BTS
VNCHS
Bé thuû s¶n
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
170 - Lª Lai - H¶i Phßng
B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi:
Nghiªn cøu c¶i tiÕn vµ øng dông c«ng nghÖ míi
trong nghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë vïng biÓn
miÒn trung vµ ®«ng nam bé
TS. NguyÔn long
7370
20/5/2009
H¶i Phßng, th¸ng 2/2007
BTS
VNCHS
Bé thuû s¶n
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
170 - Lª Lai - H¶i Phßng
B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi:
Nghiªn cøu c¶i tiÕn vµ øng dông c«ng nghÖ míi
trong nghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë vïng biÓn
miÒn trung vµ ®«ng nam bé
TS. NguyÔn long
H¶i Phßng, th¸ng 2/2007
B¶n th¶o viÕt xong th¸ng 02/2007
Tµi liÖu nµy ®−îc chuÈn bÞ trªn c¬ së kÕt qu¶ thùc hiÖn §Ò tµi cÊp Bé, m· sè KHCN.....
1
Danh s¸ch c¸n bé tham gia ®Ò tµi
§¬n vÞ c«ng t¸c
Chøc danh trong
®Ò tµi
1 TS. NguyÔn Long
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Chñ nhiÖm
2 ThS. NguyÔn V¨n Kh¸ng
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
3 KS. NguyÔn Phi Toµn
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
4 KS. §oµn V¨n Phô
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
5 KS. Lª V¨n B«n
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
6 KS. TrÇn Ngäc Kh¸nh
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
7 KS. NguyÔn §×nh Nh©n
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
8 KS. Phan §¨ng Liªm
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
9 KS. L¹i Huy To¶n
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
10 KS. Ph¹m V¨n TuyÓn
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i S¶n
Thµnh viªn
11 CN. TrÇn §Þnh
Phßng NC Nguån lîi
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
12 ThS. B¸ch V¨n H¹nh
Phßng NC Nguån lîi
ViÖn Nghiªn cøu H¶i S¶n
Thµnh viªn
13 KS. Ph¹m V¨n Long
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
14 KS. NguyÔn V¨n Phóc
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
15 KS. Bïi V¨n Tïng
Phßng NCCN Khai th¸c
ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
Thµnh viªn
TT
Hä vµ tªn
i
Tãm t¾t b¸o c¸o
B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc kü thuËt ®Ò tµi “Nghiªn cøu c¶i tiÕn vµ øng dông c«ng
nghÖ míi trong nghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë vïng biÓn miÒn Trung vµ §«ng Nam
bé” tr×nh bµy kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi trong 2 n¨m 2005 vµ 2006, bao gåm c¸c néi
dung sau:
1. Nghiªn cøu c¶i tiÕn nghÒ c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng
C¸c chuyÕn nghiªn cøu thö nghiÖm ®· ®−îc thùc hiÖn trªn c¸c tµu c©u vµng c¸ ngõ
®¹i d−¬ng t¹i Phó Yªn, Kh¸nh Hßa theo c¸c néi dung nghiªn cøu ®· ®−îc phª duyÖt ®Ó
c¶i tiÕn kÕt cÊu vµng c©u vµ qui tr×nh thao t¸c cña nghÒ c©u vµng, kÕt qu¶ thu ®−îc nh−
sau:
§· x¸c ®Þnh ®−îc vµng c©u cã chiÒu dµi thÎo c©u 20 m ( kho¶ng c¸ch 2 thÎo c©u
40m ) cho n¨ng suÊt khai th¸c cao vµ phï hîp cho c¸c thao t¸c cña viÖc th¶ c©u h¬n vµng
c©u cã chiÒu dµi thÎo c©u lµ 10m, 15m (cho dï n¨ng suÊt khai th¸c cña vµng c©u cã c¸c
thÎo c©u cã chiÒu dµi lµ 10m, 15m cao h¬n lo¹i vµng c©u cã c¸c thÎo c©u cã chiÒu dµi lµ
20m). V× thÕ ®Ò tµi ®· dùa vµo kÕt qu¶ nghiªn cøu nµy ®Ó ®Ò xuÊt vµng c©u c¶i tiÕn ®Ò
c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng.
KÕt qu¶ nghiªn cøu cßn cho thÊy ®é s©u ¨n måi cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng thay ®æi gi÷a
ngµy vµ ®ªm. Ban ®ªm c¸ ¨n måi nhiÒu nhÊt ë ®é s©u 40 - 70 m, ban ngµy t−¬ng øng ë
®é s©u tõ 120 - 230 m.
B¸o c¸o ®· tr×nh bµy kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm sinh häc cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng
nh−: sù di c− th¼ng ®øng gi÷a ngµy vµ ®ªm; sù ph©n bè cña c¸ ngõ phô thuéc vµo nhiÖt
®é m«i tr−êng n−íc biÓn; thµnh phÇn loµi cña c¸ khai th¸c ®−îc; ph©n bè chiÒu dµi th©n
c¸; giíi tÝnh vµ ®é chÝn muåi sinh dôc cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng c©u ®−îc.
KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ tÝnh hÊp dÉn cña c¸c lo¹i måi c©u cho thÊy sö dông måi mùc
®¹i d−¬ng cho n¨ng suÊt khai th¸c cao gÊp 5,2 lÇn so víi dïng måi c¸ chuån.
2. Nghiªn cøu kÕt hîp l−íi chôp mùc ®¹i d−¬ng trªn tµu c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng
KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy l−íi chôp mùc cã thÓ cung cÊp ®ñ måi c©u cho vµng
c©u c¸ ngõ dµi 42 - 55 km. Ngoµi ra gi¶m ®−îc chi phÝ mua måi c©u (15 - 18 triÖu ®ång
cho mét chuyÕn biÓn), võa n©ng cao n¨ng suÊt khai th¸c vµ gi¶m nguy hiÓm cho ng− d©n
(ng− d©n kh«ng ph¶i xuèng thóng c©u mùc).
3. Nghiªn cøu ¸p dông nghÒ c©u tay c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ
§· thö nghiÖm 3 lo¹i ng− cô ®Ó c©u quanh chµ lµ: C¸c “bé c©u tay quanh chµ”;
“c©u buéc chµ” vµ “c©u vµng quanh chµ”.
ii
S¶n l−îng c¸ ngõ c©u ®−îc ®¹t cao nhÊt lµ 1.376,5kg/ chuyÕn, trong ®ã c¸ ngõ v©y
vµng c©u ®−îc lµ 137 con (1.137,5 kg); c¸ ngõ m¾t to c©u ®−îc 22 con (145,5 kg), cßn l¹i
lµ c¸c loµi c¸ kh¸c.
TËp tÝnh c¸ ngõ b¸m quanh chµ còng ®−îc tËp trung nghiªn cøu nh− lµ: kho¶ng
c¸ch c¸ ¨n måi quanh chµ; vÞ trÝ c¸ b¸m quanh chµ vµ h−íng di chuyÓn cña c¸ tíi chµ.
NghÒ c©u tay quanh chµ lÇn ®Çu tiªn ®−îc øng dông ®Ó c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë vïng
biÓn ViÖt Nam, b−íc ®Çu ®· thu ®−îc mét sè kÕt qu¶, nh−ng muèn ¸p dông kÕt qu¶
nghiªn cøu nµy vµo thùc tÕ s¶n xuÊt cÇn ph¶i quan t©m h¬n n÷a ®Õn kh©u tæ chøc s¶n
xuÊt nh−: quy ho¹ch vïng th¶ chµ, sè l−îng chµ vµ c¸c ph−¬ng ¸n b¶o vÖ chµ...
