Tài liệu Nghiên cứu đánh giá hiệu quả kinh tế nhà máy thuỷ điện, áp dụng cho nhà máy thuỷ điện sơn la

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI -------------------------------------------------------------------- §ç ®×nh long Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ m¸y thñy ®iÖn. ¸p dông cho nhµ m¸y thñy ®iÖn S¬n La LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN MINH DUỆ Hµ néi - n¨m 2004 Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan nh÷ng nghiªn cøu trong b¶n luËn v¨n nµy lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸ nh©n t«i, kh«ng sao chÐp tõ bÊt kú nghiªn cøu nµo tr-íc ®©y. NÕu cã sai sãt t«i xin hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm. Môc lôc Trang Trang phô b×a - Lêi cam ®oan - Môc lôc - Danh môc c¸c ký hiÖu viÕt t¾t - Danh môc c¸c b¶ng - Danh môc c¸c h×nh vÏ, ®å thÞ - Më ®Çu 1 Ch-¬ng 1. C¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t1.1. Tæng quan vÒ ®Çu t- vµ dù ¸n ®Çu t- 3 1.1.1. §Çu t- 3 1.1.2. Dù ¸n ®Çu t- 7 1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n ®Çu t-. 13 1.2.1. VÞ trÝ, vai trß cña ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- 13 1.2.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- ë ViÖt Nam 15 1.3. §¸nh gi¸ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n ®Çu t- 16 1.3.1. Kh¸i niÖm 16 1.3.2. C¬ së lý luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- 17 1.3.3. Ph-¬ng ph¸p vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- 3 18 1.4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- cho nhµ m¸y thñy ®iÖn 29 1.4.1. §Æc ®iÓm nhµ m¸y thñy ®iÖn 29 1.4.2. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n ®Çu t- nhµ m¸y thuû ®iÖn 30 1.4.3. C¬ së lý luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ m¸y thuû ®iÖn 33 1.4.4. Néi dung vµ ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ m¸y thñy ®iÖn S¬n La 34 Ch-¬ng 2 Tæng quan vÒ nhµ m¸y thñy ®iÖn S¬n La 41 2.1. HÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam 41 2.1.1. HiÖn tr¹ng hÖ thèng ®iÖn ViÖt Nam 41 2.1.2. Dù b¸o nhu cÇu ®iÖn n¨ng 45 2.2. Giíi thiÖu vÒ nhµ m¸y thñy ®iÖn S¬n La 48 2.2.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh dù ¸n 48 2.2.2. Sù cÇn thiÕt x©y dùng c«ng tr×nh thñy ®iÖn S¬n La 54 Ch-¬ng 3 TÝnh to¸n vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu tthuû ®iÖn S¬n La 3.1. C¬ së d÷ liÖu sö dông trong tÝnh to¸n c¸c ph-¬ng ¸n 3.2. TÝnh to¸n vµ ph©n tÝch c¸c ph-¬ng ¸n mùc n-íc d©ng b×nh th-êng vµ c«ng suÊt l¾p m¸y 3.2.1. C¸c chØ tiªu n¨ng l-îng ®Ó chän mùc n-íc d©ng b×nh th-êng 60 60 63 63 3.2.2. C¸c h¹ng môc ®Çu t- cho c«ng tr×nh 64 3.2.3. TÝnh to¸n c¸c ph-¬ng ¸n mùc n-íc d©ng b×nh th-êng 66 3.2.4. NhËn xÐt kÕt qu¶ tÝnh to¸n 75 3.2.5. Lùa chän mùc n-íc chÕt 77 3.2.6. C¸c ph-¬ng ¸n lùa chän c«ng suÊt l¾p m¸y 77 3.2.7. C¸c ph-¬ng ¸n lùa chän sè tæ m¸y 3.2.8. Ph©n tÝch ®é tin cËy cña ph-¬ng ¸n MNDBT 215m, N lm 2400 MW, 8 tæ m¸y 3.2.9. C¸c lîi Ých cña ph-¬ng ¸n lùa chän x©y dùng c«ng tr×nh thñy ®iÖn S¬n La 81 84 86 3.3 KÕt luËn 93 KÕt luËn 95 Tµi liÖu tham kh¶o - Phô lôc - 3 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- Ch-¬ng 1 C¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t1.1. Tæng quan vÒ ®Çu t- vµ dù ¸n ®Çu t1.1.1. §Çu ta. Kh¸i niÖm §Çu t- lµ ho¹t ®éng sö dông c¸c nguån lùc trong mét thêi gian t-¬ng ®èi dµi nh»m thu ®-îc lîi Ých kinh tÕ - tµi chÝnh x· héi. Nguån lùc ®-îc sö dông trong ho¹t ®éng ®Çu t- nh-: tiÒn vèn, tµi nguyªn thiªn nhiªn, t- liÖu s¶n xuÊt, søc lao ®éng, trÝ tuÖ (c«ng nghÖ, th«ng tin, ph¸t minh...). H×nh 1.1. M« t¶ ho¹t ®éng ®Çu t- Vèn H÷u h¹n Tµi nguyªn Lao ®éng VËt t-, kü thuËt Nguån lùc CÇn sö dông cã hiÖu qu¶ Cã gi¸ trÞ Kh¸c Nguån lùc sö dông trong ho¹t ®éng ®Çu t- th-êng cã gi¸ trÞ vµ h÷u h¹n. Do ®ã, cÇn sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc nh»m ®¹t ®-îc lîi Ých tèi ®a vÒ tµi ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 4 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- chÝnh (®èi víi dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh), kinh tÕ - x· héi (®èi víi dù ¸n c«ng céng). KÕt qu¶ ë ®©y cã thÓ lµ sù t¨ng thªm vÒ: tµi s¶n vËt chÊt, tµi s¶n tµi chÝnh, tµi s¶n trÝ tuÖ, nguån nh©n lùc... §Çu t- x¶y ra trong mét thêi gian t-¬ng ®èi dµi th-êng tõ hai n¨m trë lªn ®Õn 50, 70 n¨m hoÆc l©u h¬n n÷a. Nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ ng¾n h¹n trong vßng mét n¨m th-êng kh«ng gäi lµ ®Çu t-. Ho¹t ®éng ®Çu t- lu«n h-íng ®Õn môc ®Ých sinh lîi cho chñ ®Çu t- vµ ®ßi hái mét l-îng vèn lín n»m khª ®äng, kh«ng vËn ®éng trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t- (vèn kh«ng sinh lêi), do thêi gian tiÕn hµnh mét c«ng cuéc ®Çu t- cho ®Õn khi c¸c thµnh qu¶ cña nã ph¸t huy t¸c dông th-êng kÐo dµi trong nhiÒu n¨m th¸ng. Thªm vµo ®ã, thêi gian ®Ó vËn hµnh c¸c kÕt qu¶ ®Çu t- ®Ó thu håi vèn hoÆc ®Õn khi thanh lý tµi s¶n do vèn ®Çu t- t¹o ra còng th-êng kÐo dµi. b. Ph©n lo¹i ®Çu t§Çu t- cã thÓ ®-îc ph©n thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau tuú theo tõng gãc ®é nghiªn cøu. * Ph©n lo¹i theo môc tiªu ®Çu t- §Çu t- míi. - §Çu t- më réng. - §Çu t- c¶i t¹o, hiÖn ®¹i ho¸. * Ph©n lo¹i theo møc ®é tham gia qu¶n lý cña chñ ®Çu t- §Çu t- gi¸n tiÕp. - §Çu t- trùc tiÕp. * Ph©n lo¹i theo thêi gian sö dông - §Çu t- ng¾n h¹n. - §Çu t- trung h¹n. - §Çu t- dµi h¹n. c. C¸c giai ®o¹n ®Çu t- ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 5 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- - Giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t- bao gåm nh÷ng néi dung: X¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt ®Çu t-. TiÕp xóc, th¨m dß thÞ tr-êng. §iÒu tra kh¶o s¸t chän ®Þa ®iÓm. LËp, thÈm ®Þnh dù ¸n kh¶ thi. - Giai ®o¹n chuÈn bÞ thùc hiÖn ®Çu t-, bao gåm nh÷ng c«ng viÖc: Kh¶o s¸t thiÕt kÕ, lËp dù to¸n. ThÈm tra, xÐt duyÖt hå s¬ thiÕt kÕ dù to¸n. §Æt thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, vËt t-, kü thuËt thuª chuyªn gia (nÕu cÇn). Tæ chøc ®Êu thÇu, giao nhËn thÇu; gi¶i phãng, bµn giao mÆt b»ng, chuÈn bÞ x©y l¾p. - Giai ®o¹n trùc tiÕp ®Çu t-: TiÕn hµnh toµn bé c¸c c«ng viÖc ®-îc ho¹ch ®Þnh theo thiÕt kÕ ®óng tiÕn ®é; tæ chøc gi¸m s¸t ®Ó ®¶m b¶o chÊt l-îng thi c«ng c¸c c«ng tr×nh chÝnh phô; l¾p ®Æt thiÕt bÞ, ch¹y thö, nghiÖm thu, bµn giao, thanh to¸n, b¶o hµnh. - Giai ®o¹n khai th¸c: §©y lµ giai ®o¹n quan träng cña dù ¸n ®Çu tnh»m t¹o ra s¶n phÈm dÞch vô ®Ó thu lîi. Tuy nhiªn, trong tr-êng hîp nhµ n-íc ®Çu t- th× dù ¸n ®Çu t- ®-îc xem nh- kÕt thóc sau khi bµn giao c«ng tr×nh, b¾t ®Çu ®-a vµo khai th¸c. d. Vèn ®Çu t* Kh¸i niÖm vèn ®Çu tVèn ®Çu t- lµ tiÒn tÝch luü cña x· héi, cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô, lµ tiÒn tiÕt kiÖm cña d©n c- vµ vèn huy ®éng tõ c¸c nguån kh¸c ®-îc ®-a vµo sö dông trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh»m duy tr× tiÒm lùc s½n cã vµ t¹o ra tiÒm lùc míi cho nÒn s¶n xuÊt x· héi. * Nguån cña vèn ®Çu t- ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 6 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- Nãi chung nguån cña vèn ®Çu t- ®-îc h×nh thµnh tõ hai nguån c¬ b¶n. §ã lµ vèn huy ®éng trong n-íc vµ vèn huy ®éng n-íc ngoµi. - Vèn ®Çu t- trong n-íc ®-îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån vèn sau ®©y: + Vèn tÝch lòy tõ ng©n s¸ch. + Vèn tÝch lòy cña c¸c doanh nghiÖp. + Vèn tiÕt kiÖm cña d©n c-. - Vèn huy ®éng tõ n-íc ngoµi: gåm vèn ®Çu t- trùc tiÕp vµ vèn ®Çu t- gi¸n tiÕp. + Vèn ®Çu t- trùc tiÕp lµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ng-êi n-íc ngoµi ®Çu t- sang n-íc kh¸c vµ trùc tiÕp qu¶n lý hoÆc tham gia qu¶n lý qu¸ tr×nh sö dông vµ thu håi vèn ®Çu t- ®· bá ra. + Vèn ®Çu t- gi¸n tiÕp lµ vèn cña