víi xu thÕ thay ®æi chung nh− vËy, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý khoa häc vµ c«ng nghÖ cÇn ph¶i ®−îc bæ xung, cËp nhËt vµ trang bÞ thªm nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng vµ tÇm nh×n cÇn thiÕt ®Ó ®¸p øng ®−îc tèt nh÷ng yªu cÇu ph¸t sinh trong giai ®o¹n míi cña ®Êt n−íc. 1 Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng vÒ qu¶n lý KH&CN ®· ®−îc Tr−êng NghiÖp vô qu¶n lý nghiªn cøu vµ x©y dùng tõ cuèi nh÷ng n¨m 1990. Trªn c¬ së khung ch−¬ng tr×nh nµy, Tr−êng NghiÖp vô qu¶n lý ®· tæ chøc thùc hiÖn c¸c kho¸ ®µo t¹o cho c¸c nhãm ®èi t−îng kh¸c nhau, ®Æc biÖt chó träng tíi c¸c ®Þa ph−¬ng. Tuy nhiªn, vÒ néi dung vµ c¸ch tiÕp cËn cña ch−¬ng tr×nh míi chØ dõng l¹i ë møc ®é cung cÊp, truyÒn ®¹t th«ng tin, kiÕn thøc vµ kü n¨ng vÒ qu¶n lý KH&CN dùa trªn thùc tÕ t×nh h×nh trong n−íc, ch−a ®Ò cËp ®Õn nh÷ng xu thÕ, sù t¸c ®éng cña t×nh h×nh quèc tÕ còng nh− lµ nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt cña ViÖt Nam ®èi víi lÜnh vùc qu¶n lý KH&CN. Tr−íc t×nh h×nh chung nh− vËy, viÖc tæ chøc nghiªn cøu c¸c c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cho viÖc ®æi míi ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o "Qu¶n lý Khoa häc vµ C«ng nghÖ trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ" ®Ó ®−a ra khung ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o phï hîp víi xu thÕ héi nhËp lµm c¬ së cho c«ng t¸c ®µo t¹o trong nh÷ng n¨m s¾p tíi lµ mét nhiÖm vô rÊt cÇn thiÕt cña Bé KH&CN nãi chung vµ cña Tr−êng NghiÖp vô qu¶n lý KH&CN nãi riªng. §Ó thùc hiÖn ®−îc môc tiªu nªu trªn, Bé KH&CN ®· giao cho Tr−êng NghiÖp vô qu¶n lý KH&CN x©y dùng vµ thùc hiÖn ®Ò tµi "Nghiªn cøu ®æi míi ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o Qu¶n lý KH&CN trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ". Qu¸ tr×nh nghiªn cøu thùc hiÖn ®Ò tµi ®−îc tiÕn hµnh theo mét sè ph−¬ng ph¸p chñ yÕu sau: − Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu: ®©y lµ ph−¬ng ph¸p t×m kiÕm , xö lý vµ tæng hîp th«ng tin trªn c¬ së kÕ thõa c¸c tµi liÖu, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu tr−íc ®ã nh»m x¸c ®Þnh c¸c c¬ së lý luËn vµ nhËn d¹ng nh÷ng thay ®æi, xu thÕ míi liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o vÒ qu¶n lý KH&CN trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. − Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra b»ng phiÕu th¨m dß ý kiÕn: Thùc hiÖn theo c¸c b−íc sau: o X©y dùng phiÕu th¨m dß ý kiÕn: dùa trªn viÖc tham kh¶o ý kiÕn chuyªn gia ®Ó x©y dùng phiÕu vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o nh− sè l−îng c¸c chuyªn ®Ò, møc ®é cÇn thiÕt, thêi l−îng, ph−¬ng thøc tæ chøc ®µo t¹o.... o Tæ chøc ph¸t phiÕu ®iÒu tra: PhiÕu ®iÒu tra sÏ ®−îc ph¸t tíi c¸c häc viªn tham dù c¸c líp tËp huÊn cã liªn quan do Tr−êng NghiÖp vô qu¶n lý KH&CN tæ chøc trong n¨m 2007 ®Ó lÊy ý kiÕn. 2 o Tæ chøc xö lý sè liÖu vµ ph©n tÝch: Trªn c¬ së c¸c phiÕu ®iÒu tra thu thËp ®−îc, ®Ò tµi sÏ xö lý, thèng kª vµ ph©n tÝch c¸c ý kiÕn ®ãng gãp tõ häc viªn lµm luËn cø cho viÖc x©y dùng ph−¬ng ¸n tæ chøc ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o. − Ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t vµ pháng vÊn: §Ò tµi tæ chøc c¸c ®ît kh¶o s¸t vµ pháng vÊn trùc tiÕp l·nh ®¹o vµ c¸c c¸n bé cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o ë ®Þa ph−¬ng ®Ó thu thËp thªm nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt theo ®Æc thï cña tõng ®Þa ph−¬ng mµ ch−a ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong phiÕu ®iÒu tra. Ngoµi ra, ®Ò tµi còng cã lÊy ý kiÕn cña mét sè chuyªn gia trong c¸c lÜnh vùc cã liªn quan nh»m cã thªm luËn cø trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c néi dung nghiªn cøu. CÊu tróc cña §Ò tµi ®−îc x©y dùng gåm hai phÇn cã c¸c néi dung nh− sau: Ch−¬ng I: Tæng quan vÒ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ c¸ch tiÕp cËn x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o Ch−¬ng II: Kinh nghiÖm trong vµ ngoµi n−íc vÒ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý Ch−¬ng III: Thùc tr¹ng vÒ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng qu¶n lý KH&CN ë ViÖt Nam Ch−¬ng IV: §æi míi ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng qu¶n lý KH&CN trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ thùc hiÖn 3 Ch−¬ng I Tæng quan vÒ ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o vμ c¸ch tiÕp cËn x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o I. Kh¸i niÖm 1. §µo t¹o vµ båi d−ìng Trong ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n−íc, cã mét m¶ng ho¹t ®éng xÐt vÒ h×nh thøc kh«ng g¾n víi ho¹t ®éng qu¶n lý, ®iÒu hµnh nh−ng nã gi÷ vai trß bæ trî, trang bÞ kiÕn thøc ®Ó ng−êi c«ng chøc cã ®ñ n¨ng lùc ®¸p øng ®−îc ho¹t ®éng ®iÒu hµnh, ®ã lµ ho¹t ®éng ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc. Kh¸i niÖm chung, ®µo t¹o ®−îc hiÓu lµ mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cã môc ®Ých, cã tæ chøc nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cã hÖ thèng c¸c tri thøc, kü n¨ng, th¸i ®é ®Ó hoµn thiÖn nh©n c¸ch cho mét c¸ nh©n, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã thÓ vµo ®êi lµm viÖc mét c¸ch cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶, hay nãi c¸ch kh¸c, ®µo t¹o ®−îc xem nh− lµ mét qu¸ tr×nh lµm cho ng−êi ta trë thµnh ng−êi cã n¨ng lùc theo tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh nh− ®µo t¹o ®¹i häc, ®µo t¹o nghÒ. Trong lÜnh vùc hµnh chÝnh ®µo t¹o lµ ho¹t ®éng cña c¬ quan qu¶n lý c¸n bé, c«ng chøc, cña c¬ së ®µo t¹o, båi d−ìng nh»m trang bÞ kiÕn thøc vµ kü n¨ng lµm viÖc cho c¸n bé, c«ng chøc theo tiªu chuÈn quy ®Þnh cña tõng ng¹ch, chøc vô, chøc danh. Trong khi ®ã, båi d−ìng cã thÓ coi lµ qu¸ tr×nh cËp nhËt ho¸ kiÕn thøc cßn thiÕu hoÆc l¹c hËu, bæ tóc nghÒ nghiÖp, ®µo t¹o thªm hoÆc cñng cè c¸c kü n¨ng nghÒ nghiÖp cho c¸n bé, c«ng chøc. MÆc dï cã sù kh¸c biÖt t−¬ng ®èi nh− vËy, nh−ng trªn thùc tÕ, hai thuËt ng÷ nµy th−êng ®i cïng nhau do cïng chung môc ®Ých lµ trang bÞ kiÕn thøc cho ng−êi häc ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc hµnh chÝnh nhµ n−íc. Bªn c¹nh ®ã, cã nhiÒu tr−êng hîp, mÆc dï chØ ®Ò cËp ®Õn mét thuËt ng÷ "®µo t¹o" nh−ng néi hµm l¹i ®Ò cËp ®Õn c¶ hai kh¸i niÖm nªu trªn 1 . Trong khu«n khæ ®Ò tµi nghiªn cøu nµy, khi ®Ò cËp ®Õn riªng thuËt ng÷ "®µo t¹o" còng sÏ ®−îc hiÓu lµ bao hµm c¶ hai kh¸i niÖm "®µo t¹o" vµ "båi d−ìng". VÒ ®Æc ®iÓm, ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc cã ®Æc ®iÓm riªng so víi ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ®Êt n−íc nãi chung, ®µo t¹o nh©n lùc ®−îc thùc hiÖn cho mäi løa tuæi, mäi thµnh phÇn trong tÊt c¶ c¸c lo¹i tr−êng hiÖn cã. §µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc chØ giíi h¹n trong ph¹m vi nh÷ng ng−êi lµm viÖc trong bé m¸y §¶ng, Nhµ n−íc vµ ®oµn thÓ. §ã lµ nh÷ng ®èi t−îng thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña Ph¸p lÖnh c¸n bé, c«ng chøc vµ mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan. Nãi c¸ch kh¸c, ®µo t¹o, båi d−ìng c«ng 1 Trong các tài liệu của nước ngoài, khi đề cập đến đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ công chức thường chỉ sử dụng duy nhất từ "training" 4 chøc chØ diÔn ra trong ph¹m vi nguån nh©n lùc hµnh chÝnh, chØ ®−îc ¸p dông ®èi víi ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc. Theo ®ã, ®µo t¹o, båi d−ìng cho c¸n bé, c«ng chøc nhµ n−íc nh»m tíi c¸c môc tiªu sau 2 : − Ph¸t triÓn n¨ng lùc vµ n©ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc thùc tÕ. − Gióp c¸n bé, c«ng chøc lu«n ph¸t triÓn ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu nh©n lùc trong t−¬ng lai cña tæ chøc. − Gi¶m thêi gian thÝch nghi, lµm quen víi c«ng viÖc míi do thuyªn chuyÓn, ®Ò b¹t, thay ®æi nhiÖm vô vµ ®¶m b¶o cho hä cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng lµm viÖc mét c¸ch nhanh chãng vµ tiÕt kiÖm. 2. §Æc ®iÓm cña ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc nhµ n−íc - §µo t¹o båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc nh»m ®¸p øng yªu cÇu sö dông Tr−íc hÕt, ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng chøc nhµ n−íc thõa h−ëng kÕt qu¶, kÕ thõa thµnh qu¶ cña hÖ thèng gi¸o dôc, ®µo t¹o nãi chung cña quèc gia, do ®ã nã kh«ng nh»m môc ®Ých ®µo t¹o ®Ó nhËn c¸c häc vÞ hay v¨n b»ng chøng chØ cao h¬n, mÆc dï ®· cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a 2 hÖ thèng ®µo t¹o ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é mäi mÆt cho c¸n bé, c«ng chøc vµ t¹o ®iÒu