4. §Ò xuÊt c¸c mÉu vµng c©u c¶i tiÕn vµ m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt
§· ®Ò xuÊt c¸c mÉu ng− cô c¶i tiÕn vµ ng− cô kiªm nghÒ cho m« h×nh c©u c¸ ngõ
®¹i d−¬ng, m« h×nh c©u vµng kÕt hîp l−íi chôp mùc vµ m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt nghÒ c©u
vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
iii
Danh môc C¸c ch÷ viÕt t¾t
TT
KÝ hiÖu
ý nghÜa ch÷ viÕt t¾t
1
ANOVA
Ph−¬ng sai
2
BAS
Côc Thèng kª N«ng nghiÖp Philippin
3
BFAR
Côc NghÒ c¸ vµ nguån lîi Thuû s¶n Philippin
4
CDTB
ChiÒu dµi trung b×nh
5
NCCN
Nghiªn cøu C«ng nghÖ
6
CN
C«ng nghÖ
7
CPUE
N¨ng suÊt khai th¸c
8
CSN
C«ng suÊt nguån
9
§D
§¹i d−¬ng
10
EC
Dßng h¶i l−u XÝch ®¹o
11
FAD
Chµ bÌ
12
H
§é s©u l−ìi c©u
13
HTX
Hîp t¸c x·
14
JUV
Ch−a tr−ëng thµnh
15
KC
Kho¶ng c¸ch
16
KT
Khai th¸c
17
L
ChiÒu dµi thÎo c©u
18
NCHS
Nghiªn cøu H¶i s¶n
19
NEEC
Dßng h¶i l−u ng−îc XÝch ®¹o B¾c
20
No
Sè c¸ thÓ
21
NSKTBQ
N¨ng suÊt khai th¸c b×nh qu©n
22
OFP
Ch−¬ng tr×nh nghÒ c¸ ®¹i d−¬ng
23
SL
S¶n l−îng
24
SLBQ
S¶n l−îng b×nh qu©n
25
SLSP
Sè l−îng s¶n phÈm
26
SLTB
S¶n l−îng trung b×nh
27
T
ThÎo c©u
28
TB
Trung b×nh
29 TLTB
Träng l−îng trung b×nh
30 TN
§é s©u ng©m måi cña vµng c©u thö nghiÖm
31
TP
§é s©u ng©m måi cña vµng c©u ®èi chøng
32
VCTN
Vµng c©u thö nghiÖm
33
VC§C
Vµng c©u ®èi chøng
iv
Môc lôc
Ch−¬ng 1:
Tæng quan vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu ................................ 7
1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc ............................................................................ 7
1.1.1. Nguån lîi c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ................................................................................... 7
1.1.2. C¸c lo¹i chµ ®−îc sö dông trong khai th¸c c¸ ngõ ............................................... 7
1.1.3. C¸c nghiªn cøu vÒ ®Æc tÝnh sinh häc cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng............................... 10
1.1.4. TËp tÝnh cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ .......................................................... 12
1.1.5. C«ng nghÖ khai th¸c c¸ ngõ ................................................................................. 15
1.2. T×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc .......................................................................... 18
1.2.1. Nghiªn cøu nguån lîi c¸ ngõ ®¹i d−¬ng.............................................................. 18
1.2.2. NghÒ c©u vµng khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë ViÖt Nam ..................................... 22
1.2.3. Tµu thuyÒn lµm nghÒ c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng............................................... 22
1.2.4. C¸c h×nh thøc c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng hiÖn cã ë n−íc ta............................. 23
1.3. Nh÷ng c¨n cø vµ c¸c vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt cña ®Ò tµi ........................................ 23
1.3.1. Mét sè c¨n cø ®Ó tiÕn hµnh c¸c néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi........................ 23
1.3.2. Mét sè vÊn ®Ò quan t©m khi tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi ................................... 24
CH¦¥NG 2:
tµi liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ................... 26
2.1. Tµi liÖu nghiªn cøu .................................................................................................. 26
2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ........................................................................................ 26
2.2.1. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®é s©u ¨n måi cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng......................... 26
2.2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ó lùa chän chiÒu dµi thÎo c©u phï hîp ................... 28
2.2.3. Nghiªn cøu kÕt hîp l−íi chôp mùc trªn tµu c©u vµng ....................................... 28
2.2.4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ¸p dông nghÒ c©u tay c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ
cña Philippin vµo ViÖt Nam ............................................................................................ 30
2.3. Tµu thuyÒn ®−îc sö dông trong nghiªn cøu ......................................................... 33
2.4. Ph¹m vi ng− tr−êng tiÕn hµnh nghiªn cøu............................................................ 33
Ch−¬ng 3:
KÕt qu¶ nghiªn cøu ............................................................. 34
3.1. Nghiªn cøu c¶i tiÕn nghÒ c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng .......................................... 34
3.1.1. Mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng................................................. 34
3.1.1.1. Thµnh phÇn loµi vµ s¶n l−îng khai th¸c b»ng nghÒ c©u vµng ............................ 34
3.1.1.2. ChiÒu dµi c¸ ngõ ®¹i d−¬ng c©u ®−îc ................................................................. 35
3.1.1.3. Giíi tÝnh vµ ®é chÝn muåi tuyÕn sinh dôc cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng c©u ®−îc......... 37
3.1.2. Nghiªn cøu ®é s©u ¨n måi cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ............................................... 37
3.1.2.1. Nghiªn cøu ®é s©u ¨n måi cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ®èi víi m« h×nh c©u thñ c«ng 38
v
3.1.2.2. Nghiªn cøu ®é s©u ¨n måi cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ®èi víi m« h×nh c©u c«ng
nghiÖp (vµng c©u ®−îc cã ®é vâng).................................................................................. 41
3.1.3. Nghiªn cøu chiÒu dµi cÇn thiÕt cña d©y thÎo c©u................................................ 44
3.1.4. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é n−íc biÓn ®Õn n¨ng suÊt khai th¸c ............................. 46
3.1.4.1. NhiÖt ®é n−íc biÓn øng víi tõng d¶i ®é s©u vµ c¸ c©u ®−îc n¨m 2005.............. 46
3.1.4.2. NhiÖt ®é n−íc biÓn øng víi tõng d¶i ®é s©u vµ c¸ c©u ®−îc n¨m 2006.............. 47
3.1.4.3. Mïa vô khai th¸c cña nghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë ViÖt Nam........................... 48
3.1.5. KÕt qu¶ nghiªn cøu tÝnh hÊp dÉn c¸c lo¹i måi c©u ............................................. 49
3.1.5.1. C¸ch bè trÝ thÝ nghiÖm måi c©u........................................................................... 49
3.1.5.2. S¶n l−îng khai th¸c c¸ ngõ b»ng måi mùc ®¹i d−¬ng vµ måi c¸ chuån.............. 50
3.1.5.3. N¨ng suÊt khai th¸c c¸ ngõ ë hai lo¹i måi ......................................................... 50
3.1.6. Nghiªn cøu kÕt hîp l−íi chôp mùc trªn tµu c©u vµng ®Ó cung cÊp måi mùc cho
nghÒ c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng.................................................................................... 51
3.1.6.1. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t cña l−íi chôp mùc ............................................. 51
3.1.6.2. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng kÕt hîp l−íi chôp mùc ®¹i d−¬ng trªn tµu c©u vµng............ 52
3.2. Nghiªn cøu ¸p dông nghÒ c©u tay quanh chµ cña Philippin vµo ng− tr−êng ViÖt
Nam.................................................................................................................................. 55
3.2.1. Nghiªn cøu thiÕt kÕ c¸c lo¹i chµ dïng trong thÝ nghiÖm .................................... 55
3.2.1.1. ThiÕt kÕ phÇn bÌ næi ............................................................................................ 55
3.2.1.2. PhÇn d©y liªn kÕt (d©y neo chµ) .......................................................................... 57