c¸c ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®-îc thùc hiÖn d-íi c¸c h×nh thøc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, cho vay -u ®·i víi thêi h¹n dµi vµ l·i suÊt thÊp, vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn (ODA). * Néi dung cña vèn ®Çu t§øng trªn gãc ®é qu¶n lý vÜ m« vèn ®Çu t- bao gåm c¸c kho¶n môc chÝnh sau ®©y: - C¸c chi phÝ ®Ó t¹o ra tµi s¶n cè ®Þnh míi hoÆc b¶o d-ìng sù ho¹t ®éng cña c¸c tµi s¶n cè ®Þnh cã s½n. - C¸c chi phÝ ®Ó t¹o ra tµi s¶n l-u ®éng. - C¸c chi phÝ chuÈn bÞ ®Çu t-: lµ toµn bé chi phÝ cho qu¸ tr×nh so¹n th¶o mét dù ¸n (chiÕm kho¶ng 0,3 - 15% chi phÝ toµn bé). - C¸c chi phÝ dù phßng cho c¸c kho¶n chi ph¸t sinh kh«ng dù kiÕn tr-íc. §øng trªn gãc ®é qu¶n lý vi m«, trong mçi néi dung trªn l¹i bao gåm nhiÒu kho¶n chi tïy thuéc vµo vÞ trÝ, chøc n¨ng, b¶n chÊt vµ c«ng dông cña mçi kho¶n. ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 7 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- - Chi cho tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm: Chi cho qu¶n lý ®Êt ®ai, chi cho x©y dùng c¸c c«ng tr×nh, chi cho mua s¾m thiÕt bÞ, chi phÝ kh¸c. - Chi cho tµi s¶n l-u ®éng bao gåm: Chi phÝ n»m trong giai ®o¹n s¶n xuÊt (chi phÝ tiªu hao nhiªn liÖu, lao ®éng...), chi phÝ n»m trong giai ®o¹n l-u th«ng. - Chi phÝ cho giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t- (chi phÝ cho giai ®o¹n nghiªn cøu vµ ph¸t hiÖn c¬ héi ®Çu t-, chi cho giai ®o¹n nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi, chi cho giai ®o¹n nghiªn cøu kh¶ thi, chi cho giai ®o¹n thÈm ®Þnh dù ¸n). - Chi phÝ dù phßng TÇm quan träng cña ho¹t ®éng ®Çu t-, ®Æc ®iÓm vµ sù phøc t¹p vÒ mÆt kü thuËt, hiÖu qu¶ tµi chÝnh, kinh tÕ - x· héi cña ho¹t ®éng ®Çu t- ®ßi hái ®Ó tiÕn hµnh mét c«ng cuéc ®Çu t- ph¶i cã sù chuÈn bÞ cÈn thËn vµ nghiªm tóc. Sù chuÈn bÞ nµy ®-îc thÓ hiÖn ë viÖc so¹n th¶o c¸c dù ¸n ®Çu t-, cã nghÜa lµ mäi c«ng cuéc ®Çu t- ph¶i ®-îc tiÕn hµnh theo dù ¸n th× míi cã hiÖu qu¶. 1.1.2. Dù ¸n ®Çu ta. Kh¸i niÖm Theo NghÞ ®Þnh 177 - CP ngµy 20/10/1994 “Dù ¸n ®Çu t­ lµ mét tËp hîp nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ viÖc bá vèn ®Ó t¹o míi, më réng hoÆc c¶i t¹o nh÷ng ®èi t-îng nhÊt ®Þnh nh»m ®¹t ®-îc sù t¨ng tr-ëng vÒ sè l-îng, c¶i tiÕn hoÆc n©ng cao chÊt l-îng cña s¶n phÈm hay dÞch vô nµo ®ã trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh”. VÒ mÆt h×nh thøc, dù ¸n bao gåm c¸c v¨n b¶n, giÊy tê tËp hîp thµnh c¸c hå s¬, giÊy tê cÇn thiÕt ®Ó tr×nh bµy mét c¸ch chi tiÕt vµ cã hÖ thèng toµn bé c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ, kü thuËt, tµi chÝnh cã ¶nh h-ëng ®Õn viÖc ®Çu t- vµ khai th¸c c«ng tr×nh sau nµy. VÒ mÆt néi dung, dù ¸n ®Çu t- lµ tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cô thÓ vÒ kü thuËt, tµi chÝnh cã liªn quan ®Õn nhau ®-îc kÕ ho¹ch hãa nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®· x¸c ®Þnh b»ng nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh»m t¹o ra nh÷ng kÕt qu¶, ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 8 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- hiÖu qu¶ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh th«ng qua viÖc sö dông c¸c nguån lùc ®· ®-îc c©n ®èi, x¸c ®Þnh. Trªn gãc ®é qu¶n lý, dù ¸n ®Çu t- lµ mét c«ng cô qu¶n lý viÖc sö dông vèn, vËt t-, lao ®éng ®Ó t¹o ra c¸c kÕt qu¶ tµi chÝnh, kinh tÕ - x· héi trong mét thêi gian dµi. Trªn gãc ®é kÕ ho¹ch hãa, dù ¸n ®Çu t- lµ mét c«ng cô thÓ hiÖn kÕ ho¹ch chi tiÕt cña mét ho¹t ®éng ®Çu t- s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, lµm tiÒn ®Ò cho c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t- vµ tµi trî. Dù ¸n ®Çu t- lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ riªng biÖt nhá nhÊt trong c«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa nÒn kinh tÕ nãi chung. Mét dù ¸n ®Çu t- bao gåm bèn