kiÖn, c¬ héi cho c¸n bé, c«ng chøc cã nh÷ng häc vÞ, b»ng cÊp cÇn thiÕt t−¬ng xøng víi tr×nh ®é, n¨ng lùc cña hä. Thø hai, viÖc ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc, bªn c¹nh viÖc cñng cè hÖ thèng kiÕn thøc chuyªn ngµnh, môc tiªu chñ yÕu, lµ trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc, kinh nghiÖm, kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó ®¸p øng, yªu cÇu c«ng viÖc cña Nhµ n−íc giao phã, tøc lµ ®¸p øng yªu cÇu sö dông, t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò, c¬ héi ®Ó ph¸t huy tèi ®a tiÒm n¨ng mçi ng−êi trªn con ®−êng th¨ng tiÕn nghÒ nghiÖp, trong qu¸ tr×nh cèng hiÕn cña mçi ng−êi c¸n bé, c«ng chøc. §µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc tr−íc hÕt nh»m bæ sung nh÷ng g× ng−êi c¸n bé nµy cßn thiÕu ®Ó lµm tèt mét hay mét sè c«ng viÖc nhÊt ®Þnh, trªn c¬ së nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra tõ ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cô thÓ cña nhiÖm vô. - §µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc lµ ®µo t¹o c¸ch thøc qu¶n lý Qu¶n lý lµ mét kh¸i niÖm rÊt réng, võa lµ mét hÖ lý thuyÕt, mang tÝnh lý luËn rÊt cao (c¸c häc thuyÕt vµ c¸c tr−êng ph¸i qu¶n lý, c¸c ph−¬ng ph¸p qu¶n lý, chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ qu¶n lý, c¸c quy tr×nh qu¶n lý), võa lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh thùc tiÔn rÊt phong phó vµ cô thÓ 3 . 2 3 Ngô Thành Can. Tr. 24-27. HVHCQG. 2005. Tr 56, 57. 5 Kh¸i niÖm qu¶n lý ®−îc dïng ë ®©y, chñ yÕu kh«ng ph¶i lµ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, lý thuyÕt vÒ qu¶n lý mµ lµ nh÷ng thao t¸c qu¶n lý cô thÓ ®Ó qu¶n lý c«ng viÖc, qu¶n lý nh©n sù, qu¶n lý ch−¬ng tr×nh, qu¶n lý dù ¸n, qu¶n lý tõng lÜnh vùc nh− hµnh chÝnh, kinh tÕ, v¨n ho¸, khoa häc, c«ng nghiÖp; lµ nh÷ng thao t¸c ®iÒu hµnh mét nhãm nh÷ng c¸ nh©n cïng g¸nh v¸c mét nhiÖm vô, ®iÒu khiÓn mét hÖ thèng nh÷ng nhiÖm vô hay c«ng viÖc cho mét môc tiªu ®· ®Þnh. §Æc biÖt ®èi víi c«ng chøc hµnh chÝnh nhµ n−íc, nh÷ng kiÕn thøc, kinh nghiÖm vµ kü n¨ng qu¶n lý lµ ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c«ng viÖc cña hä, kh«ng chØ ®èi víi c¸n bé qu¶n lý mµ c¶ nh÷ng c«ng chøc thõa hµnh. Tõ nh÷ng c«ng viÖc qu¶n lý c«ng v¨n giÊy tê; qu¶n lý tµi s¶n; qu¶n lý c«ng viÖc hµng ngµy; qu¶n lý mét nhãm c«ng t¸c; qu¶n lý mét ch−¬ng tr×nh, mét dù ¸n, mét kÕ ho¹ch; tæ chøc mét cuéc héi th¶o; ®iÒu khiÓn mét cuéc häp, mét héi nghÞ; tiÕn hµnh viÖc so¹n th¶o vµ tr×nh th«ng qua mét v¨n b¶n ph¸p quy Qu¶n lý lµ mét chuyªn ngµnh chuyªn m«n cao, mang tÝnh tæng hîp, võa lµ vÊn ®Ò lý luËn phøc t¹p, võa lµ vÊn ®Ò thùc tiÔn sinh ®éng vµ phong phó, cÇn ph¶i ®−îc ®µo t¹o, båi d−ìng, nhÊt lµ ®èi víi ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc. - §µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc lµ ®µo t¹o hµnh ®éng §µo t¹o hµnh ®éng tøc lµ häc ®Ó hµnh, häc ®Ó biÕt c¸ch lµm v× môc tiªu sö dông trong c«ng viÖc, thÝch øng víi yªu cÇu c«ng viÖc do Nhµ n−íc giao phã cho tõng ®èi t−îng c¸n bé. C¨n cø vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô, mäi ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc ®−îc x©y dùng cho phï hîp. Trong tr−êng hîp ng−îc l¹i, dÔ dÉn ®Õn trµn lan, c¸c néi dung chung chung, kh«ng s¸t víi yªu cÇu, nhiÖm vô. Nh×n chung c¸c kho¸ ®µo t¹o, båi d−ìng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc ë n−íc ta hiÖn nay thiÕu v¾ng kh©u nµy. Mét sè ho¹t ®éng nh− th¶o luËn, tham quan thùc tÕ, giao l−u vµ trao ®æi gi÷a häc viªn cña mét kho¸ häc víi nh÷ng nhµ qu¶n lý trùc tiÕp ë c¬ së, ch−a ph¶i lµ thùc hµnh. Néi dung c¸c bµi gi¶ng còng kh«ng, hoÆc rÊt Ýt c¸c t×nh huèng qu¶n lý cô thÓ, chñ yÕu vÉn lµ lý luËn chung. ChÝnh v× thÕ, hiÖu qu¶ cña ®µo t¹o, båi d−ìng ®èi víi c¸n bé, c«ng chøc hiÖn nay cßn h¹n chÕ, nhÊt lµ vÒ t¸c dông t¨ng c−êng hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n−íc - §µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc lµ ®µo t¹o c«ng béc §µo t¹o c«ng béc tøc lµ ®µo t¹o, båi d−ìng ®Ó ng−êi c¸n bé, c«ng chøc vµ c¶ nh÷ng ng−êi c«ng chøc biÕt c¸ch quan hÖ, biÕt c¸ch øng xö víi nh©n d©n, biÕt c¸ch phôc vô nh©n d©n, ®Ó thùc hiÖn vµ ®¸p øng ®−îc c¸c nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña ng−êi d©n, phôc vô lîi Ých chung cña x· héi, quèc gia. Nh÷ng nguyªn t¾c ®¹o ®øc cña nÒn c«ng vô, nh÷ng quy t¾c øng xö vµ quan 6 hÖ trong c«ng vô, nh÷ng c¬ chÕ kiÓm tra, gi¸m s¸t, ph¸t hiÖn vµ xö lý nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ®¹o ®øc c«ng vô, lµm ¶nh h−ëng xÊu ®Õn m«i tr−êng ®¹o ®øc, m«i tr−êng nh©n v¨n n¬i c«ng së, nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, ghi nhËn c«ng tr¹ng, thµnh tÝch vµ ®·i ngé thÝch ®¸ng ®èi víi nh÷ng ng−êi cã thµnh tÝch lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n cÇn ph¶i cã trong tÊt c¶ c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc vµ c«ng chøc nhµ n−íc. 3. Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng 3.1. Kh¸i niÖm Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng lµ tæng thÓ c¸c néi dung häc tËp, gi¶ng d¹y ®−îc nªu v¾n t¾t vµ quy ®Þnh chÝnh thøc cho tõng m«n häc, cÊp häc. Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o nh»m trang bÞ cho häc viªn n¾m ®−îc quan ®iÓm, ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc; nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cÇn thiÕt cho qu¶n lý nhµ n−íc vµ nghiÖp vô hµnh chÝnh cã n¨ng lùc thùc hµnh ®Ó lµm tèt nhiÖm vô cña ng−êi c¸n bé, c«ng chøc trong bé m¸y Nhµ n−íc ë c¸c cÊp chÝnh quyÒn 4 . 3.2. Nh÷ng yªu cÇu cña ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng 3.2.1 Môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh: Trang bÞ, n©ng cao kiÕn thøc, n¨ng lùc qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ thùc thi c«ng vô cho ®éi ngò c«ng chøc hµnh chÝnh nh»m x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc chuyªn nghiÖp, cã phÈm chÊt tèt vµ ®ñ n¨ng lùc thi hµnh c«ng vô, tËn tôy phôc vô ®Êt n−íc vµ phôc vô nh©n d©n. 3.2.2 Nguyªn t¾c ®µo t¹o, båi d−ìng: - §¶m b¶o tÝnh t− t−ëng trong ®µo t¹o, båi d−ìng:Häc viªn ®−îc ®µo t¹o ra ®Ó lµm viÖc trong bé m¸y Nhµ n−íc, thùc thi nh÷ng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc. Do ®ã, ph¶i ®Ò cao tÝnh t− t−ëng trong ®µo t¹o. Coi träng viÖc rÌn luyÖn vµ båi d−ìng häc viªn trë thµnh nh÷ng ng−êi trung thµnh víi c¸ch m¹ng vµ d©n téc, qu¸n triÖt quan ®iÓm, ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, t«n träng ph¸p luËt, thi hµnh nghiªm tóc c¸c quyÕt ®Þnh cña Nhµ n−íc, v× lîi Ých c«ng céng mµ lµm viÖc. HÖ thèng kiÕn thøc ®−îc ®µo t¹o vµ båi d−ìng ph¶i g¾n chÆt víi quan ®iÓm, ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, trë thµnh c¬ së lý luËn vµ c¨n cø ®Ó n©ng cao nhËn thøc vµ thùc thi chÝnh s¸ch trong thùc tiÔn. - §¶m b¶o tÝnh toµn diÖn vµ thiÕt thùc cña kiÕn thøc trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng: Tr×nh tù cña ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o ®i tõ nh÷ng vÊn 4 Tô Tử Hạ. 2003. Tr 63 7 ®Ò c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c Lªnin cã liªn quan ®Õn qu¶n lý hµnh chÝnh, g¾n víi quan ®iÓm, ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, ®Õn c¸c vÊn ®Ò Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, qu¶n lý Nhµ n−íc vµ nghiÖp vô hµnh chÝnh, qu¶n lý nhµ n−íc trong lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi vµ nh÷ng kiÕn thøc hç trî kh¸c gióp cho viÖc ®iÒu tra, nghiªn cøu, ph©n tÝch vµ chØ ®¹o. HÖ thèng kiÕn thøc nµy ®Òu ®−îc chän läc nh»m gióp cho häc viªn n©ng cao nhËn thøc vµ kh¶ n¨ng thùc thi ®óng nguyªn t¾c, cã hiÖu qu¶ nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc. §ã còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó häc viªn ph¸t huy n¨ng lùc c«ng t¸c vµ sau nµy ®−îc tiÕp tôc ®µo t¹o ë tr×nh ®é cao h¬n. - Coi träng c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh ®µo t¹o, kÕt hîp lý luËn víi thùc hµnh, ph¸t huy kh¶ n¨ng tù häc cña häc viªn: Qu¸ tr×nh ®µo t¹o gåm nhiÒu kh©u, kh©u nä tiÕp sau kh©u kia, g¾n bã víi nhau nh»m n©ng cao dÇn sù hiÓu biÕt cña häc viªn vµ buéc häc viªn ph¶i suy nghÜ trong häc tËp. ChÊt l−îng ®µo t¹o lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ tù ®µo t¹o. Mçi m«n häc ®Òu ph©n chia thµnh c¸c kh©u: gi¶ng bµi, ®äc tham kh¶o, th¶o luËn, lµm bµi tËp, kiÓm tra. Tuú tõng kh©u, nh−ng ph¶i qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ nguyªn t¾c lý luËn phï hîp víi thùc tÕ vµ thùc hµnh cÇn cã biÖn ph¸p thÝch øng ®Ó häc viªn ®éng n·o tham gia vµo qu¸ tr×nh ®µo t¹o, t¨ng c−êng tr×nh ®é tù ®µo t¹o cña häc viªn. - Coi träng thùc tiÔn vµ kh©u thùc tËp cuèi kho¸: Dµnh thêi gian thÝch ®¸ng trong kh©u nµy, kh«ng chØ chøa ®ùng néi dung thùc tiÔn trong bµi gi¶ng vµ khi gi¶ng mµ cßn chó träng sù h−íng dÉn tÝch cùc cña gi¸o viªn trong kh©u thùc tËp ®Ó qua ®ã häc viªn rÌn luyÖn kh¶ n¨ng thùc hµnh cña m×nh 3.3 Tiªu chuÈn cña mét ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o 3.3.1.Tiªu chuÈn vÒ môc tiªu ®µo t¹o §µo t¹o, båi d−ìng c«ng chøc lµ viÖc lµm liªn tôc, nh−ng mçi giai ®o¹n cã nh÷ng môc tiªu, môc ®Ých cô thÓ. Cã môc tiªu tøc lµ x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô ®µo t¹o cô thÓ, quy m« ®µo t¹o cô thÓ, ®Þa chØ cung cÊp c¸n bé, c«ng chøc cô thÓ phï hîp víi nhiÖm vô cña qu¶n lý trong toµn bé hÖ thèng. Môc tiªu l©u dµi vµ tæng qu¸t cña ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng c«ng chøc nhµ n−íc kh«ng ngoµi viÖc x©y dùng ®éi ngò c«ng chøc thµnh th¹o vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô; trung thµnh víi chÕ ®é x· héi chñ nghÜa; tËn tuþ víi c«ng vô; cã ®ñ tr×nh ®é n¨ng lùc ®Ó qu¶n lý tèt c«ng viÖc cña nhµ n−íc; ®¸p øng yªu cÇu c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ n−íc, n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cña bé m¸y nhµ n−íc; phôc vô tèt c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i 8 ho¸ ®Êt n−íc, thÓ hiÖn ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ luËt ph¸p cña nhµ n−íc. Trang bÞ, n©ng cao kiÕn thøc, n¨ng lùc qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ thùc thi c«ng vô cho ®éi ngò c«ng chøc hµnh chÝnh vµ c¸n bé, c«ng chøc cÊp x· nh»m x©y dùng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc chuyªn nghiÖp, cã phÈm chÊt tèt vµ ®ñ n¨ng lùc thi hµnh c«ng vô, tËn tôy phôc vô ®Êt n−íc vµ phôc vô nh©n d©n. Hép 1: Môc tiªu ®µo t¹o, båi d−ìng theo QuyÕt ®Þnh 40/2006/Q§-TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi d−ìng giai ®o¹n 2006-2010: Trong giai ®o¹n 2006 - 2010 ho¹t ®éng ®µo t¹o, båi d−ìng c«ng chøc hµnh chÝnh h−íng tíi ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu cô thÓ sau: - §¶m b¶o trang bÞ ®ñ kiÕn thøc quy ®Þnh theo tiªu chuÈn cho c«ng chøc l·nh ®¹o qu¶n lý, c«ng chøc c¸c ng¹ch c¸n sù, chuyªn viªn, chuyªn viªn chÝnh vµ chuyªn viªn cao cÊp; - PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010, 100% c«ng chøc hµnh chÝnh ®−îc trang bÞ kü n¨ng nghiÖp vô theo yªu cÇu c«ng vô vµ cã kh¶ n¨ng hoµn thµnh cã chÊt l−îng nhiÖm vô ®−îc giao; trang bÞ kiÕn thøc vÒ v¨n ho¸ c«ng së; tr¸ch nhiÖm vµ ®¹o ®øc c«ng chøc cho c«ng chøc c¸c ng¹ch; - Thùc hiÖn ®µo t¹o, båi d−ìng tr−íc khi bæ nhiÖm vµ ®µo t¹o, båi d−ìng cho c¸n bé l·nh ®¹o qu¶n lý ®−¬ng chøc; ®¶m b¶o ®Õn n¨m 2010, 100% c«ng chøc l·nh ®¹o cÊp vô, cÊp së, cÊp huyÖn ®−îc trang bÞ kü n¨ng l·nh ®¹o, qu¶n lý vµ kü n¨ng phèi hîp xö lý c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt liªn ngµnh; - TiÕn hµnh quy ho¹ch vµ tæ chøc ®µo t¹o x©y dùng ®éi ngò chuyªn gia ®Çu ngµnh vÒ qu¶n lý nhµ n−íc trªn c¸c lÜnh vùc. 3.3.2. Tiªu chuÈn vÒ thêi gian ®µo t¹o Thùc tÕ tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc cho thÊy sù tuú thuéc vµo môc ®Ých, néi dung ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng mµ mçi kho¸ häc ®Òu ®−îc tæ chøc trong nh÷ng kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. §iÒu nµy kh«ng chØ do quy ®Þnh cña c¬ quan nhµ n−íc vÒ thêi gian ph¶i ®¶m b¶o cho mçi ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, mµ cßn xuÊt ph¸t tõ ®Æc thï cña mçi ph−¬ng thøc ®µo t¹o. 3.3.3. Tiªu chuÈn vÒ phï hîp víi ®èi t−îng ®µo t¹o 9 §©y võa lµ tiªu chuÈn còng ®ång thêi võa lµ nguyªn t¾c cña viÖc lùa chän vµ x©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng. Tiªu chuÈn nµy thùc chÊt lµ ®ßi hái ph¶i ®¶m b¶o mét sù dung hîp, hµi hoµ gi÷a c¸c yÕu tè cña ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ®èi t−îng ®−îc ®µo t¹o, båi d−ìng. §èi t−îng ®µo t¹o, båi d−ìng ph¶i phï hîp vÒ chuyªn m«n, tr×nh ®é, tÝnh chÊt c«ng viÖc, ®é tuæi vµ thÝch øng vÒ mÆt thêi gian. Nã ®ßi hái ph¶i lÊy ®èi t−îng ®µo t¹o lµm xuÊt ph¸t ®iÓm ®Ó lùa chän c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng. C¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc nhµ n−íc lµ kh¸ phong phó. Cã nh÷ng lÜnh vùc mang tÝnh ®Æc thï, nhÊt lµ ®èi víi qu¶n lý nhµ n−íc theo ngµnh, lÜnh vùc do ®ã viÖc c¸c bé, ngµnh cã nh÷ng ch−¬ng tr×nh, gi¸o tr×nh riªng ®Ó ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ng−êi häc lµ hîp lý. Nh−ng qu¶n lý nhµ n−íc, qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n−íc víi t− c¸ch lµ sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc ph¶i cã nh÷ng nguyªn t¾c, quy ®Þnh, néi dung, ph−¬ng ph¸p vµ quan ®iÓm chØ ®¹o thèng nhÊt. V× thÕ, ë c¸c lÜnh vùc qu¶n lý kh¸c nhau, hay c¸c khu vùc l·nh thæ kh¸c nhau, dï cã tÝnh ®Æc thï thÕ nµo ch¨ng n÷a th× vÊn ®Ò c¬ b¶n ph¶i t¹o cho ®−îc sù phï hîp cña mét ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o víi ®èi t−îng ®µo t¹o. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ mét ch−¬ng tr×nh nh− thÕ nµo ®−îc gäi lµ phï hîp víi ®èi t−îng ®µo t¹o. §©y lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh ph−¬ng ph¸p luËn quan träng, lµm c¨n cø ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cña mét ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o. Mét ch−¬ng tr×nh ®−îc gäi lµ phï hîp nÕu chøng minh ®−îc sù thÝch øng cña nã ®èi víi tõng ®èi t−îng ®µo t¹o trong tõng hoµn c¶nh thùc tÕ. §iÒu ®ã ph¶i x©y dùng sao cho ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng lµm tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña ®èi t−îng häc, phï hîp víi tr×nh ®é, t©m lý vµ ®¸p øng sù mong ®îi cña ®èi t−îng ®−îc ®µo t¹o. Khi x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Ó phï hîp víi ®èi t−îng ®µo t¹o còng cÇn cã sù ph©n lo¹i vµ chuÈn ho¸ c¸c ®èi t−îng ®µo t¹o ®Ó tõ ®ã cã c¸c ch−¬ng tr×nh thÝch øng. II. tiÕp cËn x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o, båi d−ìng 1. C¸c nguyªn t¾c trong §T, BD häc viªn ng−êi lín Theo tµi liÖu ®µo t¹o ng−êi lín - dù ¸n VAT 5 , c¸c nguyªn t¾c ®ã bao gåm: − B¶n th©n häc viªn ph¶i muèn häc. Ng−êi lín sÏ kh«ng häc mét ®iÒu g× ®ã chØ v× ai ®ã nãi r»ng hä cÇn ph¶i häc. C«ng chøc ph¶i cã mong muèn häc ®−îc mét ®iÒu g× ®ã mçi khi quyÕt ®Þnh tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o. − Häc viªn sÏ häc tèt chØ khi nµo hä c¶m thÊy cÇn häc. Kh¸c víi trÎ em, ng−êi lín thùc tÕ h¬n trong c¸ch tiÕp cËn víi viÖc häc tËp. Hä muèn biÕt xem viÖc häc tËp sÏ gióp hä nh− thÕ nµo, ngay lËp tøc chø kh«ng ph¶i lµ 10 n¨m sau. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ nh÷ng 5 Tài liệu phục vụ "Huấn luyện giảng viên" của dự án VAT - The VietNam Australia Training Project.2002. 10 ng−êi ®· tr−ëng thµnh muèn häc ®iÒu g× ®ã tõ mçi buæi häc ®Ó mçi khi buæi häc kÕt thóc hä cã c¶m gi¸c nhËn ®−îc mét ®iÒu g× ®ã cã Ých. V× vËy, phÇn lín häc viªn ng−êi lín sÏ kh«ng kiªn tr× víi viÖc häc qu¸ nhiÒu lý thuyÕt vµ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n. Hä sÏ häc tèt nÕu ch−¬ng tr×nh häc tËp trung th¼ng vµo nh÷ng ®iÒu hä muèn häc. − Häc th«ng qua lµm viÖc. NhiÒu nghiªn cøu ®· chØ ra r»ng nÕu ng−êi lín thùc tËp ngay ®iÒu hä ®· häc ®−îc vµ duy tr× th−¬ng xuyªn viÖc sö dông nã hä sÏ nhí c¸c kiÕn thøc ®· häc l©u h¬n. V× vËy, c«ng chøc ph¶i cã c¬ héi ¸p dông ngay nh÷ng g× hä häc ®−îc khi trë l¹i lµm viÖc tr−íc khi hä quªn ®i hoÆc chñ ®éng g¹t bá khái "bé nhí" khi kh«ng ®−îc sö dông. − Häc qua viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ. NÕu néi dung häc tËp kh«ng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn, g¾n víi cuéc sèng sÏ kh«ng lµm cho ng−êi lín quan t©m. V× vËy, néi dung ®µo t¹o c«ng chøc cÇn tËp trung vµo gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò, t×nh huèng qu¶n lý cã thùc. − Kinh nghiÖm t¸c ®éng ®Õn viÖc häc tËp. Ng−êi lín lu«n liªn hÖ viÖc häc tËp cña hä víi nh÷ng ®iÒu hä ®· biÕt. NÕu kiÕn thøc míi kh«ng phï hîp víi kiÕn thøc cò, hä cã thÓ bá qua. Kinh nghiÖm lµ "con dao hai l−ìi", cã thÓ lµ vèn quý nh−ng còng cã thÓ lµ vËt c¶n ®èi víi häc tËp. Ng−êi lín th−êng häc dùa trªn kinh nghiÖm, khi ®èi mÆt víi mét kinh nghiÖm míi, hä lu«n gi¶i thÝch trªn c¬ së kinh nghiÖm cò. V× vËy, ®Ó thuyÕt phôc ng−êi lín chÊp nhËn mét th«ng tin hoÆc kü n¨ng míi, cÇn tr×nh bµy chóng theo c¸ch liªn hÖ ®Õn ®iÒu mµ häc viªn ®· biÕt. − Häc tèt h¬n trong m«i tr−êng kh«ng chÝnh thøc. NÕu m«i tr−êng häc tËp qu¸ gièng mét líp häc, c¸c häc viªn ng−êi lín cã thÓ sÏ häc kh«ng tèt. Mét sè c«ng chøc lín