3.2.1.3. ThiÕt kÕ phÇn ®¸ d»n vµ neo (xem h×nh 25) ........................................................ 59
3.2.2. Kü thuËt th¶ chµ .................................................................................................... 60
3.2.3. Nghiªn cøu thiÕt kÕ c¸c lo¹i c©u dïng cho c©u quanh chµ ................................ 61
3.2.3.1. ThiÕt kÕ bé c©u tay vµ c©u buéc chµ ................................................................... 61
3.2.3.2. ThiÕt kÕ vµng c©u quanh chµ............................................................................... 62
3.2.4. KÕt qu¶ nghiªn cøu c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ........................................ 63
3.2.4.1. Tæng sè mÎ c©u ®· thö nghiÖm ............................................................................ 63
3.2.4.2. S¶n l−îng khai th¸c c¸ quanh chµ....................................................................... 63
3.2.4.3. N¨ng suÊt khai th¸c c¸ quanh chµ ...................................................................... 64
3.2.5. Nghiªn cøu vÒ tËp tÝnh c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ ......................................... 65
3.2.5.1. §é s©u ¨n måi cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ ................................................ 65
3.2.5.2. Thêi ®iÓm c¸ ¨n måi quanh chµ .......................................................................... 66
3.2.5.3. X¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch tõ vÞ trÝ c¸ ¨n måi tíi chµ ................................................ 67
3.2.5.4. Ph©n bè tÇn suÊt chiÒu dµi cña c¸ ngõ v©y vµng vµ c¸ ngõ m¾t to b¾t gÆp trong
c¸c mÎ c©u thö nghiÖm quanh chµ ................................................................................... 68
vi
3.2.5.5. KÕt qu¶ quan s¸t vµ nghiªn cøu tËp tÝnh c¸ ngõ quanh chµ ............................... 69
3.2.6. Qui tr×nh c«ng nghÖ khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ ............................ 70
3.2.6.1. Qui tr×nh c«ng nghÖ khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng b»ng nghÒ c©u tay quanh chµ 70
3.2.6.2. Quy tr×nh c«ng nghÖ khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng b»ng nghÒ c©u vµng quanh chµ
.......................................................................................................................................... 72
3.3. §Ò xuÊt c¸c m« h×nh c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng........................................................... 72
3.3.1. §Ò xuÊt vµng c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng c¶i tiÕn vµ kü thuËt khai th¸c .................... 72
3.3.1.1. §èi víi vµng c©u thñ c«ng (vµng c©u kh«ng cã ®é vâng).................................... 72
3.3.1.2. §èi víi m« h×nh c©u c«ng nghiÖp........................................................................ 73
3.3.2. M« h×nh khai th¸c kiªm nghÒ c©u vµng víi l−íi chôp mùc ................................ 74
3.3.2.1. Tµu thuyÒn vµ trang thiÕt bÞ ................................................................................ 74
3.3.2.2. Vµng c©u c¸ ngõ vµ l−íi chôp mùc..................................................................... 76
3.3.2.3. Bè trÝ nh©n lùc vµ thêi gian ho¹t ®éng cho tµu kiªm nghÒ.................................. 77
3.3.2.4. Quy tr×nh kü thuËt khai th¸c................................................................................ 78
3.3.2.5. Thu c¸, xö lý vµ b¶o qu¶n c¸ ngõ ®¹i d−¬ng....................................................... 87
3.3.2.5.1. Xö lý vµ b¶o qu¶n c¸ ngõ ®¹i d−¬ng trªn tµu cì nhá (chiÒu dµi vá tµu<20m) 87
3.3.2.5.2. Xö lý vµ b¶o qu¶n c¸ ngõ ®¹i d−¬ng trªn tµu c©u cì lín (chiÒu dµi vá tµu
>20m) ............................................................................................................................... 89
3.3.3. §Ò xuÊt m« h×nh tæ chøc khai th¸c nghÒ c©u vµng vµ c©u tay c¸ ngõ ®¹i d−¬ng
.......................................................................................................................................... 89
3.3.3.1. §Ò xuÊt m« h×nh tæ chøc khai th¸c nghÒ c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng (dµnh cho
c¸c tµu qui m« nhá < 300 cv cña ng− d©n) ...................................................................... 89
3.3.3.2. §Ò xuÊt m« h×nh tæ chøc khai th¸c nghÒ c©u tay c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ .. 92
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ ....................................................................................... 94
1. KÕt luËn ................................................................................................................. 94
2. kiÕn nghÞ ................................................................................................................ 96
Tµi liÖu tham kh¶O ............................................................................................. 97
Phô lôc 1. ................................................................................................................... 98
Phô lôc 2 ................................................................................................................... 114
Phô lôc 3 ................................................................................................................... 147
Phô lôc 4 ................................................................................................................... 163
Phô lôc 5 ................................................................................................................... 173
Phô lôc 6 ................................................................................................................... 175
Phô lôc 7 ................................................................................................................... 178
vii
Danh môc c¸c b¶ng
B¶ng 1. KÝch th−íc cña c¸ ngõ v»n theo c¸c kho¶ng c¸ch tíi chµ ................................... 13
B¶ng 2. Sè l−îng c¸ ®¸nh b¾t ®−îc phô thuéc theo kho¶ng c¸ch tíi chµ......................... 14
B¶ng 3. Thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chµ míi cã thÓ thu hót ®−îc c¸ ngõ v»n .......................... 15
B¶ng 4. Sè l−îng tµu thuyÒn khai th¸c c¸ ngõ theo nghÒ ë Philippin n¨m 2004 ........... 16
B¶ng 5. Tæng s¶n l−îng khai th¸c c¸ ngõ ph©n theo loµi ë Philippin............................... 16
B¶ng 6. S¶n l−îng vµ doanh thu cña tµu c©u tay c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ ................ 18
B¶ng 7. ¦íc tÝnh tr÷ l−îng vµ kh¶ n¨ng khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng................................. 19
B¶ng 8. KÝch th−íc trung b×nh vá tµu c©u vµng theo nhãm c«ng suÊt ............................. 22
B¶ng 9. Th«ng sè c¬ b¶n cña vµng c©u thö nghiÖm vµ vµng c©u ®èi chøng .................... 28
B¶ng 10. Thµnh phÇn loµi vµ s¶n l−îng khai th¸c theo tõng lo¹i thÎo c©u....................... 34
B¶ng 11. T−¬ng quan gi÷a träng l−îng vµ chiÒu dµi th©n c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ................... 35
B¶ng 12. ChiÒu dµi trung b×nh (CDTB) cña c¸ theo tõng d¶i ®é s©u............................... 35
B¶ng 13. Tû lÖ giíi tÝnh cña c¸ ngõ v©y vµng vµ c¸ ngõ m¾t to ....................................... 37
B¶ng 14. S¶n l−îng khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng theo m« h×nh c©u thñ c«ng ................... 38
B¶ng 15. N¨ng suÊt khai th¸c trung b×nh tÝnh theo tõng n¨m .......................................... 39