thµnh phÇn chÝnh: - Môc tiªu cña dù ¸n ®Çu t- ®-îc thÓ hiÖn ë hai møc do thùc hiÖn dù ¸n ®em l¹i vµ môc tiªu tr-íc m¾t lµ c¸c môc ®Ých cô thÓ cÇn ®¹t ®-îc cña viÖc thùc hiÖn dù ¸n. - C¸c kÕt qu¶: ®ã lµ nh÷ng kÕt qu¶ cô thÓ, cã thÓ ®Þnh l-îng ®-îc t¹o ra tõ ho¹t ®éng kh¸c nhau cña dù ¸n. §©y lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña dù ¸n. - C¸c ho¹t ®éng: lµ nh÷ng nhiÖm vô hoÆc hµnh ®éng ®-îc thùc hiÖn trong dù ¸n ®Ó t¹o ra c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Nh÷ng nhiÖm vô hoÆc hµnh ®éng nµy cïng víi mét lÞch biÓu vµ tr¸ch nhiÖm cô thÓ cña c¸c bé phËn thùc hiÖn sÏ t¹o thµnh kÕt qu¶ lµm viÖc cña dù ¸n. - C¸c nguån lùc vÒ vËt chÊt, tµi chÝnh vµ con ng-êi cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n. Gi¸ trÞ hoÆc chi phÝ cña c¸c nguån lùc nµy chÝnh lµ vèn ®Çu t- cÇn cho dù ¸n. - Trong c¸c thµnh phÇn trªn th× kÕt qu¶ ®-îc coi lµ cét mèc ®¸nh dÊu tiÕn ®é cña dù ¸n. V× vËy, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ph¶i th-êng xuyªn theo dâi ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®-îc. Nh÷ng ho¹t ®éng nµo cã liªn quan trùc tiÕp ®èi víi viÖc t¹o ra c¸c kÕt qu¶ ®-îc coi lµ ho¹t ®éng chñ yÕu ph¶i ®-îc ®Æc biÖt quan t©m. ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 9 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- b. Yªu cÇu cña mét dù ¸n ®Çu tMét dù ¸n ®Çu t- ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau: - TÝnh khoa häc: TÝnh khoa häc cña c¸c dù ¸n ®Çu t- ®ßi hái nh÷ng ng-êi so¹n th¶o dù ¸n ®Çu t- ph¶i cã mét qu¸ tr×nh so¹n th¶o tØ mØ, kü cµng vµ tÝnh to¸n thËn träng, chÝnh x¸c tõng néi dung cña dù ¸n, ®Æc biÖt lµ néi dung vÒ tµi chÝnh, néi dung vÒ c«ng nghÖ, kü thuËt. CÇn cã sù t- vÊn cña c¸c c¬ quan chuyªn m«n vÒ dÞch vô ®Çu t- trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o dù ¸n. - TÝnh thùc tiÔn: C¸c néi dung cña dù ¸n ph¶i ®-îc nghiªn cøu vµ x¸c ®Þnh trªn c¬ së xem xÐt, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®óng møc c¸c ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cô thÓ liªn quan trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp tíi ho¹t ®éng ®Çu t-. - TÝnh ph¸p lý: Dù ¸n cÇn cã c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c, tøc lµ phï hîp víi chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p cña Nhµ n-íc vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan. - TÝnh ®ång nhÊt: §Ó ®¶m b¶o tÝnh ®ång nhÊt cña dù ¸n, c¸c dù ¸n ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh chung cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng vÒ ho¹t ®éng ®Çu t-, kÓ c¶ c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc ®Çu t-. §èi víi c¸c dù ¸n quèc tÕ cßn ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh chung mang tÝnh quèc tÕ. c. Néi dung chñ yÕu cña dù ¸n ®Çu tNéi dung chñ yÕu cña dù ¸n ®Çu t- bao gåm c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ vi m« vµ vÜ m«, qu¶n lý vµ kü thuËt. Nh÷ng khÝa c¹nh nµy ë c¸c dù ¸n thuéc c¸c ngµnh kh¸c nhau ®Òu cã nh÷ng nÐt ®Æc thï riªng. Tuy nhiªn, viÖc xem xÐt c¸c khÝa c¹nh nµy ®èi víi dù ¸n c«ng nghiÖp lµ phøc t¹p h¬n c¶. Do ®ã, viÖc lùa chän lÜnh vùc c«ng nghiÖp ®Ó m« t¶ kü thuËt so¹n th¶o vµ ph©n tÝch dù ¸n sÏ t¹o ra mét m« h×nh t-¬ng ®èi hoµn chØnh. Néi dung chñ yÕu cña mét dù ¸n ®Çu t- thuéc lÜnh vùc c«ng nghiÖp bao gåm c¸c vÊn ®Ò sau ®©y: - Xem xÐt c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi tæng qu¸t cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn vµ ph¸t huy t¸c dông cña dù ¸n ®Çu t-. - Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm hoÆc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña dù ¸n. ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 10 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- - Nghiªn cøu khÝa c¹nh kü thuËt cña dù ¸n. - Ph©n tÝch khÝa c¹nh tæ chøc qu¶n lý vµ nh©n lùc cña dù ¸n. - Ph©n tÝch khÝa c¹nh tµi chÝnh cña dù ¸n. - Ph©n tÝch khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi cña dù ¸n. d. Tr×nh tù x©y dùng vµ thùc hiÖn dù ¸n ®Çu tDù ¸n ®Çu t- thÓ hiÖn toµn bé c¸c vÊn ®Ò thÞ tr-êng kinh tÕ, kü thuËt, c«ng nghÖ, x©y dùng, tæ chøc thi c«ng x©y l¾p, kh¶ n¨ng thu håi vèn vµ sinh lêi cña dù ¸n. TÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò ®ã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc ®iÒu hµnh, khai th¸c vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n. C¸c giai ®o¹n ®Çu t- ®-îc biÓu hiÖn theo s¬ ®å sau: H×nh 1.2. Tr×nh tù x©y dùng vµ thùc hiÖn dù ¸n Giai ®o¹n I - X©y dùng dù ¸n Nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t- Nghiªn cøu lËp dù ¸n tiÒn kh¶ thi Nghiªn cøu lËp dù ¸n kh¶ thi ThÈm ®Þnh dù ¸n Giai ®o¹n II - thùc hiÖn dù ¸n ThiÕt kÕ kü thuËt Th-¬ng l-îng ký kÕt H§ ®Êu thÇu §µo t¹o c¸n bé xö lý ®iÒu hµnh dù ¸n Ch¹y thö nghiÖm thu Giai ®o¹n III - VËn hµnh khai th¸c dù ¸n ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 11 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- e. C¸c lo¹i dù ¸n ®Çu tPh©n lo¹i dù ¸n ®Çu t- sÏ thuËn tiÖn cho viÖc theo dâi qu¶n lý vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t-. Cã thÓ ph©n lo¹i dù ¸n ®Çu t- theo c¸c tiªu thøc sau: - Theo c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt dù ¸n ®Çu t- ®-îc chia thµnh: + Dù ¸n ®Çu t- theo chiÒu réng. + Dù ¸n ®Çu t- theo chiÒu s©u. - Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng trong x· héi cña dù ¸n ®Çu t- cã thÓ ph©n chia thµnh: + Dù ¸n ®Çu t- ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. + Dù ¸n ®Çu t- ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt. + Dù ¸n ®Çu t- ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. - Theo giai ®o¹n ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t- trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi cã thÓ ph©n lo¹i: + Dù ¸n ®Çu t- th-¬ng m¹i. + Dù ¸n ®Çu t- s¶n xuÊt. - Theo thêi gian thùc hiÖn vµ ph¸t huy t¸c dông ®Ó thu håi ®ñ vèn ®· bá ra, cã thÓ ph©n chia thµnh: + Dù ¸n ®Çu t- ng¾n h¹n. + Dù ¸n ®Çu t- dµi h¹n. - Theo ph©n cÊp qu¶n lý chia dù ¸n thµnh 3 nhãm A, B, C. - Theo nguån vèn, dù ¸n cã thÓ chia thµnh: + Dù ¸n ®Çu t- cã vèn huy ®éng trong n-íc (vèn tÝch lòy cña ng©n s¸ch, cña doanh nghiÖp, tiÒn tiÕt kiÖm cña d©n c-). + Dù ¸n ®Çu t- cã vèn huy ®éng tõ n-íc ngoµi (vèn ®Çu t- gi¸n tiÕp, vèn ®Çu t- trùc tiÕp). ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 12 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- - Theo vïng l·nh thæ (theo vïng kinh tÕ cña ®Êt n-íc). C¸ch ph©n lo¹i nµy cho thÊy t×nh h×nh ®Çu t- cña tõng tØnh, tõng vïng kinh tÕ vµ ¶nh h-ëng cña ®Çu t- ®èi víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë tõng ®Þa ph-¬ng. f. Vai trß cña dù ¸n ®Çu tCã thÓ kh¸i qu¸t vai trß cña dù ¸n ®Çu t- nh- sau: - Dù ¸n ®Çu t- lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó chuyÓn dÞch vµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ. - Dù ¸n ®Çu t- gi¶i quyÕt quan hÖ cung - cÇu vÒ vèn trong ph¸t triÓn. - Dù ¸n ®Çu t- gãp phÇn x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt nguån lùc míi cho ph¸t triÓn. - Dù ¸n ®Çu t- gi¶i quyÕt quan hÖ cung - cÇu vÒ s¶n phÈm, dÞch vô trªn thÞ tr-êng, c©n ®èi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong x· héi. - Dù ¸n ®Çu t- gãp phÇn kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho nh©n d©n, c¶i biÕn bé mÆt kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n-íc. g. C¸c lo¹i ph©n tÝch ®èi víi dù ¸n ®Çu t* Ph©n tÝch kinh tÕ - kü thuËt Môc ®Ých cña ph©n tÝch kinh tÕ - kü thuËt lµ lùa chän ph-¬ng ¸n tèi -u vÒ c«ng nghÖ, kü thuËt trªn quan ®iÓm kinh tÕ - kü thuËt. C¸c b-íc ph©n tÝch kinh tÕ - kü thuËt bao gåm: + §Ò xuÊt c¸c ph-¬ng ¸n vµ lo¹i trõ c¸c ph-¬ng ¸n kh«ng hîp lý ban ®Çu. + X¸c ®Þnh lîi Ých vµ chi phÝ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp c¸c ph-¬ng ¸n cßn l¹i. + TÝnh to¸n lîi Ých vµ chi phÝ. + So s¸nh lùa chän ph-¬ng ¸n tèi -u theo c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸. ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 13 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- Khi tÝnh to¸n lîi Ých vµ chi phÝ tÝnh theo gi¸ -íc tÝnh (gi¸ ¶o), kh«ng tÝnh theo gi¸ thÞ tr-êng. Nguån vèn dù ¸n, thuÕ vµ c¸c tÝnh to¸n tµi chÝnh kh«ng kÓ ®Õn. * Ph©n tÝch kinh tÕ - tµi chÝnh Môc ®Ých cña ph©n tÝch tµi chÝnh nh»m x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ vÒ tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp, lîi nhuËn mang l¹i cho chñ ®Çu t-. C¸c b-íc ph©n tÝch kinh tÕ tµi chÝnh: + X¸c ®Þnh nguån vèn dù ¸n (vèn tù cã, vèn vay). + Ph-¬ng thøc khÊu hao, tr¶ vèn gèc vµ l·i, thuÕ. + X©y dùng dßng tiÒn sau thuÕ. + TÝnh to¸n c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶. Khi tÝnh to¸n dßng thu, dßng chi trong ph©n tÝch kinh tÕ - tµi chÝnh tÝnh theo gi¸ thÞ tr-êng. * Ph©n tÝch kinh tÕ - x· héi Môc ®Ých cña ph©n tÝch kinh tÕ - x· héi dù ¸n ®Çu t- nh»m x¸c ®Þnh vÞ trÝ vµ vai trß cña dù ¸n ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn ®Êt n-íc. §ång thêi x¸c ®Þnh sù ®ãng gãp thiÕt thùc cña dù ¸n vµo t¨ng tr-ëng GDP, thu hót viÖc lµm, thu ngo¹i tÖ, ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph-¬ng. Ph©n tÝch kinh tÕ - x· héi xuÊt ph¸t tõ lîi Ých nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ toµn x· héi. 1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n ®Çu t1.2.1. VÞ trÝ, vai trß cña ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu tTrong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n-íc, mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong ®ã cã ho¹t ®éng ®Çu t- ®-îc xem xÐt tõ hai gãc ®é nhµ ®Çu t- vµ nÒn kinh tÕ. Trªn gãc ®é nhµ ®Çu t-, môc ®Ých cô thÓ cã thÓ cã nhiÒu nh-ng quy tô l¹i lµ yÕu tè lîi nhuËn. Kh¶ n¨ng sinh lîi cña dù ¸n lµ th-íc ®o chñ yÕu quyÕt ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 14 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- ®Þnh sù chÊp nhËn mét viÖc lµm m¹o hiÓm cña nhµ ®Çu t-. Kh¶ n¨ng sinh lîi cµng cao th× cµng hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t-. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i mäi dù ¸n cã kh¶ n¨ng sinh lîi cao ®Òu t¹o ra nh÷ng ¶nh h-ëng tèt ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ x· héi. Do vËy, trªn gãc ®é nÒn kinh tÕ hay nãi c¸ch kh¸c trªn gãc ®é qu¶n lý vÜ m« ph¶i xem xÐt ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t- cã ¶nh h-ëng g× ®èi víi viÖc thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña dù ¸n hay nãi c¸ch kh¸c lµ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr-êng. §iÒu nµy ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng bëi: - §èi víi chñ ®Çu t-: PhÇn ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi, ¶nh h-ëng vÒ m«i tr-êng lµ c¨n cø chñ yÕu ®Ó chñ ®Çu t- thuyÕt phôc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn chÊp thuËn dù ¸n vµ thuyÕt phôc c¸c ng©n hµng cho vay vèn. - §èi víi nhµ n-íc: lµ c¨n cø chñ yÕu ®Ó quyÕt ®Þnh cã cÊp giÊy phÐp hay kh«ng. - §èi víi c¸c ng©n hµng, c¸c c¬ quan viÖn trî song ph-¬ng còng lµ c¨n cø chñ yÕu ®Ó hä quyÕt ®Þnh cã tµi trî vèn hay kh«ng. C¸c ng©n hµng quèc tÕ rÊt nghiªm ngÆt trong vÊn ®Ò nµy. NÕu kh«ng chøng minh ®-îc c¸c lîi Ých kinh tÕ - x· héi th× hä sÏ kh«ng tµi trî. Tõ viÖc ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi kÕt hîp víi hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ cho chñ ®Çu t- sÏ ®¸nh gi¸ ®-îc hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi tæng hîp lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c¬ quan xem xÐt ra quyÕt ®Þnh vµ chñ ®Çu t- thùc hiÖn dù ¸n. §èi víi