tuæi cã nh÷ng kû niÖm kh«ng mÊy thó vÞ l¾m vÒ nh÷ng n¨m th¸ng cßn ngåi trªn ghÕ nhµ tr−êng. V× vËy, nÕu m«i tr−êng cµng gièng "tr−êng häc" bao nhiÒu th× c¸c häc viªn cµng c¶m thÊy bÞ øc chÕ, cã c¶m gi¸c m×nh ®ang trong t×nh tr¹ng m×nh bÞ coi lµ trÎ con. §Ó kh¾c phôc ®iÒu nµy, n¬i häc cÇn ®−îc bè trÝ cµng Ýt h×nh thøc cµng tèt, vÝ dô, bµn ghÕ cÇn s¾p ®Æt theo h×nh thøc thÝch hîp ®Ó h¹n chÕ bÇu kh«ng khÝ g©y nªn c¶m xóc tiªu cùc tõ häc viªn. − Häc tèt h¬n nÕu cã sù ®a d¹ng trong ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y. Ng−êi lín häc tèt h¬n nÕu mét ý t−ëng ®−îc tr×nh bµy theo nhiÒu kiÓu kh¸c nhau hoÆc nãi c¸ch kh¸c, khi th«ng tin ®Õn víi hä th«ng 11 qua nhiÒu kªnh, chø kh«ng ph¶i chØ mét kªnh duy nhÊt. V× vËy, trong c¸c kho¸ ®µo t¹o c«ng chøc, nªn kÕt hîp nhiÒu ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y kh¸c nhau. − Sù h−íng dÉn chø kh«ng ph¶i lµ ®iÓm sè. Ng−êi lín rÊt muèn biÕt xem m×nh tiÕn bé nh− thÕ nµo trong qu¸ tr×nh häc tËp. Tuy nhiªn, hä rÊt ng¹i bÞ ®iÓm kÐm v× sî bÞ chª c−êi. V× vËy, cã thÓ ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ häc tËp "tÕ nhÞ" h¬n. Sù t¸n d−¬ng vµ h−íng dÉn mét c¸ch ch©n thµnh tõ phÝa gi¶ng viªn sÏ gióp c¸c häc viªn chèng l¹i nh÷ng t©m lý tiªu cùc trong häc tËp. 2. TiÕp cËn x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o ViÖc x©y dùng cÊu tróc ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o cã thÓ dùa trªn nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau nh−: tiÕp cËn tõ ®èi t−îng ®µo t¹o; tõ møc ®é néi dung ®µo t¹o; tõ tÝnh chÊt cña kiÕn thøc; tõ khÝa c¹nh c¸c kü n¨ng c¬ b¶n; tõ gãc ®é ngµnh khoa häc; tõ qu¸ tr×nh ®µo t¹o ... 6 . Tuy nhiªn hiÖn nay, vÒ c¬ b¶n, c¸c tæ chøc ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc cña c¸c bé ngµnh vµ ®Æc biÖt lµ Häc viÖn hµnh chÝnh quèc gia tiÕp cËn x©y dùng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o dùa trªn c¸c gãc ®é nh− sau: • Theo môc tiªu ®µo t¹o, båi d−ìng; • Theo néi dung ®µo t¹o, båi d−ìng; • Theo ®èi t−îng ®µo t¹o, båi d−ìng; • Theo thêi gian ®µo t¹o, båi d−ìng. 2.1- TiÕp cËn theo môc tiªu ®µo t¹o: §µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc lµ mét kh©u cña c«ng t¸c c¸n bé, phôc vô cho sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc quèc gia. §©y lµ ho¹t ®éng kh«ng nh»m n©ng cao tr×nh ®é, n¨ng lùc mét c¸ch chung chung mµ ph¶i g¾n víi môc tiªu sö dông. Do ®ã, cã thÓ nãi, ë hÇu hÕt c¸c n−íc trªn thÕ giíi, c«ng chøc ®−îc ph©n thµnh tõng ng¹ch nhÊt ®Þnh. C«ng chøc ë ng¹ch nµo ph¶i ®¸p øng tiªu chuÈn cña ng¹ch ®ã. Muèn ®−îc ë ng¹ch cao h¬n, ng−êi c«ng chøc ph¶i häc, ph¶i thi. ë n−íc ta còng vËy, chóng ta ®· x©y dùng vµ ban hµnh hÖ thèng tiªu chuÈn chøc danh cho tõng ng¹ch c¸n bé, c«ng chøc vµ ®· tæ chøc thi n©ng ng¹ch. ViÖc x©y dùng hÖ thèng tiªu chuÈn chøc danh cho tõng ng¹ch c¸n bé, c«ng chøc vµ viÖc thùc hiÖn Ph¸p lÖnh c¸n bé, c«ng chøc vÒ c¸c néi dung nh− thi tuyÓn dông, thi n©ng ng¹ch, chuyÓn ng¹ch c¸n bé, c«ng chøc ®· ®Æt c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d−ìng tr−íc nh÷ng môc tiªu míi. VÝ dô nh− 6 Hồ Trí Hưng. 2001. 12 nÕu môc tiªu ®µo t¹o, båi d−ìng lµ n©ng cao tr×nh ®é vµ kü n¨ng th× c¸c ch−¬ng tr×nh ®−îc x©y dùng theo tiªu chÝ ph©n ng¹ch: c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng dµnh cho c¸n bé cao cÊp, trung cÊp. NÕu môc tiªu cña ®µo t¹o, båi d−ìng lµ cËp nhËt th× ch−¬ng tr×nh ®−îc x©y dùng theo h−íng ®¹i trµ. Néi dung cña nh÷ng ch−¬ng tr×nh nµy th−êng kh«ng ®i s©u vÒ chuyªn m«n mµ mang tÝnh ®¹i chóng, phæ cËp nªn th−êng kh«ng cã sù ph©n biÖt vÒ ®èi t−îng chÆt chÏ nh− c¸c ch−¬ng tr×nh dµnh cho ®èi t−îng theo tiªu chuÈn ng¹ch, hay c¸c ®èi t−îng t¹i c¸c kho¸ båi d−ìng n©ng cao. Môc tiªu ®µo t¹o vµ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, néi dung ®µo t¹o vµ ph−¬ng thøc ®µo t¹o cã mèi quan hÖ víi nhau. Trong c¸c mèi quan hÖ ®èi t−îng môc tiªu, néi dung ph−¬ng thøc ®µo t¹o, båi d−ìng th× néi dung, môc tiªu bao giê còng ®ãng vai trß chñ ®¹o. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña ho¹t ®éng ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc: ®µo t¹o, båi d−ìng ®Ó n©ng cao tr×nh ®é n¨ng lùc vµ kü n¨ng thùc hiÖn nhiÖm vô, c«ng vô. Do ®ã, trong c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc th× yÕu tè môc tiªu bao giê còng ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu, cã tÝnh quyÕt ®Þnh, thËm chÝ tr−íc yÕu tè ®èi t−îng ®µo t¹o. Mçi mét ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o trong mçi mét kho¸ häc, cho mçi mét ®èi t−îng ®µo t¹o, båi d−ìng khi tham gia kho¸ häc ®Òu theo ®uæi nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i lùa chän nh÷ng môc tiªu thÝch hîp nhÊt cã kh¶ n¨ng ®−a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ tèt nhÊt. Râ rµng, ®Ó ®¹t ®−îc mét môc tiªu nhÊt ®Þnh, cã nhiÒu con ®−êng, nhiÒu c¸ch thøc tæ chøc thùc hiÖn. Nh−ng mçi mét c¸ch thøc tæ chøc ®Òu cã nh÷ng ®iÒu kiÖn, c¸i gi¸ cô thÓ cña nã. Cã nh÷ng c¸ch mang l¹i hiÖu qu¶ cao mµ chi phÝ thÊp, l¹i cã nh÷ng c¸ch chi phÝ cao nh−ng hiÖu qu¶ kÐm. Bªn c¹nh ®ã, nÕu c¸ch thøc tæ chøc vµ x©y dùng ch−¬ng tr×nh kh«ng phï hîp víi môc ®Ých ®Ò ra còng khã mµ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ nh− mong muèn. VÝ dô, mét trong nh÷ng ®iÓm yÕu nhÊt cña c«ng chøc hµnh chÝnh hiÖn nay lµ kü n¨ng thùc thi c«ng vô, nh−ng ph−¬ng thøc tæ chøc vµ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng hiÖn nay chØ lµ tæ chøc häc ®¹i trµ, nghe thuyÕt tr×nh lý luËn lµ chÝnh. Vµ do ®ã, môc ®Ých n©ng cao kü n¨ng ho¹t ®éng c«ng vô khã lßng mµ ®¹t ®−îc. 2.2- Theo néi dung ®µo t¹o, båi d−ìng. C«ng t¸c ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc nhµ n−íc kh«ng ®¬n thuÇn lµ kh¾c phôc sù hôt hÉng, bæ sung nh÷ng khiÕm khuyÕt, kh«ng chØ nh»m ®¸p øng yªu cÇu c«ng viÖc tr−íc m¾t, c«ng viÖc hµng ngµy cña nhµ n−íc mµ ph¶i h−íng tíi c¸c môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ l©u dµi. Theo ®ã, c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o theo néi dung ph¶i ®¸p øng vµ phï hîp víi tõng lo¹i néi dung vµ hµm l−îng néi dung ®èi víi tõng häc viªn kh¸c nhau. Theo ®ã, cã cac lo¹i ch−¬ng tr×nh sau: 13 - Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng vÒ kiÕn thøc chuyªn m«n, nghiÖp vô; - Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng vÒ lý luËn chÝnh trÞ; - Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng kiÕn thøc tin häc, ngo¹i ng÷; - Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng chuyÓn ®æi. 2.3- Theo ®èi t−îng ®µo t¹o, båi d−ìng. QuyÕt ®Þnh sè 40/2006/Q§-TTg ngµy 15/02/2006 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt KÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi d−ìng c¸n bé, c«ng chøc Nhµ n−íc giai ®o¹n 2006-2010 ®· quy ®Þnh c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o ®èi víi mçi ®èi víi c«ng chøc hµnh chÝnh gåm 3 lo¹i ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng nh− sau: + Lo¹i ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng theo ng¹ch cã ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o tiÒn c«ng vô cho c«ng chøc dù bÞ, c¸c ch−¬ng tr×nh båi d−ìng c¸n sù, chuyªn viªn, chuyªn viªn chÝnh, chuyªn viªn cao cÊp; trong ®ã ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o tiÒn c«ng vô lµ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o c¬ b¶n võa mang tÝnh lý luËn võa mang trang bÞ kü n¨ng ho¹t ®éng c«ng vô vµ ®¹o ®øc c«ng chøc. C¸c ch−¬ng tr×nh cßn l¹i lµ nh÷ng ch−¬ng tr×nh ng¾n ngµy ®µo t¹o trang bÞ kü n¨ng theo yªu cÇu nghiÖp vô cña tõng ng¹ch; + Lo¹i ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o theo chøc danh lµ lo¹i ch−¬ng tr×nh ng¾n ngµy ®µo t¹o trang bÞ kü n¨ng l·nh ®¹o qu¶n lý cho tõng lo¹i chøc danh l·nh ®¹o; + Lo¹i ch−¬ng tr×nh båi d−ìng cËp nhËt theo nhu cÇu chuyªn s©u lµ lo¹i ch−¬ngtr×nh ng¾n ngµy danh cho c«ng chøc ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc chuyªn m«n kh¸c nhau. 2.4- Theo thêi gian ®µo t¹o. - C¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng ng¾n h¹n. §©y lµ nh÷ng ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o nh»m môc ®Ých cËp nhËt, n©ng cao kiÕn thøc vµ kü n¨ng ho¹t ®éng cho ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc. Nh÷ng ch−¬ng tr×nh nµy phÇn lín kÐo dµi trong vßng 2-5 ngµy. - C¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng trung h¹n. Nh÷ng ch−¬ng tr×nh nµy th−êng kÐo dµi trong kho¶ng tõ 1-6 th¸ng. - C¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, båi d−ìng dµi h¹n. C¸c ch−¬ng tr×nh nµy th−êng kÐo dµi tõ 1 n¨m trë lªn. 14