B¶ng 16. N¨ng suÊt khai th¸c trung b×nh tÝnh chung cho 2 n¨m..................................... 40
B¶ng 17. N¨ng suÊt khai th¸c trung b×nh c¸ ngõ vµ c¸c lo¹i c¸ kh¸c cña n¨m 2005 vµ
2006 .................................................................................................................................. 41
B¶ng 18. Sè liÖu tæng hîp vÒ c¸c mÎ c©u theo m« h×nh c©u c«ng nghiÖp........................ 42
B¶ng 19. KÕt qu¶ khai th¸c theo d¶i ®é s©u cña vµng c©u cã ®é vâng ............................. 43
B¶ng 20a. S¶n l−îng vµ n¨ng suÊt khai th¸c cña n¨m 2005 ............................................. 44
B¶ng 20b: S¶n l−îng vµ n¨ng suÊt khai th¸c cña n¨m 2006............................................ 45
B¶ng 20c: S¶n l−îng vµ n¨ng suÊt khai th¸c tÝnh chung cho n¨m 2005 & 2006............. 45
B¶ng 21. N¨ng suÊt khai th¸c theo chiÒu dµi thÎo c©u tÝnh theo n¨m .............................. 45
B¶ng 22. NhiÖt ®é n−íc biÓn vµ c¸ ngõ ®¹i d−¬ng c©u ®−îc n¨m 2005........................... 46
B¶ng 23. NhiÖt ®é n−íc biÓn vµ c¸ ngõ ®¹i d−¬ng c©u ®−îc n¨m 2006........................... 47
B¶ng 24. NhiÖt ®é trung b×nh bÒ mÆt n−íc biÓn ë ng− tr−êng c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng (VÜ
®é : 7 - 150N; Kinh ®é: 108 - 1140E) trong 2 n¨m 2005 – 2006 ...................................... 48
B¶ng 25. S¶n l−îng khai th¸c c¸ ngõ b»ng måi mùc ®¹i d−¬ng vµ måi c¸ chuån ........... 50
B¶ng 26. N¨ng suÊt khai th¸c c¸ ngõ cña 2 lo¹i måi c©u ................................................. 50
B¶ng 27. Tæng hîp kÕt qu¶ ®¸nh b¾t thö nghiÖm l−íi chôp mùc ®¹i d−¬ng .................... 51
B¶ng 28. Lùc c¶n cña d©y neo chµ th¶ ë ®é s©u 1.000 – 2.000m..................................... 57
B¶ng 29. Lùc c¶n cña mét côm chµ ë ®é s©u 1.000 – 2.000m ......................................... 58
B¶ng 30. Lùc c¨ng chÞu lùc cña mét sè cì d©y PP cña c«ng ty NghÜa Th¸i .................... 59
B¶ng 31. Chµ c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ®· th¶ trong 2 n¨m 2005 vµ 2006 .................................. 61
B¶ng 32. Tæng sè mÎ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ ®· thùc hiÖn n¨m 2006.............. 63
B¶ng 33. S¶n l−îng khai th¸c c¸ quanh chµ ..................................................................... 63
B¶ng 34. Thèng kª chi tiÕt s¶n l−îng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ph©n theo träng l−îng c¸.......... 64
B¶ng 35. N¨ng suÊt khai th¸c c¸ quanh chµ .................................................................... 65
viii
B¶ng 36. §é s©u ¨n måi cña c¸ quanh chµ ...................................................................... 65
B¶ng 37. Thêi gian c¸ ¨n måi quanh chµ ........................................................................ 66
B¶ng 38. Kho¶ng c¸ch tõ vÞ trÝ c¸ ¨n måi tíi chµ............................................................ 67
B¶ng 39. ChiÒu dµi trung b×nh cña c¸ ngõ v©y vµng vµ c¸ ngõ m¾t to ®¸nh b¾t quanh chµ
.......................................................................................................................................... 68
B¶ng 40. B¶ng thèng kª trang bÞ toµn bé vµng c©u thñ c«ng theo ®Ò xuÊt míi .............. 73
B¶ng 41. Thèng kª trang bÞ toµn bé vµng c©u c«ng nghiÖp ®Ò xuÊt míi ........................ 74
B¶ng 42. S¶n l−îng vµ n¨ng suÊt khai th¸c c¸ ngõ trung b×nh cña mçi chuyÕn biÓn ë c¸c
®éi tµu c©u vµng c¸ ngõ Tuy Hoµ ..................................................................................... 90
B¶ng 43. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ®éi tµu c©u vµng c¸ ngõ Tuy Hoµ ............................. 91
ix
Lêi nãi ®Çu
NghÒ c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ®· ®−îc du nhËp vµo n−íc ta tõ n¨m 1992. §Õn
n¨m 2004 sè l−îng tµu c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng cña c¶ n−íc cã kho¶ng 1.670 tµu,
trong ®ã cã kho¶ng 45 tµu c©u c«ng nghiÖp, sè cßn l¹i lµ c¸c tµu cã kÝch th−íc nhá víi
c«ng nghÖ khai th¸c th« s¬.
Cã thÓ nãi r»ng nghÒ c©u vµng c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ®−îc du nhËp vµo n−íc ta theo
c¸ch “tù ph¸t”. §Õn nay ch−a cã sù nghiªn cøu hoµn chØnh nµo vÒ kÕt cÊu ng− cô; qui
tr×nh khai th¸c; kü thuËt khai th¸c ... cho phï hîp víi cì tµu thuyÒn vµ ng− tr−êng ViÖt
Nam.
HiÖn nay, viÖc khai th¸c c¸c ®èi t−îng c¸ ngõ trªn thÕ giíi ®· ®¹t ®−îc tr×nh ®é
ph¸t triÓn cao. §· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu nh»m x¸c ®Þnh ng− tr−êng, sù di c−
cña c¸, ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng, tËp tÝnh sinh häc cña c¸ ë c¸c vïng biÓn nghiªn cøu. C¸c
c«ng nghÖ míi khai th¸c c¸ ngõ ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh ë nhiÒu n−íc. C¸c ®éi tµu khai
th¸c c¸ ngõ cã quy m« lín vµ ®· khai th¸c rÊt thµnh c«ng b»ng c¸c nghÒ l−íi v©y c¸
ngõ, c©u vµng, c©u cÇn…, vÝ dô nh− nghÒ c©u tay c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ cña ng−
d©n Philippin ®· rÊt thµnh c«ng. CÇn ph¶i triÓn khai c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu øng dông
tiÕn bé kü thuËt trong khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ®èi víi vïng biÓn xa bê n−íc ta.
§Ó ®¸p øng nhu cÇu trªn, ®Ò tµi “Nghiªn cøu c¶i tiÕn vµ øng dông c«ng nghÖ
míi trong nghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë vïng biÓn miÒn Trung vµ §«ng Nam bé” ®·
®−îc tiÕn hµnh trong 2 n¨m, tõ th¸ng 1/2005 ®Õn th¸ng 12/2006. §Ò tµi ®· tiÕn hµnh 20
chuyÕn biÓn nghiªn cøu trªn c¸c tµu thuª vµ hîp t¸c víi ng− d©n cña c¸c tØnh Phó Yªn,
Kh¸nh Hoµ vµ TiÒn Giang. Ngoµi ra ®Ò tµi cßn cö c¸n bé ®i trªn c¸c tµu d©n ®Ó kh¶o
s¸t vµ thu thËp sè liÖu. Ph−¬ng ph¸p, néi dung vµ kÕ ho¹ch nghiªn cøu cña ®Ò tµi ®·
®−îc thùc hiÖn theo ®Ò c−¬ng nghiªn cøu nh− sau:
1. Tªn ®Ò tµi: “Nghiªn cøu c¶i tiÕn vµ øng dông c«ng 2. M∙ sè:
nghÖ míi trong nghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ë vïng
biÓn miÒn Trung vµ ®«ng Nam Bé”
4. CÊp qu¶n lý:
3. Thêi gian thùc hiÖn:
Tõ th¸ng 01/2005 ®Õn th¸ng 12/2006
5.
NN
Bé
Kinh phÝ:
Tæng sè: 3.207,00 triÖu ®ång
Trong ®ã, tõ Ng©n s¸ch SNKH: 3.207,00 triÖu ®ång
1
CS
TØnh
6. Thuéc Ch−¬ng tr×nh (nÕu cã):
7 Chñ nhiÖm ®Ò tµi:
Hä vµ tªn: NguyÔn Long
Häc hµm/häc vÞ: TiÕn sü
Chøc danh khoa häc: Nghiªn cøu viªn chÝnh
§iÖn tho¹i: 031.836026 (CQ)/ 031.826046 (NR) Fax: 084.836812
Mobile: 0913.352805
E-mail:
[email protected]
§Þa chØ c¬ quan: 170 - Lª Lai - H¶i Phßng
§Þa chØ nhµ riªng: 41A/190 - Lª Lai - H¶i Phßng
8 C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi:
Tªn tæ chøc KH&CN: ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n
§iÖn tho¹i: 031.836656;
031.836135 Fax: 084.836812
E-mail:
[email protected]
§Þa chØ: 170 - Lª Lai - H¶i Phßng
9 Môc tiªu cña ®Ò tµi:
+ øng dông ®−îc c«ng nghÖ khai th¸c c¸ ngõ b»ng nghÒ c©u tay quanh chµ cã
hiÖu qu¶.
+ C¶i tiÕn kÕt cÊu ng− cô vµ c«ng nghÖ khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng b»ng nghÒ c©u
vµng cã hiÖu qu¶ cao.
+ X©y dùng m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt cho nghÒ c©u vµng vµ c©u tay c¸ ngõ.
12 Néi dung nghiªn cøu (liÖt kª vµ m« t¶ nh÷ng néi dung cÇn nghiªn cøu, nªu bËt
®−îc nh÷ng néi dung míi vµ phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra, kÓ c¶ nh÷ng
dù kiÕn ho¹t ®éng phèi hîp ®Ó chuyÓn giao kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Õn ng−êi sö
dông).
C¸c néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi bao gåm:
1. Nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ th¶ cè
®Þnh ë ®é s©u lín b»ng nghÒ c©u tay.
- Nghiªn cøu thiÕt kÕ vµ th¶ chµ ë nh÷ng vïng cã ®é s©u lín, n¬i cã c¸ ngõ ®¹i
d−¬ng tËp trung.
- Nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ b»ng nghÒ c©u
tay.