nh÷ng dù ¸n quan träng do møc ®é ¶nh h-ëng lín ®èi víi nÒn kinh tÕ th× hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi ph¶i ®-îc coi träng. TÊt nhiªn kh«ng thÓ bá qua hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ - tµi chÝnh, nh-ng nh÷ng c¨n cø vÒ kinh tÕ - x· héi (c«ng nghÖ vµ kü thuËt cã ®¶m b¶o ? ¶nh h-ëng ®Õn m«i tr-êng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi…) lµ c¬ së ®Ó ®-a ra c¸c ph-¬ng ¸n ®Çu t- sau ®ã ®¸nh gi¸ vÒ mÆt kinh tÕ lùa chän ph-¬ng ¸n tèt nhÊt. Sù kh¸c biÖt trªn ®©y dÉn ®Õn yªu ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 15 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- cÇn cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi nh÷ng dù ¸n cã møc ®é ¶nh h-ëng ®a d¹ng (c¶ tèt vµ xÊu ®Õn kinh tÕ - x· héi) tøc hiÖu qu¶ kinh tÕ tæng hîp. 1.2.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- ë ViÖt Nam Cïng víi viÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n-íc. ViÖc lËp, thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t- còng cã nh÷ng thay ®æi vÒ ph-¬ng ph¸p luËn còng nh- c¸ch tÝnh to¸n, ph©n tÝch tµi chÝnh. Tuy nhiªn, viÖc ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ tæng hîp mµ chñ yÕu lµ viÖc ph©n tÝch vÒ lîi Ých kinh tÕ - x· héi vÉn ch-a ®-îc thùc sù chó träng ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng dù ¸n võa vµ nhá. Thùc chÊt, ph©n tÝch lîi Ých kinh tÕ x· héi vµ m«i tr-êng lµ mét néi dung quan träng cña ph©n tÝch dù ¸n bëi: Dù ¸n cã thÓ cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt tµi chÝnh nh-ng l¹i cã nh÷ng ¶nh h-ëng kh«ng tèt ®Õn m«i tr-êng sinh th¸i, sù an toµn cña c¸c khu vùc d©n c- l©n cËn mµ ®«i khi chi phÝ mµ x· héi bá ra ®Ó kh¾c phôc sù cè lín h¬n nhiÒu so víi lîi Ých mang l¹i cho chñ ®Çu t-. MÆc dï quan träng nh- vËy, nh-ng néi dung vµ ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh tÕ l¹i cßn kh¸ míi mÎ ®èi víi n-íc ta. Khi ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t- kh«ng thÓ tr¸nh khái mét sè khã kh¨n, lóng tóng b-íc ®Çu nh- thiÕu th«ng tin, thiÕu c¸c chØ tiªu tæng hîp, thiÕu c¸c ®Þnh chuÈn ph¶i so s¸nh phÇn lín ph¶i tham kh¶o kinh nghiÖm cña c¸c n-íc kh¸c. Trong nh÷ng n¨m ®Çu thêi kú ®æi míi kh¸ nhiÒu c¸c dù ¸n cì võa vµ nhá g©y ¶nh h-ëng ®Õn m«i tr-êng sinh th¸i chñ yÕu lµ m«i tr-êng n-íc (chÊt th¶i c«ng nghiÖp th¶i ra c¸c s«ng suèi). Do møc ®é ¶nh h-ëng cña dù ¸n ®Õn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph-¬ng lµ kh¸ lín nªn nh÷ng c«ng tr×nh ®ã vÉn tån t¹i vµ tiÕp tôc g©y « nhiÔm mÆc dï ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p xö lý chÊt th¶i, gi¶m bít møc ®é « nhiÔm. Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t- thªm d©y chuyÒn xö lý chÊt th¶i ¶nh h-ëng nghiªm träng ®Õn hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n trong khi ®ã x· héi ph¶i bá ra chi phÝ kh¾c phôc « nhiÔm. ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 16 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- Thêi gian gÇn ®©y viÖc ph©n tÝch dù ¸n ®Çu t- cµng chó träng ®Õn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ tæng hîp tõ hiÖu qu¶ tµi chÝnh ®Õn lîi Ých kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr-êng. Dï r»ng ë cÊp ®é ®Þa ph-¬ng ®«i khi v× nh÷ng lîi Ých tr-íc m¾t c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn vÉn ®ång ý cho triÓn khai nh÷ng dù ¸n ¶nh h-ëng ®Õn m«i tr-êng sinh th¸i. Dù ¸n trång c©y keo lai thay thÕ rõng trµm ngËp mÆn ë Cµ Mau míi ®©y lµ mét vÝ dô. 1.3. §¸nh gi¸, ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n ®Çu t1.3.1. Kh¸i niÖm Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n lµ qu¸ tr×nh ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ tæng hîp cña dù ¸n ®Çu t- bao gåm qu¸ tr×nh ph©n tÝch lîi Ých vµ chi phÝ kinh tÕ nh»m chän ph-¬ng ¸n ®Çu t- tèi -u vµ tõ ®ã ®¸nh gi¸ dù ¸n ®Çu t- theo c¸c tiªu chuÈn vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi ®-îc ®o l-êng b»ng gi¸ trÞ x· héi thùc tÕ cña chóng. Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n cã ý nghÜa quan träng ®ã lµ: - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi dù ¸n ë tÇm vÜ m« cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ®óng vµ ®ñ. - B¶o vÖ c¸c lîi Ých kinh tÕ - x· héi cña quèc gia. - Ph©n tÝch ®óng vµ ®ñ lîi Ých vµ chi phÝ kinh tÕ cña dù ¸n trªn c¬ së gi¸ trÞ x· héi thùc tÕ cña chóng nh»m ®iÒu tiÕt c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« còng nhchiÕn l-îc vµ chÝnh s¸ch kinh doanh cña doanh nghiÖp. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c n-íc trªn thÕ giíi ®Òu x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña m×nh, tuy r»ng møc ®é vµ c¸ch thøc can thiÖp cña nhµ n-íc vµo qu¸ tr×nh lËp vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch cã kh¸c nhau. ë mét sè n-íc, nhµ n-íc chØ x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ®Þnh h-íng. ë mét sè n-íc kh¸c, nhµ n-íc trùc tiÕp Ên ®Þnh c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch. Dï lµ trong ®iÒu kiÖn kÕ ho¹ch ®Þnh h-íng hay kÕ ho¹ch mÖnh lÖnh khi ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ do dù ¸n ®em l¹i ®Òu ph¶i x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña dù ¸n trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n. Nãi c¸ch kh¸c, ph¶i xem ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi 17 —— c¬ së lý thuyÕt vµ ph-¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- xÐt viÖc thùc hiÖn dù ¸n sÏ ®ãng gãp g× cho viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n (dù ¸n cã s¶n xuÊt lo¹i s¶n phÈm thuéc diÖn -u tiªn cña kÕ ho¹ch kh«ng? Dù ¸n cã phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thuéc diÖn -u tiªn hay kh«ng?). TiÕp ®Õn lµ xem xÐt møc ®é ®ãng gãp cô thÓ cña dù ¸n vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n-íc th«ng qua mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu ®Þnh l-îng nh- møc ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch, møc tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ cho nÒn kinh tÕ, sè lao ®éng cã viÖc lµm nhê thùc hiÖn dù ¸n... 1.3.2. C¬ së lý luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu tPh©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n ®Çu t- dùa trªn xem xÐt lîi Ých kinh tÕ - x· héi. Lîi Ých kinh tÕ - x· héi cña dù ¸n ®Çu t- lµ lo¹i lîi Ých vÒ kinh tÕ vµ x· héi ®-îc xem xÐt theo gi¸c ®é vÜ m« cña toµn bé nÒn kinh tÕ vµ cña toµn x· héi. Lîi Ých kinh tÕ - x· héi cña dù ¸n ®Çu t- chÝnh lµ sù ®¸p øng cña dù ¸n ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu chung cña x· héi thu ®-îc so víi c¸c ®ãng gãp mµ nÒn kinh tÕ - x· héi bá ra khi x©y dùng dù ¸n. Nh÷ng sù ®¸p øng nµy cã thÓ ®-îc xem xÐt mang tÝnh ®Þnh tÝnh nh®¸p øng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, phôc vô viÖc thùc hiÖn chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch cña nhµ n-íc gãp phÇn chèng « nhiÔm m«i tr-êng, c¶i t¹o m«i sinh hoÆc ®o l-êng b»ng c¸c tÝnh to¸n ®Þnh l-îng nh- møc t¨ng thu cho ng©n s¸ch, møc gia t¨ng sè ng-êi cã viÖc lµm, møc t¨ng thu phÝ ngo¹i tÖ. Lîi Ých kinh tÕ - x· héi phøc t¹p h¬n lîi Ých tµi chÝnh kh«ng nh÷ng vÒ chñng lo¹i lîi Ých mµ cßn vÒ tÝnh thay ®æi cña lîi Ých theo thêi gian vµ theo tõng quèc gia. VÝ dô, ë mét giai ®o¹n nµo ®ã lîi Ých kinh tÕ - x· héi cña quèc gia ®ßi hái ph¶i coi viÖc gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp lµ chÝnh, nh-ng ë mét giai ®o¹n kh¸c l¹i ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt khan hiÕm lao ®éng lµ chÝnh. Mét quèc gia nµy ®ßi hái dù ¸n ®Çu t- ph¶i tiÕt kiÖm tµi nguyªn lµ chÝnh, mét quèc gia kh¸c l¹i ®ßi hái ph¶i tiÕt kiÖm lao ®éng lµ chÝnh... ———— ®ç ®×nh long - trung t©m sau ®¹i häc- tr-êng ®¹i häc b¸ch khoa hµ néi