- Nghiªn cøu, c¶i tiÕn mÉu ng− cô, chµ r¹o cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ViÖt
Nam.
2
2. Nghiªn cøu c¶i tiÕn c«ng nghÖ khai th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng b»ng nghÒ c©u
vµng
- Nghiªn cøu kÕt hîp nghÒ chôp mùc ®¹i d−¬ng ®Ó b¾t måi cho tµu c©u vµng.
- Nghiªn cøu, c¶i tiÕn hÖ thèng thao t¸c khi cã kÕt hîp l−íi chôp mùc cho nghÒ
c©u vµng (bè trÝ m¸y mãc thu, th¶ c©u …).
- Nghiªn cøu, c¶i tiÕn ng− cô khai th¸c: c¶i tiÕn d©y c©u, thÎo c©u, d©y phao ganh
…
- Nghiªn cøu x¸c ®Þnh ®é s©u ng©m måi vµ lo¹i måi c©u thÝch hîp.
- Nghiªn cøu quy tr×nh, c«ng nghÖ khai th¸c, trang bÞ m¸y thu th¶ c©u phï hîp
víi tµu thuyÒn ViÖt Nam.
3. Nghiªn cøu x¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p khai th¸c ®¹t hiÖu qu¶ cao, x©y dùng m«
h×nh tæ chøc s¶n xuÊt
- Ph−¬ng ph¸p tæ chøc c¸c ®éi tµu s¶n xuÊt gåm: Sè l−îng tµu, c«ng suÊt m¸y tµu,
ng− cô sö dông, tµu vËn chuyÓn s¶n phÈm vÒ bê cña nghÒ c©u tay quanh chµ vµ c©u
vµng.
- Ph−¬ng ph¸p s¬ chÕ b¶o qu¶n s¶n phÈm trªn tµu.
- Ph−¬ng ph¸p vËn chuyÓn s¶n phÈm vÒ bê.
- HÖ thèng dÞch vô hËu cÇn, bao tiªu s¶n phÈm, th«ng tin liªn l¹c vµ an toµn trªn
biÓn kh¬i.
13 TiÕn ®é thùc hiÖn
TT C¸c néi dung, c«ng viÖc
Ng−êi, c¬
S¶n phÈm
Thêi gian
thùc hiÖn chñ yÕu
quan thùc
ph¶i ®¹t
(B§-KT)
(C¸c mèc ®¸nh gi¸ chñ yÕu)
hiÖn
1
2
3
4
5
1 - CËp nhËt c¸c tµi liÖu cã - B¸o c¸o ®¸nh gi¸ vÒ to¹ 1/2005 ViÖn NCHS
liªn quan ®Õn lÜnh vùc ®é ng− tr−êng khai th¸c,
®Õn
NguyÔn Long
nghiªn cøu vµ øng dông mïa vô khai th¸c; CPUE; 5/2005 NguyÔn V¨n
trong s¶n xuÊt cña nghÒ c©u −u nh−îc ®iÓm cña c¸c
Kh¸ng
vµng c¸ ngõ; nghÒ c©u tay ng− cô hiÖn cã cña nghÒ
NguyÔn Phi
c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ trªn t¹i ViÖt Nam vµ mét
Toµn
ho¹t ®éng ë vïng biÓn xa sè n−íc trong khu vùc.
TrÇn §Þnh
bê.
vµ CTV
- CËp nhËt c¸c tµi liÖu liªn - B¸o c¸o vÒ ®Æc ®iÓm
quan ®Õn ®Æc ®iÓm sinh häc, sinh häc, thêi gian, khu
ph©n bè, tËp tÝnh di c−... cña vùc ph©n bè cña ®èi t−îng
c¸ ngõ.
nªu trªn.
- Th¨m quan, häc tËp - B¸o c¸o vÒ quy tr×nh
kinh nghiÖm vµ ph−¬ng ho¹t ®éng cÊu t¹o ng− cô
ph¸p ho¹t ®éng nghÒ c©u tay cña c¸c nghÒ trªn t¹i c¸c
c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh chµ, n−íc tham quan häc tËp.
nghÒ c©u c¬ giíi c¸ ngõ ®¹i - B¸o c¸o vÒ c¸c m«
d−¬ng vµ m« h×nh tæ chøc h×nh tæ chøc s¶n xuÊt ®¹t
s¶n xuÊt t¹i mét sè n−íc hiÖu qu¶ cao ®ang ®−îc
trong khu vùc.
sö dông t¹i c¸c n−íc tham
quan häc tËp.
3
2
3
4
5
14
- Sö dông tµu cã c«ng suÊt
m¸y tõ 160cv ®Õn 350 cv
tiÕn hµnh nghiªn cøu øng
dông c«ng nghÖ khai th¸c
míi - c©u tay quanh c¸c chµ
cè ®Þnh th¶ ë ®é s©u lín
theo néi dung nghiªn cøu 1.
- C¸c tËp sè liÖu vÒ 5/2005 ViÖn NCHS
n¨ng suÊt khai th¸c...
®Õn
STS c¸c tØnh
- Quy tr×nh c«ng nghÖ 10/2006
Tr−êng
khai th¸c c¸ ngõ ®¹i
§HTS
d−¬ng b»ng nghÒ c©u tay
NguyÔn Long
quanh chµ.
NguyÔn Phi
Toµn
Sö dông tµu c©u vµng cã
- C¸c tËp sè liÖu vÒ 5/2005 ViÖn NCHS
c«ng suÊt m¸y tõ 160cv ®Õn n¨ng suÊt khai th¸c...
®Õn
Tr−êng §HTS
350 cv tiÕn hµnh c¸c nghiªn
- Quy tr×nh c«ng nghÖ 10/2006 STS c¸c tØnh
cøu theo néi dung 2.
khai th¸c c¸ ngõ ®¹i
NguyÔn Long
d−¬ng b»ng nghÒ c©u
vµng ®· c¶i tiÕn.
Phèi hîp tæ chøc kh¶o
- C¸c tËp sè liÖu vÒ 3/2005 ViÖn NCHS
s¸t trªn c¸c tµu c©u c¸ ngõ n¨ng suÊt khai th¸c...
®Õn
STS c¸c tØnh
®¹i d−¬ng cña ng− d©n, thu
- §Ò xuÊt ph−¬ng ph¸p 9/2006
Tr−êng
thËp sè liÖu phôc vô néi tæ chøc khai th¸c ®¹t hiÖu
§HTS
dung nghiªn cøu 2.
qu¶ cao.
NguyÔn Long
NguyÔn V¨n
Kh¸ng
Ph©n tÝch chØnh lý tµi
- C¸c b¸o c¸o chuyªn 10/2006 ViÖn NCHS
liÖu vµ viÕt b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò.
®Õn NguyÔn Long
®Ò tµi.
- B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò 12/2006
vµ CTV
tµi.
D¹ng kÕt qu¶ dù kiÕn cña ®Ò tµi
I
MÉu (model, maket) X
S¶n phÈm
VËt liÖu
ThiÕt bÞ, m¸y mãc
D©y chuyÒn c«ng nghÖ
Gièng c©y trång
II
Quy tr×nh c«ng nghÖ X
Ph−¬ng ph¸p X
Tiªu chuÈn
Quy ph¹m
III
♦
♦
♦ S¬ ®å
X
♦
♦
♦ B¶ng sè liÖu X
♦
♦
♦ B¸o c¸o ph©n tÝch X
♦
♦
♦ Tµi liÖu dù b¸o X
♦
♦ §Ò ¸n, qui ho¹ch triÓn khai
♦
♦ LuËn chøng kinh tÕ-kü
thuËt, nghiªn cøu kh¶ thi
♦ Gièng gia sóc
♦ Ch−¬ng tr×nh m¸y tÝnh
♦ Kh¸c (c¸c bµi b¸o, ®µo t¹o
NCS, SV,...) X
15 Yªu cÇu khoa häc ®èi víi s¶n phÈm t¹o ra (d¹ng kÕt qu¶ III)
Chó
TT
Tªn s¶n phÈm
Yªu cÇu khoa häc
thÝch
1
1
Tæng quan nghÒ khai th¸c c¸ - Ng− tr−êng, mïa vô khai th¸c.
ngõ ®¹i d−¬ng ë ViÖt Nam vµ - Ph©n bè n¨ng suÊt.
mét sè n−íc trong khu vùc.
- §Æc ®iÓm tµu thuyÒn, ng− cô vµ kü
thuËt khai th¸c.
- HiÖu qu¶ kinh tÕ.
4
2
3
4
5
6
7
8
9
16
TT
(1)
1
B¸o c¸o ®Æc ®iÓm sinh häc
+ Ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm sinh häc c¸
2
cã liªn quan ®Õn khai th¸c cña ngõ bao gåm:
c¸ ngõ ®¹i d−¬ng.
- T−¬ng quan chiÒu dµi-träng l−îng
cña c¸ ngõ ®¹i d−¬ng khai th¸c b»ng
nghÒ c©u.
- §é chÝn muåi sinh dôc.
- §é s©u ¨n måi vµ ph©n bè cña c¸
ngõ ®¹i d−¬ng.
- TËp tÝnh ph©n bè cña c¸ ngõ ®¹i
d−¬ng quanh chµ.
Kü thuËt vµ qui tr×nh khai - Ng− tr−êng, mïa vô khai th¸c.
3
th¸c nghÒ (c©u tay) c¸ ngõ ®¹i - T×nh h×nh ph¸t triÓn cña nghÒ c©u tay
d−¬ng ë Philippin.
(tµu thuyÒn, s¶n l−îng hµng n¨m…).
- CÊu t¹o ng− cô: qui tr×nh vµ kü thuËt
khai th¸c cña nghÒ c©u tay quanh chµ.
- HiÖu qu¶ kinh tÕ cña nghÒ c©u tay
quanh chµ.
B¸o c¸o vÒ c¸c m« h×nh tæ Dùa trªn c¸c kÕt qu¶ thu thËp ®−îc,
4
chøc s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ cao ®−a ra ph−¬ng ph¸p ®Ó tæ chøc khai
®ang ®−îc sö dông ë c¸c n−íc th¸c cã hiÖu qu¶ cao.
tham quan häc tËp.
C¸c tËp sè liÖu khai th¸c thÝ - Täa ®é nghiªn cøu thÝ nghiÖm.
5
nghiÖm.
- S¶n l−îng khai th¸c vµ kÕt qu¶ thÝ
nghiÖm theo tõng néi dung nghiªn cøu
cña ®Ò tµi.
TËp sè liÖu ®iÒu tra vÒ n¨ng - N¨ng suÊt khai th¸c cña nghÒ c©u
6
suÊt khai th¸c cña nghÒ c©u vµng trªn c¸c tµu d©n.
vµng trªn c¸c tµu d©n.
B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu B¸o c¸o khoa häc ph©n tÝch râ kÕt qu¶
7
øng dông c«ng nghÖ khai th¸c nghiªn cøu øng dông nghÒ c©u tay
c¸ ngõ ®¹i d−¬ng quanh c¸c chµ quanh chµ. Nªu râ nh÷ng −u ®iÓm vµ
r¹o th¶ ë ®é s©u lín.
hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nghÒ nµy.
B¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu B¸o c¸o khoa häc m« t¶ nh÷ng c¶i
8
c¶i tiÕn c«ng nghÖ khai th¸c c¸ tiÕn trong c«ng nghÖ khai th¸c; ®¸nh gi¸
ngõ ®¹i d−¬ng b»ng nghÒ c©u hiÖu qu¶ khai th¸c vµ c¸c ®Ò xuÊt ph¸t
vµng
triÓn nghÒ c©u vµng c¸ ngõ.
B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi.
Hoµn thµnh c¸c néi dung vµ môc tiªu
9
®· nªu ra trong ®Ò c−¬ng nghiªn cøu .
Yªu cÇu kü thuËt, chØ tiªu chÊt l−îng ®èi víi s¶n phÈm t¹o ra (d¹ng kÕt qu¶ I, II)
Dù
Møc chÊt l−îng
§¬n
kiÕn
Tªn s¶n phÈm
MÉu t−¬ng tù
vÞ
CÇn
SLSP
vµ chØ tiªu chÊt l−îng chñ yÕu
Trong
®o
®¹t
ThÕ giíi t¹o ra
n−íc
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
B¶n vÏ thiÕt kÕ c¸c mÉu c©u bé C¸c b¶n vÏ chi tiÕt vÒ
vµng, c©u tay, chµ (th¶ ë ®é
kÕt cÊu ng− cô cña
1
X
s©u lín)
c¸c nghÒ trªn.
5
2 Quy tr×nh, c«ng nghÖ khai
th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng (c¸
ngõ v©y vµng, c¸ ngõ m¾t to)
b»ng nghÒ c©u tay.
bé
3 Quy tr×nh, c«ng nghÖ khai
th¸c c¸ ngõ ®¹i d−¬ng ®· c¶i
tiÕn (c¸ ngõ v©y vµng, c¸
ngõ m¾t to) b»ng nghÒ c©u
vµng.
4 M« h×nh tæ chøc c¸c ®éi tµu
s¶n xuÊt cña nghÒ c©u c¸
ngõ ®¹i d−¬ng b»ng nghÒ
c©u vµng vµ c©u tay quanh
chµ.
bé
PP
§−a ra quy tr×nh,
c«ng nghÖ khai th¸c
c¸ ngõ ®¹i d−¬ng
b»ng nghÒ c©u tay
quanh chµ
§−a ra quy tr×nh,
c«ng nghÖ khai th¸c
c¸ ngõ ®¹i d−¬ng
b»ng nghÒ c©u vµng
®· c¶i tiÕn
§−a ra ph−¬ng ph¸p
tæ chøc c¸c ®éi tµu
s¶n xuÊt cña nghÒ
c©u c¸ ngõ ®¹i d−¬ng
cã hiÖu qu¶ cao.
1
1
1
17 Kinh phÝ thùc hiÖn ®Ò tµi:
Kinh phÝ hµng n¨m
TT
Nguån kinh phÝ
Thuª
Nguyªn ThiÕt bÞ,
Tæng sè kho¸n
vËt liÖu,
m¸y
chuyªn
mãc
m«n n¨ng l−îng
3.207,00 667,78
1 Tæng kinh phÝ
Tû lÖ (%)
100% 20,80%
2 Trong ®ã
3.207,00 667,78
Ng©n s¸ch SNKH
C¸c nguån vèn kh¸c
- Tù cã
- Kh¸c (vèn huy
®éng...)
6
X©y
dùng
söa
ch÷a
nhá
Chi
kh¸c
1.791,16
320,30
427,76
55,80%
10,10%
13,30%
1.791,16
320,30
427,76
Ch−¬ng 1:
Tæng quan vÒ vÊn ®Ò nghiªn cøu
1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc
C¸ ngõ lµ ®èi t−îng khai th¸c quan träng ë vïng n−íc xa bê vµ ®ang ®−îc sù ®Çu
t− ph¸t triÓn khai th¸c, chÕ biÕn vµ qu¶n lý nguån lîi cña rÊt nhiÒu quèc gia trªn thÕ
giíi. Trong 30 n¨m qua, s¶n l−îng khai th¸c c¸ ngõ ®· t¨ng gÊp ®«i, tõ 2 triÖu tÊn
(1975) t¨ng lªn h¬n 4 triÖu tÊn (2005). HiÖn nay, viÖc khai th¸c c¸c ®èi t−îng c¸ ngõ
®· ®¹t ®−îc tr×nh ®é ph¸t triÓn cao. §· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu nh»m ®¸nh gi¸
nguån lîi c¸ ngõ, x¸c ®Þnh ng− tr−êng, sù di c−, tËp tÝnh sinh häc c¸ ngõ ë c¸c vïng
biÓn nghiªn cøu. C¸c c«ng nghÖ míi khai th¸c c¸ ngõ ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh ë nhiÒu
n−íc. C¸c ®éi tµu khai th¸c c¸ ngõ cã qui m« lín ®· khai th¸c rÊt thµnh c«ng bëi c¸c
nghÒ nh−: l−íi v©y c¸ ngõ; c©u vµng; c©u cÇn,…
Trong tæng sè 4 triÖu tÊn c¸ ngõ ®¸nh b¾t ®−îc hµng n¨m trªn thÕ giíi, cã tíi
65% s¶n l−îng khai th¸c ë Th¸i B×nh D−¬ng, 21% ë Ên §é D−¬ng vµ 14% ë §¹i T©y
D−¬ng, trong ®ã c¸ ngõ v©y vµng (Thunnus albacares) chiÕm ®Õn 30% vµ c¸ ngõ m¾t
to (Thunnus obesus) chiÕm kho¶ng 10%, c¸ ngõ v©y ngùc dµi (Thunnus alalunga)
chiÕm 5%, tæng s¶n l−îng c¸ ngõ thÕ giíi (Joseph, 2003).
FAO (1997), ®· xuÊt b¶n tËp Tuna Atlat, giíi thiÖu s¶n l−îng cña tõng loµi c¸
ngõ hµng n¨m ë c¸c vïng biÓn (1970 - 1993). Giíi thiÖu nh÷ng b¶n ®å cña mét sè
th«ng sè ®Æc tr−ng quan träng liªn quan ®Õn sù ph©n bè cña c¸ ngõ nh− nhiÖt ®é trung
b×nh bÒ mÆt n−íc biÓn hµng n¨m trªn toµn thÕ giíi; ®é s©u cña tÇng n−íc ®ét biÕn nhiÖt
®é; nhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m ë c¸c tÇng n−íc s©u 100m vµ 250m; s¶n l−îng khai
th¸c cña c¸c loµi c¸ ngõ b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p khai th¸c kh¸c nhau.
§Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý nguån lîi c¸ ngõ, ph¸t triÓn khai th¸c c¸ ngõ mét
c¸ch hîp lý vµ bÒn v÷ng, nhiÒu néi dung sau ®©y ®· vµ ®ang ®−îc tËp trung nghiªn cøu.
1.1.1. Nguån lîi c¸ ngõ ®¹i d−¬ng
MÆc dï ®· cã nhiÒu ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu lín mang tÇm cì quèc tÕ vÒ nguån
lîi c¸ ngõ, nh−ng cho ®Õn nay theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia t¹i “Héi nghÞ c¸ ngõ
thÕ giíi 2006” vÉn cho r»ng sù hiÓu biÕt vÒ nguån lîi c¸ ngõ cßn rÊt Ýt, cÇn ph¶i cã
nh÷ng ch−¬ng tr×nh lín tiÕp tôc nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy.
Trong hai thËp kû gÇn ®©y Ch−¬ng tr×nh NghÒ c¸ §¹i d−¬ng (Oceanic Fisheries
Programme - OFP) thuéc Ban Th− kÝ TiÓu ban c¸ ngõ Th¸i B×nh D−¬ng ®· tiÕn hµnh
nhiÒu ®Ò tµi, dù ¸n ®iÒu tra ®¸nh gi¸ nguån lîi c¸ ngõ ë vïng biÓn nµy. C¸c ph−¬ng
ph¸p nghiªn cøu chÝnh lµ sö dông m« h×nh ph©n tÝch chñng quÇn ¶o (VPA) vµ gÇn ®©y
Fournier et al (1998) vµ Hampton and Fournier (2001) øng dông m« h×nh
MULTIFANCL dùa vµo cÊu tróc tuæi, nhãm chiÒu dµi, c¸c tham sè sinh tr−ëng, s¶n
l−îng vµ c−êng lùc khai th¸c ®Ó ®¸nh gi¸ nguån lîi.
Adam langley et al (2003), ®· −íc tÝnh tr÷ l−îng mét sè loµi c¸ ngõ n¨m 2000 2002 ë vïng gi÷a vµ T©y Th¸i B×nh D−¬ng nh− sau: c¸ ngõ v»n kho¶ng 6.000.000 tÊn;
c¸ ngõ v©y vµng kho¶ng 2.000.000 tÊn; c¸ ngõ m¾t to kho¶ng 280.000 tÊn vµ c¸ ngõ
v©y ngùc dµi kho¶ng 3.000.000 tÊn.
1.1.2. C¸c lo¹i chµ ®−îc sö dông trong khai th¸c c¸ ngõ
Ng−êi ta thÊy r»ng c¸ ngõ cã tËp tÝnh tËp trung quanh chµ hoÆc nóp d−íi c¸c vËt
tr«i næi trªn mÆt biÓn. V× vËy, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ khai th¸c, ng−êi ta ®· chÕ t¹o ra
nhiÒu kiÓu chµ ®Ó tËp trung c¸. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c chµ còng ¶nh h−ëng ®Õn kh¶
7
n¨ng tËp trung c¸. NÕu mËt ®é c¸c chµ cao (nhiÒu chµ gÇn nhau) sÏ ph©n t¸n kh¶ n¨ng
tËp trung c¸ cña mçi chµ. Qua thùc tÕ ®¸nh b¾t, ng−êi ta thÊy r»ng ®Ó cã thÓ tËp trung
trªn 100 tÊn c¸ ngõ, th× c¸c chµ cì lín ph¶i c¸ch nhau kho¶ng 50 h¶i lý. Th«ng th−êng
ng−êi ta bè trÝ c¸c chµ c¸ch nhau kho¶ng 5- 10 h¶i lý lµ võa. Theo sè liÖu thèng kª
(cña ñy ban Nam Th¸i B×nh D−¬ng, 1993) tû lÖ c¸c mÎ l−íi v©y sö dông c¸c lo¹i chµ
nh− sau:
§èi víi tµu l−íi v©y NhËt B¶n, sè mÎ l−íi v©y b¾t c¸c ®µn c¸ di chuyÓn tù do
chiÕm tíi 31%; v©y chµ th©n c©y chiÕm 65%; chµ bÌ chiÕm 1% vµ chµ ®éng vËt chiÕm
3% sè mÎ.
§èi víi c¸c tµu Mü, sè mÎ l−íi v©y ®µn c¸ di chuyÓn chiÕm 75%; v©y chµ th©n
c©y chiÕm 24%.
Tµu Hµn Quèc ®¸nh ®µn c¸ di chuyÓn chiÕm 39%; ®¸nh chµ th©n c©y chiÕm 55%
sè mÎ.
Tµu Philippin dïng chµ bÌ di ®éng chiÕm 49%; chµ bÌ cè ®Þnh chiÕm 26% vµ chµ
th©n c©y chiÕm 24% sè mÎ.
D−íi ®©y lµ mét sè kiÓu c¬ b¶n :
+ Chµ th©n c©y (log association)
C¸ ngõ th−êng tËp trung d−íi c¸c th©n c©y hoÆc c¸c vËt thÓ tr«i næi trªn mÆt biÓn
(m¶nh tµu vì; phao; container...). Qua quan s¸t, ng−êi ta thÊy r»ng c¸c vËt thÓ tr«i næi
Ýt nhÊt ph¶i cã kÝch th−íc dµi trªn 1,0 – 1,5m vµ ®−êng kÝnh trªn 0,1m míi cã kh¶ n¨ng
l«i cuèn ®−îc c¸ ngõ. Th−êng th× chµ cã kÝch th−íc cµng lín, cµng nhiÒu kh¶ n¨ng tËp
trung c¸ ngõ h¬n lµ c¸c chµ nhá. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh cña viÖc tËp trung c¸ quanh chµ
lµ mét c¸i c©y to dµi 80m ®· cho s¶n l−îng khai th¸c 1.500 tÊn c¸ ngõ trong vßng 2
tuÇn (K. Bailey. 1982).
Thêi gian ®Çu khi míi bÞ tr«i ra biÓn, c¸c th©n c©y th−êng næi rÊt cao (c©y dõa,
c©y cä...). V× vËy phÇn ch×m cßn Ýt, c¸c chÊt nÒn ë vá c©y ch−a ph©n hñy, ch−a t¹o ra
m«i tr−êng thÝch hîp cho c¸ ngõ, nªn sù tËp trung cña c¸ d−íi chµ th−êng Ýt. Lóc nµy
chµ cã phÇn næi cßn nhiÒu nªn chµ th−êng bÞ tr«i do t¸c ®éng cña giã nhiÒu h¬n d−íi
t¸c dông cña dßng ch¶y. Cïng víi thêi gian, chµ dÇn dÇn bÞ no n−íc, b¾t ®Çu ch×m dÇn.
Lóc nµy chµ bÞ tr«i do ¶nh h−ëng cña dßng ch¶y nhiÒu h¬n cña giã. Kh¶ n¨ng thu hót
c¸ cña chµ còng tèt h¬n tr−íc ®©y. Chµ sÏ dÇn dÇn bÞ ch×m phÇn nÆng tr−íc (phÇn gèc
c©y). §iÒu nµy lµm cho chµ dÇn dÇn chuyÓn thµnh d¹ng th¼ng ®øng. Lóc nµy phÇn
ch×m cña chµ cã thÓ lµ 20m, nh−ng phÇn næi chØ cã 5m. Do phÇn ch×m nhiÒu nªn kh¶
n¨ng tËp trung c¸ cña chµ t¨ng dÇn. Ng− d©n Mü cho r»ng nh÷ng chµ nh− thÕ sÏ cho
kh¶ n¨ng tËp trung c¸ cao. Hä tiÕn hµnh buéc phao vµo nh÷ng chµ nµy ®Ó duy tr× kh¶
n¨ng lµm viÖc l©u dµi cña chµ (tr¸nh cho chµ khái bÞ ch×m h¼n vµ mÊt).
+ Chµ bÌ (FAD)
Lîi dông ®Æc tÝnh tËp trung cña c¸ d−íi c¸c vËt thÓ tr«i næi ngoµi biÓn, ng− d©n nhiÒu
n−íc ®· s¸ng t¹o ra nhiÒu kiÓu chµ kh¸c nhau. Nãi chung cã 2 kiÓu chµ bÌ nh− sau:
• Chµ bÌ cè ®Þnh
Chµ gåm 3 bé phËn chÝnh: PhÇn neo; phÇn d©y chµ vµ phÇn bÌ næi.
- PhÇn bÌ næi: §−îc lµm tõ tre, gç, èng nhùa, l−íi, ponton s¾t. Ng−êi ta liªn kÕt
c¸c vËt liÖu nµy l¹i vµ bè trÝ sao cho t¹o thµnh bÌ næi. BÌ næi nµy cã thÓ næi ngµy trªn
mÆt n−íc. H×nh d¹ng cña bÌ cã thÓ rÊt kh¸c nhau tïy theo tËp qu¸n cña ng− d©n mçi
8
vïng. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu d©y nhá cã chiÒu dµi 30 – 50 m, trªn d©y buéc nhiÒu l¸
dõa, l−íi cò... ®Ó t¹o vÞ trÝ tèt cho c¸ Èn nÊp.
- PhÇn d©y chµ: Lµ d©y liªn kÕt gi÷a phÇn bÌ næi vµ phÇn neo cña chµ. ChiÒu dµi
cña d©y th−êng b»ng 1,1 – 1,2 lÇn ®é s©u cña n¬i ®Æt chµ. §−êng kÝnh d©y ph¶i ®−îc
tÝnh to¸n cÈn thËn, sao cho cã thÓ chÞu ®ùng ®−îc søc c¶n cña phÇn bÌ næi trong ®iÒu
kiÖn sãng giã biÓn kh¬i.
- PhÇn neo: Cã nhiÖm vô cè ®Þnh chµ ë mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh. Neo ®−îc lµm tõ ®¸, bªt«ng,
neo. Tïy theo t×nh h×nh dßng ch¶y vµ ®é s©u n¬i ®Æt chµ, neo cã thÓ nÆng tõ 0,5 – 1,5 tÊn.
•
Chµ bÌ di ®éng
Chµ ®−îc sö dông ë vïng biÓn cã ®é s©u lín tíi hµng ngh×n mÐt, nh÷ng n¬i nµy
kh«ng thÓ th¶ chµ cè ®Þnh.
CÊu t¹o chµ chØ cã phÇn bÌ næi (gièng nh− cña chµ cè ®Þnh). Ngoµi ra chµ cßn
®−îc g¾n thªm phao v« tuyÕn ®Ó tµu cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ cña chµ vµ t×m thÊy chµ
sau thêi gian tr«i trªn biÓn .
Chµ di ®éng ®−îc sö dông réng r·i trong nghÒ l−íi v©y c«ng nghiÖp khi khai th¸c
ë nh÷ng ng− tr−êng xa cã ®é s©u rÊt lín. ë n−íc ta lo¹i chµ nµy ch−a ®−îc ¸p dông.
+ Chµ ®éng vËt
C¸ ngõ th−êng tËp trung quanh nh÷ng con c¸ voi cì lín (cßn sèng hoÆc ®· chÕt)
®Ó ¨n nh÷ng con måi nhá b¸m quanh c¸ voi. Tuy nhiªn, d¹ng chµ nµy ë n−íc ta rÊt
hiÕm gÆp, nªn kh«ng ph©n tÝch s©u trong b¸o c¸o nµy.
+ Mét sè kiÓu chµ tËp trung c¸ ngõ ë Philippin
- §Ó tËp trung c¸ ngõ ®¹i d−¬ng, ng− d©n Philippin sö dông chµ cè ®Þnh th¶ ë ®é
s©u lín. HiÖn nay kh«ng cã sè liÖu thèng kª chÝnh x¸c tæng sè c©y chµ trong c¶ n−íc
Philippin. Tuy vËy, chØ riªng ë vïng vÞnh Moro ë miÒn Nam Philippin −íc tÝnh cã
kho¶ng 3.000 c©y chµ. NghÒ c©u tay c¸ ngõ quanh chµ th−êng dïng ba m−¬i c©y chµ
cho mét tµu khai th¸c.
- CÊu t¹o chµ: Chµ cã cÊu t¹o lµ nh÷ng c©y tre buéc l¹i bëi c©y m©y hoÆc d©y
chuèi. Nã ®−îc buéc thon dÇn tõ ®Çu tíi ®¸y. Vµo buæi tèi, bÌ tre ®−îc th¾p s¸ng bëi
®Ìn dÇu löa lµm t¨ng kh¶ n¨ng hÊp dÉn c¸ cña chµ. BÌ tre næi dËp dÒnh trªn mÆt n−íc
n»m trªn h−íng di c− cña c¸.
BÌ tre gåm mét hoÆc hai líp gåm 15 c©y tre, mçi c©y cã chiÒu dµi 10 – 15m vµ
mçi líp tre cã chiÒu réng tõ 2 - 4m. Nh÷ng c©y tre ®−îc buéc chÆt víi nhau b»ng giÒng
nylon. PhÝa ®Çu bÌ tre ®−îc buéc bëi nh÷ng ®o¹n d©y ®ai c¾t ra tõ lèp « t«. Mét thïng
dÇu rçng ®−îc ®æ ®Çy ®¸ vµ bª t«ng ®−îc dïng lµm neo cho chµ. C¹nh cña ®o¹n c¾t ra
tõ lèp « t« ®−îc g¾n l−ng chõng vµo ®Ønh cña thïng phi vµ ®−îc liªn kÕt víi d©y neo.
§o¹n cuèi cña ®−êng d©y neo ®−îc g¾n d©y xÝch liªn kÕt víi bÌ tre. Mçi mét träng vËt
nÆng kho¶ng 500kg. Sè träng vËt cÇn lµm neo cho chµ phô thuéc vµo ®é s©u n¬i th¶
chµ, 3 – 4 träng vËt dïng lµm neo th¶ chµ ë ®é s©u 1.500 – 2.200m vµ 5 – 6 träng vËt
cho ®é s©u 5.000m.
§o¹n trªn cña d©y neo cã chiÒu dµi 40m ®−îc lµm b»ng c¸p thÐp nh»m ng¨n chÆn
sù ph¸ ho¹i cña c¸c tµu kh¸c c¾t d©y neo. Mét phao ®−îc buéc vµo ®−êng d©y neo
gièng nh− mét phao tÝn hiÖu. MÆt d−íi cña chµ lµ c¸c d©y hÊp dÉn c¸. Mçi d©y cã
chiÒu dµi 25 – 35m, c¸c l¸ dõa ®−îc buéc trªn d©y víi kho¶ng c¸ch gi÷a hai l¸ dõa lµ 2
m, phÝa cuèi ®−êng d©y buéc träng vËt nÆng 10kg. VËt nÆng nh»m ng¨n kh«ng cho d©y
9
.PDF 
194 
106 
69 
